Фотаальбом

БЕЛАРУСАМ

Пакуль здрабняем на зямным абрусе

мы маналіт мінулага на друз,

не згасне сонейка над Беларуссю!

…Але ці ведае яно пра Беларусь?

Пакуль рунее жытняя палоска,

і пожню сцеражэ саломы стог,

нас не пакіне міласэрнасць Боска!

…Але ці помніць беларусаў Бог?

Пакуль мы даглядаем захад продкаў,

пакуль нашчадкаў досвітак глядзім,

нас не звязе ў нябыт Харона лодка!

…Але ці трэба гэта нам самім?

АД БЕЛАРУСАЎ

Бяззорней – лёс, імклівей – час.

Той б’е ў званы, той джалам круціць.

Чаго вы хочаце ад нас?

Ваду навошта каламуціць?

Навошта нас цягнуць у яр?

Вы хто? Калі ўжо разабрацца –

нашчадкі шляхціцаў, баяр,

ліцвінаў-вояў і казацтва.

А нам што веча, што статут,

што дзіды, што мячы, што шаблі.

Спрадвеку мучымся мы тут,

а зброя наша – плуг ды граблі.

Не трэба вабіць барацьбой,

і спакушаць не трэба раем!

Вы паваюйце між сабой –

мы, як заўжды, перачакаем.

КПЛІВАЕ ПРЫЗНАННЕ

Люблю цябе, народ мой памяркоўны,

за твой працоўны сверб і нораў роўны;

за тое, што ў сабе, як струк гароху,

што цягнеш воз свой ды крадзеш патроху;

за тое, што начальства паважаеш,

на здзекі і насмешкі не зважаеш;

за звычку, што характар твой стварае:

каб хатка між людзей, а хлеўчык з краю;

за простую, як ношка сена, сутнасць,

за тое, што ты супраць тых, хто “супраць”;

за тое, што і ў слова, і ў паперку

ты верыш, як яны ад тых, хто зверху;

за тое, што ты за сябе хітрэйшы –

што ты не беларускі, а тутэйшы.

ТАЛЕРАНТНАМУ

Ты сёння маеш выгляд млосны:

сядзіш пакрыўджаны і злосны

і зразумець не можаш сам,

за што цябе пакрыўдзіў хам.

Ты нарадзіўся не заўчора

і ведаеш: бяда – не гора.

То лепш бы плечы распрастаў

і адхвастаў, каб той не ўстаў.

А не – гімнастыка такая:

сціскай далонь, калі пустая.

За горла ўзяць – не за гужы,

бо ён жа – пан, а ты – мужык.

Таму ты будзеш ногці грызці,

пакуль нарэшце знойдзеш “выйсце”:

у клетку шуснеш, быццам трус.

А як інакш? – ты ж беларус.

ХВАРЭЮ

Пасляпрацоўны цёмны час.

Упёрлася ў тралейбус нас,

лічы, Мамая войска.

Дыхнуўшы ў твар мне тым, што піў,

мужык спытаў, як цвік забіў:

– Я еду ў бок Лагойска?

– У тым напрамку.

– З працы прэш?

І плацяць трохі ўрэшце рэшт?

– А ну іх! Больш чакаем…

– А што ж ясі?

– Ды штосьці ем…

– А ў цэлым як?

– Ну як? Жывем.

А хто памрэ – хаваем.

Відаць, недаспадобы быў

яму нудотны мой матыў,

i ад жыццёвай прозы

зноў збiў мяне знянацку ён

на свой экстравагантны тон:

– А ты чаму цвярозы?

Ён па-блазнерску падміргнуў

і іранічна працягнуў:

– Ну, я з цябе дурэю!

І, як перад сабой самім,

я апраўдаўся перад ім:

– Хварэю я, хварэю…

АСАЦЫЯЦЫІ ПАСЛЯ МIТЫНГУ

Дзяўбуць, што нібы ўсё ідзе на лад.

Ды не заўсёды зроку можна верыць:

усё, што за акном, плыве наперад,

калі састаў кранаецца назад…

...........................

Паказваюць у кадры аднаго,

тлумачаць, што ён дрэнны, адыёзны.

Валтузіць вецер валасы яго.

Ён штось крычыць настойліва, сур’ёзна.

А вось другі раскладвае пасьянс

сваёй калодай – вынік прадказальны:

для аднаго – адваяваны шанс,

а для другога – гармідар вакзальны.

…Даўжэзная калона напрасцяк

ідзе – і ёй праспект здаецца вузкім.

Падтрымкай аднаму лунае сцяг.

Другому ж ганьба – словам беларускiм.

Але для тых, хто дзень у хаце кіс

ці корпаўся на дачы сярод градак,

адзін – неўтаймаваны экстрэміст,

другі – надзея, чэснасць і парадак.

…Хоць стома не пакінула вачэй,

ды развялі два мужыкі бадзягу:

– Што швэндацца, размахваючы сцягам?!

– Яно-то так. Дубінкамi – ямчэй…

Скарочаны маршрут. Усё, шабаш.

І разам выйсці прыйдзецца з салона –

з раскладу выбiўся тралейбус наш,

калі на мітынг крочыла калона…

СВАТАЎСТВО

І з нівай роднаю і з хатаю

(як бы ў пасаг – каб сплавіць з рук)

цябе, задрыпаную, сватае

былы саўгасны палітрук.

І між хвалебнымі прамовамі

на вуха сват табе вярзе:

“Ён хустку купіць табе новую

і з рынку пернік прывязе…”

І сват глядзіць з усмешкай строгаю!

Калі ўсумнішся спакваля –

ён тузане за косы доўгія

ці дасць у рэбры кухталя.

“Ну што ж, як твар – чырвонай цэглаю?

Ну што ж, калі была турма?

Не трэба ўпарціцца, нягеглая! –

і сподняга ў цябе няма!”

Жаніх стаіць і пасміхаецца,

як над халопкаю барон.

І перад сватам выстаўляецца,

якім ёй мужам будзе ён.

Што быць яму заўжды свабоднаму

(і не пярэч, калі кірнуў!),

што ён нядаўна брату зводнаму

прыкладам сківіцу звярнуў,

што гаспадарка – заняпалая,

што дзеці з голаду крычаць…

…Ды і ў самога з ботаў ялавых

анучы брудныя тырчаць…

Так і стаіш, істота, рабская –

ці то ў паўсне, ці ў забыцці…

Відаць, такая доля бабская:

хто возьме – за таго ісці.

ВАЙНА ЦІ МІР

1

“Беларус” узрывае дзірван,

птушкі ў лесе шчабечуць звонка.

А ў вушах – бы крычыць груган –

медыцынскае слова “зялёнка”.

Трэск бяздушны – ва ўсе бакі,

перакрытыя праўды краны.

Але слова “баевікі”

успрымаецца, як “партызаны”.

Скарга праз апантаны свіст:

“Крыўдзяць злыдні малыя большых!”

Кулямётнай чаргой: “Тэрарыст!”

А ідзе на ўспамін “падпольшчык”.

Каб пазбавіцца ад турбот,

негалосна прапісаны лекі.

Ёсць дыягназ: “Бандыцкі народ”,

а дакладней – “недачалавекі”.

Хоць да самай драбніцы цярусь,

атрымаюцца тыя ж “Итоги” –

прад’яўляе мая Беларусь

калькаваны чарцёж аналогій.

