Дэпэш Мод

Мы знаходзім прыкольную радыёлу, у мяне такая была ў дзяцінстве – на чатырох высокіх ножках, у драўляным корпусе, са шкляным экранам, на якім чырвоным напісаны назвы ўсіх паднябесных гарадоў, якія мне ў маім дзяцінстве сьніліся і якія мяне маглі пачуць – Прага, Варшава, Бялград, Усходні Бэрлін, на такой прыкольнай радыёле можна было слухаць вініл і радыё, у дзяцінстве я слухаў падрапаны вініл, але ў гэтага підара вінілу няма, ёсьць, праўда, нейкі занюханы саўковы бітлз, ну, але што мы з Васем – лохі, бітлз слухаць, ды яшчэ ў такім хімэрным стане, калі рэчы рассейваюцца, а пахі наадварот – склейваюцца і разабрацца ва ўсім гэтым проста немагчыма, мы пачынаем круціць радыё, прыкольная радыёла сумна пахрыпвае, і мы чуем адразу тагасьветны голас:

Добры вечар, паважаныя радыёслухачы. Няхай лагода прыйдзе ў вашыя мірныя хаты.

– Хто прыйдзе? – пытаецца Вася.

– Лагода, – кажу. – У хаты.

– А, – кажа Вася.

Сёньня з вамі ў гэты цудоўны вечар,

– Ага, – гаворыць Вася, – цудоўны вечар: дождж цэлы дзень хуячыць.

як заўсёды па суботах а 22.00 маладзёжная праграма «Музычная талака» і я – яе вядучы хрррррррр хрррррррр – дадае ад сябе радыёла. – Сёньняшні выпуск нашай праграмы будзе цалкам прысьвечаны творчасьці папулярнага ірляндзкага гурта, вядомага ня толькі ў нас, але і ў іншых краінах Эўропы – ансабля «Дэпэш Мод». Свае пытаньні, а таксама думкі вы можаце выказаць па тэлефоне хррррр хррррррр хрррррррррр – гаворыць вядучы.

– Якая прыкольная праграма, – кажу я.

– Да, – кажа Вася, – лепш, чым бітлз.

І пакуль вы будзеце задаваць свае пытаньні, гучыць інструмэнтальная кампазыцыя сьцяпана галябарды «Ліст да мамы».

Кампазыцыя сапраўды пачынае гучаць, і нас адразу пачынае ад гэтага развозіць, гэты сьцяпан галябарда ўкладвае ў сваю іёніку столькі галюцынагену, настолькі ўсё гэта стромна гучыць, што цябе ня можа не развезьці, іх на радыё, мабыць, па гэтым прынцыпе і на працу бяруць, так, каб яны ўрубалі, і народ ахуяваў на пятай сэкундзе іхных музычных кампазыцый, так, каб ён – гэты неімаверны і нерэальны сьцяпан галябарда – толькі кранаў сваімі пухлымі валасатымі пальчыкамі плястмасавыя клавішы іёнікі – і бац – цябе перамыкае, і ты ператвараешся ў прыладу боскага промыслу і ўжо не адпаўзаеш ад радыёпрыёмніка, аж пакуль не перададуць прагноз надвор’я на заўтра; мы сядзім пад нашай прыкольнай радыёлай, абапёршыся сьпінамі на яе і прываліўшыся адзін да аднаго, каб нас ня зьнесла ў бок, разглядаем крэслы, шафы і канапы, ты адчуваеш, кажу я, як тут пахне цытрынамі? адчуваю, кажа Вася, цытрынамі і кашацінай. Не кашацінай, кажу, не кашацінай – кетчупам. Кашацінай, не згаджаецца ён. І кетчупам, дадаю я.

Гэта была інструмэнтальная кампазыцыя сьцяпана галябарды «Ліст да мамы», – гаворыць касьмічны радыёвядучы. – Выконваў аўтар. А наша сёньняшняя праграма, нагадваю, прысьвечана творчасьці вядомага ірляндзкага калектыву «Дэпэш Мод». Асновай для праграмы стала дакумэнтальнае дасьледаваньне Дэвіда Баскомба «Бог як разнавіднасьць гераіну», выдадзенае ў гэтым годзе на вялікабрытанскіх выспах і ласкава перакладзенае і дасланае нам нашай лёнданскай рэдакцыяй. Вось жа, «Дэпэш Мод» (гучыць меладычная застаўка, падазраю, таго ж такі сьцяпана галябарды, таму што мы зноў замбуемся.) Сярод нашай моладзі ўжо даўно карыстаецца папулярнасьцю творчасьць гэтых парубкаў з Ольстэру. У чым жа сакрэт такога посьпеху нікому не вядомых хлопцаў, што вырасьлі ў самым сэрцы ірляндзкіх клаакаў? Паспрабуйма разам з вамі, паважаныя радыёслухачы, разабрацца ў гэтым. Як сьцьвярджаюць біёграфы, адным шэрым восеньскім ранкам 1962 году (сьцяпан галябарда дадае сваёй іёніцы трагічнасьці, цяжка ціснучы на плястмасу пухленькімі пальчыкамі) у партовым Ольстэры, акупаваным брытанскімі калянізатарамі, у сям’і простага ірляндзкага марака і машыністкі, Бэна і Марыі Ганаў неспадзявана нарадзіўся хлопчык. Бацькі досыць насьцярожана паставіліся да малога, паколькі гэта было ўжо пятае іхнае дзіцё, папярэднія чацьвёра, як сьцьвярджае містэр Баскомб, памерлі раптоўнай сьмерцю ў раньнім дзяцінстве ад цяжкай формы ўнутрыкішэчнай інфэкцыі, вельмі распаўсюджанай у найбольш бедных прыпартовых кварталах Ольстэру. Натуральна, што такі незайздросны лёс быў вызначаны і пятаму сыну Ганаў – цяжкія ўмовы акупацыйнага побыту не давалі ягоным бацькам падставаў чакаць сьветлай будучыні для свайго гаротнага першанца. Хлопчыка вырашылі назваць Дэйвам – у гонар сьвятога Дэйва, які, як вядома, ёсьць патронам ірляндзкіх партызанаў і пэўным сымбалем невялічкага, у параўнаньні з нашым, народу ў яго барацьбе з брытанскімі калянізатарамі. Са сьвятым Дэйвам зьвязана шмат народных легендаў і паданьняў карэннага ірляндзкага насельніцтва, у прыватнасьці, ў даўнім ірляндскім эпасе ён лічыцца богам жывёлагадоўлі, мяса-малочнай вытворчасьці і проста апладненьня. Яшчэ і цяпер ірляндзкія футбольныя фанаты, ідучы на спартыўныя арэны і падтрымліваючы сваіх улюбёнцаў, дружна напяваюць: «Сьвяты Дэйве, адтрахай сёньня гэтых чортавых каталікоў». Бацька Дэйва, стары вірлавокі Бэн, здаўна славіўся сваёй прыхільнасьцю да дзейнасьці ІРА і рэгулярна пералічваў у кантар на рахунак арміі частку свайго мізэрнага марацкага заробку.

– Гэта ўжо бітлз? – перапытвае Вася.

Мама Дэйва працавала ў партовай канторы машыністакай і, рызыкуючы сваім жыцьцём і рэпутацыяй, час ад часу дапамагала паўстанцам выпраўляць іхныя кіравецкія і шлюбныя пасьведчаньні. Такім чынам, юны Дэйв падрастаў у атмасфэры нацыянальнай сьвядомасьці і нянавісьці да каралевы-мамы, прынца Чарльза і ўсіх яго малалетніх выблядкаў, ва ўсялякім разе так сьцьвярджае містэр Баскомб. Першым эмацыйным узрушэньнем для будучага артыста эстрады стаўся выпадак, калі падчас разгону традыцыйнай для ірляндзкіх сэпаратыстаў першамайскай дэманстрацыі праз каталіцкія раёны Ольстэру конныя брытанскія паліцэйскія згвалцілі Дэйвава тату... не, – раптам запінаецца вядучы, – ня тату. Маму. Так – Дэйваву маму. Перапрашаю, паважаныя радыёслухачы, – гэтую інфармацыю для нас пераклалі нашыя калегі зь лёнданскай рэдакцыі, таму магчымыя некаторыя стылістычныя недакладнасьці. Такім чынам, Дэйваву маму. Проста на вачах будучай зоркі шоў-бізнэсу. Гэта, бясспрэчна, стала не абы якім стымулам... то бок не абы якім узрушэньнем для маладога хлопца, які ня меў дагэтуль падобнага досьведу, і асновай для яго будучага першага дыску, які адразу стаў платынавым. Але пра гэтыя і іншыя прыемныя рэчы – пасьля невялічкай музычнай паўзы. (Вядучы робіць паўзу.) Музыка і словы сьцяпана галябарды. «Мая мама». Выконвае аўтар.

сьцяпан галябарда цяжка кранае сваімі валасатымі пальчыкамі клявіятуру, я скурай адчуваю гэтае ягонае варушэньне тоўстымі валасатымі, чырвонымі адросткамі, робіць пройгрыш на сваёй плястмасавай іёніцы і пачынае сьпяваць. «Я спытаў у ветра, каля брамы, – сьпявае ён, – ці ня бачыў ты, та-ра-рам, маёй мамы. Ты схадзі, штосьці там та-ра-ра-рам, за тую браму, там я бачыў, та-ра-ра-рам, тваю маму». «Тваю маму, тваю маму», – хмура ўступае хор.

– Гэта што – хор? – пытаюся я, павярнуўшыся.

– Хор, – няўпэўнена адказвае Вася.

– Да? А я думаў, што сьцяпан галябарда сам сьпявае.

– Гэта хор.

– Што хор?

– сьцяпан галябарда – гэта хор, – кажа Вася.

– Як гэта?

– Так. Вось паслухай.

«Тваю маму, тваю маму», – сумна падтаквае сьцяпан галябарда з касьмічных глыбіняў.

– Ты ведаеш, – кажу я, – калі гэта і хор, то нейкі нядобры хор. Нейкі злы хор. Чуеш, як яны пра маму?

«Тваю маму», яшчэ раз пагрозьліва адгукаецца сьцяпан галябарда.

– Мне здаецца, – кажа Вася, – яны нас падслухваюць.

– Ага, здаецца, яны насьцярожыліся, чуеш – змоўклі?

– Яны нас пасуць.

– Наўрад ці. Навошта гэта ім?

– Ня ведаю. Можа, яны зь міліцыі.

– Да, нейкія яны нядобрыя.

– Я кажу табе – больш упэўнена гаворыць Вася, – мянтура, сто пудоў мянтура. Чуеш – змоўклі, сукі.

– Пачакай, – кажу я, – не завадзіся. Якая ж гэта мянтура? Мянтура не сьпявае.

– Ага, не сьпявае. Сьпявае. Ты глядзеў калі-небудзь навіны?

– Што?

– Навіны.

– А. Не, не глядзеў.

– А я, – кажа Вася, – глядзеў. Там паказвалі мангольскіх міліцыянтаў. У іх быў дзень незалежнасьці, і яны сьпявалі.

– Што – усе?

– Ну, не, ня ўсе. Хор. Вось таксама як тут, – паказвае Вася на прыкольную радыёлу. – Стаялі, гады, і сьпявалі.

– Ну, і што?

– Ну, і тут тое самае. Гэта мянтура, павер мне.

– Ды ладна.

– Я табе кажу.

Хрррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррррр

– Чуеш? – зашаптаў Вася. – Мусарня.

Я ўяўляю сабе як з таго боку радыёпрасторы, недзе ў Манголіі, стаіць хор міліцыянтаў на конях, сьціскаючы ў руках нагайкі, і трывожна ўслухваецца ў эфір, намагаючыся злавіць наш шэпт. Мяне аж прашыбае халодны пот, о-о-о, – думаю.

– Пачакай, – кажу, – але ж вядучы сказаў, што гэта сьцяпан галябарда.

– А ты ведаеш, – пытаецца Вася, – што гэта значыць?

– Што значыць?

– Ну, вось гэтая «галябарда» што значыць?

– Ну, і што?

– Гэта і значыць мянтура.

– Ды йдзі ты.

– Я табе кажу. Гэта мянтура. Гэта хор мангольскіх міліцыянтаў.

– сьцяпан галябарда – гэта хор мангольскіх міліцыянтаў?

– Так.

– сьцяпан галябарда?

– Сто пудоў.

– Ну, добра, – кажу я. – Я яшчэ магу пагадзіцца з тым, што іх там сапраўды шмат, нават з тым, што яны зь міліцыі.

– З мангольскай міліцыі, – удакладняе Вася.

– Добра – з мангольскай міліцыі. Але чаму яны называюцца сьцяпан галябарда?

– Дык гэта ж па-мангольскаму і значыць – «Хор мангольскіх міліцыянтаў»!

– сьцяпан галябарда – гэта «хор мангольскіх міліцыянтаў»?

– Так. Па-мангольскаму.

– Значыць сьцяпан галябарда – гэта множны лік?

– Так. Гэта множны лік, – упэўнена кажа Вася.

– Ой, бля.

Дваццаць другая гадзіна дваццаць хвілін. У эфіры – «Музычная талака»! – радасна ўрываецца ў пакой голас вядучага. Працягваем наш аповед пра творчасьць легендарнага ірляндзкага народнага калектыву «Дэпэш Мод». Як кажуць у народзе – бяда ідзе, бяду вядзе. Увосень 1970 году, халодным верасьнёўскім вечарам, бацька Дэйва – вірлавокі Бэн, пасьля працяглай цяжкай агоніі, зьвязанай зь цяжкімі цялеснымі болямі і маральнымі перажываньнямі, шчасьліва памёр, пакінуўшы сіротамі жонку-пакрытку і малога хваравітага Дэйва. Паміраючы, стары марак сказаў сыну: «Усё сваё жыцьцё я аддаў барацьбе за незалежнасьць Ірляндыі, не забывай гэтага, Дэйве. Годна нясі праз усё жыцьцё імя ірляндца, не давай гэтым сукам, гэтым факін-каталікам узяць цябе за геніталіі, памятай, бляха-муха, што ты з гордага роду Ганаў, а Ганы, бля, дадаў ён моцнае марацкае слоўца, – ніколі не прагіналіся пад гэтымі факін-каталікамі, зразумеў, ты, ублюдак малалетні?» – сказаў ён і з тым памёр. Малому Дэйву засталіся ад яго ў спадчыну толькі жэтон на рыбалавецкі човен і стары губны гармонік. Жэтон малы Дэйв адразу ж згубіў, гармонік, у прынцыпе, таксама, што не зашкодзіла яму, аднак, стаць у будучым зоркай шоў-бізнэсу.

Пачатак музычнай кар’еры біёграфы Дэйва зьвязваюць з тым сямейным бязладзьдзем, што ўзнікла ў дружнай сям’і Ганаў пасьля сьмерці бацькі. Дэйвава мама, ня маючы сілаў для супраціву і далейшай барацьбы, устае на шлях калябаранства, проста ў сваёй канторы аддаючыся афіцэрам вялікабрытанскіх ваенна-марскіх сілаў. Малы Дэйв балюча перажывае маральнае падзеньне бізкага яму чалавека... ну, то бок я так разумею мамы, – дадае ад сябе вядучы. Тады ж ён упершыню знаёміцца з наркакультурай, і гэта – паводле сьпевака – робіцца адным з найбольш прыемных адкрыцьцяў у ягоным жыцьці... Не, – раптам папраўляецца вядучы, – мабыць, усё-ткі не наркакультурай. Проста – культурай. А, тваю маму, – зрэшты ён абламваецца выпраўляць сваіх калегаў зь лёнданскай рэдакцыі, і далей ужо чытае з аркуша, што там ёсьць. – Менавіта ў гэты момант свайго жыцьця і ў такім стане малады Дэйв Ган пачынае займацца музыкай. Спачатку ён яе слухае, але зь цягам часу яму гэтага робіцца недастаткова і Дэйв вырашае стварыць уласны музычны калектыў, каб праз музыку выславіць свае пачуцьці, якія яны там у яго былі. Халодным восеньскім вечарам 1980 году, у адным з партовых ольстэрскіх бардэляў, Дэйв сустракае сымпатычную бляндынку, якую звалі Гор. Гор, – перачытвае вядучы, – ну да: якую звалі Марцін Гор.

