Iliado

Kantu, diino, koleron de la Peleido Aĥilo,

Ĝin, kiu al la Aĥajoj kaŭzis mizerojn sennombrajn

Kaj en Aidon deĵetis multegajn animojn kuraĝajn

De herouloj kaj faris korpojn iliajn akiro

Al rabobirdoj kaj hundoj — fariĝis la volo de Zeŭso — 5

De tiu tago, de kiu disigis sin ekdisputinte

La ordonanto al viroj, Atrido, de l’ dia Aĥilo.

Kia do dio ekscitis en ili disputon malpacan?

Filo Latona kaj Zeŭsa. Ekkolerigita de reĝo,

Li malsanigis la militistaron, — mortadis popoloj, 10

Ĉar malhonoris Atrido Ĥrizon, la pastron de l’ dio.

Por deaĉeti filinon, li kun netaksebla depago

Venis al ŝipoj Aĥajaj rapidenaĝantaj, en manoj,

Sur ora sceptro, la florokronon de dio Apolo,

La malproksimenĵetanta, kaj ĉiujn Aĥajojn petegis, 15

Sed precipe la ambaŭ Atridojn, la ĉefojn popolajn:

«Ho vi, Atridoj, kaj ĉiuj Aĥajoj kuraĝaj! La dioj,

Sur Olimpo loĝantaj, donu al vi ekdetrui

Urbon Priaman kaj poste hejmen reveni feliĉe.

Al mi la karan filinon redonu vi pro deaĉeto, 20

Estimegante Apolon, la malproksimenpafantan.»

Jen tiam ĉiuj Aĥajoj laŭtege konsentis honoron

Fari al pastro, de li deaĉeton riĉegan ricevi.

Tio ne plaĉis nur sole al koro de Agamemnono;

Li malhonore forpelis lin kaj al li diris minace: 25

«Gardu vin, ke, maljunulo, mi vin plu ne vidu ĉe ŝipoj

Larĝaj, nun — pro malrapido aŭ poste — pro la reveno:

Ĉar malcerte vin helpos la sceptro kaj krono de l’ dio.

Ŝin do mi ne refordonos antaŭe ol ŝi maljuniĝos

Hejme, en Argo, ĉe mi, malproksime de ŝia patrujo, 30

Laboradante teksaĵon, kaj mia kunkuŝantino.

Sed vi foriru kaj min ne ekscitu, ke sana vi restu.»

Tiel li diris, kaj Ĥrizo ektimis, la vorton obeis

Kaj al la multebruanta maro silente foriris.

Poste, malproksimiĝante, li ekpetegis fervore 35

Nun Apolon, la filon de la belabukla Latono:

«Aŭdu, Arĝentopafarka, apogo de Ĥrizo kaj Kilo

Sankta, potence reĝanta la Tenedoson, vi, glora!

Se efektive mi vian sanktejon beligis per kronoj

Aŭ mi iam por vi de plej bonaj kaprinoj kaj bovoj 40

Grasajn femurojn bruligis, vi mian deziron plenumu:

Punu vi per viaj sagoj pro miaj larmoj Aĥajojn.»

Tiel preĝante li diris, atentis lin Febo Apolo.

Jen li deiris, koleron en koro, Olimpan altaĵon,

Ĉirkaŭfermitan sagujon kaj arkopafon sur ŝultroj. 45

Laŭte sonadis la sagoj sur ŝultroj de ekkolerinto,

Dum li kuradis. Li estis simila al nokto. Li poste

Malproksime de ŝipoj sidiĝis, kaj sagon ellasis,

Kaj el pafarko arĝenta jen sono terura eksonis.

Li ekatakis antaŭe nur mulojn kaj hundojn rapidajn, 50

Sed jen la sagoj maldolĉaj atingis nun ankaŭ mem ilin,

Kaj malvivuloj senhalte en lignaroj flamadis.

Militistaron la sagoj flugadis naŭ tagojn, la dekan

Al kolektiĝo Aĥilo la popolon kunvokis.

Tion ĉi metis en liajn pensojn la Hero blankmana, 55

Ĉar pri Danaoj malĝojis ŝi, ilin perei vidante.

Kiam ili kunvenis kaj kunkolektiĝis, sin levis

Inter ili Aĥilo rapidapieda kaj diris:

«Mi, ho, Atrido, nun pensas, revenos ni hejmen, irante

Ree ĉi tien kaj tien, se nur ni evitos la morton, 60

Ĉar la milito kaj pesto Aĥajojn mortigas samtempe.

Sed demandu ni pastron aŭ ankaŭ

Sonĝklarigiston, ĉar ankaŭ sonĝoj elvenas de Zeŭso,

Ke al ni diru li, kial koleras nin Febo Apolo,

Ĉu, eble, pro nefarita promeso aŭ pro hekatombo, 65

Ĉu, el ŝafidoj kaj el sendifektaj kaprinoj prenonte

La odoron oferan, li nin liberigos de pesto.»

Tiel dirinte, sidiĝis li. Kaj inter ili sin levis

La Testorido Kalĥoso plej lerta el birddivenistoj,

Kiu konadis estanton, estonton kaj ankaŭ pasinton 70

Kaj alkondukis la ŝipojn Danaajn al Trojo per sia

Scio profeta, de Febo Apolo al li donacita.