2

Адурэў ад унутраных здрад

і душу даручыў аўтамату…

Ты ўварваўся, “старэйшы брат”,

з кулакамі ў чужую хату.

А ў той хаце бандыт сядзіць

і спрабуе абараніцца.

А яго спадзяецца дабіць,

знішчыць хлопец з Чыты – “вызваліцель”.

Ёсць вайна ці няма вайны?

Ды не вернеш ужо нічога

тым, чые палеглі сыны

за ганебную перамогу.

У ЦАРКВЕ

Скіну стому і развею нуду –

нехрышчоны, да царквы забрыду.

Разбазару грошай стос на хаду –

у працягнутыя рукі ўкладу.

У царкоўнай крамцы свечку куплю,

запальнічкаю яе падпалю,

папалам з грахом грахі замалю…

Не вяртайся, Божы Сын, на Зямлю.

Акунуся, бы сякера ў ваду,

у малітваў і крыжоў чараду,

і засмяглую душу наталю…

Не вяртайся, Божы Сын, на Зямлю!

Тут усё – як і прадбачыў прарок.

Правяць баль тут чыстаган і курок,

тут заўжды наверсе той ліхадзей,

які здолеў падмануць больш людзей.

У пашане той, хто можа забіць…

І нічога з гэтым нельга зрабіць!

Немагчыма душы іх скалануць…

Не вяртайся, Божы Сын, – зноў распнуць.

ЦЕМРА

Водбліск неба разбіў,

і наслала ўздагон

вераб’іная ноч сваю хеўру.

…Адляцеў, як не быў,

растрывожаны сон…

І наткнуліся вочы на цемру.

Дождж не хлышча ракой,

не скуголіць гайня,

не шабашыць нячыстая сіла –

толькі змрок і спакой,

цемра і цішыня…

Што ж за трасца мяне разбудзіла?

І не помню, што сніў.

Ці жывы, ці памёр?

Без дыхання і пульсу ляжу я…

Хто ўвесь свет зачарніў,

хто той злосны грымёр,

што маю недалужнасць віжуе?

Ад жахлівай жарствы

нечакана хрыплю…

І кляну сваю псіхіку-сцерву!

А па тым, што жывы,

вызначаю, што сплю, –

і глыбей акунаюся ў цемру.

ФОТААЛЬБОМ

Патрапіў зноў да лёсу я ў абдымкі,

душу мне прыкрасць наждаком скрабе…

Разглядваю ў альбоме фотаздымкi:

сягонняшні – мінулага сябе.

Маркочуся, бы ўночы на вакзале,

чакаю, калі змрочны час міне:

што мне мае адбіткі расказалі б,

каб давялося ім сустрэць мяне?

Вось гэты хлопчык – босы, языкаты…

(Такім не помню я сябе зусім!)

…Даў лататы, напэўна б, ён дахаты –

я рознюся ад тых, хто побач з ім.

А гэты – вучань. Клас, здаецца, сёмы.

(Ужо ў самога сын такі якраз!)

Са мной бы гаварыў, як з незнаёмым,

на “вы” мне штось мармычучы у адказ.

А вось студэнт – нястрыманы і бойкі.

“Ну што, жывы яшчэ? – спытаў бы ў жарт. –

Гарэлкі многа п’еш? Як я, ці колькі?

А хто ты там: паэт? пісьменнік? бард?”

А вось жанаты я – сур’ёзна-жвавы.

Сказаў бы сам сабе: “Не палысеў…

Дзяцей ці шмат? Як з фізкультурай справы?

А як мужык – не надта паслабеў?”

Вось на рабоце я. Ды іранічна

кажу сабе: “Не выйшаў ты ў чыны…

Як там перабудова – дынамічна?

А хто на самым версе – зноў яны?”

А вось і я часоў гандлярства ў Польшчы –

уеўся ў пухавік баула гуж.

“Прыкід нармальны – пэўна, маеш грошы…

Што?… На табе той самы капялюш?!”

Зусім нядаўні здымак разглядаю –

як у люстэрка на сябе гляджу.

…Ён ні аб чым мяне не запытае,

нічога я яму не раскажу…

Але пара з сабой у часе зліцца –

ад варажбы не стане весялей!

Альбом, закрыўшы, кіну на паліцу.

І буду жыць далей, далей, далей…

Я ХАЧУ ЖЫЦЬ У ВОЛЬНАЙ КРАІНЕ

Цішыня. Але, дзякуй Скарыне,

можна моўчкі яшчэ гаварыць:

“Я хачу жыць у Вольнай Краіне!” –

і трызнення майго не скарыць.

Не жадаю карпець пад “дзяржавай”,

што трымае няўмольнай рукой,

неахайнай, жалезна-iржавай

за гарляк непакорлівы мой.

Мне “рэспублiка” не даспадобы,

бо які-небудзь спрытны круцель

пад падставай публічнасцi спробы

замест вежы збудуе бардэль.

А “саюз” – гэта путы абодвум,

а “садружнасць” – як выпіць што ёсць,

“федэрацыя” – краты свабоды,

дзе ты не гаспадар і не госць.

…Ды не ведаю, песню якую

трэба сёння народу спяваць,

каб Радзіму маю дарагую

мог я Вольнай Краінай назваць!

ЖАБРАЦКАЯ

Не працягвай марна мне далонь, галеча, –

мне ў яе сягоння нечага пакласці.

Сам іду, панура апусціўшы плечы –

ні паперкі грошай, ні крупінкі шчасця.

Не глядзі з дакорам на мяне, старая, –

я і сам сягоння праклінаю долю.

Толькі я дакемiў, хто нас абірае –

ты ў сваім жабрацтве бачыш Боску волю.

Немагчыма звесці злыдняў тых, бабуля, –

нават на распяцце могуць ахрысціцца!

Толькі кол з асіны ці са срэбра куля –

ды аховы столькі, што не падступіцца.

Кінь свае спадзевы на мяне, старэча, –

я і сам сягоння бедны і галодны.

Для мяне, па-твойму, гэта недарэчна…

Але што ты зробіш – я паэт народны.

А як будуць грошы – п’яны і вясёлы

я цябе ўзгадаю ды яшчэ ў прыдачу

цыганятак бойкіх, хлопца з куксай голай

і дзядка сівога, што наўмысна плача…

ТРЭЦI ВАРЫЯНТ

Нас захліснулі часу злога хвалі –

спрачацца можа злодзей ці вар’ят.

Два варыянты нам прапанавалі…

Але магчымы трэці варыянт!

З іх першы: “перастройка” з дзікім рынкам,

дзе ўсё, што нам належыць, – “секандханд”.

Дзе збыт ёсць недакуркам і скарынкам…

Задавальняе гэты варыянт?

Другі: застой з уладаю чырвоных,

дзе дэфіцыт, партком і правіянт,

здабыты па чарзе ці па талонах…

Ці не забылі гэты варыянт?

І так – і гэтак: быдлам быць ці цяглам,

ашыйнік начапіць, нібыта бант,

ці рохкаць, а як б’юць – вішчаць працягла…

Але магчымы трэці варыянт!

Даруй, народ, што выю, як ваўчыца:

паэт – сляпы прарок, а не гарант.

…Калі прымусіш ты з сабой лічыцца,

магчымым будзе трэці варыянт.

ДЗЕНЬ ПРАЙШОЎ

Дзень прайшоў, як заўжды, у грызні і хлусні:

хтосьці – здатны, а хтосьці – ахвочы.

