Jivago

„To esas nekustumale justa", Gordon interruptis. „Me volas dicar ulo a tu. Quon ni vidis hodie, la ceno inter la kosako e la judo, to esas la maxim simpla infameso pri qua nulu parolas, ma on respondas ica infameso per bati. Ma pri la judala problemo generale on povas filozofiar. Ed on agnoskas surprizanta aspekti. Me dicas a tu nula novaji. Ica idei esas da tua onklo. Tu questionas, quo esas la populo? Kad on devas dorlotar ol? Se on duktas la populo per la beleso e grando da sua verki aden la komuneso, ka to ne esus plu multe e plu bona? Certe, certe. Quala populi vivis dum la kristana periodo? Esas ya nula ordinara populi, ma kristana populi. La konverto esas importanta, ne la loyaleso ad olda tradicioni. Prenez la Evangelio. Quon ol dicas pri ica temo? Nu, ol ne dicas: to ed ico devas esar tale. Esis naiva e timema ofro: Ka vi volas existar segun nova maniero, kam nultempe antee? Ka vi volas la benediko por via mento? Ed omni aceptis ica ofro dum yarmili.

Se la Evangelio anuncas, ke en la rejio di Deo ne existus greki o judi, ka to signifikas, ke en la Deala rejio omni esas egala?

128

No, to ne esis necesa. Ton ja savis la greka filozofi, la romana moralisti, la profeti ek la Olda Testamento. La vera signifiko esas: En ica nova, ek la kordio venanta existo-maniero, qua nomesas Rejio di Deo, ne existas populi, ma nur personalesi.

Tu dicis, ke fakto esas sensenca, se on ne introduktas senco aden la fakto. La kristanismo, la misterio pri la personaleso devas penetrar la fakto, por ke ol ganas senco por la homo.

E ni parolis pri ordinara politikisti, qui povas dicar nulo pri la vivo e pri la mondo, pri la sekundara fortesi, qui volas restrikteso, qui volas parolar pri maxim posible poka populo, qua sufras, tale ke on ek la kompato povas tirar utilo. La determinita viktimo da tala personi esas la judaro. La nacionala penso kauzis la danjera neceseso por la judi esar e restar populo dum yarcenti. Ma ek ica mezo aparis forteso, qua liberigis la tota mondo da ica mizera tasko. Quala miraklo! Quale povis eventar to? La liberigo de la demonala mezvaloreso. La liberigo pri la diala dementeso eventis en lua lando, parolis en lua lingvo ed esis ek lua populo. Ka la judi vidis ed audis, ma ne atencis ica forteso? Pro quo li permisis, ke anmo kun tala forteso aparis koram li? Quale li povis pensar, ke pos la triumfo e pos la dominaco da ica forteso li existus pluse kom vakua korpo dil miraklo, quan li refuzabis? Qua persono profitis per ica voluntala su- sakrifiko? Qua havis avantajo, ke dum tota epoki sennombra homi dronis en moko e sango, homi, qui esis tale sentema, tale pronta por lo bono, qui esis tale kordiale inter su? Pro quo esas ica skribanta popul- amiki tale inerta e nekapabla? Pro quo praktikis la judala penseri nur mondala doloro ed lejera ironio?

129

Pro quo li ne riskis livar la tradicioni ed obligi, pro quo li ne lasis pasar ica poka populo, qua kombatis sempre itere por irga skopo, qua recevis sempre itere bati de irga latero? Pro quo li ne dicis: Pripensez! Suficas. Prenez altra nomi! Irez en omna direcioni. Vi esas la unesma e la maxim bona kristani en la tota mondo. Vi esas precize to, quon la stultuli e febluli ek vi refuzis sempre."

13

Kande JIVAGO aparis dum la sequanta dio por dejunar, il dicis: „Tu volis sempre tale rapide for. Ma me ne povas dicar, ke to esus bona por tu. La voyo al esto esas libera, ed en westo on facas preso kontre ni. Venis la impero, ke omna lazaret-detachmenti devas retretar su. Ni devas ekmarchar morge e pos-morge. La vestajo di Misha Gordon ne esas pronta, Karpenko. Sempre itere la sama historio. E sempre itere esas kulpa la olda muliero, kad ne?"

Il ne audis, quon lua ordonanco dicis kom exkuzo, ed il ne atencis Gordon, qua devis voyajar nun en la vestaji di JIVAGO. Il dicis: „Oh, ica migro-vivo, kam che la cigani! Kande ni atingis ica loko, me esis nekontenta pri omno. La herdo, la basa plafono, la slamo, la dika aero. Hodie me ne savas, ube ni esabis antee. Esas, quale se me vivis hike ja eterneso. Ica furnelo, ica kareli, ica ombro de la arboro sur la strado." Li pakigis en omna kalmeso. En la nokto li vekis per bruisi, krii, pafi e pazi. Fatala lum-radio jacis sur la vilajo. Ombri preterkuris dop la fenestri. La domestri vekis e movis su. „Karpenko, irez adextere e questionez, quo eventis", dicis JIVAGO.

130

Ja balde li savis, quo eventabis. JIVAGO surmetis rapide sua vesti, iris al lazareto por examenar la rumori, qui montreskis kom korekta. La germani ruptabis la rezisto dil fronto-lineo. La defenso-lineo proximeskis sempre pluse al vialjo. La vilajo esis sub kanonago. On evakuis la lazareto e la administrado sen vartar irga impero. La procedo fineskus la sequanta dio. „Tu vehas kun la unesma transporto. La veturo vehos nun, ma me dicis, ke li devas vartar. Bona chanco! Me akompanos tu por vidar quala plason tu obtenos" Li kuris al fino dil vilajo, ube la detachmento recevis la necesa equipuro. Sempre itere li devis serchar protekto pro la pafi, qui stridis tra la stadi. An la chef-strado on vidis en la aero la fairo-radii di krevanta shrapneli. „ E quo esas kun tu?" questionis Gordon kurante. „Me vehos plu tarde. Me devas ankore unfoye heme pro la utensili. Lore me vehos kun la duesma grupo." Che la fino dil vilajo li adiis. La tota traino ekmarchis e formacis dum la veho su ipsa. JIVAGO signifis al Gordon. Li trovesis en la lumo di brulanta hangaro. Dum la retrovoyo JIVAGO devis serchar itere protekto sub la domi. Kurte koram la skopo, detonado-ondo jetis lu sur la sulo, ed shrapnelo atingis lu. Sangifante li perdis la koncio.

14

La lazareto situis nun en la proximeso de la chef- quartero, en poka urbo che la fervoyo. En februaro venis kelka varma dii. Yuri JIVAGO jacis en lito por oficiri che apertita fenestro. Esis preske dimezo. La maladi probis pontizar la tempo til la konjedo per irga aktivesi.

131

On informabis li, ke hodie venus nova flegistino a vizito. Yusup Galiulin, qua jacis kontre JIVAGO, foliumis en la jurnali Retsh e Ruskoye slovo ed insultis pri la blanka loki, rezulto dil censuro. JIVAGO lektis la lasta letri da Tonya, olquin il obtenabis omni per la posto di kampanio. La vento movis la letri e jurnali. Lejera pazi resonis. JIVAGO vidis adsupre. Lara venis.

JIVAGO e Galiulin agnoskis Lara senfriste, ma Lara agnoskis nulu. El dicis: „Bona dio. Pro quo la fenestro esas apertita? Ka vi ne koldeskas?" Lore el iris a Galiulin.

„Quale vu standas?" el questionis. El prenis ilua manuo por palpar la pulso, ma lore el perplexis e sideskis sur la stulo apud lua lito.

„Quala surprizo, Larisa Fyodorovna", dicis Galiulin. „Me esis kun vua spozulo en la sama regimento. Me konservis ilua utensili por transdonar oli ad elu." „Nekredeble, nekredeble", el dicis. „Quala hazardo! Ka vu konocis lu? Voluntez, vu raportez! Il do falis, kad ne? Vu povas parolar tote libera, nula pavoro, me ya savas quo eventis."

Galiulin ne posedis la kurajo por konfirmar la rumori. Il volis kalmigar el.

„Antipov esas en kapteso", il dicis. „Il e sua soldati esis tro vaste avane dum la atako. Il devis kapitulacar" Ma Lara ne povis kredar. La subita parolado ecitis el. El ne povis opresar sua lakrimi, e pro ke el ne volis plorar koram la amba viri, el levis su e livis la chambro. En koridoro el trovis kalmeso.

Ja balde el aparis itere. El evitis la kontakto kun Galiulin por ne devar plorar. El iris ad JIVAGO e dicis: „Bona dio. Ka vu sentas irga dolori?"

132

JIVAGO observabis elua ecito e lakrimi. Il volis questionar el pri la kauzo, il volis naracar, ke il vidabis el ja dufoye, kom gimnaziano e studento, ma lore il pensis, to esus tro intima ed el povus misinterpretar lu. Subite il devis pensar pri la mortinta Ana Ivanovna en sarko e pri la krii da Tonya en Sivcev Vrashek, ed il dicis vice to: „Me dankas. Me esas mediko e kuracas me ipsa. Me bezonas nulo."

Pro quo il iracas kontre me, pensis Lara e regardis la

mikra-nazala, ordinara viro surprizate.

Depos dii regnis nekontinua, alternanta vetero, e la

vento susuris dum la nokto, qua havis la odoro a humida

tero.

En ica tempo venis singulara informi ek la chef- quartero, desquietiganta rumori ek la patrio, ek Rusia. La telegrafala konekteso kun Peterburg esis interruptita. En omna stradi on parolis pri politiko. Se flegistino Antipova esis en servo, el vizitis dufoye la maladi, matine e vespere, parolis pri ordinara aferi kun la maladi en la altra chambri, e same kun Galiulin ed JIVAGO. Nekustumala ed interesanta viro, el pensis. Yuna, ma ne afabla. Il havas mikra nazo e nulu povas dicar, ke il esas bela. Ma il esas inteligenta, en la maxim bona senco dil vorto. Vivanta raciono. Ma to esas neimportanta. Importanta esas, ke me devas livar mea obligo hike, ke me iros a Moskva, en la proximeso di Katenka. Ed en Moskva me devas propozar, ke me povas obtenar konjedo por irar a Yuryatin en la gimnazio. Pri la povra Pavlusha ne existas irga espero. Do me ne devas ludar la heroino en milito, me ya volis nur serchar lu.

Quon facos Katenka? La povra orfanino (Lara komencis plorar).

133

Eventis multa transformadi en lasta tempo. Existis jus ankore santa kozi, obligo al patrio, kurajo, patriotismo. Ma la milito esas perdita. To esas la maxim granda nefortuno, la aureolo ne existas, santa esas nulo. Subite eventas omno en altra maniero, la sono, la aero, omno chanjis. Quale on devas pensar, quala konsilon on povas aceptar?

On esas kam poka infanto sen dukto - nun tu devas irar ipsa! Nulloke parento, nulloke autoritato. La olda homala valori krulis. On povas fidar nur ankore pri la forteso dil vivo, pri la beleso, pri la yusteso. La ordinara, pacema vivo ne eixistas. Ma en mea kazo, tale pensis Lara, Katenka esas la absoluta skopo. Nun, sen Pavlusha, el esis nur ankore matro, e Katenka bezonis omna forteso. Katenka, la povra orfanino. Yuri JIVAGO experiencis per letro, ke Gordon e Dudorov lasis publikigar lua libro kun poemi sen permiso. On laudis la libro, predicis granda literaturala kariero por JIVAGO, ma en Moskva existus nun tumulti, la infra klasi revoltus, importanta eventi venus, serioza politikala procedi proximeskis. Esis profunda nokto. Hororinda fatigeso venis super JIVAGO. Il dormis nur en intervali e kredis, ke il ne povis dormar ed restus veka. Koram la fenestro suflis dormema, fatigita vento. La vento ploris e susuris: „Tonya, Sashenka, me volas vidar vi, me volas irar heme, me volas facar mea laboro!" En la murmurado dal vento, Yuri JIVAGO trovis dormo, vekis, endormis itere en rapida kambio da felico e sufro, kam la nekontinua vetero, kam ica kapricoza nokto.

Lara pensis, il konservis la utensili da Pavlusha, ma me esis tala monstro, me ne questionis mem de ube il venas, qua il esas.

134

Dum la sequanta matinala vizito, el volis omno reparar ed samtempe nuligar elua negratitudoza konduto kontre JIVAGO. Pro to el konsultis Galiulin pri omna aferi, questionis e vokis sempre itere „Ah" ed „Oh". „Mea Deo, tua santa volo eventez! Yes! La Brestskaya- strado 28, la Tiversin-familio, la revolucionala vintro 1905! Ka Yusup? No, me ne konocis Yusup. Forsan mankas nur la memoro pri lu, pardonez. Ma la yaro e la korto! Justa, existis adevere la yaro e la korto. Me vidas omno koram me! Anke la pafi! Quo eventis, mea Deo, ica memoro. La doktrino da Kristo! Quala forteso esas en la sentimenti dum la infanteso! Pardonez, quale esis vua nomo, lietnanto? Yes, yes, vu ja dicis vua nomo. Me dankas tre, Yusup Himasetdinovitsh. Vere, me devas dankar tre. Vu vekis en me granda memori e pensi!"

Dum la tota dio esis „ica korto" en elua kordio. El sospiris e preske el pensis laute.

On pensez! Brestskaya-strado 28! E nun itere pafi, ma tante plu mala!

Hike ne pafas irga yunuli! Ica yunuli divenis adulti, li esas nun soldati, li esas omni hike, la simpla populo ek la korti, la homi ek la vilaji. Astonante, astonante! Aden la chambro venis, kun bastoni e gruchi kliktanta, invalidi ed ir-kapabla maladi ek la apud-chambro e kriis rivale:

„Tre importanta eventi. Tumulti sur la stradi en Peterburg. La soldati dil garnizono en Peterburg transiris al rebeli. Esas revoluciono"

135

Kinesma parto

Adio de la olda tradicioni

1

La nomo dil urbeto esis Melyuseyev. Ol situis en la Nigra-tero-regiono. Super la tekti glitis, kam lokusto- esamo, nigra polvo, kauzita per la marchanta trupi e traini. Li marchis de la morgo til la vespero aden amba direcioni, ek la milito ed aden la milito. E nulu povis dicar precize, ka la milito duris ankore o ka la milito fineskis ja.

Singla dio kreskis kam fungi ek la sulo nova instanci. Ed on elektis li en ica instanci, lietnanto Galiulin, flegistino Antipova ed ankore altra personi, generale homi ek la granda urbi, kompetenta ed experta personi. Li recevis posteni en la urbala su-administrado, divenis komisarii en la armeo ed ambulanco e regardis la diversa aktivesi en la diversa posteni kam konjedo e plezuro en libera aero o kam ludo. Ma sempre plu ofte li sentis la deziro departar ica danjera loki por irar heme al kustumala laboro. La laboro duktis Yuri JIVAGO e flegistino Antipova ofte ed intense ensemble

2

Se pluvis transformeskis la nigra polvo en kafebruna slimo e kovris la preske nepavita stradi. La urbeto esis mikra. Ube on anke trovesis, ja cirkum irga angulo montreskis la regardo al tenebra stepo, al obskura cielo, al milito, al revoluciono.

136

JIVAGO skribis a sua spozino:

„Disfalo ed anarkio regnas la armeo. On probas levar la diciplino e la kombatemeso dil soldati. Me vizitis la trupi, qui kampas en la proximeso. Me povas raportar a tu, quon me povis facar ja plu frue, ke me laboras nun ensemble kun certena flegistino Antipova. El venas ek Moskva, laboras ma en Uralo. Ka tu memoras pri la kristonaskala festo dum la hororinda nokto, kande tua matro mortis? Yuna puerino pafis al statala advokato. Me kredas on kondamnis el plu tarde. Me dicis tatempe a tu, ke Misha e me vidis ica studentino, kande el vizitis ankore la gimnazio, en mizeroza hotelo. Ni esis ibe kun tua patro, ma ne savas pro quo. Esis nokto kun glacioza frosto, me kredas dum la armizita sulevo en Presnya. Ica puerino esas flegistino Antipova,

Me probis plurfoye venar heme. Ma to ne esas simpla afero. Nia taski esas nula obstaklo, ici ni povas transdonar ad altra personi. La desfacileso esas la transporto. Existas nula treni, o nur treni, qui esas tro- plenigita.

Ma to ne povas esar la futuro. Kelka resanigita viri, me, Galiulin e flegistino Antipova volas po irga preco departar nia loko dum la sequanta semano. Ni voyajos separita ed en diversa dii, tale ke singlu povas obtenar plaso.

Povas do esar, ke me aparos singla momento koram vi. Ultre to me probos sendar a tu telegramo." Ma ankore ante la departo, Yuri JIVAGO recevis letro da sua spozino. La letro esis kovrita per lakrimi ed inko- makuli, qui impedis la korekta konstrukto di frazi.

137

Tonya volis, ke elua spozulo ne venez a Moskva. Esus plu bona se il irus kun ica marveloza flegistino al Uralo, pro ke la vivo-voyo di ica flegistino esus plu facila kam la vivo-voyo di Tonya.

El skribis: „Ne sorgez pro la futuro di Sashenka. Tu ne devas shamar pro lu. Me promisas, ke me edukos lu segun la principi, quin tu lernis kom infanto en nia domo."

JIVAGO respondis haste: „Ka tu esas fola, Tonya? Quala suspekti! Ka tu ne savas, ke la penso e la fideleso a tu e nia hemo salvis me de la morto dum ica du hororinda milito-yari? Ma pro quo ni parolas pri to. Ni vidos ni ja balde, la olima vivo komencos nova, ed omno esos bona.

Ma tua respondo konfuzigis me ankore en tote altra maniero. Forsan esis mea konduto advere dusenca. Forsan me duktis ica muliero aden irga iluziono, lore me devas exkuzar me. Me facos to, tale balde el retrovenos de elua maladi-viziti en la vilaji.

La Semstvo-instanci existas nun anke en la poka land- distrikti. Flegistino Antipova esas ibe por helpar instruktistino, qua laboras ibe por la statala organi. Esas remarkinda afero. Quankam me lojas kun flegistino Antipova en sama domo, me ne konocas elua chambro e me nultempe montris irga intereso pri to."

3

De Melyuseyev, du granda stradi duktis al westo ed esto. Un strado duktis tra foresto al urbeto Sybushino kun olua cereali-komerco ed esis nun plu importanta loko kam Melyuseyev.

138

La altra strado esis kovrita per stonetaro. Ol duktis tra marshoza prati, qui esis dum la somero sika, a Biryutshi, la fervoyala centro di du linei, qui inter sekis en la proximeso di Melyuseyev.

Dum la junio, Sybushino esis dum du semani sendependanta republiko, anuncita per la muelisto Blasheyko. La fundamento dil republiko esis desertanti, qui departabis kun lia armi la formaci. La republiko ne respektis la povo dil Provizora Guverno e retraktis su de la restanta Rusia. Blasheyko, qua esis partisano di sekto e qua korespondis en sua yuneso kun Tolstoi, anuncis la nova milyara regno Sybushino, komunigis la laboro e la posedo, e nomizis la land-guvernado apostoleso. Sybushino esabis ja sempre fonto de legendi e nekredebla rakonti. Ol situis en densa foresto ed on trovis la nomo ja en dokumenti ek la konfuza epoko. Plu tarde esis la cirkumajo plena de rapteri. La richeso dil komercistaro e la fantastika fertila sulo esis proverbala. Kelka legendi, mori e specala vorti ek ica westala parto dil fronto-regiono, venis direte ek Sybushino. Fabli existis anke pri la unesma helpisto di Blasheyko. On dicis ke il esus de nasko surda-muta, ma dum la stando di lumizo il havus la donaco dil vorto, ma jus nur dum la lumizo.

En julio la republiko krulis. Guvern-loyala trupo eniris la urbeto. La desertanti devis departar la urbeto ed iris a Biryutshi.

Ibe esis dop la reli libera teritorio ek qua montreskis arbor-stumpi, kovrita per boskala frukti. Lignala amasi jacis ibe e disfalanta kabani, en qui lojabis olim ligno- hakisti. Nun vivis la desertanti ibe.

139

La lazareto, quan JIVAGO volis departar nun, trovesis en la land-domo dil komtino Shabrinskaya, qua grantabis la chambri di elua domo por la flego da vunditi depos la komenco dil milito. La du-etajala land-domo stacis an la marveloza angulo dil chef-strado, qua duktis al centra placo dil urbo, la tale nomita excerco-placo, ibe ube nun eventis la vesperala kunveni.

La poziciono dil domo prizentis a plura lateri bela perspektivi. On vidis la chef-strado e la placo, la vicina korto, mizeroza provinc-domeno e la olda parko dil komtino. La land-domo posedabis por la komtino nultempe partikulara valoro. El posedis en la regiono la granda domeno „Libera Vivo", e la domo esis sole refujeyo dum komerc-voyaji aden la urbo o por gasti, qui aparis dum la somero ek omna direcioni. Nun la lazareto trovesis ibe, e la komtino esis en aresto en Peterburg, ube esabis elua domicilo. Existis nur ankore du singulara mulieri en la land-domo, la olda edukistino Mademoiselle Fleury, e la olima koquistino dil komtino, Ustinya.

La grizhara, redvanga olda Mademoiselle Fleury pedtranis en sua pantofli en tro granda, konsumita jako sordida tra la lazareto. El esis kun la tota mondo sur amikala pedo, quale olim kun la familio Shabrinskaya, e parolis en nekompleta rusa irgo kun franca acento. El staceskis en posturo, levis la brakii e ridis per rauka voco pri elua propra babilado. La rido fineskis en longa nekalmigebla tusaceso.

Mademoiselle savis pri la sekreto da flegistino Antipova e kredis, ke JIVAGO e la flegistino apartenis ensemble.

140

El amis la mediaco, kam omna romanala naturi ed el joyis se el vidis la du kune. Lore el levis expresive la fingro e palpebragis per la okulo. Flegistino Antipova redeskis, la mediko iracis, ma Mademoiselle amis sua erori kam omna stranja homi e ne volis livar oli. Ankore plu stranja esis Ustinya. El havis plumpa figuro, supre magra ed infre larja, kam ganso. El esis maligna, ma posedis tamen bunta fanatazio pri omna kozi di superstico.

Ustinya konocis multa magiala paroli, ed el nultempe departis la domo sen irga mistika parolo kontre la fairo en furnelo o kontre demoni e rupto-furtisti. El naskis en Sybushino. On dicis, el esus la filiino di rurala sorcisto. El povis tacar yarlonge, ma se la tempo venis super el, omna digi ruptis. Lore nulu povis haltar el. Elua pasiono esis la yusteso.

Pos la krulo dil republiko, la exekutiv-komitato di Melyuseyev aranjis kampanio kontre la anarkiala tendenci en la urbeto. Singla vespero eventis pacema kunveni sur la exerco-placo kun mikra turbo, kam olim eventis kunveni sub libera cielo koram la ekiro dil pumpistaro.

La ofico por kulturo ed informo dil urbo subtenis ica kunveni e deputis la propra o stranjera funcionieri kom konverso-parteneri. Ici kondamnis la fablo pri la parolanta surdamuto en Sybushino kom idiotajo. Ma la ordinara mestieristi, soldati-spozini ed olima servisti dil ge-siniori en la urbo esis altra opiniono. Parolanta surdamuto esis por li nula idiotajo. Li defensis lu. Inter la voki en la turbo, on audis ofte la voco di Ustinya. Unesme el nur povis parolar per desfacila lango. El shamis. Ma lore el atakis la oratori sempre plu vivaca pro lia vorti, qui esis senutila por Melyuseyev.

141

Preske neremarkeble el developis su kom futura popul- agiterino.

Tra la apertita fenestri dil land-domo on povis audar la voco-kaoso de la placo, e kelkfoye mem, dum partikulare kalma vesperi, parol-fragmenti. Se Ustinya parolis, Mademoiselle venis aden la chambro, postulis kalmeso ed atenco da la altri ed imitis bonkordiale la vorti da Ustinya: „Raspu, Raspu! Tre bone de la Caro! Sybush! Surdamuto! Trahizo!"

Sekrete Mademoiselle estimis la rigoroza muliero. La amba mulieri esis kam un anmo, quankam eli sempre itere disputis.

5

Yuri JIVAGO preparis sua departo, vizitis domi ed

instanci e plenigis la necesa papero-milito.

Dum ica tempo aparis la nova komisario di ica fronto-

lineo en la urbo. On dicis pri lu, il esus ankore vera

puerulo.

Esis la dii ube on aranjis la nova grand-atako. On probis influar la humoro inter la soldati. En la trupo regnis nun plu strikta diciplino. On instalis milit-tribunali ed introduktis itere la puniso al morto. Doktoro JIVAGO devis ante la departo ankore desanuncar che la distrikt-komandanto. La remplasanto en Melyuseyev esis oficiro, la tale nomita distrikt-chefo. En lua chambro regnis kustumale granda tumulto. La multa vizitanti trovis nula plaso en la edifico e stacis sur la strado en longa lineo koram la fenestri. Esis neposibla atingar la skrib-tabli. Nulu komprenis irga vorto. Ma dum ica dio esis nula horo di konsulto.

142

En la vakua kancelereyo sidis la skribisti, qui insultis pri la komplika formulari. Li laboris senvorte e chanjis ironala regardi. Ek la chambri dil chefi resonis gaya voci, quale se la homi portus lejera uniformi e drinkus kolda drinkaji.

Galiulin venis aden la chambro por la publiko. Il vidis JIVAGO e signifis a lu enirar la chef-chambro por partoprenar la gaya humoro.

La mediko devis enirar sen to la chambro pro signaturo. La desordino en la chambro esis preske piktistale. La sensaciono en la urbeto e la heroo dil dio esis la nova komisario, qua stacis nun en la ibe, quankam hike nulu traktis questioni pri la provizado o strategio, ma nur militala paper-amasi.

„Hike esas ankore unu de nia steli", dicis la distrikt- chefo e prizentis JIVAGO al komisario, qua ma montris nula atenco.

La distrikt-chefo, qua chanjis sua posturo nur pro la signaturo por JIVAGO, indikis per afabla gesto a basa sejo polsterizita en la mezo dil chambro. Doktoro JIVAGO esis la nura persono, qua juis komforteso. La distrikt-chefo, la kapo en la manuo tenante, sidis apud la skrib-tablo, lua helpisto sidis sur la apogilo dil sofao, quale se il sidus en muliero-selo, Galiulin sidis en falsa direciono sur stulo, e la yuna komisario iris en la chambro hike ed ibe e parolis sen interrupto. Temis pri la desertanti en Biryutshi. La rumori pri la komisario esis vera. Il esis magra, nematura yunulo, qua brulis por la maxim alta ideali kam kandelo. Il venus ek tre bona familio, filiulo di senatano, qua duktabis sua kompanio dum februaro en la statala duma.

143

Lua nomo esis Hinze o Hinz. La mediko ne povis distingar to dum la prizento. La komisario posedis klara peterburgala pronunco kun lejera baltika acento. Il portis tro streta militala uniformo. Il semblis embarasata pro sua yuneso e por aspektar plu olda il prizentis malhumoroza vizajo, la manui en la poshi dil kavalko-kostumo, levis la shultri adsupre e donis tale a sua figuro soldatala aparajo.

„Dop kelka stacioni de hike trovesas regimento di kosaki. Reda e loyala. Ni bezonas ica regimento. La desertanti esos kaptiti, e fino. La korpo-komandanto postulas la senfrista desarmizo", explikis la distrikt- chefo.