– Во яго прэ, – кажа Вася.

– Ціха, – кажу, – а то зараз зноў пачнецца.

У жыцьці юнага Дэйва зьяўляецца першае сур’ёзнае захапленьне. Разам з сымпатычнай бляндынкай Марцін Гор яны зьбіраюць першы склад «Дэпэш Мод». Абавязкі ў калектыве дзеляць пароўну – Дэйв сьпявае ірляндзкія песьні, грае на некалькіх музычных інструмэнтах, а яго сымпатычная бляндынка танчыць на сцэне і займаецца фінансавым бокам справы. Неўзабаве ў іх нарадзілася дзіця.

– У каго нарадзілася дзіця? – пытае Вася.

– У «Дэпэш Мод».

– Да? – Вася зьдзіўляецца. – Цікава, ад каго.

– Ад сьцяпана галябарды, – кажу.

... То бок не, не дзіця, – зноў папраўляецца вядучы, – дзецішча, у іх зьяўляецца першае дзецішча – альбом «Гавары і запісвай», які адразу ж робіцца плятынавым. А зараз, – ён змучана пераводзіць дых, канчаткова, здаецца, заблытаўшыся ў сцэнарыі, – мы яшчэ раз зробім музычную паўзу і паслухаем наступную музычную кампазыцыю. «Маміны вочы». Сьпявае сьцяпан галябарда.

«Маміны сінія вочы, – адразу ж бяруцца за справу сьцяпан галябарда, – бачу вас як на далоні я – усе вы па-ра-рам смуткам апавітыя і трошкі ад сьлёзаў салёныя». «Трошкі ад сьлёзаў, трошкі ад сьлёзаў», – назадаволена зацягвае хор.

Трошкі салёныя, – думаю я, – гэта добра ці дрэнна? Мабыць, усё-ткі, дрэнна, было б лепш, каб іх нармальна пасалілі, калі я ўсё правільна разумею.

– Да, – гаворыць Вася. – Ну і жукі.

– Дзе жукі? – не разумею я. – Ты пра што?

– Пра маму.

– Што пра маму?

– Захавалі маму, – задаволена кажа Вася, так, нібы спраўдзіліся нейкія ягоныя падазрэньні наконт гэтага сьвету.

– Хто захаваў?

– Ну, гэтыя – сьцяпан галябарда.

– Ды ладна. Гэта ж яны так проста.

– Нічога ня проста. Чуеш, што кажуць – трошачкі салёныя.

«Па-ра-рам толькі вуснамі да Вас дакрануся», – працягваюць сьцяпан галябарда...

– Смакуюць, гады, – каментуе Вася.

– Перастань, – кажу. – Гэта проста сьмешна.

– Вуснамі, – кажа Вася. – Дакрануся. Гурманы херавы.

– Перастань. Яны ж пра іншае.

– Да? І пра што? Захавалі сваю вялікую мангольскую маму, а ты кажаш – пра іншае.

– Ды ніхто іхную маму ня хаваў. Як ты наагул гэта сабе ўяўляеш? Як можна вочы есьці? Вось як вочы ядуць?

– Маміны? – перапытвае Вася.

– Якія маміны? Маміны вочы ніхто ня есьць, – нэрвуюся я.

– сьцяпан галябарда – ядуць, – настойвае Вася.

– Ну, добра, – пагаджаюся. – Няхай маміны. Але лепш усё-ткі ня маміны. Там, вочы жывёлаў, напрыклад, як ядуць? Або вочы рыбаў?

– У рыбаў маленькія вочы, іх ніяк не ядуць, – гаворыць Вася.

– Гэта ў маленькіх рыбаў маленькія. А у вялікіх – вялікія. У акулаў, прыкладам.

– Акулы – гэта ня рыбы.

– А хто гэта, па-твойму?

– Па-мойму, гэта ня рыбы.

Я лёгка пагаджаюся, усё можа быць – магчыма, у ягонай пэрсанальнай карціне сьвету акулы – гэта ня рыбы, чаму я павінен пераконваць яго ў чымсьці супрацьлеглым.

– Ну, добра, – кажу, – добра. Хай не акулы. Ну, гэтыя, як іх? Скаты!

– Скаты? – зь недаверам пытаецца Вася.

– Так, – кажу. – Скаты. Як іх вочы гатуюць?

– У іх няма вачэй.

– Як няма?

– Так. Няма. Яны жывуць на такой глыбіні, дзе сьвятло расьсейваецца і вочы ім не патрэбныя.

– А як жа яны рухаюцца?

– Хто?

– Скаты. Электрычныя.

– А яны ня рухаюцца.

– Як гэта ня рухаюцца? А што ж яны жаруць?

– Плянктон.

– Плянктон?

– Плянктон. Плянктон таксама ня рухаецца. І скаты ня рухаюцца. Так яны і жывуць.

– Ну, добра, – кажу я зноў, – добра. А як яны трахаюцца?

– Хто? Скаты?

– Так, – кажу. – Электрычныя скаты.

– Навобмацак, – кажа Вася.

Я спрабую ўявіць сабе палавы акт электрычных скатаў. Выходзіць кашмарна – па-першае, у вадзе, па-другое – навобмацак, а па-трэцяе – цябе пры гэтым увесь час б’е токам!

– Вочы, мабыць, марынуюць, – кажу я, падумаўшы. – Закатваюць у слоікі і прадаюць як кансэрвы.

– Ага, – кажа Вася. – Уяўляеш, у іх ва Ўлан-Удэ, у гастраномах, мабыць, можна купіць кансэрвы, на якіх па-мангольску напісана: «Вочы маміны. Марынавныя».

– Да, – кажу, – а ўнізе, драбней, дапісана – «трошкі салёныя».

А для тых, хто ў гэты позьні час яшчэ пакуль ня сьпіць, мы працягваем наш расповед пра імклівы ўзьлёт сямейнага дуэту «Дэпэш Мод». У лютым гэтага году выйшаў новы сынгл калектыву, «I feel you», у якім, у прыватнасьці, гаворыцца:

I feel you

Your sun it shines

I feel you

Within my mind

You take me there

You take me where

The kindom comes

You take me to

And lead me throuhg Babylon

што прыблізна перакладаецца так: «Прабач мяне, мама, прыблуднага сына, я ўжо далёка ня той, якім быў тады, у часы нашага бестурботнага дзяцінства, злая цэнтрабежная сіла наркаманіі і пэдэрастыі засмактала мяне ў свае глыбіні і жыцьцё маё – руская рулетка, без канца і без пачатку. Але, – працягвае вядучы, здаецца, ужо ад сябе, – я веру, мама, што мы яшчэ сустрэнемся у нашым старым-добрым Ольстэры, і надаем разам, – ты чуеш, мама? – абавязкова разам, надаем па задніцы факін-каталіцкім акупантам, наматаем іхныя языкі і геніталіі на магутны махавік ірляндзкае грамадзкае думкі, як таго прагнуў наш няшчасны бацька – вірлавокі Бэн, і як вучыў таварыш Троцкі, Леў Давыдавіч, і як заклікаў нас сьвяты Дэйв і беззаганная панна – старая партызанская курва!» Вядучы робіць паўзу, пэўна, думае, ці не запусьціць яму яшчэ раз сьцяпана галябарду, гуляць дык гуляць, але зрэшты абламваецца і вядзе далей: Ужо сёньня, з дыстанцыі столькіх гадоў, можна сказаць, што творчы лёс калектыву склаўся найлепшым чынам, і што такой музычнай кар’еры можна толькі пазайздросьціць – гурт працягвае пасьпяхова гастраляваць, выпускае час ад часу новыя альбомы, якія імгненна апынаюцца на вяршынях разнастайных гіт-парадаў, гаротнік Дэйв шчасьліва сядзіць на гераіне і злазіць зь яго не зьбіраецца, ды і навошта, дарагія радыёслухачы, яму зь яго злазіць? было б у вас, – кажа вядучы, – столькі бабла, вы б таксама ні пра што, акрамя гераіну, ня думалі. Сядзелі б і ўтыкалі, і сраць хацелі б на крызіс духоўнасьці і падзеньне валавага прадукту, бо нахера табе валавы прадукт, калі ты ўжо зранку зараджаны і дакладна ведаеш, што на вечар у цябе таксама нешта ёсьць, сядзі сабе і ўтыкай, ні пра што ня думай, а тут ябошышся-ябошышся, гнеш хрыбет на гэтых гандонаў тлустых, якія вучаць цябе як табе жыць, нажываеш гемарой на іхным дзёўбаным радыё і ніводная сука табе ня скажа дзякуй, адны мудакі навокал, мудакі і прыдуркі, тэкст, сукі, нармальна перакласьці ня могуць, сядзяць у сваім траханым Лёндане, на сваім, бля, туманным альбіёне, і ня могуць нармальна перакласьці тэкст пра гэтую дзёўбаную бляндынку Марцін Гор, што за бляндынка такая? трахаў я такіх бляндынак, касьцюма няма нармальнага, у госьці ўжо некалькі гадоў не хадзіў, зубы, сука, гніюць, а гэтая падла на гераіне, разам са сваёй бляндынкай, сука, ненавіджу, падла, гэта была праграма «Музычная талака» і я яе вядучы хрррррр хрррррр, дзякуй вам, паважаныя радыёслухачы, што былі з намі ў гэты позьні час і хай вам заўжды ўсьміхаецца лёс.

А наш маладзёжны канал працягвае сваю работу і калі вам ёсьць што сказаць, можаце зрабіць гэта па тэлефоне хррр хр хр.

– Запісваю, – раптам кажа Вася, – стоп: запісваю.

Ён сапраўды дастае з кішэні джынсаў пакусаную шарыкавую асадку і піша ў сябе на левай далоні нумар. Навошта табе гэта? кажу, перастань, тут тэлефону, мабыць, няма, як няма? гаворыць Вася, устае і няцьвёрда рушыць у бок спальні, трымаючы перад сабой выцягнутую левую далонь с запісаным на ёй нумарам. Дзьверы ў спальню зачыненыя, але Вася пачынае стукаць, што табе? нарэшце адгукаецца адтуль наш сябра, здаецца, мы іх там ад чагосьці адрываем, мужык, дай тэлефон, крычыць Вася, наш сябар змаўкае, пэўна думае, ці да яго гэта зьвяртаюцца, Вася працягвае стукаць, ну, мужык, крычыць ён, хопіць ужо трахацца, дай тэлефон, а мы і не трахаемся, хутка адказвае наш сябар, дзьверы неадкладна адчыняюць, у іх прасоўваецца голая валасатая рука (вось яно, думаю я, сьцяпан галябарда з намі), што трымае тэлефон, Вася на ўсялякі выпадак прасоўвае ў дзьверы сваю левую руку з нумарам, каб там і ня сумняваліся, што яму патрэбны тэлефон, хутка забірае апарат, за якім цягнецца доўгі-доўгі шнур, дзьверы адразу ж зачыняюцца і Вася ідзе назад, зараз, – кажа, – я гэтаму чортаваму вядучаму патэлефаную, навошта? пытаю, зараз-зараз, пабачыш, Вася ставіць апарат па падлогу, і, спраўджваючы лічбы на левай руцэ, правай пачынае накручваць дыск, прыціскаючы слухаўку вухам і гаворачы, зараз-зараз, я гэтаму підару

гэта былі апошнія навіны, ласкава перакладзеныя і перададзеныя нам нашай лёнданскай рэдакцыяй. А я прапаную вам, паважаныя радыёслухачы, зрабіць яшчэ адну музычную паўзу, ага, – раптам кажа вядучы, – у нас, здаецца, тэлефонны званок, паслухаем хто гэта

усё скажу, алё, – гаворыць Вася, – алё.

ня сьпіць гэтай позьняй парой. Гаварыце...

я гэтаму підару зараз усё скажу, зараз-зараз

гаварыце-гаварыце, вы ў эфіры

там нехта ёсьць, – Вася разгублена працягвае мне слухаўку

ну, яшчэ б, – кажу

а хто гэта? – спалохана пытаецца Вася

підар, – кажу я, – якому ты ўсё хацеў сказаць. Так што давай.

– Я слухаю вас, – трохі нэрвова гаворыць вядучы, ён заўважна стаміўся ад такой работы, ну, але, мае даседзець, дзявацца няма куды.

– Алё, – кажа Вася на ўсялякі выпадак.

– Вы ў эфіры, – кажа вядучы.

– Што? – не разуме Вася.

– Гаварыце-гаварыце.

– Што яму сказаць? –пытаецца ў мяне Вася шэптам.

– Ня ведаю, – шапчу ў адказ. – Пра музыку што-небудзь запытай.

– Пра музыку?

– Пра «Дэпэш Мод». Ведаеш што-небудзь пра «Дэпэш Мод»?

– Ня ведаю.

– Ну, тады што-небудзь пра музыку ўвогуле. Пацягні час, каб ён не зарыентаваўся. Гэта галоўнае.

– Добра, – напружана кажа Вася і прыкладвае слухаўку да вуха. – Добры вечар.

– Як вас завуць? – цярпліва пытаецца вядучы.

– А навошта вы пытаеце?

– Ну, я ўсіх пытаю, калі хто дазвоніцца – як вас завуць.

– Праўда ўсіх? – удакладняе Вася.

– Усіх-усіх, – заспакойвае яго вядучы. – То як вас завуць?

– Ну, – пачынае гандлявацца Вася, – мяне завуць... А вас як завуць?

– Мяне?

– Так, вас.

– Ну, мяне, – какетнічае вядучы. – А, ладна, Бог зь ім. Што вы наагул хацелі?

– Ад каго?– зноў не разумее Вася.

– Ну, ад мяне.

– Што? – шэпча мне Вася.

– А я ведаю? – адказваю. – пагавары зь ім пра музыку. Галоўнае – пацягнуць час, разумееш?

– Разумею, – кажа Вася. – На, сам пацягні.

Ён тыцкае мне ў морду слухаўку, я ўдыхаю паветра і адчуваю як моцна слухаўка пахне кетчупам, так, нібы яе нехта доўга пхаў у вядзерца са спэцыямі, кетчуп проста сьцякае па ёй, мяне адразу ж пачынае выварочваць.

– Слухай, – кажу я Васю, – ты тут патрымайся, я пайду адалью. Галоўнае – сачы за мовай, не кажы лішняга! Ты зразумеў? – сачы за мовай! Не кажы лішняга! Сачы за мовай! – крычу я ўжо з сарціру.

– Алё, – нагадвае пра сябе вядучы. – Вы там яшчэ жывыя?

– Сачы за мовай, – хмура кажа яму Вася.

– Прабачце?

– І не кажы лішняга! – дадае Вася.

– То пра што вы хацелі пагаварыць?

– Ну, ня ведаю, – кажа Вася, – пра музыку.

– Пра музыку?

– Так. Пра «Дэпэш Мод».

– Цудоўна.

– Так? – зь недаверам перапытвае Вася.

– Цудоўна, – запэўнівае яго вядучы. – Вам спадабалася нашая праграма?

– Не, – гаворыць Вася.

– Чаму? – пытаецца вядучы.

– Мне, – спрабуе патлумачыць Вася, – не спадабалася пра шоў-бізнэс.

– Так-так, – гаворыць вядучы.

– Вы разумееце, – Вася доўга падбірае словы, цягнучы час, – я ня тое, што не люблю шоў-бізнэс, хоць, мабыць, усё-ткі не люблю.

– А «Дэпэш Мод» вы любіце? – здаецца, вядучы таксама вырашыў пацягнуць час.

– «Дэпэш Мод»?

– «Дэпэш Мод».

– Не, не люблю.

– Ну, то, можа, раскажыце нам якую-небудзь гісторыю? – ня хоча яго адпускаць вядучы.

– Гісторыю?

– Так. Якую-небудзь гісторыю.

– Добра, – згаджаецца Вася, – раскажыце.

– Не, – нэрвуецца вядучы, – гэта вы раскажыце.

– А чаму я? – насьцярожваецца Вася.

Тут і я вяртаюся, што там? паказваю на слухаўку, а, кажа Вася, мужык гісторыі расказвае, прыкольна, слухай, кажа ён мне, давай дадому правядзем тэлефон, такія рэчы можна рабіць.

