Ралля суровая

ЮЛІУШ СЛАВАЦКІ

ГІМН

Сумна мне, божа! У сто пераліваў

Захадам граеш ты мне прамяністым,

Гасіш валошкавай хваляй імклівай

Зорак агністасць...

Хоць залаціш неба й мора так гожа, —

Сумна мне, божа!

Голаў падняўшы, як колас нішчымны,

Моўчкі стаю ў здавалёнасці ленай.

Воку чужому такім ціхамірным

Здамся, напэўна.

Ты толькі ведай, што сэрца трывожыць, —

Сумна мне, божа!

Нібы малое, што не адпускае

Маці без плачу, — я блізкі рыданню

Бачыць, як сонца мне з хвалі кідае

Промень расстання.

Хай яно ззянне назаўтра памножыць, —

Сумна мне, божа!

Тут, над марскою бурліваю пашчай, —

Сто міль ад берага, сто да другога, —

Сёння буслоў цёплакрылых пабачыу

У лёце строгім.

Я ж іх вітаў і над польскаю пожняй, —

Сумна мне, божа!

Тое, што думаў пра смерць я так, многа,

Роднага дому не ведаў гадамі,

Быў як вандроўнік у цяжкіх дарогах,

Пад перунамі,

Што не ўгадаць, дзе ў магілу паложаць, —

Сумна мне, божа!

Помніку-стражу ніколі не ўсведчыць,

Дзе будуць тлець мае белые косці.

Тым, хто на могілках — па-чалавечы

Век мне зайздросціць.

Прыстань мая быць спакойнай не можа, —

Сумна мне, божа!

Часта дзіця на радзіме далёкай

Шлях мой малітвай гарачай асвеціць.

Ды не к айчыне нясе маю лодку, —

Гоніць па свеце.

Мусіць, малітва мне ўжо не паможа, —

Сумна мне, божа!

Гэтае неба пры сонца заходзе,

Гэту раскошу вясёлкавых цудаў

Новые людзі і цераз стагоддзе

Бачыць тут будуць.

Пакуль не зміруся, што знікнуць

я можу, —

Сумна мне, божа!

УЛАДЗІСЛАЎ БРАНЕЎСКІ

МАРКОТА І ПЕСНЯ

Мо нічога ў жыцці й не засвеціць?

Яшчэ год, яшчэ два, яшчэ ікс...

Маіх думак чорныя лебедзі

адплываюць Віслаю ў Стыкс.

Ведаў я, што мне сэрцам тут грызці,

што за ўдары прыняць мне найперш,

не разлікам, не хцівай карысцю

будаваў я жыццё і верш.

Моц сардэчная ж песні маркотай

пераедзена, быццам іржой, —

цемру ночы здушанай нотаю

толькі крык прашывае мой.

Ды навек юны я ў крыку гэтым!

Перуны? — Што ж, хай б'юць у мяне!

Не паддамся я гэтаму свету,

свету гэтаму крыкну: не!

ЯН ГУШЧА

* * *

Блаславёна часіна, якая ўсім дорыць

вяртанне...

Звыкла гаўкаюць цюцькі, напавер,

у парыве вітання.

Граблі месцяцца ў рад каля клуні;

і шумна, і людна;

зараз кожны, каб змыць спёку дзённую,

рушыць да студні.

Кій заместа каня — я нашуся наўскач

панадворкам.

Азірае змярканне хату ў яблынях

месячным вокам.

Брат стрыечны, які, трохгадовы,

ўтапіўся у ставе,

свае граблі таксама ля сцяны, побач

з іншымі, ставіць.

Бабка сварыцца з ганка, што жартаў

даволі ўжо, годзе,

(з маладзіцамі жарты да граха,

як вядома, даводзяць!).

Пад насценнаю лямпай на доўгім стале

мноства місак:

там тварог з малаком, між якім шнырыць

бляск вёрткім лісам;

(шчэ ніхто не сядае за стол,

шчэ вядзецца бяседа

у чаканні на ўсіх. Хай вяртаюцца

з белага свету,

хай прыходзяць з акопаў і сцюж,

са счарнелага глогу,

з невядомых расстанняў-разлук,

з меандрычнай дарогі).

Вокны насцеж, і з цемрадзі, што загусае

жывіцай,

цвыркуны і мацейка, спакушоныя лямпай

начніцы.

Вечар зноўку зычлівы, таму мітусні ані

звання.

У абуджаным рэху выцікоўваю столькі

вяртання!..

Вечар гэтакі ціхі, што па лесе,

як прывід, блукаю,

а ўсе чыста імёны абліччы свае

спатыкаюць.

Лямпа там, па-за лесам, тварагу там

цэлыя горы.

Упаду на мурог у адрыне, знясілены

зморай.

Блаславёна часіна, якая ўсім дорыць

вяртанне,

нават зайцу таму, нават зайцу, што

бацька падраніў.

ЯН ГУШЧА

* * *

Зорка,

як нечым уражана,

падае.