Li, bonpensanta, sin turnis al ili kaj tiel parolis:

«Ho, Zeŭsamato Aĥilo, al mi vi ordonas klarigi

La koleregon de malproksimegenĵetanta Apolo. 75

Bone, mi estas dironta, sed vi al mi ĵuru defendi

Min efektive favore per viaj paroloj kaj manoj:

Certe, mi ekkolerigos viron, reĝantan potence

Ĉiujn Arganojn, viron, al kiu obeas Aĥajoj:

Reĝo ja estas tro forta kontraŭe la vir’ subpotenca; 80

Se li eĉ tiun ĉi tagon sian malicon subpremos,

Tamen en koro konservos li sian malicon, ĝis li ĝin

Forellasos. Nun juĝu vi, ĉu vi min povas defendi.»

Lin respondante eldiris Aĥilo piedorapida:

«Vi kuraĝiĝu, sincere eldiru la dialudaĵon: 85

Ĵuras mi per Zeŭsamato Apolo, al kiu vi preĝas,

Malfermante la volon de dio al la Danaoj,

Ke, dum mi estos vivanta kaj lumon de l’ suno vidanta,

Vin tie ĉi ektuŝos per mano pezega neniu

El Aĥajoj, se vi eĉ nomus mem Agamemnonon, 90

Kiu glorigas sin esti plej forta el ĉiuj Aĥajoj.»

Kuraĝiĝinte, la antaŭdiristo la nemalaŭdebla

Diris: «Koleras li nek pro promeso, nek pro hekatombo,

Nur pro la pastro, la malhonorita de Agamemnono,

Ne forlasinta filinon kaj ne alpreninta depagon. 95

Jen kial nin mizerigas li, la malproksimenpafanto,

Kaj mizerigos ankoraŭ, ne forprenante multpezan

Manon de l’ pesto, ĝis estos la ĝojookula filino

Ree al patro kaj kune kun sankthekatombo sendita

En Ĥrizourbon. Nur tiam nin eble la dio kompatos.» 100

Tiel dirinte, sidiĝis li, kaj inter ili sin levis

Agamemnono la vastereĝanta, l’ heroo Atrido,

Tute malĝoje; la koron malluman kolero plenigis

Kaj la okuloj fariĝis similaj al fajro brilanta.

Kontraŭ Kalĥaso antaŭe li nun furioze ekdiris: 105

«Ho, malbonaĵoportisto, al mi eldirinta neniam

Favoraĵon! Vi ĝojas nur antaŭdiri mizerojn.

Vi antaŭdiris neniam bonvorton kaj nek ĝin plenumis,

Vi ankaŭ nun antaŭdiras al kolektiĝintaj Aĥajoj,

Ke l’ malproksimenpafanta Apolo ilin nur punas, 110

Ĉar mi ne volis pro Hrizofilino depagon belegan

Preni. Ho, jes, mi preferas ŝin havi en mia domego,

Mi ŝin preferas eĉ plu ol Klitemnestro, kun kiu

Mi edziĝis dum ŝia virgeco. La Hrizofilino

Al ŝi ne cedas per kresko, talio, prudento, teksado. 115

Sed mi konsentas redoni ŝin, se tio estas pli bone,

Ĉar mi la savon popolan, kaj ne la pereon deziras;

Sed vi alie honere donacu min, ke mi ne restu

Unu ne rekompencita, ĉar tio ne estas konvena,

Ĉiuj vi vidas, ke mia donaco foriras de mi nun.» 120

Al li kontraŭe respondis Aĥilo piedorapida:

«Ho, vi plej glora Atrido, kaj plej profitama el ĉiuj,

Al vi pro kio Aĥajoj aldonos honoran donacon?

Oni ne scias, ĉu restas ankoraŭ riĉeco komuna,

Ĉar la akiron el urboj rabitaj ni jam disdividis. 125

Estas ne bone ĝin rekolektigi pro ree dividi.

Sed vi ellasu ŝin pro la honoro de dioj; Aĥajoj,

Ni, al vi pagos trioble, kvaroble, se Zeŭso detrui

Iam permesos al ni la Trojan murofortegan.»

Al li kontraŭe respondis Agamemnono, la ĉefo: 130

«Kia ajn estas kuraĝa vi, diosimila Aĥilo,

Trompi ne penu min: vi ne admonos min neksuperruzos.

Ĉu vi, mem konservante donacon, vi volas, ke nur mi

Estu rabita de mia, ke mi ĝin ellasu senpage?

Bone, nur se anstataŭos Aĥajoj ĝin per alia 135

Rekomponco de kosto egala, Iaŭ mia deziro.

Sed se ili rifuzos, mi prenos ĝin mem: la donacon

Vian aŭ Ia donacon Ajaksan aŭ l’ Odisean;

Prennos mi ĝin, ·· senigita. de ĝi ekkoleros la viro ..

Sed iafoje pri tio ni reparolos ankoraŭ. 140

Nun ni surmetu sur maro sankta la ŝipon nigretan,

Ni kolektigu en ĝi da remistoj amason sufiĉan,

Metu en ĝi l’ hekatombon kaj Ĥrizofilinon ruĝvangan.

Unu el viroj konataj estos Ia ĉefo: Ajakso,

Eble Idomeneo, aŭ Odiseo la dia, 145

Aŭ vi mem Peleido, vi, la plej terura el viroj —

Por oferante pacigi lo Malproksimegenĵetantan.»

Al li respondis minace Aĥilo piedorapida:

«Ve al mi! Senigita de honto, vi, profitamulo,

Kia Aĥajo de nun viajn vortojn obei ekvolos, 150

Kun vi irante aŭ kontraŭ viroj batalon farante?