„Ka kosaki? Nulakaze e nultempe!" eruptis la komisario. „Ni ne vivas en yaro 1905! To esus ya borgeza pensmaniero! Hike ni havas diversa opinioni. Via generali eroras"

„Til nun eventis nulo. Esas nur intenco, koncepto"

„Existas konvenciono kun la militala chefaro: nula

interveno en la strategiala precepti. Forsan on ne povas

exkluzar la kosaki. Pro me. Ma me agos segun la sana

raciono. Kad existas ibe irga kampeyo?"

„Quon me povas dicar? Yes, ibe existas fortifikita

kampeyo."

„Tre bone. Me iros adibe. Me volas vidar ica monstri, ica satirusi. Forsan li esas desertanti, ma li esas anke la populo, mea sioruli. La populo esas kam infanto, on devas konocar olua anmo. Pro to esas partikulara konduto necesa. On devas komprenar tushar la maxim bona e maxim delikata aspekti dil populo. Me parolos kun li de homo a homo. Li retroiros en la armeo, tote certe. Quante vi parias?"

144 „Me esas skeptika. Ma Deo helpez ni!" „Me dicos: Fratuli, videz a me! Me esas la unika filiulo, la espero di mea familio. Me repentas nulo. Me sakrifikis mea nomo, mea poziciono, la amo di mea gepatri por ganar libereso, quan posedas nula populo sur ica tero. Me facis lo sama kam multa altra yuna homi, kam exemple nia olda guardo, la Narodniki en karcero, la Narodovolzi en la fortreso Shlueselburg. Ka ni facis to pro ni? Ka ni devis? Vi esas nun la soldati dil unesma revolucionala armeo en la mondo. Ma, sincere, ka vi meritas ica titulo? Dum nia patrio volas forpulsar nia enemiki per lasta forteso, vi kredis a stranja banditi e trompisti! E nun vi esas nepolitikala spumo, monstri, egoista devoremi! Esas quale se on porko vokas al repasto - la porko saltos adsur la tablo.' Oh, me shamigos li, me traboros lia anmi!" „No, no, la risko esas tro granda", kontredicis la distrikt- chefo, dum il chanjis signifikanta regardo kun sua helpisto.

Galiulin volis same forduktar la komisario de ica fola ideo. Il konocis ica impetuzi ek la 212a regimento. Ma la komisario volis audar nulo.

Yuri JIVAGO volis levar su ed irar. La naiveso dil komisario esis nekredebla. Ma la malicoza distrikt- chefo e sua helpisto ne esis plu bona. Maligneso e stulteso esis fratuli, ed amba fratuli parolis la sama vivo- fora e neklara linguo.

Kelkfoye il havis la varmega deziro evitar la fanfaronema ed alte trotanta babilado dil homi, il volis eskapar en la tacema naturo, en la longa kontinua laboro, en la kalma e profunda dormo, en la kordiala harmonio dil anmo!

145

Il memoris pri termino pro konsulto kun flegistino Antipova. Ica konverso esus probable desplezanta, ma il joyis renkontrar el, anke se la preco esus chera. Ma el ne esus nun en lazareto. JIVAGO uzis la unesma momento, staceskis e departis la chambro neremarkite.

6

Montreskis, ke el esis prezenta. Mademoiselle informis JIVAGO e dicis, flegistino Antipova esus fatigita, el manjabis haste, esus nun en elua chambro e volis nur simple repozo.

„Ma vu povas frapar che el", rekomendis Mademoiselle. „El ne dormos nun."

„Ed ube esas elua chambro?" il questionis. Mademoiselle astonesis.

El dicis, ke flegistino Antipova lojus en la supra etajo che la fino dil koridoro, ube la inventariajo dil komtino esus klozita. JIVAGO esabis nultempe ibe. Obskureskis rapide. La stradi semblis plu streta, nam domi e fenci shovis su aden la vesperala tenebro. La arbori venis ek la korti al fenestri, aden la lumo dil klara lampi. Esis opresanta, varmega nokto. Singla movo kauzis sudoro. La lumo-radii dil petrol-lampi, qui falis aden la korto, fluis an la arbori adinfre kam sordida pluvo.

La mediko haltis sur la lasta grado di eskalero. Frapar kontre la pordo por parolar kun fatigita homo esus insistema e nepolita. On povis facar la konverso anke la sequanta dio. Konfuzita, il iris tra la koridoro til la fino. Ibe esis fenestro, qua montris la vicina korto. JIVAGO vidis ek la fenestro.

146

La nokto esis plena de sekreta nelauta toni. Apud lu sur la koridoro falis guti en regulala intervali ek baseno por netigar la manui. Irgu susuris extere. Che la komenco dil legum-gardeni aquizis irgu la kukombro-bedo. Il queris aquo ek la puteo e la kateno kliktis kande il tiris ol alte.

Omnaloke esis la ordoro di flori, quale se la tero esabus en narkoto. Ek la oldega parko dil komtino, plena de ligno e tote neacesebla, glitis, alta kam la arbori, gigantala kam la muro di domo, la polvoza odoro di olda florifanta tilio.

Dextre dop la fenco resonis voki de la strado. Ibe furiis viro, qua venis ek la vakanco. Pordi batis. On audis la fragmenti di kanto.

Dop la arbori montreskis nigra-reda luno en gigantala grando. Unesme ol aspektis kam la briki di vapor- muelilo, lore ol aspektis flava kam la pumperio dil fervoyo.

Koram la fenestro en korto regnis odoro a fresha feno, aromoza kam teo. Ibe stacis depos hodie bovino, quan on komprabis en fora vilajo. Ol esabis dum la tota dio survoye, esis nun fatigita e volis retro en olua trupo. Ol prenis nula forejo da la nova mastri, quin ol ya ne konocis.

„Ma, ma, lasez to, ne tale sovaja, tu demonino", susuris la posedantino, ma la bovino sukusis la kapo, erektis la kolo e mujis plendale e dine.

Dop la nigra hangaro di Melyuseyev lumis la steli e kauzis stranja ligo kun la bovino, quale se oli esus bovini ek altra mondi, qui sentis kompato. Omno en la cirkumajo kreskis e florifis per la magio dil vivo. La joyo pri la vivo glitis kam dolca vento super la tero e la urbo, tra muri e fenci, tra arbori e homi, ed omno tremis.

147

Por evitar ica magio, doktoro JIVAGO iris al placo por audar, quon on dicis dum la kunveno.

7

La luno stacis ja alte en cielo. Olua lumo kovris omno kam per blanka farbo. La koloni koram la ofico-edifiki jetis nigra ombri sur la tero.

La kunveno eventis sur la altra latero dil placo. On povis audar bone, quon parolabis ibe, se on volis. Ma la pompo dil spektaklo konfuzigis JIVAGO. Il sideskis sur la benko koram la pumpistaro e ne atencis la voci, ma regardis cirkum su.

Poka voyeti abutis al placo, latere de oli stacis olda kaduka domi. La slamo ibe esis dika kam en vilajo. Ek la slamo saliis fenci ek ozieri. La apertita mi-blinda fenestri brilis. Ek la gardeni urjis humida maiz-spiki aden la chambri. Super la fenci vidis pala, magra malvi aden la foreso. Oli aspektis kam yuna mulieri en longa kamizi ek la vilajo, elqui serchis protekto kontre la varmego en la sufokoza kabani.

La klara luno en la nokto esis astoniva kam mizerikordio o klarvidado. Subite resonis en ica fablatra kalmeso ja konocata voco. La voco esis bela, pasionoza e konvinkanta. JIVAGO audis ed agnoskis senfriste la voco. Esis komisario Hinz, qua parolis sur la placo. Probable il agis segun la deziro dal autoritati, e nun il kritikis kun granda patoso la civitani pro lia kaoso. Ica civitani stacus sub la influo dal bolshevikani, qui portus la chef-kulpo pri la eventi en Sybushino. Il memorigis pri la kruela enemiko e pri la probi, quin devis tolerar Rusia. Pos kurta tempo on interruptis lu. Kelki postulis, ke on ne molestez la oratoro, altri kontredicis.

148

On protestis plu laute e plu ofte. La akompananto di Hinze, la kunveno-estro, postulis cesar la inter-voki ed exhortis ad ordino. Kelki postulis, ke on donez la vorto al civitanino en la turbo, altri postulis kalmeso. Muliero iris tra la turbo al kesto, qua servis kom tribuno. El ne intencis irar sur la kesto, ma el staceskis apud ol. La homi konocis el. Silenco regnis. La muliero ganis la atenco dal turbo. Esis Ustinya.

„Vu parolas pri trompo, kompano komisario, ma vu ipsa dicar, ke ni esus bolshevikani e menshevikani. Bolshevikani e menshevikani, ni audas nur ica vorti da vu. Ma la fino dal milito e la fratala konduto, to esas Deala afero, e ke la fabrikerii e manufakturi devas apartenar al povri, to ne esas bolshevismo, ma homala kompato. Vu parolas tro ofte pri la surdamuto, e nulu volas audar to pluse. Omni parolas pri lu, advere! Pro quo vu esas kontre lu? Pro ke il povis subite parolar, sen permiso? Ka tala kozi eventis nultempe? Existas ankore tote altra eventi! Exemple la konocata asnino. Bileam, Bileam, ne irez adibe, tu repentos to.' Tale dicis la animalo. Ma il ne obediis. Bileam pensis, animalo esas basa kreuro. Il desestimis animali. Plu tarde il repentis. Vi konocas ya la fino dal historio." „Me ne!" vokis irgu ek la turbo.

„Ja bone", respondis Ustinya. „Se vi savas tro multe, vi oldeskos tro rapide."

„No. Ne deturnez! Dicez, quo eventis!" postulis la voco. „Nu, quon tu kredas, tu stultulo! Il divenis sal-kolono" „Tu parolas sterko, Ustinya! To esis ya la spozino di Lot!"

Omni ridis. La kunveno-estro postulis ordino. JIVAGO litiris.

149

La sequanta vespero il renkontris flegistino Antipova. El esis en bufeto. El stacis koram amaso di linjo. Lore el komencis repasar.

La bufeto esis la dop-chambro en la maxim supra etajo. La fenestri duktis en la parko. Hike boliis la samovaro. La manjajo venis per la manu-elevilo ek la koqueyo, e la vazaro retrovenis aden la lavadeyo. Hike trovesis anke la ekonomiala dokumenti dil hospitalo. Hike on repozis dum la libera tempo e hike eventis anke renkontri.

La fenestri esis apertita. Odoris a tilio, a bitra kumino ed a karbono de la herdo, ube la amba glatigili stacis, quin flegistino Antipova uzis.

„Pro quo vu ne frapis hiere? Mademoiselle raportis pri vu. Ma vu agis justa. Me esis ja en lito. Do, bona jorno. Atenco, ne sordideskez. Omnaloke esas karbono." „Ka vu repasas la tota linjo por la lazareto?" „No, la maxim granda parto esas de me. Vu ya mokis sempre itere, ke me restus hike eterna. Nun ma esas serioze. Vu povas vidar, ke me pakigas omno. Se me esas pronta, lore komencas la departo. Me iros al Uralo e vu a Moskva. E se irgu questionas, ka vu konocas la urbeto Melyuseyev, lore vu dicos: Me ne povas memorar. E qua esas flegistino Antipova? Nula konjekto"

„Ho ve, ni lasez to. Quale esis vua voyajo tra la land- distrikti? Quo eventas en vilajo?" „Esas longa raporto. La glatigili esas kolda. Voluntez, donez a me la glatigilo sur la herdo. Ibe! Ed ica de me pozez sur la herdo. Me dankas. La vilaji esas diversa, segun la habitanti. Kelki esas laborema. En altra vilaji vivas nur drinkeri. Ibe regnas kaoso. Teroriva aspekto."

150 „Sensencajo! Ka drinkeri? Vu komprenas nulo. Nulu esas prezenta, la viri esas en la armeo. Do bone, e quo esas kun la nova revolucionala semstvo?" „Pri la drinkeri me disputos kun vu! Ka semstvo? To esos ankore longa plago. La koncepti esas neutila, ed existas nulu, kun qua on povus laborar. La rurani montras intereso nur pri la land-problemo. Me esis anke en la domeno 'Libera Vivo'. Ibe esas bela. Vu devas vidar ol. Dum la printempo eventis ibe brulo e spoliado. Garbeyo e frukt-arbori esas perdita. En Sybushino me ne esis, existis nula posibleso. Ma omni dicas, ke la historio pri la surdamuto esus nula fablo. La homi povas deskriptar lu. Il esus yuna e kultivita" „Hiere la Ustinya parolis sur la placo por lu." „Hiere, kande me arivis, venis gigantala veturedo di utensilaro de la domeno. Me protestis ja ofte, ke on ne molestez ni. Ni ya havas omno hike! E hodie venis la gardisto de la komandeyo kun papero dal distrikt-chefo. Ili bezonas urjante teo-arjento e kristalkarafi por vino. Nur dum un vespero, lore ni obtenus omno retro. Ma ton ni ya konocas ja. La duimo mankos! On volas preparar festo. Irga persono aparis."

„Ah, me ja savas. La nova fronto-komisario. Me vidis lu hazarde. On volas desarmizar la desertanti. Ica komisario esas ankore verda yunulo. On volas sendar kosaki, ma il volas agar per sentimenti. Il dicas, la populo esus kam infanto, e nun il kredas la afero esus infanto-ludo. Galiulin avertas, ma il restas neacesebla. Tala kerlo posedas kapo kam betono. Ne repasez, nur por un momento, audez a me. Ja balde ni havos hike nekredebla sango-balno. Ni povas facar nulo. Ni esas senpova. Me deziras tre, ke vu voyajez plu frue."

151

„Nulo eventos. Vu exajeras. Ultre to me ya voyajos, ma me ne povas desaparar instante. Me devas kontrolar la inventar-listi, altrakaze on dicos, me esus furtistino. Ma quale me povas facar transdono, a qua persono? To esas la questiono. Ica inventario ruinos me! Me nur audas reprochi. Me trans-skribis la posedajo dil komtino al lazareto, segun la dekreto. E nun on dicas, ke me nur agis tale por konservar la tota posedajo por la komtino. Quala infameso!"

„Ho ve, donez nulo pri porcelano e tapisi. Ad la diablo! Yes, pro quo ni ne vidis ni hiere? Me esis en bona humoro! Me volis klarigar a vu la totala astrologio e respondar omna questioni! Ma serioze. Me parolus volunte pri mea spozino, mea filiulo, mea vivo. Ho ve, ka normala viro ne povas parolar kun normala muliero sen irga dopa pensi? Ho, ad la diablo! Me pregas vu, repasez pluse, ne atencez me. Me parolos simple. Me parolos tre longe.

Vu pripensez, en quala tempo ni vivas! E ni amba vivas en ica dii! Tala eventas nur unfoye en la tota eterneso. Imaginez, Rusia esas sen tekto, e ni stacas sub libera cielo. E nulu kontrolas ni! Libereso! Vera libereso! Ne per vorti o postuli, ma ek la cielo, kontre omna expekti! Libereso per hazardo, per miskompreno. Omni esas kunfuzita ed irge granda! Ka vu remarkis to? Singlu sentas la deskovrita giganteso en su e timas ol. Repasez pluse, me pregas vu. Yes, vu povas anke tacar. Ka me enoyigas vu? Me donos a vu la altra glatigilo. Hiere me observis la noktala kunveno. Astoniva spektaklo. Matreto Rusia moveskas, ol ne volas restar sen movo. Ol parolas sen interrupto. Ma ne nur la homi parolas.

152

Steli ed arbori konvesas inter su, noktala flori filozofias, e stonoza edifiki asemblas. Ka ne esas kam en Evangelio, dum la epoko dil apostoli? Ka vu memoras, quon Paulus dicis? Parolez per langi e profetesez e pregez al graco explikar.'"

„Quon vu dicis pri la steli ed arbori, me povas komprenar. Me savas, quon vu volas dicar. Me experiencis ica sentimenti anke ja." „La milito kauzis la unesma parto e la revoluciono la duesma. La milito esis la artoza interrupto en vivo. Ma nulu povas nuligar la existo. No. E la revoluciono arivis kam subita, longa sospiro. Singlu esas kam nov- naskinta, omni experiencas transformadi. On povas dicar, singlu experiencis du revolucioni, la personala e la generala. Me kredas, la socialismo esas kam maro, en qua trovesas omna personala revolucioni. La maro dil vivo, la maro dil sendependo. Yes, la maro dil vivo, kam sur pikturi. Geniala e kreanta, richa vivo. Ma la homi volas serchar nun ica vivo ne pluse en libri, ma en su ipsa, ne per abstrakti, ma per praktiko" Lua voco tremis subite.

Flegistino Antipova cesis repasar e regardis lu serioze e perplexe. JIVAGO ne savis, quon il dicabis. Pos kurta pauzo il durigis:

„En ica dii on volas vivar prefere sincera ed utila! On volas esar parto dil generala inspireso! Ed en ica generala joyo, me povas vidar vua trista okuli, irg-ube dop la sep monti. Me deziris tante, ke vu esus kontenta, sen irga bezoni. Se irga homo, amiko o spozulo (forsan mem oficiro) pregus me, ke me ne sorgez pro vu, lore me levus mea pugno... Ho, quon me nur parolas! Pardonez!"

153

Itere lua voco kapitulacis. Il agitis per la manui en la aero e sentis, ke il facabis neextingebla embaraseso. Il iris al fenestro. Ibe il stacis kun la dorso al chambro. Lua blinda, konfuza regardo serchis en la obskura parko paco.

Flegistino Antipova departis la glatigo-planko e restis stacar kelka pazi koram la mediko. „Ho, me timis sempre ica momento!" el dicis nelaute, kam en su. „Quala fatala konfuzo! Ne parolez itere pri ica afero, Yuri Andreyevitsh, no! Videz, quon me facis pro vu!" El hastis al glatigo-planko. Sub la glatigo jacis bruletita bluzo e dina filo di pikanta fumuro acensis. El depozis la glatigo per iracema stroko sur la soklo e dicis: „Yuri Andreyevitsh, vu devas divenar racionoza. Vu irez a Mademoiselle, vu drinkez glaso de aquo, e lore vu retrovenez kom persono, quan me konocas, quan me volas vidar! Me savas, vu havos la necesa forteso! Me pregas vu, vu facez to."

Ma ne eventis plusa konversi inter li. Pos un semano flegistino Antipova departis.

9

Pos kelka tempo anke JIVAGO aranjis sua departo. En la nokto ante la departo eventis en Melyuseyev teroriva tempesto.

La uragano frateskis kun la pluvo, qua falis preske vertikale sur la tekti por hastar tandem transverse tra la stradi.

La tondro-bruisi venis sucedante sen pauzo. En klara lumo dil fulmini montreskis strado, qua semblis eskapar kun la arbori aden la foreso.

154

En ica nokto on vekigis Mademoiselle Fleury per frapi kontre la dom-pordo. El erektis su en lito ed askoltis. La frapi duris.

Kad en la tota lazareto ne existas un persono, qua povas apertar la pordo? pensis el. Ka me devas facar sempre omno sola, me nefelica olda muliero, nur pro ke la naturo donis a me sincereso e responso? Bone, la Shabrinski-familio esis richa homi, aristokrati. Ma la lazareto apartenas al populo, a ni. Pro quo li livis ol? Adube iris exemple la sanitaristi? Omni forkuris, la estri, la flegistini, la mediki. Ed existas ya ankore vunditi, du amputiti, ed en magazino apud la linjeyo trovesas maladi kun disenterio.

La kondamnita Ustinya vizitis irgu, quankam el vidis, ke tempesto venus, ma no, la demoni koaktis el ek la domo. Nun el havas bona pretexto pasar la nokto che stranjera homi.

Nu, Deo dankesez. Nula frapi. Nun esas kalmeso. Il komprenis, ke nulu venus e rezignis. Qua esas ya survoye dum ica porko-vetero? Kad Ustinya? No, el havas klefi. Mea Deo, ja itere la frapi! Vera infameso! JIVAGO dormas, certe, il esos kun sua pensi en Moskva. Ma pro quo ne Galiulin, pro quo il dormas, quankam on frapas? Il esperas forsan, ke me apertos tamen la pordo, me povra olda muliero. Ma ka me savas, qua stacas koram la pordo, en ica teroriva nokto, en ica teroriva lando?

Ka Galiulin? Ma no! Galiulin esis ya for. Il desaparis sen irga signo. El ipsa serchabis celeyo por Galiulin ed JIVAGO pos la teroriva evento sur la staciono. Komisario Hinz trovabis la morto, e nun on persekutis e chasis Galiulin en la tota urbo.

155

Galiulin! Se ne la esabus la kurasi, la tota urbo esus nun sen irga stono. La kuras-detachmento venabis tote hazarde tra la urbo. Ol protektabis la habitanti e frenagabis la banditi.

La sturmo divenis plu febla e desaparis. Tondris nur ankore tre rare. El la pluvo divenis pluveto, qua gutifis de la arbori e pluv-kanali. La nelauta reflexo dil fulmini falis aden la chambro di Mademoiselle e restis ibe dum momento.

Subite resonis la frapi itere kontre la pordo. Irgu serchis helpo e frapis kontinue sempre plu rapide quale en paniko. La vento divenis plu forta. Anke nova pluvo arivis itere.

„Me venas", vokis Mademoiselle e pavoreskis pri elua propra voco.

En subita klarvido, el levis su ek la lito aden la pantofli, sizis la balno-mantelo e kuris por vekigar JIVAGO. Ma il ja esis sur la gambi e venis ad el kun kandelo en la manuo. Amba havis la sama konjekto. „JIVAGO, JIVAGO, irgu frapas kontre la pordo. Me ne volas apertar sola, me havas pavoro", el vokis en franca ed adjuntis en rusa linguo: „Vu vidos, esas Lara o lietnanto Galiulin."

Doktoro JIVAGO vekabis same per la frapado. Il kredis unesme esus Galiulin, qua serchis protekto, o flegistino Antipova, qua venabis pro desfacilesi dum la voyajo. La mediko donis en koridoro a Mademoiselle la kandelo e desriglagis la pordo. La vento tiris la pordo ek la manuo di JIVAGO, extingis la kandelo e supervarsis la du per pluvo.

„Qua esas ibe? Qua esas ibe? Kad esas irgu ibe?" vokis Mademoiselle e la mediko konkurse aden la tenebro. Ma nulu respondis.

156

Subite on audis la frapi de la dop-enireyo o de irga fenestro en parko.

„Esas forsan nur la vento", dicis JIVAGO. „Ma esas plu bona, se vu iras al dop-enireyo. Me vartos hike. Ni vidos lore la vera kauzo."

Mademoiselle desaparis en domo. La mediko iris koram la pordo sub la avan-tekto. Lua okuli, qui adaptabis la obskureso, perceptis la unesma signi dil komencanta matino. Super la urbo rapidegis nubi, quale se oli persekutus irgu. Semblis quale se kelka nubi restus en la arbori, qui inklinis su en la vento. La pluvo flogis kontre la ligna muro dil domo, qua ne esis nun griza ma nigra. „Quo esas?" questionis la mediko la retrovenanta Mademoiselle.

„Vu esas justa. Nulu ibe." El raportis, ke el examenabis la tota domo. En bufeto frakasabis brancho la fenestro, e sur la sulo esus granda flako, same en la olima chambro di flegistino Antipova. Ibe esus preske omno maro. „Videz, hike esas laxa fenestro-klapo, ol batas kontre la framo. Ka vu vidas? Hike esas la klarigo." Li konversis ankore dum kelka tempo ed iris lore aden la chambri. Li regretis, ke la afero esabis falsa alarmo. Li kredabis, ke koram la pordo stacus flegistino Antipova, en humida e glacioza mantelo. Lore li bombardus el per questioni, dum el la mantelo depozus. Lore el raportus pri sua sennombra aventuri, el ridus ed aranjus sua hari koram la herdo.

Li kredabis, tote ferma, ke omno tale devis eventar, e nur tale.

Ica konvinkeso restis mem ankore, kande la pordo esis klozita, e koram la pordo restis anke en la figuro di diafana signo ica muliero, quan li kredabis vidar.

157

Nedireta kulpo pri la tumulto che la soldati sur la staciono portis la telegrafisto Kolya Frolenko ek Biryutshi. Kolya esis la filiulo di konocata horlojifisto ek Melyuseyev. La tota urbo konocis lu ja kom infanto. Kom puerulo il esis gasto en la domeno „Libera vivo". Ibe il ludis kun la amba filiini dil komtino sub la surveyo da Mademoiselle. Mademoiselle konocis lu bone. Ja dum ica tempo il komprenis kelke franca. En la urbo on vidis Kolya che singla vetero en lejera vesti, sen chapelo e kun somerala shui sur la biciklo. La brakii sur la pektoro il pedalagis sur la choseo ed en la urbo, la okuli al masti e konduktilari por kontrolar la stando dil reto. La telefon-reto dil fervoyo interligis kelka domi en la urbo kun la staciono. Kolya administris ica reto en centra verko dil staciono. Ibe esis lua laboro. Telegrami, telefonilo, e se la chefo di staciono, Povarikin, mankis, anke la signal-aparato. Pro ke il devis surveyar ofte plura aparati samtempe, Kolya parolis partikulara linguo, fragmentopa, neklara ed enigmatala. Kolya parolis en ica maniero, se il ne volis donar respondo o se il refuzis konverso. On dicis, ke dum la tumulti il misuzabis ica kustumo. Kolya destruktabis la bona intenci da Galiulin, qua telefonabis ek la urbo e kauzabis forsan tale la fatala eventi kontrevole.

Galiulin volis telefonar kun la komisario, qua devis esar irg-ube sur la staciono. Il volis irar al komisario, e dum ica tempo, la komisario ne agez sen lu. Kolya ma refuzis vokar la komisario al aparato, pro ke la konduktili esus blokusita per la signali. Samtempe blokusis Kolya la treno kun kosaki a Biryutshi sur la gareyo sub vera e nevera argumenti.

158

Kande la treno kun la kosaki arivis tamen, Kolya ne povis celar sua mala humoro.

La lokomotivo rulis lenta sub la obskura tekto dil staciono, e haltis precize koram la granda fenestro dil centra verko. Kolya retrotiris la pezoza kurteno ek blua tuko kun la fervoyo-signo. Sur la fenestro-solio stacis granda karafo kun aquo e dika glaso sur pleto. Kolya prenis la glaso, drinkis kelka gluti e vidis ek la fenestro. La lokomotiv-duktanto remarkis Kolya e levis la kapo amikale. Malodoranta raskalo, cimo! pensis Kolya plena de odio. Il montris al lokomotiv-duktanto sua lango e levis la pugno. La lokomotiv-duktanto komprenis la mimado di Kolya tre bone, levis la shultri ed indikis per la kapo al vagoni, quale se il volis dicar: Quon me povas facar? Esas neposibla. Il posedas la povo. Tamen, tu esas kanalio e fango, Kolya respondis mimale.

On devis duktar la kavali ek la vagoni. Oli pavoreskis, restis stacar. La plumpa klakado dil hufi sur la ligna planki desaparis ed on audis nun la metalala bati dil huf- feri sur la trotuaro di staciono. On duktis la kabranta kavali trans plura reli.

Aparis du rangi di kaduka vagoni sur rustoza reli en densa herbo. La oldega vagoni esis sen farbo, en ligno lojis nur vermi e humido e super la birki en proxima foresto amaseskis nubi.

