LA SORCISTO DE OZ

LA SORCISTO DE OZ

da L. Frank Baum

tradukita da Brian E. Drake

Chapitro 1

La Ciklono

Dorothy habitis meze dil vasta savani di Kansas, kun Onklulo Henry, qua esis agrokultivisto, ed Onklino Em, qua esis la spozino dil agrokultivisto. Lia domo esis mikra, pro ke la ligno por konstruktar ol mustas adportesar de multa milii per kamiono. Esis quar muri, planko-sulo e tekto, facanta un chambro; e ca chambro kontenis rustoza furnelo, armoro por la pladi, tablo, tri o quar sidili, e la liti. Onklulo Henry ed Onklino Em havis granda lito en un angulo, e Dorothy havis liteto en altra angulo. Esis tote nul atiko, e nula kelero—ecepte mikra truo exkavita en la sulo, nomizita ciklono-kelero, adube la familio povis irar se un de ta vortica ventegi naskus, tante forta ke ol povas aplastar irga edifico survoye. On eniris ol per trapo meze dil planko-sulo de qua skalo decensis aden l’obskura trueto.

Kande Dorothy stacis ye l’enireyo e cirkumregardis, el povis vidar nulo omnalatere ecepte la savani vasta e griza. Nul arboro nek domo ruptis la larja cirkumaji dil plana lando extensanta omnube al bordo dil cielo. La suno bakabis la plugita sulo aden griz amaso havanta tra ol fendeturi. Mem la herbi ne esis verda, pro ke la suno brulabis la pinti di la longa stipeti til ke oli havis la sama griza koloro videbla omnube. Olim fardizita esis la domo, ma la suno veziketigabis la farbo e la pluvo forportis ol, e nun la domo esis tam matida e griza kam omna ceteri.

Kande Onklino Em venabis habitar adibe, el esis yuna e beleta spozino. La suno e vento anke chanjabis el. Oli forprenabis la cintilo de elua okuli e livabis oli solene griza; oli forprenabis la redeso de elua vangi e labii, ed oli esis anke griza. El esis dina e magra, e nun nultempe ridetis. Kande Dorothy, esante orfano, komencale venabis ad el, Onklino Em tante tresayis pro la ridado dil puero, ke el kriis e presis la manuo an sua kordio irgekande la gaya voco di Dorothy frapis l’oreli; ed el ankore regardis astonate la puerino, ke el trovus irgo por ridar.

Onklulo Henry nultempe ridis. Il laboris matine til nokte e ne savis joyo. Il esis anke griza, de ilua longa barbo a lua ruda boti, ed il aspektis severa e solena, e rare parolis.

Esis Toto qua ridigis Dorothy e salvis el, ke el ne divenez tam griza kam la cirkumaji. Toto ne esis griza; lu esis nigra hundeto havanta hari longa e silkatra e nigra okuleti gaye cintilifanta ye la flanki di sua drola nazeto. Toto ludis dum la tota dio, e Dorothy ludis kun lu, e tre amis lu.

Cadie tamen li ne ludis. Onklulo Henry sidis sur la perono ed anxie regardis la cielo, qua esis mem plu griza kam kustumale. Dorothy stacis ye la pordo, tenis Toto en elua brakii, ed anke regardis la cielo. Onklino Em lavis la pladi.

Del fora nordo li audis basa jemado vental, ed Onklulo Henry e Dorothy vidis, ke la longa herbi inklinis ondatre de la venonta tempesto. Nun esis akuta siflado en la aero del sudo, e turnante l’okuli adibe, li vidis rugi en la herbaroanke de ta direciono.

Subite Onklulo Henry staceskis.

‘Venas ciklono, Em,’ il kriis a sua spozino; ‘me sorgos la brutaro.’ Il kuris a la stabli ube lojesis la bovi e kavali.

Onklino Em faligis sua laboro e venis al pordo. Un regardeto dicis ad el pri la proxima danjero.

‘Hastez, Dorothy!’ el kriachis, ‘kurez al kelero!’

Toto saltis ek la brakii di Dorothy e celis su sub la lito, e la puerino ireskis por kaptar lu. Onklino Em, tre pavorigita, apertis la trapo en la sulo e decensis per la skalo aden l’obskura trueto. Dorothy fine kaptis Toto e sequis sua onklino. Kande el esis mivoye tra la chambro venis grandega kriacho del ventego, e la domo tante agitesis ke el falis e subite sideskis sur la sulo.

Lore eventis stranjajo.

La domo jiris du-o trifoye e lente levesis tra la aero. Dorothy sentis quaze el acensis per balono.

La venti nordal e sudal renkontris ube stacis la domo e facis ol la exakta centro dil ciklono. La mezo di ciklono esas kustumale tranquila, ma la granda presado dil venti omnalatere levis la domo plu e plu alte, til ke ol esis ye la somito dil ciklono; ed ibe ol restis ed forportesis de multa milii tam facile kam on povas portar plumo.

Esis tre obskura, e la vento hororinde ululis cirkum el, ma Dorothy agnoskis, ke el vehis tre komfortoze. Pos l’unesma jiradi, ed unfoye kande la domo forte inklinesis, el sentis quaze el esis dolce bersata, quale infanto en bersilo.

Toto ne prizis lo. Lu kuris en la chambro, nun adhike, nun adibe, e laute aboyis; ma Dorothy sidis senmove sur la sulo e vartis to quo eventos.

Unfoye Toto tro proxime iris al apertita trapo, ed enfalis; la puerino opinionis, ke el perdabis lu. Ma balde el vidis un de lua oreli tra la truo, pro ke la forta presado dil aero subtenis lu por ke lu ne povis falar. El reptis al truo, sizis Toto per l’orelo, e retrotranis lu aden la chambro, pose klozis la trapo por ke ne plus eventez acidenti.

Horo pos horo pasis, e pokope Dorothy perdis sua pavoro; ma el sentis su tre sola, e la vento kriachis tante laute ke el preske surdeskis. Komence el esis kurioza, kad el aplastesos kande la domo itere falas; ma la hori pasis, e nulo mala eventis, do el ne plus esis anxia e rezolvis kalme vartar ed expektar to quon la futuro adportos. Fine el reptis trans l’ocilanta sulo a sua lito, e kushis su; e Toto sequis e kushis su apud el.

Malgre l’ocilado dil domo e l’ululado dil vento, balde Dorothy klozis l’okuli e dormeskis.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 2

Nu, l’oranjea gaso-nubo e sua bandacho de maniiki richa e rasista ja (pos nur dekedu dii!) renversas nia Konstituco, negas nia legi, insultas e domajas relati kun altra nacioni, desengajas irgu qua ne submisas su a lia krimini (ed omni qui savas quale funcionigar nia guvernerio), e dissemas kaoso omnaloke.

Quala surprizo! Li esas richi qui nultempe guvernis e nultempe mustis responsar pri lia agi; qui, irgakande li fushis afero, simple minacis, tiranesis, o pagis por ekirar la trubli, ed livis altri sufrar e traktar la konsequi. Li opinionas, ke legi esas nur por ti qui ne importas, por kontrolar li; por li ipsa, legi esas nur obstakleti sur lia voyo a richeso e famo e povo.

Quo eventos? Ni ja bezonos yardeki por rektifikar lia horori de 12 dii. Plusa semano o monato, e …

E me tradukas La Sorcisto de Oz. Quale sempre, bonvole komentez pri erori o pluboniguri.

Chapitro 2

La Koncilo kun la Munchkini

El vekigesis da shoko, tante subita e severa, ke se el ne jacabus sur la mola lito, el lezesabus. Irgakaze, la shoko anheligis el ed el esis kurioza pri quo eventabis; e Toto pozis sua kolda nazeto ad elua vizajo e triste ploretis. Dorothy sideskis e remarkis, ke la domo ne plus movas; nek esas obskura, nam brila sunlumo eniras tra la fenestro e plenigas la chambro. El saltis de la lito e, Toto sequanta, kuris ed apertis la porto.

La puerino kriis pro astoneso, e cirkumregardante, elua okuli plularjeskis pro la marveloza vidaji.

La ciklono pozabis la domo tre dolce—por ciklono—meze di lando marveloze belega. Esis bela arei di gazoneyi omnalatere, ed impozant arbori havanta frukti abundanta e saporoza. Amasi de flori splendida esis omnube, ed uceli portanta plumari rara e brilega kantis e flugetis tra l’arbori e l’arbusti. Ne tro fore esis rivereto qua hastis e cintilifis inter verda rivi e murmuris per voco tre agreabla a puerino elqua habitabis tante longe en la savani sika e griza.

Stacante ed avide vidante la vidaji stranj e bela, el remarkis, ke proximeskis grupi de la maxim stranja homi el vidabis. Li ne esis tam alta kam l’adulti quin el konocis; ma li ne esis tre mikra. Fakte, li semblis esar tam alta kam Dorothy, qua esis alta puero relate sua evo, quankam li evis, segun lia aspekti, plu multa yari.

Esis tri viri ed un muliero, ed omni esis stranje vestizita. Li portis ronda chapeli havanta pinta somiti alta de futo super lia kapi, e cirkum la bordi dolce tinkletis klosheti kande li movis. La chapeli dil viri esis blua; olta dil muliereto esis blanka, ed el portis blanka robo pendanta per plisi de elua shultri; sur ol dissemita steleti cintilifis quale diamanti sub la sunlumo. La viri havis blua vesti, same kam lia chapeli, e portis boti bone cirajizita, olqui singlo havis blua falduro ye la supraji. La viri, opinionis Dorothy, evis same kam Onklulo Henry, pro ke du de li havis barbi. Ma la muliereto sendubite evis plu multe: elua vizajo havis multa rugi, elua hararo esis preske blanka, ed el marchis kelke rigide.

Li proximeskis la domo ube Dorothy stacis ye la pordo, hezitis e susuris inter su, quaze li timis pluproximeskar. Ma l’oldineto marchis a Dorothy, profunde reverencis, e dicis per dolca voco,

‘Vu esas kordiale aceptata, maxim nobela Sorcistino, a lando dil Munchkini. Ni esas tre gratitudoza pro ke vu mortigis la maligna Sorcerino del Esto, e liberigis nia populo de sklaveso.’

Dorothy astonesis askoltar ica parolado. Quon signifikis, ke l’oldino nomizis el sorcistino, e dicis ke el mortigis la maligna Sorcerino del Esto? Dorothy esis puerino inocenta e ne-ofensiva, portita da ciklono de multa milii de lua hemo; ed el nultempe mortigis irgo dum la vivo.

Ma l’oldino evidente vartis respondo; do Dorothy dicis hezitante,

‘Vu esas tre benigna; ma esas ul eroro. Me ne mortigis irgo.’

‘Ma lo facis vua domo,’ ridante replikis l’oldineto; ‘e to es egala. Regardez!’ el duris indikante l’angulo dil domo; ‘yen elua du ped-fingri qui saliis desub ligno-bloko.’

Dorothy regardis e krietis pro pavoro. Ibe desub la trabo dil domo ya saliis du pedi portanta arjenta shui havanta pinta extremaji.

‘Ho ve! ho ve!’ kriis Dorothy, e juntis sua manui pro konsterno; ‘la domo evidente falis adsur el. Quale agar?’

‘Esas nulo agebla,’ kalme dicis l’oldineto.

‘Ma qua lu esis?’ demandis Dorothy.

‘El esis la maligna Sorcerino del Esto, quale me dicis,’ respondis l’oldineto. ‘El sklavigis l’omna Munchkini dum multa yari, igis ke li laboregez por el nokte e jorne. Nun li liberigesas, ed gratitudas vu pro ta favoro.’

‘Qui esas la Munchkini?’ questionis Dorothy.

‘Li esas la homi habitanta ca lando del Esto, ube regnis la maligna Sorcerino.’

‘Ka vu esas Munchkino?’ demandis Dorothy.

‘No; ma me esas amiko, quankam me habitas la lando dil Nordo. Vidinte ke la Sorcerino del Esto mortigesis, la Munchkini sendis rapida kuriero a me, e me quik venis. Me esas la Sorcerino del Nordo.’

‘Ho ha!’ kriis Dorothy; ‘ka vu esas reala sorcerino?’

‘Yes ya,’ respondis l’oldineto. ‘Ma me esas benigna sorcerino, e la homi men amas. Me ne esas tam povoza kam la maligna Sorcerino qua hike regnis, o me ipsa liberigabus la populo.’

‘Ma me opinionis, ke omna sorcerini esas maligna,’ dicis la puerino, qua esis mi-timoza koram reala sorcerino.

‘Ho no; lo esas grand eroro. Esis nur quar sorcerini en la tota Lando Oz, e du de li, habitanta en la Nordo e la Sudo, esas benigna sorcerini. Me savas ke lo es vera, pro ke me ipsa esas un de eli, e ne povas erorar. Elti habitanta l’Esto e la Westo esis ya maligna sorcerini, ma nun vu mortigis un de eli, e restas nur un maligna Sorcerino en la tota Lando Oz—elta qua habitas la Westo.’

‘Ma,’ dicis Dorothy pos pensado, ‘Onklino Em dicis a me, ke l’omna sorcerini mortis—multa yari ante nun.’

‘Qua esas Onklino Em?’ demandis l’oldineto.

‘El esas mea onklino habitanta Kansas, de ube me venis.’

La Sorcerino del Nordo semblis pensar dum kelka tempo, kapo inklinanta e l’okuli regardanta la sulo. Pose el adsupre regardis e dicis,

‘Me ne savas ube esas Kansas, pro ke me ne ja audis pri ta lando. Ma dicez, kad ol esas lando civilizita?’

‘Ho yes,’ respondis Dorothy.

‘To explikas la afero. En landi civilizita me kredas ke ne plus esas sorcerini; nek sorcisti, nek sorcistini, nek magiisti. Ma komprenez, la Lando Oz nultempe civilizesis, pro ke ni restas disjuntita de altra landi. Do ni ankore havas sorcerini e sorcisti inter ni.’

‘Qui esas la Sorcisti?’ demandis Dorothy.

‘Oz ipsa esas la Granda Sorcisto,’ susurante respondis la Sorcerino. ‘Lu esas plu povoza kam ni altra kune. Lu habitas l’Urbo de Smeraldi.’

Dorothy esis demandor plusa questiono, ma tainstante la Munchkini, qui stacabis taceme, kriegis ed indikis per fingri l’angulo dil domo ube jacabis la Maligna Sorcerino.

‘Quo esas?’ demandis l’oldineto, e regardis, e rideskis. La pedi dil mortinta Sorcerino tote desaparabis e nulo restis ecepte l’arjenta shui.

‘El esis tante olda,’ explikis la Sorcerino del Nordo, ‘ke el rapide sikigeskis sub la suno. To esas elua fino. Ma l’arjenta shui esas vua, e vu havos oli por portar.’ El extensis la manuo e prenis la shui, e pos vishinte la polvo de oli, transdonis oli a Dorothy.

‘La Sorcerino del Esto fieresis pro ta arjenta shui,’ dicis un del Munchkini; ‘ed esas en oli ula sorco, ma quon ni nultempe savis.’

Dorothy portis la shui aden la domo e pozis oli adsur la tablo. El itere ekiris al Munchkini e dicis,

‘Me deziregas retroirar a mea Onklino ed Onklulo. Ka vi povas helpar me trovar la voyo?’

La Munchkini e la Sorcerino regardis l’una l’altra, pose Dorothy, e kapsukusis.

‘Adeste ne fora,’ dicis unu, ‘esas granda dezerto, e nulu povus vivar transirante ol.’

‘Esas same adsude,’ dicis altru, ‘nam me adibe irabis. La Sudo esas la lando dil Quadrilingi.’

‘On dicas,’ la triesma viro dicis, ‘ke esas same adweste. E ta lando, ube habitas la Winkii, regnesas dal maligna Sorcerino del Westo, elqua sklavigus vu se vu irus tavoye.’

‘La Nordo esas mea hemo,’ dicis l’oldineto, ‘e ye la bordo esas la sama granda dezerto cirkondanta ca Lando Oz. Me timas, mea karo, ke vu mustas restar kun ni.’

Dorothy ploreskis, pro ke el esis sola inter ta stranja homi. Elua lakrimi chagrenigis la bonkordia Munchkini, qui quik ektiris lia naztuki ed anke ploreskis. E l’oldineto deprenis sua chapelo ed equilibrigis la pinto an l’extremajo di sua nazo dum ke el solene kantis ‘un, du, tri.’ Nemediate la chapelo divenis ardez-tabelo, sur qua skribesis granda literi markizita per kreto:

‘DOROTHY IREZ AL URBO DE SMERALDI.’

L’oldineto prenis l’ardez-tabelo de sua nazo e lektinte demandis,

‘Ka vu nomesas Dorothy, mea karo?’

‘Yes,’ respondis la puerino sikiganta sua lakrimi.

‘Do irez al Urbo de Smeraldi. Forsan Oz helpos vu.’

‘Ube esas ta Urbo?’ demandis Dorothy.

‘Ol esas en la exakta centro di la lando, ed regnesas da Oz, la Granda Sorcisto pri qua me dicis.’

‘Kad lu esas bona homo?’ anxie questionis la puerino.

‘Lu esas bona Sorcisto. Sive lu esas homo sive ne, me ne povas dicar, pro ke me lun nultempe vidis.’

‘Quale me iros adibe?’ demandis Dorothy.

‘Vu mustas marchar. Esas longa voyo, tra landi hike agreabla, ibe obskur e terorinda. Ma me uzos mea omna magio por protektar vu.’

‘Ka vu ne kuniros?’ pregis la puerino, qua konsidereskis l’oldineto kom sua unik amiko.

‘No, me ne povas,’ el replikis; ‘ma me donacos a vu mea kiso, e nulu audacos nocar homo kisita dal Sorcerino del Nordo.’

El proximeskis a Dorothy, e dolce kisis el an la fronto. Ube elua labii tushabis la puerino esis marko ronda e brilanta, quale Dorothy balde deskovros.

‘La voyo al Urbo de Smeraldi esas pavita per flava briki,’ dicis la Sorcerino; ‘do vu ne povas faliar ol. Arivante che Oz, ne pavorez pro lu, ma dicez vua historio e demandez lua helpo. Adio, mea karo.’

La tri Munchkini profunde reverencis e deziris ad el bona voyajo, e pose li formarchis tra l’arbori. La Sorcerino amikale salutetis per la kapo, jiris trifoye sur elua sinistra talono, e quik desaparis; to astonis mikra Toto, qua aboyis sat laute pos ke el livabis, pro ke lu pavorabis mem grondar kande el stacis apude.

Ma Dorothy, qua savis ke el esas sorcerino, expektabis ke el desparos tamaniere, e tote ne astonesis.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 3

Me pregas, kam sempre, komentez pri erori o sugestaji. Danko!

CHAPITRO 3

Quale Dorothy salvis la Terorigilo

Nun sola, Dorothy hungreskis. Do el iris al armoro e tranchis pano ed indutis ol per butro. El anke donis pano a Toto, e preninte sitelo del tabulo el portis ol al rivereto e plenigis ol per aquo klara e cintilanta. Toto kuris al arbori ed aboyeskis ye l’uceli sidanta en olti. Dorothy iris por kaptar lu, e vidis tante saporoza frukti pendanta del branchi ke el koliis poki, e trovis ti quin el deziris por augmentar la frua dejuno.

El retroiris al domo ed, pos ke el e Toto drinkabis multa aquo kolda e klara, preparis su por la voyajo al Urbo de Smeraldi.

Dorothy havis nur un altra robo, ma hazarde ol esis neta e pendis de stifto apud elua lito. Ol esis ek kotono-stofo quadrizita per blua e blanka quadrata; e quankam le blua esis kelke senkolorigita pro multa lavado, ol esis ankore beleta robo. La puerino sorgeme lavis su, vestizis su per la neta robo, e nodigis sua rozea boneto ye sua kapo. El prenis korbeto, plenigis ol per pano del armoro, e pozis blanka tuko sur ol. El regardis sua pedi e remarkis, ke la shui esas old e paruzita.

‘Oli certe tote ne suficos por longa voyajo, Toto,’ el dicis. E Toto regardis elua vizajo per sua nigra okuleti e sukusis sua kaudo por montrar, ke lu komprenis.

Tainstante Dorothy vidis sur la tablo l’arjenta shui quin la Sorcerino del Esto posedabis.

‘Kad oli fitas me?’ el dicis a Toto. ‘Oli es tre apta por longa marchado, pro ke oli ne povas paruzeskar.’

El deprenis sua shui olda e ledra e probis le arjenta, olqui fitis tote bone, quaze oli esis faceita por el.

Konkluze el prenis la korbo.

‘Venez, Toto,’ el dicis, ‘ni iros al Smeralda Urbo e demandos del Grand Oz, quale ni retroirez a Kansas.’

El klef-klozis la pordo e sorgeme pozis la klefo en la posho di sua robo. Lore, Toto trotanta nefrivole dope, el komencis sua voyajo.

Esis plura voyi apude, ma el balde trovis to pavita per flava briki. Pos kurta tempo el marchis rapide vers la Smeralda Urbo, elua arjenta shui tinklanta gaye sur la voyo harda e flava. La suno brilis e l’uceli dolce kantis e Dorothy ne esis tam trista kam on supozus pri puerino forprenita de sua propra hemo e depozita en stranja lando.

Marchante el astonesis vidar quante bela esas la cirkuma ruro. Esis alonge la voyo neta fenci farbizita delikate blua, ed ultre oli agri havanta frumento e vejetanti abundanta. Evidente la Munchkini esas bona farmisti e kultivas granda rekoltaji. Ulfoye el preterpasis domo, e la homi ekvenis por regardar el e profunde reverencar ad el preterpasanta; nam omni savis, ke el esis la moyeno destruktir la maligna sorcerino e liberigar li. La domi dil Munchkini esis stranja lojeyi, singlo esis ronda ed havis kupolo kom tekto. Li omna esis farbizita blua, nam en ica lando del Esto bluo esis la favorata koloro.

Ye vespero Dorothy, fatigita dal longa marchado ed kurioza ube el pasos la nokto, venis a domo kelkete plu granda kam l’altri. Sur la verda gazono avan ol dansis multa homuli ed homini. Kin mikra violinisti pleis tam laute posible e la homi ridis e kantis, ed apud li esis granda tablo charjita per saporoza frukti e nuci, tarti e kuki, e multa bona friandaji por manjar.

La homi benigne salutis Dorothy ed invitis el dinear e pasar la nokto kun li; nam to esis la domo di un de la maxim richa Munchkini en la lando, e lua amiki kunvenabis por celebrar lia liberigo del sklavigo di la maligna sorcerino.

Dorothy manjis abundanta dineo ed servesis dal richa Munchkino ipsa, qua nomesis Boq. Pose el sideskis sur benko e spektis la homi dansanta.

Boq remarkante l’arjenta shui dicis,

‘Vu mustas esar granda sorcistino.’

‘Pro quo?” demandis la puerino.

‘Pro ke vu portas l’arjenta shui e mortigis la maligna sorcerino. Pluse, vu havas blanko en vua robo, e nur sorcerini e sorcistini portas blanko.’

‘Mea robo esas blue-e-blanke quadrizita,’ dicis Dorothy, e glatigis la rugi en ol.

‘Vu esas benigna portar to,’ dicis Boq. ‘Bluo esas la koloro dil Munchkini, e blanko esas la koloro di sorcerini; per to ni savas, ke vu esas sorcerino amikal.’

Dorothy ne savis quale respondar, nam l’omna homi evidente opinionis, ke el esas sorcerino, ed el bone savis, ke el esas nur ordinara puerino qua venabis hazarde per ciklono aden stranja lando.

Kande el fatigesis pro vidar la dansado, Boq duktis el aden la domo ed ofris chambro havanta beleta lito. La lit-tuki esis ek blua stofo, e Dorothy dormis profunde en oli til jorno, e Toto dormis sur l’obskure blua tapiseto apud el.

El manjis abundanta frua dejuno, e regardis mikra Munchkina infanto, qua ludis kun Toto e tiris lua kaudo e kriis e ridis per maniero tre amuziva a Dorothy. Toto esis bona stranjajo ad omni, por ke li nultempe vidabis hundo.

‘Quante fora esas la Smeralda Urbo?’ demandis la puerino.

‘Me ne savas,’ grave respondis Boq, ‘nam me nultempe iris adibe. Esas plu bona ke homi evitez Oz, ecepte ke li havas afero kun lu. Ma la voyo esas longa al Smeralda Urbo, ed okupos multa dii. La lando hike es rich ed agreabla, ma vu mustas trairar loki rud e danjeroza ante ke vu atingos la fino di vua voyajo.’

Lo kelke desquietigis Dorothy, ma el savis, ke nur la grand Oz povas helpar el retroirar a Kansas, do el brave rezolvis ne retroturnar su.

El adiis sua amiki, ed itere komencis marchar alonge la voyo pavita per flava briki. Pos irir de plura milii, el pensis, ke el pauzez por repozar, e do klimis al suprajo dil fenco apud la voyo e sideskis. Esis larja maizo-agro ultre la fenco, e ne fore el vidis Terorigilo pozita alte sur stango por fugigar uceli del matura maizo.

Dorothy pozis sua mentono sur manuo e regardegis penseme la Terorigilo. Lua kapo esis saketo burizita per palii, havanta okuli, nazo e boko piktita por reprezentar vizajo. Blua chapelo olda e pinta olqua apartenabis ad ula Munchkino sidis sur ta kapo, e la restajo dil figuro esis blua vestaro paruzita e senkolorigita anke burizita per palii. An la pedi esis olda boti havanta blua supraji, quale omna viri en ta lando portis, e la figuro elevesis super la maizo-stipi per stango en sua dorso.

Dum ke Dorothy serioze regardegis la vizajo stranja e piktita dil Terorigilo, el astonesis vidar un del okuli palpebragar ad el. Komence el opinionis, ke el erorabis, nam nula terorigili en Kansas palpebragas; ma balde la figuro amikale salutis ad el per la kapo. El decensis la fenco e marchis ad ol, dum ke Toto kuris cirkum la stango ed aboyis.

‘Bona jorno,’ dicis la Terorigilo per kelke rauka voco.

‘Ka tu parolis?’ astonate demandis la puerino.

‘Certe,’ respondis la Terorigilo; ‘quale tu standas?’

‘Sat bone, danko,’ jentile replikis Dorothy; ‘quale tu standas?’

‘Me ne standas bone,’ dicis ridetante la Terorigilo, ‘nam esas tre tedanta pendar hike nokte e jorne por fugigar korniki.’

‘Ka tu ne povas decensar?’ demandis Dorothy.

‘No, pro ke ica stango esas en mea dorso. Se tu bonvole forprenos la stango, me grande obligesos a tu.’

Dorothy extensis amba brakii e tiris la figuro del stango; nam, burizita per palii, ol esis tote lejera.

‘Multa danki,’ dicis la Terorigilo, pos ke lu pozesis sur la sulo. ‘Me sentas me esar nova homo.’

Dorothy perplexesis, pro ke esas stranja audar burizita homo parolar e vidar lu reverencar e marchar apud el.

‘Qua tu esas?’ demandis la Terorigilo, extensante su e beante, ‘ed adube tu iras?’

‘Mea nomo esas Dorothy,’ dicis la puerino, ‘e me iras al Smeralda Urbo por demandar ke la grand Oz retrosendez me a Kansas.’

‘Ube es la Smeralda Urbo?’ lu questionis; ‘e qua esas Oz?’

‘Nu, ka tu ne savas?’ el replikis surprizite.

‘Certe no; me savas nulo. Komprenez, me esas burizita, do me havas tote nula cerebro,’ lu triste respondis.

‘Ho,’ dicis Dorothy; ‘me chagrenas por tu.’

‘Ka tu opinionas,’ lu demandis, ‘se me irus kun tu al Smeralda Urbo, ke la grand Oz donus cerebro a me?’

‘Me ne savas,’ el respondis; ‘ma tu darfas irar kun me, se tu deziras. Se Oz ne donos cerebro a tu, tu esos ne plu kompatinda kam tu nun esas.’