Ĉar mi alvenis ne pro ponardegojnĵetistoj Trojanoj

Kontraŭbatali, Ĉar ili kulpiĝis je mi en nenio.

Ili neniam ĉevalojn aŭ bovojn de mi ekdeprenis

Aŭ fruktportantajn kampegojn, an Ftio la multeloĝita 155

Fruktojn ruinis, ĉar inter ni estas ja multe da ombraj

Montoj kaj ankaŭ la maro bruanta. Nur vin, plej senhontan,

Sekvis ni, por ke vi ĝoju, portante ekvenĝon al Trojo

Pro Menelao kaj ankaŭ pro vi mem, vi hundosimila.

Sed tion ĉi ne atentas, nek zorgas vi tion ĉi tute; 160

Min eĉ minacas vi preni donacon, de mi akiritan

Per mia peno, kaj al mi de la Aĥajidoj donitan.

Tamen do mi ja neniam ricevas donacon egalan

Al la via post rabo de urbo per la Aĥajoj.

Plej malfacilan laboron en laciganta batalo 165

Miaj manoj faradas, sed kiam venas divido,

La rekompenco plej granda venas al vi; mi, kontraŭe,

De malmulto kontenta, revenas laciĝe al ŝipoj;

Nun mi foriras en Ftion, ĉar estas certe pli bone

Hejmen reveni en ŝipoj fleksitaj. Mi ne deziras 170

Malhonorita de vi plu kolkti por vi nun riĉecojn.»

Al li respondis nun Agamemnono, la ĉefo de viroj:

«Nu do, vi kuru do, se via koro al tio vin igas;

Mi vin pro mi ja ne petas restadi, mi havos aliajn,

Por akiri honoron, precipe la Zeŭson-zorganton. 175

El diaj reĝoj vi estas por mi la plej malamata,

Ĉar vi ĉiam preferas malpacojn, batiĝojn, batalojn.

Se plu da forto vi havas, donita ĝi esats de dio.

Hejmen revenu vi kun viaj ŝipoj kaj viaj kolegoj,

Reĝu vi Mirmidonojn pace, pri vi mi ne pensas, 180

Mi ne atentas vian koleron, kaj mem mi minacas:

Kiel Febo Apolo deprenas de mi Ĥrizoidon,

Kiun forsendas mi per mia ŝipo kaj miaj amikoj,

Tiel mi mem vian tendon eniros kaj forelkondukos

Vian donacon, ruĝvangan la Brizeidon: vi sciu, 185

Kiom mi estas pli alte ol vi, kaj ke ĉiu teruru

Al mi egali sin kaj melfermite min kontraŭparoli.»

Tiel parolis li, kaj Pelopido forte doloris,

Inter du pensoj ŝancelis la koro en brusto, en vila:

Ĉu, eltirinte de flanko glavon akregan, aliajn 190

Militistojn forpeli kaj la Atridon mortigi,

Aŭ humiligi koleron kaj sian koron ekbridi.

Dum en animo kaj koro li pensis pri tio kaj grandan

Glavon el ingo eltiris, alvenis al li el ĉielo

La diino Ateno, sendita de Hero blankmana 195

Kiu amis kaj zorgis ambaŭ heroojn egale.

Ŝi poste li nun stariĝis, lin kaptis per blondkapoharoj,

Sole al li aperinte: ŝin ĉiu alia ne vidis.

Ektimiĝinte, sin turnis Aĥilo kaj tuj ekrekonis

Palas-Atenon, terur ŝiaj okuloj brilegis. 200

Kaj li komencis paroli, kaj diris la vortojn flugilajn:

«Kial vi venis, filino de Zeŭso ŝildontenanta,

Ĉu por ekvidi la arogantaĵon de Agamemnono?

Sed mi eldiras al vi, kaj mi pensas, ke tio fariĝos,

La fiereco senbira baldaŭ lin pereigos.» 205

Al li respondis Ateno, la bluokula diino:

«Por kvietigi koleron vian mi venis, se restos

Vi obeema; min sendis Hero, diino blankmana,

Kiu vin ambaŭ egale samtempe amas kaj zorgas.

Vi do nun finu malpacon, kaj ne elprenu glavegon, 210

Certe, per vortoj vi povas insulti lin laŭ via volo.

Mi al vi diras, kaj tio ĉi estos efektivigita:

Iam vi havos trioble da luksaj, belegaj donacoj

Pro tiu ĉi fiereco. Detenu vin nun kaj obeu.»

Ŝin respondante, eldiris Aĥilo rapidapieda: 215

«Vere, estas bezona vian ordonon obei,

Malgraŭ la koro kolera: ĉar tio ĉi estas pli bona:

La obeantan al dioj, dioj volonte atentas.»

Diris li, kaj sur arĝentan tenilon li metis la manon,

Ree enmetis glavegon en ingon, ne malobeante 220

Vortojn diinajn. Ŝi baldaŭ ekflugis Olimpon, loĝejon

De dio Zeŭso ŝildontenanta, al dioj aliaj.

Sed Peleido returnis sin kun parolo kolera

Al Atrido: li sian koleron ne ekĉesigis:

«Ho, vi drinkanto kun hunda rigardo, kun cerva kuraĝo! 225

Vi en la koro neniam havas kuraĝon vin armi,

Por kune kun la popolo batali aŭ kun la Aĥajoj

Plej eminentaj embuski vin: tio laŭ vi estas — morto.