І змяняе ягоны хаос мітусні

параўнальны спакой цёмнай ночы.

Сонца промні шпурне на палі і дамы –

і аздобіць у фарбы паўсвету.

І насупленасць лютай халоднай зімы

зменіць цёплай усмешкаю лета.

Кампраміснасць дабро знойдзе нават у зле.

Пройдзе рупнасць, і з’явіцца млявасць.

Бесклапотнасць дзяцiнства ў нябыт адашле

абыякава-мудрая сталасць.

Суцяшаем сябе беспадстаўнай маной,

абнадзейлівай і неадступнай:

што бязглуздая жорсткасць эпохі адной

прадугледжвае ўзнёсласць наступнай.

Пэўна быццам бы ўсё, як гарох у стручку!

Ды бянтэжыць душа-верхаглядка…

Ёй здаецца: Сусвет – пругкі мяч з каўчуку,

што сціскае ў руцэ немаўлятка…

БАГІ

Навошта вам бераг другі

і безліч гадоў немаркотных?

А дзесьці сядзяць багі

і слухаюць енкі гаротных.

Ды глушыць іх веку спакон

свой гімн урачыста-хвалебны,

бо ўжо надакучыў ім стогн –

ліслівы, тупы, рабалепны.

“Чаго вам, стварэнні, яшчэ?!

Жыццё ж – немалы падарунак.

А Лета няспынна цячэ –

вы знойдзеце ў ёй паратунак!

Навошта ж душою крывіць –

і тузаць з-за дробязяў Бога?”

…І, каб яшчэ горш не зрабіць,

не робяць наогул нічога…

ШПАЦЫР

Цямнее. Сыра, як у склепе.

Няма надзей, што будзе лепей.

І вецер цягне, бы ў трубе…

Ну што рабiць? – іду сабе!

Мне лістапад прастудай грозіць,

імжысты дождж схінае позірк.

Дрыготкі, слотны сквер маўчыць…

Ох, як бы ног не замачыць!

А мімаходзь пачую маты

падпітага “электарату”:

“Во, блін, пагода! Як жыццё!…”

…Ідзе прырода ў забыццё…

СКАВЫТАННЕ НАЦЫЯНАЛІСТА

Мне кажуць, што сягоння свята,

што гістарычны гэты год…

А я крычу табе зацята:

“Ты памыляешся, народ!”

Былыя ўспомнiўшы грахі,

ты скажаш: “То ж быў час такі…”

Ляскочуць аб двухмоўі словы –

і ты цураешся нібы

сваёй сялянскай хатняй мовы,

што стала сродкам барацьбы.

Якое там двухмоўе, годзе!

Прадаў ты мову, мой народзе…

Ты кажаш: “Лепей разам будзе,

саюзна з братняю сям’ёй…”

У шматнароднай халабудзе

хто, апроч рускіх, родзіч твой?

Ці мо парадку ў інтэрнаце

больш будзе, чым ва ўласнай хаце?

І як жа так, разваж нас, Божа,

што самы люты вораг твой

той, хто чаўпе табе, што можаш

ты жыць сваёю галавой?!

А тых, хто нацкаваў ОМОНцаў,

прымаеш ты за абаронцаў…

Відаць, традыцыя такая:

ты дзелішся спакон вякоў

на тых, хто “панскі розум мае”,

і на “тутэйшых” мужыкоў.

Ты ўзяў удзел у барацьбе –

пазбавіў голасу сябе…

Калі ў сабе ты ўбачыш выйсце

і ачмурэння час міне?

Ці здолееш ты з багны выйсці?

Ці зможаш вольным стаць?… Ці не?

І я пытаю, сцяўшы рот:

“Дык ты народ ці не народ?!”

КАЛАМУЦЬ

Прашамацела шчасце міма…

Шкада, бо змарнаваны час.

І зноў далей усё магчыма.

А што? – пытанне не для нас.

Між хамамі і халуямі

пачуцці згінуць задарма.

Са рва з азызлымі краямі

жадання вылезці няма.

Пакуль прымерваў ты карону,

падкраўся раптам сталы век.

Раман не цягнецца да скону –

недасканалы чалавек.

Дзеля гульні з лазы гнуць дугі

лягчэй, чым лапці плесці, – факт.

Сваволіць проста без папругі,

шматкроць цяжэй чаканіць такт.

Але буслянка зноў без птушак,

уся ў асоце сенажаць.

І застаецца трэсці грушу

ці леску за карчагу рваць.

Не торгайся, не мітусіся,

не лезь у ружы басанож.

І адпаведна апраніся,

калі з нябёс пальецца дождж.

Сплаціць хацеў за волю кроўю,

а ці набыў хаця б ружжо?

Казалі ж: “Беражы здароўе!”,

але спажыў-прапіў ужо…

А каб што зверху не зляцела,

перачакай ці крок прыспеш.

І як бы часам не карцела,

старанна мерай – і не рэж.

Калі ж даверыш вывад зроку –

пра пошук існасці забудзь!

Бо, як зірнеш на ўсё звысоку –

вакол бардак і каламуць.

Дзе знойдзеш грош, дзе згубіш долар,

там стол халяўны, там – клазет…

Змяшаеш фарбы – чорны колер;

складзеш палітру – белы свет.

РАКА

Як рака веснавая

крыгаход усчынае,

так душа мая рвецца

са смугі кіпцюроў.

Не шкадуй ты Радзіму,

ёй шкадоба – не дзіва.

Ёй патрэбны трэск пугі,

каб з запечку ўспароў.

Мне душу залівалі

то крынічныя хвалі,

то заводскія сцёкі,

то калгасны смурод…

Не шкадуй ты прыроду,

ты не знойдзеш з ёй згоду.

Не шкадуй ты народа –

дзе ты бачыш народ?

Плынь душы маёй, рэчкі, –

ад пустышкі да свечкі.

Дзе ў бязмежжа ўвальецца?

Дзе вытокі бярэ?

Не шкадуй небараку –

ён забудзе, што плакаў.

Не шкадуй недалугу –

усё роўна памрэ.

ШТО ДАЛЕЙ?

Дзень булькнуў, як у рэчку камень.

“Жыць стала лепш і весялей” –

“чарніла” жлукціў з мужыкамі.

А што далей?

Лёс звыклы – чыгуном гантэляў,

а неразважнасць – наўздагон.

Відаць святло ў канцы тунэля…

І што з таго?

Фартуна блісне – шар у лузе,

часцей – не выпадае біць.

І сон дурны ідзе па крузе…

А што рабіць?

То дасць жыццё пад дых каленам,

то смехам абсмяе пустым.

І быць, напэўна, пераменам.

Але якім?

Анёлы плачуць, скачуць чэрці,

чакае да сябе зямля.

Калісьці прыйдзецца памерці…

А што пасля?

КРЫТЫКУ

Штось не ідзе радок сягоння першы.

Адвык ад мовы – слоўнiк пад рукой.

Ды ведаю: чакае мае вершы

літаратурны хросны бацька мой.

Але прывольней сталі думкі ліцца,

спляліся ўсе пачуцці ў цесны рой…

Мне будзе чым перад табой хваліцца,

літаратурны хросны бацька мой!

…Са мною Муза час размовай бавіць,

аб чым – пакуль няўцямна ёй самой.

Ну, ні бяды! Як што не так – падправіць

літаратурны хросны бацька мой.

ЧАС IДЗЕ

Мой лёс драпежнікам-ваўком

наперадзе пільнуе.