‘Lo es vera,’ dicis la Terorigilo. ‘Komprenez,’ lu duris private, ‘me ne sucias ke mea gambi ed brakii ed korpo esas burizita, pro ke me ne povas esar domajita. Se on fulus mea ped-fingri o prikus me per pinglo, to ne importus, pro ke me ne povas sentar to. Ma me ne volas ke homi nomizez me folo, e se mea kapo restus burizita per palii vice cerebro, quale la tua, quale me savus irgo?’

‘Me komprenas tua opiniono,’ dicis la puerino, qua advere changrenis pri lu. ‘Se tu venus kun me, me demandus Oz, ke lu facez omno posibla por tu.’

‘Danko,’ lu gratitudoze replikis.

Li retroiris al voyo, Dorothy helpis lu transirar la fenco, e li marcheskis alonge la voyeto pavita per flava briki vers la Smeralda Urbo.

Toto komence ne prizis ta adjuntajo a la bando. Lu sniflis cirkum la burizita homo quaze lu suspektis ke rato-nesto esas en la palii, ed ofte grondis ne-amikale al Terorigilo.

‘Ne atencez Toto,’ dicis Dorothy a sua nov amiko; ‘lu nultempe mordas.’

‘Ho, me ne pavoras,’ replikis la Terorigilo; ‘lu ne povas domajar la palii. Permisez me portar ta korbo por tu. To ne jenos me, pro ke me ne povas fatigesar. Me konfidos sekreto a tu,’ lu duris marchante; ‘esas nur un kozo en la mondo quon me timas.’

‘Quo esas?’ demandis Dorothy; ‘la Munchkina farmisto qua facis tu?’

‘No,’ respondis la Terorigilo; ‘ol esas acendita lumeto.’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 4

Me probable komencos ofrar nova chapitro dufoye semane, pro ke me kompletigis mea tradukuro. Bonvole komentez pri erori, sugesti, laudo, kritiko, edc.

Chapitro 4

La Voyo tra la Foresto

Pos poka hori la voyo rudeskis, e marchar divenis tante desfacila ke la Terorigilo ofte mispazis sur la flava briki olqui hike esis tre neplana. Ulfoye, certe, oli esis ruptita o tote mankis, do esis trui olquin Toto transsaltis e Dorothy cirkummarchis. Pri la Terorigilo, havanta nula cerebro lu marchis rekte adavane e do pazis aden la trui e falis sternate adsur la harda briki. Tamen to nultempe domajis lu, e Dorothy kolektis lu ed pozis lu sur la pedi, dum ke lu gaye ridis kun el pri lua propra acidento.

La farmi hike ne esis tam bone sorgita kam esis ti plu retroa. Esis minmulta domi e frukto-arbori, e quante plu avane li iris, tante plu trista e sola esis la lando.

Dimeze li sideskis apud la voyo proxim rivereto, e Dorothy apertis elua korbo e prenis pano. El ofris peco al Terorigilo, ma lu refuzis ol.

‘Me nultempe hungras,’ lu dicis; ‘e to esas fortuno. Nam mea boko esas nur piktita, e se me tranchus en ol truo por manjar, la palii per qui me burizesas ekfalus, e to spolius la formo di mea kapo.’ Dorothy quik komprenis, ke lo esas vera, do nur asentis per kap-signo e manjis la pano.

‘Dicez a me pri tu, e pri la lando de qua tu venis,’ dicis la Terorigilo pos ke el parmanjanis la dineo. Do el parolis multe pri Kansas, e quante griza omno ibe esas, e quale la ciklono portabis el aden ica stranja lando Oz. La Terorigilo atencoze askoltis, e dicis,

‘Me ne povas komprenar, pro quo tu dezirus livar ca bela lando e retroirar a ta sika e griza loko quon tu nomizas Kansas.’

‘Pro ke tu havas nula cerebro,’ respondis la puerino. ‘Irge quante trista e griza esas nia hemi, ni homi ek karno e sango preferas habitar ibe kam irg altra lando, mem le tre belega. Esas nula loko quale hemo.’

La Terorigilo sospiris.

‘Sendubite me ne povas komprenar lo,’ lu dicis. ‘Se via kapi esis burizita per palii, quale la mea, vi omna probable habitus bela loki, e lore Kansas havus tote nula homi. Esas felica por Kansas, ke vi havas cerebri.’

‘Ka tu ne rakontos dum ke ni repozas?’ demandas la puerino.

La Terorigilo reprochoze regardis el, e replikis,

‘Mea vivo esas tante kurta, ke me advere savas tote nulo. Me esas fasonita nur prehiere. Quo eventis en la mondo ante ta tempo esas nekonocita da me. Fortunoze, kande la farmisto facis mea kapo, lua unesma ago esis piktar mea oreli, do me audis to quon eventis. Esis altra Munchkino kun il, e l’unesma kozo me audis esis la farmisto dicanta,

‘Quale ta oreli plezas tu?’

‘ “Oli ne es reza,” respondis l’altru.

‘ “Ne importas,” dicis la farmisto; “oli esas ya oreli,” e lo esis sat vera.

‘ “Nun me facos l’okuli,” dicis la farmisto. Lore il piktis mea dextra okulo, e tam balde kam ol esis kompletigita, me trovis me regardanta il ed omno cirkum me per granda kuriozeso, nam to esis mea unesma videto del mondo.

‘ “To es pasable belet okulo,” komentis la Munchkino spektanta la farmisto; “blua farbo es la justa koloro por okuli.”

‘ “Me konsideras facar l’altra kelke plu granda,” dicis la farmisto; e pose lu kompletabis la duesma okulo, me vidis plu bone kam antee. Pose il facis mea nazo e mea boko; ma me ne parolis, pro ke tatempe me ne savis, por quo esas boko. Me juis spektar li facanta mea korpo e mea brakii e gambi; e kande li fine fixigis mea kapo, me esis tre fiera, nam me konsideris me tam bona homo kam irgu.

‘ “Ca kerlo timigos la korniki sat rapide,” dicis la farmisto; “lu aspektas exakte kom homo.”

‘ “Nu, lu esas homo,” dicis l’altru, e me tote konkordis kun il. La farmisto portis me sub ilua brakio al maizo-agro, e pozis me sur alta stango, ube tu trovis me. Il e sua amiko formarchis e livis me sola.

‘Me ne prizis talmaniere abandonesar; do me probis marchar pos li, ma mea pedi ne tushis la tero, e me koaktesis restar sur ta stango. Esis sola vivo, nam me havis nulo por pripensar, fasonita antee tante poka tempo. Multa korniki ed altra uceli flugis aden la maizo-agro, ma tam balde kam li vidis me, li forflugis, pensante ke me esas Munchkino; e lo plezis me ed igis me opinionar, ke me esas tre importanta homo. Pos kurta tempo olda korniko flugis proxime, e regardinte me atencoze, perchis sur mea shultro e dicis,

‘ “Me es kurioza se ta farmisto pensis trompar me per ta deshabil maniero. Irga korniko racionoza vidus, ke tu es nur burizit per palii.” E lu saltetis a mea pedi e manjis tam multa maizo kam lu deziris. L’altra uceli, vidante ke lu ne lezesis da me, anke venis manjar la maizo; do balde esis granda trupo de li cirkum me.

‘Me tristesis pro to, pro ke lo demonstris, ke me sume ne esis tre bona Terorigilo; ma l’olda korniko konsolacis me, dicante: “Se tu nur havus cerebro en tua kapo, tu esus tam bon homo kam irgu, e plu bon homo kam multi. Cerebro es la nura kozo qua valoras havar en ca mondo, sive on es korniko sive homo.”

‘Pos ke la korniki forflugis, me pensis pri lo, e decidis esforcar obtenar cerebro. Fortunoze, tu iris e tiris me de la stango, e pro to quon tu dicis, me esas certa ke la grand Oz donos a me cerebro tam balde kam ni arivas en la Smeralda Urbo.’

‘Me ton esperas,’ sincere dicis Dorothy, ‘nam tu semblas anxia por havar ol.’

‘Ho yes, me esas anxia,’ replikis la Terorigilo. ‘Esas tre deskomoda sentimento, savar ke on esas folo.’

‘Nu,’ dicis la puerino, ‘ni irez.’ Ed el donis la korbo al Terorigilo.

Esis nula fenci apud la voyo hike, e la lando esis ruda e nekultivita. Vespere li venis a granda foresto, ube l’arbori kreskis tante grande ed amasigite, ke olia branchi interplektis su super la voyo pavita per flava briki. Esis preske obskura sub l’arbori, nam la branchis exkluzis la sunlumo; ma la voyajanti ne haltis, ed iris avane aden la foresto.

‘Se ta voyo eniras, ol mustas ekirar,’ dicis la Terorigilo, ‘e pro ke la Smeralda Urbo esas ye la fora terminajo dil voyo, ni mustas irar irgube ol duktos ni.’

‘Irgu savas lo,’ dicis Dorothy.

‘Certe, pro to me savas lo,’ replikis la Terorigilo. ‘Se cerebro bezonesus por komprenar, me nultempe povus dicar lo.’

Pos cirkume horo la lumo desaparis e li trovis su faletanta en l’obskureso. Dorothy tote ne povis vidar, ma Toto povis, nam ula hundi vidas tre bone en obskureso; e la Terorigilo deklaris, ke lu povas vidar tam bone nokte kam jorne. Do el prenis lua brakio ed iris pasable bone.

‘Se tu vidas irga domo, od loko por pasar la nokto,’ el dicis, ‘dicez a me, nam esas tre deskomoda marchar en l’obskureso.’

Balde la Terorigilo haltis.

‘Me vidas dometo addextre,’ lu dicis, ‘konstruktita ek lenii e branchi. Ka ni irez adibe?’

‘Yes ya,’ respondis la puerino. ‘Me es tote fatigita.’

Do la Terorigilo duktis el tra l’arbori til ke li atingis la dometo, e Dorothy eniris e trovis lito ek sikigita folii en un angulo. El quik kushis su e, Toto esante apud el, balde dormeskis profunde. La Terorigilo, qua nultempe fatigesis, stacis en altra angulo e paciente vartis til jorno.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 5

Chapitro 5

La Salvo dil Stana Arboro-Hakisto

Kande Dorothy vekis, la suno brilis tra l’arbori e Toto extere longatempe chasabis uceli e skureli. El sideskis e cirkumregardis. La Terorigilo stacis paciente vartante el en sua angulo.

‘Ni mustas irar e serchar aquo,’ el dicis a lu.

‘Pro quo tu deziras aquo?’ lu demandis.

‘Por lavar la voyo-polvo de mea vizajo, e por drinkar, por ke la sika pano ne glutinez en mea guturo.’

‘Evidente esas tre deskomoda esar facita ek karno,’ penseme dicis la Terorigilo, ‘nam tu mustas dormar, e manjar, e drinkar. Tamen tu havas cerebro, e to valoras multa trublo por povar pensar juste.’ Li ekiris la dometo e marchis tra la foresto til ke li trovis fonteto di klar aquo, ube Dorothy drinkis e lavis su e manjis sua dejuneto. El vidis, ke ne esis multa pano restanta en la korbo, e la puerino esis gratitudoza ke la Terorigilo ne bezonis manjar irgo, nam esis apene sat multa por el e Toto cadie.

Parmanjinte la repasto, e retroirinte al voyo pavita per flava briki, el tresayis pro audar proxime basa jemo.

‘Quo esis?’ el pavoroze demandis.

‘Me ne povas imaginar,’ respondis la Terorigilo; ‘ma ni povas irar por saveskar.’

Tatempe plusa jemo atingis l’oreli, e la sono semblis venar de dop li. Li turnis su e marchis tra la foresto poka pazi, kande Dorothy deskovris ulo brilanta sub sunlumradio inter l’arbori. El adkuris, e quik haltis kriante pro surprizo.

Un del grand arbori esis parte trahakita, ed apud ol stacis, havanta elevita hakilo en la manui, homo tote facita ek stano. Lua kapo e brakii e gambi esis juntinta a la korpo, ma lu stacis tote senmove, quaze lu tote ne povas movar.

Dorothy regardis lu astonate, ed anke la Terorigilo, e Toto akre aboyis e mordetis la stana gambi, qui dolorigis lua denti.

‘Ka tu jemis?’ demandis Dorothy.

‘Yes,’ respondis la stana homo, ‘me jemis. Me jemadas dum plu kam yaro, e nulu antee audis me o venis helpar.’

‘Quon me facez por helpar tu?’ el nelaute questionis, nam el emocigesis da la trista voco per qua la homo parolis.

‘Querez oleuyo ed oleizez mea junti,’ lu respondis. ‘Oli esas tante rustizita ke me tote ne povas movar oli; se me esos bone oleizita, me balde standos bone. Tu trovos oleuyo sur tabulo en mea dometo.’

Dorothy quik retrokuris al dometo e trovis l’oleuyo, pose rivenis ed anxie demandis,

‘Ube es tua junti?’

‘Unesme oleizez mea kolo,’ respondis la Stana Arboro-Hakisto. Do el oleizis ol, e pro ke ol esis tre rustoza, la Terorigilo prenis la stana kapo e delikate movis ol de flanko a flanko til ke ol movesis libere, e lore la homo ipsa povis movar ol.

‘Nun oleizez la junti en la brakii,’ lu dicis. E Dorothy oleizis oli e la Terorigilo sucioze movis oli til ke oli esis tote desinkombrita de rusto e tam bona kam nova.

La Stana Arboro-Hakisto sospiris kontente ed abasis la hakilo, olquan lu inklinis an l’arboro.

‘Esas granda komforto,’ lu dicis. ‘Me tenis ta hakilo supre depos ke me rustizesis, e me joyas fine abasir ol. Nun, se tu oleizos la junti di mea gambi, me itere standos bone.’

Do li oleizis lua gambi til ke lu libere movis oli; e lu dankis li e dankadis li pro sua salvo, nam lu semblis esar tre polita ento, e tre gratitudoza.

‘Me forsan stacabus sempre ibe se vi ne preterpasabis,’ lu dicis; ‘or, vi certe salvis me. Quale vi hazarde venis adhike?’

‘Ni rias al Smeralda Urbo, por vizitar la grand Oz,’ el respondis, ‘e ni haltis che tua dometo por pasar la nokto.’

‘Pro quo vi deziras vizitar Oz?’ lu demandis.

‘Me deziras, ke lu retrosendez me a Kansas, e la Terorigilo deziras, ke lu pozez cerebro en lua kapo,’ el respondis.

La Stana Hakisto semblis pensar profunde dum instanto. Pose lu dicis:

‘Ka tu supozas, ke Oz povus donar kordio a me?’

‘Nu, me supozas lo,’ Dorothy respondis; ‘lo esus tam facila kam donar cerebro al Terorigilo.’

‘Lo es vera,’ la Stana Hakisto replikis. ‘Do, se vi permisas me adjuntar me a via trupo, me anke iros al Smeralda Urbo, e demandos, ke Oz helpez me.’

‘Venez,’ kordiale dicis la Terorigilo; e Dorothy dicis anke, ke el bonvole aceptas ke lu kunirez. Lore la Stana Hakisto pozis lua hakilo sur la shultro e li omna trapasis la foresto til ke li venis al voyo pavita per flava briki.

La Stana Hakisto demandabis, ke Dorothy pozez la oleuyo aden la korbo. ‘Nam,’ lu dicis, ‘se me stacus en pluvo ed itere rustizesus, me tre bezonus l’oleuyo.’

Esis fortuno havar la nova kamarado en la trupo, pro ke balde pos komencir itere la voyajo, li venis a loko ube l’arbori e branchi tante amasigesis sur la voyo ke li ne povis trapasar. Ma la Stana Hakisto laboreskis per sua hakilo e tante bone hakis, ke lu balde facis paseyo por la tota trupo.

Dorothy pensis tante serioze dum marchar, ke el ne remarkis, ke la Terorigilo mispazabis aden truo e rulis al voyo-flanko. Fakte, lu bezonis advokar el por helpar lu staceskar.

‘Pro quo tu ne iris cirkum la truo?’ demandis la Stana Hakisto.

‘Me ne sate savas,’ gaye respondis la Terorigilo. ‘Mea kapo burizesas per palii, komprenez, e pro to me iras ad Oz por demandar cerebro.’

‘Ho, me komprenas,’ dicis la Stana Hakisto. ‘Ma, funde, cerebro ne esas lo maxim bona en la mondo.’

‘Ka tu havas cerebro?’ questionis la Terorigilo.

‘No, mea kapo es tote vakua,’ respondis la Hakisto; ‘ma olim me havis cerebro, ed anke kordio; do, probinte li amba, me multe plu preferas kordio.’

‘E pro quo?’ demandis la Terorigilo.

‘Me naracos mea historio, pose tu saveskos.’

Do, dum ke li marchis tra la foresto, la Stana Hakisto naracis lo sequanta:

‘Me naskis kom filiulo di arboro-hakisto qua hakis arbori en la foresto e vendis ligno kom entrateno. Matureskinte, me anke divenis arboro-hakisto, e pos la morto di mea patro me sorgis mea olda matro dum ke el vivis. Pose me decidis ke, vice sole vivar, me spozigos me, por ke me ne esez sola.

‘Esis Munchkina yunino tante bela ke me balde totkordie amoreskis el. Elua-parte, el promisis mariajar su kun me tam balde kam me ganos sata pekunio por konstruktar plu bona domo por el; do me laboradis mem plu fervoroze. Ma la yunino lojis kun oldino qua volas, ke el ne mariajez su kun irgu, nam el esis tante ociema, ke el volis ke la yunino restez che el e koquez e menaj-laborez. Do l’oldino iris al maligna Sorcerino del Esto, e promisis donar ad elu du mutoni e bovino, se el impedus la mariajo. Quik la maligna Sorcerino sorcis mea hakilo, e me ulfoye hakanta tre forte, nam me anxiesis obtenar la nova domo e spozino tam balde posible, la hakilo glitfalis subite e forhakis mea sinistra gambo.

‘Komence to semblis granda desfortuno, nam me komprenis, ke viro havanta un gambo ne funcionas sat bone kom arboro-hakisto. Do me iris a ladisto e demandis, ke lu facez por me nova gambo ek stano. La gambo bone funcionis, pos ke me kustumigis me ad ol; ma mea ago iracigis la maligna Sorcerino del Esto, nam el promisabis a l’oldino, ke me ne mariajez me kun la bela Munchkinino. Itere hakante, itere glitfalis la hakilo e forhakis mea dextra gambo. Itere me iris a la ladisto, ed itere il fasonis gambo ek stano. Pos to, la sorcita hakilo forhakis mea brakii unope; ma, ne senkurajigita, me remplasis oli per stana brakii. La maligna Sorcerino lore igis la hakilo glitfalar e forhakar mea kapo, e komence me opinionis, ke to finigis me. Ma la ladisto hazarde advenis, e lu facis por me nova kapo ek stano.

‘Me opinionis, ke me vinkabis la maligna Sorcerino, e me laboregis plu fervoroze kam antee; ma me ne savis quante kruela esis mea enemiko. El inventis nova moyeno por mortigar mea amoro por la bela Munchkina yunino, ed igis mea hakilo glitfalar itere, por ke ol hakez rekte tra mea korpo e fendez me en du parti. Itere la ladisto helpis me e fasonis por me korpo ek stano, fixigis mea stana brakii e gambi e kapo ad ol per junti, e me povis movar tam bone kam antee. Ma, ve! me nun havis nula kordio, do me perdis mea omna amoro por la Munchkina yunino, e ne suciis, sive me mariajus me kun el sive ne. Me supozas, ke el ankore lojas kun l’oldino e vartas por me venar ad el.

‘Mea korpo cintilis tante brilante sub la suno, ke me tre fieresis pri ol e nun ne importis, se la hakilo glitfalus, nam ol ne povis tranchar me. Esis nur un danjero—ke mea junti forsan rustozeskus. Ma me havis oleuyo en mea dometo e sorgis oleizar me segun neceseso. Tamen, venis jorno dum ke me obliviis agar tale, e trovante me en pluvado, ante ke me pensis pri la danjero, mea junti rustozeskis, e me restis stacante en la foresto til ke vi venis por helpar me. Esis terorindajo subisar, ma stacante dum ta yaro, me havis tempo por pensar ke la maxim granda perdajo quon me savas esas la perdo di mea kordio. Amorante me esis la maxim felica homo en la mondo; ma nulu povas amar qua havas nula kordio, e do me rezolvis demandar, ke Oz donez ol a me. Se lu facos to, me retroiros al Munchkina yunino e mariajos me kun el.’

Dorothy e la Terorigilo tre interesesis pri la historio dil Stana Hakisto, e li nun saveskis, pro quo lu tre anxie deziris nova kordio.

‘Malgre to,’ dicis la Terorigilo, ‘me demandos cerebro vice kordio; nam folo ne savus quon agar kun kordio, se lu havus ol.’

‘Me aceptos kordio,’ replikis la Stana Hakisto; ‘nam cerebro ne felicigas on, e feliceso esas lo maxim bona en la mondo.’

Dorothy dicis nulo, nam el perplexesis savar qua de sua du amiki esis justa, e decidis ke, se el nur povus retroirar a Kansas ed Onklino Em, ne multe importas ka la Hakisto havus nula cerebro e la Terorigilo havus nula kordio, o singlu havus to quon lu deziras.

To quo desquietigis el esis, ke la pano esas preske tote parmanjita, ed un plusa repasto por el e Toto vakuigos la korbo. Certe, nek la Hakisto nek la Terorigilo manjis irgo, ma el ne esis ek o stano o palii, e ne povis vivar sen nutrivaro.

Principi por Tradukeri, e La Sorcisto de Oz, Chapitro 6

Olim me esis tradukisto, e publikigis tradukuri del anciena Greka linguo (poemi e la Himni Homerala). Por ni Ido-amatori deziranta tradukar bona verki por plugrandigar la Ido libraro, me ofras sep principi pri tradukado.

Sep Principi fundamentala por la Tradukero

1. Tradukero devas transmisar la verko dil autoro, ne sua propra pensaji. Tradukero esas ya artisto, ma nur por donar a lektero la verko dil original autoro. La voco dil autoro regnez.

2. Tradukero devas fidele prezervar la signifiko dil originala texto ed enuncar l’originala texto per klare komprenebla vorti dil recevanta linguo. La voco dil autoro regnez.

3. Tradukero devas nek plubonigar nek plumaligar la texto. Se frazo del originala texto esas ambigua o neklara, la tradukero mustas ne ‘korektigar’ ta frazo. Se frazo del originala texto ofensas la sentimenti dil tradukero o la sentimenti dil lektero, la tradukero mustas ne ‘adjustar’ ta frazo. La voco dil autoro regnez.

4. On devas tradukar nur del originala linguo dil texto. Singla tradukuro, quante strikte tradukita, esas trahizo dil originala texto—erori e mistraduki esas ne-evitebla; do, tradukuro tradukita de tradukuro esas duopla trahizo e duopligas erori e mistraduki. Se on deziras tradukar Dumas o Balzac, on devas tradukar de la Franca; se on deziras tradukar Ibsen, on devas tradukar de la Norvega. Se on ne savas sat perfekte la linguo dil originala texto, selektez altra verko por tradukar. La voco dil autoro regnez.

5. Se on tradukas texto originale publikigita en paper-formo, on devas tradukar de ta paper-formo, ne de elektrala od interretala formi; ti kustume chanjas la formato dil texti, facas diferanta puntizado, paragrafi, edc. On devas replikar, segunquante posible, la formato dil originala texto. La voco dil autoro regnez.

6. Por fidele donar la signifiko dil originala texto, on ne sempre povas tradukar vortope. On devas tradukar la signifiko di frazi ed idiotismi, ne la vorti. Se koncepto en l’originala texto ne havas egala koncepto en la recevanta linguo, la tradukero mustas trovar maniero transdonar la koncepto, ne la vorti. Pro to, tradukado esas arto (e pro to Google nultempe remplasos tradukero homal); la diversa komprenado di tradukeri kreos diversa tradukuri del sama verko. Ma omna traduk-arto venas de un bazala principo: La voco dil autoro regnez.

7. Fine: On devas multe prizar la texto tradukota, pro ke on vivos kun ol dum longa tempo!

Nun, komencez la disputi!

Chapitro 6

La Poltrona Leono

Dum ta tempo Dorothy ed elua kompani marchis tra la densa foresto. La voyo ankore esis pavita per flava briki, ma ti esis multe kovrita per sikigita branchi e mortinta folii del arbori, e la marchado tote ne esis bona.

Esis poka uceli en ica parto dil foresto, nam uceli amas ruro ube esas multa sunlumo; ma tempope sonis basa grondo de sovaj animalo celita inter l’arbori. Ta soni igis batar rapide la kordio dil puerino, nam el ne savis ti quin facis oli; ma Toto savis, e lu marchis proxim la flanko di Dorothy, e mem ne aboyis reciproke.

‘Quante longe,’ la puerino demandis del Stana Hakisto, ‘til ke ni ekiros la foresto?’

‘Me ne savas,’ esis la respondo, ‘nam me nultempe iris al Smeralda Urbo. Ma ulfoye mea patro iris adibe, kande me esis puero, ed il dicis, ke esis longa voyajo tra danjeroza regiono, quankam plu proxim l’urbo ube habitas Oz, la lando esas belega. Ma me ne pavoras, dum ke me havas mea oleuyo, e nulo povas domajar la Terorigilo, e tu portas sur la fronto la marko dil kiso dil benigna Sorcerino, e to protektos tu kontre noco.’

‘Ma Toto!’ anxie dicis la puerino; ‘quo protektos lu?’

‘Ni ipse protektos lu, se lu subisas danjero,’ respondis la Stana Hakisto.

Tainstante venis del foresto terorinda bramo, e quik aden la voyo saltis granda Leono. Per frapo di lua pedo lu igis la Terorigilo jirar plurfoye al bordo dil voyo, e pose lu batis la Stana Hakisto per sua akuta ungli. Ma lu astonesis, ke lu ne povis domajar la stano, quankam la Hakisto falis a la voyo e jacis senmove.

Mikra Toto, nun koram enemiko, kuris aboyante vers la Leono, e la granda bestio apertabis sua boko por mordar la hundo, kande Dorothy, pavoroza ke Toto mortigesos, e nesuciema pri danjero, hastis adavane e frapetis la Leono sur lua nazo tam forte posible, kriante:

‘Ne audacez mordar Toto! Tu devas shamar, granda bestio quale tu, mordar kompatinda hundeto!’

‘Me ne mordis lu,’ dicis la Leono frotanta per pedo sua nazo ube Dorothy frapabis ol.

‘No, ma tu esforcis to,’ el replikis. ‘Tu esas nulo ma granda poltrono.’

‘Me savas lo,’ dicis la Leono, ed inklinis sua kapo pro shamo. ‘Me sempre savis lo. Ma quale preventar ol?’

‘Me certe ne savas. Imaginez, frapar burizita homo quale la kompatinda Terorigilo!’

‘Ka lu es burizita?’ astonate demandis la Leono spektanta dum ke el levis la Terorigilo a lua pedi e riformacis lu.

‘Komprenende lu esas burizita,’ respondis Dorothy, ankore iracoza.

‘Pro to lu faligesis tre facile,’ komentis la Leono. ‘Me astonesis vidar lu jiranta talmaniere. Kad l’altra esas anke burizita?’

‘No,’ dicis Dorothy, ‘lu esas ek stano.’ Ed el helpis la Hakisto staceskar.

‘Pro to lu preske obtuzigis mea ungli,’ dicis la Leono. ‘Skrachar la stano igis kolda tremo kurar alonge mea dorso. Quo esas ta animaleto pri qua tu es tante tenera?’

‘Lu esas mea hundo, Toto,’ respondis Dorothy.

‘Kad lu esas ek stano, o burizita?’ demandis la Leono.

‘Nek l’una nek l’altra. Lu esas—es—esas karno-hundo,’ dicis la puerino.

‘Ho. Lu esas remarkinda animalo, e semblas remarkinde mikra, vidante lu nun. Nulu intencus mordar tala mikrajo ecepte poltrono quale me,’ duris triste la Leono.

‘Pro quo tu esas poltrono?’ demandis Dorothy regardante astonate la granda bestio, nam lu esis tam granda kam kavaleto.