Jes! prefereble ja estas en vasta tendaro Aĥaja

Vian kontraŭdiranton senigi de lia donaco. 230

Reĝo-popolmanĝegulo, netaŭgulojn reĝanta!

Ĉar, Atrido, alie vi lastan fojon ofendus.

Sed al vi mi nun diras kaj faras ĵuron grandegan,

Ĵuras mi je tiu sceptro, neniam florojn kaj branĉojn

Renaskonta, estante lasinta en montoj la trunkon, 235

Kaj ne reekfloronta (ĉar fero de ĝi ekdemetis

Ĝiajn foliojn kaj ŝelon), kaj portadata en manoj

De Aĥajidoj-juĝistoj, gardantaj la leĝojn, venantajn

De l’ dio Zeŭso; mi ĵuras je tiu ĉi ĵuro grandega,

Ke eksopiros tuj ĉiuj Aĥajoj, serĉante Aĥilon... 240

Tamen, malgraŭe doloro via, ne povos vi helpi

Ilin, ekmortigotajn amase per man’ de Hektoro

La virbuĉanto, kaj vian vi koron mordetos, ke estis

Vi plej kuraĝan el ĉiuj Aĥajoj malestiminta.»

Tiel dirinte, sur teron ekĵetis li sian sceptron, 245

Beligitan de najloj oraj, kaj baldaŭ sidiĝis.

Sed Atrido koleris ankaŭ. Kaj levis sin poste

La dolĉalingva kaj tondravoĉa Nestoro el Pilo,

El kies buŝo fluadis dolĉamiela parolo;

Estis li nun travivinta jam du generaciojn, 250

Kiuj naskiĝis kaj vivis kune kun li en la sankta

Urbo Pilo, hodiaŭ li superreĝis la trian.

Jen li, bonepensanta, eldiris al la kolektiĝo:

«Ve, ho kia malĝojo sur falas sur teron Aĥajan!

Certe, ekĝojos Priamo kaj kune kun li Priamidoj, 255

Ankaŭ l’ aliaj Trojanoj eksentos ĉarmegon en koro,

Se ili aŭdos, ke vi nun malpacas, vi, kiuj estas

En konsiloj plej altaj kaj en bataloj unuaj.

Sed vi aŭskultu, ĉar ambaŭ pli junaj vi estas ja ol mi.

Iam mi havis aferon kun viroj ankoraŭ pli fortaj 260

Ol vi, sed miajn konsilojn ili neniam malŝatis.

Vidis neniam mi kaj ne ekvidos jam virojn similajn,

Kiel Pirito kaj Drio, kiu potencis popolojn,

Kiel Keneo aŭ Eksadio aŭ Polifemo

Diosimila kaj dia Tezeo, la filo Egea. 265

Ili estis pli fortaj ol ĉiuj, sur tero naskitaj,

Kaj, plej fortaj estinte, batalis nur kontraŭ plej fortaj,

Kontraŭ montaj monstregoj, ilin fordetruante.

Kune kun ili mi estis milita kolego el Pilo,

El malproksima lando: alvokis min tiuj ĉi viroj; 270

Kune kun ili batalis mi, kaj kontraŭ ili nenia

Homo, sur tero naskita, havis kuraĝon batali.

Sed ankaŭ ili konsilon mian obee atentis.

Nun vi ankaŭ obeu: obei ja estas pli bone.

Vi, Atrido potenca, ne prenu de li la filinon, 275

Sed ĉe li lasu donacon, donitan de la Aĥajidoj,

Sed ankaŭ vi, Peleido, ĉesu kun reĝo disputi

Malpacante: konvenas ja honoro pli alta

Al sceptroportanta, kiun Zeŭso glorigas;

Kaj se vi estas pli forta kaj filo de dia patrino, 280

Estas li ja pli potenca, ĉar reĝas li multajn popolojn.

Vi, Atrid’, humiligu la koron, mi mem vin petegas,

Kontraŭ Aĥilo demetu vian koleron: li estas

Forta apogo Aĥaja en pereigema milito.»

Diris al li respondante Agamemnono potenca: 285

«Vere! Vi, ho maljunulo, ĉion eldiris konvene,

Sed tiu viro deziras esti pli alta ol ĉiuj,

Volas estriĝi je ĉiuj, volas ordoni al ĉiuj

Kaj doni leĝojn, al kiuj, certe, neniu obeos.

Se lin la dioj eternaj instruis ĵetadi ponardon, 290

Ĉu ili ankaŭ pro tio permesis al li—nin insulti?»

Lin interrompis kaj diris diosimila Aĥilo;

«Ho, mi, certege, nur estus timulo kaj netaŭgulo,

Se mi vin kontentigadus je ĉio, kion vi volas.

Vi de aliaj postulu tion, tamen al mi vi 295

Ne ordonu, ĉar mi ne intencas al vi humiliĝi.

Tion mi diras al vi, kaj ĝin vi konservu en koro:

Mi la manon armitan ne levos pro la knabino

Kontraŭ vi aŭ aliaj: vi donis kaj vi ŝin deprenas.

Sed el mia cetera havo en ŝipoj rapidaj 300

Vi nenion deprenos kontraŭ mia bonvolo.

Volas, elprovu, ke ĉiuj kune ekvidu,

Kiel el vi nigra sango ĉirkaŭ ponardo ekfluos.»

