Фантамабіль прафесара Цылякоўскага

I Таемныя пасланцы

Дзень і ноч лютув пурга. Неба перамяшалася з зямлёй. Хоць у гэтую пару года на далёкай Поўначы сонца зусім не сыходзіць з неба, але тут, на зімоўцы, чацвёрты дзень працягвалася ноч. Будынкі зімоўкі на сваім вяку многа разоў бачылі пургу, але такой, як гэтая, мусіць, не бачылі. Уся зімоўка была занесена снегам. Нават галоўны двухпавярховы дом быў занесены з абодвух бакоў. Зімоўшчыкі, як відаць, за гэтыя дш не раз працярэблівалі выйсце з яго і праход да надворных будынкаў, але снег усё роўна засыпаў іх зноў. Толькі мачта радыёстанцыі ўздымалася ўверх. I з гэтай мачты ляцелі на Вялікую зямлю радыёхвалі:

«Трэці дзень у нас пурга, Гідролаг Кузьменка пры смерці. Выратаваць можа толькі ўліванне крыві. Трупа першая. Яе ў нас няма…»

Было гадзін шэсць вечара. У вялікім пакоі ніжняга паверха сядзелі два чалавекі: метэаролаг Юшкевіч і загадчык гаспадаркі.ён жа паляўнічы, чукча Чардун. Яны сядзелі моўчкі, пазіраючы то на занесенае снегам акно, то на трохі прачыненыя дзверы аднаго з пакояў. Адтуль чулася цяжкае дыхание, хрып, а часамі і стогн хвора га чалавека.

— Каб не гэтая праклятая пурга, то сёння мог бы прыляцець сама лёт… — пДха сказа ў Чардун — А каш пурга спыніцца, то, можа… будзе і позна.

— Усё можа быць, — узды хну ў метэаролаг. Пачуўся рып лесвіцы, што вяла ў верхняе намяшканне. Адтуль спускаўся радыст Цімохін, самы малады і самы высокі з зімоўшчыкаў.

— Радыёграму пасылаў разоў дзесяць, — сказаў ён і, зірнуўшы на дзверы ў пакой хворага, спытаў: — А там як?..

— Тое ж самае, — адказаў Юшкевіч.

Цімохін на дыбках падышоў да дзвярэй, прасунуў галаву, пастаяў некалькі хвілін і таксама на дыбках вярнуўся назад і сеў за стол.

Зноў настала цішыня, калі не лічыць завывания пургі. Але людзі, здавалася, ауеім не чулі яе. Щканне насценнага гадзінніка было для іх больш чутным, бо яны часта пазіралі на яго. А стрэлкі пасоўваліся так мару дна, што здавалася, яны стаяць на месцы. Праклятая пурга спыніла не толькі жыццё зімоўкі, але і час. Час цяпер вымяраўся не гадзіннікам, а ровам завірухі. Калі спыніцца яна — прыляціць самалёт, і чалавек будзе жывы, а калі не, то прыйдзецца вось гэтак сядзець і чакаць яго смерці.

3 пакоя хворага выйшла маладая жанчына ў белым халаце, са стомленым тварам, з прыпухлымі вачыма. Усе пільна глянулі на яе, а яна ў адказ толькі сказала:

— Тое самае…

Урач Людміла Антонаўна была жонкай хворага. Сашчашўшы пальцы рук, яна начала хадзіць узад і ўперад па пакоі.

Такое чаканне было пакутай. Метэаролаг сказаў сваім таварышам:

— Пойдзем працярэбім яшчэ раз праход.

I мужчыны пайшлі ў сенцы. Асцярожна адчынілі дзверы, і з ганка шуснула ў сенцы гурба снегу. Мужчыны ўзяліся за работу. Людміла Антонаўна зноў пайшла да хворага.

Калі мужчыны вярнуліся назад, гадзіннік паказваў палову восьмай. 3 пакоя хворага даносіліся хрып і войканне… На дварэ, як і раней, лютавала завіруха. Раптам Чардуну здалося, што за акном праз белы слой снегу мільганула нешта цёмнае, шбы птушка праляцела. Чардун уздрыгнуў, прыгледзеўся, аде ючога не сказаў: ці мала што магло яму здацца?

Прайшла яшчэ хвіліна і… на дварэ нібы пачуліся галасы! Ды яшчэ дзіцячыя?!

Тут ужо усе трое падскочылі і пачалі прыслухоўвацца. I тады выразна данёсся да іх хлапечы голас:

— Гэй! Адчыніце дзверы!..

Зімоўшчыкі зірнулі адзін на аднаго амаль ашалелымі вачыма і некаторы час не маглі пасунуцца з месца, ні сказа ць слова. Тады знадворку пачуліся ўжо два галасы:

— Адчынііце-е дзве-е-ры!

Мужчыны кінуліся ў сенцы, адчынілі дзверы на ганак і пачалі разграбаць снег. А за гэтым снегам зноў пачулася:

— Не турбуйцеся, мы самі заедзем у сярэдзіну. Мы малыя.

Зімоўшчыкі, зусім знямелыя ад здзіўлення, маглі выціснуць з горла толькі нейкія невыразныя гукі: а!., э!.. о!..

Тым часам праз дзверы мякка і легка шаснула нейкая чырвоная машына. Яна апынулася ў сенцах, не зачапіўшы э сабой ніякага снегу.

— Зачыняйце дзверы! — ска манда ваў з машыны той жа хлапечы голас.

У сенцы прыбегла Людміла Антона ўна. I ўсе ўбачылі перад сабой нейкі маленькі аўтамабіль з маленькімі праделерамі спераду і ззаду і маленькімі крыламі, больш падобнымі на птушыныя, чым на самалётныя. Па баках можна было заўважыць літары: «ФЦ-2».