Che la bordo dil foresto bivakis la kosaki. Segun la komando, li kavalkis al celeyo. On cernis la sedicianti. Kavalkanti inter la arbori esas sempre granda ed impozanta kam sur la libera agro. La soldati, quankam armizita, montris respekto. La kosaki tiris la sabri. En la mezo dil kavalkanti, Hinz eniris ligna amaso e facis parolado al desertanti.

159

Il parolis segun sua kustumo pri soldatala devo, pri la patrio e pri altra sublima aferi. Ma ica vorti trovis hike nula simpatio. La soldati sufrabis tro multe dum milito, li esis fatigita e barbara. La vorti da Hinz kauzis nur nauzeo. Li esis sen irga moralo per la multa dolca moti e devizi da dextra e sinistra. Li esis simpla homi, e la ne- rusa nomo dal oratoro e la stranjera acento atakis la nervi.

Hinz sentis ke il parolis tro longe. Il furiis pri su ipsa, ma il kredis ke la soldati komprenus lu. Ma nula atenco. nula intereso, nur enemikala indiferenteso. Hinz esis en iritita humoro e parolis nun en plu harda toni. Li parolis nun pri militala tribunali, pri la kondamno al morto, ed il postulis la kapitulaco, e la extrado de la komplotestri. Se ne, tale dicis Hinz, lore li esus trahizanti, kanalii sen politikala koncio, superba kraso. La soldati ne povis aceptar tala toni.

Plura voci kriis: „Fino! Suficas! Nula plusa vorti!" La voki venis sen iraco. Ma venis anke histeriala krii, qui esis plena de odio. On kriis: „Ka vi audis, kompani, quale il insultis pri ni? Quale en la olda tempo! Tipala oficiro! Ni esas trahizanti! E tu, vua nobla majesto? Ma pro quo ankore vorti? Il esas germano! Ka tu havas personala dokumento? E quo esas kun vi, kosaki? Venez, mortigez ni, yes, venez! Devorez ni!" Ma anke la kosaki desplezis la nefortuna parolado dal komisario sempre plu.

„Kad ica soldati esas advere omni nur hundi e kanalii? Quala nobla sinioro!" Tale li susuris inter su. Unu pos la altru pozis la sabro aden la gaino, lore li ekiris la selo. Li disemis su inter la desertanti. Tandem fratesko eventis.

160 „Esus plu bona, se vu desaparus sen sensaciono", dicis la kosaki en sorgo a Hinz. „Vua veturo esas che la traverso. Ni sendos irgu por querar la veturo. En nun irez!"

Hinz obediis, ma pro ke il pensis sekreta fugo semblus nedigna, il iris sen la necesa prudenteso. Il esis tre nervoza, ma il koaktis su irar kalma. La staciono kun la foresto esis ja pasable proxima. Kande il povis vidar la reli che la bordo di foresto, il turnis su la unesma foyo. Soldati kun fusili sequis. Quon li volas, il pensis, e rapidigis sua pazo. Lua persekutanti facis lo sama. La disto inter Hinz e li restis egala. La komisario atingis la du rangi dal vagoni. Lore il komencis kuregar. La treno, qua transportabis la kosaki, trovesis sur altra relo. La staciono esis libera. Hinz transiris la reli.

Li saltis adsur la trotuaro di staciono. En ica momento aparis lua persekutanti dop la vagoni. Kolya e Povarikin vokis a Hinz e facis signi, ke il venez aden la stacionala domo, ube il esus en sekureso.

Ma itere impedis sua honor-sentimento la voyo al salvo. Il probis per superhomala forteso opresar sua palpitadi dil kordio. Me devas vokar a li: Fratuli, pripensez, me ne esas spiono! pensis il. Me devas dicar ulo, quon penetras lia kordii.

Lua idei pri heroala agi en sua anmo trovis interligo kun

tribuni e stuli, kun inflamebla apeli al turbo.

Apud la pordo di staciono, sub la klosho, stacis alta

aquo-barelo kun kovrilo. Hinz saltis adsur la barelo e

parolis kelka heroala e konfuza vorti. La desertanti

astonesis pri ica extravagajo e restis stacar. Li sinkis la

fusili.

161

Ma subite desruptis la kovrilo dil barelo. La una gambo restis en aquo, la altra gambo extere de la barelo. La desertanti explozis pro rido. Unu ek li mortigis Hinz per pafo aden la kolo. La altri pikis per lia bayoneti aden la mortinta korpo.

11

Mademoiselle telefonis kun Kolya ed imperis, ke il plasizez doktoro JIVAGO komforte en treno. Dum Kolya respondis, il telefonis samtempe kun duesma persono, ed ultre il donis a triesma persono chifrita informo.

„Pskov, Komosev, ka tu audas me? Ka sedicianto? Quala manuo? Quon vu dicis, Mademoiselle? Trompo. Kiromancio. Kalmeso! Vu devas finar la parolado! Vu molestas me. 36, 00, 15. Ho, la hundi devorez vi. Mea kun-kur-papero esas ruinita. Quo, quo? Me ne komprenas! Kad ja itere vu, Mademoiselle? Me ja dicis tote klara, me ne povas! Esas neposibla. Vu devas parolar kun Povarikin. Trompo. kiromancio. 36. Ad la diablo! Donez repozo, Mademoiselle!" Ma Mademoiselle dicis: „Ne probez deceptar me, tu kun tua kiromancio e Pskov. Altrakaze me desmaskos tu en la publikeso. Tu devas aranjar morge plaso por doktoro JIVAGO en la treno. To esas, quon me povas dicar a ocidanto, trahizanto ed Iudas."

12

Kande doktoro JIVAGO departis, regnis opresanta varmego. Ja quale ante tri dii, sturmo advenis.

162

La avan-placo dil staciono esis kovrita kun helianto-

nuklei. E la kabani e gansi montris pala blanko sub la

maligna regardo dil nigra sturmo-cielo.

Avan la staciono-edifiko esis granda libera placo, vasta,

ad amba lateri. La herbo esis pistita, pro ke sur la placo

trovesis sennombra homi, qui expektis depos semani

treno.

Ibe esis olda viri en rustika vesti. Li iris sub la varmega suno de grupo a grupo por kaptar rumori ed informi. Yunuli jacis sur la latero, la kapo en la una manuo, en la altra manuo vergo, quale se li esus pastori. Cirkum li kuris lia fratuli e fratini. Lia kamizi lasis vidar la rozea kuli. Lia matri sidis sur la sulo kun la infanteti en sino. „Li kuris ad omna direcioni, kam mutoni, kande on pafis. Ton li ne volis aceptar!" dicis maligne la chefo di staciono, Povarikin. Il iris kun doktoro JIVAGO tra la rangi di homi, qui stacis avan la staciono od jacis sur la sulo.

„Subite la tota gazono esis libera. On povis vidar itere la tero. Ni ja ne savis, quo esas tero! Ne esis posibla vidar irgo sub ica cigano-bivako. Ibe il mortis. Nulu povas kredar lo. En milito eventas multa mala aferi, ma tamen, me havis kompato! Quala idiotajo! Pro quo? Quon il facis ja? Ka li esis homi? Il esabis la favorato en la familio. Ibe, hike esas mea chambro. Ne expektez la sequanta treno, ibe esos nula plaso. Existas altra posibleso, la proximala trafiko. Ni povas aranjar la treno ipsa. Ma nula vorto, ka vu komprenas, a nulu! Se vu trahizas su babilante, lore on deskompozos la treno en omna parti. En la nokto vu devas transirar, en Sukinitshi"

163

Kande on shovis la sekrete kompletigita treno lente adretro de la depozeyo al staciono, la tota turbo hastis de la avan-placo al treno. La homi venis de la altajo e de la taluso, saltis dum la veho adsur la bufri e pedo-planki, dum altri tiris su en la fenestri o klimis adsur la vagon- tekti. Ankore dum la treno rulis, ol esis en nula tempo tro-plenigita, e kande la treno atingis la staciono, omnaloke pendis homi kam grapi. Esis preske miraklo, ke la mediko atingis la platformo e tandem mem la koridoro.

Hike il restis sidar sur la bagaji dum la tota veho til Sukinitshi.

La sturm-nubi esis for. La treno vehis trans per la suno bruletita agri e vinkis la strido dal lokusti. La voyajanti, qui stacis avan la fenestri, forprenis la lumo. Lia longa ombri falis sur la sulo e la benki. La ombri en la vagoni kunkuris kun la ombri dal vehanta treno.

La homi bruisis, kantis laute, insultis e ludis per karti. Che la halteyi resonis ankore la voci dal homi sur la stacioni aden la treno. La voci atingis forteso kam tempesto sur la maro. Lore itere esis silenco. On audis hasta pazi sur la trotuaro dil staciono, disputo che la furgono di bagaji, diversa vorti pri adio, kriado da hani e la vento en la arbori.

En ica momento atingis bonkonocata bonodoro Yuri JIVAGO, kam saluto ek Melyuseyev. Kun kalma majesto ol venis ek irga direciono. Pro la turbo la mediko ne povis irar al fenestro. En sua fantazio il kredis vidar arbori. Oli semblis esar omnaloke, super la tota treno. To eventis sempre itere, dum la tota veho. Omnaloke parolis homi, omnaloke florifis tilii.

164

Ica kontinua odoro, qua rapidis avan la treno al nordo, esis kam irga rumoro, quan konfirmis la voyajanti sempre itere.

14

Esis nokto, kande portisto ek la olda skolo en Sukinitshi duktis doktoro JIVAGO trans la obskura reli aden vagono di duesma klaso. Ica treno, qua venabis jus, stacis en nula klok-tabeli.

Pos ke la portisto depozabis la bagaji di JIVAGO, eventis disputo kun la treno-servisto, qua volis forsendar JIVAGO senfriste. Ma JIVAGO povis kalmigar lu, e la viro desaparis.

La misterioza treno havis partikulara destino, ol vehis rapide kun poka pauzi. En treno ipsa esis gardisti. En vagono esis multe spaco.

En vagon-fako, quan JIVAGO eniris, brulis gutifanta kandelo, qua flamifis en vento dal mi-apertita fenestro. La kandelo esis la posedajo da un voyajanto. Il esis blonda, granda yuna viro da alta staturo. Lua membri movadis su kam rezervo-peci da mekanikala aparato. Il sidis en komoda posturo sur la polsterizita benko apud la fenestro. Kande JIVAGO eniris la vagon-fako, il levis su polite ed chanjis sua posturo.

Sub lua polster-benko trovesis ulo kam vishilo. La objekto moveskis subite e sub la benko aparis haste hundo kun pendanta oreli. Ol sniflis ad JIVAGO ed oglis lu. Lore ol kuris elastike en vagon-fako hike ed ibe. Olua mastro facis signo, e la hundo retroiris sub la benko ed asumis itere la formo kam kunvolvita vishilo. JIVAGO vidis nun an la muro duopla fusilo, ledra kartocho-posho e vildo-sako kun pultro.

165

La yuna viro esis chasanto.

Il esis tre eloquenta ed intrikis ridetante la mediko en parolado. Dum la konverso il vidis sencese al boko. La yuna viro posedis desplezanta hela voco, qua atingis tandem metalala falseto. Existis ankore altra specala fakto. Il semblis esar ruso, segun la extera aspekto, ma il parolis la vokalo „u" kam la germana „u". Ultre, il pronuncis ica „u" kun granda peno, preske stridante. Ja de la komenco il astonigis JIVAGO per la frazo: „Hiere matine me chasis kun la hundo anadi." Kelkfoye il parolis en korekta maniero, ma lore il facis la sama eroro itere.

Quala diablajo, pensis JIVAGO. Ka me ne lektis pri tala kozi? Kom mediko me devas savar to. Ka defekt- guvernado dil cerebro? Ma ica ululado sonas komika, preske ridinde. Konverso esas tote neposibla. Me iros adsur la ligna lito por repozar.

E tale eventis. Kande JIVAGO jacis sur la ligna lito, la yuna viro questionis, kad il extingez la kandelo, qua forsan molestus. La mediko aprobis. La vicino extingis la kandelo. Obskureskis.

„Ka ni ne volas klozar la fenestro?" questionis JIVAGO. „Pro la furtisti?"

La vicino tacis. JIVAGO repetis la questiono laute, ma sen rezulto.

JIVAGO incendiis alumeto por vidar ka la viro trovesis ankore en la vagon-fako o kad il forsan ja dormis. Ma no. Il sidis per apertita okuli sur la benko e ridetis ad JIVAGO.

La alumeto extingis. JIVAGO incendiis nova alumeto e repetis la questiono la triesma foyo. „Quale anke sempre", respondis la chasanto senfriste. „Me havas nula valoroza kozi. Ma forsan esas apertita fenestro plu bona, esas tre sufokante hike."

166

Ho, pensis JIVAGO. La komika kerlo povas evidente parolar nur che lumo. E quale klara nun esis lua pronunco! Nekredeble!

15

Pos la eventi dal lasta semano, pos la tumulti e prepari por la voyajo, JIVAGO sentis fatigeso en su. Il kredabis, ke il povus dormar senfriste, ma vane. Nula dormo esis posibla. Unesme frumatine il trovis dormo. En lua kapo flugis kaosala pensi dum la longa nokto, ma propre esis nur du cirkli, qui sempre itere aparis. La unesma cirklo konsistis ek la pensi pri Tonya, pri la hemo, pri la ordinita vivo, ube omno esis poeziala, kordiala e pura. JIVAGO timis la perdo da ica vivo e volis posedar ol itere, il deziregis ol plu kam antee pos la duyara separo. La loyaleso ed inspireso por la revoluciono apartenis en ica cirklo. Il komprenis la revoluciono quale la meza klaso, quale la studentala yuneso dal yaro 1905, qua admiris Blok. En ica cirklo existis anke la signi pri la nova eventi, iti, inter 1912 e 1914, la rusa intelektala mondo, la rusa arto, la rusa destino e la propra horizonto. Pos la milito il volis partoprenar che ica rinovigi e durigar la nova idei, ed il volis departar la solitareso. La nova idei esis anke temo en duesma cirklo, ma ica nova idei montris granda diferi pri la antea nova idei. Ica idei ne venis ek lua personala pensi, oli esis harda realeso, ne-evitebla e fatala dikto, kam subita tertremo. Ica novajo konsistis ek la milito, ek sango e hororo, destrukto e sovajeso, poka urbeto, verifiki e homi. Hike eventis sangoza, brutala soldatala revoluciono, kauzita per la milito, e la duktanti, la bolsheviki konocis la natur-povi.

167

Ica novajo konsistis ek flegistino Antipova, pri qua il savis nulo, la flegistino, qua nultempe facis reprochi ad irgu, ma lamentis preske per elua kalmeso, flegistino Antipova, qua esis tante forta per elua silenco. Ica novajo konsistis ek ilua peno ne amar elu, quankam il volis amar omna homi, precipue nature lua familio e parenti.

La treno rapidegis per tota vaporo. La vento, qua venis tra la apertita fenestro, desordinis la hari di JIVAGO e kovris oli kun polvo. Dum la noktala halto eventis lo sama kam dum la jorno. La turbo furiis e la arbori bruisis.

Kelkfoye rulis ek la tenebra nokto vehili e chareti sukusante al stacioni. Voci e la murmurado dal arbori esis audebla.

En ica momenti on povis komprenar, quon la noktala ombri facis, on povis audar olia voci. Esis lo sama kam la pensi da JIVAGO sur la ligna lito, nam la mesajo pri la tumulto en Rusia, la mesajo pri la revoluciono en ica fatala tempo, la mesajo pri la grando dal revoluciono, qua esus laste videbla.

16

La sequanta dio, Yuri JIVAGO vekis tarde. Esis ja preske dimezo. „Marquis, Marquis!" vokis la vicino milaute a sua hundo. JIVAGO astonis, ke il e la chasisto esis ankore sempre sola en vagon-fako. La nomi dil stacioni, qui nun preterflugis, konocis JIVAGO ja ek la infanteso. La treno livabis la gubernio Kaluga e vehis nun aden la gubernio Moskva. Pos la matinala tualeto recevis JIVAGO invito a dejuneto dal yuna viro. Nun JIVAGO povis examenar lu plu bone.

168

Karakterizanta atributi esis extrema eloquenteso ed agiteso. La yuna viro ne estimis tante la kontakto o la kambio da pensi, ma vorti e toni. Dum il parolis, il saltis sempre itere de la benko, ridis resonante sen motivo, frotis sua manui, e se to ne montris sua vervo en kredebla maniero, il batis per la manui sur la genui e ridis lakrimi.

La hierala parolado komencis itere kun omna stranjesi. La viro esis astonive nekonsequenta. Balde il facis nenecesa profesi, balde il respondis nula de la plu simpla questioni.

Il raportis pri su ipsa fantastika e senrima kozi. Regretinde il semblis anke dupigar. Ma un afero esis klara, lua extrema opinioni e lua absoluta nihilismo esis pura tendenco al efekto.

Omno to esis ja konocata. La radikala nihilisti dicis tala kozi ja en antea yarcento, plu tarde kelka heroi da Dostoyevski e la intelektozi ek la rusa provinco, qui esis plu rapida kam la intelektozi en la rusa grand-urbi. La yuna viro naracis, ke il esis la nevulo di famoza revolucionisto, ma lua gepatri esus neplubonigebla reakteri. Li posedus en la proximeso dil fronto pasable granda domeno. Ibe il pasabis sua infanteso. Lua gepatri vivabis dum kelka tempo en enemikeso kun lua onklo, qua esis bonkordiala ed influanta viro, e qua konservis nun lua gepatri kontre omna posibla danjeri. Il havus la sama opinioni kam sua onklo, il esus en omna aferi maximalisto ed extremisto, en vivo, en la politiko, en la arto. To omno memorigis itere pri la figuri en la romano Demoni' da Dostoyevski. Nun venos la futuristi, pensis JIVAGO, e justa, il parolis pri la futuristi. E nun la sporto, profetis JIVAGO, ma la yuna viro parolis pri la chaso.

169

Il dicis, ke il chasabis en sua patriala regiono e ke il esus grandioza pafero, e se il ne havus korpala defekto, lore il divenus soldato en milito ed on gloriizus lua skopo- sekureso.

Il vidis la questionanta regardo di JIVAGO e vokis: „Ka quo? Ka vu ne remarkis mea defekto?" Il queris ek la posho du karteti. La unesma karteto esis vizit-karto. Lua nomo esis Maxim Aristarkovitsh Klinzov-Pogorevshik o simple nur Pogorevshik. Pogorevshik esis la nomo di lua onklo ed ica nomo esus anke la valida nomo por lu.

La altra karteto esis tabelo, sur qua esis diversa manuo- formi e fingro-formi. Esis la fingro-alfabeto dil surda- muti, e nun esis omno klara.

Pogorevshik esis la talentoza absolvanto ek la skolo di Hartmann od Ostrogradski, surda-muto, qua lernabis parolar perfekte per la preciza observado da boko e labii. Tale il povis komprenar la vorti dal instruktisto. JIVAGO probis komprenar la regiono ek qua venabis la yuna viro e questionis: „Pardonez mea direta questiono, ma vu ya ne devas respondar. Ka vu esis prezenta dum la konstitucio dal republiko Sybushino?" „Ka vu do savas... Permisez... Ka vu konocis do la muelisto Blasheyko? Yes, certe, me esis prezenta, naturale" Pagorevshik ridis kam dementulo e batis per sua manui sempre itere sua la genui. E senfriste venis anke itere fantastika historio.

Il dicis, ke Blasheyko e Sybushino esabis la motivo por realigar sua propra idei. JIVAGO povis preske ne sequar. La filozofio di yuna viro konsistis ek anarkiista tezi e pura chaso-slango. En ferma tono di oraklo il profetis por la proxima tempo fatala eventi.

170

JIVAGO aprobis interne pri la fatala eventi, ma il iracis pri la kalmeso en qua la desagreabla yunulo anuncis sua profetaji.

JIVAGO kontredicis: „Momento. Yes, to esas justa. Tala kozi povas eventar. Ma me kredas, ke nun ne esas tempo por tala riska probi en nia kaoso e disfalo, dum la enemiko stacas koram nia pordo. Nia lando bezonas tempo. Ol ne povas irar de revoluciono a nova, altra revoluciono, ol bezonas repozo, Ni bezonas, se anke forsan nur, relativa kalmeso ed ordino" „To esus naiva", dicis la yuna viro. „Quon vu nomizas disfalo esas tote normala aparajo kam vua amata e laudata ordino. Ica destrukto esas legala e provizora parto di plu granda kreado-koncepto. La socio esas ankore tro stabila. Ol devas disfalar tote. Lore la revolucionala forteso povas erektar ol sur tote altra fundamento."

JIVAGO hororis. Il iris al koridoro.

La treno vehis sempre plu rapida tra la sub-urbi di

Moskva.

La fenestri montris birkeyi kun laubi, streta stacioni sen tekti, plena de somero-gasti, qui posrestis en densa polvo-nubi, dum la treno siflis sempre itere aden la vakua foresto-eko.

Subite anke JIVAGO komprenis la unesma foyo en ica dii, ube il trovesis, en quala stando il esis e quon il povis expektar en la sequanta hori.

Tri yari kun transformadi, nesekureso, nervozeso, milito, revoluciono, shanceligi, pafi, destrukto e morto, ruinita ponti ed incendii - omno to divenis subite gigantala vakuo.

171

La unesma vera evento pos la longa pauzo esis la rapideso dil treno a sua domo, quan il amis avan omno, e qua esis ankore nelezita. To esis la vivo, to esis la interna ecito, la aventuro, to signifikis anke arto - la arivo en la familio, la retro-movo aden su ipsa, la rinovigo dil vivo.

La bosketi posrestis. La treno rapidis al libera regiono. Larja agro aparis ek precipiso en la foreso. La agro esis kovrita per longa rango di obskur-verda ter-pomi. An la bordo dil agro on vidis la fenestri di teplico. Dop la vehanta treno venis nigra, granda sturmoza zono. Ek ica zono aparis sun-radii kam ringo ad omna direcioni, qua transformis la fenestri en netolerebla brilo. Subite pafis ek la nubo hela, varma pluvo, pluvo, qua lasas kreskar la fungi. La guti dil pluvo konkursis kun la rapideso dil treno.

Dop kolino aparis la katedralo di redemto, e dum la sama momento on vidis kupoli, tekti, domi e kameni en la urbo.

Il eniris la vagon-fako e dicis: „Moskva. Ni devas esar pronta"

Pogorevshik levis su e tiris ek sua posho granda anado. „Por vu", il dicis. „Kom memorigilo. Vua kompanio esis tre agreabla" La mediko refuzis, ma vane.

Tandem il dicis: „Do bone. Me prenos ol kom donaco por mea spozino."

La yuna viro repetis joyoze: „Por vua spozino! Kom donaco!" Il ridis tante laute, ke lua hundo aparis sub la benko e gayoze aboyis. La treno enrulis. La vagon-fako divenis obskura kam nokto. La anado esis envolvita en pamfleto.

172

Sisesma parto La milit-kampo di Moskva

1

Dum la veho, JIVAGO kredis pro la senmoveso en streta vagon-fako, ke nur la treno vehus, dum la tempo haltus, e lo esus sempre ankore dimezo. Ma esis ja vespere, kande la kalesho kun la mediko e la bagajo aperteskis voyo tra la densa turbo en la Merkato di Smolensk.

Por JIVAGO semblis ke la homi plu frue asembleskis en la merkato sen partikulara motivo, ma nun la butiki esis vakua, kovrita per kurteni e mem sen seruri, pro ke existis nulo por la kompro o vendado sur la sordida placo kun la rezidui. Magra, bon-vestizita olda mulieri e viri stacis ibe kam muta reprocho kontre la pasanti ed ofris objekti sen irga utilo: artoza flori, koquala utensilaro, gala-vesti ek nigra gazo ed uniformi sen signifiko.

La simpla homi marchandis kun utila objekti: nigra- pano ek la propra porciono, sordida, humida sukro-kubi e tabak-paketi kun.

Omnaloke sur la merkato on vidis neutila fripo, qua augmentis di preco segun la nombro dil antea posedanti. La veturisto vehis a laterala voyeto. Dop lu desaparis la suno e tushis lua dorso. Koram la kalesho aparis vakua kargo-veturo en densa polvo-nubi, qui ardoris en la radii dil subiranta suno. Tandem li povis devancar la kargo- veturo, qua blokusabis la voyo. Li vehis plu rapida. La mediko astonis pri la olda jurnali ed afishi sur la stradi e trotuari.

173

La vento driftis oli aden ica direciono, hufi, veturi e pedi aden la altra direciono.

Pos kelka tempo aparis la domo di JIVAGO. La veturisto haltis.

La mediko ne povis respirar. Lua kordio batis kande il

iris al pordo e sonigis. Ma eventis nulo. Il sonigis itere.

Ma la sama rezulto. Nun il presis en kreskanta sorgo

dum diversa intervali kontre la sonilo.

Unesme pos pasabla tempo kliktis hoko e kateno en

domo, ed il vidis sua spozino Tonya, qua apertis per la

brakii la pordo. Amba rigideskis en surprizo e ne audis

lia krii. Tandem li embracis su kam fola. Li parolis

amba samtempe ed interruptis su reciproke.

„Avan omno, kad esas omni sana?"

„Yes, yes, restez kalma. Omno en ordino. Mea letro esis

stulta. Pardonez. Ma ni devas parolar pri to. Pro quo tu

ne sendis telegramo? Markel adportos senfriste tua

bagaji. Ho, me komprenas, tu esis en sorgo, pro ke ne

Yegorovna apertis! Elu esas en la vilajo."

„Tu esas kava-vanga. Yuna e gracila! Me forsendos la

veturisto."

„Yegorovna queros farino. Me desengajis la altri. Ni havas nova servistino, quan tu ne konocas: Nyusha. La gardistino di infanti di Sashenka. Omni expektas tu, ni informis omni, li esas omni hike, Gordon, Dudorov, omni."

„Quale standas Sashenka?"

„Deo dankesez, bone! Il vekis jus nun. Se tu ne venus jus de la treno, ni povus irar senfriste a lu." „Ka tua patro esas heme?"

„Ka me ne skribis? Il esas jorno e nokto en la distrikt- parlamento. Prezidanto. Pensez nur! Ka tu pagis la veturisto? Markel! Markel!"

174

Li stacis kun la korbo e la kofro sur la trotuaro e baris la voyo. La pasanti devis cirkumirar li. La homi inspektis la amba personi de kapo til pedo, vidis al veturisto, qua pretervehis, e gapis al apertita dom-pordo. Ma nun aparis Markel che Yuri e Tonya. Il portis jileto super la kamizo, e vokis, la menajestro-kasqueto en la manuo: „Signi e mirakli! Ka Yura? Ma yes! Il esas lo! Nia falkono! Yuri Andreyevitsh, tu, nia lumo, tu ne obliviis ni. Ni pregis por tu, e nun tu esas hike che la domala herdo! E vi, quon vi volas? Nu? Ka vi vidis nultempe tala evento?" il vokis al pasanti. „Irez, hike ne esas sensaciono!"

„Ho, Markel! Venez, ni volas embracar ni. Pozez la kasqueto sur tua kapo! Quo eventis? Kad irga novajo? Quale standas tua spozino e tua filiini?" „Quon eli facos? Eli kreskas. Me dankas por tua questiono. Kad irga novaji? Tu ludis la heroo, ma tu povas vidar, anke ni ne dormis. Ni facis hike tala teatro e kaoso, ke mem la diablo fugus. Nulu komprenas hike irgo. La stradi esas sordida, domi e tekti esas defekta, nia ventri esas vakua kam dum la karesmo, ed omno sen anexo e kontributo"

„Markel, me devas plendar che mea spozulo pri tu. Tale il parolas sempre, Yura. Me ne povas tolerar ica babilado. Probable il parolas nur pro tu ica sensencajo. Ma il ne dicas, quon il pensas. Ja bone, Markel, nula exkuzo. Tu esas ya nesavanta. Esas tempo, ke tu ganas tua raciono. Tu ne vivas en familio di farino- komercisti"

Markel transportis la bagaji al koridoro e klozis la dom- pordo.