Tiel ili disputis per malamikaj paroloj

Kaj, leviĝinte, dislasis ĉe ŝipoj la kolektigitajn. 305

Peleido foriris al tendoj kaj ŝipoj rapidaj

Kune kun Menetiido kaj kune kun siaj kolegoj,

Sed Atrido surmetis sur maron ŝipon rapidan,

Dudek remistojn elektis kaj metis en ĝin hekatombon

Por la dio kaj ankaŭ la Ĥrizofilinon ruĝvangan, 310

Kaj Odiseo multsaĝa tie estis ŝipestro.

Ĉiuj sidiĝis kaj baldaŭ eknaĝis sur vojon malsekan.

Kaj al popoloj ordonis purigi sin Agamemnono.

Ili purigis sin kaj la malpuron en maron enĵetis,

Kaj sendifektajn hekatombojn oferis al dio: 315

Bovojn kaj kaprinojn ĉe bordo senfrukta de l’ maro,

Kaj l’ odoro ofera en fumo suriris ĉielon.

Tiel ili penadis, sed dume Agamemnono

Tion ne lasis, per kio li ĵus Aĥilon minacis:

Vokis rapide li Taltibion kaj Eŭribaton, 320

Kiuj estis liaj heroldoj kaj lertaj servantoj.

«Iru vi tien, en tendon de la Peleido Aĥilo,

Prenu vi la Brizeidon ruĝvangan kaj ŝin alkonduku,

Se do li ŝin ne redonos, mi mem ŝin jam tiam deprenos,

Al li venonte kun aro, kaj tio lin plu ektimigos.» 325

Tiel dirinte, forsendis li ilin kun vorto minaca.

Ili al bordo de l’ maro senfrukta malĝoje foriris

Kaj al la tendoj kaj ŝipoj de Mirmidonoj alvenis.

Lin do ili ektrovis ĉe tendo, ĉe ŝipo nigreta

Tie sidanta, kaj ilin vidinte ne ĝojis Aĥilo. 330

Ekkonfuzitaj pro timo kaj respektego pri l’ reĝo,

Ili stariĝis sen ia parolo, sen ia demando,

Sed li mem tion penetris per sia koro kaj diris:

«Bonan venon, heroldoj, senditoj de Zeŭso kaj homoj!

Alproksimiĝu, ĉar kulpaj estas ne vi, sed Atrido, 335

Kiu venigis vin pro la filino ruĝvanga de Ĥrizo.

Dia Patroklo, knabinon vi elkonduku, ke ili

Ŝin ekdeprenu. Kaj estu ili mem la atestoj

Antaŭ la dioj feliĉaj, antaŭ homoj mortemaj,

Antaŭ la reĝ’ furioza, ke kiam oni ankoraŭ 340

Mian helpon bezonos por malhonoron formeti

De aliaj! Ho, certe, pro pereema malsaĝo

Li, Atrido, ne povas rigardi antaŭen, nek posten,

Por fortikigi Aĥajojn, batalantajn ĉe ŝipoj.»

Tiel li diris. Patroklo obeis la karan amikon: 345

Li elkondukis el tendo kaj donis knabinon ruĝvangan

Al la senditoj, kaj tiuj foriris al ŝipoj Aĥajaj;

Kaj ne volonte kuniris knabino. Dume Aĥilo

Iris plorante for de amikoj kaj tie sidiĝis,

Sur la bordo de l’ maro; rigardis li maron malluman, 350

Manojn eltiris kaj sian karan patrinon petegis:

«Mia patrino, ĉar vi min por tempo mallonga eknaskis,

Devus almenaŭ aljuĝi honoron al mi l’ Olimpano

Zeŭso altetondranta, sed li tute min ne honoras!

Jen Atrido, la vastereĝanta Agamemnono, 355

Min malhonoris estinte de mi forrabinta donacon.»

Tiel li diris plorante; atentis lin lia patrino,

La estiminda, en profundegaĵoj de maro, ĉe l’ patro

Maljuniĝinta, kaj venis el maro ŝi kiel nebulo,

Kaj apud li, elverŝanta larmojn, ŝi alsidiĝis. 360

Lin karesante per mano, ŝi la parolon eldiris:

«Filo, pro kio vi ploras? pro kio la koro malĝojas?

Ho, vi kaŝu nenion, ke ambaŭ tion ni sciu.»

Diris, profunde ĝeminte, Aĥilo rapidapieda:

«Ĉion vi scias, patrino, pro kio rakonti konaton? 365

Tebon aliris ni, sanktan urbon de Eetiono,

Kaj ĝin detruis kaj ĉion tien ĉi forelkondukis;

La Aĥajidoj honeste l’ akiron dividis kaj oni

Ĥrizofilinon ruĝvangan elektis por la Atrido.

Ĥrizo do, pastro de malproksimegenĵetanta Apolo, 370

Venis al ŝipoj rapidaj de kuproarmitaj Aĥajoj,

Por deaĉeti filinon per netaksebla depago,

La florkronon portante de malproksimegenĵetanta

Dio sur ora sceptro, kaj la Aĥajojn petegis,

Sed l’ Atridojn, la ambaŭ ĉefojn popolajn—precipe. 375

Tiam ĉiuj Aĥajoj laŭtege konsentis honoron

Fari al pastro, de li deaĉeton riĉegan ricevi.

Tio ne plaĉis nur sole al koro de Agamemnono,

Li malhonore forpelis kaj lin minacis per vortoj.

La maljunulo foriris kolere, sed Febo Apolo 380

Lian petegon atentis, ĉar amis li multe la pastron.

