sono de akvo elfluanta el botelo = kluk kluk
PAG §126
*graŭ* (§19)
"mal-malgraŭ, dank' al"
PAG §201 kaj §257 (en piednotoj)
IĈ (§39.1.13)
"virseksa", sufikso
Gunkel: GuVo
*IF* (§39.1.14)
"igi io", sufikso
PAG §414
IP (§39.1.18)
"neduuma (nek viro, nek virino)", sufikso
lnterglos\o (§35.4)
la planlingvo "Inter- glossa"
lnterlingva\o (§35.4)
la planlingvo "Inter- lingua"
lnterlingve\o (§35.4)
la planlingvo "lnter- lingue "
*ISTAN* (§39.1.19)
"lando", sufikso
Aktoj de la Akademio lll
*iŝi* (§19)
ina versio de la pro- nomo "ili", "tiuj vir- inoj" (proponita ina pronomo triapersona multe-nombra)
J (§39.1.23)
sekse neŭtrala kares- noma sufikso
JOBI (§39.3)
"2 je la okdeka poten- co", prefikso
*kaŭ* (§16.2)
"kaj/aŭ"
Kazablank\o (§35.3)
havenurbo en Maroko
Poŝatlaso de la Mondo
KIBI (§39.3)
"2 je la deka potenco", prefikso
kluk kluk (§18.3)
sono de akvo elfluanta el botelo = glu glu
PAG §126
*kodumaton\o* (§37.6)
koduma maratono, "kod(um)festo"
§43
701
Elemento
Klarigo
Fonto
*kompufon\o* (§37.6)
telefono, kiu esence es- tas komputilo, = saĝ- telefono, lerta telefono
Lingvafranka\o (§35.4)
iama piĝina interlingvo ĉe Mediteraneo
Loglan\o (§35.4)
la planlingvo "Lo- glan", "la logla"
Loĵban\o (§35.4)
la planlingvo "Lojban"
MEBI (§39.3)
"2 je la dudeka poten- co", prefikso
Meka\o (§2.2)
"Mekko"
*mon\o* (§39.2.18)
evitinda mallongigo de "monofonio°"
mono\o (§39.2.18)
mallongigo de "mono- fonio°"
Wennergren: Roko kaj Popo
monofoni\o (§39.2.18)
"unukanala sonrepro- duktado"
Esperanta Bildvortaro
Muharam\o (§9.1.6)
la unua monato de la is- lama jaro (arabe "al- Muharram ")
*na* (§19)
rolvorteto por rekta ob- jekto
Makkink: Nia Fun- damento sub lupeo, Cherpillod: Leksikaj Vagadoj
*nen* (§19)
"ne" (respondvorto)
Plena Ilustrita Vortaro kun Suplemento
nonilion\o (§23.2)
"10 je la 54-a potenco", internacia vorto (angle
"nonillion")
Nova-Skoti\o (§1.2)
provinco en Kanado
Aktoj de la Akademio III
Novial\o (§35.4)
la planlingvo "Novial"
*OFON* (§39.1.25)
"lingvano, lingvaneco", sufikso
Gunkel: GuVo
OJD (§39.1.26)
"similformaĵo...", vari- anto de la sufikso OID
Wells: Concise Esper- anto and English Dicti- onary
702
§43
Elemento
Klarigo
Fonto
Okcidental\o (§35.4)
la planlingvo "Oc- cidental"
o kej (§18.4)
"bone!"
Wells: English - Esper- anto - English dictio- nary
oktilion\o (§23.2)
"10 je la 48-a potenco", internacia vorto (angle
"octillion")
OMETR (§39.1.30)
"mezurilo", sufikso
En PIV kiel METR
OMETRI (§39.1.31)
"scienca mezurado", sufikso
En PIV kiel METRI
Orom\o (§35.4)
ano de la plej mult- nombra gento de Etiop- ujo
*OTEK* (§39.1.32)
"kolekto, kolektejo, ko- lektujo", sufikso
En PIV kiel TEK
pajtr\o (§4.3)
"patro aŭ patrino" (pro- ponita sekse neŭtrala vorto)
parent\o (§4.3)
"patro aŭ patrino" (pro- ponita sekse neŭtrala vorto)
PEBI (§39.3)
"2 je la kvindeka poten- co", prefikso
Picburg\o (§2.1)
urbo en Pensilvanio, Usono
PJ (§39.1.23)
karesnoma sufikso por neduumaj homoj
platin\o (§38.2.20)
"plateno" (speco de metalo)
Dr Esperanto: Mezdu- narodnyj Jazyk ["La Unua Libro"], Zamen- hof: la Fundamenta Krestomatio p. 233 (en PIV estas alia vorto platin\o kun tute alia si- gnifo)
Elemento
Klarigo
Fonto
Pocdam\o (§2.1)
la ĉefurbo de la federa- cia lando Brandenburgo en Germanujo
Cherpillod: Nepivaj Vortoj (ĉe *Potsdamo*)
*pseŭd\a* (§39.2.21)
"malvera, kaŝita, ŝajna, iluzia"
PAG §422 ĉe la pre- fikso PSEŬDO
ri (§11.5)
"li aŭ ŝi", "tiu persono" (proponita sekse neŭtra- la pronomo triapersona unu-nombra homa)
*Sanhelen \ o* (§39.2.23)
"Sankta Heleno" (brita insulo en Atlantiko)
Poŝatlaso de la Mondo
*Sanpier\o* (§39.2.23)
"Sankta Petro" (franca insulo en Atlantiko)
Poŝatlaso de la Mondo
sekstet\o (§39.1.35)
"muzikaĵo por sesopo da muzikistoj"
Krause: Grofies Wor- terbuch Esperanto- Deutsch
sekstilion\o (§23.2)
"10 je la 36-a potenco", internacia vorto (angle
"sextillion")
Senthelen\o (§39.2.23)
"Sankta Heleno" (brita insulo en Atlantiko)
Sentpier\o (§39.2.23)
"Sankta Petro" (franca insulo en Atlantiko)
septilion\o (§23.2)
"10 je la 42-a potenco", internacia vorto (angle
"septillion")
sis (§23.1.1)
"ses"
Solresol\o (§35.4)
la planlingvo "Solre- sol"
somal\o (§35.4)
ano de la ĉefgento de Somalujo, ano de Somalujo
Wells: English - Esper- anto - English dictio- nary, Listo de Re- komendataj Landno- moj. En PIV kiel monu- nuo.