175

Il dicis nelaute ed intime: „Antonina Alexandrovna esas malhumoroza, tu audis ya. Tale esas sempre. El dicas a me, Markel, tua anmo esas nigra kam la fuligino en furnel-tubo. Ma tu ne esas pluse infanto, el dicas. Hodie povas komprenar mem mopso o hundeto ulo. Certe, to esas korekta. Ma ka tu kredas o ne, Yura, inteligenta homi konocas libro pri la futura framasono, qua jacis cent-e-quaradek yari sub roko. Me kredas, Yura, li vendis ni po ne min kam poka moneto o kelke tabako. Antonina Alexandrovna ne volas ke me parolas, ka tu vidas, el signifas ja itere."

„Me devas ya signifar. Do bone, depozez la bagaji sur la sulo ed irez, Markel. Me dankas. Se ni bezonas tu, mea spozulo vokos a tu."

2

„Deo dankesez, il esas for. Ne kredez omno, quon il dicas. Esas nur teatro. Se altri esas prezenta, il ludas la stultulo, ma sekrete il akutigas sua kultelo. Ma il ne savas kontre quala persono, ica orfano ek Kasan." „No, tu eroras! Me kredas, il esas simple ebria. Il ludas nur la klauno, nulo pluse."

„Kande il esas en tote ne-ebria? Ho, ad la diablo kun lu! Me timas nur, Sashenka dormas ja itere. Se nur la tifo ne esus... Ka tu havas lausi?"

„Me ne kredas. Me voyajis komfortoze kam ante la milito. Ka me povas lavar me, nur tale, nur tote kurta. Plu tarde me povas lavar me profunde. Ma adube tu iras? Pro quo tu ne iras tra la salono? Ka vi uzas nun la dop-eskalero?"

176 „Ho, tu ya ne savas! Patro e me pensis esus bona, se ni transdonas parto dil teretajo al Akademio por Agronomio. Lore ni ne devas varmigar ipsa dum la vintro. Anke en la supra etajo esas multe spaco. Ni ofros ol por li. Li havas hike kabineti, herbario e kolektajo di semini. Se nur ne la rati venos. Ma la chambri esas ankore en ordino. On dicas nun habito-areo. Hike alonge! Ma quon tu facas? Ni prenos la dop-eskalero, ka tu komprenas? Venez, me duktos tu!" „Esis bona ideo, ke vi lugis la chambri. Me laboris en lazareto, qua trovesis en nobla land-domo. Grandega chambri, la parqueto preske nedomajita. La palmieri en la kuvi inklinis su nokte super la liti kam fantomi, e la maladi, exercita soldati, vekis e kriis. Ni devis forportar la palmieri. Forsan esis la vivo dil richa homi advere nesana. Ica superflua luxo. Superflua mobli, superflua chambri, superflua sentimenti, superflua vorti. Esis bona ideo, via restrikto. Ma ni devas donar ankore plu multe." „Quo esas to ibe en tua saketo? Kad ucelo? Ho, quale bela! Sovaja anado! De ube tu havas ol? Me ne povas kredar. En nia dii to esas richeso!" „Me obtenis ol en treno kom donaco. Esas longa historio, me raportos plu tarde. Quon tu opinionas, ka me adportas ol nun al koqueyo?" „Yes, nature. Nyusha devas senplumigar ol ed emundar. On predicas por la futura vintro hungro e koldeso." „Yes, omnaloke on audas to. En treno me vidis ek la fenestro e pripensis. Quo povas esar en vivo plu importanta kam paco en la familio e laboro? Altra kozi ne stacas en nia povo. Certe, multa homi experiencos desfortuno.

177

Kelki volas fugar al sudo, en la Kaukazo e mem trans la

frontiero. Ma to ne esas mea maniero. Vera viro devas

tolerar la destino di patrio. Esas klara afero por me. Por

vi validas altra reguli. Me volas konservar vi kontre

dizastro e volas sendar vi a sekura loko, forsan

Finlando. Ma se ni stacos hike ankore longe, lore ni

antigos nultempe la supra etajo"

„Vartez, audez! Novajo! E quala! Preske me obliviis.

Nikolai Nikolayevitsh esas hike."

„Pri qua tu parolas?"

„Onklo Kolya."

„Ma Tonya, to esas neposibla! Quo eventis?" „Nu, ek la Suisia. Unesme de London a Finlando." „Tonya, ka serioze? Tu vidis lu! Ube il esas? Pro quo il ne povas venar?"

„Ne esez nepacienta! Il esas nun en rurala regiono. Posmorge il venos. Il esas nun tote altra. Forsan tu esos trista. Dum lua tra-voyajo il restis en Peterburg e divenis bolsheviko. Patro ed il kontroversas sempre. Ma nun venez! Do ka tu audis anke, ke ni devas experiencar desfacilesi, danjeri, necertesi?"

„Yes, ton me kredas. Egale. Ni kombatos. Ne devas venar por omni la fino. Ni vidos, quon la altri facos." „On dicas ne existos brul-ligno, aquo e lumo. Nula livri. Ka tu savas, en Arbat existas plata fera furneli, Per jurnal-papero on povas koquar dejuno. Me havas adreso da irgu. Ni devas komprar la furnelo, ante ke oli esas for."

„Certe, certe, ton ni facos, Tonya! Tu esas inteligenta, Tonya! Ma pensez nur! Onklo Kolya, onklo Kolya! Me ne povas kredar lo"

178

„Me havas koncepto. Ni lojos en irga angulo en supra etajo, patro, Sashenka, Nyusha e ni, en du o tri chambri, e ni renuncos pri la cetera domo. Ni izolos ni kontre la strado. La furnelo venos en la meza chambro, la furnelo-tubo iros tra la fenestro. Lavado, nutrivi, repasti, gasti, omno eventos ibe por explotar la furnelo. Lore ni povas forsan transvivar la vintro, se Deo volas." „Ma certe! Naturale ni transvivos la vintro. Sen dubito! Bona ideo da tu. Tre bone. Ka tu savas quo? Ni festos la acepto da tua koncepto! Ni rostos mea anado. E lore ni invitos onklo Kolya por nia lojeyo-inauguro." „Grandioze! E Misha Gordon devas prokurar alkoholo ek la laboratorio. E nun videz! Hike esas la chambro, quan me selektis. Ka tu esas kontenta? Depozez la kofro e querez la korbo adsupre. Ni povas invitar anke Nika Dudorov ed Shura Shlesinger, se tu aprobas. Ka tu ankore savas, ube esas nia laveyo? Hike, netigez tu per la desinfektilo. Me iros ad Sashenka e sendos Nyusha adsube. Lore me vokos tu."

3

La maxim bela novajo en Moskva esis ica puerulo. Kande Sashenka naskis, Yuri JIVAGO recevis sua apar- impero. Quon il savis pri sua filiulo? Ankore ante la departo, il vizitabis Tonya en la kliniko. Ma en ica momento on alaktis la infanteti, ed JIVAGO ne darfis enirar la chambro.

Il vartis en la avan-chambro. La longa koridoro esis plena de ploranta infanteta voci. La flegistini portis la infanteti sub la brakii al matri por alaktar.

179

„Ua, ua", pipis la infanteti, preske sen sentimento. Esis kam exekuto di devo, nur una voco sonis tote altre. La infanto kriis anke „ua, ua", ma per grunema e neafabla basa voco.

Ja dum ica tempo, JIVAGO volis la nomo Sashenka, nomo segun la bopatro Alexander. Irge il kredis, ke ica krianta infanto esis sua filiulo, nam la plorado posedis partikulara noto pri la specala karaktero e destino dil futura ento, tale pensis JIVAGO. Il pensis juste. La ploranta infanto esabis Sashenka. Tale il lernis konacar sua filiulo.

Lore venis la fotografuri da Tonya al fronto. Oli prizentis gaya, beleta puerulo kun granda kapo e forta mentono, ilqua stacis sur kovrilo, la amba brakii en la aero, quale se il volus dansar. Tatempe la puerulo evis un yaro e lernis kurar, nun il evis du yari e komencis parolar.

Yuri JIVAGO depozis la kofro sur la ludo-tablo che la fenestro. Il ne perceptis ica chambro. Ube esis la mobli? Ka la tapeti esis nova?

La mediko apertis la kofro por querar sua razo-utensilo. Inter la dina koloni dil klosh-turmo extere koram la fenestro stacis la hela plen-luno. Kande la lun-lumo falis sur la kamizi en kofro, sur la libri e tualet-utensili, la mediko perceptis la chambro subite. La vakua chambro esabis la magazin-chambro di lua mortinta bomatro, Ana Ivanovna. Olim el konservabis hike ruinita tabli e stuli ed olda skrib-utensilaro. Hike esis la arkivo dil familio, e hike stacis anke la kesti kun la vesti por la vintro.

Kande Ana Ivanovna ankore vivis, nulu darfis enirar ica chambro.

180

Nur dum la granda festi, kande multa infanti kunvenis, lore la infanti povis ludar en ica chambro raptero e jendarmo', celo-ludi e maskitaro. Dum kelka tempo la mediko pripensis, lore il iris adsube en la vestibulo por querar la korbo. En la koqueyo sidis Nyusha, shamema puerino, koram la herdo super granda jurnalo e senplumigis la anado. Kande el vidis Yuri JIVAGO kun la korbo en la manuo, el divenis reda kam papavero. El levis su, sukusis la plumi ek la avantalo, salutis ed ofris helpo. Ma la mediko dankis e dicis, ke il volis portar la korbo ipsa adsupre.

Kande il eniris la olima magazin-chambro, sua spozino vokis ek irga chambro: „Yura, tu povas venar!" Il iris a Sashenka.

La olima skol-chambro di JIVAGO e Tonya esis nun la infanto-chambro. La puerulo en sua liteto ne aspektis tale bela kam en la fotografuri, ma il similis tre al mortinta matro di JIVAGO, Maria Nikolayevna, ja preske kam astoniva kopio.

„Ibe esas patreto, tua partreto, donez a lu tua manueto", dicis la matro e tiris la laterala greto adsube, tale ke la patro povis prenar la puerulo plu komoda en la brakii. Sashenka unesme lasis venar la nekonocata e nerazita viro a su. Ma kande la patro su inklinis super lu, il levis su haste, sizis la jako dil matro e batis en la vizajo di JIVAGO. Lua propra forteso pavorigis lu tante, ke il presis su aden la jako di sua matro e ploris bitra, varmega infantala lakrimi.

„Fi, fi", blamis la matro. „Ton tu ne darfas, Sashenka. Tua patreto pensas ankore, Sashenka esas maligna puerulo, Sashenka esas nulvaloranto. Donez kiso a tua partreto! Pro quo tu ploras, tu stultuleto?"

181

„Lasez lu, Tonya", dicis la mediko. „Ne tormentez lu, e tu ne despitez. Me savas, quon tu nun pensas. To esus mala presigno. To ne esus hazardo. Omno absurdajo. Esas tote naturala afero. La puerulo vidis me nultempe. Morge il aceptos mea prezenteso, e balde ni esos neseparebla."

Ma il livis la chambro triste e kun la sentimento pri nebona auguro.

4

Dum la sequanta dii il perceptis sua solitareso. Certe, nulu esis kulpa. Esis evidenta, ke il volis ica solitareso, e nun il atingabis ol.

Lua amiki esis irge matida e senkolora. Nulu ek li posedis sua propra mondo, sua propra opiniono. Plu frue li esabis plu energiala. Ma probable il esabis en eroro pri li.

Tale longe la ordino permisis vivar en plezuro e humoro, dum la majoritato indijis, esis lejera afero kredar, ke ica vivo esus signo di personaleso ed orginaleso!

Ma kande la basa klasi levis su e nuligis la privileji di la plu alta klasi, la autonoma pensado fineskis sen irga signo de regreto.

Por Yuri JIVAGO existis propre nur ankore homi sen patoso e sen kimeri, sua spozino, sua bopatro, kelka mediko-kolegi, modesta kunlaboristi, simpla personi. La vespero kun la anado e la alkoholo eventis la duesma o triesma dio pos sua arivo. La gasti, qui recevabis la invito, esis konocata. La dika anado esis nekredebla luxo en ica tempo, ma la pano mankis, e la festino divenis trista afero.

182

Gordon prizentis alkoholo en farmaciala botelo. Alkoholo esis favorata varo en nigra merkato. Tonya ne lasis la botelo ek la manuo e dinigis la alkoholo segun okul-mezuro, foye tro forta, foye tro febla. La senproporciona ebrio per la diversa dozi esis neagreabla. Anke to facis trista.

Ica vespero esis anke la rivivigo de la olda tempo. En la domi dil altra strado, nulu manjis o drinkis en ica maniero. Koram la fenestri jacis la muta, obskura e hungranta Moskva. La butiki esis vakua, e nulu pensis pri vildo-karno od alkoholo.

E nun montreskis, ke nur la vivo, qua absorbesas en la vivo di kunhomo, esas vera vivo, e ke la izolita joyo nultempe povas esar vera joyo, e pro to esis la anado e la alkoholo nula vera festino. To plufortigis la tristeso. Anke la gasti ipsa montris motivo al negaya pensi. Gordon esabis bona kerlo, tale longe il pensis melankolioza, tale longe il parolis en desordinita vorti. Il esis la maxim bona amiko di JIVAGO. En gimnazio il esis prizata.

Nun ma il montris tote altra e desfavoroza personaleso. Il ludis la klauno, naracis sempre itere irga joki ed aplikis vorti, qui ne venis ek lua vortaro, nam por lu esis la vivo nultempe amuzo.

Ante la arivo da Nika Dudorov, il naracis la, quale il kredis, komika historio pri la mariajo di Nika Dudorov. JIVAGO ne konocis ol.

JIVAGO audis do, ke Dudorov mariajabis, nur por lasar divorcar su balde pos ito. La nekredebla spico di ica aventuro konsistis ek sequanta punti: La rekruto di Dudorov esis eroro. Il divenis soldato, dum on inquestis la miskompreno pri lua rekruto.

183

En ica tempo, Dudorov devis exekutar ofte punis-servo pro letargio e pro nesalutar sur la strado. Mem pos la demisiono, lua manuo levis su al kapo, se il vidis oficiro, ed kelkfoye il kredis vidar omnaloke epoleti. Esis la tempo en qua omno fiaskis. Uldie il renkontris avan eskal-portuo che la Volga du yuna fratini, qui expektis quale li anke, vapor-navo. Il esis en konfuza stando, amoreskis en la plu yuna fratino, e facis haste propozo di mariajo.

„Komika afero, kad ne?" questionis Gordon. Ma nun il devis finar sua historio, nam en koridoro resonis la voco dil heroo. Dudorov eniris la chambro. Anke il esis nun tote altra personaleso. Ek la nestabila, neformacita rodomonto divenabis serioza erudito. Kande il esis yuna viro, on relegis lu ek la gimnazio pro preparo da politikala fugo. Por certena tempo il vizitis diversa arto-instituti, til il elektis tandem la klasika sfero. Plu tarde kam sua kamaradi, il finis dum la milito sua studii e transprenis en la universitato du katedri por rusa linguo e generala historio. En unesma fako il laboris pri la agrala politiko da Ivan la Hororinda, en duesma fako il skribis traktato pri Saint-Just. Il raportis pri ica aferi nun per afabla, mi-lauta ed irge rauka voco, dum il vidis quale en tranco a certena punto, quale se il facus kurso.

Cirkume la vespero, kande Shura Shlesinger komencis polemikar, dum omna gasti ja kriis desordine, Dudorov questionis JIVAGO: „Ka vu lektis 'Milito e Paco' e la Vertebrala kolono-fluto' ?" JIVAGO e Dudorov esis dum la skol-tempo per „Vu". JIVAGO ja antee dicabis, quon il pensis pri ica temo, ma dum la disputo, Dudorov ne povis komprenar la respondo, pro to il repetis la quesiono.

184 „Me parolis ja pri to, Inokenti. Ka vu ne audis? Ma quale vu volas. Mayakovski esis ja sempre mea favorato. Il esas en certena maniero sucedanto da Dostoyevski. Lua poezio esas skribita da yuna rebela heroo kam Ipolit, Raskolnikov o La Yunulo'. Quala talento, quala forteso! Definitiva, neflexebla e rekto- linea! E quala vervo. E per ica vervo il lansas omno aden la vizajo dil socio, aden la universo!" Ma la cef-persono dum ica vespero esis naturale la onklo.

Tonya eroris. Onklo Kolya ne esabis sur la ruro. Il esis en la urbo. JIVAGO do povis parolar kun lu ja du- trifoye, ed amba viri ridis kordiale pri la temi, quin tushis li.

La unesma rivido eventis dum la vespero da mala, griza veter-dio. Pluvetis. JIVAGO iris al hotelo da sua onklo. En hotelo on povis lojar nur ankore segun la permiso dil urbala instanci. Ma Nikolai Vedenyapin singlu konocis. La olda interligi funcionis ankore. La hotelo aspektis kam dementerio, qua esis sen direktorio. Vakuo, kaoso. La hazardo regnis sur la eskaleri ed en la koridori.

Ma la fenestro dil neordinita chambro vidis sur la vakua granda placo, qua aspektis irge pavoriganta, quale se ol esus koshmaro e ne existus reale koram la hotel- fenestro.

Esis impresanta, unika, grava renkontro. La idolo di lua infanteso, la duktanto di lua pensi, stacis korpoze denove koram lu.

La griza hari konvenis bone ad onklo Kolya. La exterlanda vestaro fitis modelatre. Por sua evo, la onklo aspektis prefere ankore tre yunala ed impozanta.

185

Naturale, la tempo montris olua traci. La eventi kovris lu. Ma JIVAGO posedis altra mezuro-skalo. Il astonesis pri la sango-kolda moko e pri la senpasiono se lua onklo parolis pri politikala temi. Ica su-teno esis nuntempe en Rusia neposibla. Ica karakter-traito falis aden la okulo, esis exter modo e kompromisanta. No, ma to ne plenigis la unesma hori dum lia renkontro. Li embracis su, ploris e parolis en hasta, pasionoza tono kun kelka longa pauzi.

Hike esis kune du kreanta karakteri, ligita per la familio. Quankam la pasinto e la memori aparis sempre itere, li parolis tandem pri la grava eventi, e ne existis pluse onklo e nevulo o difero di evo, no, existis nur forteso a forteso, energio ad energio, principo a principo. Dum la lasta yari, Vedenyapin ne trovabis okaziono parolar pri la joyo kom autoro, pri la esenco dil kreanta predestino, per propra pensi. Ed JIVAGO nultempe audabis tala sagaca ed inspiranta respondi, quin prizentis lua onklo.

Amba viri kuris tra la chambro, tushis lia kapi od iris al fenestro, astonante pri la pruvi por lia reciproka kompreno.

To esabis la unesma renkontro. Plu tarde la mediko vidis sua onklo en irga kompanio, ma nun li esis tote altra personaleso.

Il dicis, ke il esus en Moskva nur gasto. Kad il vidis Peterburg kom vera hemo restis neklara afero. Il volis esar politikala retoriko, qua povis facinar altra homi. Forsan il kredis, ke on instalus politikala saloni en Moskva kam en Paris koram la konvento che Madame Roland. Il vizitis yuna mulieri en la kalma stradi di Moskva, e mokis pri elia neprogresema pensi e pri elia spozuli. Ed il fanfaronis pri sua erudita savo.

186

On dicis, ke il poslasis en la Suisia yuna muliero, kontinua komerco e nekompleta libro, ed il vizitus la tumultoza Rusia nur por desaparar tandem en la alpolando.

Il esis por la bolshevismo e parolis ofte pri du social- revolucionisti, quin il nomizis sua kompani, jurnalisto, qua skribis sub la pseudonimo Miroshka Pomor, e la publicistino Silvia Koteri.

Alexander Gromeko blamis lu: „Simple hororinde quale

vu misiris, Nikolai Nikolayevitsh! Vu ed ica Miroshka!

Quala marsho! E lore ica Lydia Pokori."

„Koteri", korektigis Vedenyapin. „E Silvia."

„Quale anke sempre. Pokori, Popuri. La nomo chanjas

nulo."

„E tamen, Koteri, vu permisos", klarigis Vedenyapin. Il e Gromeko facis dialogi. „Pri quon ni disputas propre? La sercho pri pruvi por tala veresi esas simple shamiganta. To esas ya la fundamento. La populo vivis dum yarcenti en ne-imaginebla existo. Vu povas lektar to en singla historio-libro. Ka nun feudalismo o serfeso, kapitalismo o fabrik-kulturo, ica ordino esas nenaturala e neyusta. Singlu savas to, e la renverso, qua duktos la populo al lumo esas ja delonge preparita. Vu ya savas, ke reformi esas neapta, fundamentala novigo esas necesa. Forsan esus la rezulto la krulo di irga edifico. Quo pluse? Esas hororinda, yes, ma on ne povas konkluzar, ke pro to eventos nulo. Esas questiono pri la tempo. Qua povas kontestar to?" „Ma to ne esas la temo. Ton me ne opinionis. Quon me dicis?" vokis Gromeko despitante. „Vua kompani esas homi sen moralo. Li dicas certena kozi, ma li agas tote altre. Ube esas la logiko? Existas nula konkordo. No, no, me povas pruvar lo."

187

Il komencis serchar a jurnalo kun kontredica artiklo, serchis krakante en skrib-tablo e stimulis tale sua eloquenteso.

Gromeko amis interrupti dum la konverso. Il divenis konversema, se il serchis irga objekto, exemple se il serchis sua duesma sur-shuo en mi-obskura koridoro, o se il stacis kun la manu-tuko super la shultro avan la balno-chambro, o se il varsis vino por sua gasti aden la glasi.

Yuri audis per joyo la vorti dal bopatro. Il prizis ica exter-moda diciono, qua sonis preske kantante. Kun la mola R.

La supra-labio di Gromeko dominacis kelke la infra- labio. Same il portis exter-moda kravato, ed ica tota aspekto posedis certena infantala karaktero. Nokte, kande la gasti ja volis irar, Shura Shlesinger aparis. El venis kun vestio e laboristo-kasquesto sur la kapo e salutis singlu per manuo-preso, dum el disdonis blami ed akuzi.

„Salutez, Tonya, salutez Alexander. Konfesez, to esas infameso! Omnaloke on dicas, il esas itere hike, omnaloke en Moskva on parolas pri to, ma me esas la lasta persono, qua audas to da vi. La diablo sizez vi! Ka me meritis to? Ube il esas? Liberigez la voyo! Vi stacas kam muro cirkum lu. Salutez! Tre bone, tre bone! Me lektis tua libro. Me komprenas nulo, ma ol esas geniala. On sentas lo instantale. Bona jorno, Nikolai Nikolayevitsh. Me venos senfriste a tu, Yura. Me devas parolar kun tu. Bona jorno, yuna amiki! Ah, tu esas anke hike, Gogotshka! Gansi, Gansi, gak, gak, gak, vi volas manjar, hap, hap, hap?"

188

Ica lasta ekvoko esis por tre fora parento dil Gromeko- familio, Gogotshka, fairoza partisano da omna nova tendenci. Pro ke il sempre ridis, e pro ke il esis kelke stulta, on nomizis lu gansulo o tenio pro la longeso. „Ka vi drinkas e manjas hike? Me anke! Ho, amiki, amiki, vi savas nulo! La mondo esas en movado! Quo omno eventas! Irez a kunveno kun autentika laboristi e soldati! To ne esas kam en libri! E lore vi devas parolar ibe pri 'la milito til la vinko'! Lore li montros a vi, quon li komprenas sub la vorto vinko! Me audis jus navano, Yura! Tu ne kredus to! Quala pasiono, quala uneso!" On interruptis Shura Shlesinger sempre itere. Omni kriis sovaje desordine. El sideskis apud JIVAGO, prenis lua manuo e vokis kam per parol-tubo: „Tu devas venar irga tempe kun me, Yura. Lore me montros a tu homi. Tu devas senkondicione tushar la tero, kam olim Anteus, ka tu komprenas? Pro quo tu facas tala okuli? Ka tu astonesas pri me? Ka tu ne savas, ke me esas olda kombat-kavalo, Yura? Me konocas la inquestanta aresto, me kombatis sur barikadi. Ma yes, quon tu pensis? Ho, ni ne konocas la populo. Me esis jus ibe, en la granda turbo! Me aranjos por la homi biblioteko." El drinkabis ja ed esis evidente ebria. Ma anke Yuri sentis ebrieteso. Il ne remarkis, ke Shura Shlesinger sidis subite an altra fino dil tablo. Il levis su e komencis parolado, tote kontre sua volo. Ne instantale il trovis atenco.

„Gesiori, me volas... Me devas... Misha! Gogotshka! Ho Tonya, quon me povas facar, se li ne volas audar? Gesiori, me volas dicar kelka vorti. Nekonocata venos a ni! Ante ke ol venos, me volas expresar deziro.

189

Deo donez, ke ni restos ensemble, se lo nekonocata venos, e ke ni ne perdos nia anmo. Gogotshka, vu povas vokar plu tarde Hura. Me ankore ne atingis la fino. E la altri ibe en la anguli, audez precize quon me diras. En triesma milit-yaro la populo kredas, ke la limito inter la fronto e la patrio formacos uneso, e ke maro ek sango supervarsar omni, qui serchis protekto. La revoluciono esas ica maro.

Vi kredos, tam kam ni en milito, ke la vivo fineskos, ke nula personala idei plus existas, ke nur ankore existas mortigar e mortar. Ma se ni vivos sat longa por skribar nia memoriali pri ica tempo, ni vidos, ke ni travivis en ica yari plu kam altri en tota yarcento. Me ne savas, ka to omno eventas en la nomo dil populo. Tala evento ne bezonas irga dramatala pruvi. Me kredas anke sen pruvi. Esus meskina, se on serchas che ciklopala eventi ad irga kauzi. Existas nula. Kontroverso en propra domo havas propra genezo, e se homi kombatas unu kontre la altru o se li jetas per la potaro, nulu konocas la komenco. Omno, quo esas vere granda, esas sen komenco, kam la universo. Ol esas subite hike, sen divenado, quale se ol existis ja sempre. Me pensas anke, ke Rusia esos la unesma socialista lando depos la existo dil mondo. Se to eventas, ni esos por longa tempo en narkoto, e se ni vekos, ni ne trovos nia perdita memori. Ni oblivios parto de nia pasinto e ne serchos ad irga klarigo. La nova ordino esos kam foresto en la foreso o kam nubo super ni. Ol esos omnaloke. Nur ol existos."

Il parolis pluse e divenis sobra. Ma il ne audis la vorti cirkum su, ed il respondis ofte sen senco. Il vidis, ke omni amis lu, ma la tristeso restis tamen.

190

Nun li dicis: „Me dankas. Me povas vidar via sentimenti. Ma me ne meritas oli. On ne amez tro hastoze, quale se on timus, ke on plu tarde devas amar plu forta."

