Жалезныя жалуды

1

Шуйца — левая рука.

2

Валачай — валацуга.

3

Акрутны — грозны, жорсткі.

4

Сынавец — пляменнік.

5

Рыдзель — рыцар.

6

«Ні пес, ні выдра» — выраз у польскай мове, які адпавядае нашаму «ні рыба, ні мяса».

7

Мапа — геаграфічная карта.

8

Сінь — кітайцы.

9

Мар'ін Гарадок — Марыенбург, з 1309 года сталіца тэўтонскіх рыцараў.

10

Ясны влосы (польск.) — русыя валасы.

11

Чата — разведка, дазор.

12

Алтын-Арда — Залатая Арда.

13

Вадас (літоўск.) — правадыр, кіраўнік.

14

Бакшта — вежа.

15

Каймас (літоўск.) — вёска.

16

Коймінцы — нявольныя людзі, якіх гаспадар надзяляў зямлёй.

17

Валошскім — італьянскім.

18

Шапатнік — даносчык, пляткар.

19

Скудзельніцы — агульныя магілы.

20

Краду вогненную сатварыць — раскласці, запаліць ахвярнае вогнішча.

21

Таль — заложнік.

22

Аўшра (літоўск.) — зара, дзянніца.

23

Крывы горад — адна з першапачатковых назваў Вільнюса.

24

Коўцік — кадык. Узяць за коўцік — павесіць.

25

Ядзь — ежа.

26

Бліжыка — родзіч.

27

Адзін сажань адпавядае 152 сантыметрам.

28

Выправа крыжова (польск.) — крыжовы паход.

29

Клумпы — зроблены з дрэва літоўскі абутак.

30

Братачада — пляменнік, братаў сын.

31

Цурка (польск.) — дачка.

32

Мардалысы — чалавек з рэдкай барадой.

33

Вож — правадыр, важак.

34

Думец — дарадчык, радца.

35

Сто — купецкія арганізацыі, якія існавалі ў старадаўніх Усходнеславянскіх гарадах.

36

Фуртавіна — непагадзь, бура.

37

Рад — дагавор, умова.

38

Місцюк — ілгун, хітрэц.

39

Вырак — рашэнне, прысуд.

40

Гародня — так у той час называлі Гродна.

41

Срэбра корнае — срэбра ў злітках.

42

Прымучыць — пакарыць, падпарадкаваць.

43

Камяга — карыта для вадапою.

44

Закалот — спрэчка, сварка.

45

Мемель — так немцы называлі літоўскі горад Клайпеду.

46

«Vae maledictis et infidelibus!» (лац.) — Бяда праклятым і няверным!

47

Балвахвалства — паганскія звычаі і абрады.

48

Абодвага цела — г. зн. мужчыны і жанчыны.

49

Лета 6754-е — 1246 год.

50

Doctoribus atgue poetis omania licent (лац.) — вучоным і паэтам усё дазволена.

51

Гакен — нямецкая мера зямлі, 11,2 гектара.

52

Анахарэт (грэч.) — пустэльнік, самотнік.

53

Рат — вярхоўны орган гарадскога самакіравання.

54

Кобнік — вядзьмак, чарадзей.

55

Паток — рабаванне, разбой.

56

Кандыцыі — умовы.

57

Рагана — чараўніца, ведзьма.

58

Пахолак — слуга, ландскнехт.

59

Самагіція — Жамойць.

60

Сыгнэт — пярсцёнак з пячаткай.

61

Полць — палавіна тушы.

62

Цёвас (літоўск.) — бацька.

63

Прыняць габіт чарнечы — пастрыгчыся ў манахі.

64

Прытвор — памяшканне перад уваходам у царкву.

65

Паражка — паражэнне.

66

Кляйнот — герб.

67

Калугер — манах.

68

Рогціца — дроцік.

69

Грыка — грэчка.

70

Кій — баявы молат.

71

Вязніца — турма, цямніца.

72

Павеска — вялікі драўляны шчыт, абцягнуты скурай.

73

Законнік — манах.

74

Панціфікат — час знаходжання на пасадзе папы рымскага.

75

Флагеланты — рэлігійная секта.

76

Выправа — паход.

77

Бочка зямлі — участак зямлі, на засяванне якога патрэбна была бочка зерня. Бочка (вялікая) раўнялася 4 чвэрцям, або 8 асьмінам. Такім чынам, гэта ўчастак зямлі, для засявання якога неабходна выдаткаваць 150 кілаграмаў зерня.

78

Віжавое — плата за данос.

79

Гілія — адно з вусцяў Нёмана.

80

Канфар — кубак для віна.

81

Выжаль заечы — сабака для палявання на зайцоў.

82

Шпарак — невялікае кавадла для кавання дробных вырабаў.

83

Гіжлівы — рухавы, хуткі.

84

Лета 6768-е — 1260 год.

85

Бенкарт — незаконнанароджаны.

86

Караляўчус — Кёнігсберг.

87

Стылет — невялікі кінжал з тонкім клінком.

88

Лупанарый — дом цярпімасці.

89

Каплун — кастрыраваны певень, які адкормліваецца на мяса.

90

Кастарства — гульня ў косці.

91

Бусы — шэры.