spoz\o (§4.3)
"edzo aŭ edzino" (pro- ponita sekse neŭtrala vorto)
Elemento
Klarigo
Fonto
stere\o (§39.2.18)
"stereofonio, dukanala sonreproduktado"
Wennergren: Roko kaj Popo
STIF (§38.4.1)
parenceco kreita per re- geedziĝo, prefikso
PAG §425 (rimarko I)
svazi\o (§35.4)
ano de la ĉefgento de Svazilando, ano de Sva- zilando
Wells: English - Esper- anto - English dictio- nary, Listo de Re- komendataj Landnomoj
TEBI (§39.3)
"2 je la kvardeka poten- co", prefikso
tigraj\o (§35.4)
ano de unu el la gentoj de Etiopujo
tik tak (§18.3)
sono de mekanika hor- loĝo
PAG §126
tofu\o (§2.1)
speco de sojkazeo (en PIV "toŭfuo")
Wells: English - Esper- anto - English dictio- nary
Tokipon\o (§35.4)
la planlingvo "toki pona"
Tokpisin\o (§35.4)
kreola lingvo parolata en Papuo-Nov-Gvineo
*UK* (§39.1.36)
"kastrita besto", sufikso
PAG §372 (rimarko II)
Vakajam\o (§2.1)
urbo en Japanujo
Poŝatlaso de la Mondo
*Varŝav\o* (§35.3)
"Varsovio"
Ŝulco: Leksara kolekto de ofte uzataj propraj nomoj
VIDEO (§39.2.29)
"tehniko de elektronika registrado kaj re- produktado de moviĝ- antaj bildoj", prefikso
Plena llustrita Vortaro kun Suplemento, en PIV kun la formo VIDE
Vinĉestr\o (§2.1)
urbo en Anglujo
En PlV kiel speco de memordisko
vu\o (§1.2)
"duobla vo, vavo", nomo de la litero W
Pokrovskij: Komputada leksikono
ZEBI (§39.3)
"2 je la sepdeka poten- co", prefikso
Grekaj literoj
Aperas nomoj de grekaj literoj (§19). El la plene esperantigitaj nur delt\o,
epsilon\o, jot\o, lambd\o kaj omeg\o troviĝas en PIV(por la aliaj PIVdonas nur duone esperantigitajn formojn sen O-finaĵo). Alf\o, bet\o kaj gam\o trov- iĝas en Wuster, Enciklopedia Vortaro Esperanta-Germana. Rot\o troviĝas en Pokrovskij, Komputada leksikono. La aliaj estas de Wennergren: alf\o, bet\o, gam\o, zet\o, et\o, tet\o, kap\o, mu\o, nu\o, ksi\o, omikron\o, pi\o, rot\o, sigm\o, taŭ\o, upsilon\o, fi\o, hi\o, psi\o. El la duone esperantigitaj nomoj tri estas de Wennergren: epsilon, omikron kaj upsilon. La aliaj estas en PIV.
Hebreaj literoj
Aperas duone esperantigitaj nomoj de hebreaj literoj (§19): alef bet, gimel, dalet, he, vav, zain, het, tet, jod, kaf, lamed, mem, nun, sameh, ain, pe, cadi, kof, reŝ, ŝin, tav. Ili estas el la Psalmaro de La Sankta Biblio (sed ili verŝajne ne estas Zamenhofaj).
Tononomoj
Aperas specialaj nomoj por bemolaj kaj diesaj tonoj (§19): *As*, *Ais*, *Bes*, *Bis*, *Ces*, *Cis*, *Des*, *Dis*, *Es*, *Eis*, *Fes*, *Fis*, *Ges*, *Gis*. Ili troviĝas en Wuster, Enciklopedia Vortaro Esperanta- Germana kaj en Desmet', Bildvortaro.
Nombrovortoj
Menciiĝas kelkaj maloftegaj nombrovortoj (§23.2): undecilion\o, duodecilion\o, tredecilion\o, kvatuordecilion\o, kvindecilion\o, seksdecilion\o, septendecilion\o, oktodecilion\o, novemdecilion\o, vigintilion\o, centilion\o. Ili estas de Wennergren.
Tabelvortoj
Menciiĝas neoficialaj kaj nepre evitendaj tabelvortoj je ALI (§13.3). Nur du el ili, *aliel* kaj *alies* estas registritaj en PIV. Kvin el la aliaj, *aliam*, *alie*, *alio*, *aliu* kaj (nerekte) *alia*, estas menciitaj en PAG §62 kaj §88 (rimarko I). En Cherpillod: Nepivaj Vortoj aperas *alial* kaj *aliom*.
Ekkriaj vortetoj, sonimitoj
Aperas kelkaj alternativaj skriboj de ekkriaj vortetoj kaj sonimitoj (§18.4). Ili estas de Wennergren: hu ra, ho la, a ha, e he, o ho, mjaŭ.
44. Gramatika vortareto
PMEG uzas netradiciajn gramatikajn esprimojn. La sekva listo enhavas mal- longajn klarigojn de ili. Iuj gramatikaj esprimoj de PMEG estas tamen tiel memklarigaj, ke ne estas necese ilin listigi ĉi tie. La tradiciaj vortoj, kiuj menciiĝas en la klarigoj, estas laŭ PAG. Rimarku, ke la PMEG-aj esprimoj ne ĉiam estas precize samsignifaj kiel la respondaj vortoj de PAG. Se vin interesas, kial PMEG uzas netradiciajn gramatikajn terminojn, legu la aldonon "Pri la gramatikaj terminoj en PMEG" (§45).
Radiko, kiu estas uzata precipe por fari kunmetitajn vortojn. Afiksoj, kiujn oni metas post aliaj radikoj, no- miĝas sufiksoj (= postafiksoj). Afiksoj, kiujn oni me- tas antaŭ aliaj radikoj, nomiĝas prefiksoj (= antaŭ- afiksoj).
La ordinara speco de frazo, en kiu la subjekto estas tiu, kiu faras la agon de la ĉefverbo. Vidu ankaŭ pasivo.
Frazrolo, kiu montras tiun, al kiu la eldiro estas direkt- ata. Tradicie nomata "vokativo".
Frazparto, kiu ordinare staras tuj post alia frazparto, kaj kiu montras la saman aferon per aliaj vortoj. Tradi- cie nomata "apozicio".
Frazparto, en kiu la ĉefvorto estas A-vorto.
Vorteto, kiu povas roli simile kiel A-vorto, kvankam ĝi ne havas A-finaĵon, ekz. tiu, iu, ĉia, kies, ĉies, ambaŭ. Tradicie nomata "pronomo".
Vorto kun la finaĵo A. Tradicie nomata "adjektivo".
Ordinara memstara frazo. Tradicie nomata "ĉef- propozicio". Vidu ankaŭ subfrazo.
Verbo kun iu el la finaĵoj AS, IS, OS, U, US. Tradicie nomata "predikato" aŭ "finitivo".
La plej grava vorto en frazparto. Aliaj partoj de fraz- parto estas rektaj priskriboj de la ĉefvorto. Tradicie nomata "kerno-vorto".
Vokala sono, en kiu la lango moviĝas de unu pozicio en la buŝo al alia.
Sono, kiu laŭ la elparola maniero estas (mallonga) vo- kalo, sed kiu rolas en la lingvo kiel konsonanto.
afikso (§38.1)
aktivo (§3.2)
alvoko (§12.1.2)
apudmeto (§25.3)
A-vorta fraz- parto (§7.2)
A-vorteca vort- eto, A-eca vort- eto (§15)
A-vorto (§5)
ĉeffrazo (§3.2)
ĉefverbo (§3.2)
ĉefvorto (§3.3)
diftongo (§2.1)
duonvokalo (§2.1)
ekkria vorteto (§18)
Vorteto, kiu esprimas senton, ekz. ho, he, ha, lo, stop, baf. Tradicie nomata "interjekcio".
Vidu ĉe ŝajnafikso.