Omni ridis ed aplaudis, pro ke li pensis ilua vorti esus joko, il ma presentis la futura dizastro, sua propra esvano, quankam il deziregis boneso, quankam il posedis la kapableso por la fortuno. La gasti iris. Li esis fatigita e lia vizaji esis longa. Dum la adio on eskartis la kurteno ed apertis la fenestro. Esis flavatra matino, humida cielo e sordida, griza nubi. „Dum ni hike babilis pri sensenca kozi, eventis sturmo", dicis irgu.

„Kande me venis adhike, pluvis. Ma me havis ankore tempo e restis sika", asertis Shura Shlesinger. En la vakua ed obskura strado klakis la pluvo de la arbori. Paseri protestis laute.

Resonis tondro-bruiso ek la cielo, lore omno esis kalma. Tandem resonis quar bati. La tondro netigis la polvoza, fumuroza chambro, e subite on povis sentar la parti dil existo - aquo ed aero, joyo, tero e cielo. La strado esis plena del voci dil gasti. Li durigis la kontroversi same laute, kam en domo antee. Lore on audis la voci ne plus e tandem oli desaparis tote. „Esas tarde", dicis Yuri. „Ni volas litirar. Me nur amas tu e tua patro."

5

La agosto esis pasinto, la septembro preske anke. La vintro proximeskis, e la homi parolis pri to, quo jacis en la aero.

191

On devis sorgar por la prepari en vintro, por nutrivo e brul-ligno. Ma en la dii, en qui triumfis la materialismo, la materio divenis nura nociono, e la nutrivo e la brul- ligno divenis problemo.

La homi en la urbi esis senhelpa kam infanti. La proxima necerteso, qua destruktis omna valori e produktis nur devasto, esis kreuro dal urbo e la habitanti.

Omnaloke mentio e trompo, vakua babilado. La diala vivo trotis segun la olda kustumo en irga direciono. Ma la mediko vidis la vivo nefardizita. Il preceptis, ke ol esis sen perspektivo. Il kredis, ke il e sua medio esis perdita. Probi venus, forsan mem la periso. La dii, qui ankore restis, dissolvesis.

JIVAGO ne povis vivar normale sen la diala sorgi, sen la peni ed obligi. Sua spozino, la infanto, la neceseso prokurar pekunio, esis la salvo. Oli esis tale importanta kam la domo, la laboro, la viziti al maladi. Il savis, ke il esis koram la futuro kam nano. Il timis ed amis ica futuro, ed il vidis per kreanta okuli al nubi, al arbori, al homi sur la strado, al rusa grand-urbo, ed il esus pronta por sakrifikar su, ma il povis facar nulo. Il regardis la cielo e la homi, se il transiris la Arbat che la apoteko dil Rusa Medicinala Societo. Il laboris itere en sua olda hospitalo. La hospitalo portis ankore sempre la nomo Santa-Kruco-Hospitalo, quankam la ordeno ne plus existis. Interne de la hospitalo formaceskis du grupi. La moderata grupo taxis JIVAGO kom danjera persono, e por la sinistra grupo esis JIVAGO nula vera komunisto. Il apartenis a nula grupo. To esas, il restis inter du rivi. Segun la impero dal direktisto, il devis duktar anke ankore la generala statistiko.

192

Esis sennombra question-formulari e komendo-folii, quin il devis examenar e fasonar! Mortiveso, la nombro di maladesi, la financala stando dil employati, la politikala koncio dil employati, la bezono di kombusteblo, nutrivo e medikamenti, omno por la statistikala central-administrado, qua postulis pri omna procedi respondo.

Doktoro JIVAGO exekutis la tota laboro an sua olda skrib-tablo che la fenestro en mediko-chambro. La formulari jacis koram lu. Hike il skribis kelkfoye anke artikli por medicinala jurnali ed ultre to anke noti por sua libro „La ludo esar homo", tenebra dio-libro pri ica jorni ek prozo e poemi. Il skribis en la koncio, ke la homi ne esis li ipsa e nulu savis, quala rolon li ludis. Aden la hela chambro kun la blanka muri fluis la krem- koloroza lumo dil ora autun-suno pos Asunciono. Matine montreskis ja la unesma frosto, e la uceli flugis al bunta foresti. La cielo esis en ica jorni senfine alta, ed inter la cielo e la tero aparis ek la nordo glacioza, obskur-blua klareso. On audis omno plu klara e vidis omno plu distingebla. La disti reproduktis omna soni e toni. La cielo apertis sua regardo por la vivo en la futura yari. JIVAGO sidis avan la skrib-tablo, pensis e skribis. On vidis tra la fenestro fluganta uceli, qui jetis ombri aden la chambro, sur la manui di JIVAGO, sur la skrib- tablo, la sulo e la muri.

„La acero-folii ja falas", dicis la prosektoro, olim dika viro, ma nun magra kun sika, rugoza pelo. „Pluvo e vento ne povis nocar oli, nur la frosto." La mediko levis la kapo. Advere. Esabis ne uceli, ma reda acero-folii, qui flugis en la aero kam steli sur la gazono dil hospitalo.

193

„Ka la fenestri esas ja masticizita?" questionis la prosektoro.

La mediko negis e skribis pluse. „Pro quo ne? Esas tempo." La mediko tacis e skribis.

„Esas mala, ke Tarasyuk ne esas hike", durigis la prosektoro. „Il esis viro kun ora manui. Il povis reparar shui e horloji, simple omno. Ed il povis prokurar omno en la mondo. Ma ni devas masticizar, forsan mem ipsa." „Mastico mankas."

„Lore vu devas facar ol. Me donos a vu la recepto." La

prosektoro klarigis, quale on facas ek oleo e kreto

mastico. „Ho, me vidas, ke me molestas vu."

Il iris al altra fino dil fenestro e komencis laborar kun

sua glasi e preparaji. Obskurskis. Pos kurta tempo il

dicis: „Vu ruinos vua okuli. Esas tro obskura. Li ne

donos lumo por ni. Ni irez heme."

„Me laboros ankore kelkete. Forsan duadek minuti."

„Lua spozino esas flegistino che ni en hospitalo"

„Ka de qua?"

„Tarasyuk."

„Ho, me savas."

„Nulu povas dicar ube il esas. Il travagas la tota regiono. En somero il vizitis ni du foyo en hospitalo. Nun il esas irgube en vilajo por introduktar la nova vivo. Il esas bolshevista soldato, quin vu povas vidar sur la granda stradi e treni. Ka vu konocas ica Tarasyuk? Do audez! Il povas facar omno, e lua laboro esas sempre bona. Same kam en milito. Il studiis ol kam mestiero. Il esis grandioza pafisto. Lua ordeni il ne obtenis pro kurajo, ma pro bona pafado. Singla laboro esas por lu pasiono.

194

Il amis anke la milito. Il perceptis, ke la fusilo esas forteso, qua helpas. Il volis divenar ipsa forteso. Homo kun armo ne esas ordinara homo. Tala homi divenis en olda tempi banditi. Probez forprenar la fusilo di Tarasyuk. Nun il turnis la fusilo en la altra direciono. To esas la tota historio. E la tota marxismo" „Ed ultre to ankore autentika marxismo, direte ek la vivo. Quon vu ya pensis?"

La prosektoro iris al fenestro e laboris kun la epruveti.

Lore il questionis: „Nu, quale esas la furnelisto?"

„Me dankas por la rekomendo. Tre interesanta viro. Ni

parolis tota horo pri Hegel e Benedetto Croce"

„Ma certe. Il divenis en Heidelberg doktoro pri

filozofio. E quo esas kun la furnelo?"

„Ne questionez!"

„Kad ol funcionas?"

„Ho, quale anke!"

„Lore il enpozis la tubo probable tra la aero-klapo."

„No, en la karel-furnelo. Ma fumegas."

„Quale anke sempre. Tarasyuk mankas! Vu devas

tolerar lo. Moskva ne esis konstruktita dum un dio.

Furnelo esas tote altra kozo kam piano. On devas lernar

to. Ka vu posedas reservajo di brul-ligno?"

„Ma de ube?"

„Me sendos a vu servisto di kirko. Il furtas ligno. Il facas ek fenci brul-ligno. Ma me devas avertar vu. Vu devas marchandar. Il esas chera. Forsan me sendos la rato-chasistino." Li surmetis la manteli ed iris.

„Pro quo la rato-chasistino?" questionis la mediko. „Ni ne havas insektaro."

195

„Quo insektaro! Vu ne komprenas! Temas pri brul- ligno. El facas kun omni komerco. El kompras ligno- domi e vendas oli kom brul-ligno. Sincera furnisantino. Atencez, ne falez pro la obskuro. Olim me povis irar kun kovrita okuli tra ica regiono. Me konocis singla stono. Nun la fenci mankas. Me iras per apertita okuli e povas perceptar nulo, quale se me esus en altra urbo. Ma quo omno aparis! Nobla domi, ronda garden-tabli, olda benki. Laste me vidis vakua placo. Ibe esis olda muliero kun grucho, el pikis en la tero.

'Che Deo, avino', me dicis. 'Ka tu serchas vermi por angel-kaptar?' Esis naturale joko. Ma el respondis tote serioze: 'No, patreto, me serchas agariki.' Ed advere. En la urbo esas nun odoro kam en foresto, ad olda foliaro e fungi."

„Me konocas ica loko. Ol trovesas inter la Serebryani- strado e la Moltshanovskaya, kad ne? Se me esas ibe, me travivas sempre itere surprizi. Kelkfoye me renkontras olda amiko, quan me ne vidis depos duadek yari, kelkfoye me trovas ulo. Kelkfoye eventas ibe anke ataki. Nula miraklo, ibe existas sennombra fugo-voyi, tota reto, e la ankore existanta furtisto-bivaki. Li atakas irgu, li prenas la vesti, e fft, li desaparas." „La lanterni lumas febla, pro to on nomizas hemoragio anke lanterni'. Hike on povas lezar su facile."

6

Vere, en ica loko, JIVAGO frequentis omna posibla hazardi. En pos-autuno, ante la oktobro-kombati, dum kolda, obskura vespero, il vidis viro, qua jacis sen koncio sur la trotuaro.

196

Okazionale il jemis. JIVAGO facis lauta questioni e probis stimular lu, ma la viro murmuris nekomprenebla vorti e perdis itere la koncio por kelka tempo. An la kapo trovesis sangoza vundo, ma la osto dil kranio esis pos kurta exameno nelezita. La viro esis certe la viktimo de rapt-atako. Il susuris sempre itere portfolio'. La mediko iris en la Arbat-apoteko e venigar veturisto, qua transportis la viro al hospitalo. La viro esis reputata politikisto. JIVAGO povis risanigar lu, e nun il havis dum longa tempo protektanto, qua konservis lu kontre suspekto e desfido e desagreablesi.

7

Esis sundio. JIVAGO ne devis laborar en hospitalo. En la tri chambri, quin selektabis Tonya, omno esis pronta por la futura vintro.

Esis kolda, ventoza ed obskura dio kun basa nivo-nubi. Ja dum la matino li varmigis. Esis sufokanta. Tonya, qua komprenis nulo pri varmigado, donis stulta e senracionala imperi a Nyusha, qua tenis en la manui la humida ligno.

JIVAGO volis intervenar, ma lua spozino dicis: „Irez aden tua chambro. Me esas ja tote konfuza, e nun tu venas e parolas inter-to. Tua vorti esas nun kam oleo en fairo. Ka tu komprenas?"

„Ho, Tonya! Oleo! Lore la furnelo brulus senfriste! Ma

me ne povas vidar nek oleo nek fairo!"

„Por vort-ludi ne esas tempo. Ka tu komprenas, existas

momenti ube ne esas senco por tala aferi"

La koldeso destruktis la projeti por la sundio. Omni

esperabis, ke li povus finar la laboro til la obskuro, ma

vane.

197

La dejuno tardeskis. Irgu volis lavar su la kapo per varmega aquo.

Ja balda esis la fumurego tante densa, ke nulu povis respirar. La vento pulsis la fumuro aden la chambro, e nun existis nubo ek nigra fuligino, kam monstro en profunda foresto.

La mediko sendis omni aden la altra chambri ed apertis la aero-klapo. Il forprenis la ligno ek la furnelo e remplasigis ol per dina birko-branchi. Fresha aero venis tra la klapo aden la chambro. La kurteni bufis. De la skrib-tablo flugis kelka folii. La vento klozis fora pordo e vorticis tra omna chambri. La birko-branchi flamifis. En furnelo aparis flami. La fumuro en chambro divenis plu dina e desaparis tandem tote.

La chambro divenis plu hela. Sur la fenestri jacis strato. Existis odoro a mastico, humida ligno e piceo-rezino. En ica momento aparis onklo Nikolai en la chambro kun la novajo:

„On kombatas en la stradi. Nobeli, qui esas por la Provizora Guverno kontre soldati, qui esas por la bolsheviki. Omnaloke kombato. Kande me volis venar a vi, me esis dufoye en danjero. La direkta voyo ne existas plus, on devas facar cirkumiro. Ek, Yura! Prenez tua mantelo e kunvenez! On devas vidar to! To esas historio! Eventas nur unfoye en tota vivo." Ma nun on parolis preske dum du hori e lore venis la dejuno. Tandem aparis Gordon, same kam onklo Nikolai e prizentis la sama novaji. Ma la eventi developesis intertempe. Existis nova detali.

198

Gordon raportis pri plusa pafadi e mortinta pasanti, qui mortis per misirita kugli. La trafiko en la urbo esis paralizita. Il, Gordon, povis atingar ica strado nur quale per miraklo, ma retrovoyo ne existis. Onklo Nikolai probis enirar la strado, ma il retrovenis senfriste. Il dicis, ke ne esus irga voyo ek la strado. Omnaloke on pafus, e de la domi on jetus stoni e teguli. Sur la strado esus nula homala anmo, e la trotuari esus vakua.

En ica tempo Sashenka koldeskis.

„Me dicis a tu ja centfoye, ne lasez la infanto en la

proximeso dil varmega furnelo", dicis la mediko bruska.

„Supervarmigo esas plu mala kam koldeso"

La faringo di Sashenka inflamesis, ed il havis alta febro.

Il havis ultre nenaturala, mistika pavoro de nauzeo e

vomado.

Il forpulsis la manuo di JIVAGO kun la laringoskopo, klozis la boko, kriis e glutegis. Exhorti e minaci esis vane. Ma lore la puerulo devis ocitar. JIVAGO povis nun enduktar per fulminrapida movo te-kuliero en la boko. Il presis la lango adsube e regardis la rozea laringo e la blanketa, dika tonsili. Il esis en sorgo. Plu tarde la mediko povis facar che Sashenka skrapuro. Lua bopatro posedis propra mikroskopo. JIVAGO examenis la skrapuro maxim bone posible. Fortunoze esis nula difterio.

Ma en la triesma nokto Sashenka sufris atako di pseudo- krupo. Il febris e kombatis ad aero. JIVAGO ne povis vidar sua povra filiulo, pro ke il povis facar nulo. Tonya timis la morto di Sashenka. La gepatri prenis lu en la brakii e portis lu ire e retro. La puerulo divenis plu bona.

199

Li bezonis lakto, sodo o mineral-aquo. Ma eventis ankore sempre violentoza strado-kombati. On pafis mem per kanonari. Ma mem se JIVAGO atingabus sub vivo-danjero la libera zono, il vidabus nula homala anmo. La situeso esis kaosa, e la tota urbo semblis kam mortinta.

Subite on audis omnloke rumori, ke la laboristi ganus la vinko. Kelka nobeli kombatis ankore en poka grupi, ma sen kontakto kun lia guidado.

La urbo-parto Sivzev Vrashek esis la centro dil trupi, qui marshis nun vers la urbo-mezo. La germana soldati e la yunala laboristi konocis la homi en la domi e jokis kun li, se li venis ek la domi. En ica urbo-parto existis ja itere trafiko.

Nun departis anke Misha Gordon e Vedenyapin la loko di lia aresto. Tri jorni e nokti li esabis che doktoro JIVAGO. La mediko esis joyoza, ke li esis che lu dum la grava maladeso di Sashenka, e Tonya pardonis la desordino, quan li kauzis en la generala kaoso. Amba viri sentis kom danko por la acepto la obligo distraktar la hosti per senfina konversi, ma nun JIVAGO ne povis tolerar la vakua vorti pluse, e la adio esis kam liberigo.

8

JIVAGO recevis la informo, ke li atingabis lia domicili sen defekto, ma la rumoro pri generala kalmeso esabis tro frue. La kombati duris, e la mediko komencis deziregar al hospitalo, ube trovesis lua literaturala skriburi e medicinala traktati.

200

Nur interne dil distrikti la homi livis matine la domi por querar en la vicinaro pano. Pasanti, qui havis lakto- boteli en la manui, devis informar la altri, ube on povis komprar lakto.

Kelkfoye eruptis la pafado itere en la tota urbo e retropulsis la homi al domi. Singlu povis perceptar, ke la amba partisi duktis irga diskuti, e segun la suceso o falio esis la pafadi.

Ulvespere, dum fino di oktobro, JIVAGO volis vizitar kolego, qua lojis en la proximeso. La strado esis tote vakua. JIVAGO vidis preske nula homi. Il iris haste. Nivo-floki driftis en la forta vento, e ja balde eventis nivo-tempesto. Il iris de strado a strado e ja ne savis ube il trovesis, dum la nivo divenis sempre plu densa e plu densa.

En la homala e materiala mondo, en la proximeso ed en la foreso, sur la tero ed en la aero eventis simila. Irg-ube resonis la lasta pafi di ruptita rezisto. Irg-ube brulis domi. La nivo-tempesto driftis ringi e funeli koram JIVAGO sur la humida trotuaro.

Che krucumo kuris puerulo kun jurnali sub la brakio e vokis „Lasta informi!"

„Esas en ordino", dicis la mediko. La puerulo transdonis la jurnalo ad JIVAGO e desparis en nivo-tempesto. La mediko iris sub lanterno por tralektar ja hike la jurnalo.

Ek Peterburg venis la informo pri la konstituceso dil Konsilistaro dil Popul-Komisarii, pri la erekto dil soviet-povo en Rusia e la erekto dil diktatoreso dil proletariaro. On raportis pri la unesma dekreti, qui venis per la telegrafilo e la telefonili. La nivo kovris la okuli di JIVAGO e la literi en la jurnalo.

201

Ma to ne esis obstaklo por JIVAGO. La grando di ica evento shanceligis e konfuzigis lu. Por lektar pluse la informo, JIVAGO serchis a nivo- libera loko. Ma il perceptis, ke il ja itere trovesis inter la Serebryany-strado e la Moltshanovskaya, koram la pordo-voyo di granda edifico kun vitro-pordo ed elektrala lumo en koridoro.

La mediko eniris la edifico e lektis en lumo dil elektrala ampulo la telegrami.

Super lu resonis pazi. Irgu iris adinfre e restis kelkfoye heziteme stacar. Lore la persono iris la eskalero adsupre. Irg-ube on apertis pordo e resonis du voci, ma nulu povis dicar ka da muliero o viro. Pordo klapis, e la persono iris itere adinfre, ma nun plu rapide. JIVAGO lektis ankore sempre. Il ne volis vidar la stranjero. Icu atingis nun la koridoro e restis stacar. JIVAGO levis la kapo e regardis lu. Koram lu stacis yuna viro en rentiro-mantelo di siberiana maniero e shapko. Il havis obskura vizajo kun streta aziana okuli. Ica vizajo posedis aristokratala aspekto, certena nobleso, kam che homi ek diversa sango.

La yuna viro taxis JIVAGO kom altra persono. Il regardis JIVAGO, ma evidente il ne volis parolar kun lu. JIVAGO respondis la situeso per kolda regardo, tale ke la altra viro kapitulacis.

La yuna viro iris al pordo, senvorte. Il iris sur la strado. Pos dek minuti JIVAGO sequis. Il ne pensis pri la yuna viro o la kolego, ma nur pri la politikala eventi. Survoye altra evento ecitis sua atenco.

Kande il esis ja en la proximeso de sua domo, il vidis sur la trotuaro monto ek planki e trabi.

202

Hike en la strado trovesis irga instanco, qua obtenus evidenta la brul-ligno. La trabi baris nun parto dil strado. Soldato kun fusilo gardis la ligno en korto ed inspektis kelkfoye la strado.

JIVAGO vartis a favora okaziono. La soldato esis denove en korto, e la nivo divenis nun plu densa. Lore il iris en la ombro al monto ek ligno, tiris ek la staplo poka bloko, pozis ol sur la shultro ed iris alonge la obskura muri a sua domo.

En domo esis nula la brul-ligno, e la ideo da JIVAGO trovis acepto. On dissegis la bloko. JIVAGO sidis koram la furnelo e varmigis. Il dicis nula vorto. Lua bopatro tiris la stulego al furnelo por varmar su. JIVAGO transdonis la jurnalo a sua bopatro e dicis: „Hike! Vu devas lektar to. Multe plezuro!" JIVAGO pikis per la hoko en furnelo e dicis en su ipsa: „Grandioza kirurgio! On forigas koncize la fetida, olda tumori! Simpla decido pri la oldega neyusteso! On ne adoras pluse sur la sulo ica sistemo. La fakto, ke on exekutis ica procedo til la fino, esas olda rusa moro. Esas kam la absoluta lumo di Pushkin, esas kam la neflexebla realeso di Tolstoi." „Ka tu dicis Pushkin? Momento, me esas senfriste pronta. Me ne povas samtempe lektar ed askoltar", interruptis Gromeko JIVAGO. Gromeko kredis, ke JIVAGO parolabis kun lu.

„Avan omno, quo esas geniala pri ica afero? Se on imperus, ke irgu devas krear nova mondo e nova tempo, ica persono postulus, ke on aranjas libera loko por lu. Il vartus til la fino dil olda tempo venus, ed il bezonus nova dato, reda lineo e vakua papero.

203

E nun? La nova, la miraklo dil historio, ica revelo existas nun en nia normala vivo. On ne komencis kun la komenco, ma en la mezo, sen dato, dum la tramvoyo vehis tra la urbo. To esas geniala. Nur vere granda eventi povas venar en tante desfavoroza tempo kam hodie"

9

La vintro venis segun la predico. Ol esis ne tante teroriva kam la du sequanta, ma tenebra, hungranta e kolda, en signo dal superhomala peni konservar la ekglitanta vivo. Tri teroriva vintri aparis, e ne omno eventis 1917-18 segun la nuna memoro, ma forsan unesme plu tarde. La tri vintri formacis uneso, e nulu povis distingar oli. La olda vivo e la nova ordino montris ankore diversa formi. Existis ankore nula furianta enemikeso kam dum la civila milito, ma anke nula interligo. Esis du diversa partisi sen konsento. Omnaloke eventis nova elekti: en la privata domi, en la instanci, en la fabrikerii ed en la publika edifici. On kambiis la personi. Regnis nun komisarii kun absoluta povo, homi kun fera volo en nigra ledra-vestii kun revolveri, viri, qui razis su rare, e qui dormis ankore plu rara. Li konocis la borgezo, la spekulanti, la filistri, e li indulgis nulu, li traktis ili per demonala moko kam poka furtisto.

Ica viri agis segun la propra programo, e tandem singla instanco divenis bolshevista. La olda hospitalo portis nun la nomo Duesma Nova Hospitalo. Anke venis altra strukturi. Kelki ek la personalaro iris ipsa, nam li ne volis laborar sub ica kondicioni.

204

Li venis ek richa familii, posedis modo-praktikeyi, esis snobi, babiluli e flateri. Li klarigis, ke lia konduto esus civitanala obligo, e li boikotis lia altra kolegi e traktis ili desupre. JIVAGO volis restar.

Dum la vesperi eventis sequanta konversi inter spozulo e spozino:

„Ne obliviez, ke tu devas venar merkurdie al kelero dil Medicinala Societo por querar la du saki kun terpomi. Me ne savas, ka me esos libera por helpar. Ni prenos la glit-veturo."

„Bone, Yura. Ma nun tu devas dormar. Tu ne povas exekutar omno hike e nun. Tu bezonas repozo" „Regnas generala epidemio. La subnutrivo febligas la konstituciono. Me ne povas vidar tu e patro. Ni devas facar irgo, ma quo? Ni devas esar plu prudenta. Audez. Ka tu dormas?" „No."

„Me ne timas pro me. Me esas vivema e forta. Ma se me tamen maladeskas, lore tu devas sendar me aden la hospitalo. Senfriste."

„Pri quo tu parolas, Yura! Deo impedez! Pro quo tala vorti ante la tempo?"

„Merkez! Ne plus existas sincera homi ed amiki. Ja tote ne kompetenta personi. Se irgo eventas, irez a Pitshushkin, se il transvivas. Ka tu dormas?" „No."

„Ica raskali desaparis pro luxo, pompo e bona vivo. Naturale omno pro principi. Se on renkontras li, li preske ne salutas. 'Ka vu laboras por la reduli?' E li mokas. 'Yes', me dicas. 'E me esas fiera pro nia indiji, e me respektas la homi, quin kauzis oli.'"

205

10

Dum longa tempo la homi vivis de milyeto-paplo e fish- supo ek haringo-kapi. Rostita haringi esis la duesma menuo. On manjis anke kruda sekalo e frumento. Kelkfoye on facis ek to gruelo.

Amikino di Tonya, la spozino di profesoro, klarigis a Tonya la arto di bakar pano en furnelo. Parte on vendis la pano. Tale on povis renuncar pri la aplikado de la fera furnelo, qua varmis en nula maniero. Tonya bakis bone, ma ne eventis vendo. La JIVAGO- familio sufris ditreso.

Ulmatine la mediko iris aden la hospitalo. En domo existis nur ankore du planketi de ligno. Tonya serchis en dina peliso a raptajo.

El venis en stradi, ube rurani ek la proxima vilaji vendis kelkfoye legumo e terpomi. Ica ruranin el bezonis. Balde el atingis elua skopo. Yuna viro en ruranala vesti iris kun el kun poka, ludili-simila glit-veturo al korto dil Gromeko-familio.

En la kesto sur la glit-veturo jacis sub mato birko- branchi, ne plu dika kam la balustradi di land-domi sur fotografuri ek la lasta yarcento. Tonya savis, ke oli posedis nula valoro, nur humida ligno, neapta por varmigar. Ma el ne povis selektar, e diskuti esus superflua.

La rurano portis la birko-ligno en la domicilo, e recevis por la ligno la spegulo-armoro di Tonya por sua yuna spozino kom donaco. Il recevis anke sako de terpomi, e questionis apude al preco por la piano che la pordo. Kande Yuri JIVAGO venis heme, il dicis nulo pri la komerco da Tonya.

206

Certe, pro quo on ne povis aplikar la armoro di Tonya

kom brul-ligno, ma ton li ne povis exekutar.

„Ka tu vidis la folieto sur la tablo?" questionis lua

spozino.

„Ka da direktisto? Yes, on informis me. Me devas facar malado-vizito. Me bezonas nur kelkete repozo. Ma la loko esas pasable vasta. Irg-ube che la triumf-arko. Me notis la adreso"

„Li ofras komika honorario. Lektez! Botelo kun germana konyako o siorino-kalzi. Quala stimulo! Triviala stilo ed absoluta nekonoco pri nia nuna vivo. Forsan irga nov-richi" „Yes, forsan furnisanto"

Il opinionis poka entraprezanti, qui recevis dal statala povo certena favori, se la ekonomiala situeso esis mala. Tale eventis kontrati pri diversa livradi. Ne temis plus pri la olda chefi di irga firmi e grand- kapitalieri. Li esis ruinita per la revoluciono. Esis simpla komercisti por la dio, nova e stranjera homi sen radiki. La mediko drinkis varmega aquo kun lakto e sakarino. Lore il iris al malada muliero.