– То як? – адгукаецца вядучы. – Як там з гісторыяй?

Вася запытальна глядзіць на мяне.

– Ды раскажы ты яму якую-небудзь гісторыю, – шапчу я, – а то ён не адчэпіцца.

– Пра «Дэпэш Мод»? – пытаецца Вася ў слухаўкі.

– Пра «Дэпэш Мод», – пагаджаецца вядучы.

– Добра, – кажа Вася, – я магу вам распавесьці адну гісторыю, але яна, як бы гэта сказаць...

– Ня надта прыстойная? – хіхікае вядучы.

– Не, – павольна кажа Вася. – Яна проста сумная. Расказаць вам сумную гісторыю?

– Але яна пра «Дэпэш Мод»? – на ўсялякі выпадак перапытвае вядучы.

– Ды пра «Дэпэш Мод», пра «Дэпэш Мод», – кажа Вася, – не хвалюйцеся. З чаго б я вам распавядаў не пра «Дэпэш Мод»? Але сумная.

– Ну, добра, – згаджаецца вядучы, – давайце вашую сумную гісторыю. Толькі каб пра «Дэпэш Мод», – строга дадае ён.

– Да, – кажа Вася, – пра «Дэпэш Мод». Я, калі вучыўся ў дзясятай клясе, у Чаркасах, то ў мяне быў сябра, не, ня так каб сябра, хутчэй проста аднаклясьнік, разумееце?

– Разумею, – проста кажа вядучы.

– І ён у прынцыпе нармальны чувак быў, нічым такім асаблівым не адрозьніваўся, вы разумееце пра што я?

– ...........

– Але ў яго фішка была.

– Фішка?

– Ну, да – фішка. Ён, разумееце, як бы гэта сказаць – вось вы тут казалі шоў-бізнэс - шоў-бізнэс, плятынавыя дзялы і так далей, ну, карацей, мы ўсе тады слухалі «Дэпэш Мод»...

– О, – радасна адгукаецца вядучы, здаецца, ён кроўна зацікаўлены ў публічнай любові да «Дэпэш Мод».

– Зьбіралі іхныя запісы, фоткі, плякаты, памятаеце?

– Так-так-так, – радасна квакае вядучы.

– І вось нехта з нас, я ўжо ня памятаю хто менавіта, падарыў яму на дзень народзінаў плякат Гэхана, разумееце?

Вядучы зноў радасна квакае.

– І вось ён, разумееце, ён у прынцыпе нармальны быў чувак, але ён павесіў у сябе ў сарціры гэты плякат і пачаў драчыць на Гэхана, уяўляеце?

– Як драчыць? – разгублена пытаецца вядучы. Відаць, ён не чакаў, што гісторыя будзе аж настолькі сумнай.

– Ну, так, – Вася ня ведае, як яму па тэлефоне паказаць, – пачаў ананізаваць на плякат Гэхана, уяўляеце?

– Які жах, – кажа вядучы. – А вы спрабавалі растлумачыць яму, што гэтага рабіць нельга?

– Спрабавалі, – кажа Вася, – але ў яго фішка была, разумееце? Ён гэтага нават ня ўтойваў – прыходзіў са школы, кідаў партфель у калідоры – і ў сарцір.

– А вы?

– Мы – не.

– Не, я не пра гэта.

– А, ну, што мы? Мы думалі, можа чувак так музыку любіць, можа яму гэты ваш «Дэпэш Мод» так падабаецца, што ён стрымацца ня можа, у прынцыпе што ж дрэннага, пагадзіцеся.

– Хрррррррррр, – хрыпіць вядучы.

– Але, разумееце, у чым справа – мы яму на нейкае наступнае сьвята прынесьлі запісы «Дэпэш Мод», думалі, ён усьцешыцца, падзякуе. А ён, ведаеце, што? Ён уключыў гэтыя запісы і гаворыць – што за гаўно вы прынесьлі? Гэта ж, кажам, той чувак, на якога ты штодня дрочыш, гэта ён сьпявае. Табе што, пытаемся, не падабаецца? Не, кажа ён, не падабаецца. І выключыў магнітафон. І больш ніколі «Дэпэш Мод» ня слухаў. Уяўляеце?

– Да, – разгублена гаворыць вядучы. Адчуваецца, што ён перавёў бы размову на нешта іншае, але на што ж ты яе пасьля ўсяго гэтага перавядзеш. – Ну, а далей што было? – пытае ён урэшце.

– З кім? – не разумее Вася.

– Ну, з гэтым вашым драчуном... перапрашаю – зь сябрам вашым.

– Пайшоў у бізнэс, – коратка кажа Вася, – адкрыў у Чаркасах сетку аптэк. Гандляваў трамадолам. Год таму памёр ад дыябету.

– Драчыць трэба менш, – злосна кажа вядучы.

На нейкі час павісае маўчаньне. Кожны думае пра сваё. У вядучага, здаецца, свайго было ня так шмат, бо ён не вытрымлівае першы.

– Вось такую павучальную гісторыю, паважаныя радыёслухачы, распавёў нам наш паўночны незнаёмец. Але, мушу адзначыць, што сёньня гэты ваш знаёмы, – чуеце? – сёньня ён наўрад ці адважыўся б на такі крок.

– Гэта яшчэ чаму? – абражана пытаецца Вася.

– Ну, хоць бы таму, што цяпер Гэхан ужо ня той, каб на яго, як вы тут нам распавядалі, ананізаваць.

– Вы пра што?

– Ну, Гэхан вельмі зьмяніўся. Ён зьмяніў імідж.

– Што?

– Ну, выгляд.

– Чуеш? – Вася зноў разгублена тыцкае мне ў твар слухаўкай. – Ён кажа, што Гэхан зьмяніўся.

– Запытай, ці дужа, – раю я.

– І што, – кажа Вася ў слухаўку, – Дужа зьмяніўся?

– Так, вы не паверыце, ягоныя старыя прыхільнікі яго не пазнаюць. Кажуць, гэта ў яго ад гераіну.

– У яго што, – гаворыць Вася, – адвалілася нешта?

– Наадварот, – радасна кажа вядучы.

Вася роспачна глядзіць на мяне. Ой, бля, – думаю.

– У яго штосьці вырасла?

– Так! – пераможна выгукае вядучы.

– Што? – пытае Вася.

– Здагадайцеся.

– Рука?

– Не, не рука.

– Нага, – пачынае гадаць Вася.

– Не, не нага!

– Нават думаць пра гэта не хачу.

– Барада! – выгукае вядучы, вытрымаўшы эфэктную паўзу.

Васю перасмыквае.

– І што – вялікая барада?

– Нармальная.

– І на каго... прабачце – на каго ён цяпер падобны?

– Ну, ня ведаю, – трохі манерна гаворыць вядучы, – гледзячы, з кім параўноўваць. Вось каго зь вядомых асобаў з барадой вы ведаеце?

– Санта Кляўса, – гаворыць Вася.

– Ну, не, – крыўдуе вядучы. – Я вам кажу пра рэальных асобаў. Пра тых, хто сапраўды ёсьць.

– А Санта Кляўса што – няма?

– Няма, канешне.

– Да, мужык? – зьдзекліва кажа Вася. – Гэта ты сам прыдумаў?

– Што прыдумаў? – не разумее вядучы.

– Пра Санта Кляўса. Гэта ж трэба прыдумаць такое – Санта Кляўса няма. Гэта, хутчэй, цябе з тваім дзёўбаным радыё і ўсімі мангольскімі міліцыянтамі, разам узятымі, няма.

– Якімі міліцыянтамі? – не разумее вядучы.

– Мангольскімі, – гаворыць Вася.

З таго боку эфіру павісае цяжкая паўза. Я паказваю Васю – маўляў, дай мне слухаўку, дай я паспрабую, а то ў цябе нешта не выходзіць, што ты прычапіўся да гэтага Санта Кляўса, ну, ня ведае чувак, што Санта Кляўс ёсьць, што ж цяпер, можа, ён старавер які-небудзь, можа, ў яго дзяцінства цяжкае было, можа, у яго тата афіцэр і мама настаўніца матэматыкі, а ты яго грузіш, дай сюды слухаўку, карацей.

– Алё, – кажу я, – вы мяне чуеце?

– Так, – жвава рэагуе вядучы, – а вы мяне?

– Ужо другую гадзіну, – кажу. – Тут мой сябра, на жаль, адышоў і ня змог да канца даслухаць ваш захапляльны аповед. Так што там у вас з Дэйвам? На каго ён цяпер падобны?

– Ага, – гаворыць вядучы, відаць, ён нават не заўважыў, што зь ім размаўляе нехта іншы, – ну, называйце далей вядомых барадачоў.

– Леў Давідавіч Троцкі, – кажу я, падумаўшы. – ці можа вы скажаце, што Троцкага таксама няма?

– Не, – крыху разгублена кажа вядучы, – чаго ж – Троцкі ёсьць.

– Ага, бачыце, – кажу, – усё-ткі хоць штосьці сьвятое для вас засталося.

– Так, – гаворыць вядучы – засталося. Але Дэйв на яго не падобны.

– Не падобны?

– Анітрошачкі.

– Зі зі топ, – кажу.

– Міма.

– Ну, добра, – кажу, – Кастра.

– Што?

– Кастра. Фідэль Кастра. Падобны ён на Фідэля?

– На Фідэля? Так, – гаворыць нарэшце вядучы, – на Фідэля трошкі падобны. На маладога, канешне ж, – адразу папраўляецца ён. – Так, на маладога Фідэля – трошачкі падобны. Я тут нядаўна глядзеў відэазапіс іхняга канцэрту – нам калегі перадалі зь лёнданскай рэдакцыі, і вось там ён сапраўды – чымсьці нагадвае маладога Фідэля. Фантастычнае відовішча, вы ўяўляеце – зьбіраюцца некалькі дзясяткаў тысячаў прыхільнікаў «Дэпэш Мод», а да іх выходзіць Фідэль і пачынае сьпяваць голасам Гэхана. Уяўляеце?

– Ведаеце, – кажу я памаўчаўшы, я наагул разумею, што ён, канешне, старэйшы за мяне, я, як правіла, намагаюся нармальна зь людзьмі размаўляць, ну, але тут мужык такое кажа. – Ведаеце, – гавару я, – вы такога нам не кажыце. І ведаеце чаму?

– Чаму? – разгублена пытаецца вядучы.

– Таму, – працягваю я, – што мы вось тут вас сумленна слухалі-слухалі, мы ў прынцыпе праслухалі ўсё – і пра маракоў, і пра паліцыю, і пра скатаў.

– Пра скатаў? – не разумее вядучы.

– Ага, – і пра электрычных скатаў. Але не кажыце нам пра Фідэля. І ведаеце чаму?

– Чаму? – зноў пытаецца вядучы.

– Таму, што вось мы зь сябрам сядзім тут – у чыёйсьці кватэры, пасярод чыёйсьці мэблі, пасярод кетчупу і чакаляду і ледзьве выжываем. І ведаеце чаму? Проста таму, што мы ўжо другі дзень шукаем нашага сябра, нашага сябра Карбюратара, і ведаеце чаму мы яго шукаем? Таму што ў яго, – я цяжка падбіраю словы, – пару дзён таму загінуў тата, уласна ня тата, айчым, хоць якая, на хуй, розьніца, ён у яго загінуў, і мы ня можам гэтага дзёўбанага Карбюратара знайсьці ўжо другі дзень, і нам ад гэтага так херова, што мы сядзім і жарэм усё, што нам трапляецца пад руку, разумееце? таму, што мы напханыя тытунём і травой, партвэйнам і сьпіртам, і мне асабіста гэта ўжо папярок горла стаіць, у прамым сэнсе гэтага слова.

– Ага, – нарэшце ўстаўляе слова вядучы, – такім чынам, у вашага сябра загінуў тата.

– Айчым, – папраўляю я.

– Адзін хуй, – нецярпліва кажа вядучы. – І вы ад гэтага п’яце гарэлку і ўжываеце лёгкія наркотыкі?

– Не, – кажу, – не зусім. Гарэлку мы п’ем проста так, разумееце?

– Разумею, – не зусім упэўнена кажа вядучы.

– Прычым даўно, – дадаю я. – І ведаеце, я так гляджу, што ўсё гэта нічым добры ня скончыцца, таму што мы проста трапляем у нейкія ямы, вы разумееце пра што я кажу? усё часьцей і часьцей, гэтых ямаў робіцца ўсё болей і болей, я ўжо проста ня ў стане выбірацца зь іх, яны засмоктваюць, і чым далей, тым усё больш балюча мне ў іх падаць, вы разумееце пра што я вам тут кажу? Так, нібы ўсё нармальна, мы вось тут сядзім і слухаем вашую дурацкую радыёпраграму і нават вашых міліцыянтаў паслухалі...

– Якіх міліцыянтаў? – не разумее вядучы.

– Ня важна, – адказваю, – але рэч ня ў гэтым, ведаеце? рэч у тым, што ўсё адно, гэта нічым добрым ня скончыцца, проста таму, што я не магу сабе ўявіць нічога добрага там – наперадзе, там проста ня можа быць нічога добрага, таму што калі яго – гэтага добрага – не было раней, то з чаго б яно раптам зьявілася ў будучым, скажыце мне, чаму? яго там проста ня можа быць, мы проста прасоўваемся сабе новобмацак, як электрычныя скаты пад вадой, нават ня верачы, што нам напраўду кудысьці трэба прасоўвацца.

– Да? – зьбянтэжана гаворыць вядучы. – вы ведаеце, гэта вельмі цікава.

– Што табе цікава? – не разумею я.

– Вось гэта ўсё, што вы нам тут расказалі. Вось бачыце, паважаныя радыёслухачы, – зьвяртаецца ён у касьмічную пустату, – прыблізна пра гэта самае я і казаў вам увесь гэты час. Таму на гэтай аптымістычнай ноце і заканчвае сваю работу наш маладзёжны канал, і я – яго вядучы хррррр хрррррррр. А вы, – ён зьвяртаецца, відаць, асабіста да мяне, – пачакайце, калі ласка, хвілінку, вам – як аўтару найбольш цікавага пытаньня, мы з задавальненьнем уручаем прыз, ласкава перададзены нам нашымі калегамі зь лёнданскай рэдакцыі – выдадзены ў Вялікай Брытаніі апошні альбом сьцяпана галябарды «Мамін сад».

– Як-як? – пытаюся.

– Сад. Мамін сад, – адказвае вядучы. – Праз «эс», – чамусьці дадае ён.

Лунаюць разьвітальныя акорды, эфір паступова сьціхае, у слухаўцы чуваць нейкае шамаценьне, пасьля гэтага нехта, паквакваючы, прыкладае яе да свайго касьмічнага вуха.

– Алё, – я чую знаёмы голас, але ўжо бліжэй.

– Алё, – згаджаюся я.

– Вы яшчэ тут?

Я азіраюся на Васю, той прытуліўся да прыкольнай радыёлы і водзіць пальцамі па падсьветленых лямпамі назвах савецкіх сталіцаў, асобна счышчае пазногцем слова «Прага», чамусьці менавіта Прага.

– Так, – кажу я, – мы яшчэ тут.

– Вы ведаеце, – гаворыць вядучы, – выбачайце, што я вас затрымліваю – насамрэч у мяне няма ніякага альбому.

– Дзякуй богу, – кажу.

– Дакладней, ён у мяне быў, але я яго яшчэ мінулага тыдня падарыў нашым спонсарам. Яны нам паабяцалі прафінансаваць рамонт офісу, і я захацеў зрабіць ім прыемнае. Падарыў альбом.

– О, госпадзе, – кажу.

– Я проста хацеў у вас запытаць, калі вы ня супраць, канешне. Можна?

– Можна, – кажу.

– Скажыце, вы што, сапраўды, п’еце гарэлку і ўжываеце лёгкія наркотыкі?

– Ну, праўда, – адказваю няўпэўнена.

– Сур’ёзна?

– Ну.

– А ў мяне, – гаворыць ён з сумам, – ніколі разам не выходзіла. Або вадзяра, або трава, разумееце?