Vorteto, kiu povas roli simile kiel E-vorto en frazo, kvankam ĝi ne havas E-finaĵon, ekz. tiam, kiel, iom, nenie, tre, ankoraŭ, hodiaŭ, ĉi, for. Tradicie nomata "primitiva adverbo".
Frazparto, en kiu la ĉefvorto estas E-vorto.
Vorto kun la finaĵo E. Tradicie nomata "adverbo", sed la vorto adverbo inkluzivas ankaŭ multajn vortetojn, kiuj ne havas E-finaĵon. Tiaj vortetoj nomiĝas en pMeG E-vortecaj vortetoj.
Lingva elemento, kiun oni metas post radiko, kun- metaĵo aŭ vorteto, por fari vorton, aŭ por ŝanĝi la sig- nifon de vorto. O, A, E, I, AS, IS, OS, US kaj U estas vortklasaj finaĵoj. J estas multe-nombra finaĵo. N estas rolfinaĵo.
Vorteto, kiu enkondukas subfrazon ligante ĝin al ĝia ĉeffrazo, ekz. ke, ĉar, dum, kiam, kvankam. Tradicie nomata "subjunkcio".
Malpreciza esprimo por grupo de vortoj, kiuj iel kun- apartenas. Uzata ĉefe kiam temas pri vortfarado. Vidu ĉe frazetvorto. Tradicia esprimo por "frazeto" ne ek- zistas.
Speco de kunmetita vorto farita el frazeto (vortgrupo), kiun oni vortigis per aldono de ia posta elemento (ekz. vortklasa finaĵo). Vidu ankaŭ kombino. Tradicia espri- mo por "frazetvorto" ne ekzistas.
Kompleta eldiro kun ĉefverbo kaj ordinare ankaŭ kun aliaj frazpartoj. Tradicie nomata "propozicio".
Vorto aŭ vortgrupo, kiu ludas unu frazrolon. Vidu ĉe ĉefvorto kaj priskribo.
Rolo, kiun frazparto rolas en frazo. Tradicie nomata "frazelemento".
eksafikso (§37.6)
E-vorteca vort- eto, E-eca vort- eto (§14)
E-vorta fraz- parto (§7.3)
E-vorto (§6)
finaĵo (§3.1)
frazenkonduk- ilo (§33.1)
frazeto (§37.4)
frazetvorto (§37.4)
frazo (§3.2)
frazparto (§3.2)
frazrolo (§3.2)
imaga modo (§26.4)
US-formo de verbo. Ĝi montras, ke la ago aŭ stato ne estas reala, sed nur imagata, fantazia. Ankaŭ nomata US-modo aŭ US-verbo. Tradicie nomata "kon- dicionalo".
Speco de kunmetita vorto, en kiu la lasta parto (krom la vortklasa finaĵo), montras la bazan signifon. Tiu las- ta parto nomiĝas ĉefelemento. Tio, kio staras antaŭ la ĉefelemento, precizigas la signifon, kaj nomiĝas pre- ciziga antaŭelemento. Vidu ankaŭ frazetvorto. Tradi- cia esprimo por "kombino" ne ekzistas.
Frazparto, kiu diras, en kiu maniero, en kiu loko, en kiu tempo, per kiu ilo k.t.p., okazas la ĉefverbo. Ĉiu frazparto krom ĉefverbo, subjekto, objekto kaj per- verba priskribo, estas komplemento. Tradicie nomata "adjekto".
Ĉiu litero aŭ sono en Esperanto krom A, E, I, O kaj U, kiuj estas vokaloj .
Vorteto, kiu kunligas samrolajn vortojn, frazpartojn aŭ frazojn, ekz. kaj, aŭ, sed. Tradicie nomata "kon- junkcio".
Maniero, en kiu ago aŭ stato estas prezentata. Ĉe la Es- perantaj verboj oni faras distingon inter kvar modoj: neŭtrala modo, reala modo, vola modo kaj imaga modo.
Pli ol unu afero. Tradicie nomata "pluralo". La finaĵo J montras multe-nombron, kaj nomiĝas multe-nombra finaĵo. Tradicie nomata "plurala finaĵo". Vidu ankaŭ unu-nombro.
Vidu ĉe objekto.
Rerakontado de ies penso, diro, opinio, decido, de- mando, rimarko k.s., per subfrazo. Vidu ankaŭ rekta parolo.
I-formo de verbo. Ĝi nomas agon aŭ staton sen montri, ĉu ĝi estas reala, imagata, fantazia aŭ volata, kaj sen montri tempon. Ankaŭ nomata I-modo aŭ I-verbo. Tradicie nomata "infinitivo".
Vorto, kiu montras nombron. Se ĝi estas senfinaĵa vorteto, ĝi nomiĝas nombra vorteto. Tradicie nomata "numeralo". Nombrovorto, kiu havas A-finaĵon, kaj kiu montras vicordon, nomiĝas vicorda nombrovorto. Tradicie nomata "orda numeralo".
kombino (§37.3)
komplemento (§3.2)
konsonanto (§2.1)
kunliga vorteto (§16)
modo (§26)
multe-nombro
(§8)
nerekta objekto (§12.2.2)
nerekta parolo (§33.8)
neŭtrala modo (§26.1)
nombrovorto (§23)
objekta verbo (§30.3)
Verbo, kiu povas havi objekton. Tradicie nomata "tra- nsitiva verbo". Vidu ankaŭ senobjekta verbo.
Frazrolo, kiu montras tion, kio estas rekte trafata de la ago de la ĉefverbo. Iafoje oni parolas pri "rekta objek- to" (= objekto) kontraste al "nerekta objekto". "Nerek- ta objekto" nomiĝas en PMEG al-komplemento. Ordinara (rekta) objekto estas tradicie nomata ankaŭ "akuzativa objekto". Nerekta objekto estas tradicie nomata ankaŭ "dativa objekto".
Frazparto, en kiu la ĉefvorto estas O-vorto.
Vorteto, kiu povas roli simile kiel O-vorto, kvankam ĝi ne havas O-finaĵon, ekz. tio, tiu, mi, ili, ambaŭ. Tradi- cie nomata "pronomo".
Vorto kun la finaĵo O. Tradicie nomata "substantivo".
Vorto kun unu el la sufiksoj ANT, INT, ONT, AT, IT kaj OT.
objekto (§12.2.2)
O-vorta fraz- parto (§7.1)
O-vorteca vort- eto, O-eca vort- eto (§15)
O-vorto (§4)
participo (§28)
pasivo (§29)
Speco de "inversa" frazokonstruo, en kiu tio, kio ordinare (en aktivo) estas objekto, aperas kiel subjekto. Vidu ankaŭ aktivo.
Vidu ĉe pronomo.
Vidu ĉe priskribo.
Vidu ĉe pronomo.
Vidu ĉe afikso.
Rekta priskribo priskribas la ĉefvorton de frazparto, kaj estas mem parto de tiu frazparto. Tradicia grama- tiko uzas la vortojn "epiteto" kaj "suplemento". Per- verba priskribo estas memstara frazparto, kiu pri- skribas la subjekton aŭ la objekton pere de verbo. Tra- dicie nomata "predikativo".
persona pro- nomo (§11.1)
perverba pri- skribo (§25.1)
poseda pro- nomo (§11.2)
prefikso (§38.1)
priskribo (§3.3)
pronomeca vorteto (§15)
Vorteto, kiu same kiel persona pronomo anstataŭas tut- an O-vortan frazparton, ekz. ambaŭ, tiu, nenio. Tradi- cie nomata "pronomo".