Trotuari e stradi jacis sub alta nivo. Parte la nivo atingis la plu infra fenestri. Sur la strado iris muta, mi-vivanta ombri, qui portis irga nutrivi. Vehilin on vidis apene. On vidis an la domi ankore la shildi. En la olima butiki esis nun konsumi e kooperativi, ma la pordi esis klozita ed avan la fenestri esis greti.

La kauzo ne esis nur la manko di vari, ma anke la generala transformado dal omnadia vivo. La statala komerco ne povis atingar omna domeni en la socio e bezonis tempo.

207

11

La domo, quan doktoro JIVAGO volis vizitar, trovesis en la Brestskaya-strado, ne fore de la Tverskaya- Pordego. Ol esis kaserno-simila edifico en ante-diluvia arkitekturo kun interna korto e ligno-galerii an la dom- muri. La lokacanti esis jus en kunveno kun reprezentantino di distrikt-soviet, kande subite aparis militala komisiono por examenar armo-permisi e konfiskar ne-legala armi. La natshalniko pregis la reprezentantino restar e dicis, ke la trasercho ne durus longe. Plu tarde omni povus finar la kunveno. Kande doktoro JIVAGO atingis la dom-pordo, on komencis kun la trasercho en la lojeyo, a qua volis la mediko. Soldato kun fusilo gardis la eskalero, qua duktis al galerii. Il refuzis la trairo da JIVAGO, ma la natshalniko intervenis e volis mem vartar, til la mediko povis finar sua vizito che la malada muliero. Yuna polita viro kun melankolika okuli aceptis la mediko. Il esis tre konfuza pro la maladeso di sua spozino e timis la trasercho, ed il sentis granda respekto por la medicino. Il volis propre parolar nur tote koncize, ma tamen esis la vorti longa e konfuza. La tota lojeyo esis plena de fripo e luxo-vari por sekurigar certena valoro, nam la pekunio perdis singla dio olua kompro-povo. Kelka moblari esis nekompleta. La yuna viro kredis, ke sua spozino havis nevroso. Il raportis a JIVAGO pri la kompro da atinqua ludo- horlojo, qua esis nun ruinita. Il duktis la mediko aden la apud-chambro por prizentar la horlojo. Kelkfoye la horlojo komencus ludar de ipsa, exemple menueto, ma nun ol esus itere muta.

208

Lua spozino falabis en paniko, nam el kredis, ke elua lasta horo venus. Nun el jacus en lito, el manjus e drinkus nulo, el delirus ed el ne perceptus lu. „Ka vu do kredas, ke el havas nevroso?" la mediko questionis hezitante. „Vu duktez me a vua spozino." Li eniris la apud-chambro, en qua pendis lustro ek porcelano. An singla latero dil lito stacis nokto-tabli ek mahagono. En lito jacis poka muliero kun granda nigra okuli. La kovrilo atingis elua mentono. Kande el vidis la amba viri, el facis refuzanta signi per elua brakio, dum la matin-robo glitis til la axelo. El ne perceptis sua spozulo e kantis, quale se nulu esus en chambro. El ploris pri la kansono e volis, ke on el duktus heme. La mediko volis examenar el, ma el prizentis omnafoye la dorso.

„Me devas examenar el", dicis JIVAGO. „Ma me povas

ja facar la diagnozo. El havas tifo en tre grava formo. El

sufras tre. Vu devas transportar el aden la hospitalo. La

komforto hike esas neimportanta, ma el bezonas nun

medikala surveyado dum la unesma semani. Ka vu

povas prokurar fiako o glit-veturo? On devas envelopar

el varma. Me skribos hospitaligo."

„Yes, certe. Ma, vartez! Kad el havas vere tifo?

Terorigante!"

„Regretinde, yes."

„Me timas, ke me perdos el! Ka vu ne povas traktar el hike per frequa terapii? Me pagos singla honorario" „Me ja klarigis la afero. Esas importanta nun la permananta observado. E nun prokurez irga veturo! Me skribos la hospitaligo. Me iros a vua domo-komitato. Me bezonas nam la stampuro dil komitato e plusa formalaji"

209

12

La questionado e traserchado fineskis. La lokacanti, envelopita en varma tuki o en pelisi, retroiris aden la kolda chambro, olim la magazino por ovi, nun la loko dil dom-komitato.

En chambro trovesis kontor-tablo e kelka stuli, qui ma ne suficis por omna personi. Pro to esis en chambro longa, vakua ov-kesti kom stuli. Monto ek tala kesti trovesis en altra angulo dil chambro ed atingis la plafono. Ibe esis anke amaso di konjelita ligno-lano, en qua kuris rati cirkume. Oli venis ed iris. Dika muliero saltis adsur irga kesto, levis la robo, predfrapis per la pedi e kriis ebria: „Olya, Olya, en tua chambro esas rati! Desaparez, monstri! Eieiei, la rato komprenas me! Nun ol kuras super la kesto! Se ol nur ne venas sub la robo! Ho, me havas pavoro, pavoro! Forturnez via vizajo, viri. Pardonez, me obliviis. Ne existas plus viri. Nur ankore kompani civitani" La krianta muliero portis apertita peliso. On vidis elua du-mentono, la abundanta mamo e la ventro, kovrita per tensita silka kostumo. El esabis probable en irga tempo la leonino inter ordinara komercisti e butik-helpisti. Elua pork-okuli esis kam fenduri. En vizajo el havis lezo per acido sur la sinistra vango ed en sinistra boko-angulo, qui aspektis nun preske charmante.

„Ne kriez, Chrapugina. Tale on ne povas laborar!" vokis la muliero di distrikt-soviet, qua on elektabis kom prezidantino. La olda lokacanti konocis el bone, ed el konocis li bone. Ante la komenco dil kunveno, el parolabis kun Fatima, la olda menajestrino, qua lojis olim en obskura kelero kun la spozulo e la infanti, nun ma en unesma etajo en du hela chambri kun la filiino.

210 „Nu, quale tu standas?" questionis la prezidantino. Fatima lamentis, ke el ne povis domtar la laboro sola kun la granda domo e la multa lokacanti, nam el ne havus helpo. La multa obligi en domo, exemple la netigo dal strado e la korto, nulu exekutus. „Ne kapitulacez, Fatima. Ni ja montros ube la voyo kuras! Ka to esas dom-komitato? Kad on povas kredar to? Hike existas kriminala elementi, obskura figuri, sen oficiala enregistrigo. Ni elektos altra komitato. Me facos ek tu dom-intendantino, ma tu devas aceptar ica poziciono."

Fatima pregis la prezidantino, ke el ne facez to, ma vane. La prezidantino examenis la chambro e la lokacanti e postulis kalmeso. Lore el iniciis la kunveno. El kritikis la nekapableso dal olda komitato e propozis la nomizo da kandidati por la nova elekto. Tandem el traktis altra problemi.

El dicis: „Yes, tale esas to, kompani. Do, ni parolos klar-texto. Via domo esas granda, ed apta por apartamento. Tale ni povas lokizar nia delegiti. La urbala distrikt-soviet uzos la domo kom albergo por voyajanti, e la domo portos la nomo dil kompano Tiversin, qua lojis olim hike. Kad existas objecioni? Nun pri la questiono dal libera spaco. Vi havos tempo un yaro. La laboristi obtenos de ni altra lojeyi, la ne- laboristi devas serchar por su ipsa irgo. Li havos fristo de dek-e-du monati."

„Qua che ni ne laboras? Tala personi ne existas! Omni laboras!" venis la voki. Irgu kriis: „To esas rusa shovinismo! Omna nacioni esas egala. Quo esas to!" „Ne omni samtempe! Quale me povas respondar? Quo esas kun la nacioni, civitano Valdyirkin? Chrapugina esas rusino ed obtenos anke altra lojeyo."

211

„Ne riskez! Kad altra lojeyo! Tu olda matraco! Tu kun tua sennombra posteni!" kriis Chrapugina, e nun el komencis insultar la prezidantino ek plena anmo. „Tu serpento! Tu demonino! Ka tu ne konocas respekto?" vokis Fatima fuirioza. „Ne intervenez, Fatima. Me povas defensar me ipsa. E tu, Chrapugina, silencez! Altrakaze me transdonos tu al instanci senfriste pro nelegala distilado!" La tumulto kreskis. La homi impedis singla diskuto. En ica momento aparis la mediko. JIVAGO parolis kun irga persono ek la komitato, ed ica persono vokis, la manui kom parol-tubo: „Galiulina! Venez! On volas parolar kun tu."

La mediko ne povis kredar, quon il vidis. Magra olda muliero, la menajestrino, iris a lu. La mediko astonesis pri la simileso inter matro e filiulo. Ma il ne montris sua identeso. Il dicis: „Muliero ek ica domo (il nomizis la nomo) „havas tifo. On devas agar nun senfriste, altrakaze trovos la epidemio difuzo. Ultre to la muliero devas aden la hospitalo. Me skribos hospitaligo e bezonas la legitimigo dal dom-komitato. Quale ed ube me povas facar to?"

La menajestrino kredis, ke JIVAGO parolus pri la transporto.

„Fiakro da urbala distrikt-soviet venos por vehar la kompanino Olya Dyomina heme", el respondis. „La kompanino Dyomina renuncos certe en ica kazo pri la fiakro. Nula sorgo, kompano mediko, ni transportos la malada muliero aden la hospitalo." „Oh, me nur serchas ad irga loko, ube me povas skribar la hospitaligo... Pardonez, ka vu ne esas la matro da Galiulin, Yusup Himasetdinovitsh? Me esis kun lu en la fronto-regiono."

212

La menajestrino paleskis. El sizis la manuo dil mediko e dicis: „Venez kun me. En la korto ni povas parolar." Apene li esis ek la chambro, el dicis: „Ni devas parolar nelaute. Nulu darfas audar. Deo konservez! Yusup iris mala voyo. Qua ja esas Yusup? Nur laboristo! Yusup devas savar, ke simpla populo vivas nun plu bona, mem blindulo povas vidar to. Me ne konocas tua pensi, ma Yusup esas pekulo. Deo ne pardonos. Patro da Yusup nun mortinta, ma sen vizajo, brakii e gambi" El ne povis parolar pluse e nur facis signo per la manuo. Lore el dicis: „Venez. Me donos a tu la fiakro. Me savas, qua tu esas. Mea filiulo esis hike dum du dii. Il raportis. Il dicas, ke tu konocas Lara Guichard. El esis bona puerino. El vizitis ni ofte. Kad esas posible, ke la maestro kombatas kontre la maestro? Venez, ni volas questionar pro la fiakro. Kompanino Dyomina donos ol a ni. Ka tu konocas el? El laboris en la butiko di talioro, che la matro di Lara. Venez."

13

Esis ja obskura. Omnaloke esis nokto. Nur la hela lumo ek la posh-lampo saltis super la niv-kovrita strado, ma sen irga utilo. Dop li esis la domo, ube multa homi konocis Lara, ed ube anke esabis elua spozulo Antipov kom puerulo. Olya Dyomina turnis su bonhumoroza a doktoro JIVAGO: „Ka vu povas trovar la voyo anke sen posh-lampo? Altrakaze me donos ol a vu, kompano mediko. Yes, me amis Lara tre, kande ni ankore esis poka puerini. Me lernis en la butiko di talioro. Me vidis Lara en ica yaro. El esis en Moskva. Me insistis, ke el restis. Ma ne, el ne volis. El elektis Pavlusha ne per la kordio. Nun el forvoyajis."

213

„Quon vu pensas pri el?"

„Atencez, esas glata hike. Me ja dicis al homi centfoye, ke li ne varsez lia lavo-aquo avan la pordo. Ma on parolas kontre la muro. Quon me pensas pri el? Nula tempo! Tale, hike me lojas. Me dicis nulo a Lara pri elua fratulo Rodion, qua esis oficiro e mortis probable per kuglo. Forsan me povas liberigar elua matro, mea olima chefino. Me atestos por el. Tale, me devas irar ad ica direciono. Til rivido!"

Li separis su. La lumo ek elua posh-lampo falis sur streta eskalero e sur la fangoza muri dil sordida domo. La mediko stacis en la tenebro. Dextre esis la Sadovaya- Triumfalnaya, sinistre la Sadovaya-Karetnaya. En la nokto la amba voyi ne similis ad ordinara stradi, ma a forest-voyi en la Taiga od en la densajo di Siberia. Heme esis hela e varma.

„Pro quo tu venas unesme nun?" questionis Tonya, ma el ne vartis ilua respondo, ma dicis: „Kande tu esabis for, hike eventis komika afero. Me obliviis dicar a tu. Papa ruinis hiere la vekigilo ed esis desesperanta. La lasta horlojo en domo. Il volis reparar ol, ma vane. La horlojifisto postulas preske tri mi-kilogrami de pano. Neaudita preco! Quon on povas facar? Papa ja kapitulacis. Ma subite, nur pensez, ante un horo, la vekigilo sonigas! Ka tu komprenas? Ol funcionas itere." „Quale che mea malada tifo-muliero", jokis Yuri e raportis pri la muliero kun la ludo-horlojo.

14

La tifo aparis plu tarde. La JIVAGO-familio vivis en extrema mizero. Li esis en la proximeso de la morto.

214

Doktoro JIVAGO iris al partiso-membro, a qua il salvis olim la vivo. La viro facis por la mediko, quon il povis. Ma la civila milito furiis en lando. Ma la favoranti di Yuri esis permanata survoye. Ultre to il kredis, ke la desfacilesi posedis naturala kauzo, ed il celis, ke il ipsa hungris.

Doktoro JIVAGO turnis su nun al furnisanto en la proximeso dil Tverskaya-Pordego. Ma icu desaparabis en la lasta monati, ed anke ilua nun sana spozino savis nulo. Nova lokacanti lojis en domo. Olya Dyomina esis en la fronto-regiono, e siorino Galiuilna esis absenta. Uldie il recevis permiso por brul-ligno, segun la stalala preco, ma on devis transportar la ligno de Vindavski- staciono.

Il iris apud la charo, qua transportis la ligno tra la senfina Mestshanskaya-strado. Subite il sentis febleso en la gambi, ed il komencis shancelar. La tota strado divenis neklara. Il perceptis, ke il havis la maladeso - tifo. La veturisto helpis e tiris JIVAGO de la strado. Plu tarde la mediko ne povis dicar, quale il venis, jacante sur la brul-ligno, heme.

15

Il deliris dum du semanti. Il vidis en sonjo Tonya, qua queris la tablo-lampo. Il vidis hela stradi. Il povis laborar. Ed il skribis. Il skribis per pasiono, quon il volis skribar ja sempre. Nur kelkfoye aparis yuna viro kun aziana okuli en siberiana mantelo e trublis. Il savis, ke ica yuna viro esis la morto. Ma pro quo la morto helpis skribar ilua poemo? Ka la morto povas advere helpar?

215

Lua poemo ne temas pri rezurekto o pri entombigo, ma pri la inter-tempo. La poemo nomesas „Konfuzo". Il volis skribar ja sempre, quale dum tri jorni tempesto ek nigra tero kombatas kontre la eterna personigo di amo, tam kam la ondi batas kontre la rivo. Du linei persekutas lu: Me esas joyoza, ke me povas tushar, ke me esas veka e povas sentar.

La tushado esas inferno, disfalo e morto, ma anke printempo, Magdalena e la vivo. Il devas vekar. Il devas sentar la vivo. Il devas rezurektar.

16

Lente il risaneskis. Unesme il ne serchis en sua felicego ad irga imaji, ma il aceptis omno, memoris pri nulo ed astonis pri nulo. Lua spozino donis a lu blanka pano kun butro, teo kun sukro ed anke kafeo. Il joyis pri la saporoza manjajo kam pri poezio e fabli - to omno il bezonis dum konvaleco. Ma kande il povis pensar itere, il questionis sua spozino: „De ube tu havas to omno?" „De tua Granya." „Qua esas Granya?" „Granya JIVAGO." „Ka Granya JIVAGO?"

„Nu, tua mi-fratulo Yevgraf ek Omsk. Kande tu esabis sen koncio, il vizitis nin ofte." „Kad en rentiro-mantelo?"

„Yes. Ka tu vidis lu, quankam tu esis sen koncio? Il renkontris tu irg-ube en domo, tale il raportis. Il volis prizentar su, ma il havis pavoro pro tu. Il lektas tua kozi. Nun il esas itere heme. Il volas, ke ni vizitas lu.

216

Il esas misterioza viro. Me kredas, il posedas streta kontakto kun la nova guverno. Il dicas, ke on devas evitar dum un o du yari la granda urbi e devas vivar sur la ruro. Me parolis kun lu pri la posedajo dil Krueger- familio. Il dicas, ke ni devas vehar adibe. Ibe on povas establisar gardeno, e la foresto stacas avan la pordo. On ne irez stulta kam mutono al bucherio." En aprilo voyajis la familio JIVAGO en la fora Uralo, al olima domeno Varykino, che la urbo Yuryatin.

Sepesma parto Dum la voyiro

1

En fino di marto venis la unesma varma dii, trompanta printempo-sendati, sequata de forta koldeso. La Gromeko-familio preparis haste la voyajo. On klarigis al intertempe sennombra lokacanti, ke la prepari esus generala netigo ante Pasko. Yuri JIVAGO esis kontre la voyajo. Il ne impedis la prepari, nam il kredis, ke en lasta momento omno fiaskus. Ma la afero progresis, e nun on devis serioze konsilar. Il advokis la familiala- rondo e parolis kun Tonya e la bopatro pri sua dubiti. „Do, ka vi kredas, ke me eroras, e do ni vehos?" il questionis.

Lua spozino sizis la vorto. „Tu dicas, ni devas vartar du yari, lore ni povas propozar en la regiono di Moskva parcelo ed erektar gardeno. Ma quo esas en la inter- tempo? Ka tu povas dicar nulo pri ica grava afero?"

217

„La pura idiotajo", sustenis Alexander Gromeko sua filiino.

„Bone, me kapitulacas", aprobis Yuri. „Me timas nur la absoluta necerteso. Ni iras per klozita okuli en la nekonoceso, sen irga imagino pri la situeso. De la tri homi en Varykino, du ne plus vivas, la matro e la avino, e la triesma, avulo Krueger, esas probable en karcero kom gajo-homo. Dum la lasta milito-yaro eventis irgo kun la foresto e la fabrikerio. Il vendis oli ad irga stranja personi o banko, ma ni savas nulo pri irga kontrato. Qua posedas la lando nun, me opinionas, qua instanco administras nun la lando? Kad on abatas ligno? Ka la fabrikerio laboras? Qua e quo havas ibe la povo, e qua havos la povo, se ni esas ibe?

Vi esperas, ke Mikulizyn salvos ni. Ma ka la olda administranto vivas ankore? Kad il vivas ankore en Varykino? Ni savas nulo pri lu! Ma pro quo disputas? Vi volas vehar. Me aprobas. Ni devas examenar, quale on nun voyajas. La afero ne permisas tardigo."

2

Yuri JIVAGO iris al staciono di Yaroslav. On duktis la voyajanti a ligna barili, qui iris tra omna saloni dil staciono. Sur la stonoza sulo jacis homi en griza manteli, tusis e sputis, kriis, sen respektar la eko en la vulti.

Esis multa maladi, qui transvivabis la tifo. Li ne trovabis liti en la hospitali, e nun devis servar la stacioni kom albergo. JIVAGO ne savis, ke la nombro esis tante granda.

218 „Vu bezonas dokumento por servo-voyajo", dicis la portisto kun blanka avantalo a Yuri. „Vu devas questionar singla dio. Treni esas rareso en ica dii. Tja, e lore (il frotis la polexo an la indiko-fingro)... Irga vari. Vu devas subornar. Altrakaze nula veho. Esas ja trista afero."

3

En ica tempo on vokis Alexander Gromeko pro konsultadi al Maxim Supra Soviet por Nacionala Ekonomio e Yuri JIVAGO a grave malada guvernala membro. Amba viri recevis honorario en la por ica tempi maxim valora formo, nam bilieto por nutrivi por la unesma privata disdono-loko.

Ica loko trovesis en la magazino di garnizono che la Simon-kuvento. La mediko e sua bopatro transiris la korti dil kirko e la kazerno ed atingis stonoza vulto, qua duktis al kelero. Dop ligna barilo esis la jeranto, qua pezis e disdonis sen hasto la nutrivi e trastrekizis oli de la listo.

Esis ibe apene homi.

„Me bezonas via pakiguro", dicis la jeranto a Yuri e Gromeko, pos ke il examenabis la bilieti. Amba viri astonesis, kande li recevis en la kusen-tegili farino, grueli, sukro, makaronii, lardo, sapono, alumeti e kaukaziana fromajo. Li kompresis lia poka, multa tegili aden du granda dorso-saki por ne despitigar la jeranto per lenteso, qua esabis tante grandanma. Li venis ek la kelero aden la fresha aero e sentis, ke li ne vivis por nulo, e ke Tonya, la yuna dom-siorino, laudus e prizus li.

219

4

La viri trains nun la instanci por recevar dokumenti pri servo-voyaji e lojeyo-permisi, dum Tonya selektis diversa objekti por la bagajo.

El iris sempre itere tra la tri chambri, qui validis nun kom la domicilo dil familio Gromeko, ed examenis singla objekto por la voyajo.

Nur poka parto ek la asortajo esis personala bezono, omno altra esis objekti por la kambio-komerco dum e pos la voyajo.

Tra la apertita aero-klapo venis printempo-aero, qua odoris a fresha franca paneti. En korto kriis hani e exultis ludanta infanti. En chambro regnis naftalin- odoro, qua venis ek la apertita kofri. Pri la utensilaro por la vintro existis multa teorii da voyajanti ek la konocataro.

Tonya konocis ica indiki e reguli, ed el kredis preske, ke irga sekreta voco suflus ica instruktadi nun por el. „Tuki, tuki", parolis la voci. „Ma dum la voyajo on facos kontroli, e to esas danjera. Kostumi esas bona. En tote tuki, manufaktur-vari, vestaji, ma nula olda. Nula fripo, nula pezoza objekti. Nula korbi, nula kofri. Omno devas esar en saketi, quin muliero od infanto povus portar. Bona esas salo o tabako, ma kun granda risko. Pekunio en Kerensky-rubeli. Desfacila afero esas la dokumenti." E tale pluse, e tale pluse.

5

Vespere, ante la departo, venis nivo-tempesto. La vento driftis griza nubi al firmamento, nubi, qui transformis la obskura stradi en blanka veli.

220

En domo esis omno aranjita. On transdonis la chambri e la rest-havajo en gardo ad olda gespozi. Li esis parenti di Yegorovna ek Moskva, e Tonya konocis li depos la lasta vintro.

Markel on ne povis fidar. Il raportis al milico, qua esis nun lua politikala klubo, ke la dom-posedanto Gromeko dum la tota yari kauzabis lua nesaveso, e ke il celabis, ke la homo decendus da simio.

Tonya duktis la gespozi ed olima prokuraciero la lasta foyo tra la chambri. El transdonis la klefi, montris omna armori e klarigis omno.

Tabli e stuli stacis an la muri, la bagajo jacis en irga angulo, e la fenestri esis sen kurteni. La nivo-tempesto vidis aden la chambri. Ol vekigis diversa memori en singlu. Yuri pensis pri sua infanteso e la morto di sua matro, Tonya e sua patro pri la enterigo di Ana Ivanovna. Li kredis, ica nokto esus la lasta nokto, e ke li ne rividus la domo. Li eroris. Ma singlu ek li lasis pasar ankore unfoye la vivo koram su e kombatis kontre la lakrimi.

Tonya konservis koram la stranjera homi suteno. El konversis kun la gespozi. Ed el adportis sempre itere donaci, kostumi e tuki, a li pro la nobla servo por la familio Gromeko e JIVAGO. La kostumi esis blanka kam la obskura nivo-kovrita strado, qua vidis dum ica lasta adio-vespero tra la fenestri.

6

Kande la matino venis, li iris al staciono. La lokacanti dormis ankore en ica horo. Siorino Sevorotkino, la pulsanta forteso en domo che omna komuna aktivesi, kuris de pordo a pordo e vekigis la lokacanti.

221

„Atenco, kompani! Adio-vizito! Rapide! Rapide! La Gromeko-familio forvoyajas!"

La lokacanti iris al vestibulo e sur la eskalero dil dopa pordo, nam la chef-pordo esis ja de longe klozita. Li grupigis su kam por fotografuro.

Li esis ankore fatigita, li frostis sub la mizeroza manteli e pedfrapis, nam lia pedi esis nuda en la feltboti. Markel esis, quankam en ica tempo existis preske nula alkoholo, ebria. Il falis sur la balustrado. Lua ofro transportar la bagajo al staciono trovis refuzo, ed il despiteskis. On forsendis lu.

Extere esis ankore obskura. La nivo falis en la kalma vento nun plu densa. La granda tufatra floki semblis haltar super la sulo por kurta momento, quale se oli pripensis, kad oli falez o ne.

Kande li atingis la Arbat, jorneskis. La nivo kovris la strado per blanka velo, e nul-loke esis homala anmo. Nulu aparis koram la voyajanti. Tandem li vidis subite vakua fiakro kun niv-kovrita kavali ed eniris la vehilo. Nur JIVAGO iris segun la propra deziro kun vakua manui al staciono.

7

Kande il atingis la staciono, Tonya e sua patro stacis avan ligna barilo en senfina serpento. Li eniris la treno ne en la staciono, ma irg-ube en labirinto dil reli. La sordida staciono jacis sub glacio, e la lokomotivi haltis extere. Nyusha e Sashenka ne esis che la matro e la avulo, li promenis sub la granda avantekto ed lia korpi odoris a petrolo kom protekto kontre tifo-lausi. Tonya indikis sua spozulo al bilieto-ofico.

222 „Lasez vidar, quala stampuron tu havas", el dicis kande il retrovenis. JIVAGO donis ad el super la barilo diversa paperi.

„To esas bilieto por delegiti", dicis irga viro dop el, dum il regardis la stampuro. Altra viro, irga tipo, qua semblis konocar omna yurala reguli, klarigis: „Per ica stampuro vu havas pretendo pri klaso-vagono o pasajanto-vagono, se tala existas."

La tota serpento intervenis e voci resonis: „Irez ed examenez, ka tu trovas klaso-vagono. Probable existas sennombra. En ica dii tu devas esar felica, se tu povas sidar sur bufro."

„Ne atencez lu, siorulo. Me klarigos. Nun ne vehas personi-treni. Existas nur ankore treni por soldati, punisati e bestiaro. Vorti havas multa signifiki. Ma pro quo kauzar konfuzo? On devas donar korekta klarigo" „Ka tu savas omno plu bona, ruzozo? La libera bilieto por delegiti esas nur un latero. La navani havas bona okuli e revolver! Li vidos senfriste: posedanta klaso, mediko, olima gemastri. La navano pafmortigos lu kam rato"

Subite eventis nova situeso por la mediko e sua familio. La homi en la serpento vidis tra la granda fenestro di staciono ek dika vitro. Ibe trovesis homi e grupi, quin on povis vidar klara en reto dil nivo. Unesme on kredis, ke li esus fervoyisti, ma lore aparis tota grupo avan lokomotivo.

„Apertez la pordi, vi raskali!" kriis voci ek la serpento. La serpento progresis.

„Videz, ibe li iras tra la dop-pordi! La vagoni esos ja plena, dum ni devas vartar! Apertez la pordi, altrakaze ni asaltos!"