– Галоўнае прызвычаіцца, – кажу.

– Ну, але як вы пры гэтым пачуваецеся?

– Як пачуваемся? – пытаю.

– Так – як вы сябе адчуваеце?

– Ведаеце, – кажу, – я сябе адчуваю, як рака.

– Як рака?

– Так, як рака, што цячэ супраць уласнай плыні.

Пасьля гэтага вядучы адразу кладзе слухаўку – моўчкі і трагічна.

20.06.93 (нядзеля)

0.05

– Спаць хачу.

– У электрычцы пасьпіш.

– Ага, – кажу. – У электрычцы. Там жа зараз поўны вагон дзембеляў будзе. Або грыбнікоў. Або міліцыянтаў.

– Поўны вагон міліцыянтаў? – Скептычна перапытвае Вася. – Ну, ня ведаю, ня ведаю.

– Ладна, пайшлі, – кажу, і мы зьбіраемся выходзіць.

Какава адчыняе нам дзьверы, вы зразумелі? перапытвае – да Канцавой, там перасядзеце, выйдзеце на Вузлавой, і там ужо зусім поруч, пару гадзін, – дадае ён і ўсоўвае нам нейкую брашуру, што гэта за гаўно? пытаецца Вася, вазьміце, кажа Какава, і хай адкрыцьцё госпада будзе з вамі. Вось мудак, гаворыць Вася, ужо калі дзьверы за намі зачыняюцца, ага, – кажу, мудак, мы спускаемся ўніз і на першым паверсе, каля ліфта, бачым цела Сабакі, Сабака, крычу я, слухай, ён, здаецца, усё-ткі памёр, ды пачакай, супакойвае мяне Вася, падыходзіць да сабачага цела і пераварочвае яго тварам дагары, Сабака ўвесь зарыганы, але яшчэ жывы, яшчэ б трошкі, і ён, мабыць, памёр бы, захлынуўся ва ўласных рыгаках, сапраўдны табе Гэндрыкс, што тут скажаш, як бы ён потым перад госпадам паўстаў бы – са сваімі белымі матузкамі на вайсковых чаравіках і ўвесь абрыганы, мы яго падымаем, Сабака, гаворым, сабака, прачынайся, ён прыходзіць у прытомнасьць, нават пазнае нас, я заблукаў, кажа, выйшаў, вадзяру купіў, вярнуўся – а куды ісьці ня ведаю, сядзеў тут, чакаў, што хтосьці з вас выйдзе, а вадзяра дзе? пытаецца Вася, вадзяру я выпіў, кажа Сабака, дождж пайшоў, холадна было, я ж думаў, вы выйдзеце за мной, ладна – расчаравана кажа Вася, ты можаш ісьці? так, усё нармальна – Сабака падымаецца, і мы выходзім на Гогаля.

0.30

– Што рабіць будзем? – пытаецца Вася.

– Паехалі дамоў, – кажу.

– А Карбюратар?

– А што Карбюратар? З Карбюратарам усё ў парадку. А гэты вось дакладна нікуды не даедзе. Ня будзеш жа ты цягнуць яго на сабе аж да Вузлавой?

– Усё нармальна, – кажа Сабака. – Я ў норме. Я даеду.

– Можа лепш дамоў? – пытаюся.

– Не, – гаворыць Сабака. – Толькі не дамоў.

– Ладна, – кажу. – Але як мы туды даедзем? Бабак усё адно няма.

– Трэба было ў гэтага мудака пазычыць, – гаворыць Вася.

– Не хачу я ў яго пазычаць, – кажу.

– Ну, дык і што рабіць?

– Слухай, – раптам кажа Сабака, – табе ж Маруся за Молатава нешта давала.

– Сапраўды, – кажу. – Я зусім забыўся. – Я лезу ў кішэню і дастаю адтуль досыць такі нармальную дваццатку. – Прыкол, – кажу. – у нас, як выявілася, ёсьць процьма грошай. Толькі трэба іх недзе памяняць. І пры гэтым адразу не растраціць.

0.45

Мы здаем нашую дваццатку ў кіёск непадалёк, і яшчэ нават не пасьпяваем пералічыць суму ў нацыянальным грашовым эквіваленце, як на нас налятае патруль. Нават дакумэнты не запыталі. Колазварот вады ў прыродзе.

1.25

– Сынок?

– Мікалаю Іванавічу...

– Я ж табе казаў, каб больш такога не было.

– Мікалаю Іванавічу, я зараз патлумачу.

– Што ты мне, блядзь, патлумачыш?

– Мікалаю Іванавічу...

Ладна, кажа Мікалай Іванавіч патрулю, я іх забіраю, гэта з табой? пытаецца ён у мяне і паказвае на Васю з Сабакам, са мной, кажу, са мной, і гэты абрыганы, паказвае ён яшчэ раз на Сабаку, з табой? са мной, кажу, ну ладна, пайшлі да мяне, я іх забіраю, кажа ён яшчэ раз патрулю, пагавару зь імі ў МАІМ кабінэце, ясна? таварыш капітан, кажа патруль, мы ж іх, тыпу для пляну, пайшлі на хуй, кажа ім Мікалай Іванавіч, ясна? ясна, сумна кажа патруль і ідзе далей на паляваньне, плян, усё-ткі.

– Значыць так – вы двое сядзіце тут, у калідоры, і чакайце. А ты, – ён паказвае на мяне, – за мной.

– Добра, – кажу і заходжу ў завешаны агітацыяй кабінэт. – Колькі ў вас тут плякатаў, – кажу.

– Ты, блядзь, мне яшчэ пагавары, – нэрвуецца Мікалай Іванавіч. – Ты мне яшчэ пагавары. Я табе, блядзь, дам плякаты. Я табе што казаў? Трапіш мне на вочы – заб’ю. Казаў?

– Казалі.

– Ну?

– Мікалаю Іванавічу...

– Што?

– Прабачце. Я не зьбіраўся сёньня піць. Вы разумееце... Мы проста з хаўтураў.

– Адкуль?

– З хаўтураў.

– Зь якіх хаўтураў?

– Дэкан... – выціскаю я зь сябе.

– Што?

– Дэкан, – кажу я. – Памёр у пятніцу. Сёньня хавалі. Мы дапамаглі на могілках. Ведаеце, там яму выкапаць, цела прысыпаць.

– Сур’ёзна? – разгублена пытаецца Мікалай Іванавіч.

– Ага.

– А без матузкоў чаму ходзіш?

– Так вы ж забралі, Мікалай Іванавіч.

Мікалай Іванавіч доўга і сумна маўчыць, але матузкоў не вяртае.

– Эх, сынок-сынок. Што ж мне з табой рабіць?

– Ня ведаю, – кажу. – Бабак няма. Дэкан памёр.

– Як хоць яго звалі – твайго дэкана?

– А хер яго ведае.

– Як?

– Ну, у яго прозьвішча такое было, ведаеце...

– Разумею, – задумліва кажа Мікалай Іванавіч.

– І што за краіна такая блядская? – раптам кажа Мікалай Іванавіч. – Народ мрэ як мухі. У мяне сын у рэанімацыю трапіў.

– Як у рэанімацыю? – пытаюся.

– Ды ён, выяўляецца, тры дні таму, ноччу, палез у аптэку. Кажа, што за вітамінамі. Ну, я-та ведаю за якімі вітамінамі, мяне не абдурыш, з МАІМ-та досьведам.

– Ну?

– Вось, палез, гаўнюк малы, праз фортку, набраў там нейкіх таблетак, зжэр цэлы пачак, а калі лез назад – яго вырубіла. Так у фортцы і захрас.

– О, госпадзе, – кажу.

– Да, – Мікалай Іванавіч задумліва разглядае агітацыю за маёй сьпіною. – Раніцай народ у аптэку прыйшоў, бачаць – ён вісіць у фортцы і ня дыхае. Ну, яны перапужаліся, думаюць – усё, памёр хлопец, яны да яго – а ён дыхае.

– Здорава, – кажу.

– Што – здорава? Ён калі назад лез, штосьці там сабе вывіхнуў, а на ім яшчэ і куртка была, уяўляеш – МАЯ куртка, адным словам, ён захрас – ні туды, ні сюды. А яго пры гэтым яшчэ і кілбасіць.

– Ну і што?

– Ну, яны выклікалі хуткую. Хуткая кажа – мы яго адтуль ня выцягнем, ён парэжацца альбо задушыцца, і што рабіць? пытаюць яны ў хуткай, што рабіць, кажуць тыя, што рабіць, ня ведаем, кажуць, хай вісіць, пакуль сам ня выпадзе, дык яго ж кілбасіць, кажуць тыя, кілбасіць, кажа хуткая, ну дык падкармлівайце яго патрошку, каб ён там зусім ня кончыўся. А гэтыя прыдуркі, уяві, сапраўды пачалі яго падкармліваць. Ну, яму, уёбку-малалетку, ясная рэч, больш нічога і ня трэба, ён і ня думаў адтуль вылязаць, уяўляеш – вісіш сабе ў чужой куртцы, а цябе пры гэтым яшчэ і наркотыкамі кормяць.

– Класна, – кажу.

– Да, – гаворыць Мікалай Іванавіч... – Што класна? Ён жа, шчанюк, нават імя сваё не назваў. Я зь дзяжурства вяртаюся, а мая крычыць – сын прапаў. Уяўляеш? Добра, што яны наступнага дня ў яго ў кішэні МАЁ пасьведчаньне знайшлі.

– А чаго яны па ягоных кішэнях лазілі? – пытаюся.

– Таблетак стала шкада, я так думаю. Адным словам, наступнага дня, ужо недзе пад вечар, яны мяне знайшлі. Ну, мы разам яго і выцягнулі.

– Дык гэта ён у рэанімацыю пасьля вас ужо трапіў?

– Ты што? – насьцярожваецца Мікалай Іванавіч, – думаеш я яго біў?

– Ды не, што там.

– Я яго наагул ніколі ня біў. Мне ў падлу яго біць. У яго проста абязвожваньне арганізму, разумееш? ён жа там амаль двое сутак прасядзеў, на адных таблетках.

– Нішто сабе, – кажу.

– Да, – задумліва дадае Мікалай Іванавіч.

2.05

– Ты што – ведаеш яго?

– Так – сустракаліся калісьці.

– Ну і знаёмыя ў цябе.

– Дзякуй, што наагул адпусьціў. Сядзелі б зараз у камэры.

– Яшчэ і апошні каньяк забраў. Як мы цяпер – без каньяку?

– У цябе ўсё адно пякотка ад яго.

– Ладна, паехалі ўжо куды-небудзь. А то тут проста нейкая камэнданцкая гадзіна, – і Вася адцягвае мяне ад уваходу ў руус.

Пачакай, кажу я, мне адліць трэба, потым, нэрвуецца Вася, потым адальлеш, не магу, адказваю, адыходжу за рог шэрай будыніны, начыненай газавымі камэрамі, і яшчэ нават не пасьпяваю зрабіць сваю чорную справу, як аднекуль з-за рога выбягае Мікалай Іванавіч, некуды імчыць, але ўсё-ткі заўважае мяне, сумна качае галавой, эх, маўляў, сынок, сынок, і бяжыць кудысьці ў ноч.

2.35

Да вакзалу мы даяжджаем без прыгод, таксіст усю дарогу круціць носам і праветрывае салён, абрыганага Сабаку гэта нэрвуе, але мы яго стрымліваем, каля прыгараднага Сабака пачынае крычаць, што нічога гэтай суцы плаціць ня трэба, што ён на нас, маўляў, нядобра глядзеў усю дарогу, ага, кажу я Сабаку, сурочыў ён цябе, ладна, супакойся, кіроўца напужаны, Вася таксама супакойвае Сабаку, мы плоцім колькі там трэба і ідзем на вакзал.

3.45

Электрычка павольная-павольная, вагоны халодныя і пустыя, падлогу, відаць хтосьці толькі што памыў, уласна – не памыў, а шчодра паліў халоднай бруднай вадой, нас трасе, на вакзале мы папрасілі Сабаку зьбегаць купіць у кіёску што-небудзь пажэрці, Сабака купіў дзьве паўтаралітровыя пляшкі мінэралкі, так што ён іх цяпер і трымае, мы сядзім у пустым халодным вагоне, ні табе грыбнікоў, ні дзембеляў, нават міліцыі няма, уся міліцыя зараз выконвае плян недзе ў сваім Кіеўскім раёне, дзе яшчэ засталіся хаця б якія жывыя людзі, хоць бы нехта, каго можна зацягнуць у газавую камэру, мы перажылі сваю камэнданцкую гадзіну і ўпарта намагаемся цяпер выехаць кудысьці ў нікуды, ну, хоць куды-небудзь.

Толькі дзеці мітусяцца па вагоне, мы яшчэ толькі зайшлі, яны ўжо сядзелі ў нашым вагоне, яны прыехалі ў ім аднекуль з дэпо, нас-та з Васем яны дакладна не спужаліся б, яны, здаецца, наагул нічога не баяцца, такое ўражаньне, што яны ўжо ўсё ў сваім жыцьці перажылі, са сьмерцю ўключна, ну, але пры адным выглядзе незадаволенага абрыганага Сабакі, яны перапужаліся і зьбіліся ў зграю, вы адкуль? пытаецца Вася, і яны пачынаюць нешта распавядаць, што, маўляў, тут і жывуць, у электрычцы, начуюць па вагонах, асабліва цяпер, калі дажджы, катаюца да канцавой, потым вяртаюцца назад у горад, часам начуюць у міліцыі, але міліцыя іх звычайна адпускае, каб яны не нанесьлі ім у камэры рознай заразы, так і жывуць, нядрэнна, дарэчы, жывуць, не найгорш.

Нарэшце яны ўздымаюцца і ідуць у суседні вагон. Гэта для іх нібы перайсьці з кухні ў вітальню, акупавалі цягнік і катаюцца па адным і тым самым маршруце, як завядзёныя, або праклятыя.

Я спрабую заснуць, але мяне ўвесь час выкідае са сну, нібы няўдалага сэрфінгіста з хвалі, і я пачынаю ціха стагнаць.

– Табе што – дрэнна? – пытаецца Вася.

– Ныркі штосьці ныюць.

– Да, растрэсла цябе.

– Ага, растрэсла. канешне – растрэсла.

У тыя кароткія хвіліны, калі я ўсё ж устаю на сваю хвалю, утрымліваюся на дошцы і лячу ўніз, я сьню двух анёлаў – адзін таўсьцейшы, другі вышэйшы, яны выходзяць у калідор і пачынаюць хуячыць адзін аднаго, пер’е ляціць ва ўсе бакі, і іхныя доўгія жаночыя пазногці, якімі яны драпаюць адзін аднаму твары і пад якімі запяклася соль нябёсаў, пабліскваюць у паветры, як нажніцы ў руках спраўных краўцоў, яны б’юць адзін аднаго па твары, і ўжо іхныя кулакі перамазаныя крывёй, і раптам адзін зь іх падае, б’ецца галавой аб халодную калідорную плітку, і той – вышэйшы – які перамог, падыходзіць да яго і цалуе яго ў паўнаватыя крывавыя вусны, зь якіх пачынае выцякаць пастэрызаванае малако.

Мне сьніцца, што я – лёгкія гэтага анёла, я адчуваю, як доўга і старанна нехта біў яго – майго анёла, акурат па той частцы яго поўнага цела, дзе знаходжуся я, цяжкімі футбольнымі буцамі, я паволі пераварочваюся ў ягоным целе, увесь ў рубцах і ранах, з маіх ранаў праступае малако, я спрабую ўхіліцца ад удараў, але мне проста няма куды ўхіляцца, таму што я цалкам залежу ад таго, у чыім целе я знаходжуся, хто прыкрывае мяне сабой і хто ўвесь час мяне выкарыстоўвае, мне застаецца толькі цярпець і назіраць, як гэтае малако праступае скрозь усе мае поры, скрозь кожны надрэз, скрозь кожную рваную рану, скрозь кожны шнар, выцякае зь мяне разам з маім болем, разам з маім страхам, разам з маім жыцьцём.