А час асфальтавым катком

мінулае руйнуе.

І рэхам стрэлу прагрыміць

няўрымслівая памяць…

Ды ўжо нічога не змяніць,

нічога не падправіць.

Чарговы год замест “бывай”

сухой галінкай трэсне.

І сцісне сківіцы адчай

радком забытай песнi…

САМОТА

Самота зіркне злоснай кобрай

і праслізне ў душу вужом.

Не зыч таму дарогі добрай,

хто выкрасліў цябе крыжом.

Жадаць не трэба ўваскрашэння

ілюзій, ад якіх адвык.

Хто сеяў шрот замест насення,

пажне не каласок, а цвік.

Калі ж каменне праўды жорсткай

сатрэ на пыл крышталь надзей,

хай не застране ў горле косткай

абломак крыўды на людзей.

НАВАЛЬНІЦА НАЧНАЯ

…Вечар спёку астудзіць, здавалася –

ды прыпар ірвануўся ў неба!

У спакой навальніца ўварвалася

спадзяванкаю-непатрэбай.

Можна плюшчыць санліва вочы,

затыкаць безнадзейна вушы:

праз павекі маланка праскочыць,

коўдра гулу грымот не заглушыць.

Вы хацелі?! Што ж плакаць-маліцца:

што прасілі – таму і мецца!

…Ноч прынесла з сабой навальніцу,

ад якое няма куды дзецца.

ПРАГНОЗ

Яшчэ і снег сышоў не ўвесь,

а ты – аб леце…

Навокал – бруд, а ты – пра чэсць…

Пазбаў, паэце!

Не час з расхрыстанай душой

вандроўкі ладзіць!

…З азызлай роднаю зямлёй

табе не зладзіць.

Яшчэ табе мароз-кароль

уцісне плечы!

Застудзіць анахаты боль

імпэт хлапечы…

І ў час адлігі веснавой

няўдалай фразай

склізне няўстрым тралейбус твой

пад бампер МАЗа!

Здранцвелай ластаўкай, павер,

прадвесцем мая

ў сумёце тысячаў папер

твой верш сканае…

НА ПРЫПЫНКУ

Навес на прыпынку зрабілі шыкарны

і разбурылі бардзюр тратуарны…

Я не смуткую – вершык чытаю

пра непаўторнасць роднага краю.

Пырснула лужына з-пад матацыкла,

хтось мацюкнуўся злосна і звыкла…

А я ўсё чытаю чулыя словы

пра мілагучнасць роднае мовы.

Крапае дождж, але мокра – не пыльна.

Тралейбус пад’ехаў, набіліся шчыльна…

Толькі бянтэжыць безварыянтнасць–

верш дачытаць пра талерантнасць.

РАЎНАДУШША

Стан здароўя – не адбавіць.

(Сплюнь і не грашы!)

Роўна дыхаю і нават

роўна на душы.

Ні журбе, ні думкам горкім

не скараюся!

Выйду ў горад надвячоркам,

прагуляюся.

Дагарэла сонца свечкай,

за дамы сцякло.

Цёплы вецер, ціхі вечар,

ліхтароў святло.

А з апошняй цыгарэты

ўецца сіні дым…

Адляцеў акраек лета.

Ну і ліха з ім!

Шэпчуць шынамі машыны,

зораць фарамі.

А мужчыны і жанчыны

ходзяць парамі.

Толькі дзе паненка тая,

што была маёй?

Ці сумуе, ці чакае?

Зрэшты, ліха з ёй!

Распрастаў, бы коўдру, неба

месяца ражок.

А што ўсё не так, як трэба, –

я прывык ужо.

Вось і выбраўся з балота,

у якое ўлез!

Спляжыў прыкрасць і маркоту

раўнадушша прэс.

ВОЗ

Хлапчынкай шпарка па сцяжынцы крочыў.

А з боку – лес, з другога – рэчкі плынь.

Свяцілі дні, страшылі цемрай ночы.

То цень дажджу, то небакраю сінь…

Ды раптам стала сцежачка дарогай –

прасторы многа, свету і цяпла!

…Я не пачуў перасцярогі строгай –

прагледзеў, што ўгару яна пайшла.

…Караскаўся, збіваючы калені,

гульню жыцця ўспрымаючы ўсур’ёз!

І па дарозе назбіраў камення –

імкненняў, клопатаў і звычак – воз.

Калі ж з гары прыспеў мой час спускацца,

лягчэй не стала – цісне ззаду ён!

Не адпусціць яго, не адарвацца –

раздавіць, імкнучыся пад адхон!

…Ды прыйдзе час мне развітацца з возам.

Пад перапевы памяці званоў

знямоглым целам прасвятлелы розум

па зімняй сцежцы панясу я зноў…

ПАЭТ І СНЯЖЫНКА

Паміж зямлёй і небам снег кружыўся,

і вечнай каляінай час ішоў…

Ляцела ўніз пушыстая сняжынка

з мільёнамі сябровак і сяброў.

Збіралася ў хлюпоце на газоне

ў траве між недакуркаў паміраць.

Ды заляцела ў цёплыя далонi –

і ў іх не захацела раставаць.

Паэт, захоплены красой і чысцінёю,

Сняжынцы шчыра промні цалаваў,

і зоркай называў яе сваёю,

і разгарацца ёй дапамагаў.

Калі ж імпэт яго пачаў драбніцца –

спякотна стала з Зоркаю зусiм.

Ён упрыгожыў Зоркаю званіцу,

каб шчасце і надзею слала ўсім.

…І з ночы ў ноч, і з году ў год, Паэту

мільгаючы з нябёснай прасціны,

халоднай зоркаю зімой і летам

плыве яго Сняжынка ў вышыні…

ПЕСНЯ АНЁЛА

Ліха сатырам з кустоў забляяла.

Выгук савы раскалоў цішыню.

Змрок абступіў. Неяк холадна стала.

І цыгарэта мігнула агню.

Ды ненадоўга святла іх хапіла!

Свечкай, як німбам, свой твар асвячу,

і развяду свае белыя крылы,

і за аблокі ад вас палячу!

…Гне гарызонт залатою дугою

сонечны дыск, што ўсміхнуўся мне зноў.

Мяккім цяплом мае крылы лагодзіць

шчасце без межаў, любоў без краёў…

Я ажыву і душой уваскрэсну.

І без тугі, і без жалю аб Ёй

буду спяваць сваю светлую песню

з чыстых нябёсаў над грэшнай Зямлёй!

Лёсам нязвыклым сябе супакою.

Не завіруюся ў марнай журбе…

Ты не мая – і не будзеш маёю!

…Толькi вось як мне пражыць без цябе?…

ТОЙ ГОД

Гадзіны пад няўмольным метраномам

знікалі, як зярняты ў баразне…

А я з табой спаткаўся днём вясновым,

калі наўзрыд ад сонца плакаў снег.

Ляцелі дні ў надзеі непрыкметна

і абляталі, быццам квецень з лоз…

А я з табой кахаўся ноччу летняй,

калі зляцела зорачка з нябёс.

Затым былі спатканні і сустрэчы,

і хвосткі дождж цвярэзіў галаву…

А я згубіў цябе ў асенні вечар,

калі каштаны падалі ў траву.

І засыпае ранак снежным хлудам

марозная бясконцая зіма.