3 кабіны вылезлі хлопчык гадоў пятнаццаці і дзяўчынка гадоў трынаццаці. Апрануты яны былі ў лёгкае вучнёўскае адзенне. На дзяўчынцы была сукенка з чорным фартушком і піянерскі гальштук на шыі, а на хлопцу — штаны і каўбойка. На галовах ючога не было, як улетку.

Убачыўшы гэта, Людміла Антонаўна зусім забылася на незвычайнасць самога факта і адразу закрычала:

— Вы ж замерзлі! Хутчэй у хату!

Яна ўхапіла іх за рукі і пацягнула ў сярэдзіну памяшкання. А мужчыны ўсё яшчэ стаялі і нават баяліся дакрануцца да сваіх незвычайных гасцей. У дзяўчынкі ў руках быў нейкі скрутак. Хлопчык узяў з яе рук гэты скрутак і падаў Людміле Антонаўне:

— Вось вам кроў, якую вы прасілі,— сказаў хлопчык.

Ва ўсіх зімоўшчыкаў вырваўся крык здзіўлення, Людміла ж Антонаўна схапілася за сэрца і пахіснулася. Радыст падхапіў яе і пасадзіў у крэсла. Праз хвіліну яна ўстала, схапіла скрутак і пабегла да хворага.

— Пётр Іванавіч, прашу на дапамогу! — крыкнула яна па дарозе.

Радыст пайшоў за ёю. Па ўсім было відаць, што яму вельмі не хочацца пакідаць гасцей, якія «зваліліся» з неба і з'яўлення якіх ніякі розум не мог бы растлумачыць.

— Мы сваю справу зрабілі і можам адпраўляцца дадому, — сказаў хлопчык і павярнуўся да дзвярэй; за ім павярнулася і дзяўчынка.

Гэтага ўжо ніхто не чакаў! Кожны з зімоўшчыкаў быў упэўнены, што дзеці павінны ў іх пабыць, пагрэцца, адпачыць, што можна будзе пагаварыць з імі, распытаць, хто яны, адкуль, як сюды трапілі і што гэта за машына такая. А яны зараз жа адпраўляюцца назад!

Не толькі метэаролаг і Чар дун, але і радыст, і Людміла Антонаўна, якая пачула гаворку і выбегла з пакоя хворага, пачалі прасіць дзяцей, каб яны хоць трохі пабылі з імі.

Але таемныя па сланцы не згадзіліся. Яны селі ў сваю машыну, чамусьщ надзелі на галовы нейкія каўпакі і папрасілі адчыніць дзверы з сенцаў. 3 вялікай неахвотай адчыніў Чардун дзверы, і незвычайная машына, нібы цень, знікла праз іх. Ніякага следу, ні шуму, ні гуку не было. Некалькі хвілін стаялі разгубленыя зімоўшчыкі ля расчыненых дзвярэй, пакуль снег, холад і вецер не прымусілі іх зачыніць дзверы і вярнуцца ў хату.

— Што ж гэта такое? — прашаптала Людміла Антонаўна і нават правяла рукой па вачах.

— Мусіць, сон… — прамармытаў Чардун.

— Які ж гэта сон, калі прэпарат крыві ў нашых руках! — усклікнуў радыст. — Паглядзіце добра, Людміла Антонаўна, ді сапраўдны ён?

— Я ўжо разгледзела, — адказала яна. — Самы сапраўдны. Не будзем цяпер ламаць галаву над загадкай, а хутчэй зробім уліванне.

I яна з радыстам зноў пайшла да хворага. Пасля ўлівання крыві хворы заснуў спакайней. I Людміла Антонаўна ўздыхнула лягчэй. Зімоўшчыкі маглі нарэшце пагаварыць аб тым, што здарылася на іх вачах.

Але што было гаварыць, калі ніякі розум не мог бы зразумець гэткі цуд!

— Яны ж апынуліся тут не болей як праз дзве гадзіны пасля маіх радыёграм, — гадумліва казаў радыст. — Як можна было справіцца за такі час, ды яшчэ ў завіруху? Мы самі не маглі б знайсці нават свой дом, каб апынуліся за сотню метраў ад яго… I што гэта за нябачаная машына? Адным словам, нічога не зразумееш…

— Гэта, мусіць, нейкая таемная сіла напусціла нам у вочы туману, — баязліва сказаў Чардун.

— Добры туман, калі ад яго застаўся ў руках канкрэтны прэпарат, — прамовіў метэаролаг. — Людміла Антонаўна, падумайце, можа, вы нічога не ўлівалі хвораму?

— Навука ведае, — сказала яна, гледзячы некуды ў цёмны кут, — выпадкі, калі гадюцьшацыяй бывалі ахоплены трупы людзей. Такія выпадкі бывалі. Можа, і з намі гэта здарылася? Можа, мы праз некаторы час ачуняем?.. Шчога не разумею…

Але яны не ачунялі ні сёння, ні заўтра, ні паслязаўтра. А хвораму зрабілася значна лепш.

— Ці кааапь аб гэтым каму-небудзь? Ці распытваць?.. — раіліся яны.

— Я паснрабую спытаць, — ска за ў радыст.

— Не, не! Не трэба! — замахала рукамі Людміла Антонаўна.

— Такое пытанне пасылаць па радыё… афіцыйна… Ды нас на смех падымуць ва ўсім свеце…

Замест та го кожны з іх напісаў сваім блізкім на Вялікай зямлі пісьмо з апісаннем незвычайнага здарэння. Алебольшасць адказаў зводзілася да слоў:

— Не раім піць занадта многа.

А калі прайшлі тыдні і месяцы, то і самім ім пачало здавацца, што нічога такога не было…