Мне сьніцца мой анёл, ужо мёртвы, яго перавозяць кудысьці, каб спаліць яго мёртвае пераможанае цела, яго цягнуць па чорнай падлозе моргу, нібы мёртвую курыцу, кроў з малаком перамяшаліся ў ягоным пер’і і цягнуцца за ім крывавым сьледам, яго зацягваюць у нейкі вялікі пакой, кладуць на мэталічны стол і здымаюць зь яго рэшткі адзеньня – здымаюць чорныя бухгалтарскія нарукаўнікі, здымаюць шэры дзелавы касьцюм, здымаюць жоўтыя італьянскія чаравікі, здымаюць чорныя шкарпэткі, сінія трусы, белую майку, нехта дастае нарэшце скальпель і ўскрывае майго анёла, разразае яго ад горла да жывата і разглядвае яго скалечаныя і вымучаныя вантробы, выжраныя зь сярэдзіны мурашамі, пчоламі і павукамі і запоўненыя тлустым пастэрызаваным малаком. Разрэз расьцінае малюнак на яго скуры, на малюнку – старое, ужо бляклае расьпяцьце – жоўты Ісус на пафарбаваным зялёнкай крыжы. Ісуса скальпель амаль не закрануў – а вось расьпяцьце раскалолася напалам, так што цяпер трэба хіба што сшыць гэтую мёртвую грудную клетку, каб мець уяўленьне, як яно там усё выглядала – на самай справе.

3.40

У Чугуеве мы не выходзім. Недзе ў горадзе ў гэты час, я сабе так думаю, тоўстае і потнае цела Какавы перавярнулася. Калі б ён гэта бачыў, ён бы нас пракляў. Але ў Чугуеве электрычка спыняеца на паўтары хвіліны, вакзал у Чугуеве ў гэтую трывожную ноч мокры і непрыветны, і я бы ня выйшаў са свайго вагону нават калі б мне давялося стаяць тут і двое сутак, хоць гэта ніякім чынам не апраўдвае мяне ў вачах данбаскай інтэлігенцыі. Як бы там ні было – мы не выходзім. І ніхто не выходзіць.

5.30

На Канцавой мы хочам знайсьці хоць бы якую лаўку, дзе можна было б перачакаць пару гадзін, да наступнай электрычкі, але тут ужо на самой справе зьяўляюцца дзембелі з грыбнікамі, усе лаўкі ў зале чаканьня занятыя нейкімі падазронымі суб’ектамі, таму мы выходзім на адзіную плятформу, па радыё яе чамусьці патасна называюць першай, так, нібы тут недзе ёсьць другая, мэтраў за сто ад вакзалу бачны высокі пешаходны мост, вісіць над усёй гэтай панарамай, прыкольна, кажу я, пайшлі на мост, усё адно спаць няма дзе, мы ўздымаеся па мэталічнай лесьвіцы і разглядаем тэрыторыю, бясконцыя разгалінаваньні рэек, зьбітыя ў кучу таварнякі, цыстэрны, шчабёнка, сэмафоры, дрэвы, туман, вакзальныя будыніны, столькі ўсяго, а няма пра што пагаварыць, таму мы моўчкі сядзім тут, сярод туману і хмараў, і разглядаем усю гэтую пакалечаную чыгункавую інфраструктуру, павольна п’ючы халодную мінэральную ваду.

7.25

Нарэшце наша электрычка, мы праціскаемся скрозь сонны дзембельскі натоўп і рушым у бок Вузлавой. Жыцьцё працягваецца яшчэ на дзьве гадзіны. Дзьве нармальныя ранішнія гадзіны, чаму б і не.

Шкада, немагчыма заснуць, я, напрыклад, не магу доўга спаць у вертыкальным стане, мяне гэта неяк прыніжае ці што, жахліва – сядзіш і сьпіш, ці стаіш і сьпіш, ну, вы разумееце пра што я, а тут яшчэ і надвор’е пачынае псавацца, адусюль налязаюць хмары, усё нібыта так добра, здавалася б – туман, рэйкі, цыстэрны, а тут такая лажа, зноў будзе дождж, зноў уся гэтая нябесная цягамоціна на нашыя галовы, я нэрвова выглядаю ў акно, але і так усё ясна – зараз пачнецца, зараз-зараз, проста брыдка на ўсё гэта глядзець, ня ведаю, як бы гэта растлумачыць – я асабіста зьмену надвор’я заўжды ўспрымаю на ўласны рахунак, як непавагу асабіста да мяне, хоць зь яго боку, падазраю, акурат нічога асабістага і няма, ну, але ў мяне на гэты конт уласная думка. Застаецца хіба што чытаць. Вася дастае з кішэняў дзьве брашуры, ён, выяўляецца, увесь гэты час цягае за сабой дзьве брашуры, цяпер вось разглядае, што там напісана, перадае мне, потым Сабаку, але ў яго нічога добрага не выходзіць, таму што нас усё-ткі трое, а кніг – толькі дзьве. Адну я нават пасьпяваю прачытаць.

Кніга № 1

Грымучы вазэлін.

(Бібліятэка рабочага)

АНАТАЦЫЯ

Дарагі дружа!

Ты трымаеш у руках надзвычай цікавую і пазнавальную кнігу, якая, пры ўмове правільнага засваеньня выкладзенага ў ёй матэрыялу, дапаможа табе, ня толькі ў тэорыі, але і на практыцы, лепш зразумець прынцыпы і тэндэнцыі разьвіцьця сацыяльна-вытворчых адносін у сучасным грамадстве. Распрацаваная і напісаная гуманітарна-тэхнічным аддзелам Данецкага абкаму партыі, кніга гэтая стане лепшым сябрам і дарадцай табе на першых этапах твайго далучэньня да непераадольных працэсаў дыялектыкі і перманентнага распаду капіталу, празорліва прадбачанага таварышам Троцкім Л.Д.

Рэкамэндаваная для дамашняга чытаньня, а таксама калетыўнага вывучэньня ў прафэсыйна-тэхнічных гуртках, працоўных калектывах, месцах пазбаўленьня волі, лягерах працы й адпачынку.

Для дзяцей сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту.

З павагай – Партыя Ўкраінскіх Камуністаў.

УСТУП.

Замест уступу.

Разьдзел 1.

ВЫБУХОВЫЯ РЭЧЫВЫ,

НЕАБХОДНЫЯ РАБОЧАМУ НАСАМПЕРШ.

1.1

Таварыш!

Зрабі напалм!

Напалм – гэта запальвальная сумесь. Складаецца напалм з бэнзыну, машыннага масла і алюмініевага парашку. Інгрыдыэнты, неабходныя для вырабу напалму, можна і неабходна дастаць на вытворчасьці, у хатняй гаспадарцы ці скрасьці.

Парады па прыгатаваньні:

Таварыш! Запальвальная сумесь выкарыстоўваеца для зьнішчэньня жывой сілы і тэхнічных сродкаў супраціўніка. Лепш – жывой сілы. Разам з тым, напалм лёгка прапальвае нават браню танка, калі ён у супраціўніка ёсьць. Пры гэтым, зрабіць напалм можа КОЖНЫ шкаляр – таму што напалм, як ты ўжо даведаўся, гэта ўсяго толькі сумесь бэнзыну (2/3), лаку ці машыннага масла (1/3) і алюмініевага парашку (чым больш алюмініевага парашку, тым большая прапальваючая магутнасьць, памятай пра гэта!) Найчасьцей выкарыстоўваецца ў якасьці паліва для баявых агнямётаў ці ў запальвальных бомбах.

Заўвага: Калі ў цябе ёсьць баявы агнямёт, рэкамэндуем выкарыстоўваць менавіта гэтую сумесь. Баявы агнямёт можна і неабходна дастаць у вайсковых частках, хатняй гаспадарцы ці адбіць у вартавых.

1.2

Таварыш!

Зрабі магніевую выбухоўку!

Магніевая выбухоўка – гэта выбуховае рэчыва сярэдняй магутнасьці. Яна складаецца з магніевага парашку або габлюшкі і марганцоўкі. Марганцоўка ў цябе ёсьць, а магніевы парашок або габлюшку можна і неабходна знайсьці ў цэхах, на складах ці гандлёвых прадпрыемствах народнагаспадарчага профілю. Можна скрасьці.

Парады па прыгатаваньні:

Таварыш! Каб вырабіць магніевую выбухоўку трэба зьмяшаць 3/4 парашку (габлюшкі) магнію з 1/4 марганцоўкі (суаднесьці ў залежнасьці ад аб’ёму). Не шкадуй марганцоўкі, таварыш! Сумесь выбухае ў выніку ўзьдзеяньня адкрытага агню на працягу некалькіх сэкунд (ад 2 да 10). Падчас выбуху ўзьнікае яскравы магніевы сполах, нашмат больш яскравы за фотамаланку, і ўтвараецца вялікая колькасьць белага дыму.

Заўвага: Ні ў якім разе нельга глядзець на сполах, пры дрэнным зьбегу абставінаў ты можаш поўнасьцю асьлепнуць. У прынцыпе, на фотамаланку лепш таксама не глядзець, хоць гэта і стварае пэўныя праблемы пры фатаграфаваньні.

Нават у вялікіх колькасьцях магніевая выбухоўка вельмі небясьпечная, скажам, аэразольны балёнчык, напоўнены ёю, здольны разарваць чалавека на дробныя каляровыя шматочкі, калі той знаходзіцца бліжэй, чым за два мэтры ад выбухоўкі. Калі далей – то проста заб’е.

1.3

Таварыш!

Зрабі кактэйль Молатава!

Кактэйль Молатава – гэта не сапраўдны кактэйль, гэта запальвальная сумесь. Кактэйль складаецца з бэнзыну і машыннага масла.

Парады па прыгатаваньні:

Гэта запальвальная бомба пры ўдалым зьбегу абставінаў вядзе да запальваньня аб’екту. «Кактэйль Молатава» – гэта звычайная шкляная пляшка (0,5 ці 0,7 л. – на твой густ), вызваленая ад папярэднягя напою і напоўненая на дзьве траціны бэнзынам і на адну траціну – маслам. Пляшка ў цябе ёсьць, бэнзын і масла можна і неабходна зьліць з казённай тэхнікі, грамадскага транспарту ці адбіць у вартавых. Кнот для кактэйлю вырабляецца са старых лапікаў тканіны, намочаных бэнзынам і потым устаўленых у шыйку пляшкі. Лапікі выразаюцца са старога спецадзеньня, транспарантаў ці іншых прадметаў нагляднай агітацыі. Пляшку затыкаюць коркам і ў такім выглядзе, з запаленым кнотам, яе кідаюць у бок аб’екта, які трэба запаліць. Бомба запальвае аб’ект, разьбіваючыся аб яго паверхню. Вораг ня ў стане загасіць гэтае полымя вадой.

Заўвага: пры вырабе і запальваньні будзь асьцярожны, сачы, каб корак шчыльна закрываў пляшку і не даваў магчымасьці ўтварацца парам бэнзыну, якія могуць справакаваць датэрміновы выбух! Бомба не прыдатная для запальваньня няцьвёрдых прадметаў, паколькі ня можа разьбіцца аб іх, памятай пра гэта пры выбары аб’екта.

1.4

Таварыш!

Скарыстайся грымучым вазэлінам!

Грымучы вазэлін – гэта выбуховае рэчыва. Грымучы вазэлін складаецца з вазэліну. І бэнзыну.

Парады па прыгатаваньні:

Грымучы вазэлін – гэта сумесь 2 частак вазэліну і 1 часткі бэнзыну, якая выбухае пад узьдзеяньнем электрычнага тока. Вазэлін у цябе ёсьць, адносна бэнзыну гл. п. 1.3, так што ўся справа за электрычным токам!

Заўвага: асьцярожна з вазэлінам!

1.5

Таварыш!

Вось табе газавая бомба!

Газавая бомба гэта бомба з газам. Яна складаецца з гаручага газу і паветра.

Парады па прыгатаваньні:

Газавая бомба выкарыстоўваецца для зьнішчэньня жывой сілы супраціўніка (аглушэньне, кантузія, дэзарыентацыя). Найпрасьцейшая газавая бомба складаеца з пляшкі з газам і паветрам, зьмяшанымі ў пэўнай прапорцыі (гл. ніжэй). Выкарыстоўваецца падчас дэманстрацый, пікетаў, галадовак, пры правядзеньні мітынгаў, маёвак, выбараў і іншых сьвятаў працоўных.

Прапорцыі: прыродны газ – 4,7:15, ацэтылен – 2,5:81, прапан – 2,2: 10, бутан – 1,9:9.

1.6

Таварыш!

Прыгатуй плястыкавую выбухоўку!

Плястыкавая выбухоўка – гэта табе магутнае выбуховае рэчыва. Складаецца яна з хлорыстага калію і, што найважней – вазэліну.

Парады па прыгатаваньні:

Для вырабу плястыкавай выбухоўкі неабходна зьмяшаць добра здроблены хлорыстакіслы калій з вазэлінам і старанна перамяшаць. Хлорыстакіслы калій можна і неабходна дастаць на хімічных прадпрыемствах, у хімічных лябараторыях і непасрэдна ў хімікаў. Скрасьці яго цяжка. З вазэлінам ты, спадзяемся, ужо разабраўся. Для выкарыстаньня вырабленае рэчыва неабходна добра прасушыць. Патрэбны дэтанатар. Падумай пра гэта!

Заўвага: У высушаным стане гэта выбуховае рэчыва робіцца небясьпечным пры ўдарах. Нават ягонае падзеньне з рук на падлогу можа справакаваць дэтанацыю. Не выпускай яго з рук, таварыш!

1.7

Таварыш!

Калі ты ня можаш усяго гэтага зрабіць, не сумуй – зрабі сабе проста порах!

Порах – гэта слабое выбуховае рэчыва. Ён складаецца з каліевай сэлітры (85%), вугалю (12%) і серы (3%).

Парады па прыгатаваньні:

Усё перамяшаць.

Заўвага: без заўвагаў.

Разьдзел 2.

ВЫБУХОВЫЯ РЭЧЫВЫ,

НЕАБХОДНЫЯ ПРАЦОЎНАМУ Ў ДРУГУЮ ЧАРГУ.

2.1

Таварыш!

Зрабі сабе французскі аманал!

Французскі аманал – гэта слабое выбуховае рэчыва. Складаецца ён са стэарынавай кіслаты, аміячнае сэлітры і алюмініевага парашку.

Парады па прыгатаваньні:

Французскі аманал – гэта сумесь аміячнае сэлітры (86%), стэарынавае кіслаты (6%) і парашку алюмінію (8%). Па сваіх выбуховых характарыстыках рэчыва горш айчыннага аманалу. Выбухае толькі ў сьціснутым стане. Але калі ў цябе ёсьць магчымасьць скарыстацца дэтанатарам, гэта мяняе ўсё.

Заўвага: патрабуе дэтанатара!

2.2

Таварыш!

Трытруол!

Трытруол – гэта магутнае выбуховае рэчыва, якое звычайна складаецца з тэтрылу (75%) і толу (25%).

Парады па выкарыстаньні:

Гэта выбуховае рэчыва надзеленае вялікай выбуховай сілай і зьяўляецца надзвычай небясьпечным. Выкарыстоўваецца для руйнаваньня збудаваньняў, у артылерыйскіх снарадах, для падрываў чыгунак, пры іншых будаўнічых працах.

Заўвага: дэтанатар!

2.3

Таварыш!

Не ўпадай у адчай! Ёсьць яшчэ аматол!

Аматол – гэта таксама магутнае выбуховае рэчыва. Аматол складаецца з аміячнае сэлітры (80%) і толу (20%).

Парады па прыгатаваньні:

Гэтае выбуховае рэчыва валодае магутнай выбуховай сілай і зьяўляецца надзвычай небясьпечным. Выкарыстоўваецца для зьнішчэньня збудаваньняў, у артылерыйскіх снарадах, бомбах і проста так.

Заўвага: утварае небясьпечныя спалучэньні зь медьдзю і латуньню!!!

2.4

Таварыш!

Зрабі-ка астраліт!

Астраліт – гэта магутнае (!) выбуховае рэчыва. Складаецца яно з аміячнае сэлітры (66%) і гідразілу (33%).