А снег скрыпіць бязлітасным прысудам

пра тое, што ў мяне цябе няма…

НЕ СТОЙ ПАД МАІМІ ВОКНАМІ

Дробны дождж сцякае валокнамі –

і ў мяне на душы шэры дождж.

Ты не стой пад маімі вокнамі

і дарэмна мяне не трывож!

Я сказаў жа табе, што збудзецца.

Толькі што з маёй шчырасці той!

Ды не стой ты на мокрай вуліцы:

згубіш розум – не толькі спакой!

Ліхтароў святло ззяе іскрамі –

рассякае дажджу палатно.

Адыдзі, бо машына апырскае!

На дарогу глядзі – не ў вакно!

Я схаваўся за шыбамі мокрымі…

І сягоння мяне не чакай!

І не стой пад маімі вокнамі:

ты прамерзнеш, – прашу, уцякай…

ГАЛАЛЁД

Жыццё – як у полі барозны:

то лёс, то абставін збег.

…Уночы было марозна,

а зранку цярушыць снег.

За думкаю думка імчыцца,

узворвае памяць пласты…

Злачынцай на месца злачынства

прытэпаў я ў скверык пусты.

Ды хто ўжо цяпер разбярэцца,

хто скажа, чые там грахі!

Хто вогнішчу даў разгарэцца:

запалка ці порах сухі?

Мужчынскае сэрца слабое:

цягнуўся да ласкі цялём.

І блытаў другіх з табою,

як блытаюць вецце з галлём.

А ты ўсё шукала свой бераг,

як, лёд узарваўшы, рака.

…Змяняла стос вершаў-паперак

на палатно мастака.

Пара ўжо закончыцца трызне

і зноўку мне стаць на крыло.

Ды так час ад часу зацісне:

здаецца, што ўчора было!

Паплакаўся трохі – і годзе.

Хай ліха цябе абміне!

…Буксуюць па галалёдзе

стаптаныя боты мае…

ТЫ ТАКАЯ Ж

То бязвольнаю трэскай плывеш,

то свабоднаю птушкай лятаеш,

то здаволішся тым, як жывеш,

то чагосьці чакаеш.

То заныеш бяссільна ў рукаў

і бязглузда на лёс наракаеш.

…Я нядаўна цябе напаткаў.

Ну, а ты ўсё такая ж.

Падзяліўся, бы ў некага скраў,

кампліментам тужліва-нахабным:

ты такая ж, якой цябе знаў,

нават стала прывабней.

Дзе і як, хто куды і адкуль –

ну нашто нам пра тое размова?

Я табе спавядаўся, пакуль

не запнуўся аб слова.

А як толькі мой голас заціх,

знесла гонар мой думкай цвярозай:

пасмяялася з вершаў маіх

і пакпіла над прозай.

А як толькі ліхтар заблішчэў,

“Час ісці па дамах”, – намякаеш.

Я, здаецца, кахаю яшчэ –

ну, а ты ўсё такая ж…

НЕКАХАНАЙ

Я з сябе не выходжу,

сам сабе не ўздыхаю

і пагляд не адводжу,

бо цябе не кахаю.

Я не добры, не злосны,

не бяздарны, не ўмелы.

І таму верш мой просты,

што сюжэт зразумелы.

І бывае – смяюся,

а часцей – пазяхаю…

Я цябе не баюся,

бо цябе не кахаю.

ВЕЦЕР

Не з дуброў, не з палёў

ветру дзёрзкі напеў.

Нехта смецце падмёў

ды прыбраць не паспеў.

Ветру што? – ён чужы

беспрытульны бядак:

што слупы – што крыжы,

што бялізна – што сцяг.

Разграбае, як звер,

і шпурляе наўкол

хлам бязглуздых хімер

і ашмоцце радкоў.

Што яму? – ён ляціць

то наўскос, то наўздоўж!

…Раптам вецер прыціх –

астудзіў яго дождж.

БЯССНЕЖНАСЦЬ

Нежылымі здаюцца дамы,

а паветра – са смакам хурмы.

Пасля досыць лагоднай зімы

ўсё ў адчайным экзальце.

Самаўпэўнены выгляд цяпер

выклікае ў душы недавер.

Вецер рвецца, як спуджаны звер,

па астылым асфальце.

І трасуцца тужліва кусты,

і грукоча тралейбус пусты,

і абгорткі ляцяць, як лісты, –

ды няма адрасата.

Не такі, каб замерзнуць, мароз,

хоць пранізвае сівер наскрозь

і гудзіць, як нацягнуты трос,

у рэжыме “легата”.

Дрэваў стромкіх пастрыжаны строй,

быццам спынены сілаю злой.

І калючае неба імглой

занавесіла сонца.

Паміж мной і Сусветам – сцяна.

Я не веру, што хутка вясна,

хоць навокал бясснежнасць. Яна

мне здаецца бясконцай.

ТУМАНЫ

Туманы на белым свеце, туманы –

не праб’е іх чалавечы слабы зрок.

І хаця няма ні міру, ні вайны,

рызыкоўны кожны рух і кожны крок.

Туманы на белым свеце, туманы.

Ды такія, што сваіх не бачыш ног!

І нервуюцца, трывожацца званы,

і над марнасцю надзей смяецца Бог.

Туманы на белым свеце, туманы…

Толькі ветру хопіць моцы іх сагнаць.

Але ён вітае дзесьці ў вышыні

і пра тое, што мы ёсць, не хоча знаць.

Туманы на белым свеце – смутак мой.

Тут бялёса-шэры колер – уладар.

Пераход паміж жабрацтвам і турмой

сярод лёгшых на зямлю вільготных хмар.

Туманы… А ўсё астатняе – міраж.

І куды іду – паспеў ужо забыць.

Невядома, ці было калі інакш,

ды здаецца мне – інакш павінна быць!

Туманы, як слёзы, засцяць вочы мне.

Сэнс згубілі і эпохі, і часы.

…Можа, сонейка нарэшце адпачне –

і заззяюць яны кроплямі расы.

МАЯ ВЁСКА

Мая вёска, мае Хадакі,

вы глядзіце ў чатыры бакі.

Толькі сонца зімою і летам

устае і садзіцца за лесам.

І да восені з цёплай вясны

гнёзды ладзяць на стрэхах буслы.

Мая вёска, мае Хадакі,

праляцелі над вамі вякі.

Толькі злыдням-чужынцам параю:

не чапайце вы нашага краю!

Тут народ працавіты, сялянскі,

а як што – баявы, партызанскі.

Мая вёска, мае Хадакі,

хай над вамі гучыць смех людскі.

Нараджаюцца хай пакаленні,

хай бароняць крыжы іх і цені

тых, хто жыў тут, а потым – і нашы:

крыкам ластавак з сенцаў паддашша.

Мая вёска, мае Хадакі.

Вы прабачце, што я вось такі:

што нядоўга, нячаста бываю –

можа здацца, што вас забываю…

Але верце, як роднаму сыну:

я вас помню любую хвіліну.

Мая вёска, мае Хадакі!

Тут шчыруюць мае землякі.

Бульба, сена, каровы і гусі,

як паўсюль на маёй Беларусі.

Але дзе б ні вялі мяне ногі –

не забуду да вас я дарогі.

ГІБЕЕ ВЁСКА…

Гібее вёска на картоплях…

Я ведаю: цягнуся зноў

у край тарфоў і хмызнякоў

укласці поту свайго кроплю.

Удалы я – і не зняважу

сваёй работай гарадскіх!