Sendis li al Argoanoj sagojn malbonajn amase,

Tiam mortadis popoloj, ĉar sagoj de l’ dio flugadis

Ĉie en vasta tendaro Aĥaja. Sciigis nin tiam

Antaŭdiristo scianta pri volo de dio Apolo; 385

Mi mem unua konsilis rapide pacigi la dion.

Sed Atrido koleris: subite levinte sin, diris

Li la parolon minacan, hodiaŭ plenumiĝintan.

La ĝojokulaj Aĥajoj ŝin, vere, venigas per ŝipo

Hejmen en Ĥrizon kaj ankaŭ donacojn por la Potenculo, 390

Sed ĵus deprenis l’heroldoj de mi el mia la tendo

La Brizeidon, donacon honoran de Aĥajidoj.

Helpu do vi vian filon noblan, se povas vi helpi.

Vi sur Olimpon suriru kaj Zeŭson petegu, se iam

Vi lian koron ĝojigis per paroloj aŭ agoj, 395

Ĉar mi vin ofte aŭdadis gloriĝi en domo de l’ patro,

Ke l’ ĉirkaŭitan de nigraj nubegoj Kronidon vi sola

El senmortema diaro de malhonora pereo

Igis for, dume kateni minacis lin ĉiuj aliaj:

Hero kaj Posejdono kaj ankaŭ Palas-Ateno. 400

Sed vi venis, diino, formetis de li la katenojn,

Sur Olimpon la vastan vokinte Centmanon, nomatan

Breareo de dioj kaj—Egeono de homoj,

Ĉar li estas multege pli forta ol lia patro;

Apud Kronido sidiĝis li fiera de gloro, 405

Kaj lin teruris la dioj kaj timis Zeŭson kateni.

Rememorigu lin, antaŭ li sidiĝu kaj liajn

Vi ĉirkaŭprenu genuojn, ke volu li helpi Trojanojn

Aŭ ĝis tendaro kaj ŝipoj la Aĥajidojn forpeli

Mortigatojn, ke ĉiuj sciiĝu la krimon de l’reĝo, 410

Ke li mem, Agamemnono Atrido, la ĉefo de viroj

Sciu l’ ofendon, faritan al plej kuraĝa Aĥajo.»

Larmojn verŝante, respondis al sia filo Tetido:

«Ve al mi, ke edukis mi vin, por mizeroj naskitan!

Ho, se vi povus ĉe ŝipoj sen larmoj kaj sen malĝojo 415

Sidi, ĉar estos nelonge vi, tute ne longe vivanta.

Nun ne longtempa kaj pli malfeliĉa ol ĉiuj vi estas

Per unu fojo. Ho, mi vin por malfeliĉo eknaskis.

Tion al tondronĵetanta Zeŭso, se volos li aŭdi,

Iras mi diri nun supren, sur multaneĝan Olimpon. 420

Vi do, sidante ĉe ŝipoj rapidaj, ne ĉesu koleri

La Aĥajidojn kaj tute detenu vin de la milito.

Zeŭso hieraŭ festeni al Etiopoj senpekaj,

Ĉe l’Okeano, foriris kaj kune kun li—la diaro,

Tamen la tagon dekduan revenos li hejmen, Olimpon. 425

Tiam eniros mi kupran domon de Zeŭso, mi liajn

Ekĉirkaŭprenos genuojn, mi lin inklinigi esperas.»

Tiel dirinte, foriris ŝi. Kaj li restigis koleron

En la koro pro sia ruĝovanga knabino,

Malgraŭ li forkondukita perforte. Sed Odiseo 430

En Ĥrizourbon alvenis kun hekatombo la sankta.

En la havenon profundan veninte, tuj ili formetis

Velojn kaj ilin kunligis en ŝipoj kaj al la mastejo

Maston altiris, rapide ĝin sur ŝnuregojn mallevis

Kaj en havenon enpelis per remiloj la ŝipon, 435

Tie ĉi ankron elĵetis kaj ligis al bordo ŝnuregojn.

Mem ili teron suriris kaj l’hekatombon kunprenis

Por dio Febo Apolo malproksimegenĵetanta,

Ankaŭ eliris Ĥrizido el ŝipo la martranaĝanta,

Ŝin al altaro kondukis nun Odiseo multsaĝa, 440

Kaj redoninte en brakojn de l’patro, li tiel eldiris:

«Ĥrizo, venigis min Agamemnono, la ĉefo de viroj,

Por la filinon redoni kaj hekatombon oferi

Al Apolo, ke por Aĥajidoj paciĝu la dio,

Kiu pezegajn mizerojn alsendis nun al Argoanoj.» 445

Tion li diris, ŝin donis en liajn manojn; la patro

Ĝoje ricevis la karan filinon. L’Aĥajoj al dio

La hekatombon majestan ordigis ĉirkaŭe l’altaro

Bonkonstruita, eklavis la manojn kaj prenis l’hordeon.

Ĥrizo do levis la manojn supren kaj laŭte ekpreĝis: 450

«Aŭdu, Arĝentopafarka, apogo de Ĥrizo kaj Kilo

Sankta, potence reĝanta la Tenedoson. Kiele

Vi jam antaŭe atentis mian petegon vokantan

Kaj min trankviligis, mizeriginte l’Aĥajojn,

Tiel same vi ree mian deziron plenumu 455

Kaj de Aĥajoj forigu la teruregajn mizerojn.»

Tiel li diris, preĝante, atentis lin Febo Apolo.

