Gravitavio «Carido»

1

Malnova rusa mezurunuo de distanco (1066.8 metroj, t.e. proksimume 1 kilometro).

2

Temas pri priskribo de tiu ĉi loko fare de granda rusa poeto Miĥailo Jurjeviĉ Lermontov (1814–1841) en komenco de poemo «Mciri» (en traduko de B. Tornado):

3

Kartvela manĝaĵo el kokaĵo.

4

Kartvela vino.

5

Adamo Mickiewicz (1798–1855), granda pola poeto.

6

Sankta milito ĉe islamanoj.

7

La tradukinto petas pardonon de leganto pro tio, ke li ne sukcesis traduki la kalemburon en Esperanton; sed espereble tio estas pardoninda, ĉar la kalemburo montras ĝuste neregulecon de rusa vortoderivado, kio nature apenaŭ tradukeblas en regulecan Esperanton.

8

Grandan dankon (en la kartvela).

9

Monto en Kaŭkazo, sudoriente de Elbruso; havas glaciriverojn.

10

La plej alta pinto de Pamira montaro.

11

Citaĵo el fama poemo de la granda rusa poeto Aleksandro Puŝkin «Kupra rajdanto».

12

Citaĵo el poemo de M. Ju. Lermontov «Disputo» pri Kaŭkazo.

13

Saluton (en la kartvela).

14

Saluton, sinjoro (en la kartvela) princo (kripligita rusa «knjazj»).

15

Dekoracia planto (latina nomo: pittosporum, t.e. «peĉosemulo»).

16

Aludo al rusa anekdoto pri ĝirafo, kiun ŝercoj atingas prokraste pro longa kolo.

17

Vespera televida novaĵprogramo je 21:00.

18

Dankon pro la helpo (en la kartvela).

19

Rusia parlamento.

20

Generalo Petro Alekseeviĉ Palen partoprenis murdon de caro Paŭlo I la 11-an de marto 1801.

21

Dmitrij Vladimiroviĉ Karakozov (1840–1866), rusia revoluciulo, kiu malsukcese atencis Aleksandron II la 4-an de aprilo 1866. Estis pendumita.

22

Paŭlo Ivanoviĉ Pestel (1793–1826) estis unu el gvidantoj de t.n. «decembristoj» — nobeloj, kiuj faris kontraŭcaran ribelon decembre de 1825, uzinte kiel pretekston la morton de antaŭa caro Aleksandro Pavloviĉ kaj surtroniĝon de Nikolao Pavloviĉ; la ribelo estis sufokita de Nikolao Pavloviĉ, kaj ties gvidantoj estis pendumitaj (inklude Pestel-on) aŭ ekzilitaj en Siberion.

23

Aleksandro I (1777–1825), rusa imperiestro (1801–1825).

24

Nikolao I (1796–1855), rusa imperiestro (1825–1855), frato de Aleksandro I.

25

Afabla alparolo al caro aŭ reĝo.

26

La vorton «Dio» prononcas kun majusklo veraj kredantoj, kaj kun minusklo — tiuj, por kiuj tio estas nur kutima parolturno. (Rim. de la aŭtoro).

27

Rusa proverbo, signifanta malĝustan konsekvencon de agoj.

28

Arkaika rusa nomo de «A», unua litero de la cirila alfabeto.

29

Arkaika rusa nomo de «B», dua litero de la cirila alfabeto.

30

Arkaika rusa nomo de «V», tria litero de la cirila alfabeto.

31

Arkaika rusa nomo de «D», kvina litero de la cirila alfabeto; krome, la vorto en la rusa signifas «bono».

32

Slanga vorto por komputilo.

33

Krimea monto.

34

Aleksandro Sergeiĉ Puŝkin (1799–1837) — la granda rusa poeto.

35

Famaj skulptaĵoj en Peterburgo.

36

Monumento de fama rusia admiralo Ivano Fjodoroviĉ Kruzenŝtern (1770–1846), sciencisto kaj maresploristo.

37

En Peterburgo domoj estas numerataj ne laŭ stratoj, sed laŭ «linioj»; linio estas unu flanko de strato.

38

Laŭ rusa superstiĉo oni devas trifoje kraĉi trans maldekstra ŝultro, por ke malbona aŭguro ne realiĝu.

39

Otrjad Milicii Osobogo Naznaĉenija — Speciala Milicia Taĉmento (rus.).

40

Laŭ la norma rusa prononco senakcenta «o» proksimiĝas al «a», sed en kelkaj dialektoj (inklude kelkajn volgajn) tio ne okazas kaj «o» klare diferencas disde «a».