Што зробіш? – многа нас такіх,

што на асфальт змянялі сажу…

Шыбую ў красамоўнай робе.

Хто? Чый? Адкуль? – даюць адказ

напорысты вусаты фас

і хітры лысаваты профіль.

Гні спіну і грабі-шчыруй…

Няхай міне прастрэлу куля!

…Ды лясне бульба, не гаруй,

Ягораўна – мая матуля!

РАЧКАВАННЕ

“Знаёмае вам слова? Спачуваю.

А нетутэйшым гэтак гавару:

ёсць завядзёнка дзіўная такая –

заўсёды ў вераснёўскую пару

на бульбу каларадскімі жукамі

з кашамі і капачкамі хадзіць,

а там перабіраць яе рукамі,

а ўвечары мяхі канём вазіць.

Дзяўбе зямлю рупліва, борзда, дбайна

ўвесь люд ад бабылёў да шкаляроў.

Навошта нам буржуйскія камбайны?

І так кіпіць работа – будзь здароў!

Дождж, вецер, пыл, парэпаныя рукі,

у спіну – лом, пясок – у валасы…

Глыні нагбом сялянскай той навукі

і ёлкім салам хвацка закусі!”

…Так я нудзеў суседу ў электрычцы,

які таксама ехаў рачкаваць.

Ён пагадзіўся: “Ёсць такая звычка.

Затое ўмеем хораша спяваць!”

ТРЫЗНА

Пад страхой ржавеюць вілы,

сохне хілая вярба,

вянуць кветкі ля магілы –

з той нагоды і гульба.

Узгарыцца часам сварка –

што там воля і турма!

“Будзе скварка – будзе чарка…”

Толькі скваркі век няма.

Вепручка здалі за грошы –

павуцінне засціць хлеў,

мухі поўзаюць, як вошы.

А сабака – акалеў.

Пудзіла з падранай майкі,

заваліўся драхлы плот,

з-пад курэй суседскіх яйкі

крадзе зноў блыхасты кот.

Развіднее – будзе цяжка,

спахмурнее – весялей.

Пагудзі, пакуль ёсць пляшка,

а скапыцішся – сатлей!

Робіцца прывычнай цемрадзь,

глухнуць срэбныя званы…

А якому Богу верыць

у эпоху Сатаны?

Я ВЫЙШАЎ НА ДВОР

Запальнічку – к цыгарэце:

зацягнуся ўсмак…

Уладарыць ціша ў свеце,

пустата ў мазгах.

Незнарок дзвярыма стукну,

чмыхну на хаду,

па цэментавых прыступках

басанож сыду.

Нечакана працяло

ветрам спіначку –

холад здзьмуў з мяне цяпло

за хвіліначку!

Час для злодзейскай работы:

вёска дрэмле ўся…

Прыладкуюся да плота

і агледжуся.

Комін спадцішка ўлавіў

рогі месяца.

І сабака дзіка ўзвыў –

хтось павесіцца!

Закрахталі хорам жабы

песню шлюбную…

І навошта ўстаў з канапы

ў ночку згубную?!

Зорку небасхіл шпурнуў

куляй трапнаю…

Разарвалі цішыню

рыкі трактара:

ашалелы “Беларус”

з “п’яным вожыкам”

успароў начны абрус

фарным ножыкам!

Дрыжыкі пайшлі па целе –

зірк управа я:

у хляве зашамацела

нешта жвавае!

І рассыпалася ўшчэнт

нават мысленне…

Бо яшчэ і тэстамент

не напісаны!

Пацямнелы панадворак –

толькі ценяў муць.

А таўкунчыкі “Сем сорак”

скачуць і пяюць.

Хто стаіўся ля павеці?!…

– гэта ж лесвіца!

…У кацяры – аж памерцi! –

зрэнкі свецяцца!

Са спалоху-непакою

ў хату рынуўся…

Аб начоўкі (хрась!) – нагою,

ледзь не грымнуўся!

Мацюкнуся з перапуду:

“Трасца вам у бок!”

І на дзверы не забуду

зачапіць шчапок…

ЦІКАВАННЕ

З дому выскачу мячом,

і прайдуся тузам,

і на лаўку сяду ў скверы, як барон.

Пацікую за дзяўчом –

майка з голым пузам –

ці то ловіць жаніхоў, ці то варон.

З цыгарэтай – да мяне,

просіць запальнічку.

Хіба ж я не Праметэй – агонь трымаць?

Дзве зацяжкі – і капец,

лезе ў касметычку.

Пэўна, будзе гэта мышка паляваць.

Кінуць пасмачку на лоб,

сысуны падвесці,

вейкі выпрастаць, а бровы разагнаць…

І прыкідваць, як каго б

“на бабло развесці”.

Я сягоння не пусты – досыць цікаваць!

ПІЛЬНАСЦЬ

Эх, удружылі нам нашыя пысы!

Вечар, напэўна, задужа глюкавы…

Мяне падмянцілі за тое, што лысы,

сябра – за тое, што дужа чарнявы.

Вырвалі гузік. Ідзі разбярыся:

дзе і навошта, як і каторы?!

Добра, што грошы амаль разышліся, –

ляснулі б, пэўна, у гэтай канторы.

Добра, што згрэблі не за ідэю –

юнак-мітынговец сядзіць, ледзь не плача.

Мы ж адзначалі сустрэчы падзею,

выйшлі – і трапілі ўраз пад раздачу.

Тырчым, як сычы, мы ў тым пастарунку.

Каб хоць не ўзгрэлі дручком па спінцы!

Няма нам ад пільнасці той паратунку –

і што ўжо казаць пра сапраўдных злачынцаў!

САМ-НАСАМ З ЛЁСАМ

Мы дуэтам запяём

з лёсам-недарэкаю:

я зальюся салаўём,

ён закукарэкае!

Перастроімся наноў

з лёсам-небаракаю:

трубіць ён, як сем сланоў,

а я жабай квакаю!

То ён кіне мяне ў гразь,

то пакажа фігу мне!

Я замоўкну, як карась,

а ён толам выбухне!

Начаплю бронежылет –

ён засвеціць сонейкам,

сяду на веласіпед –

ён заскача конікам!

То запросіць мяне ў дом

з брамаю закутаю,

то падасць бакал з віном,

то фужэр з атрутаю!

Кладку выцягне з-пад ног,

усміхнецца крыва мне,

кіне грошай, каб не здох,

і кішэні выверне!

Напаскудзіць, як свiнчо,

а пасля – пакаецца…

Будзе плакацца ў плячо,

там і адсмаркаецца!

Разагнуся ў клічнік я –

ён заверне ў косачку…

Колькі, блін, таго жыцця –

і яно ў палосачку!

ПЕСНЯ ГАДА

Хоць пусці па сабе слязу,

хоць удар у літаўраў медзь!

…Вужанём у траве паўзу,

а за мною – з касою смерць.

Да мяне ёй – ніякіх спраў,

а ў мяне – аж гудзе ў вушах!

Я паўзу, аж жывот падраў…

Але толькі каса: шах-шах!

Адвядзі ад мяне касу,

перайдзі на другі пракос,

кінь няскошанай паласу –

дай схавацца ў прыцішку лоз!

Адвядзі касу, адпачні,

падмянташ яе, падвастры,

глянь на неба пустымі вачмі,

не нясіся няўспын і няўстрым!