Парады па прыгатаваньні:

Віншуем цябе: гэта – наймагутнейшая з усіх вядомых выбуховак! Астраліт надзелены надзвычай магутнай выбуховай сілай (у 20 разоў магутнейшай за траціл). Хуткасьць дэтанацыі – 9 км/с. Пры ўсёй сваёй магутнасьці не выкарыстоўваецца, напрыклад, вайскоўцамі, паколькі дэструктуецца цягам чатырох дзён з моманту прыгатаваньня. А прыгатаваць яго пры ўсім пры гэтым можа КОЖНЫ шкаляр, які ведае сьпіс складнікаў. Складнікі: аміячная сэлітра (выкарыстоўваецца ў народнай гаспадарцы), гідразіл (выкарыстоўваецца ў ракетабудаваньні, фармацэўтыцы і народнай гаспадарцы). Для таго, каб зрабіць астраліт, неабходна зьмяшаць аміячную сэлітру з гідразілам у прапорцыі 2 да 1.

Заўвага: складнікі надвычай таксычныя, трымаць іх у руках небясьпечна для жыцьця. Але выпусьціць іх з рук яшчэ больш небясьпечна.

2.5

Таварыш!

Зрабі грымучую ртуць!

Грымучая ртуць – гэта магутнае выбуховае рэчыва. Вырабляецца яна з азотнай кіслаты, ртуці і сьпірту.

Парады па прыгатаваньні:

Прыгатаваньне гэтай выбухоўкі небясьпечнае для жыцьця, прычым ня толькі твайго, таму лепш яе наагул не рабіць. Усё ж, для прыгатаваньня трэба зьмяшаць азотную кіслату, ртуць і сьпірт. Атрыманая сумесь заліваецца ў пляшку і цяпер, калі раптам ты гэтую пляшку разаб’еш, прагучыць фантастычны выбух. Паспрабуй як-небудзь – зрабі гэта!

Заўвага: вельмі небясьпечна! Нават калі ты і не разаб’еш пляшку, усё адно атруцішся парамі ртуці (насьмерць).

2.6

Таварыш!

Вось яшчэ адна штука – нітрагуанідын!

Штука гэтая складаецца зь сернай кіслаты і нітрату гуанідыну.

Парады па прыгатаваньні:

Серная кіслата павінна мець канцэнтрацыю ня менш як 95%. У эмалевы кубак наліваецца серная кіслата, кубак ставіцца на сьнег або лёд. У кубку паступова распускаецца нітрат гуанідыну, пры гэтым тэмпэратура раствору не павінна падымацца вышэй за 10 градусаў Цэльсія. Пасьля распусканьня нітрату гуанідыну сумесь страціць сваю празрыстасьць і пачне нагадваць малако. Таварыш – гэта не малако! Цяпер сумесь выліваецца ў халодную ваду зь лёдам, пасьля гэтага трэба пачакаць пакуль усе крысталы гуанідыну распусьцяцца. Потым сумесь фільтруецца і шчыльна прамываецца.

Заўвага: вельмі небясьпечна! Да таго ж гэтая выбухоўка надзвычай адчувальная да цяпла. Ня грэй яе!

2.7

Таварыш!

Зрабі сабе тэрміт!

Тэрміт, таварышу – гэта запальваючая сумесь. Робіцца тэрміт з аксыду жалеза, парашку алюмінію і серы!

Парады па прыгатаваньні:

Мэталічная сумесь, якая пры згараньні дае вельмі высокую тэмпэратуру – каля 3000 градусаў Цэльсія! Гэтую ўласьцівасьць можна выкарыстоўваць для вырабу магутных запальвальных бомбаў, разумееш, да чаго мы вядзем? Для прыгатаваньня тэрміту трэба проста зьмяшаць 75% аксыду жалеза (іржы) і 25% алюмінію. Сам тэрміт запальваецца пры досыць высокай тэмпературы, таму ў сумесь дадаюць серу, якая пры запальваньні дае тэмпэратуру, дастатковую для запальваньня тэрміту.

Заўвага: вось на што нам сера!

2.8

Таварыш!

А супэртэрміт?!!

Супэртэрміт, таварыш – гэта таксама запальвальная сумесь. А складаецца яна з бэнзыну, машыннага масла, парашку алюмінія і аксыду жалеза (іржы).

Парады па прыгатаваньні:

Гэтая запальвальная сумесь гарыць зь вельмі высокай тэмпэратурай, здольнай расплавіць амаль кожны мэтал (тэмпэратура гарэньня амаль такая, як і ў тэрміту). Вельмі небясьпечная рэч, каб ты ведаў. Тым ня менш, што асабліва прыемна, – вырабіць яе таксама можа КОЖНЫ вучань. Складнікі: бэнзын – 44%, масла – 20%, аксыд жалеза – 16%, парашок алюмінія – 20%.

Заўвага: ня кожны вучань здагадваецца пра свае магчымасьці, памятай пра гэта, таварыш!

Разьдзел 3.

НА ЗАЦЕМКУ РАБОЧАМУ:

ЯК ЗРАБІЦЬ ДАМАШНЮЮ БОМБУ, НЕ ПРЫЦЯГВАЮЧЫ ДА СЯБЕ ЎВАГІ АНТЫНАРОДНАГА РЭЖЫМУ.

Таварыш!

Для вырабу бомбы назапась складнікаў. Складнікі, неабходныя для вырабу бомбы, можна і неабходна купіць на гандлёвых прадпрыемствах народнагаспадарчага профілю ці адбіць у антынароднага рэжыму, не прыцягваючы да сябе ўвагі зь яго боку. Табе спатрэбіцца:

Папера (можна дастаць у пунктах прыёму макулатуры, на дрэваапрацоўчых камбінатах ці вырабіць самастойна (гл. наступную брашуру сэрыі «Бібліятэка рабочага»)

Цьвікі (доўгія такія, мэталічныя штукі)

Тоўстая драціна (тоўстая, таварышу!)

Клей (Таварыш! Выкарыстай свой клей з карысьцю!)

Моцныя ніткі (!)

Сэлітра (вытворчасьць, гандлёвыя ўстановы народнагаспадарчага профілю, антынародны рэжым)

Стапін (???)

Магній (антынародны рэжым, толькі антынародны рэжым!)

Гільза 12 калібру (ну, гэта ў цябе, спадзяемся, ёсьць)

Гумка (проста гумка).

Парады па прыгатаваньні:

Дружа! Вазьмі 10 аркушаў паперы (фармат А4) і разрэж кожны зь іх па даўжыні, падзяліўшы на дзьве паловы. Пакладзі адну палоску на гладкую, роўную і надзейную паверхню (стол, крэсла, падлога). Нанясі слой клею («крухмальны» або «сыліконавы») на ўсю паверхню палоскі. Пакладзі зьверху іншую і правядзі прасам (не гарачым!) так, каб не засталося паветраных прамежкаў, і каб выціснуць лішні клей. Паўтарай апэрацыю, пакуль ня скончацца палоскі. Апошнюю палоску змаж клеем зьверху асабліва шчыльна. Адрэж ад гільзы лязом папяровую частку. Прыстасуй адрэзаную частку на пачатку зьлепленых палосак (бакі, што выступаюць, павінны быць аднолькавымі) і накруці іх на яе. Адступі ад канца на 0.5 – 1 см і перацягні тоўстай драцінай (закруці канцы драціны і зацягні кусачкамі намёртва) у чатырох месцах з розных бакоў. Паверх драціны наматай 10-15 маткоў моцнай вяроўкі.

Забі 7-8 невялікіх цьвікоў (сачы за тым, каб падчас забіваньня не парвалася вяроўка). Зьмяшай 5 ваг. ч. магніевага парашку з 6 ваг. ч. каліевай сэлітры і акуратна перамяшай да аднароднай кансыстэнцыі. Засып гэтай сумесьсю ўсю адрэзаную частку гільзы, пастаянна ўтрамбоўваючы яе. Зноў адступі ад канца на 0,5-1 см і перацягні тоўстай драцінай, папярэдне ўставіўшы туды цьвік галоўкай угору. Яшчэ раз наматай 10-15 маткоў моцнай вяроўкі і забі 10 цьвікоў. Праз нейкі час (1-2 сутак) акуратна наматай расьцягнутую гумавую нітку па баках бомбы. Праз пару дзён здымі гумку і выцягні цьвік. На месца цьвіка ўстаў бікфордаў шнур. Устаў яго як мага глыбей, устаў яго! І пакінь прыстасаваньне ў такім стане сохнуць каля тыдня на батарэі цэнтральнага ацяпленьня ці на два тыдні пры пакаёвай тэмпэратуры. Пасьля гэтага прыстасаваньне гатовае да ўжываньня.

Заўвага: Выкарыстай яго, любы дружа, па прызначэньні, хулі там!

Яшчэ, дружа, настойліва рэкамэндуем табе нітрагліцэрын. Калі ты сапраўды зможаш яго прыгатаваць, значыць мы стараліся не дарма.

Такім чынам – перад тым, як апісаць гэтую цудоўную тэхналёгію, хочам папярэдзіць цябе пра неабходныя меры бясьпекі, хоць і разумеем, што табе яно ўсё адно. Усё ж рэкамэндуем не цурацца ну, хоць мінімальных мераў бясьпекі. Паколькі нітрагліцэрын, таварыш, гэта вельмі датклівае рэчыва, ты сабе нават не ўяўляеш – наколькі яно датклівае. Мы, шчыра кажучы, таксама. Раім табе працаваць з тымі колькаснымі паказьнікамі, якія прыводзяцца тут, прынамсі калі цябе і разарве, то хоць можна будзе сабраць твае пралетарскія шматкі ў кучу. Таму – да справы, таварыш:

Налі ў 75-мл мянзурку 13 мл азотнай кіслаты, якая дыміць (98%).

Пастаў мянзурку ў вядро зь лёдам і дай ёй ахладзіцца да тэмпэратуры, ніжэйшай за пакаёвую.

Калі азотная кіслата астыне, дадай трайны аб’ём сернай кіслаты (99%) – 39 мл. Кіслоты зьмешвай вельмі асьцярожна, не дапускай іхняга разьліваньня.

Пасьля гэтага трэба зьнізіць тэмпэратуру раствора да 10-15 градусаў Цэльсія, дадаючы лёд.

Дадай гліцэрын. Рабіць гэта трэба вельмі асьцярожна пры дапамозе піпеткі, пакуль уся паверхня вадкасьці не пакрыецца слоем гліцэрыну.

Нітраваньне – вельмі небясьпечная стадыя. Падчас рэакцыі выдзяляецца цяпло, таму вытрымлівай тэмпэратуру на ўзроўні 30 градусаў Цэльсія. Калі яна пачне падымацца – адразу ж ахалоджвай сумесь!

Першыя 10 хвілін нітраваньня сумесь неабходна асьцярожна памешваць, намагаючыся не кранаць сьценак. Пры нармальнай рэакцыі нітрагліцэрын утварае слой на паверхні.

Пасьля ўдалага нітраваньня вадкасьць зь мянзуркі неабходна вельмі асьцярожна пераліць у іншую ёмкасьць з вадой. Нітрагліцэрын павінен асесьці на дно.

Зьлі, колькі зможаш, кіслату, ня зьмешваючы яе зь нітрагліцэрынам, і пры дапамозе піпеткі перанясі яго ў раствор бікарбанату натрыя (пітной соды). Рэшткі кіслаты будуць нітралізаваныя.

Пры дапамозе піпеткі аддзялі нітрагліцэрын. Для таго, каб праверыць прыгатаваны прадукт, нанясі маленькую кропельку яго на мэталічную плястыну і падпалі. Калі выжывеш, то ўбачыш, што нітрагліцэрын успыхвае чыстым блакітным полымем.

Атрыманую порцыю рэкамэндуем перарабіць у дынаміт, паколькі нітрагліцэрын, падла, мае дрэнную здольнасьць выбухаць без ніякай на тое прычыны.

І памятай – яны б вельмі хацелі, каб ты ўсяго гэтага не рабіў! Магчыма, сам ты гэтага таксама ня хочаш. Але ведай, што насамрэч усе бомбы падзяляюцца на дзьве катэгорыі – тыя, якія кідаеш ты, і тыя, якія кідаюць у цябе. Так што займі зручную для сябе пазыцыю на вырашальнай стадыі барацьбы пралетарыяту за ўласнае, блядзь, вызваленьне!

9.00

Да, думаю я, ну і кніга. Я адкладаю брашуру ў бок, бяру іншую і адразу нарываюся на фразу «Слова Ісусу Хрысту», о, думаю, гэта што – якая-небудзь стэнаграма, потым прыглядаюся – насамрэч напісана «Слава Ісусу Хрысту», і гэтак цікава, думаю, хоць было б цікавей, калі б яно напраўду выявілася стэнаграмай, уяўляеце, нейкія суполкі на якім-небудзь заводзе, і раптам вядучы абвяшчае – а цяпер слова мае таварыш Ісус Хрыстос. Рэглямэнт – дзесяць хвілін. Думаю, гэтага было б цалкам дастаткова.

– Адкуль у цябе такія кнігі?

– Гэтую, што пра бомбы, я ў Чапая ўзяў. У яго іх там цэлы стос быў. А пра Ісуса Какава даў.

– А ў Какавы адкуль такія кнігі? – пытаюся.

– А ён, – адказвае Вася, – з мармонамі тусуе. Хаця не, не з мармонамі, з гэтымі, як іх – з баптыстамі.

– А якая розьніца?

– Мармоны могуць мець па некалькі жонак.

– Какаву гэта ня сьвеціць, – кажу. – Ён поўны мудак.

– Так, – згаджаецца Вася, – ён – поўны.

– Ведаеш, – кажа ён мне, памаўчаўшы, – я тут чытаў кнігі багасловаў розных, таксама Какава прыносіў. Прыкольныя, у прынцыпе, багасловы. Толькі мяне нэрвуе, што там пастаянна, калі яны цытуюць біблію, пішацца на кожнай старонцы «Ад Лукі», «Ад Яна», «Ад Мацея», разумееш? Так, ведаеш, нібыта ў электрычцы хтось ідзе, прадае атруту і крычыць – ад прусакоў! ад шчуроў! ад макрыцаў якіх-небудзь! Разумееш?

Я прыгаломшана гляджу на Васю. «Ад прусакоў»... Што ў чалавека ў галаве?