‘Esas misterio,’ respondis la Leono. ‘Me supozas, ke me naskis kom poltrono. L’omna altra animali del foresto naturale expektas, ke me esez brava, nam la Leono esas omnube konsiderata esar la Rejo dil Bestii. Me saveskis, ke se mi bramas tre laute, omna vivanti pavoras ed eskartas su de mea voyo. Irgekande me renkontris homo, me tre teroris; ma me bramis a lu, e lu sempre forkuris tam rapide posible. Se l’elefanti e la tigri e l’ursi ulfoye probabus kombatar me, me ipse forkurabus—me esas tanta poltrono; ma tam balde kam li audas ke me bramas, li omna esforcas eskartez su de me e me evidente lasas li forirar.

‘Ma lo ne esas justa. La Rejo di Bestii ne esez poltrono,’ dicis la Terorigilo.

‘Me savas lo,’ replikis la Leono forvishanta lakrimo del okulo per l’extremajo di sua kaudo; ‘to esas mea granda tristajo, e facas mea vivo tre desfelica. Ma irgekande esas danjero, mea kordio rapide batas.’

‘Forsan tu esas kordiika,’ dicis la Stana Hakisto.

‘Forsan me esas,’ dicis la Leono.

‘Se yes,’ duris la Stana Hakisto, ‘tu devas joyar, nam to pruvas, ke tu havas kordio. Meaparte, me havas nula kordio; do me ne povas esar kordiiko.’

‘Forsan,’ penseme dicis la Leono, ‘se me havus nula kordio, me ne esus poltrono.’

‘Ka tu havas cerebro?’ demandis la Terorigilo.

‘Tale me supozas. Me nultempe regardis por trovar ol,’ respondis la Leono.

‘Me iras al grand Oz por demandar, ke lu donez cerebro a me,’ komentis la Terorigilo, ‘nam mea kapo esas burizita per palii.’

‘E me iras por demandar, ke lu donez kordio a me,’ dicis la Hakisto.

‘E me iras por demandar, ke lu retrosendez me e Toto a Kansas,’ anke dicis Dorothy.

‘Ka vi opinionas, ke Oz povas donar kurajo a me?’ demandis la poltrona Leono.

‘Tam facile kam lu povas donar cerebro a me,’ dicis la Terorigilo.

‘O donar kordio a me,’ dicis la Stana Hakisto.

‘O sendar me a Kansas,’ dicis Dorothy.

‘Do, se vi permisas, me iros kun vi,’ dicis la Leono, ‘nam mea vivo es tote netolerebla sen kurajo.’

‘Tu esas tre bone aceptate,’ replikis Dorothy, ‘nam tu helpos fortenar l’altra sovaja bestii. Semblas a me, ke li certe esas plu poltrona kam tu, se li lasas, ke tu pavorigez li tante facile.’

‘Li ya esas,’ dicis la Leono; ‘ma lo ne facas me plu brava, e dum ke me savas ke me esas poltrono, me esos desfelica.’

Do itere la trupeto voyajeskis; la Leono marchis per impozanta pazi apud Dorothy. Komence Toto ne aprobis ta nova kamarado, nam lu ne obliviis, ke lu preske aplastesis inter la granda maxilo e mandibulo dil Leono; ma pos kurta tempo lu tranquileskis, e balde Toto e la Poltrona Leono divenis bon amiki.

Dum la restajo dil dio nul altra aventuro trublis la tranquileso di lia voyajo. Ulfoye, kompreninde, la Stana Hakisto fulis skarabeo reptanta alonge la voyo, e mortigis la kompatinda ento. To tristigis la Stana Hakisto, nam lu sempre suciis, ke lu ne nocas irga vivanto; e marchante lu ploris plura lakrimi trista e regretoza. Ta lakrimi lente fluis sur lua vizajo e la junti di lua boko e rustigis oli. Balde Dorothy questionis lu, e la Stana Hakisto ne povis apertar la boko, pro ke ol esis klozita per rusto. Lu tre pavoris pro to e multe gestis a Dorothy por helpar lu, ma el ne komprenis. La Leono anke perplexesis savar la problemo. Ma la Terorigilo sizis l’oleuyo ek la korbo di Dorothy ed oleizis la boko dil Hakisto, e pos poka instanti lu parolis tam bone kam antee. ‘To esas averto por me,’ dicis lu, ‘regardar ube me pazos. Nam se me mortigus altra insekto o skarabeo, me certe itere plorus, e plorado rustigas mea boko por ke me ne povas parolar.’

Pose lu marchis tre sucieme, regardante vers la voyo, e vidanta mikra formiko laboranta, lu superpazis ol, por ne nocar ol. La Stana Hakisto bone savis, ke lu havas nula kordio, e pro to tre suciis esar nultempe kruela o nebenigna ad irgo.

‘Vi homi havanta kordii,’ lu dicis, ‘havas ulo por guidar vi, e nultempe darfas agar neyuste; ma me havas nula kordio, e pro to mustas tre suciar. Pos ke Oz donabos kordio a me, kompreninde, me ne bezonas tante suciar.’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 7

CHAPITRO 7

La Voyajo al Grand Oz

Li mustis kampar tanokte sub grand arboro en la foresto. L’arboro esis kovrilo bona e dika kontre la roso, e la Stana Hakisto hakis ligno-amasego per sua hakilo e Dorothy facis splendida fairo olqua varmigis el, ed el sentis su min sola. El e Toto manjis le lasta pano, e nun el ne savis quon li facos por la dejuneto.

‘Se tu deziras,’ dicis la Leono, ‘me iros aden la foresto e mortigos cervo por vi. Tu povos rostar ol ye la fairo, pro ke tua gusto esas tante stranja ke tu preferas koquita manjaji, e lore vi havos tre bona frua dejuno.’

‘Ne agez to! Me pregas, no,’ pledis la Stana Hakisto. ‘Me certe plorus se tu mortigus kompatinda cervo, e lore mea boko itere rustizeskus.’

Ma la Leono foriris aden la foresto e trovis lua propra dineo, e nulu saveskis quo to esis, pro ke lu ne parolis pri to. E la Terorigilo trovis arboro plena de nuci, e lu plenigis per oli la korbo di Dorothy, por ke el ne hungrez dum longa tempo. El opinionis, ke to esis tre benigna ed atencema de la Terorigilo, ma el totkordie ridis pro la deshabila maniero per qua la kompatinda kreuro koliis la nuci. Lua burizita manui esis tante negracioza e la nuci tante mikra, ke lu faligis preske tam multa kam lu pozis aden la korbo. Ma la Terorigilo ne suciis pri quante longatempe bezonesis plenigar la korbo, nam to retenis lu for la fairo, pro ke lu timis ke cintilo povus enirar lua palii e parbrular lu. Do lu restis for la flami, e nur proximeskis por kovrar Dorothy per sika folii kande el kushis su por dormar. Oli facis el komfortoza e varma ed el profunde dormis til jorno.

Jorne la puerino lavis sua vizajo en ondatra rivereto e balde pose li omna ireskis vers la Smeralda Urbo.

Esos memorinda dio por la voyajanti. Li marchabis apene dum horo kande li vidis avan li granda fosato transiranta la voyo e separanta la foresto tam fore kam on povas vidar ambalatere. Ol esis tre larja foresto, e reptinte al bordo e regardante aden ol, li vidis ke ol esas anke tre profunda, e funde esis multa roki grand e dentoza. La flanki esis tante abrupta ke nulu de li povus decensar, e dum instanto semblis, ke lia voyajo finesis.

‘Quon ni facos?’ demandis desesperante Dorothy.

‘Me tote ne savas,’ dicis la Stana Hakisto; e la Leono sukusis sua piloza krinaro ed aspektis pensema. Ma la Terorigilo dicis:

‘Ni ne povas flugar, certe; ni neanke povas decensar aden ca granda fosato. Do, se ni ne povas transsaltar ol, ni mustas haltar ube ni esas.’

‘Me opinionas, ke me povas transsaltar,’ dicis la Poltrona Leono, pos evaluir mentale e sucieme la disto.

‘Do ni standas bone,’ respondis la Terorigilo, ‘nam tu povas portar ni omna unope sur la dorso.’

‘Nu, me probos,’ dicis la Leono. ‘Quo iros unesme?’

‘Me iros,’ deklaris la Terorigilo; ‘nam, se tu trovus ke tu ne povas transsaltar l’abismo, Dorothy mortigesus, o la Stana Hakisto esus grave nochizita sur la suba roki. Ma ne importas se me esus sur tua dorso, pro ke la falo tote ne domajus me.’

‘Me ipsa tre pavoras pri falar,’ dicis la Poltrona Leono, ‘ma me supozas, ke esas nul alternativo ecepte probar. Do acensez mea dorso e ni probos.’

La Terorigilo sideskis sur la dorso dil Leono, e la granda bestio marchis al bordo dil abismo e squatis.

‘Pro quo tu ne kuras e saltas?’ demandis la Terorigilo.

‘Pro ke to ne es la maniero per qua ni Leoni agas,’ lu respondis. Quik saltante, lu precipitis su tra la aero e sekure venis al altra latero. Li omna multe joyis vidar quante facile lu facis to, e pos ke la Terorigilo decensabis del dorso, la Leono itere springis trans la fosato.

Dorothy decidis, ke el irez nun; do el prenis Toto aden sua brakii ed acensis la dorso dil Leono, e tenis forte lua krinaro per un manuo. Tainstante semblis ke el flugas tra la aero; e lore, ante ke el povis pensar pri to, el esis sekura ye l’altra latero. La Leono retroiris la triesma foyo e queris la Stana Hakisto, e pose li omna sideskis dum kelka minuti por donar repozo al bestio, nam la granda salti igabis lu indijar la respirado, e lu anhelis quale hundego qua tro longatempe kurabis.

Li trovis calatere ke la foresto esis tre densa, ed ol aspektis obskura e tenebroza. Pos la repozo dil Leono, li marchis alonge la voyo ek flava briki e single taceme pensis en sua mento, kad li ultempe venos al terminajo dil foresto ed itere atingos la brilanta sunlumo. Por augmentar lia jeneso, li balde audis stranja bruisi en la profundaji dil foresto, e la Leono susuris a li, ke en ca regioni habitas la Kalidahi.

“Qui esas la Kalidahi?’ demandis la puerino.

‘Li esas monstra bestii havanta korpi quale ursi e kapi quale tigri,’ respondis la Leono; ‘e li havas ungli tante longa ed akuta, ke li povus lacerar me aden du parte tam facile kam me povus mortigar Toto. Me multe timas la Kalidahi.’

‘Me ne astonesas, ke tu timas,’ replikis Dorothy. ‘Li evidente esas hororinda bestii.’

La Leono esis respondor kande subite li venis ad altra abismo transiranta la voyo; ma ico esis tante larja e profunda, ke la Leono quik komprenis, ke lu ne povas transsaltar ol.

Do li sideskis por konsiderar to quo li facez, e pos serioze meditado la Terorigilo dicis,

‘Yen alta arboro stacanta proxim la fosato. Se la Stana Hakisto povus hakar ol, por ke ol falus til l’altra latero, ni povus facile transmarchar per ol.’

‘To esas ecelant ideo,’ dicis la Leono. ‘On preske suspektas, ke tu havas cerebro en tua kapo vice palii.’

La Hakisto quik laboreskis e tante akuta esis lua hakilo, ke balde l’arboro esis preske tote trahakita. Lore la Leono pozis sua forta avanpedi an l’arboro e pulsis per sua tota forteso, e lente la grand arboro inklinesis e falis kun frakasbruiso trans la fosato, la supra branchi adsur l’altra latero.

Li jus ireskis sur ta stranja ponto kande akra grondo igis li omna adsupre regardar, e li hororis vidar kuranta vers li du grandega bestii havanta korpi quale ursi e kapi quale tigri. ‘Ti esas la Kalidahi!’ tremante dicis la Poltrona Leono.

‘Hastez!’ kriis la Terorigilo, ‘ni transirez.’

Do Dorothy unesme iris tenanta Toto en la brakii; la Stana Hakisto sequis, e pose la Terorigilo. La Leono, quankam lu certe pavoregis, turnis su por afrontar la Kalidahi, e lore bramis tante laute e terorigante ke Dorothy kriis e la Terorigilo retrofalis, e mem la feroca bestii haltis ed astonate regardis lu.

Ma, konocante ke li esas plu granda kam la Leono, e memorante ke li esas du kontre nur un, la Kalidahi itere hastis adavane, e la Leono transiris per l’arboro e turnis su por vidar, quon li nun facos. Sen haltar dum instanto, la feroca bestii anke transireskis per l’arboro, e la Leono dicis a Dorothy,

‘Ni perdesas, nam li certe laceros ni aden peci per lia akut ungli. Ma stacez dop me, e me kombatos li tam longe kam me vivos.’

‘Vartez instante!’ kriis la Terorigilo. Lu pensabis quale agar maxim bone, e nun demandis, ke la Hakisto forhakez la cislater extremajo dil arboro. La Stana Hakisto quik hakeskis e, la du Kalidahi preske transirinte, l’arboro bruisoze falis aden l’abismo kunportanta la bestii leda e grondanta, e li omna frakasesis sur l’akuta roki ye la fundo.

‘Nu,’ dicis la Poltrona Leono, sospirante profunde pro alejo, ‘me vidas, ke ni vivos ya pokatempe, e me joyas pri to, nam certe ne vivar esus tre deskomoda. Ta enti tante pavorigis me, ke mea kordio ankore bategas.’

‘Ha,’ triste dicis la Stana Hakisto, ‘me deziras, ke me havez kordio qua batas.’

Ta aventuro igis la voyajanti mem plu anxia ekirar la foresto, e li marchis tante rapide ke Dorothy fatigesis, e mustis vehar sur la dorso dil Leono.

Li joyis ke la foresto mindenseskis dum ke li marchis, e posdimeze li subite venis a larja fluvio rapide fluanta avan li. Altralatere li vidis ke la voyo ek flava briki duktas tra belega lando, verda prati puntizita per gaya flori, e la tota voyo bordizita da arbori havanta saporoza frukti. Li tre joyis vidar ca charmanta lando avan li.

‘Quale ni transiros la fluvio?’ demandis Dorothy.

‘Facile facita,’ respondis la Terorigilo. ‘La Stana Hakisto konstruktez rafto por ni, por ke ni flotacez a l’altra latero.’

Do la Hakisto sizis sua hakilo e hakeskis arboreti por konstruktar rafto, e dum ke lu tale laboris, la Terorigilo trovis an la rivo arboro plena de bona frukti. To plezis Dorothy, qua manjabis nulo ecepte nuci dum la tota dio, ed el facis abundanta repasto ek la matura frukti.

Ma facar rafto bezonas multa tempo, mem por ulu tante diligenta e nefatigebla kam la Stana Arboro-Hakisto, e la laboro ne kompletigesis ante nokto. Do li trovis komoda loko sub l’arbori ube li bone dormis til jorno; e Dorothy sonjis pri la Smeralda Urbo, e pri la bona Sorcisto Oz, qua balde retrosendos el ad elua propra hemo.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 8

Chapitro 8

La mortiganta Papavereyo

Ye la sequanta matino nia partieto de voyajanti vekis rinovigita ed esperoza, e Dorothy dejunetis quale princino per pruni e persiki del arbori apud la fluvio.

Dop li esis l’obskura foresto quan li sekure trapasabis, quankam li sufrabis multa senkurajigaji; ma avan li esis lando belega e sunlumoza qua semblis invitar li a la Smeralda Urbo.

Certe la larja fluvio separis li de ta belega lando; ma la rafto preske kompletigesis, e pos ke la Stana Hakisto hakabis plusa lenii e kunfixigabis oli per ligna stifti, li esis pronta komencar. Dorothy sideskis meze dil rafto e tenis Toto en sua brakii. La Poltrona Leono pazante sur la rafto, ol forte inklinesis, nam lu esis grand e pezoza; ma la Terorigilo e la Stana Hakisto stacis sur l’altra extremajo por rektigar ol, e li havis longa stangi en la manui por pulsar la rafto tra la aquo.

Komence li iris tre bone, ma atingante la mezo dil fluvio, la rapida fluo movis la rafto advale, plu e plu for la voyo ek flava briki; e la aquo esis tante profunda ke la longa stangi ne povis tushar la fundo.

‘Esas mala,’ dicis la Stana Hakisto, ‘nam se ni ne povas atingar la tero, ni portesos aden la lando dil maligna Sorcerino del Westo, ed el sorcos ni e sklavigos ni.’

‘E do me ne ganos cerebro,’ dicis la Terorigilo.

‘E me ne ganos kurajo,’ dicis la Poltrona Leono.

‘E me ne ganos kordio,’ dicis la Stana Hakisto.

‘E me ne retroiros a Kansas,’ dicis Dorothy.

‘Ni certe mustas atingar la Smeralda Urbo se posible,’ duris la Terorigilo, e lu pulsis tante forte per sua longa stango, ke ol fixeskis en la funda fango dil fluvio, ed ante ke lu povis ektirar ol o disprenar ol, la rafto formovesis e la kompatinda Terorigilo abandonesis tenante la stango meze dil fluvio.

‘Adio!’ lu kriis a li, e li tre regretis livar lu; advere, la Stana Hakisto ploreskis, ma fortunoze rimemoris ke lu forsan rustizesus, e do vishis la lakrimi per la tuko di Dorothy.

Komprenende to esis malajo por la Terorigilo.

‘Me nun standas plu male kam kande me konoceskis Dorothy,’ lu pensis. ‘Lore me restis sur stango en maizo-agro, ube me povis fingar, omnakaze, ke me pavorigis la korniki; ma certe ne utilas Terorigilo sur stango meze dil fluvio. Me timas ke me nultempe havos cerebro!’

La rafto flotacis advale, e la kompatinda Terorigilo livesis fore dop li. La Leono dicis:

‘Ni mustas facar ulo por salvar ni. Me opinionas, ke me povas natar al rivo e tirar la rafto dop me, se vi nur forte tenos l’extremajo di mea kaudo.’

Do lu saltis aden la aquo e la Stana Hakisto sizis l’extremajo di lua kaudo, e la Leono nateskis per sua tota forteso vers la rivo. Esis penigiva laboro, quankam lu esis tre granda; ma pokope li tiresis del fluo, e lore Dorothy prenis la longa stango dil Stana Hakisto ed helpis pulsar la rafto al tero.

Li omna esis tote fatigita fine atinginte la rivo e pazinte del rafto sur la herbaro verda e beleta, e li anke savis, ke la fluvio portabis li fore del voyo ek flava briki olqua duktas al Smeralda Urbo.

‘Quon ni nun facez?’ demandis la Stana Hakisto, dum ke la Leono kushis su sur la herbaro por lasar la suno sikigar lu.

‘Ni mustas ulmaniere retroirar al voyo,’ dicis Dorothy.

‘La maxim bona programo esas marchar alonge la fluvio-rivo til ke ni itere venas al voyo,’ komentis la Leono.

Do repozita Dorothy kolektis sua korbo e li ireskis alonge la herboza rivo retroe al voyo de olqua la fluvio portabis li. Esis belega lando havanta multa flori e fruktarbori e sunlumo por gayigar li, e se li ne tre chagrenabus pri la kompatinda Terorigilo, li esabus tre felica.

Li marchis tam rapide posible, Dorothy haltis nur unfoye por kolektar bela floro; e pos kurta tempo la Stana Hakisto ekkriis,

‘Regardez!’

Lore li omna regardis la fluvio e vidis la Terorigilo perchita sur la stango meze dil aquo, e lu aspektis tre sola e trista.

‘Quon ni povas facar por salvar lu?’ demandis Dorothy.

La Leono e la Hakisto sukusis lia kapi, pro ke li ne savis. Do li sideskis ye la rivo e triste regardegis la Terorigilo til ke Cikonio preterflugis e, vidante li, haltis por repozar ye la bordo dil aquo.

‘Qui vi esas, ed adube vi iras?’ demandis la Cikonio.

‘Me esas Dorothy,’ respondis la puerino; ‘e ti esas mea amiki, la Stana Hakisto e la Poltrono Leono, e ni iras al Smeralda Urbo.’

‘Ico ne esas la voyo,’ dicis la Cikonio tordante sua longa kolo e regardante la stranja partio.

‘Me savas to,’ Dorothy dicis, ‘ma ni perdis la Terorigilo, e meditas quale itere querar lu.’

‘Ube lu esas?’ demandis la Cikonio.

‘Ibe en la fluvio,’ respondis la puerino.

‘Se lu ne esus tante granda e pezoza, me querus lu por vi,’ komentis la Cikonio.

‘Lu tote ne esas pezoza,’ avide dicis Dorothy, ‘nam lu esas burizita per palii, e se tu portos lu a ni, ni dankos tu tre, tre multe.’

‘Nu, me probos,’ dicis la Cikonio; ‘ma se me trovas ke lu esas tro pezoza por portar, me mustas itere faligar lu aden la fluvio.’

Do la ucelego flugis aden la aero e super la aquo til ke el venis adube la Terorigilo perchis sur la stango. Lore la Cikonio per sua grand ungli sizis la Terorigilo per la brakio e portis lu aden la aero ed al rivo, ube Dorothy e la Leono e la Stana Hakisto e Toto sidas.

Itere trovante su inter sua amiki, lu esis tante felica ke lu embracis li omna, mem la Leono e Toto; e marchante lu kantis ‘Tol-de-ri-de-oh!’ ye singla pazo, lu esis tante gaya.

‘Me timis, ke me mustas sempre restar en la fluvio,’ lu dicis, ‘ma la benigna Cikonio salvis me, e se me ultempe ganos cerebro, me itere trovos la Cikonio e facos ula bonajo reciproke.’

‘Esas bona,’ dicis la Cikonio fluganta apud li. ‘Me sempre prizas helpar irgu trublata. Ma me nun mustas forirar, pro ke mea infanti vartas me en la nesto. Me esperas ke vi trovos la Smeralda Urbo e ke Oz helpos vi.’

‘Danko,’ replikis Dorothy, e lore la benigna Cikonio flugis aden la aero e balde desaparis.

Li marchis askoltante la kantado dil uceli brilante plumizita e regardante la bela flori olqui nun esis tante densa ke la sulo esis tapisizita per oli. Esis granda flori flava e blanka e blua e purpura, pluse grand amasi de skarlata papaveri havanta tante intensa koloro, ke li preske dazlis l’okuli di Dorothy.

‘Oli esas belega, ka ne?’ demandis la puerino respirante la spicoz odoro dil flori.

‘Me supozas to,’ respondis la Terorigilo. ‘Kande me havos cerebro, me probable plu prizos oli.’

‘Se me nur havus kordio, me amus oli,’ anke dicis la Stana Hakisto.

‘Me sempre prizis flori,’ dicis la Leono; ‘oli semblas tre febla e frajila. Ma esas en la foresto nulo tam intense kolorizita kam ici.’

Li nun venis a plu e plu multa papaveri granda e skarlata, min e min mult altra flori; e balde li trovis su meze dil granda prato de papaveri. Esas bone savata, ke kande kunesas multi de ta flori, lia odoro esas tante povoza ke irgu qua respiras ol dormeskas, e se la dormanto ne forportesas del odoro dil flori, lu dormos por sempre. Ma Dorothy ne savis to, ed el ne povis eskapar la omnuba flori intense reda; do balde l’okuli divenis pezoza ed el sentis, ke el mustas sideskar por repozar e dormar.

Ma la Stana Hakisto ne permisis lo.

‘Ni mustas hastar ed atingar la voyo ek flava briki ante nokto,’ lu dicis, e la Terorigilo konkordis kun lu. Do li marchis til ke Dorothy povis ne plus stacar. Elua okuli klozesis malgre elua peni ed el obliviis ube el esis e falis adinter la papaveri e profunde dormeskis.

‘Quon ni facez?’ demandis la Stana Hakisto.

‘Se ni abandonus el hike, el mortus,’ dicis la Leono. ‘L’odoro dil flori mortigas ni omna. Me ipsa povas apene apertar mea okuli e la hundo ja dormas.’

Lo esis vera; Toto falabis apud sua mastrineto. Ma la Terorigilo e la Stana Hakisto, qui ne esis ek karno, ne trublesis dal odoro dil flori.

‘Kurez rapidege,’ dicis la Terorigilo a la Leono, ‘ed ekirez ca mortiganta florbedo tam balde posible. Ni portos la puerino, ma se tu dormeskus, tu es tro granda portesar.’

Do la Leono vivacigis su ed adavane saltis tam rapide posible. Instante lu ne esas videbla.

‘Ni facez sidilo per nia manui, e portez elu,’ dicis la Terorigilo. Do li kolektis Toto e pozis la hundo aden la gremio di Dorothy, e pose facis sidilo havanta lia manui kom benko e lia brakii kom sidilo-brakii, e portis la dormanta puerino inter li tra la flori.

Li marchadis, e semblis ke la tapiso de mortiganta flori cirkondanta li nultempe finos. Li sequis la fluvio-kurvo e fine trovis lia amiko la Leono profunde dormanta inter la papaveri. La flori esis tro forta por la grandega bestio ed il fine cedabis su e falabis nur kurta disto del fino dil papaverbedo, ube la dolca herbaro extensis su en prati belega e verda avan li.

‘Ni ne povas helpar lu,’ triste dicis la Stana Hakisto; ‘pro ke lu esas multe tro pezoza por portar. Ni mustas livar lu hike dormanta por sempre, e forsan lu sonjos, ke lu fine trovis kurajo.’

‘Me regretas,’ dicis la Terorigilo; ‘la Leono esis tre bona kamarado, quankam poltrono. Ma ni irez.’

Li portis la dormanta puerino a bela loko apud la fluvio, sat dista del papavereyo por preventar ke el respirez plusa veneno dil flori, ed hike tenere kushis el adsur la mola herbaro e vartis til ke la fresha brizo vekigos el.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 9

Chapitro 9

La Rejino dil Agro-Musi

‘Ni certe ne foresas la voyo pavita per flava briki,’ komentis la Terorigilo stacante apud la puerino, ‘nam ni ja venis preske tam fore kam la fluvio forportis ni.’

La Stana Hakisto esis respondor kande lu audis nelauta grondo, e turnante la kapo (olqua bone funcionis per charniri) lu vidis stranja bestio saltanta super la herbi vers li. Esis ya sovaja kato grand e flava, e la Hakisto pensis, ke ol evidente chasas ulo, nam la oreli esas presita an la kapo e la boko esas larje apertita e revelas du rangi de leda denti, e l’okuli brilas quale fairo-globi. Ol proximeskis e la Stana Hakisto vidis, ke avan ol kuris griza agro-museto, e quankam lu havis nula kordio, lu savis ke esas nejusta, ke la sovaja kato esforcas mortigar tala ento beleta e nenociva. Do la Hakisto levis sua hakilo, e la sovaja kato preterkurante, lu rapide frapis e forhakis la kapo dil bestio de la lua korpo, ed ol rulis a lua pedi en du peci.

L’agro-muso, nun liberigita de sua enemiko, quik haltis; e lente proximante al Hakisto dicis per stridanta voceto,

‘Ho, danko! Me multe dankas vu por salvir mea vivo.’

‘Ne parolas pri to, me pregas,’ replikis la Hakisto. ‘Me havas nula kordio, vu komprenas, do me esas suciema por helpar ti omna qui bezonas amiko, mem se ol esas nur muso.’

‘Nur muso!’ indignoze kriis la animaleto; ‘nu, me esas Rejino—la Rejino di omna agro-musi!’

‘Ho, certe,’ dicis la Hakisto e reverencis.

‘Konseque vu facis grand ago, ultre brav ago, salvinte mea vivo,’ dicis la Rejino.

Tainstante plura musi videsis adkuranta tam rapide kam lia gambeti povis portar li, e vidante lia Rejino li klamis,

‘Ho, Siniorino, ni pensis, ke vu mortigesos! Quale vu eskapis la granda Sovaja Kato?’ e li omna reverencis tante profunde al Rejineto, ke li preske stacis sur lia kapi.

‘Ca stranja stanulo,’ el respondis, ‘mortigis la Sovaja Kato e salvis mea vivo. Do de nun vi omna servez lu ed obediez lua minima deziro.’

‘Ni facos lo!’ kriis l’omna musi en akutsona koro. E pose li forkuris omnalatere, pro ke Toto vekabis de sua dormado e, vidante ti omna musi cirkum lu, aboyis un aboyo pro feliceso e saltis rekte aden la mezo dil grupo. Toto sempre prizis chasar musi dum ke lu habitis Kansas, e konsideris to nenociva.