Sed post la preĝo disĵetis ili la sanktan hordeon,

Kolojn defleksis al bestoj, ekbuĉis kaj felojn deprenis

Kaj femurojn eltranĉis, ilin envolvis per graso 460

Duobligite, por pecoj da kruda viando kovrinte;

Ilin bruligis la pastro sur ŝtipoj kaj nigran vinon

Verŝis sur ili; lin knaboj kun kvindentiloj ĉirkaŭis.

Forbruliginte femurojn kaj l’ internaĵojn provinte,

Ili distranĉis la reston pece kaj metis sur stangojn, 465

Rostis ĝin pene kaj fine demetis ĝin. Post la laboro

Ili aranĝis festenon, kaj tiam la koroj iliaj

En tiu bonaranĝita festeno mankis nenion.

Post kvietigo de la malsato kaj de soifo

Knaboj plenigis ĝis randoj kalikojn per la trinkaĵo 470

Kaj, komencinte de dekstre, al ĉiuj pokalojn disdonis.

Daŭre la tago l’Aĥajoj per kantoj pacigis la dion,

Belan peanon kantadis la maljunuloj Aĥajoj,

Glorigadante Apolon, kaj ĝojis li en sia koro.

Kiam la suno subiris kaj mallumo fariĝis, 475

Ili ĉe la ŝnuregoj, tenintaj la ŝipon, ekdormis.

Sed kiam la rozafingra Eos’, el nebuloj naskita,

Levis sin, ili fornaĝis al vasta tendaro Aĥaja,

Venton favoran al ili donis Febo Apolo.

Ili starigis la maston, disstreĉis la velojn blankegajn, 480

Vento ekblovis en mezon de veloj, kaj ondo purpura

Ĉirkaŭ la kilo de l’ ŝipo naĝanta fortego ekbruis,

Kaj ĝi ekkuris sur ondoj, rapide la vojon farante.

Poste, veninte al vasta tendaro de la Aĥajidoj,

Ili eltiris la ŝipon nigretan sur bordon la sablan 485

Kaj, ĝin subapoginte alte per traboj longegaj,

Ili ne malrapidante disiris en tendojn kaj ŝipojn.

Li do koleris, sidante ĉe ŝipoj rapidenaĝantaj,

Li, Peleido kuraĝa, la dia piedorapida.

Li en konsilojn, virojn glorigadantajn, ne venis, 490

Nek en batalojn. Sed lian koron mordetis malĝojo

Pro la restiĝo senaga: soifis li bruon, batalon.

Jen apenaŭ dekdua matenĉielruĝo aperis,

Sur Olimpon revenis l’eternevivanta diaro.

Zeŭs antaŭiris. Tetido do ne forgesis la peton 495

De ŝia filo, ŝi iris el maro kaj levis sin kune

Kun frumatena nebulo ĉielon kaj altan Olimpon;

Tie ĉi trovis ŝi Zeŭson, aparte de dioj aliaj

Sur la supraĵo plej alta de multekapa Olimpo.

Ŝi alsidiĝis kaj ĉirkaŭprenis per mano maldekstra 500

Liajn genuojn, per dekstra lian mentonon ektuŝis,

Kaj potenculon Kronidon-Zeŭson ŝi ekpetegis:

«Ho, patro Zeŭso, se mi al vi inter diaro ekplaĉis

Iam per vorto aŭ faro, plenumu vi mian deziron:

Vi mian filon ekvenĝu, mortonton pli frue ol ĉiuj; 505

Agamemnono, la ĉefo de viroj, lin malhonoris,

De li preninte donacon kaj mem ĝin forekrabinte.

Sed vi lin venĝu, Antaŭpripensanta, ho, Zeŭso potenca!

Vi al Trojanoj donacu venkadon, ĝis Aĥajidoj

Mian filon honoros kaj rekompencos lin glore.» 510

Tiel ŝi diris. Al ŝi ne respondis la nubopelanto

Zeŭso kaj longe silentis. Tetido do forte alpremis

Sin al ĉirkaŭprenitaj genuoj kaj reekpetegis:

«Ne ŝanceliĝu: promesu kaj donu al mi la konsenton

Aŭ do—rifuzu (ne timas ja vi), ke tuj nun mi sciu, 515

Ĉu mi el ĉiuj estas plej malestimata diino.»

Al ŝi respondis indigne Zeŭso la nubkolektulo:

«Vere, malbona afero estos, se vi kontraŭ Hero

Igos min, kaj ŝi per vortoj insultaj min ekkolerigos;

Ŝi jam sen tio en rondo de ĉiuj dioj senmortaj 520

Kontraŭ mi ĉiam disputas, dirante—mi helpas Trojanojn.

Tamen vi nun forrapidu, ke Hero vin ne ekvidu.

Mi jam prizorgos, por vian deziron plenumi, kaj al vi

Mi la kapon balancos, por ke al mi vi konfidu:

Tio ĉi estas de miaj promesoj por ĉiuj senmortaj 525

Garantiaĵo sanktega, ĉar estas ne redonebla,

Ne refarebla la vorto, donita dum kapobalanco.»

Ĉe tiuj vortoj mallevis Zeŭso la brovojn mallumajn,

Kaj l’ ambroziaj buklharoj de l’ Potenculo subfalis

De la kapo senmorta, la vasta Olimpo ektremis. 530

Tiel konsiliĝinte, ili disiris nun. Ŝi do

Maron profundan rapidis de la brilega Olimpo.

