Вялікая пралетарская сэксуальная рэвалюцыя

11 траўня 1926 года, аўторак, ранак

Мачуга прачнуўся з пачуццём млосці: зрок ніяк не мог сфакусавацца на расплывістых каляровых плямах, што плавалі перад ім. У галаве ўсё плыло, а шлунак пратэставаў супраць таго змесціва, якое апынулася ў ім. Галава, на дзіва, не балела, хаця астатнія сіндромы пахмелля былі ўсе тут як тут.

Суладдзе з рэчаіснасцю ўсё ніяк не наступала: каляровыя плямы перад вачыма ніяк не хацелі складацца ні ў якія ўцямныя прадметы. Канстанцін паварушыўся і зразумеў, што ён ляжыць на левым баку. Стаў паварочвацца на спіну – і каляровыя плямы перад вачыма апынуліся малюнкам на насценным дыванку: дрэвы, кветкі, птушкі, звяры, быццам намаляваныя дзіцячай рукой. Аднак ляжаць на спіне мужчына не змог: млосць стала адчувацца значна мацней.

Мачуга нязграбна перакуліўся на правы бок, каб стрымаць пратэст вантробаў. З сярэдзіны вырваўся цяжкі ці то хрып, ці то ўздых, і гэты павеў не рассеяўся ў паветры: на яго шляху апынулася жаночая галава.

Канстанцін адчуў радасць, але раптам зразумеў, што галава гэтая – не ягонай жонкі, не Валянціны. Рудыя кудзеры на падушцы ніяк не маглі належаць Валі, бо яе чорныя доўгія валасы ніяк не маглі за ноч ператварыцца ў гэтыя кароткія рудыя завіткі.

Мужчына няўцямна глядзеў перад сабой, стрымліваючы млосць, якая не спяшалася здаваць заваяваныя пазіцыі. Думка пра тое, хто гэтая жанчына побач з ім, пульсавала ў галаве далёкай зоркай – часам праяўляючыся, а потым зноў сыходзячы ў нейкую далёкую імглу.

Тым часам патрывожаная яго рухамі жанчына таксама павярнулася, і Канстанцін пазнаў Лідачку, сакратарку будаўнічага трэста, якая нярэдка заходзіла ў гаркам з дакументамі і даручэннямі.

Яна глядзела на Мачугу сытымі кашэчымі вачыма, у якіх блішчэла радасць валодання. Пагладзіла яго па няголенай шчацэ, а потым зморшчыла свой носік, калі чарговы гарачы выдых з мужчынскага рота накрыў яе. Па гэтым інстынктыўным руху Лідачкі Канстанцін зразумеў, што ад яго моцна нясе перагарам, але сораму не адчуў.

Жанчына паднялася з ложка, і стала відаць, што спала яна зусім голая. Бессаромна круцячы клубамі, быццам у нейкім танцы, музыку якога чуе толькі яна, Лідачка нетаропка пайшла па пакоі. Нават зацягнула была нейкую песню, але Мачуга спыніў яе.

– Не трэба! – выпхнуў ён кароткую фразу праз нібыта апечаную гартань, праз язык, які нейкімі нябачнымі сталагмітамі прырос да нёба, і праз сасмяглыя непаслухмяныя вусны.

Лідачка перастала спяваць, але не спыніла свой бессаромны голы танец па пакоі. Датанцавала да вакна, нечым там забулькала, пасля чаго пайшла назад.

Яе грудзі пагойдваліся насустрач Канстанціну, а жывот быццам пасміхаўся яму. Але позірк мужчыны мог засяродзіцца толькі на адным: у жаночай руцэ, якая набліжалася да яго, была конаўка з расолам. Яго водар вабіў Мачугу, абяцаючы ратаванне ад усіх хворасцяў на свеце. Прынамсі, ад тых, якія мучылі яго тут і цяпер.

Лідачка мылася недзе за шырмай, адтуль было чуваць плёханне вады, а Канстанцін ляжаў на яе ложку і спрабаваў узгадаць, як апынуўся тут. Ён памятаў, як Васіль Кашэль з гаркама прапанаваў яму ўвечары пайсці разам адпачыць. На заўвагу Мачугі, што яшчэ толькі панядзелак і неяк рана стамляцца, Кашэль тоненька захіхікаў:

– Калі адпачываць толькі пасля стомы, дык атрымаецца адпачываць удвая радзей.

У высокага і мажнога Кашаля голас быў надзіва сіплаваты і высокі – зусім не адпаведны яго фігуры. Можа быць, думаў Мачуга, вусы, якія навісалі над верхняй губой гаркамаўскага работніка, працавалі як сіта – прапускалі толькі высокія ноты.

Адсмяяўшыся, Кашэль працягнуў з цынічнай усмешкай:

– Мы з табой – на адказнай працы, а гэта лічы – як на перадавой. На першай лініі барацьбы за сусветную рэвалюцыю! Ты на перадавой калі адпачываў – толькі калі стомішся? Ці тады, калі была магчымасць? Сам жа ведаеш: ёсць магчымасць – адпачываеш, бо пра час наступнага адпачынку не ведаеш. Словам, я вечарам цябе забяру. Ты ж увечары нікуды не спяшаешся?