Iu el la O-vortecaj vortetoj: mi, vi, li, ŝi, ĝi, ni, ili, oni kaj si (kaj ci). La baza formo de pronomo nomiĝas pli precize persona pronomo. Tradicie oni parolas pri "personpronomo" aŭ "personalo". Se oni aldonas A- finaĵon al pronomo, ĝi fariĝas poseda pronomo: mia, via, lia, ŝia, ĝia, nia, ilia, onia kaj sia (kaj cia). Tradi- cie oni parolas ankaŭ pri "posedpronomo" aŭ "posesi- vo". Tradicie la vorto "pronomo" inkluzivas ankaŭ multajn aliajn vortetojn, kiuj en PMEG nomiĝas pro- nomecaj vortetoj, O-vortecaj vortetoj kaj A-vort- ecaj vortetoj.
Lingva elemento, kiu bezonas finaĵon por fariĝi vorto. Vidu ankaŭ vorteto.
AS-formo, IS-formo aŭ OS-formo de verbo. La reala modo montras, ke la ago aŭ stato estas reala, ne nur imagata aŭ volata. Tradicie nomata "indikativo".
Vidu ĉe objekto.
Rerakontado de ies penso, diro, opinio, decido, de- mando, rimarko k.s., per (pli-malpli) laŭvorta citaĵo. Vidu ankaŭ nerekta parolo.
Vidu ĉe priskribo.
KI-vorto, kiu enkondukas rilatan (nedemandan) sub- frazon. Tradicie iuj el ili nomiĝas "rilativo", "rilativa pronomo" aŭ "rilatpronomo".
Subfrazo, kiun enkondukas rilata (nedemanda) KI-vor- to. Tradicie iuj el ili estas nomataj "rilativa sub- propozicio".
La finaĵo N. Tradicie nomata "akuzativo". Vidu ankaŭ rolmontrilo.
Vorteto aŭ finaĵo, kiu montras la rolon de frazparto en la frazo. Mankas tradicia esprimo. Tia vorteto nomiĝas rolvorteto. La finaĵo N estas rolfinaĵo.
E-vorto kaj rolmontrilo, kiuj rolas kune kvazaŭ unu rolmontrilo, ekz. dekstre de, konforme al, kompare kun, koncerne ...N. Tradicie nomata "prepoziciaĵo".
pronomo (§11)
radiko (§3.1)
reala modo (§26.2)
rekta objekto (§12.2.2)
rekta parolo (§33.8)
rekta priskribo (§3.3)
rilata Kl-vorto (§33.4)
rilata subfrazo (§33.4)
rolfinaĵo (§12)
rolmontrilo (§12)
rolvortaĵo (§12.3.7)
rolvorteto (§12.3)
Vorteto, kiu montras la frazrolon de la posta frazparto. Tradicie nomata "prepozicio", ekz. sur, en, ekster, per, pro, je, krom, tra, anstataŭ. Vidu ankaŭ rolmontrilo.
Verbo, kiu ne povas havi objekton. Tradicie nomata "netransitiva verbo". Vidu ankaŭ objekta verbo.
Verbo, kiu ne bezonas subjekton. Tradicia esprimo por "sensubjekta verbo" ne ekzistas. Vidu ankaŭ subjekta verbo.
Frazo, kiu rolas kiel frazparto de alia frazo. Tradicie nomata "subpropozicio". Vidu ankaŭ ĉeffrazo.
Verbo, kiu devas havi subjekton. Tradicia esprimo por "subjekta verbo" ne ekzistas. Vidu ankaŭ sensubjekta verbo.
Frazrolo, kiu (en aktiva frazo) montras tion, kio faras la agon de la ĉefverbo.
Vidu ĉe afikso.
Radikparto, kiu ŝajnas esti afikso, kvankam ĝi tute ne estas. Se temas pri io, kio estis vera afikso en la origina lingvo, oni parolas pri eksafikso. Tradicie eksafikso nomiĝas "pseŭdoafikso".
Iu el tiuj 45 vortetoj, kiuj komenciĝas per ki-, ti-, i-, ĉi- aŭ neni-. Tradicie nomata ankaŭ "korelativa vorto".
Unu afero. Tradicie nomata "singularo". Vidu ankaŭ multe-nombro.
Vorto kun iu el la finaĵoj I, AS, IS, OS, U kaj US. Vidu ankaŭ ĉefverbo.
Vidu ĉe nombrovorto.
Iu el la literoj aŭ sonoj A, E, I, O kaj U. Ĉiuj aliaj lit- eroj kaj sonoj en Esperanto estas konsonantoj. Vidu ankaŭ duonvokalo.
U-formo de verbo. Ĝi montras, ke la ago aŭ stato ne estas reala, sed nur volata. Ankaŭ nomata U-modo aŭ U-verbo. Tradicie nomata "volitivo" aŭ "imperativo".
Lingva elemento, kiu povas roli kiel vorto sen bezono de finaĵo. PAG parolas pri "solstariva lingvo- elemento". Vidu ankaŭ radiko.
senobjekta ver- bo (§30.2)
sensubjekta verbo (§30.1)
subfrazo (§33)
subjekta verbo (§30.2)
subjekto (§12.1.1)
sufikso (§38.1)
ŝajnafikso (§37.6)
tabelvorto (§13)
unu-nombro
(§8)
verbo (§26)
vicorda nom-
brovorto
(§23.4)
vokalo (§2.1)
vola modo (§26.3)
vorteto (§3.1)
vortklasa finaĵo (§3.1)
Vidu ĉe finaĵo.
Tradiciaj gramatikaj vortoj
Jen listo de tradiciaj gramatikaj vortoj kun la plej proksimaj PMEG-aj esprimoj. La tradiciaj vortoj estas pli-malpli laŭ la sistemo de PAG. Rimarku, ke al unu PAG-a vorto povas respondi pli ol unu PMEG-a esprimo, kaj inverse. La liston oni do uzu tre singarde. Tio, kio estas egala en PAG kaj en PMEG, ne enestas en la listo. Mankas en la listo ankaŭ multaj PAG-aj vortoj, por kiuj PMEG ne uzas ian specialan gramatikan esprimon. Rimarku, ke aliaj gramatikistoj uzas aliajn sistemojn, kiuj plej ofte estas sufiĉe similaj al tiu de PAG, sed kiuj povas diferenci en detaloj.