9.30

Дождж было відаць, яшчэ толькі ён зьявіўся там – уверсе, ужо тады было зразумела, што ўсё зараз апынецца тут, сярод нас, заставалася толькі чакаць, і вось, сапраўды – пачынаецца дождж, мы выбягаем на плятформу і бяжым у напрамку вакзалу, каля дзьвярэй, пад навесам, стаіць натоўп звар’яцелых ранішніх пасажыраў, якія спрабуюць выехаць куды-небудзь са сваёй Вузлавой, дождж падае ўсё шчыльней і шчыльней, падае на нас, падае на вакзал, на электрычку, на якой мы прыехалі, на некалькіх мужыкоў у аранжавых камізэльках, якія ідуць па плятформе і нібыта не заўважаюць увесь гэты дождж, увесь гэты натоўп, я раптам думаю, што на самой справе дождж не такі ўжо і халодны, нармальны дождж, нармальны летні дождж, падае сабе, куды мае падаць, чаго тут дужа замарочвацца, і я іду пад бліжэйшыя дрэвы, якія растуць побач з будынкам вакзалу, Вася і Сабака плятуцца за мной, мы спыняемся пад нечым хвойным і глядзім з-пад іголак на хмары, што разгортваюцца і разгортваюцца над бясконцымі рэйкамі, прапаўзаюць з поўначы на поўдзень, з усходу на захад, пакідаючы па сабе мокрыя цыстэрны і халодныя плыні ў сьцёкавых трубах, і калі гэта ўсё сканчаецца, недзе праз паўгадзіны,

10.00

калі дождж прыпыняецца і пачынаецца нармальны летні ранак, выходны дзень, дарэчы, з вакзалу выходзіць нейкі інвалід, ці проста алькаголік, нават ня ведаю – пэўна, проста п’яны інвалід, у адной руцэ ён трымае невялічкі зэдлік, а ў іншай – нейкую скрыню, зэдлік ён ставіць проста на плятформу, сядае сабе і ставіць перад сабой сваю скрынку, раскрывае яе, і – нішто сабе – аказваецца, што гэта патэфон, сапраўдны стары патэфон, як у тэлевізары, адным словам, інвалід дастае нейкую пласьцінку, штосьці там круціць і машына раптам пачынае працаваць, хто б мог падумаць, ён задаволена аглядае ўсіх дзембеляў і ўсіх мужыкоў у аранжавых камізэльках, але ніхто не ўдупляецца, што гэта за інвалід і што гэта за патэфон у яго на плятформе, тады інвалід заўважвае нас, і разумее – калі ў гэтым бэстыарыі хтосьці яго і ўспрымае, то хіба што гэтыя тры сонныя, мокрыя, зьнядоленыя прыдуркі – то бок мы, і ён усьміхаецца нам, маўляў – давайце, пацаны, ідзіце сюды, паслухаем райскія мэлёдыі для інвалідаў і юродзівых, калі яшчэ вы такое пачуеце, ідзце-ідзіце, ня бойцеся. Мы падыходзім да яго, ён працягвае нам усьміхацца, хоць, можа, ён на самой справе і ня нам усьміхаецца, ну, але ўсё адно прыемна, што не кажыце, мы сядаем побач і слухаем яго жорсткае, падранае і парэпанае вінілавае рэтра, Сабака таксама ўсьміхаецца і наагул распускае соплі, і я так сабе думаю – што вось і дзембелі, і аранжавыя мужыкі, і мокрыя дрэвы, і халодныя плыні – ва ўсім у гэтым нібыта нічога няма, ну, нармальныя мужыкі, нармальныя дзембелі, плыні нармальныя, але разам з тым, я сяджу зараз тут – на гэтым вакзале, побач зь незнаёмым інвалідам, слухаю гаўнянае, у прынцыпе, рэтра, але ёсьць у гэтым нешта правільнае, менавіта так і мае быць, і выключы адсюль зараз плыні, ці выключы адсюль аранжавых мужыкоў – усё адразу зьнікне, радасьць і спакой трымаюцца менавіта на вялікім лягічным яднаньні тысячы нікому не патрэбных, анамальных шызафрэнічных штук, якія, пры спалучэньні ў нешта адзінае, даюць табе ў рэшце рэшт поўнае ўяўленьне пра тое, што такое шчасьце, што такое жыцьцё, і галоўнае – што такое сьмерць.

Эпілог № 1

10.45

З вакзалу выходзіць патруль, ляніва акідвае вокам тэрыторыю і спыняе свой цяжкі позірк на інвалідзе. Яны падыходзяць да мужыка, пра нешта зь ім перамаўляюцца, інвалід ім усьміхаецца гэтаксама безьзьмястоўна, як і 45 хвілін таму ўсьміхаўся нам, яны насядаюць на яго з двух бакоў, нарэшце адзін зь іх, відаць старэйшы, не вытрымлівае і валіць з нагі па патэфоне, які пры гэтым адлятае ўбок і маркотна замаўкае.

– Трэба было забраць інваліда, – кажу я Васю.

– Куды – у лягер? Яны ж тут свае, павінны дамовіцца.

– Як свае? – кажу. – Глядзі, што, сукі, з машынай зрабілі.

Мы ўжо сядзім у вагоне сваёй электрычкі, якая вось-вось мае рушыць і назіраем, як інвалід спрабуе ўстаць і сабраць па кавалках кішкі свайго патэфону. Але адзін зь мянтоў, відаць малодшы, хутка падбягае да зламанай машыны і яшчэ раз падфутбольвае яе нагой, ад чаго патэфон зноў узьнімаецца ў паветра і, цяжка пераляцеўшы, падае каля самага ўваходу ў вакзал.

– Я зараз, – раптам кажа Сабака.

– Пачакай, – спыняю я яго. – Ты куды?

– Стой, Сабака, – крычыць Вася. – Мы ўжо едзем.

– Яжджайце безь мяне, – крычыць ён і выходзіць.

– Што зь ім?

– Ня ведаю, – кажа Вася. – Можа, яму херова.

– Давай выйдзем пачакаем, – прапаную я.

– Куды пачакаем? А Карбюратар? Хер зь ім – няхай застаецца. Прыедзем – забяром.

10.47

Электрычку ператоргвае і мы вырушаем далей на Ўсход, але яшчэ пасьпяваем убачыць, як наш сябра-габрэй-Сабака-Паўлаў падыходзіць да аднаго зь мянтоў, да таго, які старэйшы, паварочвае яго да сябе і прыцэльна зацэджвае яму проста ў ягонае сяржанцкае ябала, так што картуз валіцца на зямлю, ды і сам сяржант валіцца, але яму на выручку – пасьпяваем заўважыць мы – кідаецца іншы патрульны, той, які малодшы, а з самога вакзалу выбягаюць яшчэ двое ці нават трое ўблюдкаў ува ўніформе – пасьпяваем падлічыць мы – уласна, гэта і ўсё, што мы пасьпяваем. Электрычка ад’яжджае, давай, крычу я Васю Камуністу, рві стоп-кран, ты што – дурны? Пытаецца Вася, які стоп-кран, гэта ўсяго толькі электрычка, усё, кажа ён, праехалі.

10.51

Спачатку Сабаку б’юць проста на плятформе, паступова навокал іх зьбіраецца натоўп, інвалід пасьпявае некуды зьбегчы, разам са шматкамі сваёй рэтра-машыны, потым паставыя зацягваюць непрытомнага Сабаку да сябе ў апарняк, прыкоўваюць кайданкамі да лавы, паліваюць вадой зь вядра і пачынаюць мачыць па-новай, хоць карысьці з гэтага ўжо і мала – Сабаку дык дакладна. У нейкі момант, калі ўжо ён, зноў непрытомны, ляжыць на мокрай падлозе, зь ягонага горла выбіваюцца дзьве стомленыя стронгі і, лупячы хвастамі па цэмэнтаванай падлозе, скачуць пад лаву і срэбна пабліскваюць паламанай луской.

Пад вечар ён усё ж прыходзіць у прытомнасьць, пакрыўджаны ім сэржант ужо зьмякчаецца, ладна, кажа, сука, давай, яжджай да свайго Харкава, каб я цябе тут ня бачыў, – убачу – заб’ю, яны з напарнікам загружаюць Сабаку ў вячэрні транзытны на Харкаў і папярэджваюць правадніка, каб той не забыўся ў Харкаве скінуць цела, праваднік перапужаны, але што рабіць, у вагон ён акрываўленага Сабаку не пусьціў, вынес яму вады, на, кажа, абмыйся, Сабака цяжка паводзіць разьбітай галавой, не зусім разумеючы дзе ён і хто ён. Так і сядзіць у тамбуры на падлозе да самага Харкава, там праваднік адчыняе дзьверы і дапамагае яму спусьціцца ўніз, Сабака робіць некалькі крокаў, але раўнавагі не губляе і ледзве ўтрымліваецца на нагах, потым усё ж зьбіраецца і выходзіць у горад. Праз гадзіну ён прыпаўзае да сваёй бабулі-вэтэрана, о, кажа бабуся, Віталік, дзе гэта ты быў? нармальна, кажа Сабака, усё нармальна, і падае каля лядоўні.

Праз два дні бабуля выклікае хуткую. О, у сваю чаргу кажуць дактары, у яго ж страсеньне мазгоў і ключыца, здаецца, зламаная, яны выносяць Сабачае цела на вуліцу і вязуць лячыць.

Празь некалькі дзён Сабака прыходзіць у прытомнасьць, дактары да яго хутка прывязваюцца, яго перастае нудзіць, так што, нібыта, усё ў парадку, Сабака нават пачынае падымацца з ложка і гуляць па калідоры, сябруе з пэрсаналам і наагул ідзе на папраўку. У суботу, калі ў аддзяленьні застаецца толькі дзяжурная сястра, Сабака залязае ў кабінэт загадчыка аддзяленьнем, знаходзіць там сьпірт, аскарбінку і яшчэ нейкія таблеткі, і ўсё гэта зжырае, не адыходзячы ад касы – у кабінэце загадчыка аддзяленьнем.

Наступнага ранку Сабаку знаходзяць на падлозе ў кабінеце, з рота Сабакі цячэ сьліна, яго пачынаюць адкачваць, адкачаўшы, думаюць – што з гэтай сукай цяпер рабіць. Пакідаць яго ў сябе пакрыўджаны пэрсанал адмаўляецца.

Лета Сабака праводзіць у дурцы. Ён хутка таўсьцее і дзічэе, сапраўдная табе дзікая сабака дзінга, у яго вырастае густая чорная шавялюра, удзень ён ходзіць у бальнічны сад і зьбірае яблыкі. Яблыкі Сабака прыносіць сваім суседзям, сам іх ня есьць, невядома чаму. Аднаго разу Сабака сустракае ў дурцы Чапая. Той ідзе засяроджаны, у спартовых штанах і драных кедах, і нясе ў руцэ тармазок, зь якога тырчыць рыльца пляшкі. Чапай Сабаку не пазнае.

У верасьні Сабаку выклікае доктар, значыць так, кажа, Віталію Ільвовічу, задзяўбліся мы вас лячыць – неяк так ён яму кажа, магчыма не даслоўна так, але прыблізна – задзяўбліся, кажа, мы вас тут лячыць, так што зьбірайцеся. Куды? стомлена перапытвае Сабака. Ну, кажа, доктар, выбар у вас невялікі – або сядзеце, праўда не надоўга, або ў будбат. Я не хачу ў будбат, кажа Сабака, у мяне гэтыя, як іх – рэлігійныя перакананьні. Якія перакананьні? не разумее яго доктар. Рэлігійныя, кажа Сабака. Я мармон. Мармон? перапытвае доктар. Мармон, – менш упэўнена кажа Сабака. Значыць сядзеце, кажа доктар. Сабака выбірае ўзброеныя сілы. Доктар адпускае яго назад у палату, думаючы, як усё-ткі дрэнна пахне з рота ў гэтага хворага.

Больш я яго ня бачыў.

Эпілог №2

11.15

– Гэта ваш сябра?

– Сябра.

– Добры хлопец. Шкада яго.

– Шкада, – кажу. – А што мы маглі?

– Я нічога і не кажу. Проста кажу – шкада.

– Можа, яны яго адпусьцяць?

– Можа. Можа і адпусьцяць, – кажа цётка і змаўкае. Яна едзе з намі яшчэ ад Канцавой, таксама чакала на вакзале дзьве гадзіны, цяпер вось сядзіць насупраць і гаворыць.

– Бярыце, – нечакана кажа яна і дастае са сваёй бяздоннай торбы гумавую грэлку.

– Што гэта? – пытаюся.

– Сьпірт.

– Што – сапраўдны сьпірт?

– Так. Чысты.

– Адкуль ён у вас?

– З Польшчы прывезла.

– З Польшчы?

– Так. Езьдзіла, – кажа цётка, – тавар вазіла, амаль нічога не прадала. Пакідаць было шкада, вось, назад вязу. Бярыце, выпіце за свайго сябра.

– Ды ладна, – кажу, – ня трэба.

– Бярыце-бярыце, – кажа цётка і адварочваецца ад нас да нейкіх сваіх знаёмых з суседняй лавы.

Я бяру грэлку і паказваю Васю – маўляў, што – бахнем за спакой Сабачае душы? усё-ткі не ўратавалі таварыша-антысэміта, бахнем-бахнем, згаджаецца Вася, і дастае напаўпустую пляшку мінэралкі. Я адкрываю грэлку і наліваю зь яе ў пляшку, прыблізна вытрымліваючы прапорцыі, але вагон трасе, так што якія ўжо тут прапорцыі, закручваю грэлку, і мы пачынаем піць.

11.45

– Тут ёсьць сарцір?

– Адкуль тут сарцір? Тут нават стоп-крану няма.

– Мне трэба выйсьці.

– Давай на хаду.

– Ты што – не разумееш? Мне трэба выйсьці!

– Усё я разумею. Чаго ты крычыш.

– Калі наступны прыпынак?

– Адкуль я ведаю? – кажу я Васю. – Я тут у першы і, спадзяюся, у апошні раз еду.

– Прыпынак будзе хвілін праз 20, – кажа нашая знаёмая-кантрабандыстка. – Я там сыходжу. Але там прыпынак усяго пару хвілін. Так што ты не пасьпееш, – сьмяецца яна.

– Чуеш, – кажу я Васю. – не пасьпееш. Так што давай – ідзі ў тамбур.

– Не магу я ў тамбуры, – кажа Вася.

– Чаму?

– Не магу. Разумееш?

– Не.

– Я так не магу.

– Ну, пачакай, – кажу.

– І чакаць не магу.

– Перастань, – кажу.

– Ты што – не разумееш? – толькі і паўтарае Вася.

12.05

– Усё, я выходжу.

– Пачакай, – кажу. – Тут ехаць – 15 хвілін засталося. Патрывай крыху.

– Не, – кажа Вася.

– Ды перастань, – кажу я. Яшчэ не хапала, каб і ён зваліў. – Там жа Карбюратар.

– Я выходжу, – кажа Вася.

– Казёл ты, – кажу.

– Сам казёл, – адказвае Вася і выходзіць сьледам за кантрабандысткай на нейкай безыменнай станцыі.

12.25

– Калі будзе наступны на Вузлавую?

– А другой. Толькі ён тут не спыняецца. Ён у «Хіміку» спыняецца.

– А далёка да «Хіміка»?

– Кілямэтраў дзесяць-пятнаццаць.

– Дык як мне даехаць да Вузлавой?

– Ну, выйдзі на трасу, прагаласуй – можа нехта і падкіне.

Вася дзячыць нейкаму ўгашанаму мужыку, якога ён тут, на станцыі, цкаваў некалькі хвілін, і ідзе шукаць трасу. Траса разьбітая і пустая, не відаць, каб тут наагул нешта езьдзіла, Вася сядае на ўзбочыне і пачынае чакаць.

Праз паўгадзіны ля яго спыняецца малакавоз. Куды табе, зямеля? пытаюцца чувакі ў кабіне, ды мне по хуй, мне дадому трэба, ну, ладна, кажуць яны – сядай, Вася залазіць, і яны зрываюцца зь месца, што вязеце? пытаецца ў сваю чаргу Вася, сьпірт, сьмяюцца мужыкі, сур’ёзна? сур’ёзна – сьпірт, мы тут ад мытнікаў ныкаемся, здорава, кажа Вася, здорава, туліцца да дзьвярэй і адразу ж засынае, усё, чуе ён скрозь сон недзе праз гадзіну, праскочылі, што праскочылі? не разумее ён, мяжу! сьмяюцца мужыкі, якую мяжу? расійскую мяжу, зямеля! а куды вы наагул едзеце? прачынаецца нарэшце Вася, у Белгарад, сьмяюцца яны, у Бел-га-рад, ведаеш такі горад, зямеля?

Эпілог №3

– Так, хутка ўсе вывернулі кішэні.

– Да? А што яшчэ табе вывернуць?

– Я сказаў – вывернулі кішэні! Інакш ува ўсіх будуць праблемы.

– Ды што ты кажаш.

– Ты што – не зразумеў? – ахоўнік падыходзіць да Малога Чака Бэры і рэзкім ударам валіць яго на крэсла. Заступіцца за яго ніхто не адважваецца. Іншы ахоўнік стаіць пры ўваходзе і нікога не выпускае.

– Хутка, – гаворыць першы. – Выварочваем кішэні.

– А ў чым справа? – пытаецца нехта.

– Гадзіньнік.

– Які гадзіньнік?

– Залачоны, – кажа ахоўнік. – Залачоны ролекс.

– А мы тут пры чым?

– Акрамя вас тут нікога не было, – адказвае ахоўнік. – Пакуль гэты мудзіла амэрыканскі хадзіў на абед, пакой быў адчынены, і акрамя вас тут нікога не было.

– На хуя нам ягоны ролекс?

– Кішэні, – рыкае ахоўнік і раптам зьвяртаецца да Какавы. – Кішэні вывернуў!

– Што? – спалохана перапытвае Какава.

– Я сказаў – кішэні вывернуў.