Zeŭso eniris palacon sian, kaj ekleviĝinte

Iris la dioj renkonte al patro ilia, neniu

Kuraĝiĝis atendi lin: ĉiuj renkonte aliris. 535

La Olimpano sidiĝis sur trono sia. Sed Hero

Ne preterlasis, ke li konsiliĝis kun la filino

De maljunulo Nereo, l’arĝentapieda Tetido,

Kaj tiajn vortojn pikemajn al Zeŭso potenca eldiris:

«Kiu el dioj, vi ruza, al vi sian donis konsilon? 540

Ĉiam plaĉas al vi ricevadi sekretajn decidojn,

Dum mi malestas de vi, kaj neniam al mi vi diras

Vole eĉ unu vorton de tio, pri kio vi pensas.»

Al ŝi respondis la patro de la homaro kaj dioj:

«Hero, ne penu vi ĉiujn miajn pensojn sciiĝi, 545

Ĉar tio estas ne ebla por vi eĉ, por mia edzino.

Certe, neniu el dioj kaj homoj sciiĝos pri tio,

Antaŭ ol vi, kio estas por vi permesata sciiĝi;

Tamen do, kion mi volas aparte de dioj decidi,

Vi min ne devas demandi, vi min ne devas esplori.» 550

Hero la bovookula ree respondis al Zeŭso:

«Ho, kiajn vortojn eldiris vi, Kronido terura!

Mi ja neniam ĝis nun vin demandis aŭ esploradis,

Tute trankvile decidas vi ĉion, kion vi volas.

Sed mi nun timas en koro, ĉu vin ne ekkonvinkis 555

L’ido de griza Nereo, l’arĝentapieda Tetido:

Ĉe vi sidante, ŝi viajn ĉirkaŭprenadis genuojn.

Al ŝi vi eble promesis per kapobalanco Aĥilon

Ekglorigi kaj multajn Aĥajojn ekstermi ĉe l’ ŝipoj?»

Al ŝi respondis dirinte Zeŭso la nubkolektulo: 560

«Stranga, vi ĉiam suspektas, ne povas de vi mi kaŝiĝi,

Sed vi nenion atingos, nur malproksimiĝos de koro

Mia, kaj tio por vi estos ja pli terura ankoraŭ.

Se tio estos, fariĝos tio laŭ mia deziro,

Sidu do vi nun trankvile kaj miajn ordonojn obeu! 565

Ĉar malcerte tuta diaro Olimpa vin helpos,

Se kontraŭ vin nevenkeblajn miajn manojn mi uzos».

Tiel li diris, kaj Hero la bovookula ektimis,

Sidis silente, koleron en sian koron bridinte,

Kaj eksopiris la Uranidoj en Zeŭsa palaco. 570

Jen nun eldiris Hefesto, la glora artisto, favore

Pri sia kara patrino Hero, diino blankmana:

«Estos certege malbone kaj fine ne elsufereble,

Se vi tiel malice malpacos por la mortemaj

Kaj inter dioj vi semos ribelon. Ne ĝuos ja pli ni 575

Ĝojon festenan, se reĝos malpaco. Al mia patrino

Mi nun konsilas (kvankam ŝi mem havas multan prudenton)

Al kara patro obee submeti sin, por ke li ree

Ne ekkoleru, kaj pli ne konfuzi nin dume festeno.

Ĉar se li, la Olimpano tondronĵetanta, ekvolos, 580

Li nin deĵetos de tronoj; li estas pli forta ol ĉiuj.

Sed vi lin volu per vortoj delikataj moligi

Kaj refariĝos favora baldaŭ al ni l’Olimpano».

Tiel dirinte, leviĝis li kaj pokalon dufundan

Donis al sia patrino kara kaj diris la vortojn: 585

«Kara patrino, elportu malĝojon malgraŭe sufero,

Ke mi vin, ho, la plej kara, ne vidu per propraj okuloj

Baldaŭ batata; ĉar vana, kiel ajn volus mi, estos

Mia helpo, ĉar Zeŭson kontraŭi estas ne eble.

Ĉar jam antaŭe, kiam fojon mi volis vin helpi, 590

Kaptis li min ĉe l’ piedo, de sojlo la sankta min ĵetis.

Tutan la tagon mi flugis suben kaj dum sunsubiro

Mi sur Lemnoson surfalis, havante malmulte da vivo,

Sed la Sintoj ricevis la subenfalinton amike.»

Tiel eldiris li, kaj ekridetis Hero blankmana 595

Kaj ridetante ŝi prenis de sia filo pokalon.

Li do al ĉiuj ceteraj senmortaj, irante de dekstre,

Dolĉan nektaron enverŝis, el la kaliko ĉerpante,

Kaj inter dioj feliĉaj eksonis ridado senfina,

Kiam ili lin vidis kuradi kaj rekuradi. 600

Ĝis sunsubiro festenis ili dum tuta la tago,

Kaj nenio mankis al koroj dum festenado

Bonaranĝita: nek sonoj belegaj de liro Apola.

Nek l’ harmonia kantado de Muzoj, kantantaj alterne.

Sed kiam ekestingiĝis la lumo de l’ suno brilega, 605

Ĉiu el ili foriris dormi en sian loĝejon,

Kiun al ĉiu lamapieda artisto Hefesto

Ekkonstruis per sia multescianta prudento.

Zeŭso do tondronĵetanta iris al sia kuŝejo,

Kie li ofte kuŝadis sub ago de dormo la dolĉa. 610

Tien veninte, li dormis, kaj apud li—Hero orkrona.