ablativa adjekto ^ de-komple- mento, el-komplemento
adjektiva radiko ^ eca radiko adjektivo ^ A-vorto adjekto ^ komplemento adverbo ^ E-vorto, E-vorteca vort- eto
afrikato ^ ekfrota konsonanto agento ^ aganto (en pasiva frazo) akuzativa objekto ^ objekto akuzativo ^ N-finaĵo apozicio ^ apudmeto bilabialo ^ lipa konsonanto ĉefpropozicio ^ ĉeffrazo dativa objekto, dativo ^ al-
komplemento dentalo ^ denta konsonanto epiteto ^ rekta priskribo finitivo ^ ĉefverbo frikativo ^ frota konsonanto futuro ^ venonta tempo gerundio ^ participo kun E-finaĵo gingivalo ^ gingiva konsonanto imperativo ^ vola modo, U-modo,
U-verbo indikativo ^ reala modo infinitivo ^ neŭtrala modo, I-
modo, I-verbo interjekcio ^ ekkria vorteto interogativo ^ demanda vorteto kerno-vorto ^ ĉefvorto kondicionalo ^ imaga modo,
modo, US-verbo konjunkcio ^ kunliga vorteto korelativa vorto ^ tabelvorto labialo ^ lipa konsonanto laringalo ^ glota konsonanto likvido ^ duonbara konsonanto nazalo ^ naza konsonanto negacio ^ neado, nea vorto netransitiva verbo ^ senobjekta verbo
nominativa ^ sen rolmontrilo numeralo ^ nombra vorteto objekta predikativo ^ perverba
priskribo de objekto orda numeralo ^ vicorda nombro- vorto
personalo, personpronomo ^ pro-
nomo, persona pronomo plozivo ^ eksploda konsonanto pluralo ^ multe-nombro posedpronomo ^ poseda pronomo predikativo ^ perverba priskribo predikato ^ ĉefverbo prepoziciaĵo ^ rolvortaĵo prepozicio ^ rolvorteto prepozitivo ^ frazparto kun rol-
US-
vorteto preterito ^ pasinta tempo prezenco ^ nun-tempo
primitiva adverbo ^ E-vorteca vorteto
pronomo ^ (persona) pronomo, pronomeca vorteto, O-vorteca vorteto, A-vorteca vorteto prononco ^ elparolo propozicio ^ frazo pseŭdoafikso ^ eksafikso radikokaraktero ^ propra signifo
de radiko refleksiva pronomo ^ si, sia rilativo ^ rilata Kl-vorto singularo ^ unu-nombro solstariva lingvoelemento ^ vort- eto subjekta predikativo ^ perverba
priskribo de subjekto subjunkcio ^ frazenkondukilo subpropozicio ^ subfrazo
substantiva radiko ^ radiko nek aga, nek eca
substantivo ^ O-vorto
suplemento ^ rekta priskribo
tenso ^ tempo
transitiva verbo ^ objekta verbo velaro ^ vela konsonanto verba radiko ^ aga radiko vokativo ^ alvoko volitivo ^ vola modo, U-modo, U- verbo.
45. Pri la gramatikaj terminoj en PMEG
Kiam mi ekverkis tiun ĉi gramatikon, la precipa ideo estis, ke PMEG estu pli facile alirebla ol la Plena Analiza Gramatiko, kiun multaj trovas tre mal- facila. Mi volis klarigi la gramatikon en kiom eble simpla maniero, tiel ke ne nur lingvistoj kaj gramatikistoj komprenu, sed ankaŭ ordinaraj lernantoj. Sed mi tamen volis verki profundan kaj kiom eble kompletan gramatikon. Mi konstatis, ke tradiciaj gramatikaj terminoj kiel prepozicio, propozicio, adjektivo, adjekto, adverbo k.t.p. ofte estas misuzataj de nespecialistoj. La kompreno de tiaj gramatikaj fakvortoj tre varias. En iuj landoj oni zorge instruas pri gramatiko uzante gramatikajn fakesprimojn, sed en aliaj landoj oni faras tion multe malpli. Nuntempe en iuj landoj oni preskaŭ tute forlasis instruadon de gramatiko, kaj kiam temas pri la gepatra lingvo, kaj kiam temas pri fremdaj lingvoj. Laŭ miaj spertoj multaj imagas, ke ili scias, kion tiaj terminoj signifas, kaj ili eĉ mem volonte uzas ilin. Sed tre ofte ili uzas la terminojn erare. Mi vidis instruilojn Esperantajn, en kiuj oni parolis pri adjektivoj, sed nomis ilin adjektoj. Mi aŭdis homojn paroli pri prepozicioj, kvankam ili vere celis subjunkciojn aŭ eĉ adverbojn. Mi aŭdis homojn babili pri adverboj, kiam ili celis komplementojn. Kaj tiel plu.
La klasika gramatika terminologio ne estas nur malbone komprenata, ĝi estas ankaŭ mankohava per si mem. Ĝi baziĝas esence sur la gramatika sist- emo de Latino, kaj tial ĝi sufiĉe bone taŭgas por klarigi ĝuste tiun lingvon. Sed aliaj lingvoj havas aliajn strukturojn kaj aliajn gramatikajn kategoriojn. La strukturo de Esperanto havas gravan bazan distingon inter vortetoj kaj radikoj. Vortetoj povas uziĝi tiaj, kiaj ili estas en frazoj, dum radikoj bezonas vortklasajn finaĵojn por fariĝi efektivaj vortoj. Tiu distingo ne estas facile priskribebla per klasikaj gramatikaj esprimoj. PAG parolas pri ele- mentoj solstarivaj kaj elementoj kompletigendaj aŭ finaĵbezonaj (§277). Sed pro tio, ke tiu distingo estas nekonata aŭ neesenca en klasika gramatiko, kaj eble ankaŭ pro tio, ke la elektitaj terminoj estas plurvortaj buŝplenaĵoj, la distingon oni ne aparte emfazas en PAG. Ĝi fakte aperas unue en la ĉapitro pri vortfarado fine de la libro. En la pli frua baza ĉapitro pri Vortospecoj kaj vortofunkcioj PAG ignoras tiun distingon, kvankam ĝi estas tute baza en nia lingvo. Laŭ mi necesas prezenti tiun fundamentan distingon frue en klarig- ado de la Esperanta gramatiko. Sed por fari tion oni bezonas facile uzeblajn terminojn. La terminojn, kiujn mi elektis, vortetoj kaj radikoj, oni devas lerni, ĉar iliaj signifoj estas konvenciaj. Sed la esprimoj mem estas bone uzeblaj kaj facile memoreblaj.
Unu ofta kritiko kontraŭ Esperanto estas, ke ni asertas, ke en Esperanto ĉiuj adverboj finiĝas per la finaĵo E. Lernantoj baldaŭ konstatas, ke tio ne estas prava, ĉar ekzistas primitivaj adverboj, kiuj tute ne havas vortklasan finaĵon: pli, hodiaŭ, tre k.a. Malpli multaj rimarkis, ke esence statas same pri adjektivoj. Ni havas adjektivojn kun A-finaĵo (ruĝa, granda, saĝa...), kaj ni havas primitivajn adjektivojn kiel tiu, ambaŭ, ties k.a. Sed kial oni do kritikas nur la primitivajn adverbojn? La klarigo estas, ke klasike oni ordin- are ne nomas la nacilingvajn respondaĵojn al niaj primitivaj adjektivoj per la termino adjektivo, dum oni ja nomas la nacilingvajn respondaĵojn al niaj pri- mitivaj adverboj per la vorto adverbo. Statas tute simile pri la substantivoj: Apud substantivoj kun O-finaĵo (tablo, homo, kuro...) ni havas substantiv- ecajn vortojn sen O-finaĵo: mi, iu, ambaŭ, ĉio k.a. Sed tiujn substantivecajn vortojn oni tute ne nomas substantivoj.