41

Rusa proverbo.

42

Kartvela konjako.

43

Bazilo (Vasilij) Ĵukovskij (1783–1852), fama rusa poeto de XIX-a jarcento, amiko de Puŝkin.

44

Proverbiĝinta citaĵo el fama rusa anekdoto:

«En zoologia ĝardeno vizitanto demandas serviston: "Ĉu tiu ĉi foko povas formanĝi sitelon da fiŝo?" — «Jes». — "Kaj du sitelojn?" — «Jes». — "Kaj tri?" — "Ĝi sendube formanĝos, sed kiu ja al ĝi donos?!"»

45

Rusa proverbo.

46

Fama rusa romanco. Por ĝuste kompreni la aludon, rememoru, ke en pluraj lingvoj unu sama vorto signifas kaj lunon, kaj monaton.

47

Malnova rusa mezurunuo de pezo; proksimume egalas al 16 kilogramoj.

48

Miĥailo Aleksandroviĉ Bakunin (1814–1876), fama rusa revoluciulo kaj publicisto, partoprenanto de la revolucio de 1848–1849 jaroj en Germanio; unu el ideologoj de anarkiismo; partoprenanto de Unua Internacio, kontraŭulo de marksismo.

49

Sergeo Gennadieviĉ Neĉaev (1847–1882), rusa revoluciulo-komplotulo, partoprenanto de studenta movado en Peterburgo en 1868–1869 jaroj, en 1869–1871 estis proksime ligita kun Bakunin, kreis sekretan organizon «Popola revenĝo» (1869); en 1872 estis transdonita de svisaj potencoj al la rusa registaro, mortis en Petropavlovska fortikaĵo (prizono). Liaj revoluciaj ideoj estis aparte kruelaj kaj perfortemaj. Li kaj liaj adeptoj iĝis prototipoj por romano de Dostoevskij «Demonoj».

50

«Kiu estas tio?» (en la pola)

51

Idoj de litova grandprinco Gedimino. Nepo de Gedimino Jagelo iĝis fundinto de pola dinastio de Jagelonoj. En Rusio tio estas princa branĉo, dua laŭ altrangeco post Rurikidoj.

52

Ribela kozaka hetmano Stepano Razin, estro de kamparana milito (1670–1671). Lia armeo estis finvenkita ĉe Simbirsko.

53

Vilaĝo apud Simbirsko.

54

Ĝardeneto en la centro de Simbirsko kun monumento al Nikolao Miĥajloviĉ Karamzin (1766–1826) — fama rusa verkisto kaj granda historiisto, kiu naskiĝis en Simbirsko.

55

Granda rusa verkisto Ivano Aleksandroviĉ Gonĉarov (1812–1891), kiu same naskiĝis en Simbirsko. Lia plej fama romano estas «Oblomov».

56

Bela bulvardo super kruta Volga deklivo, kurbigita kiel krono aŭ diademo.

57

Famaj tipoj de pistoloj.

58

Bildo de kriminto, sintezita laŭ priskriboj de atestantoj.

59

Rememoru pri Boĉjo Jelcin…

60

Pasifajo estis mita reĝino de Krito, kiu amis blankan virbovon, senditan de Posejdono. De tiu pasio naskiĝis monstro Minotaŭro.

61

Mafiano el fama romano «La baptopatro».

62

Urbo sur insulo Saĥalino, oriente de Rusio, apud Japanio.

63

En kriminala slango tio signifas murdon.

64

En kriminala slango: parolo.

65

Kutima alparolo de krimuloj al enketanto.

66

Laŭdkanta preĝo.

67

Kaj ankoraŭfoje rememoru pri Boĉjo Jelcin…

68

Rememoru pri Miĥailo Sergeiĉ Gorbaĉov…

69

Rolulo en fama rusa porinfana fabelo, rabisto kaj pirato, kiu manĝas etajn infanojn.

70

Speco de vinbero.

71

Termino de sekretaj servoj, signifanta speciale elpensitan versimilan historion, per kiu oni kaŝas veron.

72

Nomo de komunista taggazeto (la vorto signifas «vero»).

73

Antikva vikinga ŝipo.

74

Marko de fotilo.

75

Aleksandro Neva (1220–1263), princo Novgoroda en 1236–1251, grandprinco Vladimira ekde 1252. En la «Neva batalo» en 1240 venkis svedojn, gvidatajn de Birger, tiama reganto (jarlo) de Svedio. Nun Aleksandro Neva estas sanktulo de rusa ortodoksi-kristisma eklezio.