Ma la Stana Hakisto kaptis la hundo en sua brakii e ferme tenis lu dum ke lu vokis a la musi: ‘Rivenez! rivenez! Toto ne nocos vi.’

Audinte to, la Rejino dil Musi revelis sua kapo de herb-amaso e demandis per timida voco,

‘Kad vu esas certa, ke lu ne mordos ni?’

‘Me ne lasos lu,’ dicis la Hakisto; ‘do ne timez.’

Unope la musi retroreptis, e Toto ne itere aboyis, quankam lu esforcis ekirar la brakii dil Hakisto, ed mordabus lu se lu ne savis tre bone, ke lu esas ek stano. Fine un de la maxim granda musi parolis.

‘Kad esas irgo quon ni povas facar,’ lu dicis, ‘por rimborsar vu pro salvir la vivo di nia Rejino?’

‘Esas nulo,’ respondis la Hakisto; ma la Terorigilo, qua esforcabis pensar ma ne povis pro ke lua kapo esis burizita per palii, quik dicis,

‘Ho yes; vi povas salvar nia amiko, la Poltrona Leono, qua dormas en la papaverbedo.’

‘Leono!’ kriis la Rejineto; ‘nu, lu parmanjos ni.’

‘Ho no,’ deklaris la Terorigilo; ‘ca Leono esas poltrono.’

‘Ka vere?’ demandis la Muso.

‘Lu ipsa dicas lo,’ respondis la Terorigilo, ‘e lu nultempe nocus irgu qua esas nia amiko. Se vi helpus ni salvar lu, me promisas, ke lu benigne traktus vi omna.’

‘Bone,’ dicis la Rejino, ‘ni fidas vi. Ma quon ni facez?’

‘Kad esas multa musi qui nomizas vu Rejino e volunte obedias vu?’

‘Ho yes; esas mili,’ el respondis.

‘Takaze imperez ke li omna venez adhike tam balde posible, e singlu adportez longa kordeto.’

La Rejino turnis su a sua eskorti ed imperis, ke li quik irez ed advokez elua omna homi. Tam balde kam li audis elua impero, li forkuris omnalatere tam rapide posible.

‘Nun,’ dicis la Terorigilo al Stana Hakisto, ‘tu irez a ta arbori an la rivo e facez truko qua povas portar la Leono.’

Do la Hakisto quik iris al arbori e laboreskis; e lu balde konstruktabis truko de la grosa branchi di arbori, de qui lu forhakis omna folii e brancheti. Lu fixigis li kune per ligna stifti e facis quar roti ek kurta peci dil dika arboro-trunko. Tante rapide e bone lu laboris, ke kande la musi veneskis, la truko esis pronta por li.

Li venis de omna lateri, ed esis mili de li: granda musi e mikra musi e mez-granda musi, e singlu adportis kordeto en la boko. Cirkum ta tempo Dorothy vekis de sua longa dormado ed apertis sua okuli. El tre astonesis trovar su jacanta sur la herbaro, mili de musi stacanta e timide regardanta lu. Ma la Terorigilo naracis omno, e turnante su al dignesoza Museto, lu dicis,

‘Permisez me introduktar a tu Siniorino la Rejino.’

Dorothy solene inklinis la kapo e la Rejino reverencis, e pos to el divenis tre amikal a la puerino.

La Terorigilo e la Hakisto nun ligis la musi al truko per l’adportita kordeti. L’una extremajo di kordeto ligesis cirkum la kolo di singla muso e l’altra al truko. Komprenende la truko esis milople plu granda kam irga muso qui tiros ol; ma l’omna musi harnesizita povis tre facile tirar ol. Mem la Terorigilo e la Stana Hakisto povis sidar en ol, ed esis rapide tirita da lia stranja kavaleti a la loko ube la Leono dormis.

Pos multa laborego, nam la Leono esis pezoza, li pozis lu aden la truko. Lore la Rejino rapide imperis ke sua homi komencez, nam el timis ke, se la musi tro longatempe restis inter la papaveri, li anke dormeskos.

Komence la enteti, quankam li esis multa, apene movis la pezoze charjita truko; ma e la Hakisto e la Terorigilo pulsis ol de la dopo, e lore li plu bone movis ol. Balde li ruligabis la Leono ek la papaverbedo al verda prati, ube lu povis itere respirar la aero dolca e fresha vice la venenoz odoro dil flori.

Dorothy renkontris li e varme dankis la museti por salvir elua kompano de morto. El divenabis tante afecionoza a la granda Leono, ke el joyis ke lu esis salvita.

La musi esis desharnesizita del truko e forkuris tra la herbi vers lia hemi. La Rejino dil Musi livis laste.

‘Se vi ultempe itere bezonus ni,’ el dicis, ‘venez aden l’agro e vokez, e ni audos vi e venos por helpar vi. Adio!’

‘Adio!’ li omna respondis, e la Rejino forkuris dum ke Dorothy ferme tenis Toto por ke lu ne kurez pos el e pavorigez el.

Pos to li sideskis apud la Leono til ke lu vekos; e la Terorigilo portis a Dorothy frukti de apuda arboro, olquin el manjis kom dineo.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 10

Chapitro 10

La Gardisto dil Pordegi

Esis longa tempo til ke la Poltrona Leono vekis, pro ke lu longe jacabis inter la papaveri ed inspirabis olia mortiganta odoro; ma apertante lua okuli e rulante del truko, lu esis tre felica trovar su ankore vivanta.

‘Me kuris tam rapide kam me povis,’ lu dicis sideskante e beanta, ‘ma la flori esis tro forta por me. Quale vi ektiris me?’

Li naracis pri l’agro-musi, e quale li jeneroze salvis lu de morto; e la Poltrona Leono ridis e dicis,

‘Me sempre konsideris me tre granda e terorinda; ma tante mikra kozi quale flori preske mortigis me, e tante mikra animali salvis mea vivo. Quale stranja es omno! Ma, kamaradi, quon ni nun facez?’

‘Ni mustas durar voyajar til ke ni itere trovas la voyo pavita per flava briki,’ dicis Dorothy; ‘e pose ni povos marchar a la Smeralda Urbo.’

Do, la Leono esante tote refreshigita ed itere standante bone, li omna voyajeskis, e multe juis la marchado tra la herbaro dolca e fresha; e li balde atingis la voyo ek flava briki e turnis su itere vers la Smeralda Urbo ube habitis la grand Oz.

La voyo esis glata e bone pavita nun, e la cirkumajo esis belega; por ke la voyajanti joyis livar fore dop su la foresto, e kun ol la multa danjeri quin li renkontrabis en olua obskura tenebri. Itere li vidis fenci konstruktita apud la voyo; ma oli esis farbizita verde, e kande li venis a dometo en qua evidente habitis farmisto, ol anke esis farbizita verde. Li preterpasis plura tala domi posdimeze, ed ulfoye homi venis al pordi e regardis li quaze li deziris questionar; ma nulu proximeskis nek parolis a li pro la granda Leono, quan li tre timis. La homi vestizesis en bela smeraldea koloro e portis pinta chapeli quale olti dil Munchkini.

‘Ico esas certe la Lando Oz,’ dicis Dorothy, ‘e ni certe proximeskas a la Smeraldo Urbo.’

‘Yes,’ replikis la Terorigilo; ‘omno hike esas verda, ma en la lando dil Munchkini bluo esas la preferata koloro. Ma la homi ne semblas tam amikal kam la Munchkini e me timas, ke ni ne povos trovar loko por pasar la nokto.’

‘Me deziras manjar ulo altra kam frukti,’ dicis la puerino, ‘e me certesas ke Toto preske hungregas. Ni haltez ye la maxim proxima domo e parolez al homi.’

Do veninte a granda farmo-domo, Dorothy kurajoze iris al pordo e frapetis ol. Muliero apertis ol nur sat larje por ekregardar, e dicis,

‘Quon tu volas, puero, e pro quo ta granda Leono esas kun tu?’

‘Ni deziras pasar la nokto che vu, se vu permisas,’ respondis Dorothy; ‘e la Leono esas mea amiko e kamarado, e ne nocus vu por la mondo.’

‘Kad lu esas domtita?’ demandis la muliero apertanta plu larje la pordo.

‘Ho yes,’ dicis la puerino; ‘e lu es anke granda poltrono; do lu plu timos vu kam vu timos lu.’

‘Nu,’ dicis la muliero pos meditir ed itere regardetir la Leono, ‘en tala kazo vi darfas enirar, e me donos a vi supeo e dormo-loko.’

Do li omna eniris la domo ube esis, ultre la muliero, du pueri e viro. La viro lezabis sua gambo e jacis sur lit-kanapeo en angulo. Li aspektis tre astonata vidar tale stranja trupo, e dum ke la muliero okupesis pri preparar la tablo, la viro demandis,

‘Adube vi omna iras?’

‘A la Smeralda Urbo,’ dicis Dorothy, ‘por vizitar la Grand Oz.’

‘Ho ya!’ klamis la viro. ‘Ka vi es certa, ke Oz aceptos vi?’

‘Pro quo no?’ el replikis.

‘Nu, on dicas ke lu nultempe permisas ke irgu venez koram lu. Me iris al Smeralda Urbo multafoye, ed ol esas belega e marveloza loko; ma me nultempe permisesis vidar la Grand Oz, nek konocas irgu vivanta qua vidis lu.’

‘Kad lu nultempe ekiras?’ demandis la Terorigilo.

‘Nultempe. Lu sidas omnadie en la grandega trono-chambro dil palaco, e mem ti qui servas lu ne vidas lu vizajo kontre vizajo.’

‘Quale lu aspektas?’ demandis la puerino.

‘Nefacile dicebla,’ penseme dicis la viro. ‘Vi komprenez, Oz esas granda Sorcisto, ed povas aspektar quale irga formo volata. Do uli dicas, ke lu aspektas quale ucelo; ed uli dicas, ke lu aspektas quale elefanto; ed uli dicas, ke lu aspektas quale kato. Ad altri lu aparas kom belega feo, o koboldo, od en irg altra formo qua plezas a lu. Ma quo es la reala Oz, en sua propra aspekto, nulu vivanta povas dicar.’

‘To esas tre stranja,’ dicis Dorothy; ‘ma ni mustas probar ulmaniere vidar lu, o ni vane facis nia voyajo.’

‘Pro quo vi deziras vidar la terorinda Oz?’ demandis la viro.

‘Me deziras, ke lu donez cerebro a me,’ dicis la Terorigilo.

‘Ho, Oz povas facile facar to,’ deklaris la viro. ‘Lu havas plu multa cerebri kam lu bezonas.’

‘E me deziras, ke lu donez kordio a me,’ dicis la Stana Hakisto.

‘To ne desquietigos lu,’ duris la viro, ‘nam Oz havas granda kordiaro, olqui havas omna dimensioni e formi.’

‘E me deziras, ke lu donez kurajo a me,’ dicis la Poltrona Leono.

‘Oz havas potego de kurajo en sua trono-chambro,’ dicis la viro, ‘kovrita per ora plado por ke ol ne exterfluez. Lu volunte donos de ol a vu.’

‘E me deziras, ke lu retrosendez me a Kansas,’ dicis Dorothy.

‘Ube es Kansas?’ demandis surprizite la viro.

‘Me ne savas,’ triste respondis Dorothy; ‘ma ol esas mea hemo, e me es certa, ke ol es ulloke.’

‘Versimile. Nu, Oz povas facar irgo; do me supozas, ke lu trovos Kansas por tu. Ma komencale vi mustos vidar lu, e to esos desfacila; nam la granda Sorcisto ne prizas aceptar irgu, e lu kustumale sequas nur sua voli. Ma quon tu deziras?’ il duris, parolante a Toto. Toto nur sukusis sua kaudo; nam, stranje, lu ne povis parolar.

La muliero vokis a li ke la supeo prontesas, do li kunvenis cirkum la tablo e Dorothy manjis delicoza aveno-gruelo e disho de mixita ovi e pladedo de bona blanka pano, e juis la repasto. La Leono anke manjis aveno-gruelo, ma ne prizis ol, e dicis, ke ol esas ek aveni ed aveni esas nutrajo por kavali, ne leoni. La Terorigilo e la Stana Hakisto manjis tote nulo. Toto manjis omno, ed esis felica itere havar bona supeo.

La muliero nun duktis Dorothy a lito por dormeskar, e Toto kushis su apud el, dum ke la Leono gardis la pordo dil chambro por ke el ne esez desquietigita. La Terorigilo e la Stana Hakisto stacis en angulo ed esis tacema dum la nokto, quankam li komprenende ne povis dormar.

Ye la sequanta matino, tam balde kam la suno levis su, li ireskis, e balde vidis belega verda brilo en la cielo avan li.

‘To certe esas la Smeralda Urbo,’ dicis Dorothy.

Li marchadis, e la verda brilo plu e plu brilis, e semblis ke li tandem proximeskis a la fino di lia voyajo. Ma esis posdimezo ante ke li venis al granda muro cirkondanta la Urbo. Ol esis alta, e dika, e brilante verda.

Avan li, ye la terminajo dil voyo pavita per flava briki, esis pordego trasemita per smeraldi tante brileganta sub la suno, ke mem la piktit okuli dil Terorigilo dazlesis da olia lumozeso.

Klosheto esis apud la pordego, e Dorothy pulsis la butono ed audis tinklanta sono interne. Pose la pordego lente apertesis, e li omna eniris e trovis su en alte vultizita chambro, di qua la muri cintilifis per nekontebla smeraldi.

Avan li esis vireto tam altstatura kam la Munchkini. Il vestizesis verde del kapo al pedi, e mem ilua pelo havis verda nuanco. Apud il esis buxo verda e granda.

Vidante Dorothy ed elua kompani, la viro demandis,

‘Quon vi volas en la Smeralda Urbo?’

‘Ni venas por vizitar la Grand Oz,’ dicis Dorothy.

La viro tante astonesis pro ta respondo, ke il sideskis por pensar pri ol.

‘Esas multa yari de kande irgu demandis vizitar la Grand Oz,’ il dicis e sukusis la kapo pro perplexeso. ‘Lu esas povoza e terorinda, e se vi venas pro vana o fola komisiono por enoyar la saja meditado dil Granda Sorcisto, lu forsan iraceskos ed instante destruktos vi omna.’

‘Ma la komisiono ne esas fola, nek vana,’ replikis la Terorigilo; ‘ol esas grava. E ni dicesis, ke Oz esas benigna Sorcisto.’

‘Lu esas,’ dicis la verda viro; ‘e lu saje e bone regnas la Smeralda Urbo. Ma a ti qui esas nehonesta, o qui adiras pro kuriozeso, lu esas tre terorinda, e kelki audacis demandir vidar lua vizajo. Me esas la Gardisto dil Pordegi, e pro ke vi postulas vidar la Grand Oz, me darfas duktar vi a lua palaco. Ma unesme vi mustas metar l’orel-binokli.’

‘Pro quo?’ demandis Dorothy.

‘Pro ke se vi ne portus orel-binokli, la brilego e glorio dil Smeralda Urbo blindigus vi. Mem ti qui habitas l’urbo mustas portar orel-binokli nokte e jorne. Oli esas klef-klozita an la kapo, nam tale imperis Oz, kande la Urbo esis konstruktita, e me havas l’unika klefo qua kelf-apertas oli.’

Il apertis la granda buxo, e Dorothy vidis, ke ol plenigesis de orel-binokli en omna dimensioni e formi. La Gardisto dil Pordegi trovis un qua fitis a Dorothy e pozis ol ye elua okuli. Du orea ligili fixigita ad ol pasis dop la kapo, ube oli klef-klozesis per klefeto pendanta del terminajo di kateno portata cirkum la kolo dil Gardisto dil Pordegi. Metinte ol, Dorothy ne povis desmetar ol se el volus, ma komprenende el ne deziris blindigesar dal brilego dil Smeralda Urbo, do el dicis nulo.

Pose la verda viro pozis orel-binokli adsur la Terorigilo e la Stana Hakisto e la Leono, e mem a mikra Toto; ed omni esis ferme klef-klozita per la klefeto.

Lore la Gardisto dil Pordegi metis sua propra orel-binokli e dicis a li, ke il es pronta duktar li al palaco. Preninte ora klefego de stifto an la muro, lu apertis altra pordego, e li omna sequis il tra la pordo aden la stradi dil Smeralda Urbo.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 11, unesma parto

Chapitro 11

La marveloza Smeralda Urbo di Oz

Quankam lia okuli esis protektata dal verda orel-binokli, Dorothy e sua amiki komence dazlesis dal briligeso dil marveloza urbo. La stradi havis ambalatere belega domi konstruktita ek verda marmoro ed omnube trasemita per cintilifanta smeraldi. Li marchis sur pavaro ek la sama verda marmoro, ed ube la pavi juntesis, smeraldi esis apude rangizita e cintilifis sub la brila suno. La fenestro-kareli esis ek verda vitro; mem la cielo super la Urbo havis verda nuanco, e la sun-radii esis verda.

Esis multa homi marchanta, viri, mulieri e pueri, ed omno vestizita per verda vesti ed havanta verda pelo. Li regardis Dorothy ed elua stranje konstitucita trupo per astonat okuli, e l’omna pueri, vidante la Leono, forkuris e celis su dop sua matri; ma nulu parolis a li. Multa butiki stacis an la strado, e Dorothy vidis, ke omna varo en oli esas verda. Verda kandii e verda maizo rostita vendesis, anke verda shui, verda chapeli e verda vesti omnasorta. En un loko viro vendis verda limonado, e la pueri qui kompras ol, Dorothy vidis, pagis per verda moneto-peci.

Semblis esar nula kavali od irga sorto de animali; la viri portis kozi per verda vetureti olquin li pulsis avan li. Omni aspektis felica e kontenta e prosperoza.

La Gardisto dil Pordegi duktis li tra la stradi til ke li venis a grand edifico exakte centre dil Urbo, to esis la Palaco di Oz, la Granda Sorcisto. Stacis avan la pordo soldato vestizita per verd uniformo e portanta barbo long e verda.

‘Hike esas stranjeri,’ dicis la Gardisto dil Pordegi ad ilu, ‘e li postulas vidar la Grand Oz.’

‘Enirez,’ respondis la soldato, ‘e me portos via mesajo a lu.’

Do li pasis tra la pordegi dil palaco e duktesis aden chambrego havanta verda tapiso e bela, verda mobli trasemita per smeraldi. La soldato igis li vishar lia pedi sur verda mato ante ke li eniras ta chambro, e kande li sideskis il polite dicis,

‘Me pregas, komfortigez vi dum ke me iras al pordo dil Trono-Chambro e dicas ad Oz, ke vi advenis.’

Li mustis vartar longatempe ante ke la soldato rivenis. Kande il fine rivenis, Dorothy demandis,

‘Ka vu vidis Oz?’

‘Ho no,’ respondis la soldato; ‘me nultempe vidas lu. Ma me parolis a lu sidanta dop lua skreno, e transdonis via mesajo. Lu dicas, ke lu grantos audienco a vi, se vi deziras; ma vi single mustas enirar sole koram lu, e lu admisos nur unu singladie. Do, pro ke vi mustas restar en la Palaco dum plura dii, me atencos ke vi duktesez a chambri ube vi darfas repozar komfortoze pos via voyajo.’

‘Danko,’ replikis la puerino; ‘Oz esas tre benigna.’

La soldato nun sonigis verda siflilo, e quik eniris la chambro yunino vestizita per beleta robo ek verda silko. El havis bela verda hararo e verd okuli, ed el profunde reverencis avan Dorothy dicante,

‘Sequez me e me duktos vu a vua chambro.’

Do Dorothy adiis sua omna amiki ecepte Toto, e preninte la hundo aden elua brakii, sequis la verda yunino tra sep pasajeyi e per tri eskaleri til ke li venis a chambro ye la avana parto dil Palaco. Ol esis la maxim dolca chambreto en la mondo, havanta lito mol e komfortoza qua havis lit-tuki ek verda silko e lit-kovrilo ek verda veluro. Meze dil chambro esis mikra fonteneto spriciganta verda parfumo aden la aero, qua retrofalis aden belege skultita baseno ek marmoro. Belega verda flori pozesis ye la fenestri, ed esis tabulo havanta rango de verda libreti. Kande Dorothy havis liberatempo por apertar ta libreti, el trovis ke li esis plena de stranja verd imaji olqui ridigis el, oli esis tante drola.

En vest-armoro esis multa verda robi ek silko e satino e veluro; ed oli omna precize fitis Dorothy.

‘Serchez vua omna komforto,’ dicis la verda yunino, ‘e se vu dezirus irgo, sonigez la klosheto. Oz sendos por vu morge matine.’

El livis Dorothy sola e retroiris a l’altri. Tin el anke duktis a chambri, e singlu trovis su lojita en agreabla parto dil Palaco. Komprenende ta politeso esis vana relate la Terorigilo; nam sola en sua chambro, lu stacis stulte en un loko apud la pordo, por vartar til matine. Kushar su ne repozigus lu, e lu ne povis klozar l’okuli; do lu restis dum la tota nokto regardeganta mikra araneo qua texis sua araneo-telo en angulo dil chambro, quaze ol ne esis un de la maxim marveloza chambri en la mondo. La Stana Hakisto kushis su sur sua lito segun kustumo, nam lu rimemoris esinte ek karno; ma pro ke lu ne povis dormar, lu pasis la nokto movanta sua charniri adsupre ed adinfre por certigar ke li bone funcionez. La Leono preferabus lito ek sikigita folii en la foresto, e ne prizis esar inkluzita en chambro; ma lu havis tro multa raciono por anxiar pri to, do lu saltis adsur la lito e kurvigis su quale kato e grondetis til ke lu balde dormeskis.

Ye la sequanta matino, pos dejuneto, la verda yunino venis por querar Dorothy, e vestizis el per un de la maxim bela robi ek verda brokatizita satino. Dorothy metis verda silka tuko e ligis verda rubando cirkum la kolo di Toto, e li iris a la Trono-Chambro dil Grand Oz.

Li venis unesme a granda salonego en qua esis multa kortani, omni vesitizita per richa kostumi. Ta homi havis nulo okupar su ecepte vartar omnamatine exter la Trono-Chambro, quankam li nultempe permisesis vidar Oz. Kande Dorothy eniris, li omna kurioze regardis el, ed unu de li susuris,

‘Ka vu advere regardos la vizajo di Oz la Terorinda?’

‘Komprenende,’ respondis la puerino, ‘se lu vidos me.’

‘Ho, lu vidos vu,’ dicis la soldato qua transdonabis elua mesajo al Sorcisto, ‘quankam lu ne prizis, ke homo demandez vidar lu. Certe, komence lu iraceskis, e dicis ke me retrosendez vu adube vu devenabis. Pose lu demandis de me, quale vu aspektas, e me mencioninte vua arjenta shui, lu tre multe interesesis. Fine me parolis a lu pri la marko sur vua fronto, e lu decidis admisar vu a sua prezenteso.’

Tatempe sonis klosho, e la verda yunino dicis a Dorothy,

‘Yen la signalo. Vu mustas enirar la Trono-Chambro.’

El apertis pordeto e Dorothy audacoze tramarchis e trovis su en marveloza loko. Ol esis chambro grand e ronda havanta alte vultizita tekto, e la muri e plafano e planko-sulo esis kovrita per granda smeraldi apude pozita. Centre dil plafono esis granda lumilo, tam brilega kam la suno, qua igis marveloze cintilifar la smeraldi.

Ma to quo maxime interesis Dorothy esis la granda trono ek verda marmoro olqua stacis meze dil chambro. Ol esis formacita quale sidilo e cintilifis per gemi, quale omno altra. Centre dil sidilo esis giganta Kapo, sen korpo por subtenar ol, od irga brakii o gambi. Nula hari esis sur ta kapo, ma ol havis okuli e nazo e boko, ed ol esis plu granda kam la kapo dil maxim granda giganto.

Dorothy regardegante to per astoneso e pavoro, l’okuli lente turnis su e regardis el akute e ferme. Lore movis la boko, e Dorothy audis voco dicar:

‘Me esas Oz, la Granda e Terorinda. Qua tu esas, e pro quo tu sechas me?’

Ol ne esis tam teroriganta voco kam el expektabis venar del grandega Kapo, do el kurajeskis e respondis,

‘Me esas Dorothy, la Mikra ed Humila. Me venas a vu por helpo.’

L’okuli penseme regardis el dum tota minuto. Pose dicis la voco:

‘Quale tu ganis l’arjenta shui?’

‘Me ganis oli del Maligna Sorcerino del Esto, kande mea domo falis adsur el e mortigis el,’ el respondis.

‘Quale tu ganis la marko sur tua fronto?’ duris la voco.

‘To es ube la benigna Sorcerino del Nordo kisis me, kande el adiis me e sendis me a vu,’ dicis la puerino.

Itere l’okuli akute regardis el, e li vidis, ke el dicis veraji. Lore Oz demandis,

‘Quon tu deziras de me?’

‘Retrosendez me a Kansas, ube esas mea Onklino Em ed Onklulo Henry,’ el fervoroze respondis. ‘Me ne prizas vua lando, quankam ol esas tre belega. E me esas certa, ke Onklino Em anxias pro ke me foresas tante longe.’

L’okuli trifoye palpebragis, e lore turnis su adsupre vers la plafono, ed adinfre vers la planko-sulo, e rulis tante stranje ke oli semblis vidar omna parto dil chambro. E fine oli itere regardis Dorothy.

‘Pro quo me devas facar to por tu?’

‘Pro ke vu esas forta e me esas febla; pro ke vu esas Granda Sorcisto e me esas nur senpova puerino,’ el respondis.

‘Ma tu esis sat forta por mortigar la maligna Sorcerino del Esto,’ dicis Oz.

‘To simple eventis,’ simple replikis Dorothy; ‘me ne facis to.’

‘Nu,’ dicis la Kapo, ‘me donos a vu mea respondo. Tu ne darfas expektar, ke me retrosendos tu a Kansas sen ke tu reciproke facos ulo por me. En ica lando omni mustas pagar por omno recevata. Se tu deziras ke me uzez mea magio por itere sendar tu adheme, tu mustas unesme facar ulo por me. Helpez me e me helpos tu.’

‘Quon me mustas facar?’ demandis la puerino.

‘Mortigez la maligna Sorcerino del Westo,’ respondis Oz.

‘Ma me ne povas!’ klamis Dorothy, tre surprizita.

‘Tu mortigis la Sorcerino del Esto e tu portas l’arjenta shui, olqui havas povoza magio. Esis nun nur un Maligna Sorcerino restanta en ica tota lando, e kande tu povas dicar a me ke el esas mortinta, me retrosendos tu a Kansas—ma ne antee.’

La puerino ploreskis, el esis tante deskontentigita; l’okuli itere palpebragis ed anxie regardis el, quaze la Grand Oz sentis ke el povus helpar lu, se el volus.

‘Me nultempe volunte mortigis ulo,’ el singlutis; ‘e mem se me dezirus to, quale me povus mortigar la Maligna Sorcerino? Se vu, qua esas Grand e Terorinda, ne povas ipse mortigar el, quale vu expektas ke me facus to?’

‘Me ne savas,’ dicis la Kapo; ‘ma to es mea respondo, e til ke la Maligna Sorcerino mortas, tu ne itere vidos tua Onklulo ed Onklino. Memorez ke la Sorcerino esas Maligna—grandege Maligna—e devas esar mortigita. Nun irez, e ne itere demandez vidar me til ke tu facabos tua tasko.’

Triste Dorothy ekiris la Trono-Chambro e retroiris adube la Leono e la Terorigilo e la Stana Hakisto vartis por audar to quon Oz dicabis ad el.

‘Esas por me nul espero,’ el triste dicis, ‘nam Oz ne sendos me adheme til ke me mortigabos la Maligna Sorcerino del Westo; e ton me nultempe povos facar.’

Elua amiki regretis, ma povis agar nulo por helpar el; do el iris a sua propra chambro e kushis su sur la lito e ploris til ke el dormeskis.

Duro sequos.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 11, duesma parto

Chapitro 11

fino

Ye la sequanta matino la soldato havanta la verda vango-barbo venis al Terorigilo e dicis,

‘Venez kun me, nam Oz sendas por vu.’