223

„Pro quo la tumulto", dicis la viro kun la yurala konoci. „Li esas punis-laboristi por Petrograd. Nun li devas vehar al esto-fronto. Kontre lia volo. Sub surveyo. Li devas fosar tiralier-tranchei."

8

Li vehis ja tri dii, ma li esis ankore en la proximeso di Moskva. Aparis vintrala imajo. Reli, agri, foresti e la tekti en la vilaji esis kovrita per nivo. La tota familio trovabis spaco en la sinistra angulo sur la supra ligna lito. Tonya voyajis la unesma foyo en varo-treno. En Moskva JIVAGO devis levar la mulieri al pordi dil vagono pro la alto, ma nun la mulieri povis enirar la vagono sen helpo.

La vagoni esis por Tonya quale stabli sur roti. Pro quo oli ne disfalis? Ma la movadi en la vagoni per la rotaxi duris nun ja tri dii. La voyajo fluis sen irga incidenti, e la sorgi da Tonya restis sen rezulto. Kande la longa treno haltis, qua konsistis ek duadek-e- tri vagoni, ol haltis che la poka stacioni od per la pinto, la mezo od la fino.

En la unesma vagoni esis soldati, en la meza privati ed en la lasta vagoni la laboristi por Petrograd. La voyajanti ek ica lasta kategorio, proxime 500, esis homi ek omna evo-grupi kun diversa tituli e profesioni. La ok vagoni, en qui li vehis, prizentis bunta spektaklo. Ibe esis bone vestizita richi, borso-spekulisti ek Peterburg, advokati, eleganta veturisti, balnisti, tatariana fripisti, dementuli ek dementerii, qui ne plus existis, monaki e poka komercisti.

224

La alte situita sioruli sidis cirkum la furnelo sur ligna kesti, naracis irga historii e ridis laute. Li havis relati ed esis gaya, nam heme esis influanta parenti, qui agis por li. Eventuale li povis ankore dum la voyajo libereskar per pekunio.

La simpla homi, viri kun e sen barbo, portis boti ed apertita kaftani o longa kamizi sen zono super la pantaloni ed iris nuda-peda. Li stacis avan la apertita pordi e regardis obskure la peizajo e la habitanti. Li esis tacema, nam li ne posedis la necesa relati ed esis tote sen espero. Kelki ek li voyajis anke inter la ordinara pasajanti en la meza vagoni, pro ke plaso mankis.

9

Se la treno proximeskis ad irga staciono, Tonya levis

kelkete sua kapo sur la ligna lito por examenar tra la

apertita pordo, ka la loko esus bona por irga kambio-

komerco. To eventis anke nun. La lenta veho dil treno

vekigis el ek la mi-dormo. Esis nun plu granda staciono,

e la treno haltus por plu longa tempo.

Tonya sideskis, frotis la okuli e queris ek la saketo

bunta manuo-tuko kun diversa motivi.

Intertempe JIVAGO vekis. Il saltis adinfre e helpis

Tonya.

On vidis la arbori dil staciono, la branchi kovrita per dika nivo, quale se oli volis prizentar al treno pano e salo. La navani saltis ek la treno sur la trotuaro, ube ja stacis kelka komercistini, qui volis vendar kontrelege viktualii.

La homi liberigis la voyo pro la navani en lia nigra uniformi, quale se li esus skiisti en plena rapideso.

225

Dop la angulo dil staciono stacis multa ruranini ek la proxima vilaji kun kukombri, kazeo, rostita bovo-karno e kazeo-tarto ek sekal-farino. Eli konservis elia vari sub dika lit-kovrili pro la kaldeso. La mulieri e puerini timis la ruda navani-joki, ma anke ilia funciono, nam la detachmenti, qui kombatis kontre la nelegala komerco konsistis grandaparte ek navani.

La embaraseso dal ruranini ne duris longe. La treno haltis e la altra pasajanti venis. Omno intermixis su. La komerco prosperis.

Tonya preterms la ruranini, la manuo-tuko sur la shultro, quale se el volis lavar su dop la staciono per nivo. Voko resonis: „He, urbo-muliero, quon tu postulas por la tuko?"

Ma Tonya ne haltis, el iris kun sua spozulo pluse. En la grupo stacis ruranino kun nigra kapo-tuko, sur qua esis reda figuri. Elia senshama okuli cintilifis. El vidis a dextre e sinistre, examenis, ke ne existis danjero, iris a Tonya e forprenis la kovrilo de la vari. El susuris: „Videz! Ka tu konocas tala kozi? Ka tu ne volas havar? Rapide, altrakaze li forprenos mea vari. Donez a me tua manuo-tuko por la Polotok." Tonya questionis: „Quo esas Polotok, mea karino?" La ruranino klarigis, Polotok esus duima, rostita leporo e prizentis la animalo koram Tonya. „Donez a me tua manuo-tuko! Pro quo tu regardas tale? Ol ne esas hundo. Mea spozulo esas chasisto. Esas vera leporo." La komerco eventis. Amba partisi kredis facar bona kambio. Tonya shamis pro la povra ruranino. Ma la ruranino esis subite en hasto e desaparis kun elia amikino en profunda nivo heme.

226

En ica momento eventis tumulto. Olda muliero kriis ek

la turbo: „Adube tu kuras, tu nobla homo? Ube esas tua

pekunio, tu senskrupula kerlo? Ho, tu avida boko, restez

stacar! Kompano! Helpo! Rapto! Ibe fugas la furtisto!

Arestez lu!"

„Ma quala viro?"

„La viro sen barbo! Ibe! Il ridas!"

„Ka la viro kun la truo en maniko?"

„Yes, certe, yes!"

„Ka la viro kun la peco sur la maniko?" „Yes, yes, il esas la furtisto!" „Quo eventis hike?"

„Il prenis de la olda muliero lakto e pano, drinkis e manjis e desaparis. Nun el lamentas e ploras." „On devas persekutar lu. On ne povas tolerar to." „Probez nur! La viro konsistas preske nur ek kartochi! Il instruktos ya tu."

10

En dek-e-quaresma vagono voyajis plura viri, qui esis obligita por la laboro-armeo. Lia gardisto esis la soldato Voronyuk. En la grupo existis tri partikulara viri: la olima kasisto di statala brandi-taverno en Petrograd, Prokor Pritulyev, la dek-e-sis-yara Vasya Brykin, aprentiso ek feraj-komercerio, e la olda grizhara revolucionisto Kostoyed de Amur, qua konocis preske omna karceri ek la antea guverno. Omna rekrutiti esis inter su stranjera, ed unesme dum la voyajo li konoceskis. Dum la veho experiencis la kasisto Pritulyev e la aprentiso Brykin, ke li esis samlandani, e ke la treno transirus ica regiono plu tarde.

227

Pritulyev venis ek la urbo Malmysh, esis poka, variol- cikatroza, leda viro kun herisono-frizuro. Il portis nigra- sudorifanta griza redingoto, esis tacema kam idolo, meditis, frotis sua veruki sur la manui til oli sangifis e tandem pusifis.

Ante un yaro, il promenis sur la Nevski Prospekt e venis en policala kontrolo. Dum la kontrolo on trovis, ke il posedis nutrivo-karto por ne-laboristi ek la quaresma kategorio. On duktis lu e multa altra homi sub surveyo a kazerno. La plu multa homi venis trans Moskva al esto- fronto.

Pritulyev havis spozino en Luga, ube il ante la milito laborabis. Lua spozino experiencis pri lua nefortuno e hastis a Vologda por serchar lu, ma vane. El trovis nula persono.

En Peterburg Pritulyev kunvivis kun muliero, Pelageya Tyagunova. Ica muliero kun bela manui e dika hartreso, akompanis Pritulyev ek libera volo dum la transporto. Nulu povis komprenar, pro quo mulieri trovis Pritulyev dezirinda. En altra vagono voyajis helblonda e magra puerino kun la nomo Ogryskova, plusa konocatino di Pritulyev. La Tyagunova nomizis el „Siringo" e „Naztruo".

La amba mulieri esis rivalini ed evitis singla kontakto. Nulu savis quale la puerino e Pritulyev aranjis renkontro. Forsan eventis la kontakto, se on recevis ligno e karbono, nam omna voyajanti devis helpar dum la aceptado.

228 11

La historio di Brykin esis tote altra. Lua patro mortis en milito. Lua matro sendis lu de la vilajo a Peterburg al onklo en la aprentiseso.

Dum la vintro on vokis la onklo, qua posedis feraj- komercerio en Apraxin-korto, al lokala Soviet pro kelka informi. Ma il venis aden la falsa chambro. Hike sidis la komisiono por la laboro-armeo. Esis ibe multa homi. Subite aparis red-soldati, duktis la homi al Semyonovskiye-kazerni, ube li devis pasar la nokto. La sequanta dio on duktis li al staciono, ube treno a Vologda ja vartis por la transporto. La novajo pri la aresto da tante multe homi atingis la urbo en nula tempo. Multa parenti aparis che la staciono por prenar adio. Inter li esis anke Vasya e sua onklino, qua volis vidar la onklo ankore unfoye. La onklo pregis la gardisto Voronyuk, ke il povis irar de la greto a sua spozino por kurta momento. Ma la soldato volis garantio, ke la onklo retrovenus. Kom garantianto onklo ed onklino ofris la nevulo. La soldato aprobis, e nun on duktis Vasya aden la klozita tereno e la onklo darfis irar. Ma onklo ed onklino ne retroiris. Kande la trompo divenis evidenta, Vasya komencis plorar. Il falis koram la pedi dil gardisto, kisis ilua manui, ma vane. Il devis restar. La gardisto ne esis kruela viro, ma esis danjera tempo ed on devis plenigar la ordino. La gardisto responsis pri sua vivo por la korekta nombro, e tale venabis Vasya en la laboro- armeo.

La revolucionisto Kostoyed de Amur, qua posedis alta reputeso che la olima carala e nuna guverno, indikis che la surveyo pri la netolerebla situeso di Vasya.

229

La gardisto konfesis, ke advere existus krianta neyusteso, dicis ma, ke la nuna situeso e formala obstakli permisus nula aktivesi. Il esperis, ke on povus klarigar en loko la afero.

Vasya esis bela puerulo ed aspektis kam carala korpo- gardisto od anjelo en pikturi. Il esis pura e sincera kam nula altra persono. Il audis volunte la rakonti e konversi dal olduli. Lia vizajo lasis perceptar pri quala temo on jus parolis. La vizajo dil puerulo reflektis la signifiki dal vorti kam spegulo.

12

Kostoyed sidis supre kom gasto che la JIVAGO-familio e mordetis an la lepor-shultro, quan il recevabis da JIVAGO. Il timis aer-fluo e kataro. „Quala fluo, de ube ol venas?" il questionis ofte. Sempre itere il kambiis sua sido-plaso. Se il trovis justa plaso, lore il dicis: „Hike esas bona." Il plusmanjis, lekis sua fingri, netigis oli per posho-tuko, dankis e klarigis: „La fluo venas ek la fenestro. Ni devas klovagar ol. Ma ankore unfoye pri nia disputo. Vu eroras, doktoro. Rostita leporo esas splendida. Ma la dedukto, ke la vilajo esus en bona stando esas riska penso, extreme audacoza."

„Ho, ma no", respondis Yuri JIVAGO. „Regardez nur la stacioni. La arbori stacas ankore. La fenci anke. Ed ica merkati, la ruranini! La maxim pura plezuro, ica aspekto! Existas ankore vivo. Irgu havas joyo. To justifikas omno."

230 „Yes, se lo esus tale. Ma no, vu ne konocas la situeso. Vu devas trairar la regiono, for de la treno-lineo! Omnaloke permananta tumulti inter la rurani. Kontre blanka e reda trupi, segun la ceptro. Forsan vu dicos, la rurano esas kontre singla ordino e ne savas quon il volas, ma no, il volas tote altra afero kam ni amba. Kande la revoluciono vekigis lu, il kredis ke sua libera vivo venus, sen irga dependo. Ma nun il trovesas en la tenalio dil nova socialista super-stato. E la vilajo ne trovas kalmeso. Vu ma dicas, ke la rurani standas bone. Vu savas nulo, mea amiko, e vu volas savar anke nulo." „Korekte, tote korekte! Pro quo me devas sorgar por omni ed omno? La tempo ne indulgos me, e mea taski kreskos. Do me darfas ignorar fakti! Vu dicas, mea vorti ne esus identa kun la realeso. Kad en Rusia existas irga realeso? Ol celas su. Pro quo me ne povas kredar, ke la vilajo prosperas, anke se to esas eroro? Quale me povas vivar? Ma me devas vivar, me havas familio." JIVAGO facis gesto per la manuo. Lua bopatro povis finar la disputo kun Kostoyed. La mediko glitis sur la ligna lito til la fino e vidis adinfre por examenar la situeso.

Ibe konversis Pritulyev, Voronyuk, Tyagunova e Vasya. Pritulyev raportis pri la trafiko-moyeni en sua regiono, ka pede o per la kavalo. Vasya saltis de sua sido e repetis la nomi ek la regiono, quale se oli esus magio. „Do ka vu livas la treno en Sukoi Brod?" il questionis per shancelanta voco. „Certe! To esas nia staciono! E lore vu iros a Buiskoye?" „Yes, trans la rurala voyo."

„Certe, yes! Me konocas la vilajo Buiskoye. Ka vu konocas anke la rivero Pelga? Ma certe, kad ne?

231

Vu devas irar sempre alonge la rivero, lore vu atingos ni. Nia vilajo Vereteniky! Che la eskarpa rivo. Ibe on ruptas stoni ek la roki, por la muel-petri. Ed en Vereteniky esas mea matro e mea amba fratini, Alyonka ed Arishka. Mea matro aspektas kam vu, Pelageya Nilovna. El esas yuna e havas blanka pelo. Onklo Voronyuk, onklo Voronyuk, me pregas vu!" „Nu, quo? Pro quo tu babilas kam kukulo? Onklo Voronyuk! Onklo Voronyuk! Certe, me savas, ke me ne esas onklino! Quon tu volas, quon tu postulas? Ka tu volas fugar, kad ne? Dicez! Tu desaparas, e me povas dicar Amen. Li pozos me avan la muro" Pelageya Tyagunova vidis aden la foreso e tacis. El metis sua manuo sur la kapo di Vasya e ludis penseme kun la bruna hari di Vasya. Elua okuli dicis, ke esus stulteso parolar koram omni kun Voronyuk pri tala aferi. Elua okuli dicis: vartez, omno venos de ipsa, restez kalma.

13

Kande li venis pluse al esto, grelis surprizi. Li vehis tra nesekura regioni, ube rapter-bandi lojis, tra regioni, ube olim revolti existis.

La treno haltis sempre plu ofte en libera agro, kontrol- grupi venis en la treno, examenis bagajo e personala detali.

Unfoye la treno restis stacar dum la nokto. Nulu venis por vekigar la voyajanti. JIVAGO saltis ek la treno, nam il kredis, ke irga acidento eventabis. La treno stacis en libera agro, en la mezo di poka abiet- foresto.

232

La kun-voyajanti, qui livabis anke la treno, raportis a doktoro JIVAGO, ke la lokomotivisto lasis haltar la treno sub la pretexto, ke hike esus danjera regiono, e ke il devus examenar la voyo unesme per drezino. Kelka voyajanti volis subornar lu por vehar, ma vane. Nun la navani intervenus, e li havus probable suceso. Dum la voyajanti raportis, le nivo brilis en reflekto dil flami ek la kameno. On perceptis kelka nigra figuri, qui kuris sur la lokomotivo. La lokomotivisto esis inter li e duktis la grupo. La navani persekutis lu. JIVAGO e kelka voyajanti iris al lokomotivo. Sur la libera voyo avan la treno prizentis su ica ceno: La navani stacis en profunda nivo cirkum la lokomotivisto. La lokomotivisto kriis: „Me dankas, vi heroi! Kun la revolvero kontre la propra fratulo! Me esas laboristo! La treno devas haltar! Kompani voyajanti! Vi vidas, quon li facas kun me! Me sorgas ya nur por via sekureso, ka vi ne komprenas? E to esas via danko! Nu, pafez, vi heroi! Kompani voyajanti, vi esas testi! Hike me esas, sur libera agro!"

Inter la voyajanti resonis diversa voci. Kelki vokis:

„Quon tu dicas? Eventis ya nulo! Ni permisos nula

violento! Li volas nur timigar tu!"

Altri vokis: „Tu agas korekta! Tolerez nulo! Adavane,

lokomotivisto!"

Navano, redhara giganto, turnis su al voyajanti e dicis en stranjera acento: „Exkuzo, ma pro quo ica bruiso? Vi ankore maladeskos en ica koldeso! Do, irez aden la vagoni, ma rapide!" La voyajanti obediis, e la redhara navano iris al lokomotivisto e dicis: „Nula histerio, kompano lokomotivisto. Ni durigos nia veho!"

233

14

Dum la sequanta dii, la treno devis haltar sempre itere por ne ekreleskar sur la niv-kovrita reli. En tote dezerta e solitara loko haltis la treno, ed on ne povis perceptar quik ke ibe esis la ruinuro di olima staciono. Sur la fasado on povis lektar ankore la nomo Nishny Kelmes. La staciono montris signi di incendio, e la vakua senhoma vilajo dop la staciono montris la sama signi. La unesma domo karboneskis, en la duesma domo precipitabis du trabi adinterne, omnaloke sur la strado jacis ruptita glit-veturi, fenci, olda lado, ruptita utensili. Per la varmego la nivo esis parte for, parte glacieskis. La vilajo e la staciono ne esis tota vakua. Hike ed ibe on vidis kelka homi.

„Ka via tota vilajo forbrulis en fairo?" questionis

kompatante la tren-duktanto. Il stacis sur la trotuaro,

kande la stacionisto venis ek la ruinuro.

„Bona jorno. Me salutas vu. Yes, nia vilajo ne existas

pluse. Ma existas plu mala aferi"

„Me ne komprenas."

„Ne questionez."

„Ka Strelnikov?"

„Yes."

„Ka vi facis eroro?"

„Ne ni. Ne temas pri la lineo. Nia vicini. Ibe la vilajo! Nishni Kelmes. Ibe esas la kulpanti" „Quon li facis?"

„Preske omna morto-peki. Li forpulsis la komitato kontre la rurala povreso, lore li agis kontre la dekreto pri la livro da kavali por la Reda Armeo, e li ne obediis la impero pri la mobilizado. E nun videz!"

234 „Do yes, lore omno esas klara. E nun eventis artilrio-

fairo"

„Precize."

„Ka de la kuras-treno?" „Certe."

„Regretinde. Ma to ne esas nia afero."

„Ultre to nivo di hiere. E la nuna nivo esas anke nula

joyo. Vu restos probable kelka dii hike."

„Ne parolez sensencajo. Me havas en treno soldati por

la fronto. Ni ne povas stacar longe."

„Esas nula sensencajo. Videz, la reli esas kovrita per

nivo, ni havis dum un semano nivo-tempesto. E nula

laboristi por evakuar la nivo. Preske la tota vilajo esas

for. E la altra homi ne povas facar to."

„La diablo anke! Sterko! E quon ni facas nun?"

„Ni devas liberigar la reli. Lore vu povas vehar pluse."

„Kad existas multe nivo?"

„Parte. En la meza lineo. Tri kilometri. La altra parto esas libera, ibe esas Taiga. La foresto protektis la reli. Anke en libera agro esas omna vakua, la vento forbalayis singla nivo."

„Diablo, quala puniso! Me pedfrapos la treno. La voyajanti devas helpar" „Me opinionas anke."

„Nur la reda soldati e navani ni devas indulgar. Ma ni havas viri por la laboro-armeo e pasajanti, do sepa-cent viri."

„Bone. Plu kam necese. La pasajanti devas helpar. Ni bezonas ankore shoveli ek la altra vilaji." „Mea Deo. Quala pecho! Ka ni plenigos la afero?" „Certe, ni havas multa manui. Esas treno-lineo, vivo- veino. Quon vu pensas?"

235

15

La netigo dal reli duris tri dii e tri nokti. La familio JIVAGO ed anke Nyusha helpis per omna forteso. Esis por li la maxim bela tempo dum la voyajo. La regiono posedis certena nekonocata karaktero. Ol memorigis pri la deskripto da Pushkin pri la Pugatshov- revolto, e pri la aziana atributi en la raporti da Aksakov. La sekreto da ica regiono konsistis anke en la destrukto dal domi e pro la neacesebleso dal habitanti, qui evitis la kontakto kun la voyajanti pro timo de denunco. La homi devis laborar en grupi, ne omni kune. Soldati gardis la loko.

La netigo eventis che diversa loki, samtempe, avane, en la mezo e dope. La nivo apud la reli separis la singla grupi. Tandem esis la tota lineo liberigita. Esis klara frost-dii. La voyajanti iris nur dum la nokto aden la vagoni. On laboris en diversa tempi, tale ke la homi ne divenis fatigita, nam existis nur poka nombro de shoveli, ma multa laborema viri e mulieri. La laboro esis la pura plezuro.

Ibe, ube la JIVAGO-familio laboris, la regiono esis libera e piktinda. A la esto la peizajo formacis ondoza serio de kolini til la horizonto.

Sur altajo stacis domo, quan on povis vidar de omna direcioni. Cirkum la domo trovesis gardeno. La nivo facis omno glata e ronda. Ma probable fluis en la valo dum la printempo rivereto aden la tubo dil viadukto sub la staciono, qua nun kovris alta nivo. Kad ankore irga persono vivis en la domo, o kad ol esis vakua e disfalis, pro ke la rurala komitato konfiskabis ol?

236

Ube esis la olima habitanti, quon eventis kun li? Ka li fugis al exterlando? Ka la rurani mortigis li? Ka li laboris nun pro la bona reputeso kom specalisti en la distrikt-urbo? Ka Strelnikov indulgis li, o kad il traktis li kam la kulaki?

La domo sur la altajo stimulis la kuriozeso, ma ol tacis en eterna tristeso. Ma en ica tempo on ne questionis pri irga aferi, pro ke nulu povis respondar. La suno kauzis sur la nivo-surfaco tala brilo, ke on devis timar blindeskar. La shovelo rekoltis regulala tero-peci. Omno memorigis pri la infanteso, kande la poka Yura, en mantelo el muton-felo, sur la korto, formacis ek la nivo kubi, piramidi, tarti, fortresi e groti. Ho, quala bela vivo, okul-festino, ambrozio!

La tri dii en la fresha aero poslasis sentimento pri satureso. Ne sen motivo. La voyajanti obtenis vespere fresh-bakita varma pano ek irga loko. La pano esis vernisizita kun gurmanda krusto.

16

La voyajanti amis la ruinuro dil staciono, kam on amas albergo en la nivo-montaro dum exkurso. Li inkulkis la poziciono dil edifico, la extera aspekto e la domaji. Vespere, dum la sunsubiro, li retroiris al staciono. La suno desaparis ankore sempre dop la olda birko avan la fenestro dil telegrafisto. La extera muro esis ruptita. Nur la dopa angulo dil chambro esis integra. Ibe esis omno kam antee: la kafebruna tapeto, la furnelo, la nigra listo di inventario an la muro. Se la suno atingis la tero, ol tushis la furnelo, jetis bruna lumo sur la tapeti e jetis la ombro dil birko an la muro.

237

En la altra parto dil edifico existis klozita pordo kun la surskriburo ek la unesma jorni dil februaro-revoluciono: „Ni pregas, ke la maladi por kurta tempo ne serchas a medikamenti e pansutensilaro. Pro grava afero, me devas siglar ica pordo. Chef-kuracisto di Ust-Nemda." La reli esis nun sen nivo, ed on povis vidar olia rekta lineo. Dextre e sinistre de la reli jacis la dika nivo- kolini, protektata de la amba muri dil nigra foresto. Omnaloke stacis homi kun shoveli sur la reli. Nun omni povis vidar su, e li astonesis pri la granda nombro de homi.

17

La teno vehus en poka hori, quankam la nokto stacis koram la pordo.

Ante la departo, JIVAGO e Tonya iris adextere por juar la lasta foyo la beleso de la libera relo-lineo. Nula homo esis ibe. La mediko e sua spozino vidis en la foreso, parolis kelka vorti, ed iris lore al vagono. Survoye li audis la kriacho da du mulieri, Ogryskova e Tyagunova. Amba mulieri iris en la sama direciono kam JIVAGO e Tonya, ma inter amba pari stacis la treno kun la senfina vagoni.

La mulieri esis en granda ecito. Probable eli sinkis sempre itere en la nivo. Foye eli kriis, foye eli susuris, segun la situeso. Evidente siorino Tyagunova persekutis la Ogryskova ed uzis elua pugni. Elu varsis elua rivalino kun infama malediki, plu infama e plu maligna kam malediki da simpla ed ordinara viri.

238 „Ho, tu sordida homino, tu fangoza animalo!" kriis la

Tyagunova. „Ka tu facas bela okuli? Ka tu ne esas

kontenta kun mea stultulo, hundino? Ka no? Nun tu

serchas infantala anmo, nun tu volas devorar yunulo!"

„Ho, lore tu do esas anke che Vasya?"

„Me instruktos tu, ho yes, ka Vasya! Tu pestala bubono!

Me mortigos tu, tu ne meritas vivar!"

„Ho, for kun la manui! Tu furioza muliero! Quon tu

volas de me?"

„Me volas, ke tu putras, tu kun tua senshama okuli!" „Certe, me esas hundino e pestala bulbono. Ma ka tu savas, quon la homi dicas che ni pri persono quale tu? Genitita en la kanaleto, la mariajo sur la strado, la rato kom spozulo, la infanto divenis herisono. Helpez, helpez, el volas mortigar me! El esas dementino, helpez, helpez!"

„Venez rapide", urjis Tonya. „Me ne povas audar tala kozi. Esas ya repugnanta. La afero ne povas trovar bona fino."

18

Subite omno divenis altre, la peizajo e la vetero. La lineo trairis monti, kolini ed altaji. La nord-vento tacis. Ek la sudo venis varmo kam ek furnelo. Foresti kreskis sur la monti-lateri, e la treno devis prenar sempre itere plu longa acenso. Anhelante la treno desaparis en la denso dil foresto. On povis vidar ne multe. En foresto regnis dormo e kalmeso kam dum vintro. Kelkfoye la arbori e bushi liberigis olia branchi de nivo. JIVAGO sentis somnolo. Il dormis, meditis ed askoltis sur la ligna lito, ma eventis nulo.

239

19

Dum JIVAGO dormis, la printempo dissolvis la nivo. Li laborabis dum tri jorni en Ust-Nemda, ma ankore sempre kovris dika nivo-amasi la senfina, vasta spaci. Unesme la nivo desfrostis kalma e celita. Kande la gigantala laboro esis finita, la miraklo prizentis su adextere. Sub la nivo fluis la aquo e levis olua voco. La densa foresto pavoreskis. Omno en foresto vekis. La aquo esis libera e fluis en la vasto. On povis vidar fumuro e vaporo. Tra la foresto fluis vera riveri super diversa ebenaji e kolini e dissolveskis tandem en aquo- polvo. La tero ne povis absorbar la aquo. La radiki dil oldega abieti absorbis la aquo.

La printempo venis aden la cielo, e la cielo kovris su per nubi. Grandega pluvo liberigis la tero de la lasta nivo- amasi.

Doktoro JIVAGO vidis ek la fenestro-luko, qua esis sen kadro ed askoltis.