Noto: Tamen en kelkaj landoj oni kutimas uzi la terminon adjektivo por iuj primitivaj adjektivoj.
Tiel estas en anglalingva gramatika tradicio, kie oni nomas ekz. la vorton that per la termino de-
monstrative adjective (montra adjektivo).
Laŭ mia opinio la supozata neregulaĵo de la Esperantaj adverboj estas iluzio kaŭzita de tio, ke oni insistas uzi klasikajn terminojn pri Esperanto ankaŭ kiam ili ne vere trafas. Se oni uzas klarigojn, kiuj baziĝas sur la distingo inter vortetoj kaj radikvortoj, la supozata neregulaĵo forvaporiĝas. La sist- emo de vortklasaj finaĵoj koncernas nur la radikvortojn, kaj sekve la manko de E-finaĵo ĉe iuj adverboj ne vere estas neregulaĵo (aŭ simila "neregulaĵo" ekzistas ankaŭ ĉe niaj substantivoj kaj niaj adjektivoj).
Kiam mi ekverkis PMEG-on, estis al mi dekomence klare, ke mi volas instrui kaj klarigi la lingvon Esperanto kaj ties strukturon. Mi ne volis instrui ĝeneralan lingvosciencon, nek la gramatikon de Latino. Mi ankaŭ ne volis instrui gramatikajn terminojn. Tiajn mi tamen bezonis uzi, sed la terminaro estu rimedo en la instruado, ne instrucelo. Tial mi elektis uzi tiajn evidentajn terminojn kiel O-vorto (= substantivo), A-vorto (= adjektivo) kaj E-vorto (= adverbo). Oni atentu, ke la egaleco-signoj estas iom simpligaj. Al miaj A- vortoj ne apartenas la primitivaj adjektivoj, kaj al miaj E-vortoj ne apartenas la primitivaj adverboj. Tiujn vortetojn mi anstataŭe decidis nomi A-vortecaj vortetoj kaj E-vortecaj vortetoj respektive. Eble tiuj terminoj estas iom longaj, sed ili almenaŭ klare esprimas tion, kion mi celis. Ili fakte montriĝas nelernendaj, ĉar ili estas pli-malpli memklarigaj. Kaj tio estas grava avantaĝo: Nur parto de mia novspeca terminaro estas vere lernenda. Multaj el miaj esprimoj kompreniĝas per si mem.
Aliflanke estas malavantaĝo de miaj pure Esperantaj terminoj, ke ili ne bone taŭgas, se oni volas priskribi aliajn lingvojn. Ne estas tre sencohave paroli pri O-vortoj, kiam temas ekz. pri anglaj aŭ japanaj substantivoj, ĉar tiuj tute ne havas O-finaĵon. Oni do ĝuste komprenu mian celon: Mi ne volis forigi la klasikajn terminojn. Mi nur volis uzi pli facilajn kaj pli laŭcelajn esprimojn en klarigado de Esperanto. Parolante pri aliaj lingvoj oni uzu aliajn term- inojn, taŭgajn por la respektivaj lingvoj.
Post la gravaj vortospecoj O-vortoj, A-vortoj kaj E-vortoj sekvas la eĉ pli grava vortospeco verboj. Sed kiel do nomi tiun vortospecon en facila terminologio? Dum la O-vortoj, A-vortoj kaj E-vortoj havas po unu karak- terizan finaĵon, per kiu eblas ilin nomi, verboj havas jen I, jen AS, jen IS k.t.p. Tradicie oni rigardas la I-formojn de verboj kiel bazajn, sed la termino I-vorto ne estus oportuna kiel anstataŭaĵo de verbo. Unue ĝi estus mis- komprenebla tiel, ke ĝi celas nur verbojn kun I-finaĵo, kaj due la I-formo de verbo estas la malplej verbeca el ĉiuj verbaj formoj. Ĝi estas multrilate pli substantiveca ol verbeca. Krome I-vorto estas pli longa ol verbo, eĉ se nur je unu silabo.
Oni konsciu, ke anstataŭigado de la klasikaj terminoj ne estis celo por mi. Ĝi estis rimedo por faciligi la instruadon de la gramatiko. La klasika termino verbo estas ne nur plaĉe mallonga. Ĝi estas ankaŭ unu el tiuj klasikaj gramatikvortoj, kiujn homoj ĝenerale sufiĉe ĝuste komprenas. Dum multaj apenaŭ aŭ nur nebule scias, kio estas ekz. adjekto aŭ suplemento, ili ofte sufiĉe bone scias, kio estas verbo. Do, la vorton verbo mi simple povis re- teni. Per tio malfermiĝis la eblo uzi I-verbo anstataŭ infinitivo kaj AS-verbo anstataŭ prezenco k.t.p.
Mi renkontis pli ol unu fojon la miskomprenon, ke mi aparte celis anstataŭ- igi ĉiujn klasikajn terminojn. Iuj vere miris, ke kelkajn terminojn klasikajn mi lasis en PMEG. Kelkaj eĉ rigardis tion kiel iaspecan malsukceson de mia flanko. Sed kompleta anstataŭigado neniam estis mia celo. Alia tereno, kie la klasika terminologio malhelpas prezenti klare la strukturon de Esperanto, estas la tereno de frazroloj kaj ties markado. Klasika terminologio konas kazojn, prepoziciojn kaj postpoziciojn. Tute strange ĝi uzas du malsamajn terminojn por prepozicioj kaj postpozicioj, kvankam temas esence pri unu sama vortklaso. Oni ne nomas adjektivojn antaŭ-starajn kaj post-starajn per malsamaj terminoj, ekz. *prejektivoj* kaj *postjektivoj*. Iuj lingvoj havas nur "prejektivojn" (ekz. la sveda) dum aliaj havas nur "postjektivojn" (ekz. la persa), kaj ankoraŭ aliaj lingvoj havas ambaŭ (ekz. la franca). Sed la pozicio de adjektivo ne estas esencaĵo. Ĉu adjektivo estas antaŭ-stara, ĉu post-stara, temas pri la sama vortklaso, kaj tial oni logike uzas unu saman terminon. En moderna lingvoscienco ekzistas la termino adpozicio, kiu kovras kaj prepoziciojn kaj postpoziciojn. Ĝin oni tamen tre malmulte uzas. Sed ankaŭ tiu termino estas misgvida. Ĉiuj tri terminoj prepozicio, postpozicio kaj adpozicio nomas la koncernatan vort- kategorion surbaze de la ideo "pozicio". En Esperanto tio estas nur etimologie vera, sed tamen efikas misgvide. Ĝene ofte mi spertis, ke oni erare imagas, ke ekz. ankaŭ estas prepozicio, ĉar ĝi kutime staras en pozicio antaŭ tio, al kio ĝi rilatas.
Bona terminologio nomu tiun vortklason, kiu inkluzivas prepoziciojn kaj postpoziciojn, per termino, kiu baziĝas sur esenca trajto de tiaj vortoj. La lingva tasko de tiaj vortoj estas montrado de frazroloj. Tiun funkcion ili tamen dividas kun la kazoj. Prepozicioj, postpozicioj kaj kazoj esence plen- umas la saman taskon. Indas do nomi ilin en simila maniero. La klasika terminologio tamen donas nenian rimedon por tio.