Do la Terorigilo sequis il ed admisesis aden la granda Trono-Chambro, ube lu vidis sidanta en la smeralda trono tre belega damo. El esis vestizita per verda silka gazo e portis sur elua fluanta verda lokli krono ek juveli. De elua shultri kreskis ali, splendida en koloro e tante lejera, ke oli vibrus se la maxim febla aersuflajo atingus oli.

Kande la Terorigilo reverencabis, tam belete kam lua palii-burizo lasis, avan ca belega ento, el dolce regardis lu, e dicis,

‘Me esas Oz, la Granda e Terorinda. Qua tu esas, e pro quo tu serchas me?’

E la Terorigilo, qua expektabis vidar la grandega Kapo pri qua Dorothy dicabis, multe astonesis; ma lu kurajoze respondis ad el.

‘Me esas nur Terorigilo, burizita per palii. Do me havas nula cerebro, e me venas por pregar, ke vu pozez cerebro aden mea kapo vice palii, por ke me diveneskez tala homo quala irgu altra en vua domeni.’

‘Pro quo me devas facar to por tu?’ demandis la damo.

‘Pro ke vu esas saja e povoza, e nulu altra povas helpar me,’ respondis la Terorigilo.

‘Me nultempe grantas favori sen ula rekompenso,’ dicis Oz; ‘ma ton me promisas. Se tu por me mortigos la Maligna Sorcerino del Westo, me donacos a tu grandega cerebro, e tante bona cerebro ke tu esos la maxim saja homo en la tota Lando Oz.’

‘Me supozis, ke vu demandis ke Dorothy mortigez la Sorcerino,’ dicis surprizite la Terorigilo.

‘Me ya facis lo. Me ne sucias pri qua mortigus el. Ma til ke el esas mortinta, me ne grantos tua deziro. Nun irez, e ne itere serchez me til ke tu meritabos ta cerebro quan tu tante multe deziras.’

La Terorigilo triste retroiris a sua amiki e dicis a li to quon Oz dicabis; e Dorothy astonesis saveskar, ke la granda Sorcisto ne esis Kapo, quale el vidabis lu, ma bela damo.

‘Egale,’ dicis la Terorigilo, ‘el bezonas kordio tam multe kam la Stana Hakisto.’

Ye la sequanta matino la soldato havanta la verda vango-barbo venis al Stana Hakisto e dicis,

‘Oz sendas por vu. Sequez me.’

Do la Stana Hakisto sequis il e venis al grandega Trono-Chambro. Lu ne savis, ka lu trovus Oz kom bela damo o kom Kapo, ma esperis, ke lu esez la bela damo. ‘Nam,’ lu dicis a su, ‘se esas la Kapo, me es certa ke me ne donacesos kordio, pro ke kapo havas nula propra kordio e do ne povas simpatiar me. Ma se esas la bela damo, me fervoroze pregos por kordio, nam omna dami, on dicas, esas ipse bonkordia.’

Ma enirinte la grandega Trono-Chambro, la Stana Hakisto vidis nek la Kapo nek la Damo, pro ke Oz nun havis la formo di tre terorinda Bestio. Ol esis preske tam granda kam elefanto, e la verda trono semblis apene sat forta por subtenar lu. La Bestio havis kapo quale to di rinocero, ma kin okuli esis en la vizajo. Esis kin longa brakii kreskanta ek la korpo ed lu anke havis kin gambi long e dina. Dika e lanatra hari kovris omna parti di lu, e plu timenda monstro on ne povas imaginar. Fortunoze la Stana Hakisto lore havis nula kordio, nam ol batabus laute e rapide pro teroro. Ma esante stana, la Hakisto tote ne pavoris, quankam lu tre deskontigeskis.

‘Me esas Oz, la Granda e Terorinda,’ dicis la Bestio, per voco qua esis granda bramo. ‘Qua tu esas, e pro quo tu serchas me?’

‘Me esas Hakisto, e facita ek stano. Do me havas nula kordio, e ne povas amar. Me pregas a vu, ke vu donez kordio a me, por ke me povas esar quale altra homi.’

‘Pro quo me devas facar to?’ demandis la Bestio.

‘Pro ke me demandas lo, e nur vu povas grantar mea demando,’ respondis la Hakisto.

Oz nelaute bramis pro lo, ma bruske dicis,

‘Se tu ya deziras kordio, tu mustas meritar ol.’

‘Quale?’ demandis la Hakisto.

‘Helpez Dorothy mortigar la Maligna Sorcerino del Westo,’ respondis la Bestio. ‘Kande la Sorcerino esas mortinta, venez a me, e me lore donos a tu la maxim granda e maxim benigna e maxim amanta kordio en la tota Lando Oz.’

Do la Stana Hakisto koaktesis triste rivenar a sua amiki e parolar a li pri la terorinda Bestio qua lu vidabis. Li omna tre astonesis pri la multa formi quin la granda Sorcisto povas havar, e la Leono dicis,

‘Se lu esas bestio kande me iros vidar lu, me bramos tam laute posible, e tante pavorigos lu, ke lu grantos omno quon me demandos. E se lu esos la bela damo, me pretextos saltar adsur el, e do koaktos el obediar mea impero. E se lu esos la granda Kapo, lu tote submisos su a me; nam me rulos lu cirkum la chambro til ke lu promisas donar a ni ti quin ni deziras. Do kurajeskez, mea amiki, nam omno esos bona.’

Ye la sequanta matino la soldato havanta la verda vango-barbo duktis la Leono al granda Trono-Chambro ed invitis lu enirar koram Oz.

La Leono quik iris tra la pordo, e cirkumregardante vidis astonate ke avan la trono esis Fairo-Globo, tante feroca e brilanta, ke lu apene povis tolerar regardar ol. Lua unesma pensajo esis, ke Oz hazarde ardoreskabis ed brulis; ma, probante proximeskar, la varmego esis tante intensa, ke ol bruletis lua labio-pili, e lu retroreptis tremante a loko plu proxim la pordo.

Lore basa e nelauta voco venis de la Fairo-Globo, e dicis ca vorti:

‘Me esas Oz, la Granda e Terorinda. Qua tu esas, e pro quo tu serchas me?’

E la Leono respondis,

‘Me esas Poltrona Leono, e timas omno. Me venas a vu por pregar, ke vu donez kurajo a me, por ke me advere divenez la Rejo di Bestii, quale homi nomizas me.’

‘Pro quo me devas donar kurajo a tu?’ demandis Oz.

‘Pro ke de omna Sorcisti, vu esas la maxim granda, ed unike havas la povo por grantar mea demando,’ respondis la Leono.

La Fairo-Globo feroce brulis dum longa tempo, e la voco dicis,

“Portez a me pruvo ke la Maligna Sorcerino esas mortinta, e tainstante me donos kurajo a tu. Ma dum ke la Sorcerino vivas, tu mustas restar poltrono.’

La Leono iraceskis pro ta dicajo, ma povis dicar nula repliko, e dum ke lu taceme stacis regardante la Fairo-Globo, ol divenis tante furioze varmega ke il turnis su ed hastis ek la chambro. Lu joyis trovar sua amiki vartanta lu, e dicis a li pri sua terorinda interviuvo kun la Sorcisto.

‘Quon ni nun facez?’ triste demandis Dorothy.

‘Esas nur un ago posibla,’ replikis la Leono, ‘ed ol esas irar a la Lando dil Winkii, serchez la Maligna Sorcerino, e destruktez el.’

‘Ma se ni ne povas?’ dicis la puerino.

‘Do me nultempe havos kurajo,’ deklaris la Leono.

‘E me nultempe havos cerebro,’ anke dicis la Terorigilo.

‘E me nultempe havos kordio,’ dicis la Stana Hakisto.

‘E me nultempe vidos Onklino Em ed Onklulo Henry,’ dicis Dorothy ploreskante.

‘Suciez to!’ kriis la verda yunino; ‘la lakrimi falos adsur vua verda silka robo e makulizos ol.’

Do Dorothy sikigis sua okuli e dicis,

‘Me supozas, ke ni mustas esforcar lo; ma me es certa, ke me ne deziras mortigar irgu, mem por itere vidar Onklino Em.’

‘Me iros kun tu; ma me esas tro poltrona por mortigar la Sorcerino,’ dicis la Leono.

‘Me anke iros,’ deklaris la Terorigilo; ‘ma me ne multe helpos tu, pro ke me esas tala folo.’

‘Me ne havas sat multa kordio mem por nocar Sorcerino,’ komentis la Stana Hakisto; ‘ma se vi iros, me certe iros kun vi.’

Do li decidis komencar lia voyajo ye la sequanta matino, e la Hakisto akutigis sua hakilo per verd akutigpetro ed igis ke sua omna junti esez bone oleizita. La Terorigilo burizis su per fresha palii e Dorothy piktis nova farbo en lua okuli, por ke lu plu bone videz. La verda yunino, qua esis tre benigna a li, plenigis la korbo di Dorothy per bona manjaji, e fixigis klosheto cirkum la kolo di Toto per verda rubando.

Li akushis su tre frue e dormis profunde til jornesko, kande li vekigesis da krio di verda hanulo habitanta en la dopa korto dil palaco, e da la kuklado di hanino qua ovifabis verda ovo.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 12, unesma parto

Chapitro 12

La Serchado por la Maligna Sorcerino

La soldato havanta la verda vango-barbo duktis li tra la stradi dil Smeralda Urbo til ke li atingis la chambro ube habitis la Gardisto dil Pordegi. Ta oficiro apertis lia orel-binokli per klefo por retropozar oli aden sua granda buxo, e pose il polite apertis la pordego por nia amiki.

‘Qua voyo iras al Maligna Sorcerino del Westo?’ demandis Dorothy.

‘Esas nula voyo,’ respondis la Gardisto dil Pordegi; ‘nulu deziras irar tasinse.’

‘Quale, do, ni trovos el?’ questionis la puerino.

‘To esos facila,’ respondis la viro; ‘nam kande el saveskas ke vi esas en la Lando dil Winkii, el trovos vi, e sklavigos vi omna.’

‘Forsan no,’ dicis la Terorigilo, ‘nam ni intencas destruktar el.’

‘Ho, to es altre,’ dicis la Gardisto dil Pordegi. ‘Nulu antee destruktis el, do me naturale opinionis ke el sklavigus vi, quale el sklavigabis l’omna ceteri. Ma atencez; nam el esas maligna e feroca, e forsan ne permisos vi destruktar el. Irez adweste, ube la suno kushas su, e vi ne falios trovar el.’

Li dankis il ed adiis, e turnis su al Westo, marchante tra agri de mola herbi puntizita hike ed ibe per margriti e ranunkuli. Dorothy ankore portis la bela silka robo olquan el metabis en la palaco, ma nun, el astonesis trovar ke ol ne ja esas verda, ma pure blanka. La rubando cirkum la kolo di Toto anke perdabis sua verda koloro ed esis tam blanka kam la robo di Dorothy.

La Smeralda Urbo balde esis fore dop li. Dum ke li avancis, la tero divenis plu ruda e montetoza, nam esis nula farmi nek domi en ca lando dil Westo, e la sulo esis nekultivita.

Posdimeze la suno varmega brilis en lia vizaji, nam esis nul arbori por donar ombri a li; por ke ante noktesko Dorothy e Toto e la Leono fatigesis, e kushis su adsur la herbaro e dormeskis, e la Hakisto e la Terorigilo vigilis.

La Maligna Sorcerino del Westo havis nur un okulo, ma to esis tam povoza kam teleskopo, e povis vidar omnube. Do, sidante apud la pordo dil kastelo, el hazarde cirkumregardis e vidis Dorothy dormanta kun elua amiki cirkum el. Li esis tre fora, ma la Maligna Sorcerino iraceskis trovar li en sua lando; do el sonigis arjenta siflilo pendanta de sua kolo.

Quik ad el kuris de omna lateri trupo de granda volfi. Li havis longa gambi e feroc okuli ed akuta denti.

‘Irez a ta homi,’ dicis la Sorcerino, ‘e pecigez li.’

‘Ka vu ne sklavigos li?’ demandis la chefo dil volfi.

‘No,’ el respondis, ‘unu es ek stano, ed unu ek palii; unu esas puerino ed altru Leono. Nulu de li esas apta por laborar, do vi darfas lacerar li a peceti.’

‘Bonege,’ dicis la volfo, e lu forhastis maxim rapide sequata da l’altri.

Esis fortunoza ke la Terorigilo e la Hakisto vigilis ed audis la venanta volfi.

‘Ico esas mea kombato,’ dicis la Hakisto; ‘do stacez dop me e me afrontos li unope.’

Lu sizis sua hakilo, tre akutigita, e kande la chefo dil volfi advenis, la Stana Hakisto ocilis la brakio e forhakis la kapo dil volfo de la korpo, por ke lu quik mortis. Tam balde kam lu povis levar la hakilo, altra volfo advenis, ed anke falis sub l’akutajo dil armo dil Stana Hakisto. Esis quaradek volfi, e quaradekfoye volfo mortigesis; por ke konkluze li omna mortinta jacis en amaso avan la Hakisto.

Lore lu depozis sua hakilo e sideskis apud la Terorigilo, qua dicis,

‘To esis bona kombato, amiko.’

Li vartis til ke Dorothy vekis ye la sequanta matino. La puerino esis tre pavorigata vidante la grand amaso de piloza volfi, ma la Stana Hakisto dicis pri omno ad el. El dankis lu pro salvir li e sideskis a dejuneto, pos to li itere komencis lia voyajo.

Dum ica sama matino la Maligna Sorcerino venis al pordo di sua kastelo ed ekregardis per sua un okulo qua povis vidar fore. El vidis sua omna volfi mortinta e la stranjeri ankore voyajanta tra sua lando. Lo plu iracigis el kam antee, ed el dufoye sonigis sua arjenta siflilo.

Quik granda trupo de sovaja korniki flugis vers el, sat multa por obskurigar la cielo. E la Maligna Sorcerino dicis al Rejo Korniko,

‘Flugez quik al stranjeri; bek-pikez lia okuli e lacerez li e pecigez li.’

La sovaja korniki flugis en amaso vers Dorothy ed elua kompani. Kande la puerino vidis ke li venas, el pavoris. Ma la Terorigilo dicis,

‘Ico esas mea kombato; do kushez vi apud me e vi ne nocesos.’

Do li omna kushis su adsur la sulo ecepte la Terorigilo, e lu staceskis ed extensis sua brakii. E la korniki vidante lu pavoris, quale sempre pavoras ta uceli da terorigili, e ne audacis plu proximeskar. Ma la Rejo Korniko dicis,

‘Ol esas nur burizita homo. Me bek-pikos lua okuli.’

La Rejo Korniko flugis al Terorigilo, qua kaptis ol ye la kapo e tordis olua kolo til ke ol mortis. Lore altra korniko flugis vers lu, e la Terorigilo anke tordis olua kolo. Esis quaradek korniki, e quaradekfoye la Terorigilo tordis kolo, til konkluze li omna mortinta jacis apud lu. Lore lu advokis ke lua kompani staceskez, ed itere li komencis lia voyajo.

Kande la Maligna Sorcerino itere ekregardis e vidis sua omna korniki jacanta en amaso, el terorinde furieskis, e trifoye sonigis sua arjenta siflilo.

Quik audesis lauta zumado en la aero, ed esamo de nigra abeli flugis ad el.

‘Irez al stranjeri e pikez li til morto!’ imperis la Sorcerino, e la abeli turnis su e rapide flugis til ke oli venis adube Dorothy ed elua amiki marchas. Ma la Hakisto vidabis oli venanta e la Terorigilo decidabis to quon li facez.

‘Ektirez mea palii e dessemez oli an la puerino e la hundo e la Leono,’ lu dicis al Hakisto, ‘e la abeli ne povos pikar li.’ Ton facis la Hakisto, e dum ke Dorothy jacis apud la Leono e retenis Toto en sua brakii, la palii tote kovris li.

La abeli venis e trovis nulu ma la Hakisto por pikar, do oli flugis a lu e frakasis lia omna pikili an la stano, tote sen domajar la Hakisto. E pro ke abeli ne povas vivar se olia pikili frakasesas, to esis la fino dil nigra abeli, ed oli jacis dissemita dense cirkum la Hakisto quale amaseti de mikra karboni.

Lore Dorothy e la Leono staceskis, e la puerino helpis la Stana Hakisto itere burizar la Terorigilo per lua palii, til ke lu esis tam bona kam antee. Do li itere komencis lia voyajo.

La Maligna Sorcerino tante furiis vidante sua nigra abeli en amaseti quale mikra karboni, ke el pedfrapis ed ektiris sua hari e grincis la denti. E pose el advokis dekduo de sua sklavi, qui esis Winkii, e donis akuta lanci a li, dicante, ke li irez al stranjeri e destruktez li.

La Winkii ne esis brava homi, ma li mustas facar to quon el imperabis; do li formarchis til ke li proximeskis Dorothy. Lore la Leono bramegis e saltis vers li, e la kompatinda Winkii tante teroris ke li retrokuris tam rapide posible.

Li riveninte al kastelo, la Maligna Sorcerino forte batis li per rimeno e retrosendis li a lia laboro, pos ke el sideskis por meditar, to quon el devas facar. El ne povis komprenar quale elua omna projeti por destruktar ta stranjeri faliabis; ma el esis povoza Sorcerino, anke maligna, ed el balde decidis to quon facar.

Duro sequos…

La Sorcisto de Oz, Chapitro 12, duesma parto

Esis en elua armoro Ora Chapeleto havanta cirkum ol cirklo de diamanti e rubini. Ta Ora Chapeleto havis sorco. Irgu qua posedas ol povas trifoye advokar la Alizita Simii, qui obedias irga komando recevata. Ma nulu povas komandar ta stranja enti plu kam trifoye. Ja dufoye la Maligna Sorcerino uzabis la magio dil Chapeleto. L’unesmafoye el sklavigabis la Winkii, e pozis su por regnar la lando. L’Alizita Simii helpabis el facar lo. Duesmafoye el bataliis kontre la Grand Oz ipsa, e fugigis lu de la Lando del Westo. L’Alizita Simii anke helpabis el facar lo. Nun un plusa foyo el povus uzar ta Ora Chapeleto, pro to el ne volis uzar ol til ke elua omna altra sorci esas exhaustita. Ma nun ke elua feroca volfi ed elua sovaja korniki ed elua pikant abeli esas mortinta, ed elua sklavi forkurabis pro la Poltrona Leono, el komprenis, ke esas nur un moyeno por destruktar Dorothy ed elua amiki.

Do la Maligna Sorcerino prenis l’Ora Chapeleto del armoro e pozis ol adsur sua kapo. Lore el stacis sur la sinistra pedo e lente dicis,

‘Ep-pe, pep-pe, kak-ke!’

Pose el stacis sur la dextra pedo e dicis,

‘Hil-lo, hol-lo, hol-la!’

Pos to el stacis sur amba pedi e kriis per lauta voco

‘Ziz-zy, zuz-zy, zik!’

Nun la sorco funcioneskis. La cielo obskureskis, e basa grondo audesis en la aero. Esis sono de multa ali, granda babilado e ridado; e la suno brilis ek l’obskura cielo por lumizar la Maligna Sorcerino cirkondata da simii-turbo, singlu de qui havis du ali imens e povoza sur sua shultri.

Unu, multe plu granda kam l’altri, semblis esar la chefo. Lu flugis proxim al Sorcerino e dicis,

‘Vu advokas ni por la triesma e lasta foyo. Quon vu komandas?’

‘Irez al stranjeri qui esas en mea lando e destruktez li omna ecepte la Leono,’ dicis la Maligna Sorcerino. ‘Portez ta bestio a me, nam me volas harnesizar lu quale kavalo, ed igar lu laborar.’

‘Vua komandi obediesez,’ dicis la chefo; e lore, kun multa babilado e bruiso, l’Alizita Simii forflugis a la loko ube Dorothy ed elua amiki marchas.

Uli del Simii sizis la Stana Hakisto e portis lu tra la aero til ke li esis super lando kovrita per akuta roki. Hike li faligis la kompatinda Hakisto, qua falis de granda disto a la roki, ube lu jacis tante batita e dentizita, ke lu povis nek movar nek jemar.

Altri del Simii kaptis la Terorigilo, e per lia longa fingri tiris omna palii ek lua vesti e kapo. Li faskigis lua chapelo e boti e vesti e jetis oli aden la supra branchi di alt arboro.

La cetera Simii jetis dika kordi cirkum la Leono ed envolvis lu per multa volvaji cirkum lua korpo e kapo e gambi, til ke lu povis nek mordar nek skrachar nek luktar irgamaniere. Lore li levis lu e forflugis kun lu al kastelo dil Sorcerino, ube lu pozesis en korteto havanta cirkume alta fera fenco, por ke lu ne povis eskapar.

Ma li tote ne nocis Dorothy. El stacis, Toto en elua brakii, spektante la trista fato di sua kamaradi e pensante, ke balde esos elua foyo. La chefo dil Alizita Simii flugis ad el, lua brakii long ed haroza extensita e lua leda vizajo terorinde ridetachanta; ma lu vidis la marko dil kiso dil Benigna Sorcerino sur elua fronto e quik haltis, e gestis a l’altri, ke li ne tushez el.

‘Ni ne audacas nocar ca puerino,’ lu dicis a li, ‘nam el protektesas dal Povo di lo Bona, e to es plu povoza kam la Povo di lo Mala. Ni darfas nur portar el al kastelo dil Maligna Sorcerino, ed ibe livar el.’

Do atenceme e tenere li levis Dorothy per lia brakii e rapide portis el tra la aero til ke li atingis la kastelo, ube li pozis el adsur la avana solio. Lore la chefo dicis al Sorcerino,

‘Ni obediis vu segunquante posible. La Stana Hakisto e la Terorigilo destruktesas, e la Leono esas ligita en vua korteto. La puerinon ni ne audacas nocar, nek la hundo quan el portas en la brakii. Vua povo sur nia bando nun esas parfinita, e vu ne itere vidos ni.’

Lore l’omna Alizita Simii, kun multa ridado e babilado e bruiso, flugis aden la aero e balde desaparis.

La Maligna Sorcerino surprizesis ed anxiis vidante la marko sur la fronto di Dorothy, nam el bone savis ke nek l’Alizita Simio nek el ipsa audacas nocar irgamaniere la puerino. El regardis adinfre la pedi di Dorothy, e vidante l’Arjenta Shui, tremeskis pro pavoro, nam el savis, ke povoza sorco apartenis ad oli. Komence la Sorcerino tentesis forkurar de Dorothy, ma el hazarde regardis aden l’okuli dil puerino, e vidis quante simpla esis l’anmo dop oli, e ke la puerino ne savis pri la marveloza povo quan l’Arjenta Shui donis ad el. Do la Maligna Sorcerino ridis a su, e pensis, ‘Me ya povas sklavigar el, nam el ne savas quale uzar elua povo.’ Lore el dicis rude e severe a Dorothy,

‘Venez kun me; ed atencez, ke tu obediez omno quon me dicas, nam se ne, me mortigos tu quale me mortigis la Stana Hakisto e la Terorigilo.’

Dorothy sequis el tra multa bela chambri en la kastelo til ke li venis al koqueyo, ube la Sorcerino imperis, ke el netigez la poti e kaldroni e balayez la planko-sulo ed alimentez la fairo per ligno.

Dorothy humile laboreskis, decidinte laborar tam forte posible; pro ke el joyis ke la Maligna Sorcerino decidabis ne mortigar el.

Dorothy laboregante, la Sorcerino pensis ke el iros aden la korteto e harnesizos la Poltrona Leono quale kavalo; to amuzos el, el esis certa, igar lu tirar elua charo irgakande el deziras vehar. Ma kande el apertis la pordo, le Leono laute bramis e saltis tante feroce vers el, ke la Sorcerino teroris ed ekkuris ed itere klozis la pordo.

‘Se me ne povas harnesizar tu,’ dicis la Sorcerino a la Leono tra la metala stangi dil pordo, ‘me povas hungregigar tu. Tu havos nulo por manjar til ke tu facos to quon me volas.’

Do pos to el donis nula nutrajo al enkarcerigita Leono; ma omnadie ye dimezo el venis al pordo e demandis,

‘Ka tu es pronta harnesizesar quale kavalo?’

E la Leono respondis,

‘No. Se vu eniras ica korteto, me mordos tu.’

La Leono ne bezonis obediar la Sorcerino, pro ke omnanokte, dum ke el dormis, Dorothy portis nutraji del armoro a lu. Pos ke lu manjis, lu kushis su sur sua lito ek palii, e Dorothy kushis su apude e pozis sua kapo sur lua krinaro mol e piloza, e li parolis pri lia chagreni ed esforcis projetar ula moyeno por eskapar. Ma li ne povis trovar ekireyo del kastelo, nam ol esis sencese gardita dal flava Winkii, qui esis la sklavi dil Maligna Sorcerino e tro multe timis el por ne agar quale el imperis.

La puerino mustis laboregar dum la dio, ed ofte la Sorcerino minacis batar el per la sam olda parapluvo quan el sempre portis en la manuo. Ma advere el ne audacis frapar Dorothy, pro la marko sur elua fronto. La puerino ne savis to, e pavoregis pri su e Toto. Unfoye la Sorcerino frapis Toto per sua parapluvo e la brava hundeto saltis ad el e reciproke mordis elua gambo. La Sorcerino ne sangifis deube el mordesis, nam el esis tante maligna, ke la sango en el sikigesabis multa yari antee.

La vivo di Dorothy divenis tre tristoza dum ke el kompreneskis, ke esas mem plu desfacila kam antee retroirar a Kansas ed Onklino Em. Ulfoye el akre ploris dum hori, Toto sidanta ye elua pedi e regardanta el e jeme lamentanta por montrar, ke lu tre chagrenis por sua mastrineto. Toto advere ne suciis sive lu esas en Kansas sive en la Lando Oz, se nur Dorothy esas kun lu; ma lu savis, ke la puerino esis trista, e do lu anke esis trista.

La Maligna Sorcerino tre deziregis havar l’Arjenta Shui quin la puerino sempre portis. Elua Abeli ed elua Korniki ed elua Volfi jacis en amasi sikeskanta, ed el paruzabis la tota povo dil Ora Chapeleto; ma se el povus ganar l’Arjenta Shui, oli donus ad el plu multa povo kam l’omna cetera kozi olquin el perdabis. El atenceme spektis Dorothy, kaze ke el desmetus la shui, por ke el povus furtar oli. Ma la puerino esis tante fiera pri la beleta shui, ke el nultempe desmetis oli, ecepte nokte e kande el balnis su. La Sorcerino tro timis l’obskureso por audacar enirar dum la nokto la chambro di Dorothy por furtar la shui, ed elua timo pri aquo esis plu granda kam elua timo pri l’obskureso, do el nultempe proximeskis dum ke Dorothy balnis su. Certe, la Sorcerino nultempe tushis aquo, neanke permisis aquo tushar el irgamaniere.

Ma la maligna ento esis tre ruzoza, ed el fine inventis ruzo qua donos ad el to quon el deziris. El pozis fera stango meze dil planko-sulo dil koqueyo, e pose per magio facis ol nevidebla da homal okuli. Do Dorothy marchante trans la sulo, nekapabla vidar ol, pedobutis sur ol, e falis sternante. El ne esis tro domajita, ma pro la falo un del Arjenta Shui forflugis del pedo, ed ante ke el atingis ol, la Sorcerino sizis ol e metis ol sur sua propra magra pedo.

La malignino tre plezesis dal suceso di sua ruzo, nam dum ke el havas un del shui, el posedis la duimo dil povo di olia sorco, e Dorothy ne povis uzar ol kontre el, mem se el savus quale facar to.

La puerino, perdinte un del beleta shui, iraceskis e dicis al Sorcerino,

‘Donez a me mea shuo!’

‘Me ne donos ol,’ replikis la Sorcerino, ‘nam ol esas nun mea shuo, ne la tua.’

‘Tu es maligna ento!’ kriis Dorothy. ‘Tu ne darfas prenar mea shuo de me.’

‘Me retenos ol, tamen,’ la Sorcerino dicis mokante el, ‘ed uldie me anke ganos l’altra de tu.’