…Толькі здарыцца ўсё не так –

не стаміцца тваёй руцэ,

не паспець мне схавацца ў кустах

ці ў туману густым малацэ…

Я хацеў уцячы, прабач –

як ад лёсу сябе схаваць?

…Хоць ты сам па сабе заплач,

бо няма каму шкадаваць.

МОГІЛКАВЫ СОН

Вуж прапоўз між ног –

а ногі босыя!

Дзе ляжаў вянок –

вецер гойсае.

Ці то крык сыча,

ці то філіна…

А сарочачка

не зашпілена.

А снапоў вузлы –

побач з лаўкаю.

І сабака злы

недзе гаўкае.

Дзе буяў палын –

лісце жоўтае.

Павучнёй галін

вецер боўтае.

І да ўсіх праяў –

месяц сколаты,

а дзе крыж стаяў,

камень – волатам!

Захацеў прысесць,

як заведзена:

у пакет палез –

усё з’едзена.

Сеў на бэлечцы

каля плота я,

а ў бутэлечцы –

твань балотная.

Ні жуда, ні жах –

боль са скрухаю.

Прэсам у грудзях

сэрца бухае.

І сасна скрыпіць,

напінаецца…

Ну, дык што рабіць?

Прачынаюся.

СУПОЛКА “КРЫЖАЧОК”

Як не аддаць рэальнаму належнае?

Ды кіну вам выратавальны круг:

няхай не лямантуюць “незалежныя”

– яшчэ жыве нацыянальны рух!

Канае ціхім сконам апазіцыя:

паліт’інцэсты, комплексы, хапун…

Але жыве народная традыцыя,

старая, як спрадвечны дуб-рыпун.

Хто зверху – тым з назойлівасцю ўпартаю

шпурну, бы ў жарт, з нажыўкаю кручок:

закрыць усе суполкі, рухі, партыі,

прызнаць адну – суполку “Крыжачок”.

Не трэба ёй ні прэса і ні радыё –

заняткі ёсць другія для мазгоў.

Няма ні кіраўніцтва і ні рады ў ёй,

ні спіса, ні статута, ні сцягоў.

З’яднаныя ўсе ў ёй адзінай мэтаю,

адданыя агульнай барацьбе.

І ўзносы, што збіраюць скуль чорт ведае,

льюць з ненатольнай прагай у сябе.

Адзін другога пазнае па позірку –

ім дакумент – што зайцу парасон!

Калі за “поспех” вып’юць пасля “поспеху”,

то гэта – сход інкогніта персон.

Ёсць сярод іх студэнты і прафесары,

пенсіянеры, лётчыкі, “браткі”,

акцёры, мастакі, таксісты, слесары…

А хто сказаў, што сам ты не такі?

Іх Смерць пасе, як статак – ваўкарэзіна:

хто сэрцам кэхнуў, хто ў мароз скалеў,

хто збіты быў машынай, хто зарэзаны,

хто абарваў знянацку свой прыпеў.

Эх, рыцары падробачна-пладовыя!

Усім, пакуль надрыў мой не абрыд,

дам званне “Ветэран Перабудовы” я.

Паэтам (у дадатак) – “Інвалід”.

Няхай ваююць на Зямлі і мірацца,

там рысу, там бананаў не стае…

Іх – процьма, і рады суполкі шырацца.

Душа за іх баліць: яны – свае.

Ах, Беларусь мая ты мутнавокая!

Пакінуў Бог сыноў тваіх, дачок…

Яны варон лічылі між аблокамі,

калі ім падмянілі “Крыжачок”…

ТУГА ГАДОЎ

Ноч праляціць савой,

бязладным будзе ранне.

Гудзенне ў галаве,

а значыць – пуста ў ёй.

Гаркаваю травой –

звычайнае сняданне,

а іней на траве –

сусветнаю журбой.

Стрыптызам таямніц

разбэрсаны паперы:

няма кахання ў іх,

а веры – пагатоў.

Пад стромкі скрып масніц

лёс стукаецца ў дзверы,

гагоча: “Што прыціх? –

Туга! Туга гадоў…”

НА ДЗЯДЫ

Прыйшлі нашчадкі на магілы продкаў.

Усклалі кветкі, лісце падмялі.

Льюць успаміны разам з “Русской водкой”

пра блізкіх, што ў зямлю сышлі з Зямлi.

Успамінаюць цёпла, немаркотна

дасціпна…

…А ці так было ці не?…

І хтосьці ўжо смяецца бесклапотна,

а хтосьці ўспомнiў клопаты свае.

Час загаiў iх смутак невылечны.

І кожны разумее ў глыбіні,

што сам ён, пэўна, не такі ўжо вечны,

як помнікаў гранітных камяні.

А тыя, хто сышоў, не наракаюць.

Іх душы церпяць: што рабіць? – радня!

І жвавымі вавёркамі чакаюць,

калі заціхне гэта мітусня.

ПЕРАХОДНЫ ЎЗРОСТ

Гасцей – не так, каб і багата.

Хоць джынсы цёртыя надзень!

Бо для мяне такое свята,

як для мінтая – рыбны дзень.

Без праўды – млосна, з праўдай – посна,

і факт любы – не адкрыццё…

Ужо, здаецца, марыць позна

і марна – планаваць жыццё.

Яшчэ, здаецца, хопіць сілы,

каб адбівацца ад няўдач.

Пакуль далёка да магілы,

хоць крылы распрастаў крумкач.

Ужо няёмка ў бойку лезці,

ды сорамна падціснуць хвост.

І маладосць, і старасць – дзесьці…

Няйначай, пераходны ўзрост!

Падводзіць вынікі – заўчасна,

рабіць высновы – сэнс які?

Як бы ўскараскаўся на прасла –

і ногі ў розныя бакі!

Віно ці воцат, пыл ці порах?

Звон ці ныццё, смоўж ці пчала?

…Я адзначаю сёння сорак.

Час падавацца да стала…

ЗЛОСЦЬ

Не стрымаць мне настрою злога:

мне б гранату ці аўтамат!

Людзі-людзі, што ж вас так многа?

Людзі-людзі, што ж вас так шмат?!

Бессэнсоўныя вашы размовы,

вочы колюць, як вірлакі.

Раўнадушныя вы, як каровы,

і драпежныя, як ваўкі.

Ваш паток льецца бруднай рэчкай –

я паўзу, як мурашка ў рукаў.

…Неяк дурань адзін са свечкай

сярод вас чалавека шукаў.

Вы чапляецеся плячыма

альбо сумкамі за мяне…

Вас цярпець ужо немагчыма –

зараз злосць цераз край ліне!

Што чакаць ад вас, аднадзёнак?

І адкуль вы? І хто вы ёсць?!

…Раптам позірк адкрыты – дзіцёнак…

І згарае, не ўспыхнуўшы, злосць.

БІНОМ

Ты ішоў па жыцці

незалежна і горда.

І імкнуўся ісці

не дугою, а хордай.

Ты людзям раздаваў

цеплыню і спагаду

і заўжды дараваў

раўнадушнасць і здраду.

Ты выходзіў у свет,

быццам гоншчык на трасу.

Быў любы твой праект

толькі справаю часу.

…А цяпер ты – біном:

раздваенне натуры.

Побач пляшка з віном,

ты бяздзейны і хмуры.

Ты чытаеш свае

замінулыя творы

і заграз, бы ў смале, –

ні здаровы, ні хворы.

Ненажэрна грызе

пацучыная скруха,

і слязою паўзе

па акне тваім муха.