Какава маўчыць. Ахоўнік падыходзіць да яго, запускае руку ў кішэню ягонага пясочнага пінжака і раптам дастае адтуль цяжкі залачоны гадзіньнік. Сука ты, кажа ён і таксама рэзка б’е Какаву кулаком у жывот. Какава падае на калені і пачынае бляваць проста сабе пад ногі.

Эпілог №4

12.15

Седзячы тут, у гэтым вагоне, напоўненым дзецьмі і спэкулянтамі, седзячы на безнадзейна цьвёрдай лаве, гледзячы ў акно і давячыся сьпіртам, я ведаю ўжо цяпер, у свае 19, пра што я буду думаць празь дзесяць год, я ведаю, пра што я буду думаць, але галоўнае нават ня гэта – галоўнае, што я ведаю, пра што я думаць ня буду ніколі, ні за што ў сьвеце, ніводнага разу, нават міжволі – ня буду. Я ніколі ня буду думаць пра тое, што ўсё магло быць інакш, што ўсё залежала ад мяне і было ў маіх руках, што насамрэч гэта я вызначаў свой шлях і кіраваў абставінамі вакол сябе, вось пра гэта я не падумаю ніколі ў жыцьці. Усё магло быць толькі так, так і ніяк іначай, ды нават так – яно магло й ня быць, вялікае шчасьце, што ўсё адбылося хоць неяк, склалася больш-менш, вось жа, калі шчыра, я нават на гэта не разьлічваў, я не разьлічваў ні на што, я ня верыў, што ўсё гэта можа разматацца і трываць, у мяне заўжды было адчуваньне таго, што ўсё можа скончыцца хутка і проста – проста цяпер і проста тут. Таму што цяпер і тут – у 19, на безнадзейнай лаве, я ведаю, што я буду верыць праз дзесяць гадоў, я ведаю, што я буду верыць і я таксама ведаю, ува што я верыць ня буду, думаю, для мяне ў гэтым выпадку мала што зьменіцца, ёсьць рэчы, якія не мяняюцца, менавіта яны, вядома, і датычаць веры. Я ня веру ў памяць, я ня веру ў будучыню, я ня веру ў боскі промысел, я ня веру ў нябёсы, ня веру ў анёлаў, ня веру ў каханьне, я нават у сэкс ня веру – сэкс робіць цябе самотным і безабаронным, я ня веру ў сяброў, ня веру ў палітыку, я ня веру ў цывілізацыю, добра, калі браць ня так глябальна, – я ня веру ў шлюб і ня веру ў гомасэксуалізм, я ня веру ў канстытуцыю, ня веру ў сьвятасьць папы рымскага, нават калі нехта давядзе мне сьвятасьць папы рымскага, я ў яе верыць ня буду – з прынцыпу ня буду. Затое я веру, нават ня веру – я ведаю пра прысутнасьць там, наверсе, толькі там, дзе час ад часу перамяняецца надвор’е – з добрага на дрэннае, я ведаю пра прысутнасьць таго, хто цягнуў мяне ўвесь гэты час праз жыцьцё, хто выцягнуў мяне з маіх праклятых 90-х і кінуў далей – каб я і надалей прасоўваўся па сваім жыцьці, таго, хто не даваў мне загінуць толькі таму, што гэта, на яго думку, было б надта проста, я ведаю пра прысутнасьць тут, у чорных нябёсах над намі, нашага чарговага шатана, які насамрэч адзіны, хто існуе, адзіны, у чыім існаваньні я ніколі ня буду сумнявацца, хоць бы таму, што я бачыў, як ён зграбаў маіх сяброў і выкідаў іх з гэтага сьвету як гнілую гародніну зь лядоўні, або, пакідаючы, выціскаў ім вочы, пракусваў горлы, спыняў сэрцы, скручваў шыі, укладаў у галовы вар’яцкія мэлёдыі, выразаў на нёбах крывавыя літары, уліваў ім у жылы хворую кроў, напаўняў іх лёгкія тлустым пастэрызаваным малаком, заліваў іх душы туманам і дзікім мёдам, і ад гэтага жыцьцё іх рабілася такім самым, як і іх адчай, то бок – бясконцым.

Я ведаю, што ўсё залежала толькі ад яго, і мне, калі і даводзілася адчуваць побач з сабой нечую прысутнасьць, то менавіта ягоную, хоць мне асабіста куды больш была патрэбная чыясьці іншая прысутнасьць, асабіста мне было б важна адчуваць, што побач са мной, у паветры навокал мяне, знаходзіцца ня толькі гэты сучы шатан, а нехта больш прыхільны да мяне, ну, але ўсё склалася менавіта так, толькі так і не інакш, і менавіта праз гэта мне ня сорамна ні за адзін з маіх учынкаў, хоць там і ўчынкаў як такіх не было, было прасоўваньне праз шчыльнае і цьвёрдае паветра, намаганьне праціснуцца скрозь яго, праціснуцца яшчэ трошкі, шчэ на некалькі мілімэтраў, безь ніякай мэты, безь ніякага жаданьня, безь ніякага сумневу, безь ніякай надзеі на посьпех.

12.30

«Хімік», кажа мне нейкі мясцовы старажыл, партызан-падпольнік, што сядзіць на суседняй лаве, і я выходжу. Вакзалу як такога тут няма, проста пасярод лесу стаяць два павільёны – на адным напісана «Хімік», на іншым – «КАФЭ ХІМІК», трэба было напісаць «Нэскафэ хімік», думаю я і накіроўваюся да другога павільёна. У кавярні, каля высокага століку, стаіць не хто іншы, як мой сябра Карбюратар уласнай пэрсонай, амаль такі, якім я яго памятаю – у нейкіх кароткіх підарастычных шортах, у футболцы, з задумлівым мангола-татарскім тварам. Толькі ўвесь нейкі абгарэлы і кімсьці пакусаны, у прынцыпе, тут паўсюль лес, розныя маскіты, тарантулы, наагул ня ведаю – якім хімікам трэба быць, каб адправіць сюды на адпачынак сваё дзіцё, гэта ж катарга нейкая.

Карбюратар заўважае мяне, замірае на нейкі момант, а потым ягоны твар расплываецца ў шырокай хашымінаўскай усьмешцы.

– А, прыехаў, – гаворыць Карбюратар.

– Прыехаў, прыехаў.

– Ну, добра, што прыехаў, – гаворыць Карбюратар.

– А што гэта ты, Карбюратар, такі вясёлы? – трохі нэрвова кажу я, але неяк стрымліваюся, кажу сам сабе – ты што, маўляў, ты што, навошта так рэзка? – Як справы, Карбюратар? – пытаюся вясёлым голасам. Во мудак, думаю пра сябе, як у яго могуць быць справы – па-першае, у ягонага айчыма адна нага, а, па-другое, ён ужо застрэліўся.

– Ды нармальна справы, – адказвае Карбюратар і адпівае са шклянкі нейкі сьмярдзючы кампот. – А ты як даведаўся?

Оба-на, думаю, ён ужо ўсё ведае.

– Ну, – кажу, – мне твой дзядзька Робэрт сказаў.

– Сур’ёзна? – Карбюратар кусае нейкі засушаны коржык. – Цікава, а ён адкуль ведае? Ён жа мяне ніколі з гэтым не вітаў.

– З чым не вітаў? – пытаюся.

– Ну, з народзінамі, канешне.

– З чыімі народзінамі? – не разумею я.

– З маімі, канешне, – задаволена давіцца коржыкам Карбюратар.

– А, – кажу я, падумаўшы. – Ну, так, ясна.

– А дзе падарункі? – зноў цешыцца Карбюратар.

– Вось, – кажу я і аддаю яму грэлку. – Трымай.

– О, грэлка.

– Гэта ня грэлка, – кажу.

– А што ж гэта?

– Гэта сьпірт.

– О, – толькі і адказвае Карбюратар.

– Умажам? – пытаюся я і іду да цёткі за касай. – Дайце, – кажу, – мне кампоту. І коржыкаў якіх-небудзь.

– Ты адзін? – пытаецца Карбюратар, ужо калі мы зьмяшалі і выпілі.

– Яшчэ быў Вася, – кажу. – Але ён адстаў. Перадаваў табе віншаваньні.

– Ясна, – кажа Карбюратар, п’ючы сьпірт невялічкімі глыткамі. – Надоўга?

– Ня ведаю, – кажу. – Наступным, мабыць, паеду назад.

– Ты што? Ён жа будзе праз гадзіну. Мы ж так і не пасядзім. Заставайся, заўтра паедзеш. Я цябе ў намёце з піянерамі пакладу.

– Лепш зь піянеркамі, – кажу.

– На рэчку пойдзем, – ня слухае мяне Карбюратар. – Я цябе з важатымі пазнаёмлю.

– А яны нармальныя? – пытаюся.

– Нармальныя, – адказвае Карбюратар, заглытваючы сьпірт. – Нармальныя цёлкі.

– Добра, – кажу я. – Добра. З дому не чуваць нічога?

– Не, – кажа Карбюратар. – Не чуваць. І дзякуй богу.

– Чаго ж ты так?

– Ды заябалі, – гаворыць Карбюратар. – Яны калі зьяўляюцца, пастаянна пачынаюцца праблемы. Асабліва з гэтым мудаком аднаногім.

– Айчымам?

– Ну. Ты разумееш, – кажа ён мне, – я іх яшчэ год таму паслаў, кажу не прыяжджайце да мяне, я вас ведаць, кажу, не хачу, а яны ўсё адно сунуцца. Я на іх даўно забіў, для мяне іх не існуе, разумееш? Яны мяне грузяць. Так што лепш ня згадвай пра іх, тым больш сёньня, я сёньня сьвяткую народзіны, ясна?

– Ясна, – кажу я. – Дзе тут адліць можна?

– Там, – паказвае Карбюратар на дзьверы. – У тайзе.

13.00

Апошняя электрычка на Вузлавую пойдзе праз 45 хвілін. Калі я скажу яму зараз, ён пасьпее сабрацца і недзе а трэцяй будзе там. З Вузлавой, я думаю, ён зможа паехаць дадому аўтобусам, дзядзя Робэрт казаў, што там нешта ходзіць. У прынцыпе, ён пасьпявае. Галоўнае, сказаць яму зараз. Вярнуцца і сказаць. Нешта ня тое. Нешта мяне ламае. Што? Што будзе, калі я яму не скажу? Я не зусім упэўнены, што хачу яму пра гэта гаварыць. Па-мойму, у яго ўсё добра, усе нармальна ва ўсялякім выпадку, так што я ня ўпэўнены, што маю права нешта зараз казаць яму. Зь іншага боку – мяне папрасілі, мне што – усё-ткі яго айчым, і мама хацела яго бачыць, трэба ўсё-ткі сказаць, хай ён нават і не паедзе туды, усё адно – сваю справу я зраблю. Ня ведаю, ці стане мне ад гэтага лепш, у мяне ўсё-ткі нармальная сям’я, нармальныя бацькі, праўда я іх ня бачыў ужо недзе з год, ну, але ўсё адно – у нас зь ім гэта ўсё па-рознаму, так што ня ведаю, ня ведаю.

Я раптам думаю пра Марусю, як яна там, думаю, сядзіць, мабыць, на балконе, у абдымку са сваім Молатавым, які ў нечым падобны да яе таты-генэрала. Чаму яна ня можа вось так сядзець са сваім татам? Што ёй перашкаджае? Ня ведаю, проста калі ты маеш кватэру зь відам на муніцыпалітэт і гараж зь няхай і расхуячаным, але ўсё-ткі жыгулём, ты перастаеш заўважаць такія рэчы, разумееце, пра што я, перастаеш іх успрымаць, для цябе куды больш натуральна абдымаць медны бюст Молатава, члена цк, чым свайго ўласнага, жывога тату, такая фігня. Іншая рэч Карбюратар. Ён, па-мойму, столькі гаўна ў сваім жыцьці зжэр, што ўвесь гэты прагруз зь сям’ёй, з аднаногім айчымам, зь дзядзем Робэртам яму, відаць, і насамрэч не патрэбны. Ва ўсялякім разе мне так здаецца, але хто ведае, як яно на самай справе, я проста стаю тут і пераказваю ўсе гэтыя гісторыі, пераказваю ўсе размовы, як яны мне запомніліся, так што хто я такі, каб выказваць свае меркаваньні. Зараз пайду і ўсё скажу.

13.10

– Пайшлі лепш на паветра.

– Пайшлі, – кажа ён, мы выходзім на плятформу, ідзем у самы яе канец і сядаем на ўскраі, тварам на Ўсход, туды, адкуль мае прыйсьці цягнік.

– Як ты тут? – пытаюся.

– Нармальна, – кажа Карбюратар. – Тут здорава. Я сабе тут калі-небудзь куплю дом.

– Тут?

– Ага.

– І што ты тут будзеш рабіць?

– Пабудую пілараму, – адказвае Карбюратар. – Буду валіць тайгу. Глядзі, колькі тут дрэваў. На ўсё жыцьцё хопіць.

– Да, – кажу, – ажэнішся зь якой-небудзь піянерважатай. Народзіце тузін дзяцей.

– Ну, не, – кажа Карбюратар. – Толькі не дзяцей.

– Чаму?

– Ня ведаю, – кажа ён, – ня ведаю. Не хачу, каб яны ўсё гэта бачылі, разумееш?

– Ну, ты ж бачыў гэта ўсё?

– Вось таму і не хачу. Лепш я пілараму пабудую.

13.20

– Ведаеш, тут вельмі халодная вада. Я плаваю толькі пасьля абеду, калі яна прагрэецца.

– Сёньня дождж, наўрад ці яна прагрэецца.

– Так, мабыць не прагрэецца.

– Тады што рабіць будзем?

– Ня ведаю. Пачакаем. Павінна ж калі-небудзь яна прагрэцца.

– Хто яе ведае, – кажу, – хто ведае.

13.30

– Там яшчэ засталося?

– Так, – кажу, – трохі.

– Пакінь на пасьля, добра?

– Як скажаш, – кажу. – У цябе ж народзіны, не ў мяне.

– Я не люблю сваіх народзінаў.

– Што так?

– Ня ведаю, я, разумееш, заўжды дзіўна пачуваўся, ну, у дзяцінстве, яны ўсе навокал мяне таўкліся і чагосьці ад мяне хацелі. А народзіны-та насамрэч мае, разумееш?

– Ну.

– Зараз цягнік на Вузлавую пойдзе.

13.47

– Слухай, – кажу, – а вы сваіх піянераў купацца водзіце?

– Водзім, – адказвае Карбюратар.

– А калі вада халодная?

– А ім усё адно, яны як жабы – скачуць у ледзяную ваду, плаваюць сабе. Ім здорава, яны яшчэ не разумеюць, што вада халодная.

– Ніхто яшчэ не ўтапіўся?

– Хто ж ім дасьць. Тут захочаш – ня ўтопішся. Гэта ж лягер, разумееш?

15.52

Ён разламвае жоўты цьвёрды хлеб, на, кажа, трымай, я бяру кавалак і кладу побач з сабою на афсальт, з-за хмараў нарэшце праступае сонца, праз пару гадзін вада павінна прагрэцца і тады можна будзе пераплысьці іхную рэчку і паглядзець нарэшце што там – на тым баку ракі, што ўвесь час знаходзіцца побач са мной, хоць раз пераплысьці і нармальна ўсё там агледзець, добрая нагода, дарэчы, галоўнае, каб вада прагрэлася, апошні на сёньня цягнік праяжджае паўз нас, сьледам за ім цягнуцца хмары, рэальнасьць ссоўваецца ў заходнім напрамку, нібы слайд, цяпер павінен зьявіцца наступны кадр, Карбюратар моўчкі перажоўвае свой жоўты хлеб, кроплі падаюць з соснаў на плястыкавыя дахі павільёнаў, акрамя нас на плятформе больш нікога няма, я гляджу на асфальт і бачу як да майго хлеба падпаўзае стомлены, змучаны дэпрэсіямі сьлімак, выцягвае сваю недаверлівую пыску ў бок майго хлеба, потым расчаравана ўсоўвае яе назад у панцыр і пачынае адпаўзаць ад нас на Захад – на іншы бок плятформы. Я нават думаю, што гэтай дарогі яму хопіць на ўсё ягонае жыцьцё.

Студзень – травень 2004, Харкаў.