Канстанцін нікуды ўвечары не спяшаўся: іх жыццё з Валянцінай усё менш нагадвала сямейнае, а ўсё больш – нейкае суседскае. Таму спяшацца да гэтай ужо амаль чужой жанчыны яму не было ніякага рэзону. І ўвечары яны пайшлі адпачываць. Памяць паслужліва падказала Мачугу, што спярша яны сядзелі ў рэстаране гатэля «Эрмітаж» на Мінскай, 6. На невысокай сцэне граў аркестр, і чарнявая спявачка ў чырвонай ядвабнай сукенцы саладжавым голасам тужліва спявала пад акампанемент скрыпкі і раяля:

Песня «Папяросы», наколькі ведаў Мачуга, распавядала пра цяжкую долю габрэйскага сіраты. Круглы твар спявачкі, аднак, не дазваляў уявіць яе сіратой, якая просіць міласціну.

– Што будзеце замаўляць? – ветліва запытаўся ў іх над галовамі афіцыянт з прылізанымі валасамі.

– Перш, вядома, гарэлачкі графінчык, – Кашэль пачаў ужываць ласкальныя суфіксы, быццам ад гэтага станавіліся меншымі замоўленыя порцыі ды не такой відавочнай станавілася прага да смакавання ежы і проста абжорства. – Парсючок запечаны ёсць? Давайце яго. А рыбка?

– Селядзец найсвяжэйшы, – афіцыянт дагодліва схіліўся, вочы яго блішчэлі разуменнем.

– Давайце і яго нам, – пагадзіўся Кашэль. – Пра астатняе падумаем потым.

Яны выпівалі і закусвалі, разглядаючы навакольную публіку. Канстанціну публіка падабалася не вельмі: навакольныя сталы займалі нейкія ўкормленыя нэпманы са сваімі паненкамі. Велягурыстыя жаночыя капялюшыкі з пёркамі і без, на жаночых шыях – калье з каштоўных камянёў (у камянях Мачуга не разбіраўся – чуў толькі пра брыльянты, і яму падалося, што пара наведніц мае акурат калье з брыльянтаў), цяжкія залатыя пярсцёнкі на мужчынскіх пальцах…

Уся гэтая атмасфера была Канстанціну не проста чужой – варожай. Ён адчуў, што ледзь не задыхаецца ў ёй. Апошняй кропляй стала фігура лысаватага мужчыны, які падняўся з-за стала з п'яным крыкам:

– На чорта мне гэтая нудзяціна! Грайце «Бублічкі» – плачу двайны тарыф!

Ён сунуў руку ва ўнтураную кішэню пінжака і рэзкім рухам выцягнуў адтуль кіпу асігнацый. Хістаючыся, быццам пастаянна сыходзіў з лініі стрэлу, ён дабраўся да сцэны. Высокай нотай блямкнуў, як разладжаны, раяль – гэта наведвальнік паклаў на клавішы адну купюру са свайго пачка. Скрыпач ледзь паспеў прыбраць сваю скрыпку – нэпман хацеў абавязкова запхнуць асігнацыю ў дэку, аднак яму давялося задаволіцца далонню музыкі. Спявачка адступіла ўглыб сцэны і насцярожана прамовіла:

– Сядайце, сядайце! Зараз будуць «Бублічкі»…

Нэпман працягнуў руку і схіліўся ў паўпаклоне – ён відавочна чакаў, што дзяўчына падасць яму руку для пацалунку. Аднак тая не спяшалася, і на дапамогу ёй прыйшоў скрыпач:

– Мадэмуазэль хвалюецца, таму я прашу вас зразумець яе – вяртайцеся на сваё месца, і мы пачнем «Бублічкі».

Нэпман на няцвёрдых нагах пасунуўся назад. Тым часам музыкі зайгралі папулярную песню, і замоўца, які яшчэ не паспеў дабрацца да свайго століка, пачаў танчыць.

Спявачка выводзіла словы песні з прыдыханнем:

Зала ажывілася: песня відавочна больш пасавала настроям нецвярозых наведнікаў. Халера з імі, са словамі! Затое які матыў у песні, які матыў! Ад гэтага нервовага ўздрыгвання скрыпкі ногі самі просяцца танчыць. А спявачка на сцэне тым часам сама заводзілася ад уласнага спеву:

П'яны нэпман больш не звяртаў увагі на выканаўцу – цяпер ён хацеў запрасіць на танец нейкую паненку з-за бліжэйшага століка. Яе суправаджальнік не пагаджаўся саступіць сваю пару, а жанчына, якую нэпман пакінуў для замовы «Бублічкаў», паступова налівалася чырванню і яўна не ведала, што ёй рабіць – проста сысці або спярша даць поўху свайму няветліваму кавалеру.

– Пайшлі адсюль! – прапанаваў Мачуга, з нянавісцю гледзячы на захмялелага нэпмана і яго эскапады.