Lo tante iracigis Dorothy ke el prenis proxima sitelo plena de aquo e jetegis ol sur la Sorcerino, trempante el del kapo al pedi.

Instante la malignino laute kriis pro pavoro; e lore, dum ke Dorothy astonate regardis el, la Sorcerino diminuteskis e peceteskis.

‘Regardez to quon to facis!’ el kriachis. ‘Pos minuto me fuzesos.’

‘Me ya tre regretas,’ dicis Dorothy, qua advere pavoris vidar, ke la Sorcerino fuzesis quale ruda sukro avan l’okuli.

‘Ka tu ne savis, ke aquo mortigos me?’ demandis la Sorcerino per voco lamentant e desesperanta.

‘Certe no,’ respondis Dorothy; ‘quale me povis savar lo?’

‘Nu, pos poka minuti me parfuzesos, e tu havos la kastelo por su ipsa. Me esis tre maligna, ma me nultempe pensis, ke puerino quale tu povus fuzar me e finigus mea malignaji. Regardez—me iras!’

Per ta vorti la Sorcerino falis kom bruna, fuzita, senform amaso e fluis trans la neta planki dil koqueyo-sulo. Vidante ke el ya fuzesis a nulo, Dorothy plenigis la sitelo per aquo e jetis ol adsur la sordideso. Pose el forbalayis to omna ek la pordeyo. Prenante l’arjenta shuo, l’unika restajo dil oldino, el netigis e sikigis ol per tuko ed itere pozis ol sur sua pedo. Lore, fine liberigita agar quale el deziris, el kuris al korteto por dicar al Leono, ke la Maligna Sorcerino del Westo esis mortinta, e ke li ne plus esas kaptiti en stranjera lando.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 13

Chapitro 13

La Salvo

La Poltrona Leono tre joyis audar ke la Maligna Sorcerino esis fuzita per sitelo de aquo, e Dorothy quik klef-apertis la pordo di sua karcero e liberigis lu. Li kune eniris la kastelo, ube l’unesma ago di Dorothy esis kunvokar l’omna Winkii e dicar a li, ke li ne plus esas sklavi.

La flava Winkii tre joyis, nam li mustis laboregar dum multa yari por la Maligna Sorcerino, qua sempre traktabis li per granda krueleso. Li celebris ca dio kom festo lore e sempre pose, e pasis la tempo per festinar e per dansar.

‘Se nia amiki, la Terorigilo e la Stana Hakisto, esus kun ni,’ dicis la Leono, ‘me esus felica.’

‘Ka ni ne povas salvar li?’ anxie demandis la puerino.

‘Ni povas esforcar,’ respondis la Leono.

Do li advokis la Winkii e demandis, ka li helpas salvar lia amiki, e la Winkii dicis, ke li joyas agar omno posibla por Dorothy, elqua liberigis li de sklaveso. Do el selektis plura Winkii qui aspektis savar plu multe kam l’altri, e li forireskis. Li voyajis dum ta dio e parto dil sequanta dio til ke li venis al rokoza lando ube jacis la Stana Hakisto batita e nochizita. Lua hakilo esis apud lu, ma la lamo esis rustizita e la mancho kurte ruptita.

La Winkii tenere levis lu per sua brakii e portis lu al flava kastelo, Dorothy plorante survoye pro la trista stando di sua amiko, e la Leono aspektante grav e regretoza. Atingante la kastelo, Dorothy dicis al Winkii,

‘Kad irgu de via populo esas ladisto?’

‘Ho yes, uli de ni esas bona ladisti,’ li dicis ad el.

‘Do duktez li a me,’ el dicis. E la ladisti veninte kunportanta lia omna utensili en korbi, el questionis li,

‘Ka vi povas rektigar ta nochi en la Stana Hakisto, e riformacar lu aden lua olima formo, e kunsoldar lu ube lu ruptesas?’

La ladisti sorgeme inspektis la Hakisto e respondis, ke li opinionis ke li povas reparar lu por ke lu esez tam bona kam antee. Do li laboreskis en un del flava chambregi dil kastelo, e laboris dum tri dii e quar nokti martelagante e tordante e kurvigante e soldante e polisante e batante ye la gambi e korpo e kapo dil Stana Hakisto, til ke fine lu esis rektigita en sua olima formo, e lua junti funcionis tam bone kam antee. Certe, esis plura rapecuri sur lu, ma la ladisti laborabis bone, e pro ke la Hakisto ne esis homo vanitatoza, lu tote ne suciis pri la rapecuri.

Kande fine lu marchis aden la chambro di Dorothy e dankis el por salvir lu, lu tante kontentesis ke lu ploris pro joyo, e Dorothy mustis forvishar singla lakrimo de lua vizajo, por ke lua junti ne rusteskez. Samatempe elua propra lakrimi falis dense e rapide pro la joyo de renkontrar itere sua bon amiko, e ca lakrimi ne mustis forvishesar. Relate la Leono, lu vishis sua okuli tante ofte per l’extremajo di sua kaudo ke ol esis trempita, e lu mustis ekirar aden la korteto e pozar ol sub la suno til ke ol sikeskis.

‘Se ni itere havus kun ni la Terorigilo,’ dicis la Stana Hakisto, pos ke Dorothy naracabis omno eventinta, ‘me esus tote felica.’

‘Ni mustas esforcar trovar lu,’ dicis la puerino.

Do el advokis la Winkii por helpar el, e li marchis dum la tota dio e parto dil sequanta dio, til ke li venis al alt arboro aden la branchi di qua l’Alizita Simii jetabis la vesti dil Terorigilo. Esis tre alt arboro, e la trunko esis tante glata, ke nulu povis klimar ol; ma la Hakisto quik dicis,

‘Me hakos ol, e lore ni havos la vesti dil Terorigilo.’

Dum ke la ladisti laborabis reparar la Hakisto ipsa, altra Winkio, qua esis orforjisto, facabis hakilo-mancho ek pura oro e fixigis ol al hakilo dil Hakisto vice l’olda mancho ruptita. Altri polisis la lamo til ke l’omna rusto esis forigita ed ol brilis quale brunisit arjento.

Tam balde kam lu dicabis, la Stana Hakisto hakeskis, e balde l’arboro falis bruisoze, e la vesti dil Terorigilo falis del branchi e rulis adsur la sulo.

Dorothy prenis oli ed igis la Winkii portar oli al kastelo, ube oli esis burizita per palii bona e neta; e yen! hike esis la Terorigilo tam bona kam antee, e lu multafoye dankis li por salvir lu.

Nun riunionita, Dorothy ed elua amiki pasis poka felica dii ye la Flava Kastelo, ube li trovis omno bezonata por komforto. Ma uldie la puerino pensis pri Onklino Em, e dicis,

‘Ni mustas retroirar ad Oz, e reklamacar lua promiso.’

‘Yes,’ dicis la Hakisto, ‘me fine ganos mea kordio.’

‘E me ganos mea cerebro,’ anke dicis la Terorigilo.

‘E me ganos mea kurajo,’ dicis la Leono.

‘E me retroiros a Kansas,’ joyoze kriis Dorothy. ‘Ho, ni irez al Smeralda Urbo morge!’

Li decidis facar to. Ye la sequanta jorno li kunvokis la Winkii ed adiis li. La Winkii regretis ke li foriros, e li tante afecioneskabis la Stana Hakisto, ke li pregis ke lu restez e regnez li e la Flava Lando del Westo. Saveskante ke li rezolvas irar, la Winkii donacis a Toto e la Leono single ora koliaro; ed a Dorothy li prizentis belega braceleto kovrita per diamanti; ed al Terorigilo li donacis bastono havanta ora kapo, por preventar mispazo; ed al Stana Hakisto li ofris arjenta oleuyo inkrustita per oro e juveli.

Singla voyajanto reciproke facis bela diskurso al Winkii, e li omna presis la manui til ke lia brakii doloris.

Dorothy iris al armoro dil Sorcerino por plenigar sua korbo per nutraji por la voyajo, ed ibe vidis la Ora Chapeleto. El metis ol sur sua propra kapo e trovis, ke ol exakte fitis el. El tote ne savis pri la sorco dil Ora Chapeleto, ma vidis ke ol esas bela, do el decidis portar ol e pozis sua boneto aden la korbo.

Lore preparita por la voyajo, li marcheskis vers la Smeralda Urbo; e la Winkii trifoye voco-salutis li e donis multa bondeziri por portesar kun li.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 14

Chapitro 14

L’Alizita Simii

Vu rimemorez, ke esis nula voyo—ne mem voyeto—inter la kastelo dil Maligna Sorcerino e la Smeralda Urbo. Kande la quar voyajanti iris por serchar la Sorcerino, el vidabis li venanta, e do sendabis l’Alizita Simii por portar li ad el. Esis plu multe desfacila trovar voyo duktanta retroe tra la prategi de ranunkuli e flava margriti kam esis adportesar. Li savis, komprenende, ke li mustas irar rekte este, vers la levanta suno; e li komencis segun la justa direciono. Ma dimeze, lu suno esanta super lia kapi, li ne konocis quo esas esto e quo esas westo, e pro to li misiris en la grand agri. Tamen li duris marchar, e nokte la luno aparis e brilegis. Do li kushis su inter la flori odoranta dolce e dormis profunde til matino—omni ecepte la Terorigilo e la Stana Hakisto.

Ye la sequanta matino la suno esis dop nubo, ma li marcheskis quaze li certesas pri qua direciono li sequis.

‘Se ni marchas sat fore,’ dicis Dorothy, ‘ni ultempe arivos ulloke, me esas certa.’

Ma dio pos dio pasis, e li ankore vidis nulo avane ecepte la flav agri. La Terorigilo plendacheskis.

‘Ni certe misiras,’ lu dicis, ‘e sen ke ni itere trovos la voyo en bona tempo por atingar la Smeralda Urbo, me nultempe ganos mea cerebro.’

‘Nek me mea kordio,’ deklaris la Stana Hakisto. ‘Semblas a me ke me ne povas vartar til ke ni arivabos ad Oz, e vi konfesez, ke ico esas tre longa voyajo.’

‘Komprenez,’ plendante dicis la Poltrona Leono, “me ne havas kurajo por sempre pezoze marchar sen arivar irgaloke.’

Lore Dorothy senkurajeskis. El sideskis adsur la herbaro e regardis sua kompani, e li sideskis e regardis el, e Toto trovis ke, unesmafoye dum sua vivo, lu tro fatigesas por chasar la papiliono preterfluganta proxim sua kapo; do lu extensis sua lango ed anhelis e regardis Dorothy quaze demandar, quon ni nun facez?

‘Ka ni advokez l’Agro-Musi?’ el sugestis. “Li probable povas dicar a ni la voyo al Smeralda Urbo.’

‘Li certe povos,’ kriis la Terorigilo; ‘pro quo ni ne antee pensis pri to?’

Dorothy sonigis la siflileto quan el sempre portabis cirkum sua kolo depos ke la Rejino dil Musi donacabis ol ad el. Pos poka minuti li audis la batado di mikra pedeti, e multi de la griza museti kuris ad el. Inter li esis la Rejino ipsa, qua demandis, per sua stridanta voceto,

‘Quon me povas facar por mea amiki?’

‘Ni misiras,’ dicis Dorothy. ‘Ka vu povas dicar, ube esas la Smeraldo Urbo?’

‘Certe,’ respondis la Rejino; ‘ma ol esas tre fora, nam vi marchis kun ol dop vi dum la tota tempo.’ Lore el remarkis l’Ora Chapeleto di Dorothy, e dicis, ‘Pro quo vu ne uzas la sorco dil Chapeleto ed advokez l’Alizita Simii a vu? Li portos vi al Urbo di Oz dum min kam horo.’

‘Me ne savis, ke esas sorco,’ astonate respondis Dorothy. ‘Quo esas?’

‘Ol esas skribita en l’Ora Chapeleto,’ replikis la Rejino dil Musi; ‘ma se vu advokos l’Alizita Simii, ni mustas forkurar, nam li esas plena de malaji e havas granda joyo per tormentar ni.’

‘Ka li ya nocos me?’ anxie demandis la puerino.

‘Ho no; li mustas obediar ta qua portas la Chapeleto. Adio!’ Ed el forkuris e l’omna musi hastis sequante el.

Dorothy regardis en l’Ora Chapeleto e vidis ula vorti skribita sur la futero. Ti, el pensis, esas la sorco, do el sorgeme lektis l’instruciono e pozis la chapeleto adsur sua kapo.

‘Ep-pe, pep-pe, kak-ke!’ el dicis stacante sur sua sinistra pedo.

‘Quon tu dicis?’ demandis la Terorigilo, qua ne savis to quon el facis.

‘Hil-lo, hol-lo, hol-la!’ Dorothy duris stacante sur sua dextra pedo.

‘Hola!’ kalme replikis la Stana Hakisto.

‘Ziz-zy, zuz-zy, zik!’ dicis Dorothy nun stacante sur amba pedi. Lo finigis la sorco, e li audis granda babilado e bruiso de ali dum ke la bando de Alizita Simii flugis a li. La Rejo profunde reverencis avan Dorothy, e demandis,

‘Quon vu komandas?’

‘Ni deziras irar al Smeralda Urbo,’ dicis la puero, ‘e ni misiras.’

‘Ni portos vi,’ replikis la Rejo, e quik pose du del Simii kaptis Dorothy en lia brakii e forflugis kun el. Altri prenis la Terorigilo e la Hakisto e la Leono, e mikra Simio sizis Toto e flugis dop li, quankam la hundo forte esforcis mordar lu.

Komence la Terorigilo e la Stana Hakisto kelke pavoris, nam li memoris quante male la Simii traktabis li antee; ma li balde vidis, ke nulu intencis nocar li, do li vehis tra la aero tre gaye, e juis regardar la bela gardeni e foresti sub li.

Dorothy trovis su komfortoze vehanta inter du del maxim granda Simii, un de li la Rejo ipsa. Li facabis sidilo ek lia manui e suciis ne nocar el.

‘Pro quo vi mustas obediar la sorco dil Ora Chapeleto?’ el demandis.

‘To esas longa naraco,’ ridante respondis la Rejo; ‘ma pro ke ni havas longa voyajo, me pasos la tempo per naracar pri to, se vu deziras.’

‘Me joyos askoltar,’ el replikis.

‘Olim,’ komencis la chefo, ‘ni esis libera populo, joyoze vivis en la granda foresto e flugis de arboro ad arboro, manjis nuci e frukti, ed agis quale ni deziris sen nomizar irgu kom mastro. Forsan uli de ni esis ulfoye kelke tro plena de malaji, flugis por tirar la kaudi dil animali qui havis nul ali, chasis uceli, e jetis nuci al homi marchanta tra la foresto. Ma ni esis sensuciema e felica e gaya, e juis omna minuti dil dio. To omna esis yari ante nun, longatempe ante ke Oz venis ek la nubi por regnar ca lando.

‘Lore habitis fore Norde belega princino qua esis anke povoza sorcistino. Elua tota magio uzesis por helpar la homi, ed el nultempe nocis irgu bona. Elua nomo esis Gayelette, ed el lojis en bela palaco konstruktita ek grandega rubino-bloki. Omni amis el, ma elua maxim granda regreto esis, ke el ne povis trovar ulu por reciproke amar, pro ke l’omna viri esis tro stupida e leda por mariajeskar kun el tre belega e saja. Tamen fine el trovis yunulo bela e viral e plu saja kam lua evo. Gayelette decidis ke, kande il adulteskas, el mariajeskos kun il, do el duktis il a sua palaco ek rubini ed uzis sua tota magio por facar il tam forta e bona e bela kam irga homino dezirus. Il adulteskinte, on dicas ke Quelala—tale il nomesis—esis la maxim bona e maxim saja viro en la tota lando, ed ilua beleso viral esis tante grand, ke Gayelette tre amis il, ed hastis preparar la mariajo-festo.

‘Mea avulo esis tatempe la Rejo dil Alizita Simii habitanta la foresto proxim la palaco di Gayelette, e l’oldulo plu prizis jokajo kam bona dineo. Uldie ante la mariajo-festo mea avulo flugis kun sua bando e vidis Quelala marchanta apud la fluvio. Il vestizesis per richa kostumo ek rozea silko e purpura veluro, e mea avulo decidis deskovrar to quon lu povas facar. Segun lua vorto la bando adflugis e sizis Quelala, portis il en sua brakii til ke li esis super la mezo dil fluvio, e lore faligis il aden la aquo.

‘ “Natez ek to, mea bel amiko,” kriis mea avulo, “e videz, ka la aquo makulizis tua vesti.” Quelala esis tro saja ne natar, e tote ne dorlotesis pro sua fortuno. Il ridis, kande il venis al suprajo dil aquo, e natis al rivo. Ma Gayelette ekkurante ad il trovis ilua silki e veluri tote ruinita dal fluvio.

‘La princino tre iraceskis, ed el komprenende savis, qui facis to. El imperis adduktesar omna Alizita Simii avan el, ed el unesme dicis, ke lia ali ligesez e ke li traktesez quale li traktabis Quelala, ed esez faligita aden la fluvio. Ma mea avulo multe pledis, nam il savis ke la Simii kun ligita ali dronos en la fluvio, e Quelala anke pledis por li; por ke Gayelette konkluze indulgis li, kondicione ke l’Alizita Simii por sempre obediez trifoye la posedanto dil Ora Chapeleto. Ca Chapeleto facesis kom mariajo-donaco a Quelala, ed on dicas ke ol kustis la duimo di elua rejolando. Komprenende mea avulo e l’omn altra Simii quik konsentis al kondiciono, e tale eventis ke ni esas trifoye la sklavi dil posedanto dil Ora Chapeleto, irgu qua esas.’

‘E quo eventis a li?’ demandis Dorothy.

‘Quelala, kom l’unesma posedanto dil Ora Chapeleto,’ respondis la Simio, ‘esis l’unesma homo imperar ni. Pro ke ilua spozino ne toleris vidar ni, il vokis ni omna a su en la foresto pos la mariajo ed imperis, ke ni sempre esez ube el nultempe povos vidar Alizita Simio, e ton ni joyoze facis, pro ke ni omna timis el.

‘To esas nia nura komando til ke l’Ora Chapeleto venis al manui dil Maligna Sorcerino del Westo, qua igis ni sklavigar la Winkii, e pose fugigar Oz ipsa ek la Lando del Westo. Nun l’Ora Chapeleto esas la vua, e trifoye vu darfas komandar ni.’

La Rejo Simio kompletiginte sua naraco, Dorothy regardis adinfre e vidis avan li la muri verd e brilanta dil Smeralda Urbo. El astonesis pri la rapida flugo dil Simii, ma joyis, ke la voyajo finigesis. La stranj enti sorgeme pozis la voyajanti avan la pordego dil Urbo, la Rejo profunde reverencis a Dorothy, e pose rapide forflugis, sequata da sua tota bando.

‘To esis bona vehado,’ dicis la puerino.

‘Yes, e rapida moyeno de nia trubli,’ replikis la Leono. ‘Esis tre fortunoza ke tu forportis ta marveloza Chapeleto!’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 15

Chapitro 15

La Deskovro pri Oz, la Terorinda

La quar voyajanti marchis a la granda pordego dil Smeralda Urbo e sonigis la klosho. Pos sonigir ol plurfoye, la pordego esis apertita da la sama Gardisto dil Pordego quan li antee konoceskis.

‘Quo! vi itere venas?’ il demandis surprizite.

‘Ka tu ne vidas ni?” respondis la Terorigilo.

‘Ma me supozis, ke vi iris por vizitar la Maligna Sorcerino del West.”

‘Ni ya vizitis el,’ dicis la Terorigilo.

‘Ed el permisis, ke vi itere livez?’ la viro demandis astonate.

‘El ne povis evitar to, pro ke el esas fuzita,’ explikis la Terorigilo.

‘Fuzita! Nu, to es ya bon informo,’ dicis la viro. ‘Qua fuzis el?’

‘Dorothy,’ grave dicis la Leono.

‘Per lo Bona!’ klamis la viro, ed il reverencis tre profunde avan el.

Lore il duktis li aden sua chambreto e klef-klozis l’orel-binokli del granda buxo ye lia okuli, quale il antee agis. Pose li pasis tra la pordego aden la Smeralda Urbo, e kande la populo saveskis del Gardisto dil Pordegi ke li fuzabis la Maligna Sorcerino del Westo, li omna asemblis cirkum la voyajanti e sequis li en granda turbo al Palaco di Oz.

La soldato havanta la verda vango-barbo ankore gardis la pordo, ma il quik lasis li enirar e li itere renkontresis da la belega verda yunino, qua quik duktis li single a lua propra chambro, por ke li povas repozar til ke la Grand Oz esas pronta recevar li.

La soldato igis portesar rekte ad Oz l’informo ke Dorothy e l’altra voyajanti rivenabis pos destruktir la Maligna Sorcerino; ma Oz ne respondis. Li pensis ke la Granda Sorcisto quik advokus li, ma lu ne tale agis. Li recevis nula mesago de lu dum la morga dio, nek la sequanta dio, nek la pose sequanta dio. La vartado esis tedanta e fatiganta, e fine li vexeskis, ke Oz traktis li per tante meskina maniero pos ke lu sendabis li subisar malaji e sklaveso. Do fine la Terorigilo demandis ke la verda yunino portez plusa komunikajo ad Oz, dicante ke se lu ne quik lasos li vidar lu, li advokos l’Alizita Simii por helpar li, e saveskor, ka lu satisfacus sua promiso. La Sorcisto recevinte ta komunkajo tante pavoris, ke lu sendis mesajo ke li venez al Trono-Chambro morge matine ye quar minuti pos non kloki. Lu olim renkontrabis l’Alizita Simii en la Lando del Westo, e ne volis itere renkontrar li.

La quar voyajanti pasis la nokto sen dormar, singlu pensis pri la donacajo quan Oz promisabis. Dorothy dormeskis nur unfoye, e lore sonjis ke el esis en Kansas, ube Onklino Em dicis, ke el tre joyas havar sua puerino itere che hemo.

Sentemporise ye non kloki ye la sequanta matino la verde vango-barbizita soldato venis a li, e pos quar minuti li omna iris aden la Trono-Chambro dil Grand Oz.

Komprenende singlu expektis vidar la Sorcisto en la formo quan lu antee havabis, e li omna tre surprizesis cirkumregardar e vidar absolute nulu en la chambro. Li restis proxim la pordo e plu proxim l’unu a l’altri, nam la quiesteso dil vakua chambro esis plu terorinda kam irga formo di Oz quan li vidabis.

Balde li audis Voco qua semblis sonar de ula loko proxim la suprajo dil granda kupolo, ed ol solene dicis,

‘Me esas Oz, la Granda e Terorinda. Pro quo vi serchas me?’

Itere li regardis omna parto dil chambro, e pos vidir nulu, Dorothy demandis,

‘Ube vu esas?’

‘Me esas omnube,’ respondis la Voco, ‘ma a l’okuli di vulgara mortivi me esas nevidebla. Me nun sidigos me sur mea trono, por ke vi povas konversar kun me.’ Certe, la Voco lore semblis venar rekte del trono ipsa; do li marchis ad ol e stacis en rango dum ke Dorothy dicis:

‘Ni venas por reklamacar vua promiso, Ho Oz.’

‘Qua promiso?’ demandis Oz.

‘Vu promisis retrosendar me a Kansas pos ke la Maligna Sorcerino destruktesas,’ dicis la puerino.

‘Vu promisis donar cerebro a me,’ dicis la Terorigilo.

‘E vu promisis donar kordio a me,’ dicis la Stana Hakisto.

‘E vu promisis donar kurajo a me,’ dicis la Poltrona Leono.

‘Ka la Maligna Sorcerino esas advere destruktita?’ demandis la Voco, e Dorothy opinionis, ke ol kelke tremas.

‘Yes,’ el respondis, ‘me fuzis el per siteledo de aquo.’

‘Ha me,’ dicis la Voco; ‘quale subite! Nu, venez a me morge, nam me bezonas tempo por pripensar.’

‘Vu ja havis sata tempo,’ iracoze dicis la Stana Hakisto.

‘Ni ne vartas plusa dio,’ dicis la Terorigilo.

‘Vu mustas satisfacar vua promisi a ni!’ klamis Dorothy.

La Leono pensis, ke esus bona pavorigar la Sorcisto, do lu bramis laute e grande, olqua esis tante feroca e terorinda ke Toto saltis for lu pro timo e renversis la skreno stacanta en angulo. Ol falis bruisoze e li regardis ol, e tainstante li omna astonesis. Nam li vidis, stacanta en ta loko quan la skreno celabis, mikra oldulo havanta kalva kapo e rugoza vizajo, qua semblis tam astonata kam li. La Stana Hakisto levis sua hakilo e kuris al vireto e kriis,

‘Qua tu esas?’

‘Me esas Oz, la Granda e Terorinda,’ l’oldulo dicis per tremanta voco, ‘ma ne frapez me—me pregas, no!—e me facos irgo quon vi deziras.’

Nia amiki regardis il surprizite e senkurajigite.

‘Me supozis, ke Oz esas grandega Kapo,’ dicis Dorothy.

‘E me supozis, ke Oz esas bela Damo,’ dicis la Terorigilo.

‘E me supozis, ke Oz esas terorinda Bestio,’ dicis la Stana Hakisto.

‘E me supozis, ke Oz esas Fairo-Globo,’ klamis la Leono.

‘No; vi omna eroras,’ humile dicis la vireto. ‘Me fingis.’

‘Fingis!’ kriis Dorothy. ‘Ka tu ne esas granda Sorcisto?’

‘Tacez, mea karo,’ il dicis; ‘ne parolez tante laute, od on hazarde audas—e me esus ruinita. Li supozas, ke me esas granda Sorcisto.’

‘E tu ne esas?’ el demandis.

‘Tote ne, mea karo; me esas nur ordinara homo.’

‘Tu esas plu kam to,’ la Terorigilo dicis chagrenoze; ‘tu esas sharlatano.’

‘Exakte!’ deklaris la vireto, kunfrotante sua manui quaze lo plezis a su; ‘me esas sharlatano.’

‘Ma to es malega,’ dicis la Stana Hakisto; ‘quale me ultempe havos mea kordio?’

‘O me mea kurajo?’ demandis la Leono.

‘O me mea cerebro?’ plendis la Terorigilo, vishante lakrimi de sua okuli per sua mantelo-maniko.

‘Mea kar amiki,’ dicis Oz, ‘me pregas, ne parolez pri ta bagateli. Pensez pri me, e la terorinda danjero me subisas deskovrita.’

‘Kad nulu altra savas ke tu esas sharlatano?’ demandis Dorothy.

‘Nulu savas ecepte vi quar homi—e me ipsa,’ respondis Oz. ‘Me dupigas omni tante longatempe, ke me opinionis ke me nultempe deskovresos. Esis grand eroro permisar ke vi enirez la Trono-Chambro. Me kustume ne vidas mem mea regnati, do li kredas ke me esas ulo terorinda.’

‘Ma me ne komprenas,’ Dorothy dicis perplexe. ‘Quale tu aparis a me kom grandega Kapo?’

‘To esis un de mea artifici,’ respondis Oz. ‘Irez adhike, me pregas, e me dicos a vi pri omno.’

Il duktis li a chambreto en la dopa parto dil Trono-Chambro, e li omna sequis il. Il indikis un angulo, en qua jacis la Grandega Kapo facita ek paper-pasto e havanta sorgeme piktita vizajo.

‘Ton me pendigis del plafono per metal-filo,’ dicis Oz; ‘me stacis dop la skreno e tiris filo por movar l’okuli e por apertar la boko.’

‘Ma ka pri la voco?’ el questionis.

‘Ho, me esas ventro-parolantero,’ dicis la vireto, ‘e me povas jetar la sono di mea voco ad irgube me volas; por ke tu supozis, ke ol venas ek la Kapo. Hike esas l’altra kozi quin me uzis por dupigar vi.’ Il montris a la Terorigilo la robo e maskilo quin il metabis por semblar esar la bela Damo; e la Stana Hakisto vidis, ke la Terorinda Bestio esis nulo ma plura feli kunsutita e stangi por extensigar la flanki. Relate la Fairo-Globo, la falsa Sorcisto anke pendigis to del plafono. Ol esis reale kotono-bulo, ma per varsar oleo an ol, ol feroce brulis.