76

Bonan tagon, Eriko. Mi estas de Miĥailo Sergeiĉ. (angle)

77

Frazo el rusa popola fabelo (tiel caro sendas Ivaĉjon-stultulon plenumi taskon, elpensitan por lin pereigi).

78

T. e. kaŝobservas (en slango de specialaj servoj).

79

Rusa imperio estas granda lando (angle).

80

Rusoj estas granda popolo… Princo Trubeckoj estas vera komunisto… (angle).

81

Eriko! Ho, Eriko! Mi amas ilin!! Mi amas ilin ambaŭ!! Ĉu vi komprenas? Mi deziras fiki ambaŭ!!! (angle).

82

Ĉu fiki kaj vodkon kaj bieron? O kej… (angle)

83

Temas pri liberigo de kamparanoj el servuto, komenciĝinta en 1861.

84

Aleksandro II (1818–1881), rusa imperiestro (1855–1881).

85

Alexis Tocqueville (1805–1859), franca historiisto kaj politikisto.

86

Aludo al rusa proverbo: «Ne eblas kaŝi alenon en sako» (t.e. ne eblas kaŝi veron, ĝi tutegale iam malkovriĝos, kiel la aleno nepre trapikos la sakon).

87

Heroo de antikvaj rusaj legendoj.

88

T. e. «sanga sklaviganto», prononcita kun afekta balta misprononco.

89

Fama belega sonorilejo en Moskvo, sur Ruĝa Placo.

90

Temas pri Krimea milito, kiam Rusio malvenkis al Britio kaj Francio.

91

Sudgermana familio, reginta en Bavario en 1180–1918.

92

Otto von Bismarck (1815–1898), politikisto kaj diplomato de Prusio kaj Germanio, ministro-prezidento de Prusio (1862–1871), kanceliero de Germania Imperio (1871–1890).

93

T. e. kaŝobservadon (en slango de specialaj servoj).

94

Citaĵo el fama kanzono de van Beethoven kun vortoj de von Goethe.

95

Petro Nikitiĉ Tkaĉov (1844–1885), rusa revoluciulo, publicisto.

96

Termino el slango de specialaj servoj, signifanta rapidajn balancajn movojn de la korpo por eviti trafan pafon de kontraŭulo.

97

Bela Kun (1886–1938), hungara komunisto, partoprenis rusian civitanan militon.

98

Citaĵo el poemo de granda rusa poeto Aleksandro Blok (1880–1921) «Dek du» (1918): «En pala krono el rozoj antaŭ ili iras Jesuo Kristo». (Ili estas dek du revoluciaj ruĝgvardianoj).

99

Tiama prezidento de Ukrainio.

100

Prezidento de Kartvelio.

101

Virico (Vyrica) — vilaĝo apud Peterburgo.

102

Portebla kontraŭavia raketa pafilo.

103

Malmultekosta vino, simila al portovino.

104

Ironia parafrazo de famaj versoj de granda rusa poeto Nikolao Alekseeviĉ Nekrasov (1821–1878):

105

Tiel nomiĝas palaco de eksa instituto Smolnyj, en kiu dum sovetia epoko lokiĝis Peterburga/Leningrada komitato de komunisma partio.

106

Populara rusa kantisto de 1980–1990-aj jaroj; estas fama lia ŝlagra romanco «Ĉe via peronet'».

107

Tiel oni nomas en Rusio veteranojn de Afgania milito.

108

Gorbaĉov.

109

Tiel ironie oni en Rusio nomas kaŭĉukan polican bastonegon.

110

Unua kaj eble la plej malfacila jaro de la Granda Patruja Milito (1941–1945).

111

Ŝtata agrokultura entrepreno en sovetiaj kaj postsovetiaj tempoj; mallongigo de «sovetskoe ĥozjajstvo» — «soveta mastrumaĵo», distinge de «kolĥozo» («kollektivnoe ĥozjajstvo», t.e. «kolektiva mastrumaĵo») — agrokultura kooperativo.

112

Aludo al fama frazo, dirita en 1941 al soldatoj, pereontaj dum defendado de Moskvo: «Granda estas Rusio, sed mankas loko por malofensivo: malantaŭe estas Moskvo».

113

Temas pri eble unua grava interetna konflikto interne de disfalonta Sovetio: tiu inter Armenio kaj Azerbajĝano pri Karabaĥo.

114

Jelcin.

115

Fifama frazo de Jelcin, kun kiu li alparolis al gvidantoj de federaciaj respublikoj.