20

La explotado di mineyi venis plu proxima e la regiono divenis plu populizita, dum la disto inter la stacioni divenis plu poka. La voyajanti kambiis plu ofte kam antee. En la poka inter-stacioni venis nova gasti, dum altri livis la treno. La nova gasti ne dormis, ma sidis en la proximeso dil pordo e parolis pri lokala aferi e departis lore la treno che la sequanta staciono. JIVAGO povis konkluzar ek la konversi, ke la blanka armeo en la nordo esis en supereso, e ke Yuryatin stacis preske ante la konquesteso. Ultre to, la blanka armeo stacis sub la komando di Galiulin, ma forsan esis to nur rumoro, e la mediko tacis por ne desquietigar lua familio.

21

Yuri JIVAGO vekis en la komenco dil nokto pro neklara felico-sentimento. La treno haltis che staciono, qua balnis en hela lumo dil blanka nokto. Ek la lumo venis la vasteso e libereso dil tota regiono. On povis kredar, ke la staciono stacis sur altajo, qua garantiis libera travido. Sur la trotuaro iris parolanta ombri. JIVAGO sentis en la voci la respekto pri la noktala horo e la dormanta voyajanti, quale en la olda tempi ante la milito.

Lore subite lauta voci e boti-bruisi. Ma en la proximeso trovesis aquo-falo, qua la blanka nokto per fresho e libereso plugrandigis. Esis la aquo-falo, qua kauzabis la felico-sentimento en dormo di JIVAGO. La aquo-falo simulis la trompanta iluziono di kalmeso. JIVAGO falis itere aden la dormo.

En infra parto dil vagono konversis du viri. La unesma questionis: „Nu, kad esas kalmeso che vi, ka vi ruptis lia nuko?"

„Ka tu opinias la komercisti?" „Yes, certe,"

„Ni batis li mikra. Kelki ni devis mortigar, kom averto. La altri esas pacema. Ni recevis de li tributo" „Quante pud?" „40 000 pud." „No, tu mentias."

„Yes, 40 000 pud grani. La regiono hike esas splendida.

Omnaloke existas kultivado di cereali. Un komercisto

sidas apud la altru."

„Ne tro laute, tu vekigas la homi."

„Ja bone, ka ni volas dormar kelkete? La treno vehos ja

balde."

241

En ica momento on audis vibrado, qua dominacis mem la aquo-falo. Sur la duesma apud-relo preter-rapidis treno di plu olda strukturo. On vidis ankore brilar la lumi e tandem ol desaparis en la foreso. En infra parto dil vagono on aranjis la bagaji. „Bela spektaklo. Nun ni devas vartar." „Probable longe."

„Esis certe Strelnikov. Kuras-treno kun specala

destino."

„Yes."

„Il kombatas kontre la blanka armeo kam monstro." „Kontre Galeyev" „Quala persono esas il?"

„Ataman. Il devas blokusar Yuryatin kun la sklovakiani. La raskalo esas nekoncesema. Ataman Galayev." „Ka tu ne opinionas princo Galileyev?" „Tala princi ne existas. Pobable anke Ali Kurban" „Ali Kurban esas altra persono."

22

JIVAGO vekis matine. Il sonjabis pri bela kozi. La libera e beata sentimento venis itere. La treno haltis irg- ube. E ja itere on audis aquo-falo, forsan la olda, forsan anke irga nova.

JIVAGO endormis denove, e en mi-dormo il kredis audar tumulto e pazi. Kostoyed disputis kun la duktanto dil eskorto, amba viri kriis. Extere divenis ankore plu bela kam antee. En la aero jacis magio, printempo, la lasta nivo, flori, aromo e fresha tero, tale singlakaze kredis JIVAGO en sonjo.

242

23

Tonya dicis matine: „Tu esas komika, Yura. Plena de kontredici. Nulu povis vekigar tu dum la disputo e la tumulto hodie nokto. Nokte Pritulyev e Vasya Brykin fugis. E Tyagunova ed Ogryskova, yes, e Voronyuk. Omni! Ka tu komprenas? Quale? Nulu savas. Voronyuk volis sekureso, kande il deskovris la fugo dal altra personi. Ma quo eventis kun la li? On kredas, ke la mulieri portas kulpo. Forsan mortigis unu ek la mulieri altra muliero. La chef-gardisto iris al lokomotivo: Pro quo vu donas la signo por la departo? Ni devas kaptar unesme la fuganti. En la nomo dil lego!' La lokomotivisto dicas: „No! Quon vu pensas! Vu esas fola! Me havas soldati por la fronto e la maxim alta grado di impero! E me vartez pro vua fuganti?' Nun amba viri supervarsis Kostoyed kun reprochi. Pro quo, il, la revolucionisto, viro kun raciono, ne impedis la fugo! Nu, Kostoyed savis respondar. 'Ho', il dicis. 'Ka la kaptito devas gardar la gardisto?' Mi probis vekigar tu, Yura, ma vane, nula kanono povis vekigar tu. Ma pri to altra foyo. Mea Deo, patro, Yura, videz! Quale bela!" Li vidis ek la fenestro vasta ebenajo, qua esis til la horizonto kovrita per inundo. La kauzo esis irg-ube rivero, qua kreskis super la rivo. On povis kredar, ke la treno vehis direte tra la aquo. La aquo-surfaco esis en kelka loki dil stalblua koloro. En ica senfina aquo- dezerto lojis, ecepte prati e bushi anke blanka nubo- koloni, qui atingis kam fosti la sulo. En la mezo dil aquo on vidis streta landlango. „Anadi!" vokis profesoro Gromeko e vidis en la direciono. „Ube?"

„Ibe che la insulo! Ho, nun oli flugas aden la cielo."

243

„Ho yes, me vidas! Alexander Alexandrovitsh, me devas parolar kun vu. Me trovas la fugo dil homi splendida afero. Esis pacema afero, sen irga noco kontre altra personi. Li forkuris simple, kam fluanta aquo."

24

La blanka nokto en la nordo fineskis. On vidis omno kam iluziono: monto, foresto, abismo. La foresto montris olua unesma verdajo. Ol stacis infre de monto, avan abismo. En la proximeso trovesis aquo- falo. On vidis ol de la bordo dil abismo. Vasya Brykin ja konocis la mixajo ek timo e vervo ed evitis nun la voyo adibe.

La aquo-falo esis unika en la tota cirkumajo. Ol kauzis pavoro ed hororo, kam drako o monstro ek fablo. Ek la altajo precipitis la aquo-falo sur roko e dividis su. Vasya jacis en sua mantelo en foresto. Dum la matino aparis granda ucelo de la monto, deskriptis eleganta cirklo super la foresto e sideskis sur abieto, ibe ube Vasya jacis. Il levis la kapo, vidis la kolori dil ucelo e susuris kam en tranco „Ronsha" - tale on nomizis la ucelo en Uralo. Lore il levis su, prenis la mantelo ed iris a sua akompanantino. Il dicis: „Ni iros, onklino Pelageya. Vu obtenos ankore kataro. Pro quo vu regardas me? Ni devas irar. E ni devas restar en la proximeso dil vilaji. Ibe on helpos a ni. Ni ne povas mortar pro hungro. Onklo Voronyuk serchos ni. Pro quo vu ne parolas? Ka vu esas trista? Pro onklino Ogryskova? Elu vivas e forkuris. Anke onklo Pritulyev. Do, venez! Ni devas irar."

Pelageya levis su, donis a Vasya la manuo e dicis: „Bone, mea trezoro"

244 25

Kun jemanta vagoni vehis la treno trans monto. Infre kreskis yuna mix-foresto kun poka arbori. En valo jacis prati, qui esis nun sen aquo. Sur la herbo jacis omnaloke diversa trunki, qui esis determinita por traversi. La alt- aquo duktabis oli adibe.

La yuna foresto esis nun preske kalva kam en vintro. La

burjoni semblis superflua kam sordidajo, ma jus to esis

vivo, qua sizis la arbori en foresto.

Hike ed ibe stacis birki kun poka, fresha folii. Oli odoris

a rezino, rezino ek qua on produktas lako.

Ja balde atingis la treno klarajo. En la mezo dil loko

jacis gigantala tri-metro-trunki. Hike la lokomotivisto

frenagis. La treno restis stacar kun lejera inklineso en la

granda arko dil kurvo.

La lokomotivo sonigis alta hela toni, ed irgu vokis ulo. La voyajanti savis, ke la lokomotivo haltis por recevar ligno por la kombusteblo.

La pordi dil vagoni aperteskis. Sur la trotuaro trovesis turbo kam homi ek poka urbo. La rekrutiti ek la unesma vagoni ne devis partoprenar.

La libera ligno en la klarajo ne suficis por plenigar la tendro. On devis dissegar kelka longa trunki. On disdonis la segili ek la lokomotivo al du-viro-grupi. Anke la profesoro e la mediko obtenis segili. Ek la pordi dil vagoni on vidis gaya soldato-vizaji. Esis yuna viri, studenti, gimnaziani e serioza laboristi e patri di familii sen militala formaco o konoci pri la kombato. Li jokis e vokis, nam li ne volis reflektar pri la milito. Li savis, ke li esus ja balde en tumulto.

245

Li mokis pri la voyajanti, qui segis. „He, avulo, dicez simple, ke tu esas ankore infanteto, ke tu volas vidar tua matreto, ke tu ne povas laborar. He, Marva, atencez tua kostumo, altrakaze tu esos nuda! He, puerino, ne irez aden la foresto, me esos tua spozulo!"

26

En foresto stacis kelka sego-tresti ek palisi. JIVAGO e la profesoro serchis libera sego-tresto por segar. Esis printempo e la tero aparis ek la nivo, kam la yaro antee. Humideso vaporis ek la foresto e la tero semblis kam kaosa chambro kun quitigi, letri e paperi ek diversa epoki.

„Lente! Altrakaze vu fatigesos", dicis JIVAGO a sua bopatro e propozis pauzo.

Tra la foresto resonis kam en ritmo la rauka tono dil altra segili. En vasta foreso probis naktigalo olua unesma koncerto e same anke turdo. La vaporo ek la lokomotivo levis su aden la cielo, ed on audis bruiso kam lakto, qua eskapas ek la poto en infanto-chambro. „Vu volis parolar kun me", memorigis profesoro Gromeko sua bofiliulo. „Ka tu savas? Kande la anadi flugis aden la cielo, dum la inundo?" „Ho, korekta. Ma quale me povas dicar lo? Ni vehas sempre plu profunda aden la lando. La tota regiono esas en tunulto. Ni atingos ja balde nia skopo. Quon ni trovos ibe, ni ne savas. Ni devas facar en singla kazo konsento. Me ne parolas hike pri konvinkesi. To esus absurda. Ni konocas unu la altru bone. Ni esas poka mondo, singlu por su, se anke kun diversa opinioni pri la mondo. To esas klara. No, ni devas determinar nia futura konduto por evitar shamo"

246

„Ja bone, me komprenas. Tu trovis la korekta vorti. Do, ka tu savas ankore, kande tu donis a me la propagofolio kun la dekreti en vintro dum la nivo-tempesto? En ica folio esis omno klara, sen konceso, simpla. Ma tala idei vivas nur en la kapi dil autori. La politiko kambias omno. Quon me povas dicar? Ica filozofio esas stranjera por me. Ica povo esas kontre ni. Dum la revoluciono, nulu questionis me pro permiso. Ma on donacis a me fido, e tale me esas nun en obligo. Tonya esperas, ke ni povas oportune erektar legum-gardeno. Quon me povas respondar? Me ne konocas la hikala tero, la klimato, la sezoni. Ka hike povas kreskar irgo? Bone, ma ka ni facas la vasta voyajo pro legumo? No, ni havas altra skopo. No, ni volas partoprenar en irga maniero en vivo. Ni volas disdonar nia olda foresti, mashini, utensili, ne pro profito, no, pro moderna, kaosala koncio. Yes. La historio pri la posedajo en Rusia fineskis. La Gromeko- familio departis ja en la antea generaciono la ideo pri la profito."

27

La aero esis tepida e sufokanta, e Yuri JIVAGO ne povis dormar. Lua kap-kuseno esis humida. Il livis nelaute sua ligna lito ed apertis la vagon-pordo. Vaporo falis en lua vizajo. Nebulo, il pensis, nebulo. La dio esos varmega. Pro to la desfacila respiro, la mala dormo. La treno haltis che granda staciono, probable centra punto. La vagoni esis kovrita per nebulo. En la foreso on audis du speci di bruisi. La unesma bruiso esis kam spular linjo en aquo, la duesma bruiso esis kam tondro.

247

JIVAGO stacis nun extere de la vagono sur la sulo. Il perceptis la uniforma, profunda e kalma tono dal kanoraro. Tale do esas, il pensis, ni atingis la fronto. Il iris kelka pazi en veho-direciono. Pos du vagoni la treno fineskis. La lokomotivo e la altra vagoni mankis. Pro to li montris hiere ica kurajo, pensis la mediko. Probable li sentis, ke li venus senfriste al fronto. Il cirkumiris la pinto dil treno por serchar la voyo al staciono. Ma subite soldato stacis koram lu kun fusilo. Il dicis: „Adube? Pas-permiso!" „Quala staciono esas to?" „Nula! E qua esas tu?"

„Me esas mediko ek Moskva. Me voyajas kun mea familio en ica treno. Hike esas mea dokumento" „Me ne povas lektar en la tenebro irga dokumenti. Me ja povas pensar quala mediko tu esas. Me pafmortigus tu volunte senfriste. Ma nun retroirez, tale longe tu esas ankore integra."

Il kredas, ke me esus altra persono, pensis Yuri JIVAGO. Diskuto esus vane. Do me iros. Il iris en la altra direciono. La tondro dop lua dorso tacis. Ibe esis la esto. On vidis en nebulo la suno. JIVAGO progresis. La pedi dil mediko sinkis plu profunda en la lejera sablo. Pos kelka pazi il restis stacar avan neklara konturo en nebulo. Il vidis bateli, qui aparis ek la nebulo. Il stacis koram la rivo di granda rivero. La ondi batis kontre la eskal-portuo. Soldato venis de la rivo e vokis: „Quon tu volas hike?" „Quala rivero esas to?" questionis la mediko. La unesma soldato aparis nun anke e parolis kun la duesma. „Pro quo ni ne pafmortigas lu instantale? O kad il irez unesme aden la vagono?"

248

„Il devas irar unesma en la vagono. La chefo devas decidar. Pasporto!" vokis la duesma soldato e recevis la dokumenti da JIVAGO.

„Gardu lu!" il vokis ad irga altra persono. Lore il iris kun la unesma soldato al staciono. Peskisto aparis subite e tusetis.

„Tu havas fortuno, ke li volas duktar tu al chefo. Forsan esas to tua salvo. Nu, li plenigas nur lia devo. Nun esas la tempo por la populo. Plu tarde venos plu bona tempi. Tu ya vidas, li eroris. Li serchas irga persono, e li kredis, ke tu esus ica persono, la deliktanto kontre la laboristo-povo. Probez atingar la chefo! La soldati esas neimportanta. Li mortigus tu nur pro kopeke. Dicez, tu volas parolar kun la kolonelo!"

La peskisto klarigis, ke la rivero havus la nomo Rynva, e la staciono Rasvilye, qua esus avan-loko di Yuryatin. En Yuryatin eventis kombati, ma nun esus en la urbo nula soldato ek blanka armeo. La pekisto raportis ankore, ke sur la relo stacus la specala treno dil milit- komisario Strelnikov, qua recevus la dokumenti dil mediko.

Pos kelka tempo aparis altra soldato por forduktar JIVAGO. Il lasis tranar la kroso sur la sulo, quale se il devis helpar ebria kamarado, qua ne povis stacar. Il duktis la mediko aden la vagono di Strelnikov.

28

La amba personi eniris vasta salono-vagono tra per ledro kovrita koridoro. Kande li eniris la vagon, la rido e la movadi cesis. La soldato duktis nun JIVAGO tra streta koridoro en la meza vagono. Ibe regnis kalmeso ed ordino, e la soldati esis bon-vestizita e neta.

249

La mediko astonesis pri la stabala quartero dil senpartisa komisario, qua divenis fama e male reputata en kurta tempo en la tota regiono. Ma probable esis hike nur lua personala quartero, poka domala kancelereyo kun ligna kampanio-lito. Pro to regnis hike kalmeso kam en la koridori di balno-kuraceyo.

En la vagono, olima restor-vagono kun tapiso, stacis kelka stuli.

„Un momento", dicis yuna oficiro, qua sidis en la proximeso dil enireyo. La oficiro forsendis la soldato per nervoza kap-movo e la soldato desaparis. La mediko povis vidar sua dokumenti de la pordo. Oli jacis sur skrib-tablo koram plu olda oficiro. Il esis militala statistikisto. Il foliumis en libri, regardis strategiala mapi e skribis. Lore il vidis al fenestro e dicis: „Esos varmega dio hodie" Sur la sulo laboris inter la tabli teknikisto, qua reparis defekta konduktilo. La yuna oficiro levis su de la stulo por ne impedar la laboro. Apud la oficiro laboris stenografistino en olda mantelo kun defekta skrib- mashino. La yuna oficiro serchis kun el la kauzo dil defekto, e tandem venis anke la plu olda oficiro al skrib- mashino ed examenis la parti.

JIVAGO restis kalma. La fakto, ke on sorgis en ica maniero pri bagateli esis bona signo. Nu yes, il pensis. E tamen, en la proximeso tondras kanoni e homi devas mortar, e hike on parolas pri varmega dio. Forsan li vidis ja tro plu multe, forsan li perdis lia sentimenti? Il vidis nun anke ek la fenestro.

250 29

La reli iris de la treno til al staciono Rasvilye. Ol jacis en la avan-urbo Rasvilye sur altajo. De la reli duktis ruda ligna eskalero al staciono.

Hike trovesis granda tombeyo por lokomotivi. Olda lokomotivi sen tendri, kun kameni en la formo di taso o gambalo, stacis en la mezo di ruptita vagoni. Ica tombeyo hike e la tombeyo en la urbo, la olda fero sur la reli e la rustoza tekti e shildi montris imajo de vakuo e neglijegeso sub la blanka cielo, qua forbrulis per la suno.

JIVAGO konocis la sennombra shildi en Moskva e la fasadi. La skribo sur la hikala shildi montris tale granda literi, ke on povis lektar oli de la treno. La nebulo desaparis. Nur ankore poka restaji kovris la sinistra latero dil cielo en la esto. Ma nun oli separis su kam kurteno en teatro.

Sur monto, qua esis plu alta kam la avan-urbo, montreskis granda urbo, probable la centro dil distrikto. La disto facis la konturi simpla. Ol aspektis kam la monto Athos od oaziso en la dezerto, domo super domo e strado super strado.

Yuryatin! pensis JIVAGO. Ana Ivanovna e flegistino Antipova parolis ofte pri Yuryatin. Nun me vidas la urbo la unesma foyo. En ica momento la oficiri vidis subite omna ek la fenestro, e la mediko facis lo sama. On arestis plura personi sur la eskalero al staciono, inter li gimnaziano kun kapo-lezo. Sub la bandajo on vidis sango. La gimnaziano inter la amba soldati posedis bela vizajo ed esis ankore tre yuna. Lua kasqueto preske falis de la kapo. La amba soldati impedis to.

251

JIVAGO volis intervenar e parolar kun la yunulo o diskutar pri extera aspekti e vera formi. Il vidis latere. En la mezo dil vagono stacis Strelnikov, qua enirabis subite la loko per rapida ed energiala pazi. JIVAGO astonesis pri tala impozanta personaleso. Pro quo la vivo ne lasis rekontrar li plu frue? JIVAGO komprenis senfriste, ke ica viro esis la perfekta volpovo. Omno semblis existar en kompleta formo, la bela kapo, la longa gambi en la alta boti, la rapida pazo e la uniformo ek griza tuko. La gesti dil viro semblis naturala e sen posturo. Il esis viro, qua povis vivar en singla situeso sur la tero. Ica viro devis posedar la talento pri imitado. En ica tempo singlu imitis irga personaleso, heroi, generali, estri ek la populo o mem la propra kamaradi. Strelnikov ne montris, ke la prezenteso di JIVAGO konfuzigis lu. Kontree, il turnis su ad omni kun mieno, quale se JIVAGO esus membro en ica kompanio. Il dicis: „Ni povis forpulsar li. Li esas rusi kam ni, ma kun fola idei en kapo. E ni devas kuracar li. Lia chefo esis mea amiko, il venis ek proletariala familio. Il facis multa kozi por me e me esas en lua debo. Tamen me esas gaya, ke me povis forpulsar lu dop la rivero. Guryan, me bezonas komuniko. Me ne povas sendar mesajero. Kad esas varmega hike, kad ne? Oh yes..." Il turnis su al mediko ed examenis lu de la kapo til la pedi. La aresto repozis sur irga idiotajo. Kad il? pensis Strelnikov. No, nula simileso. Il ridis e dicis a doktoro JIVAGO: „Pardonez, kompano. Hike esas konfundeso. Mea soldati eroris. On prenis vu por altra persono. Vu esas libera. Ube esas la dokumenti dal kompano? Ah, hike.

252

Vu permisos poka regardo en la dokumenti... JIVAGO, doktoro JIVAGO... Memorigas pri Moskva... Me pregas vu, ka vu povas akompanar me por kurta momento? Mea vagono stacas apud ica vagono. Esos nur kurta por kurta tempo."

30

Quala homo esis ica viro? Quale il povis okupar tala poziciono kom ne-membro dil partiso? Nulu konocis lu. Pos la studio en Moskva, il esabis instruktisto en la provinco. Dum la milito on pensis il esus mortinta. La progresema fervoyisto Tiversin, Strelnikov vivis kom puerulo en ilua familio, garantiis por lu. La politikala estri fidis a Tiversin. En la tempo dal senmezura patoso e la maxim extrema opinioni, la revolucionala kredo da Strelnikov, sua fanatikeso, qua esis autentika e sincera, ne restis celita. Strelnikov pruvis en omna situesi sua politikala koncio. Lua agi esis fixita en servo-libro. Il agis kontre la rurani, qui rezistis la furnisado da nutrivi, il punisis la banditi, qui spoliis treno kun viktualii, il kombatis anke kontre la Rasin-soldati, qui provokis tumulto en la urbo Turkatui e kombatis lore en la Blanka Armeo. Omnaloke il venis kam nivo-tempesto, examenis, kondamnis e mortigis rapida, harda e sen kompato. Lua treno en la regiono finis la deserto en la trupi. La rekrutado experiencis nova organizado, ed omno divenis altre. Nova soldati venis en la Reda Armeo, on laboris kam en febro.

Kande la Blanka Armeo aparis ek la nordo, Strelnikov recevis nova operacala taski. Lua aktivesi esis sucesoza.

253

La populo nomizis lu Rastrelniko, la pafmortigulo, ma Strelnikov ignoris to, il timis nulo. Il esis naskita en Moskva. Lua patro partoprenis dum la revoluciono da 1905 e devis penitencar. Il ipsa esis ankore tre yuna, e kande il studiis en la universitato, il lernis plu zeloza kam la studenti ek la richa familii. La revolucionala devizi ne tushis lu. Il livis la universitato kun gigantala savo. Lua historiala e filosofiala savo trovis ek propra forteso kompletigo per la studio pri matematiko.

Il iris voluntante aden la armeo, e kande il experiencis pri la revoluciono en Rusia, il fugis ek la kapteso a Rusia dum la yaro 1917.

Il posedis du atributi, du pasioni. Lua pensi esis klara e nobla, lua sentimenti esis pura e varmega. Ma por la laboro kom ciencisto mankis la donaco deskovrar nova kozi, nova perspektivi. E por plenigar bona agi a lu mankis la granda kordio, qua esas granda, pro ke ol agas en poka aferi.

Strelnikov deziregis ja kom infanto a pura e nobla skopi. Por lu esis la vivo kam kombato-areno en qua la homi devis kombatar segun la sincera reguli por atingar perfekteso. Plu tarde il komprenis tandem ke la mondo esis altra, ed il deziregis a korekturo, volis vinkar la tenebra povi, volis esar judicianto. La desiluzionigo facis ek lu harda viro. De la revoluciono recevis il la armi.

31

Li esis en la vagono di Strelnikov. „JIVAGO, JIVAGO... Ka komercisto? No, mediko ek Moskva. Yes, certe. A Varykino. Ma quale vu venis adhike?"

254

„Nu yes, me serchas la tranquileso, la dezerto, la nekonocajo."

„Quon vu ne dicas! Quale poeziala! Ka Varykino? Me konocas la regiono. La olima posedajo dil Krueger- familio. Ka vu esas parento? Forsan heredanto?" „Pro quo la mokanta tono, pro quo heredanto? Quankam mea spozino... "

„Ah, ka vu volas al Blanka Armeo? Me devas informar vu, ke la destrikto esas netigita. Vu tardesas." „Vu mokas ankore sempre?"

„E lore militala mediko! Ni havas milito. To ya esas ja mea afero. La desertanti iras aden la foresti por serchar la kalmeso. Quon vu povas dicar?" „Dufoye vundita, lore la atesto pri nekapableso." „E nun vu prizentos a me atesto di irga popul- komisarieso, qua deskriptas vu kom absoluta sovietala homo', qua esis sempre loyala. Mea kara siorulo, ni havas nun la Lasta Tribunalo sur la tero, ni bezonas enti ek la apokalipso kun espadi e monstri kun ali, ma ne loyala mediki, qui simpatiar kun la nova povo. Ma me ja dicis, ke vu esas libera, e me plenigas mea vorto. Nur ica foyo. Me kredas, ni rividos nin, e lore eventos altra konverso, do prudenteso!"

JIVAGO restis tamen kalma. Il dicis: „Me konocas vua pensi pri me. De vua vidpunto vu esas mem korekta. Ma la disputo da vu kontre me, ica disputo me duktas ja dum mea tota vivo, ma me trovis nultempe acetebla klarigo. Me ne povas dicar to per vorti. Me iros nun, se me esas advere libera, e se ne, lore vu imperez pri me. Me ne devas justifikar me koram vu." La telefonilo sonigis. La konekteso esis pronta.

255

„Me dankas, Guryan", dicis Strelnikov e suflis plurfoye en la askoltilo. „Mea karulo, sendez irgu a me, qua akompanas la kompano JIVAGO. Tala afero ne darfas eventar itere! E lore donez a me la fervoyo-Tsheka en Rasvilje"

JIVAGO livis la vagono, e Strelnikov telefonis kun la staciono.

„Hike esas puerulo kun bandajo cirkum la kapo. Preske ankore infanto! Quala idiotajo! Yes, il bezonas medicinala helpo. Yes, vu devas gardar lu kam okulglobo. Vu portos la responso pri lu, vu en persono! Il bezonas anke nutrivo. Ho, kondamnata! Esas triesma persono en la konduktilo! Guryan, Guryan! Separez ni!" Forsan il esis olim skolano de me, pensis Strelnikov, dum il vartis al fino dil parolado kun la staciono. Nun il esas granda e revoltas kontre ni. Strelnikov adicionis la yari dum sua laboro kom instruktisto, plus milito e kapteso, ed examenis, ka la rezulto esus identa kun la evo dil puerulo. Plu tarde il serchis tra la vagon-fenestro en la panoramo la urbo-bordo di Yuryatin, ube lua lojeyo esis.

Ka spozino e filiino ankore esis ibe? Me devas vizitar li! Senfriste, sen ajorno! Yes, ma ka to esas posibla? Ibe esas tote altra vivo. Unesme me devas kompletigar la nova vivo, lore me povas retroirar al olda. Irga-kande, irga-kande. Yes, ma kande, kande?

Fino dil unesma libro

256