Дрэва,

як некім паранена,

сохне.

Чалавек,

як блуканнямі змучаны,

стукае ў дзверы чужыя.

Падчас адчыняюцца.

ЯН ГУШЧА

* * *

Букавы лесе,

папаратнюсны!

Золкай расінкай

восень на вуснах.

Мілая, ў восень

рушым без жалю.

Гэта рабіне

замала каралу.

Глянь, колькі ў букаў

звабы яснотнай!

З плячэй іх срэбра

не змые слота.

Не сум, не смутак —

зачараванне.

Прыш, як колісь,

маё прызнанне.

ЯН ГУШЧА

ПА ЛЕСЕ

Ах, шта за вечар! Сані —

да лесу, міма нас.

Звярніце /с той паляне,

дзе белы йерае час.

Як хораша юнацтву.

Смех бомаў залаты.

Як шкло хрупасткі, наст той

разносьце, капыты!

Снягі, перакліканне,

ад позіркаў аж бляск.

О, з маладымі сані,

з сабой вазьміце й нас!

П'ЕР ЖАН БЕРАНЖЭ

СТАРЫ ЖАБРАК

Ну, вось і ўсё. У прыдарожнай яме,

Знямоглы, хворы, жду канца свайго.

А людзі, пэўна, думаюць, што п'яны...

Тым лепші Мне іхні жаль ні да чаго.

Ах, людзі, людзі, вочы не адводзьце,

А медзякі ўжо вашы не ў пару.

На фэсты, на піры — хутчэй праходзьце!

Стары жабрак, без вас я, сам памру.

Вось дзе са свету прыбірае старасць

Бо ўжо ж не голад — галадаць прывык.

Меў на лякарню ўсе надзеі, марыў,

Што там сканаю, маю ўсе правы.

Але куды ні ткніся — ані блізка:

Галеча, гора — нібы на бяду.

Што ж, вуліца, была ты мне калыскай, —

Стары жабрак, тут і труну знайду.

Калісь прасіў я, малады, здаровы,

Каб навучылі рамяству мяне.

«Прэч! — быў адказ рамеснікаў

суровы. —

Саміх жабрацтва хутка не міне».

Вы ж, багацеі, што — «працуй!» — крычалі,

Кідалі костку са стала падчас,

Паначаваць у хлеве дазвалялі, —

Стары жабрак, не, не кляну я вас.

Я мог бы красці, горкі бедалага,

Навошта мне — па старцах лепш пайсці.

Хапала толькі на адно адвагі:

У полі бульбы ў торбу награбсці.

Ды імем караля за мной, бязвінным,

Не раз, не два турэмны ключ грымеў,

І гвалтам адбіралі скарб адзіны, —

Стары жабрак, я ж толькі сонца й меў.

Бадзяга ці радзіму мае зроду?

Што мне да вашых вінаў і хлябоў,

Да вашай славы, фабрык і заводаў

І да прыгожых ды пустых прамоў?

У доме вашым, што без бою здаўся,

І дзе захопнік вольна жыраваў,

Як дурань, я слязамі абліваўся, —

Стары жабрак, з яго рук хлеб я браў.

О людзі, людзі! Што не раздушылі,

Як чарвяка нікчэмнага, зараз?

Або чаму ж вы лепш не навучылі,

Як жыць мне на дабро для ўсіх для еас?

Не чарвяком, а мурашом я стаў бы,

Страчаў бы ў шчасці кожную зару,

Вас, як братоў, любіў бы, шанаваў бы, —

Стары жабрак, як вораг ваш памру!