ПЛОТ

Дні страляюць чаргой няўмольнаю,

а бывае, што дзень – як год.

…На Апанскага бесканвойныя

рамантуюць турэмны плот.

Каб была агароджа бетонная:

ім сядзець бы, а ёй – стаяць.

Па-жыццёваму справа будзённая:

плот падгніў – трэба дошкі мяняць.

Што ж, каму астравы Канарскія,

але сёння няблага і ім.

Безмазольныя рукі цяслярскія

дапамогуць турэмным сваім.

Глянуць збоку: работа не танная!

Бездакорнасць пакінуць для кніг.

…Толькі зайздрасць прышчыміць спантанная,

што бяліць суправодзяць другіх.

МЕТАМАРФОЗА

Як быў малы – у торбу ўкласці –

назойліва, як авадзень,

сустрэчным цёткам цвыркаў “Драсьце!”

А мне з усмешкай: “Добры дзень!”

Цяпер я слова не пазычу –

ім пры сустрэчы кожны раз

дня добрага прыязна зычу.

…I “драсьце” бразгае ў адказ…

У ГОРАДЗЕ

Мой лепшы сябар, горшы вораг –

Хаос бязладны, зорны свет.

…Збіраўся паляцець да зорак,

ды не ўдалося неўпрыкмет.

Перакрыўлюся ўсмешкай панка

і прасвятлею, як гусляр…

Успышкай велічнай маланка

нікчэмны высветліць абшар.

“Усё не так! Дурны, як корак!

Галотна, хоць сябе прадай!”

…У горадзе не бачна зорак,

у вёсцы – не да іх, бадай.

ПАЭТАМ

Яны гараць – таму і замярзаюць,

душой паны і целам жабракі.

Скрозь вечны змрок паэтаў зоркі ззяюць.

І свеціць кожная ва ўсе бакі.

І як не саладзі, а прысмак горкі.

Як не спяшайся – спынішся ў хадзе.

Паэзія – святло пагаслай зоркі:

няма паэта, а святло – ідзе.

Каго пакрыўдзіць лёс, каго – прывеціць.

Згарэць ад страсці ці сатлець з нуды…

Адны пагаснуць – новыя засвецяць.

І не дадуць аслепнуць назаўжды.

БЯЗЛЮДДЗЕ

Шарэе зямля, і хмурнеюць нябёсы.

Світанак у прыцемак зноў перайшоў.

Сосны скрыпяць, як старыя калёсы.

Знікла бязладдзе людзей-мурашоў.

Шапоча бяроза, струменіць крыніца,

Поўня за лес векавечны спаўзла…

Толькі не хоча душа прымірыцца

З тым, што няма ні дабра тут, ні зла.

ПЕРАПЕЎ

Ціхаю рэчкаю – песня нясмелая,

хмараю дымчатай сонца закрытае.

Ой ты, надзея мая спарахнелая!

Ой жа ты, мара мая незабытая!

Згубленым рэхам – падзеі даўнейшыя,

мокне ад роспачы восень дачасная…

А ці былі вы, гады мае лепшыя?

А ці ляцелі з нябёс зоркі шчасныя?

Песня заціхне струною парванаю,

гукам фальшывым, няскончанай нотаю…

І адгукнецца душа закілзаная

болем і жалем, журбой і маркотаю.

ПАЭТУ Ў САБЕ

Круці, памыляйся, грашы,

а потым маліся старанна…

Не змыць табе плямы з душы,

пакуль яна з целам з’яднана.

Ды толькі надзею пустую пакінь,

што ёсць паратунак у слове “амінь”!

І ветрам здзімаецца гмах,

табой збудаваны бяздарна,

а высланы цернямі шлях

пакрыты плітой тратуарнай.

Усім зразумела – другі быў намер,

ды хто ж дасць яшчэ адну спробу цяпер?

Ты думаў – з паперы шматоў

злятаюць крыштальныя ноты.

Ты верыў, што побач натоўп,

а сам вар’яцеў з адзіноты!

Ты марыў пазбавіцца марнасці дзён.

Той час наступіў, а ці радасны ён?

Ты зведаў, што ў шклянцы віно

істотней, чым кветачка ў вазе.

А гора і радасць – адно,

і сутнасць – у іх раўнавазе.

А сутаргі цела, душы каламуць

не могуць нязменнасць хаосу скрануць.

Цябе прывучыў ужо час,

што нельга публічна прарочыць,

што зло і дабро – толькі ў нас,

на нас – і знішчэнне, і творчасць.

…Ды толькі, каб тое спачатку дайшло,

напэўна, наогул цябе б не было…

Я ХАЧУ

Не праныра, не дыпламат,

і не веру, што ёсць чарадзеі.

Я хачу… І жаданняў зашмат,

бо яны спараджаюць надзеі.

Я хачу свой пакінуць след,

бо жыццё ўсё ж даецца ў знакі.

Я хацеў бы адчуць гэты свет

зрокам птушкі і слыхам сабакі.

Я хачу над Зямлёй узляцець

і даведацца, хто яе круціць.

Каб душа не магла сатлець,

каб саромеўся той, хто схлусіць.

Каб азарт – без вялікіх страт,

і без рызыкі – перамены,

каб сяброўства было без здрад,

а партнёрства было сумленным.

І каб пыл не збіраўся на шкле,

каб каханне было бясконцым,

каб старыя жылі ў цяпле,

каб малыя гулялі пад сонцам.

Каб не падаў на квецень град,

каб не пуста было ў талерцы,

калі мір – без падману і звад,

а вайна – без калецтва і смерці.

Каб у твораў былі чытачы –

як таго не жадаць паэту!

І яшчэ (хоць бязглузда гучыць):

каб той свет быў не горшы за гэты.

НЕ ПІШЫ

Не пішы пра тое, як чаромха пахне –

без цябе квітнее, без цябе зляціць.

Не пішы, што ніва ліўня марна прагне,

бо яе вадою з верша не паліць.

Не пішы, як спеюць журавіны ў багне

і як грыб крамяны тоіцца ў бары.

Не пішы пра вёску, у якую цягне –

жыць табе да скону ў каменным муры.

Не пішы пра блізкіх, родных і суседзяў.

Тое, што ты бачыш, – не агонь, а дым.

Не пішы пра дзеі, што сягоння ўгледзеў –

вочы і галовы Бог раздаў усім.

Не пішы пра заўтра, бо прарок ты кепскі.

Добрага б спалілі – ты жывеш пакуль.

Не пішы пра храмы, абразы і фрэскі.

Не жадай чужога – ні вянцоў, ні куль.

Не пішы пра німфу, што цябе кахае, –

здраджваюць і тыя, з кім з’еў солі пуд.

Не пішы, якая смерць цябе чакае –

вынесеш і здзейсніш сам сабе прысуд.

Не пішы, што любіш ты сваю Радзіму –

ёсць народ, улада і твой родны кут.

Не пішы; “у мовы – скрушная часіна”.

Ты ўжо сам стаміўся ад сваіх пакут.

Не пішы пра тое, што твой век кароткі –

абаранак большы, чым у ім дзіра.

Не пішы пра сонца, вецер і аблокі –

вечнасць не пачуе піску камара.

Не пішы пра тое, што на сэрцы дрэнна,

бо ў людзей хапае без цябе праблем.

Не пішы пра тое, як пісаць патрэбна.

І яшчэ пра тое, што бракуе тэм.