‘Advere,’ dicis la Terorigilo, ‘tu devas shamar esar tala sharlantano.’

‘Me ya shamas—certe,’ triste replikis la vireto; ‘ma me mustis agar talmaniere. Sideskez, me pregas, esas sat multa sidili, e me naracos mea historio.’

Do li sideskis ed askoltis dum ke il dicis la sequanta rakonto:

‘Me naskis en Omaha—’

‘Ho, to ne esas tre for Kansas!’ kriis Dorothy.

‘No; ma ol esas plu for hike,’ il dicis e triste kapsukusis. ‘Matureskinte, me divenis ventro-parolantero, ed esis tre bone edukita da granda maestro. Me povas imitar irga sorto de uceli o bestii.’ Nun il miaulis tante simile a katyuno, ke Toto erektis sua oreli e regardis omnube por vidar ube ol esis. ‘Pose,’ duris Oz, ‘me tedis pri to, e divenis balonisto.’

‘Quo esas to?’ demandis Dorothy.

‘Homo qua acendas per balono dum cirko-dio por atraktar turbo de homi ed igar ke li pagez por vidar la cirko,’ il explikis.

‘Ho,’ el dicis; ‘me komprenas.’

‘Nu, uldie me acendis per balono e la kordi tordesis, por ke me ne povis retrodecendar. Ol iris adsupre tra la nubi, tante fore ke aero-fluo frapis ol e forportis ol de multa e multa milii. Dum dio e nokto me voyajis tra la aero, e ye la duesma matino me vekis e trovis, ke la balono flotacas super lando stranj e belega.

‘Ol gradope decensis, e me tote ne nocesis. Ma me trovis me inter stranja populo qua, vidante me venar ek la nubi, supozis ke me esas granda Sorcisto. Me komprenende lasis li opinionar tale, pro ke li timez me, e promisez facar irgo quon me deziras.

‘Nur por amuzar me, ed okupar la bona homi, me imperis ke li konstruktez ca Urbo, e mea palaco; e li facis omno volunte e bone. Lore me pensis, pro ke la lando esis tre verd e belega, ke me nomizez ol la Smeralda Urbo, e por plu bone fitigar la nomo, me pozis verd orel-binokli an l’omna homi, por ke omno vidata esez verda.’

‘Ma ka omno ne esas verda?’ demandis Dorothy.

‘Ne plu kam en irg altra urbo,’ respondis Oz; ‘ma per portar verd orel-binokli, nu, evidente omno semblas verda a vi. La Smeralda Urbo konstruktesis multa yari ante nun, nam me esis yunulo kande la balono adhike portis me, e me nun esas tre olda homo. Ma mea populo nun esas portanta verd orel-binokli ye lia okuli tante longatempe, ke la maxim multo de li opinionas, ke ol advere esas Smeralda Urbo, ed ol es certe belega loko, abundas de juveli e precoza metali, ed omna bonajo bezonata por felicigar on. Me esis bona al populo, e li prizas me; ma depos la konstrukto di ca Palaco, me inkluzas me e ne vidas irgu de li.

‘Un de mea maxim granda timi esis la Sorcerini, nam quankam me havas tote nula povi magial, me balde saveskis, ke la Sorcerini povas facar marvelaji. Esis quar en ca lando, e li regnis la populi habitanta en la Nordo e Sudo ed Esto e Westo. Fortunoze, la Sorcerini del Nordo e Sudo esas benigna, me savis ke li ne nocos me; ma la Sorcerini del Esto e Westo esis terorinde maligna, e se li ne supozus ke me esas plu povoza kam eli ipsa, eli certe destruktus me. Mem tale, me vivis per mortiganta pavoro pri eli dum multa yari; do vi povas imaginar, ke me tre joyis saveskinte ke tua domo falabis adsur la Maligna Sorcerino del Esto. Kande vi venis a me, me volis promisar irgo se vi nur mortigus l’altra Sorcerino; ma nun vi ya fuzabis el, e me shamas dicar, ke me ne povas satisfacar mea promisi.’

‘Me opinionas, ke tu esas tre mala viro,’ dicis Dorothy.

‘Ho no, mea karo; me esas advere tre bona viro; ma me konfesas, ke me esas tre mala Sorcisto.’

‘Ka tu ne povas donar cerebro a me?’ demandis la Terorigilo.

‘Tu ne bezonas ol. Tu saveskas ulo omnadie. Infanto havas cerebro, ma ol ne savas multo. Experienco esas l’unika kozo qua donas savo, e quante longe tu esas sur la tero, tante plusa experienco tu certe ganas.’

‘Lo esas forsan vera,’ dicis la Terorigilo, ‘ma me esos tre desfelica sen ke tu donos cerebro a me.’

La falsa Sorcisto sorgeme regardis lu.

‘Nu,’ il dicis sospirante, ‘me ne esas bona magiisto, quale me dicis; ma se tu venos a me morge matine, me burizos tua kapo per cerebro. Tamen me ne povas docar tu quale uzar ol; ton tu ipse mustos trovar.’

‘Ho, danko—danko!’ kriis la Terorigilo. ‘Me trovos quale uzar ol, ne pavorez!’

‘Ma ka pri mea kurajo?’ anxie demandis la Leono.

‘Me esas certa, ke tu ja havas multa kurajo,’ respondis Oz. ‘Tu bezonas nur su-fido. Esas nula vivanto afrontante danjero qua ne pavoras. Vera kurajo esas mem pavorante afrontar danjero, e ta sorto de kurajo tu sate posedas.’

‘Forsan yes, ma me pavoras irgekaze,’ dicis la Leono. ‘Me ya esos tre desfelica sen ke tu donos a me la kurajo-sorto qua igas on obliviar ke lu pavoras.’

‘Bone; me donos a tu ta kurajo-sorto morge,’ replikis Oz.

‘Ka pri mea kordio?’ demandis la Stana Hakisto.

‘Nu, pri to,’ respondis Oz, ‘me opinionas ke tu eroras dezirar kordio. Ol igas desfelica preske omna homi. Se tu nur savus to, tu esas fortunoza ne havar kordio.’

‘To esas opiniono,’ dicis la Stana Hakisto. ‘Pri me, me tolerus omna desfeliceso sen murmuro, se tu donus kordio a me.’

‘Bone,’ humile replikis Oz. ‘Venez a me morge e tu havos kordio. Me pleas Sorcisto dum tante multa yari, ke me darfas durar plear ta rolo poke longe.’

‘E nun,’ dicis Dorothy, ‘quale me retroiros a Kansas?’

‘Ni mustas meditar pri to,’ respondis la vireto. ‘Permisez me havar du-tri dii por meditar pri ta afero, e me esforcos trovar moyeno por portar tu trans la deserto. Dume vi omna traktesos kom mea gasti, e dum ke vi lojas en la Palaco, mea homi servos vi ed obedios via maxim mikra deziro. Esas nur un kozo quon me demandas reciproke por mea helpo—tala quale ol esas. Vi mustas konservar mea sekreto e ne dicez ad irgu ke me esas sharlatano.’

Li konsentis dicar nulo pri to quon li saveskis, e gaye retroiris a lia chambri. Mem Dorothy esperis ke ‘La Granda e Terorinda Sharlatano,’ quale el nomizis lu, trovos moyeno por retrosendar el a Kansas, e se il facus to, el volunte pardonus omno a lu.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 16

Chapitro 16

L’Arto magiala dil Granda Sharlatano

Ye la sequanta matino la Terorigilo dicis a sua amiki:

‘Gratulez me. Me iras ad Oz por fine aquirar mea cerebro. Rivenante me esos quale altra homi.’

‘Me sempre prizis tu quale tu esas,’ simple dicis Dorothy.

‘Tu esas benigna prizar Terorigilo,’ lu replikis. ‘Ma certe tu plu bone opinionos pri me audante la brila pensaji quin mea nova cerebro produktos.’ Lor lu adiis per gaya voco ed iris al Trono-Chambro, ube lu frapetis la pordo.

‘Enirez,’ dicis Oz.

La Terogilo eniris e trovis ke la vireto sidas apud la fenestro e profunde pensas.

‘Me venas por mea cerebro,’ la Terorigilo dicis kelke destranquile.

‘Ho yes; sideskez en ta sidilo, me pregas,’ respondis Oz. ‘Tu mustas pardonar me, pro ke me deprenos tua kapo, ma me mustas facar to por enpozar tua cerebro ye la justa loko.’

‘Esas bona,’ dicis la Terorigilo. ‘Tu esas libera deprenar ol, se ol esos plu bona kande tu ripozabos ol.’

Do la Sorcisto desligis lua kapo e vakuigis ol del palii. Pose il eniris la dopa chambro e prenis mezuro de brano, quan il mixis kun tre multa pingli ed aguli. Komplete kunsukusinte oli, il plenigis la suprajo dil kapo dil Terorigilo per ta mixuro e burizis la restanta spaco per palii por retenar ol. Rifixiginte la kapo dil Terorigilo a la korpo, il dicis a lu,

‘De nun tu esos granda homo, nam me donis a tu granda brandisanta cerebro.’

La Terorigilo esis e plezita e fiera pro la satisfaco di sua maxim granda deziro, e varme dankinte Oz lu retroiris a sua amiki.

Dorothy kurioze regardis lu. Lua kapo tre saliis ye la suprajo pro la cerebro.

‘Quon tu sentas?’ el demandis.

‘Me sentas me esar saja, certe,’ lu avide respondis. ‘Kande me kustumabos uzar mea cerebro, me savos omno.’

‘Pro quo ta pingli ed aguli eksaliis tua kapo?’ demandis la Stana Hakisto.

‘Ti es pruvo, ke lu esas akuta,’ komentis la Leono.

‘Nu, me devas irar ad Oz ed aquirar mea kordio,’ dicis la Hakisto. Do lu marchis al Trono-Chambro e frapetis la pordo.

‘Enirez,’ vokis Oz, e la Hakisto eniris e dicis,

‘Me venas por mea kordio.’

‘Bone,’ replikis la vireto. ‘Ma me mustas tranchar truo aden tua sino, por ke me povas enpozar tua kordio ye la justa loko. Me esperas, ke to ne dolorigos tu.’

‘Ho no,’ respondis la Hakisto. ‘Me tote ne sentos to.’

Do Oz adportis ladisto-cizego e tranchis quadrata trueto en la sinistra flanko dil sino dil Stana Hakisto. Pose, irinte al komodo, il ekprenis beleta kordio, tote fasonita ek silko e burizita per seg-pulvero.

‘Esas belegajo, ka ne?’ il demandis.

‘Yes ya!’ respondis la Hakisto, qua grande plezesis. ‘Ma kad ol esas benigna kordio?’

‘Ho, tre benigna!’ respondis Oz. Il pozis la kordio aden la sino dil Hakisto e pose ripozis la stano-quadrato e nete soldis ol ube ol esis ektranchita.

‘Yen,’ dicis il; ‘tu nun havas kordio pri qua irgu esus fiera. Me regretas ke me mustis rapecar tua sino, ma me advere ne povis evitar lo.’

‘Ne suciez pri la rapecuro,’ klamis la felica Hakisto. ‘Me es tre gratitudoza a tu, e nultempe oblivios tua benigneso.’

‘Ne parolez pri to,’ replikis Oz.

Lore la Stana Hakisto retroiris a sua amiki, qui deziris a lu omna joyo pro lua fortuno.

La Leono nun marchis al Trono-Chambro e frapetis la pordo.

‘Enirez,’ dicis Oz.

‘Me venas por mea kurajo,’ anuncis la Leono enirante la chambro.

‘Bone,’ respondis la vireto; ‘me queros ol a tu.’

Il iris ad armoro ed extensinte la manui ad alta tabulo deprenis botelo verda e quadrata, la kontenajo di qua il ekvarsis aden plado verd-orea e belege skultita. Pozante to avan la Poltrona Leono, qua flaris ol quaze lu ne prizis ol, la Sorcisto dicis,

‘Drinkez.’

‘Quo esas to?’ demandis la Leono.

‘Nu,’ respondis Oz, ‘se ol esus en tu, ol esus kurajo. Tu savas, komprenende, ke kurajo esas sempre en on; pro to ol advere ne povas nomizesar kurajo til ke tu glutabos ol. Do me konsilas tu, drinkez ol tam balde posible.’

La Leono ne plus hezitis, ma drinkis til ke la plado esis vakua.

‘Quon tu nun sentas?’ demandis Oz.

‘Me sentas me plena de kurajo,’ respondis la Leono, qua joyoze retroiris a sua amiki por dicar pri sua fortuno.

Oz nun sola ridetis pensante pri sua suceso per donir a la Terorigilo ed a la Stana Hakisto ed a la Leono exakte ti quin li supozis dezirar. ‘Quale me ne esus sharlatano,’ il dicis, ‘kande ta omna homi igas me facar to quon omni savas esas neposibla? Esis facila felicigar la Terorigilo e la Leono e la Hakisto, pro ke li imaginas ke me povas facar irgo. Ma bezonos plu kam imaginado por retroportar Dorothy a Kansas, e me esas certa ke me ne savas quale facar to.’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 17

Chapitro 17

Quale la Balono lansesis

Dum tri dii Dorothy audis nulo de Oz. Ti esis trista dii por la puerino, quankam elua omna amiki esis felica e kontenta. La Terorigilo dicis, ke esas marveloza pensaji en sua kapo; ma lu ne dicis quin oli esas, pro ke lu savis ke nulu povas komprenar oli ecepte lu ipsa. La Stana Hakisto marchante sentis sua kordio kliktiganta en sua sino; e lu dicis a Dorothy ke lu trovas ol esar plu benigna e plu tenera kam to quon lu posedabis kande lu esis ek karno. La Leono deklaris ke lu timas nulo sur la tero, e joyoze afrontus armeo de homi o dekeduo del feroca Kalidahi.

Do singlu del grupo satisfacesis ecepte Dorothy, qua mem plu deziregis retroirar a Kansas.

Ye la quaresma dio el joyis ke Oz advokis el, e kande el eniris la Trono-Chambro, lu afable dicis:

‘Sideskez, mea karo; me opinionas, ke me trovis moyeno por tu ekirar ca lando.’

‘E ka retroirar a Kansas?’ el avide demandis.

‘Nu, me ne certesas pri Kansas,’ dicis Oz; ‘nam me ne havas irga nociono a qua sinso ol esas. Ma unesme ni mustas transirar la dezerto, e pose tu facile trovos la voyo adheme.’

‘Quale me povas transirar la dezerto?’ el questionis.

‘Nu, me dicos to quon me pensas,’ dicis la vireto. ‘Komprenez, me venis aden ca lando per balono. Tu anke venis tra la aero, portita da ciklono. Do me pensas, ke la maxim bona moyeno por transirar la dezerto esas tra la aero. Facar cikolono esas ultre mea povo; ma me meditis pri la afero, e kredas, ke me povas facar balono.’

‘Quale?’ demandis Dorothy.

‘Balono,’ dicis Oz, ‘esas facita ek silko saturita per gluo por retenar la gaso en ol. Me havas sat multa silko en la Palaco, do ne esus desfacila facar balono. Ma en la tota lando esas nula gaso por plenigar la balono, por flotacigar ol.’

‘Se ol ne flotacus,’ komentis Dorothy, ‘ol ne esus uzebla.’

‘Lo es vera,’ respondis Oz. ‘Ma esas altra maniero flotacigar ol; to esas plenigar ol per varmeg aero. Varmeg aero ne esas tam bona kam gaso, nam se la aero koldeskus, la balono decensus aden la dezerto, e ni perdesus.’

‘Ni!’ klamis la puerino; ‘ka tu venos kun me?’

‘Yes, komprenende,’ respondis Oz. ‘Me tedesas esar tala sharlatano. Se me ekirus ca Palaco, mea populo balde deskovrus ke me ne esas Sorcisto, e lore li vexeskus pro ke me dupigis li. Do me mustas restar inkluzita en ca chambri dum la tota dio, e to esas tedanta. Me tre preferas retroirar kun tu a Kansas ed itere laborar en cirko.’

‘Me joyos ke tu akompanos me,’ dicis Dorothy.

‘Danko,’ il replikis. ‘Se tu helpos me kunsutar la silkaji, ni laboreskez pri nia balono.’

Do Dorothy prenis agulo e filo, e tam rapide kam Oz sekis la silko-bendi en apta formi, la puerino nete kunsutis oli. Unesme esis bendo ek hele verda silko, e pose bendo ek smeraldea silko; nam Oz havis kaprico facar la balono del diversa nuanci dil cirkondanta koloro. Dum tri dii li kunsutis l’omna bendi, ma tandem li havis granda sako ek verda silko plu longa kam duadek futi.

Lore Oz indutis ol ene per dina gluo por facar ol aerespruva, pose lu anuncis ke la balono esas pronta.

Omno preparita, Oz sendis komunikajo a sua populo, ke il vizitos frato Sorcisto habitanta en la nubi. L’informo rapide dissemesis tra l’urbo ed omni venis por spektar la marvelajo.

Oz imperis, ke la balono ekportesez adavan la Palaco, e la homi tre atenceme regardegis ol. La Stana Hakisto hakabis grand amaso de ligno, e nun lu acendis ol, ed Oz pozis l’infrajo dil balono super la fairo por ke la varmeg aero acensanta kaptesez en la silka sako. Gradope la balono bufis ed acensis aden la aero, til ke fine la korbego apene tushis la sulo.

Lore Oz eniris la korbego e dicis al omno homi per lauta voco:

‘Me nun foriras por vizitar. Dum ke me esas absenta, la Terorigilo regnos vi. Me imperas, ke vi obediez lu quale vi obedias me ipsa.’

La balono nun luktis kontre la kordo qua ligis ol al sulo, pro ke la aero en ol esis varmega, e do ol esis tante multe plu lejera kam l’extera aero ke ol forte tiris su por acensar aden la cielo.

‘Venez, Dorothy!’ kriis la Sorcisto; ‘hastez, o la balono forflugos.’

‘Me ne povas trovar Toto,’ replikis Dorothy, qua ne deziris abandonar elua hundeto. Toto kurabis aden la turbo por aboyar a katyuno, e Dorothy fine trovis lu. El sizis lu e kuris vers la balono.

El preske atingabis ol, ed Oz extensabis sua manui por helpar el enirar la korbego, ma, krak! sonis la kordi, e la balono acensis aden la aero sen el.

‘Retrovenez!’ el kriachis; ‘me volas anke irar!’

‘Me ne povas retrovenar, mea karo,’ kriis Oz del korbego. ‘Adio!’

‘Adio!’ omni kriis, ed omna okuli regardis adsupre ube la Sorcisto vehis en la korbego, sekundope acensante plu e plu alte aden la cielo.

E to es la lasto quon irgu de li vidis Oz, la Marveloza Sorcisto, quankam il forsan sekure atingis Omaha e nun restas ibe, segun nia savo. Ma la populo afecionoze memoris il, e dicis l’una a l’altra,

‘Oz esis sempre nia amiko. Kande il venis, il konstruktis por ni ca bela Smeralda Urbo, e nun forinte lu livis la Saja Terorigilo por regnar ni.

Ma dum multa dii li lamentis pro perdir la Marveloza Sorcisto, e ne konsolacesis.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 18

Chapitro 18

A la Sudo

Dorothy bitre ploris pro la paso di sua espero por irar adheme a Kansas; ma itere pensante pri l’omno, el esis felica ke el ne acensis per la balono. Ed el regretis perdir Oz, quale anke elua amiki.

La Stana Hakisto venis ad el e dicis,

‘Advere me esus negratitudoze se me ne lamentus por la homo qua donis a me mea bela kordio. Me kelke deziras plorar pro ke Oz es absenta, se tu benigne vishos mea lakrimi, por ke me ne rustifez.’

‘Kun plezuro,’ el respondis, e quik adportis tualet-tuko. Lore la Stana Hakisto ploris dum plura minuti, ed el sorgeme spektis la lakrimi e vishis oli per la tualet-tuko. Fininte, lu bone dankis el ed oleizis komplete su per sua juvelizita oleuyo, por gardar kontre acidento.

La Terorigilo esis nun la regnanto dil Smeralda Urbo, e quankam lu ne esis Sorcisto, la populo fieresis pri lu. ‘Nam,’ li dicis, ‘esis nul altra urbo en la tota mondo regnata da burizita homo.’ E, segun lia savo, li esis tote justa.

Ye la matino pos ke la balono acensabis kun Oz la quar voyajanti kunvenis en la Trono-Chambro e diskutis pri aferi. La Terorigilo sidis sur la granda trono e l’altri respektoze stacis avan lu.

‘Ni ne esas desfortunoza,’ dicis la nova regnanto; ‘nam ica Palaco e la Smeralda Urbo apartenas a ni, e ni povas agar segun nia plezuro. Rimemorante ke kurta tempo ante nun me esis sur stango en maizo-agro di farmisto, e ke me esas nun regnanto di ca belega Urbo, me tre satisfacesas pri mea destino.’

‘Me anke,’ dicis la Stana Hakisto, ‘esas tre plezita da mea nova kordio; ed, advere, to esas la nura kozo quon me deziris en la tota mondo.’

‘Pri me, me esas kontenta savar ke me esas tam brava kam irga bestio vivanta, se ne plu brav,’ humile dicis la Leono.

‘Se Dorothy nur kontentesus habitar en la Smeralda Urbo,’ dicis la Terorigilo, ‘ni omna esus kune felica.’

‘Ma me ne deziras habitar hike,’ kriis Dorothy. ‘Me deziras irar a Kansas, e lojar kun Onklino Em ed Onklulo Henry.’

‘Nu, quon ni facez?’ questionis la Hakisto.

La Terorigilo decidis pensar, e lu pensis tante forte ke la pingli ed aguli salieskis ek sua cerebro. Lu fine dicis:

‘Pro quo ne advokez l’Alizita Simii e demandez, ke li portez tu trans la dezerto?’

‘Me ne pensabis lo!’ Dorothy joyoze dicis. ‘La perfekt ideo. Me quik iros por l’Ora Chapeleto.’

Portinte ol aden la Trono-Chambro, el parolis la vorti magial, e balde la bando de Alizita Simii enflugis tra apertita fenestro e staceskis apud el.

‘Co esas la duesma foyo vu advokas ni,’ dicis la Rejo Simio reverencante avan la puerino. ‘Quon vu deziras?’

‘Me deziras, ke vi adportez me flugante a Kansas,’ dicis Dorothy.

Ma la Rejo Simio negis per kapsukusar.

‘Neposible,’ lu dicis. ‘Ni apartenas nur ad ica lando, e ne povas ekirar ol. Ne ja esis Alizita Simio en Kansas, e me supozas, ke nultempe esos, nam li ne apartenas ibe. Ni joyoze servos vu irgamaniere posibla, ma ni ne povas transirar la dezerto. Adio.’

E pos plusa reverenco la Rejo Simio extensis sua ali e forflugis tra la fenestro, sequata da sua tota bando.

Dorothy preske ploreskis pro senkurajigo.

‘Me vane disipis la sorco dil Ora Chapeleto,’ el dicis, ‘nam l’Alizita Simii ne povas helpar.’

‘Advere tre mala!’ dicis la bonkordia Hakisto.

La Terorigilo itere pensis, e lua kapo konvekseskis tante hororinde, ke Dorothy timis ke ol explozos.

‘Ni advokez la soldato havanta la verda vango-barbo,’ lu dicis, ‘e demandez ilua konsilo.’

Do la soldato advokesis ed timide eniris la Trono-Chambro, nam kande Oz vivis il nultempe permisesis irar plu adavane kam la pordo.

‘Ta puerino,’ dicis la Terorigilo al soldato, ‘deziras transirar la dezerto. Quale el povas?’

‘Me ne savas,’ respondis la soldato; ‘nam nulu ultempe transirabis la dezerto, ecepte Oz ipsa.’

‘Kad esas nulu qua povas helpar me?’ insisteme demandis Dorothy.

‘Forsan Glinda povas,’ il sugestis.

‘Qua esas Glinda?’ questionis la Terorigilo.

‘La Sorcerino del Sudo. El esas la maxim povoza del omna Sorcerini, e regnas la Quadlingi. Anke, elua kastelo situesas an la bordo dil dezerto, do el forsan savas pri maniero transirar ol.’

‘Glinda esas benigna Sorcerino, ka ne?’ demandis la puerino.

‘La Quadlingi opinionas, ke el es benigna,’ dicis la soldato, ‘ed el es benigna ad omni. Me audis, ke Glinda esas belega muliero savanta quale restar yuna malgre la multa yari dum ke el vivas.’

‘Quale me irus ad elua kastelo?’ demandis Dorothy.

‘La voyo al Sudo esas rekta,’ il respondis, ‘ma on dicas, ke ol havas multa danjeri por voyajanti. Esas sovaja bestii en la foresti, e raso de stranja homi qui ne prizas ke stranjeri transirez lia lando. Pro ta kauzo, nula Quadlingi ultempe venas al Smeralda Urbo.’

La soldato ekiris e la Terorigilo dicis,

‘Semblas, malgre la danjeri, ke esas maxim bona, ke Dorothy voyajez al Lando del Sudo e demandez, ke Glinda helpez el. Nam komprenende, se Dorothy restas hike, el nultempe retroiras a Kansas.’

‘Tu evidente pensis itere,’ komentis la Stana Hakisto.

‘Yes ya,’ dicis la Terorigilo.

‘Me iros kun Dorothy,’ deklaris la Leono, ‘nam me tedeskas pri tua urbo ed itere deziras la foresti e ruro. Me esas advere sovaja bestio, vi savas. Pluse, Dorothy bezonos ulo por protektar el.’

‘Lo es vera,’ konkordis la Hakisto. ‘Mea hakilo forsan esus utila ad el; do me anke iros kun el a la Lando del Sudo.’

‘Kande ni komencos?’ demandis la Terorigilo.

‘Ka tu iros?’ li suprizite demandis.

‘Certe. Sen Dorothy me nultempe havabus cerebro. El levis me del stango en la maizo-agro e duktis me al Smeralda Urbo. Do mea fortuno debesas ad el, e me nultempe livos el til ke el fine voyajeskos a Kansas.’

‘Danko,’ Dorothy dicis gratitudoze. ‘Vi omna esas tre benigna a me. Ma me deziras komencar tam balde posible.’

‘Ni iros morge matine,’ replikis la Terorigilo. ‘Do nun ni preparez, nam ol esos longa voyajo.’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 19

Chapitro 19

Atakata dal Arbori kombatanta

Ye la sequanta matino Dorothy adiis per kiso la beleta verda yunino, e li omna presis la manuo dil soldato havanta la verda vango-barbo, qua marchabis kun li til la pordego.

Rividante li, la Gardisto dil Pordego multe astonesis ke li livos la belega Urbo por trovar nova tribulo. Ma il quik klef-apertis lia orel-binokli, olquin il itere pozis aden la verda buxo, e donis a li multa bondeziri por portar kun li.

‘Vu esas nun nia regnanto,’ il dicis al Terorigilo; ‘do vu mustas rivenar a ni tam balde posible.’

‘Me certe facos lo se posible,’ replikis la Terorigilo; ‘ma me mustas unesme helpar Dorothy irar adheme.’

Dorothy donante al afabla Gardisto final adio dicis,

‘Me esis tre benigne traktita en tua belega Urbo, ed omni esis tre komplezant a me. Me ne povas dicar quante gratitudoza me esas.’

‘Ne esforcez to, mea karo,’ il replikis. ‘Ni tre prizus retenar tu kun ni, ma se tu deziras retroirar a Kansas, me esperas ke tu trovez moyeno.’ Lore il apertis la pordego dil extera muro e li ekiris e komencis lia voyajo.

La suno multe brilis dum ke nia amiki turnis sua vizaji vers la Lando del Sudo. Li omna esis tre gaya, e ridis e kune babilis. Dorothy itere esis esperoza irar adheme, e la Terorigilo e la Stana Hakisto joyis esar utila ad el. Pri la Leono, lu ravisate sniflis la liber aero e jetis sua kaudo ambalatere pro pura joyo esar itere en la ruro, e Toto kuris cirkum li e chasis falenti e papilioni dum ke lu gaye aboyas.