ЛУІ АРАГОН

ГІМН ЭЛЬЗЕ. УВЕРЦЮРА

Даткнуся да цябе і веру і не веру

Што час разлук мінуў што разам мы не ў сне

Ты побач ты са мной і я твая імперыя

На гора і на шчасце вернае

І ўсё ж здаешся ты такой далёкай мне

Калыша нас нясе ў краіну цудаў слодыч

Але прачнуся я вярнуся з царстваў тых

Маё дыханне ў твар табе нібыта словы

Нібыта жджэ нас ростань знову

Не варухнешся ты ты ўжо не чуеш іх

Заснула доўеа я лаўлю яе маўчанне

І як ігрок які чытае на касцях

Свой пройгрыш да грудзей тулю яе адчайна

Бяссільны перад гэтай тайнай

Неспасцігальнай тайнай быцця і небыцця

А потым новы дзень з адсутнасці таемнай

Цудоўней ад святла яе мне верне зноў

І стане дзень працягам ночы неаб'емнай

Бо з ёю вечна неад'емна

Пяшчота цемнаты як сон найлепшых сноў

Жыццё як спеў п'янкі мільгне мы поўнім чару

О жонка о мой боль мой бог трынаццаць год

Выследжваў бы тваё напеўнае маўчанне

Ніколі гэтымі вачамі

Не наталяючы ўжо голаду майго

Трынаццаць хмельных год трынаццаць

зім і летаў

Трымцеў бы над табой хімеры цікаваў

Трынаццаць год у страху

пяшчотна-горкім гэтым

Калі ўсе небяспекі свету

Прыдуманыя мной набожна б замаўляў

Як мала для каханкаў тысячы й адной ночы

Трынаццаць год як дзень агонь

няшчадны той

Што па шматку папеліць хочаш ці не хочаш

Кілім наш па якому крочым

Магічны наш кілім самотнасці святой

ПОЛЬ ЭЛЮАР

* * *

Мы не па аднаму да мэты пойдзем а па двое

Пазнаючы сябе папарна мы ўвесь свет

пазнаем

І прыйдзе к нам любоў і дзеці нашыя

смяяцца будуць

З легенды чорнае дзе плача адзінокі.

КРЫСЦІНА ДЭ ПІЗАН

БАЛАДА

У самоце, і прагну застацца ў самоце,

у самоце пакінуў мянс мой каханы,

у самоце, без друга і ягамосці,

у самоце з адчаем, з журбой нсчуванай,

у самоце ў цярпенні звыш сіл апантаным,

непапраўнай бязвыхаднасцю здратаваная,

у самоце і немілаваная.

У самоце ля вокан, ля брамы ў самоце,

у самоце на дворышчы, ценем затканым,

у самоце, каб горкай слязою зыходзіць,

у самоце у маўчанні і енку скаваным,

у самоце з усім, што наканавана,

быць наложніцай сцен чатырох пакараная,

у самоце і немілаваная.

у самоце заўжды, і паўсюдна ў самоце,

у самоце, куды ні пайду, дзе ні стану,

у самоце, дзе з розумам сэрца ў нязгодзе,

у самоце з маркотаю неўтаймаванай,

у самоце з нічым не загойнаю ранай,

занядбаная ўсімі, нідзе не чаканая,

у самоце і немілаваная.

КРЫСЦІНА ДЭ ПІЗАН

ТАК ГЭТА НЯЛЁГКА

Як, гэта нялёгка — вясёлай быць

песеньцы ў болі,

Як гэта пакутна — у цуглях адчаю

ўсміхацца,

Сярод весялосці чужой бестурботнай

здавацца,

Хоць сэрца не мае ад роспачы чорнай

патолі.

Ды трэба рабіць, як усе. Ні знарок,

ні міжволі,

Ні рухам, ні словам пра мукі свае

не прызнацца.

Так гэта нялёгка — вясёлай быць

песеньцы ў болі.

Ніколі яшчэ не карала бязлітасней доля.

Як гора схавала, ад лёсу свайго

не схавацца.

Хоць душаць рыданні, мне трэба, мне

трэба смяяцца,

Каб боль мой па імені не адазваўся

ніколі.

Так гэта нялёека — вясёлай быць

песеньцы ў болі.

ШАРЛЬ АРЛЕАНСКІ

РАНДО

Абяцаеш мне вечна: «Прыйду, я прыйду».

О надзея! Цябе я да кропелькі вызнаў,

Абяцанкі твае толькі сэрцу труцізна,

Бо заўжды я табой ашуканы брыду.

Каб жа зведала ты маю скруху-нуду,

Лёгкай птушкай над ёй праляцела б

наўмысна.

Абяцаеш мне вечна: «Прыйду, я прыйду».

О надзея! Цябе я да кропелькі вызнаў.

Не аддзячыш спаўна мне, пакуль горкіх

дум

Не аблегчыць хоць трошкі з рукі тваёй

існасць.

Пра душэўны спакой я ўжо гэтулькі

высніў...

Што ж ты, жорсткая, толькі, нібы

на бяду,

Абяцаеш мне вечна: «Прыйду, я прыйду»?

ШАРЛЬ АРЛЕАНСКІ

РАНДО

З бяздоннай студні ўдумнасці маёй

Ваду надзеі ўпарта здабываю,

Бездапаможны, часта ж выяўляю,

Што перасох струмень гаючы мой.

Крынічная, крыштальная парой,

Парою каламутная, цвілая.

З бяздоннай сгудні ўдумнасці маёй

Ваду надзеі ўпарта здабываю.

Атрамант расціраю дбайна ў ёй,

Паперы ліст бяру, ды падступае

Падступны лёс, паперу шкуматае

І ўсё шпурляе ў жорсткасці сеаёй

У бездань студні ўдумнасці маёй.

ШАРЛЬ АРЛЕАНСКІ

РАНДО

Даўно ўжо сыты мною свет,

Так, як і я даўно ім сыты;

Усё глухой імглой спавіта,

Хаця б дзе-кольвечы прасвет.

Дарма... Адны аскалы бед,

Тугі, распусты непрыкрытай.

Даўно ўжо сыты мною свет,

Так, як, і я даўно ім сыты.

Душу аддай за веры цвет,

Калючкі ж задарма — і квіты;

Ці ж дзіўна, што так хваравіта

Кладзецца скарга ў запавет;

Даўно ўжо сыты мною свет.