En PMEG mi elektis paroli ĝenerale pri rolmontriloj. Tiu kategorio enhavas la rolfinaĵon N (la solan kazan finaĵon en Esperanto) kaj ĉiujn rolvortetojn (prepoziciojn). Rolfinaĵo estas finaĵo, kiu montras frazrolojn, kaj rolvortetoj estas vortetoj, kiuj montras frazrolojn. La parenceco inter la finaĵo N kaj la rolvortetoj estas en Esperanto aparte frapa: Oni povas uzi jen N, jen al por la sama rolo: Mi helpis lin = Mi helpis al li; Ni vojaĝis al Parizo = Ni vojaĝis Parizon. Eblas uzi jen N, jen je por la sama signifo: Ĝi estas alta je cent metroj = Ĝi estas alta cent metrojn. Tial estas tre inde prezenti tiujn lingvo- elementojn kiel parencajn en la terminologio. Sed por fari tion novaj grama- tikaj esprimoj estas bezonataj.
Mi neniel imagas, ke mi perfekte sukcesis en mia novspeca terminologio. Kelkaj esprimoj, kiujn mi uzas en PMEG, estas sufiĉe longaj. Eble mi povus elpensi pli mallongajn. Kaj certe eblas elpensi pli trafajn aŭ pli klarajn aŭ alimaniere pli bonajn terminojn. Sed mi almenaŭ provis.
Ĉu miaj faciligiloj eble estas malfaciligiloj por tiuj, kiuj jam scias la klasikan terminologion? Ili ja bezonas lerni novajn esprimojn por kompreni PMEG- on. Mi tamen pritaksas, ke ilia peno estas relative malgranda, kaj ke ĝin vaste kompensas la malpeno, kiun spertas tiuj, kiuj neniam bone lernis la klasikajn terminojn. Kaj eble tiuj, kiuj kapablas kompreni la klasikajn fak- vortojn, tamen pro la nova prezentomaniero en PMEG iafoje povas vidi iajn aferojn en nova lumo dank' al miaj terminoj.
Detala prezento de la PMEG-aj gramatikaj terminoj troviĝas en la ĉi-antaŭa gramatika vortareto (§44).
Al tiuj, kiuj preferas tradiciajn gramatikajn terminojn, mi povas rekomendi la verkon Detala Gramatiko de Esperanto, kiu esence estas mallongigita PMEG kun tradiciaj terminoj. Ĝi estas legebla ankaŭ en la Interreto ĉe
Bertilo Wennergren
46. Literaturo
Akademiaj Studoj 1983. Redaktis Rŭdiger Eichholz. Esperanto press. Bailieboro [Kanado], 1983.
Akademiaj Studoj 1984. Redaktis Rŭdiger Eichholz. Esperanto press. Bailieboro [Kanado], 1984.
Akademiaj Studoj 1985. Redaktis Rŭdiger Eichholz. Esperanto press. Bailieboro [Kanado], 1985.
Akademiaj Studoj 1987. Redaktis Rŭdiger Eichholz. Esperanto press. Bailieboro [Kanado], 1988.
Akademiaj Studoj 1988-1990. Redaktis Rŭdiger Eichholz. Esperanto press. Bailieboro [Kanado], 1990.
Aktoj de la Akademio 1963-1967. (Oficiala Bulteno de la Akademio de Esperanto, 9). 2a eldono, Rotterdam [Nederlando], 2007.
Aktoj de la Akademio II1968-1974. (Oficiala Bulteno de la Akademio de Esperanto, 10). 2a eldono, Rotterdam [Nederlando], 2007.
Aktoj de la Akademio III1975-1991. (Oficiala Bulteno de la Akademio de Esperanto, 11). Redaktis Andre Albault (k.a.). Paris [Francujo], 1992. [Enhavas interalie la Liston de Normaj Landnomoj.]
Albault, Andre: Naŭ Prelegojpri la Fundamento. Iltis-Eldonejo, Saarbrŭcken [Germanujo], 1990.
Butler, Montagu C[hristie]: Esperanto-English Dictionary. Brita Esperanto- Asocio, London [Britujo], 1967.
Butler, M[ontagu] C[hristie]; Merrick, F.: Muzika Terminaro. Kun alfabeta indekso de David G. Hill. Muzika Esperanto-Ligo, Sofia [Bulgarujo], 1992 (represo).
Cherpillod, Andre: Leksikaj Vagadoj. La Blanchetiere, Courgenard [Franc- ujo], 2012.
Cherpillod, Andre: Lingvaj Babilaĵoj. La Blanchetiere, Courgenard [Franc- ujo], 2005.
Cherpillod, Andre: Nepivaj Vortoj. La aŭtoro, Courgenard [Francujo], 1988.
Cherpillod, Andre: Vortkonsisto, vortfarado, vortanalizo, vortordo. Mem- eldono, Courgenard [Francujo], 1996.
De Hoog, H[endrik] A[rie]: Du Malsanoj en Esperanto. Kia-ismo. Tiom- Kiom-ismo. Hallabrottet [Svedujo], 1954.
De Hoog, H[endrik] A[rie]: La senpera verbigo de adjektivoj. Artur E. Iltis, Saarbrŭcken [Germanujo], 1978. Represo de la eldono "Den Haag 1955".
Desmet', Petro; Horvath, Jozefo: Bildvortaro. Flandra Esperanto-Ligo, Antverpeno [Belgujo], 2012.
Dr Esperanto [Zamenhof L. L.]: Mezdunarodnyj Jazyk. Predislovie i polnyj uĉebnik. PorRusoj ["La Unua Libro"]. Kel'ter, Varsava [Rusujo], 1887. Represo en Ludovikologia dokumentaro I. Unuaj libroj. (Eble neniam kompletigotaj necesaj aldonoj al la pvz, kolekto 1). Eldonejo ludovikito, sen loko, 1991.
Dua Oficiala Aldono al Universala Vortaro. (Esperantista Dokumentaro, Kajero trideka). Raportis Th[eophile] Cart. Esperantista Centra Oficejo, Paris [Francujo], 1919.
Esperanta Bildvortaro. Tradukita el la germana de Rŭdiger Eichholz. Esper- anto Press, Bailieboro [Kanado], 1988.
Esperantic Studies Foundation: Tekstaro de Esperanto. Elektronika lingvo- scienca tekstaro (korpuso) de Esperanto. Administras Bertilo Wennergren.
Fructicier, Paul: Kompleta Gramatiko kaj Vortfarado de Esperanto. Revizi- ita kaj kompletigita de S. Grenkamp-Kornfeld. Esperantista Voĉo, Jaslo [Pollando], 1930.
Gŭnkel, Claus. J.: GuVo. Gunkela Vortaro. Provizora 2a eldono, Paderborn [Germanujo], Aprilo 1994.
International Organization for Standardization: International Standard 8601:2004, Data elements and interchange formats - Information inter- change - Representation of dates and times. Geneva [Svislando], 2004.