‘La vivo dil Urbo tote ne konvenas a me,’ komentis la Leono dum ke li briske marchis. ‘Me perdis multa karno depos ke me lojas hike, e nun me deziregas demonstrar a l’altra bestio, quante kurajoza me esas.’

Li nun turnis su e juis lasta regardo al Smeralda Urbo. Li povis vidar nur amaso de turmi e turmo-pinti dop la verda muri, ed alte super omno la klosho-turmi e kupolo dil Palaco di Oz.

‘Oz konkluze ne esis desbona Sorcisto,’ dicis la Stana Hakisto sentante sua kordio kliktiganta en sua sino.

‘Il savis quale donar cerebro a me, ed anke tre bona cerebro,’ dicis la Terorigilo.

‘Se Oz glutabis dozo del sama kurajo quan il donis a me,’ anke dicis la Leono, ‘il esabis bravulo.’

Dorothy dicis nulo. Oz ne satisfacabis sua promiso ad el, ma il agabis segun posibleso, do el pardonis il. Quale il dicabis, il esis bona homo, mem se il esis desbona Sorcisto.

La voyajo dil unesma dio esis tra verd agri e brila flori extensanta omnalatere cirkum la Smeralda Urbo. Tanokte li dormis sur la herbaro, nulo super li ecepte la steli; e li repozis ya tre bone.

Matine li duris voyajar til ke li venis a densa foresto. Esis nula voyo cirkum ol, nam ol semblis extensar al sinistra latero ed al dextra latero tam fore kam li povas vidar; e pluse li ne audacis chanjar la direciono di sua voyajo pro timo perdesar. Do li serchis loko ube li maxim facile povus enirar la foresto.

La Terorigilo avaniranta fine deskovris grand arboro havanta tante larje extensita branchi, ke esis spaco sube por la trupo pasar. Do lu avane marchis al arboro, ma jus irante sub l’unesma branchi, oli bendis adinfre e tordis su cirkum lu, e quik lu levesis del sulo e jetesis kapavane adinter sua kompananta voyajanti.

To ne nocis la Terorigilo, ma surprizis lu, e lu aspektis kelke vertijoza kande Dorothy stacigis lu.

‘Hike es altra spaco inter l’arbori,’ vokis la Leono.

‘Me unesme probez ol,’ dicis la Terorigilo, ‘name me ne nocesos jetita.’ Lu marchis parolante ad altra arboro, ma olua branchi quik sizis lu ed itere jetis lu retroe.

‘Quale stranja,’ klamis Dorothy; ‘quon ni facez?’

‘L’arbori evidente decidis kombatar ni, e haltigar nia voyajo,’ komentis la Leono.

‘Me opinionas, ke me ipsa probez ol,’ dicis la Hakisto, e pozinte sua hakilo sur sua shultro, lu marchis al unesma arboro olqua tante rude traktabis la Terorigilo. Granda brancho bendante adinfre por sizar lu, la Hakisto hakis tante feroce ke lu tranchis ol en du peci. Quik l’arboro sukusis sua omna branchi quaze ol doloras, e la Stana Hakisto sekure pasis sub ol.

‘Venez!’ lu kriis a l’altri; ‘hastez!’

Li omna kuris adavane e pasis sub l’arboro sen noco ecepte Toto, qua kaptesis da brancheto ed esis sukusita til ke lu ululas. Ma la Hakisto rapide forhakis la brancho e liberigis la hundeto.

L’altra arbori dil foresto facis nulo por ditenar li, do li decidis ke nur l’unesma rango dil arbori povas bendar adinfre lia branchi, e ke oli probable esas la policiani dil foresto, e donesis ta marveloza povo por gardar kontre stranjeri.

La quar voyajanti facile marchis tra l’arbori til ke li venis al fora bordo dil foresto. E lore astonate li trovis su avan alta muro qua semblis esar ek blanka porcelano. Ol esis glata, quale surfaco di plado, e plu alta kam lia kapi.

‘Quon ni nun facez?’ demandis Dorothy.

‘Me facos skalo,’ dicis la Stana Hakisto, ‘nam ni certe mustas klimar la muro.’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 20

Chapitro 20

La Lando delikata e porcelana

Dum ke la Stana Hakisto facis skalo ek ligno trovita en la foresto, Dorothy kushis su e dormeskis, nam el esis fatigita dal longa marchado.

La Leono anke kurvigis su por dormar e Toto kushis su apud lu.

La Terorigilo spektis la Hakisto laboranta, e dicis a lu,

‘Me ne komprenas pro quo ca muro esas hike, nek ek quo ol es facita.’

‘Repozigez tua cerebro e ne suciez pri la muro,’ replikis la Hakisto; ‘Kliminte ol, ni saveskos to quo esas trans ol.’

Pos kelka tempo la skalo kompletigesis. Ol aspektis negracila, ma la Stana Hakisto certesis ke ol esas forta ed utila a lia skopo. La Terorigilo vekigis Dorothy e la Leono e Toto, e dicis a li ke la skalo esas pronta. La Terorigilo unesme acensis la skalo, ma esis tante nehabila ke Dorothy mustis proxime sequar por ke lu ne falez. Pozante sua kapo super la suprajo dil muro, la Terorigilo dicis, ‘Ho me!’

‘Procedez,’ klamis Dorothy.

Do la Terorigilo klimis adsupre e sideskis sur la suprajo dil muro, e Dorothy pozis sua kapo super la muro e kriis,

‘Ho me!’ same kam kriabis la Terorigilo.

Pose venis Toto, e quik aboyeskis, ma Dorothy tacigis lu.

La Leono nun klimis la skalo, e laste venis la Stana Hakisto; ma li amba kriis, ‘Ho me!’ regardante trans la muro. Sidante en rango sur la suprajo dil muro, li omna regardis adinfre e vidis stranja vidajo.

Avan li esis larja lando havanta sulo tam glata e brilanta e blanka kam la bazo di pladego. Dissemita cirkume esis multa domi tote konstruktita ek porcelano e piktita per la maxim brila kolori. Ta domi esis tre mikra, la maxim granda nur tam alta kam la tayo di Dorothy. Esis anke beleta stableti e cirkum oli fenci porcelana, e multa bovi e mutoni e kavali e porki e hani, ti omna facita ek porcelano, stacis en grupi.

Ma maxim stranja esis la homi habitanta ca stranja lando. Esis melkistini e pastorini havanta brile kolorizita korsaji ed orea makuli sur lia robi; e princini havanta la maxim belega robi arjentea ed orea e purpura; e pastoruli vestizita per brachi havanta strii rozea e flava e blua, ed ora bukli sur lia shui; e princuli portanta kroni juvelizita sur lia kapi e sutani ek erminfeli e vamsi satina; e drola klauni en robi plesita ed havante reda makuli sur lia vangi e chapeleti alta e pinta. E, maxim stranje, ta omna homi esis facita ek porcelano, mem lia vesti, ed esis tante mikra ke la maxim alta de li esis ne plu alta kam la genuo di Dorothy.

Komence nulu mem regardis la voyajanti, ecepte un purpura hundeto porcelana havanta extraordinare granda kapo, qua venis al muro ed aboyis e li per mikra voceto, e pose forkuris.

‘Quale ni decensos?’ demandis Dorothy.

Li trovis ke la skalo esas tante pezoza, ke li ne povas tirar ol adsupre, do la Terorigilo falis del muro e l’altri saltis adsur lu por ke la harda sulo ne nocez li. Komprenende li penis ne falar adsur lua kapo por ne pikar su per lua pingli. Omni sekure decensinta, li elevis la Terorigilo, la korpo di qua esis tre platigita, e frapetis la palii aden lua justa formo.

‘Ni mustas transirar ica stranja loko por atingar la fora bordo,’ dicis Dorothy; ‘name esus neprudenta irar per irg altra directiono ecepte rekte sudale.’

Li marcheskis tra la lando di homi porcelana, e li unesme renkontris melkistino porcelana qua melkis bovino porcelano. Li proximeskis, e la bovino subite pedfrapis e renversis la tabureto, la sitelo, e mem la melkistino ipsa, li omna falis adsur la sulo porcelana kun granda bruiso.

Dorothy shokesis vidar ke la bovino kurte frakasabis sua gambo, e ke la sitelo jacis en plura peceti, e la kompatinda melkistino havis nocho en sua sinistra kudo.

‘Yen,’ iracoze kriis la melkistino; ‘videz to quon vi facis! Mea bovino frakasis sua gambo, e me mustos duktar el al rapecero por ke ol esez riglutinata. Quon vi intencis venar adhike e pavorigar mea bovino?’

‘Me tre regretas,’ replikis Dorothy; ‘bonvole pardonez ni.’

Ma la beleta melkistino tro vexesis por respondar. El prenis budante la gambo e forduktis el, la kompatinda animalo klaudikis per tri gambi. Livante li, la melkistino lansis multa regardeti reprochoze trans la shultro vers la nehabila stranjeri, e portis sua kudo nochita a sua flanko.

Dorothy tre chagrenis pro ta acidento.

‘Ni mustas esar tre sorgema hike,’ dicis la bonkordia Hakisto, ‘o ni domajos ica beleta hometi til ke li ne rekuperos.’

Kelke plu fore Dorothy renkontris yuna princino maxim belege vestizita, qua quik haltis vidante la stranjeri e forkureskis.

Dorothy deziris vidar la Princino, do el kuris vers el; ma la porcelanino kriis:

‘Ne chasez me! ne chasez me!’

El havis tante pavoroza voceto ke Dorothy haltis e dicis,

‘Pro quo ne?’

‘Pro ke,’ respondis la princino anke haltante de sekura disto, ‘se me kurus, me forsan falus e ruptus me.’

‘Ma ka vu ne povos rapecesar?’ demandis la puerino.

‘Ho yes; ma on nultempe esas tam bela pos rapecesir, vu savas,’ respondis la princino.

‘To me supozas,’ dicis Dorothy.

‘Yen Sioro Jokero, un de nia klauni,’ duris la porcelanino, ‘qua sempre probas staceskar sur lua kapo. Lu ruptis su tante ofte, ke lu rapecesas en cent loki, e tote ne aspektas belete. Lu venas, e vi povas ipse vidar.’

La gaya Klauneto ya marchis vers li, e Dorothy vidis ke, malgre lua bela vesti reda e flava e verda, lu tote kovresis per fendeturi extensanta omnaloke e montranta, ke lu multaloke esis rapecita. La Klauno pozis sua manui aden sua poshi, e pos ke lu bufabis sua vangi ed impertinente gestabis per la kapo, il dicis,

‘Ho bela damego,

Pro quo regardego

Ad olda Sioro Jokero?

Tu es tam bizara,

Extraordinara

Kam irga dansant rinocero!’

‘Tacez, sioro!’ dicis la princino; ‘ka tu ne vidas ke ti esas stranjeri, e devas traktesar per respekto?’

‘Nu, me suspektas ke me ya respektas,’ deklaris la Klauno, e quik staceskis sur sua kapo.

‘Ne atencez Sioro Jokero,’ dicis la princino a Dorothy; ‘lu esas multe frakasita en sua kapo, e to igas lu fola.’

‘Ho, me tote ne atencas,’ dicis Dorothy. ‘Ma tu esas tante belega,’ el duris, ‘ke me certesas ke me povus tre amar tu. Ka tu ne permisas, ke me portez tu a Kansas e pozez tu sur la mantelo-tabulo di Onklino Em? Me povas portar tu en mea korbo.’

‘To igus me tre desfelica,’ respondis la princino porcelana. ‘Komprenez, hike en nia propra lando ni vivas kontente, e povas parolar e movar quale ni deziras. Ma se ni esas forportita, nia junti quik rigideskas, e ni povas nur stacar rekte ed aspektar bele. Komprenende on expektas nulo plusa pri ni stacanta sur mantelo-tabuli ed armoreti e tabli en saloni, ma nia vivi esas multe plu agreabla hike en nia propra lando.’

‘Me ne igus tu desfelica por la mondo!’ klamis Dorothy, ‘do me nur adias.’

‘Adio,’ replikis la princino.

Li sorgeme marchis tra la lando porcelana. La animaleti e l’omna homi kuris ek lia voyo, timante ke la stranjeri ruptos li, e pos cirkume horo la voyajanti atingis la fora bordo dil lando e venis ad altra muro porcelana.

Tamen ol ne esis tam alta kam l’unesma, e stacante sur la dorso dil Leono, li omna povis klimar al suprajo. Pose la Leono pozis sua gambi sub su e saltis adsur la muro; ma saltante lu renversis kirko porcelana per sua kaudo e tote frakasis ol.

‘To esis mala,’ dicis Dorothy, ‘ma me advere opinionas, ke ni esis fortunoza ne plu domajir ca hometi kam ruptir gambo di bovino e kirko. Li omna esas tante frajila!’

‘Li ya esas,’ dicis la Terorigilo, ‘e me gratitudas, ke me esas facita ek palii e ne facile domajita. Esas en la mondo plu mala standi kam esar Terorigilo.’

La Sorcisto de Oz, Chapitro 21

Chapitro 21

La Leono divenas Rejo dil Bestii

Decensinte del muro porcelana la voyajanti trovis su en desagreabla lando plena de marshi e fango e kovrita da herbi alta e ranca. Esis desfacila marchar sen falar aden fangoza trui, nam la herbaro esis tante densa ke ol celis ti. Tamen per sorgema serchado li iris sekure til ke li atingis solida tero. Ma hike la lando semblis mem plu sovaja, e pos marchado long e fatiganta tra bushi li eniris altra foresto ube l’arbori esis plu grand e plu olda kam irg arbori li vidabis.

‘Ca foresto esas tote charmanta,’ deklaris la Leono cirkumregardante pro joyo; ‘me nultempe vidis plu belega loko.’

‘Ol aspektas tenebroza,’ dicis la Terorigilo.

‘Tote ne,’ replikis la Leono; ‘me dezirus habitar hike dum mea tota vivo. Videz quante mola esas la sika folii sub via pedi, e quante luxoza e verda esas la musko adheranta a ta old arbori. Certe nula bestio sovaja dezirus plu agreabla hemo.’

‘Forsan esas bestii sovaja nun en la foresto,’ dicis Dorothy.

‘Me tale supozas,’ replikis la Leono; ‘ma me ne vidas irgo de li.’

Li marchis tra la foresto til ke la nokto esis tro obskura por irar plu fore. Dorothy e Toto e la Leono kushis su por dormeskar, dum ke la Hakisto e la Terorigilo gardis li segun kustumo.

Jorne li itere marchis. Ante ke li irabis tre fore li audis basa sonado quale grondado di multa sovaj animali. Toto kelke ploretis ma l’altri ne pavoris e li restis marchante en la voyeto tre fulita til ke li venis a libera spaco en la foresto, en qua kolektesis centi de bestii de omna sorto. Esis tigri ed elefanti ed ursi e volfi e foxi ed omna altra sorti de natur-cienco, e dum instanto Dorothy pavoris. Ma la Leono explikis ke l’animali kunvenabis, e lu judikis pro lia grunado e grondado, ke li havis granda trublo.

Dum ke lu parolis, plura bestii remarkis lu, e quik la grand asemblo taceskis quaze per magio. La maxim granda tigro proximeskis a la Leono e reverencis, dicante,

‘Bonveno, Ho Rejo di Bestii! Vu venas en bona tempo por kombatar nia enemiko ed itere donar paco al omna animali dil foresto.’

‘Quo esas via trublo?’ nelaute demandis la Leono.

‘Ni omna minacesas,’ respondis la tigro, ‘da feroc enemiko qua recente eniris la foresto. Ol esas giganta monstro, quale grand araneo havanta korpo tam granda kam to di elefanto e gambi tam longa kam trunko di arboro. Ol havas ok de ta longa gambi, e marchante tra la foresto lu sizas animalo per gambo e tiras lu a sua boko, ube lu manjas ol quale araneo manjas musho. Nulu de ni esas sekura dum ke ca feroc ento vivas, e ni kunvenas por decidar quale havar sorgo pri ni, kande vu advenis inter ni.’

La Leono pensis dum instanto.

‘Kad esas altra leoni en ica foresto?’ lu demandis.

‘No; esis uli, ma la monstro manjis li omna. Ed ultre, nulu de li esis tam grand e brava kam vu.’

‘Se me mortigus via enemiko, ka vi reverencus a me ed obedius me kom Rejo dil Foresto?’ questionis la Leono.

‘Ni joyoze facos lo,’ respondis la tigro; e l’omna altra bestii bramis granda bramo: ‘Ni facos lo!’

‘Ube nun es via grand araneo?’ demandis la Leono.

‘Ibe fore inter la querki,’ dicis la tigro indikante per sua avana pedo.

‘Bone gardez ta mea amiki,’ dicis la Leono, ‘e me quik iras por kombatar la monstro.’

Lu adiis sua kamaradi e fiere formarchis por kombatar l’enemiko.

La grand araneo jacis dormante kande la Leono trovis ol, ed aspektis tante leda ke sua enemiko levis la nazo pro repugno. Olua gambi esis tam longa kam la tigro dicabis, e lua korpo esis kovrita per hari long e grosa. Ol havis granda boko kun rango de akuta denti longa de futo; ma olua kapo juntesis a la dika korpo per kolo tam dina kam la tayo di vespo. To sugestis a la Leono la maxim bona maniero kombatar la ento, e pro ke lu savis ke esas plu facila kombatar ol dum ke ol dormas, lu grande saltis rekte adsur la dorso dil monstro. Lore, per un frapego da sua pezoza pedo armizita per akuta ungli, lu frapis la kapo dil araneo de olua korpo. Saltinte al sulo, lu spektis til ke la longa gambi cesis friskar, e lu savis ke ol esis vere mortinta.

La Leono retroiris a la libera spaco ube la bestii dil foresto vartis, e fiere dicis,

‘Vi ne plus timez via enemiko.’

Lore la bestii reverencis a la Leono kom lia Rejo, e lu promisis rivenar e regnar li tam balde kam Dorothy sekure ireskabos a Kansas.

La Sorcisto de Oz, Chapitro 22

Chapitro 22

La Lando dil Quadlingi

La quar voyajanti sekure trapasis la restajo dil foresto, ed ekirinte olua tenebro, li vidis avan li eskarpa kolino kovrita de somito al bazo per granda rokaji.

‘To esos harda por klimar,’ dicis la Terorigilo, ‘ma malgre to ni mustas transirar ol.’

Do lu iris adavane e l’altri sequis lu. Li preske atingis l’unesma rokajo kande li audis rauka voco kriar,

‘Fortenez vi!’

‘Qua tu esas?’ demandis la Terorigilo. Lore kapo montris su super la roko e la sama voco dicis,

‘Ca kolino apartenas a ni, e ni ne permisas ke irgu transirez.’

‘Ma ni mustas transirar ol,’ dicis la Terorigilo. ‘Ni iras a la Lando dil Quadlingi.’

‘Ma vi ne iros!’ replikis la voco, e pasis de dop la roko la maxim stranja homo quan la voyajanti ultempe vidabis.

Lu esis tre kurta e plumpa ed havis granda kapo plata ye la suprajo e subtenita da dika kolo rugoza. Ma lu havis nula brakii, e vidante to, la Terorigilo ne timis, ke tal impotento povas preventar li klimar la kolino. Do lu dicis,

‘Me regretas ne facar to quon tu deziras, ma ni mustas transpasar tua kolino, sive tu permisas sive ne.’

Tam rapide kam fulmino-stroko la kapo dil homo lansesis adavane e lua kolo extensesis til ke la plata suprajo dil kapo frapegis la mezo dil Terorigilo, ed igis lu rulfalar kulbutante del kolino.

Preske tam rapide kam ol lansesabis, la kapo retrovenis al korpo, e la homo rauke ridis e dicis,

‘Esas ne tam facila kam tu opinionis!’

Koro de ridado tumultoza venis de l’altra roki, e Dorothy vidis centi del senbrakia Martelo-Kapi sur la kolino, unu dop omna roko.

La Leono tre iraceskis pro la ridado pri l’acidento dil Terorigilo, e bramante lauta bramo resonanta quale tondo, lu hastoze kuris a la kolino.

Itere kapo rapide lansesis, e la granda Leono rulfalis del kolino quaze lu pafesis da kanono-kuglego.

Dorothy kuris ed elevis la Terorigilo a sua pedi, e la Leono proximeskis kelke kontuzita e doloranta, e dicis,

‘Esas vana kombatar homi havanta frapanta kapi; nulu povas rezistar li.’

‘Ma quon ni povas facar?’ el demandis.

‘Advokez l’Alizita Simii,’ sugestis la Stana Hakisto; ‘tu ankore darfas komandar li unfoye.’

‘Bone,’ el respondis, e metinte l’Ora Chapeleto el dicis la vorti magial. La Simii, quale sempre, venis rapide, e pos poka instanti la tota bando stacis avan el.

‘Quon tu komandas?’ questionis la Rejo dil Simii reverencante profunde.

‘Portez ni trans la kolino aden la lando dil Quadlingi,’ respondis la puerino.

‘Ni facos lo,’ dicis la Rejo, e l’Alizita Simii quik sizis la quar voyajanti e Toto per sua brakii e forflugis kun li. Dum ke li pasis super la kolino, la Martelo-Kapi kriis pro vexeso, e lansis lia kapi alte aden la aero; ma li ne povis atingar l’Alizita Simii, qui sekure portis Dorothy ed elua kamaradi trans la kolino e depozis li en la belega lando dil Quadlingi.

‘To esis la lasta foyo quon vu povis advokar ni,’ dicis la chefo a Dorothy; ‘do adio e bona fortuno a vi.’

‘Adio, e tre multa danki,’ replikis la puerino; e la Simii acensis aden la aero e pos instanto desaparabis.

La lando dil Quadlingi semblis richa e felica. Esis agro pos agro de maturanta frumenti, e bone pavita voyi inter oli, e bela rivereti murmuranta e trans oli forta ponti. L’omna fenci e domi e ponti esis farbizita brile rede, quale ti esis farbizita flave en la lando dil Winkii e blue en la lando dil Munchkini. La Quadlingi ipsa, qui esis kurta e grosa ed aspektis plumpa e bonkordia, vestizesis per reda vesti olqui brilis kontre la verda herbari e flava frumenti.

La Simii depozabis li proxim farmo-domo, e la quar voyajanti marchis ad ol e frapetis la pordo. Ol apertesis dal spozino dil farmisto, e Dorothy demandinte ulo por manjar, la muliero donis a li bona dineo, tri sorti de tarti e quar sorti de kuketi, e boledo de milko por Toto.

‘Quante fore esas la Kastelo di Glinda?’ demandis la puero.

‘Ne tro fore,’ respondis la spozino dil farmisto. ‘Sequez la voyo al Sudo e vi balde atingos ol.’

Dankinte la benigna muliero, li restorita marcheskis, pasis l’agri e transiris la bela ponti, til ke li vidis avan li tre bela Kastelo. Avan la pordegi esis tri yunini vestizita per bela red uniformi pasmentizita; e Dorothy proximeskante, un de li dicis ad el,

‘Pro quo vu venas a la Lando Sudal?’

‘Por vidar la Benigna Sorcerino hike regnanta,’ el respondis. ‘Ka vu duktez me ad el?’

‘Dicez a me vua nomo, e me demandos ka el aceptas vu.’ Li dicis qui li esas, e la soldatino eniris la Kastelo. Pos poka instanti el rivenis por dicar, ke Dorothy e l’altri quik enirez.

La Sorcisto de Oz, fino

Chapitro 23

Gilda grantas la deziro di Dorothy

Ante ke li iros a Glinda, tamen, li duktesis a chambro dil Kastelo, ube Dorothy lavis sua vizajo e pektis sua hararo, e la Leono forsukusis la polvo ek sua krinaro, e la Terorigilo frapetis su aden sua maxim bona formo, e la Hakisto polisis sua stano ed oleizis sua junti.

Nun prizentinda, li omna sequis la soldatino aden chambrego ube la Sorcerino Glinda sidis sur trono ek rubini.

El esis e belega e yuna a lia okuli. Elua hararo havis koloro richa e reda e fluis per lokli sur elua shultri. Elua robo esis pure blanka; ma elua okuli esis blua, e li benigne regardis la puerino.

‘Quon me facez por tu, mea puero?’ el demandis.

Dorothy naracis sua tota historio al Sorcerino; quale la ciklono portabis el a la Lando Oz, quale el trovabis sua kompani, e pri l’aventuri marveloza quin li renkontrabis.

‘Mea maxim kara deziro nun,’ el anke dicis, ‘esas retroirar a Kansas, nam Onklino Em certe pensas ke ulo terorinda eventis a me, e lo igus el metar vesto traural; e sen ke la rekoltaji cayare esas plu bona kam dum la pasinta yaro, me esas certe ke Onklulo Henry ne povas afordar to.’

Glinda inklinis su e kisis la dolca vizajo levita dil amoza puerino.

‘Me benedikas tua kara kordio,’ el dicis, ‘me esas certa ke me povas dicar pri moyeno per qua tu povas retroirar a Kansas.’ Pose el anke dicis:

‘Ma, se yes, tu mustas donar l’Ora Chapeleto a me.’

‘Volunte!’ klamis Dorothy; ‘fakte, por me ol ne plus esas utila, e vu havanta ol povas komandar trifoye l’Alizita Simii.’

‘E me opinionas, ke me bezonas lia servo precize ta tri foyi,’ ridetante respondis Glinda.

Dorothy lore donis l’Ora Chapeleto ad el, e la Sorcerino dicis al Terorigilo,

‘Quon tu facos pos ke Dorothy livabos ni?’

‘Me retroiros al Smeralda Urbo,’ lu respondis, ‘nam Oz nomizis me la regnanto e la populo prizas me. Me nur anxias pri transiror la kolino dil Martelo-Kapi.’

‘Per l’Ora Chapeleto me komandos ke l’Alizita Simii portez tu al pordegi dil Smeralda Urbo,’ dicis Glinda, ‘nam esus regretinda privacar la populo de tante marveloza regnanto.’

‘Ka me es advere marveloza?’ demandis la Terorigilo.

‘Tu esas neordinara,’ respondis Glinda.

Turnante su al Stana Hakisto, el demandis:

‘Quo esos tua fato pos ke Dorothy livabos ica lando?’

Lu apogis su sur sua hakilo e pensis dum instanto. Pose lu dicis,

‘La Winkii esis tre benigna a me, e deziris ke me regnez li pos ke la Maligna Sorcerino mortabis. Me afecionas la Winkii, e se me povus retroirar a la Lando del Westo, me tre prizus regnar li por sempre.’

‘Mea duesma komando al Alizita Simii,’ dicis Glinda, ‘esos, ke li sekure portez tu a la lando dil Winkii. Tua cerebro esas forsan ne tam granda kam to dil Terorigilo, ma tu esas advere plu brilanta kam lu—esante bone polisita—e me esas certa, ke tu regnos saje e bone la Winkii.’

Lore la Sorcerino regardis la Leono grand e piloza, e demandis,

‘Pos ke Dorothy rivenabos ad elua propra hemo, quo esos tua fato?’

‘Trans la kolino dil Martelo-Kapi,’ lu respondis, ‘esas foresto splendid ed olda, e l’omna bestii ibe habitanta nomizis me lia rejo. Se me nur povus retroirar a ta foresto, me tre felice pasus mea vivo ibe.’

‘Mea triesma komando al Alizita Simii,’ dicis Glinda, ‘esos ke li portez tu a tua foresto. Pose, paruzinte la povo dil Ora Chapeleto, me donacos ol a la Rejo dil Simii, por ke lu e lua bando esez libera por sempre.’

La Terorigilo e la Stana Hakisto e la Leono nun avide dankis la Benigna Sorcerino por elua bonfacemeso, e Dorothy klamis,

‘Vu esas certe tam bona kam belega! Ma vu ne ja dicas, quale me retroiros a Kansas.’

‘Tua arjenta shui portos tu trans la dezerto,’ replikis Glinda. ‘Se tu savabis pri lia povo, tu povabus retroirar a tua Onklino Em ye l’unesma dio en qua tu venis a ca lando.’

‘Ma takaze me ne havabus mea marveloza cerebro!’ kriis la Terorigilo. ‘Me forsan pasabus mea tota vivo en la maizo-agro dil farmisto.’