Kalocsay, K[alman]: Lingvo Stilo Formo. Studoj. 3a eldono, Pirato, Oosaka [Japanujo], 1970.
Kalocsay, K[alman]; Waringhien, G[aston]; Bernard, R[oger]: Parnasa Gvidlibro. 3a eldono, Edistudio, Pisa, Italujo; Heroldo de Esperanto, Madrid [Hispanujo], 1984.
Kalocsay, K[alman]; Waringhien, G[aston]: Plena Analiza Gramatiko de Esperanto. 4a eldono, Universala Esperanto-Asocio, Rotterdam [Neder- lando], 1980.
Kalocsay, K[alman]: Vojaĝo inter la Tempoj. Stafeto, La Laguna [Hispan- ujo], 1966.
Kramer, Markos; Cerante, Luko: J-riismo: riismo senproblemaj
signifoŝovoj. Egalecen (blogo), 2018.
Krause, Erich-Dieter: Grofies Worterbuch Esperanto-Deutsch. Helmut Buske Verlag, Hamburg [Germanujo], 1999.
La Esperantisto. Gazeto por la amikoj de la lingvo Esperanto. 1889-1895. Kun postparolo de Reinhard Haupenthal. Georg Olms Verlag, Hildesheim [Germanujo], Zŭrich [Svislando], New York [Usono], 1988.
La Zamenhofa Esperanto. Simpozio pri -ata/-ita. Eldonis kaj redaktis J[uan] Regulo [Perez]. Stafeto, La Laguna [Hispanujo], 1961.
Listo de Rekomendataj Landnomoj. Oficialaj Informoj de la Akademio de Esperanto, n-ro 12, 2009 05 04.
Makkink, G[errit] F[rangois]\ Nia Fundamento sub lupeo. Flandra Esper- anto-Ligo, Antverpeno [Belgujo], 1990.
Moirand, Daniel: Materialoj pri la nuna uzado de la akuzativo. Flandra Esperanto-Ligo, Antwerpen [Belgujo], 1990.
Naŭa Oficiala Aldono al la Universala Vortaro. Oficialaj Informoj de la Akademio de Esperanto, n-ro 8, 2007 03 10.
Neves, Gongalo; Pabst, Bernhard: Historia Vortaro de Esperanto. Berlina Komentario pri la Fundamento de Esperanto, Volumo 12. Monda Asembleo Socia (MAS), Embres-et-Castelmaure [Francujo], 2018,
Nomura, Rihej: Zamenhofa Ekzemplaro. Nagoja Esperanto-Centro, Nagoya [Japanujo], 1989.
Oficialaj Informoj de la Akademio de Esperanto, n-ro 19, 2012 0 7 03.
PAG. Vidu ĉi-antaŭe ĉe Kalocsay, K[alman]; Waringhien, G[aston]: Plena Analiza Gramatiko de Esperanto.
Piron, Claude: La Bona Lingvo. Pro Esperanto, Vieno [Aŭstrujo]; Hungara Esperanto-Asocio, Budapest [Hungarujo], 1989.
PIV. Vidu ĉi-poste ĉe Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto 2020.
Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto kun Suplemento. Redaktoris Gaston Waringhien. 4a eldono, Sennacieca Asocio Tutmonda, Paris [Francujo], 1987.
Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto 2020. Gvidis Michel Duc Goninaz. Sennacieca Asocio Tutmonda, Paris [Francujo], 2020. [Vidu ankaŭ
Pokrovskij, Sergio: Komputada leksikono. Redakcio 28a, Novosibirsk [Rus- ujo], Januaro 2006,
Poŝatlaso de la Mondo. Redaktoris Ludmila Jirouskova. Kartografie, Praha [Ĉeĥujo], 1971.
Rusoj loĝas en Rusujo. Redaktis Anna Lowenstein. Federazione Esperant- ista Italiana, Milano [Italujo], 2007.
Saussure, Rene de: La Vort-Teorio en Esperanto. Artur E. Iltis, Saarbrucken [Germanujo], 1982. Represo de la eldono "Geneve 1914".
Setala, Vilho; Vilborg, Ebbe; St0p-Bowitz, C[arl]: Esperanto -Moderna Lingvo. Fondumo Esperanto, Helsinki [Finnlando], 1965.
Ŝulco, Rikardo [Schultz, Richard]; Bermano, Hermano [Behrmann, Hermann]: Leksara kolekto de ofte uzatajpropraj nomoj. Esperanto- Centro, Paderborn [Germanujo], 1989.
Unua Libro. Vidu ĉi-antaŭe ĉe Dr Esperanto, Mezdunarodnyj Jazyk.
Unua Oficiala Aldono al Universala Vortaro. (Esperantista Dokumentaro, Kajero dek-tria). Raportis Th[eophile] Cart. Esperantista Centra Oficejo, Paris [Francujo], 1909.
Vatre, Henri: Neologisma Glosaro. Etapostrikolto al PIV. 3a eldono, Iltis- Eldonejo, Saarbrucken, Germanujo, 1989.
Velger, Helmuto [ Welger, Helmut]: Kontribuoj al la Norma Esperantologio. Enkonduko. Ekspertizetoj. Kritikoj. Info-servo r.a., Marburg/Lahn [Ge- rmanujo], Oktobro 1999.
Vilborg, Ebbe: Etimologia Vortaro de Esperanto. Volumoj 1 - 5. Eldona Societo Esperanto, Malmo [Svedujo], 1989, 1991, 1993, 1995 (vol. 1 - 4), Stockholm [Svedujo], 2001 (vol. 5).
Vleminck, Christiane de; van Damme, Emile: Grammaire ABC d'esperanto. Flandra Esperanto-Ligo, Antwerpen [Belgujo], 1990.
Waringhien, Gaston: Lingvo kaj Vivo. Esperantologiaj Eseoj. Dua reviziita eldono kun Apendico. Universala Esperanto-Asocio, Rotterdam [Neder- lando], 1989.
Waringhien, Gaston: 1887 kaj la sekvo. Eseoj IV. Stafeto, Antverpeno [Belgujo]; LaLaguna [Hispanujo], 1980.
Wells, J[ohn] C[hristopher]: Concise Esperanto and English Dictionary. Hodder and Stoughton Ltd, Dunton Green, Sevenoaks [Britujo], 1969.
Wells, John C[hristopher]: English - Esperanto - English dictionary. A comprehensive andyet concise two-way dictionary designed for beginners and more advanced students of Esperanto alike, and also incorporating a summary of Esperanto grammar. Mondial, New York [Usono], 2010. [Reviziita dua eldono de Concise Esperanto and English Dictionary.]
Wells, John C[hristopher]: Lingvistikaj Aspektoj de Esperanto. Universala Esperanto-Asocio, Rotterdam [Nederlando], 1978.
Wennergren, Bertil: Bertil Wennergrens Nya Esperantokompendium. Eldona Societo Esperanto, Malmo [Svedujo], 1990.
Wennergren, Bertilo: Detala Gramatiko de Esperanto. Dua plibonigita el- dono, E@I pere de Espero, Partizanske [Slovakujo], 2012. [Vidu ankaŭ <https://lernu.net/gramatiko>.]
Wennergren, Bertilo: Roko kaj Popo, Popularmuzika Terminaro en Esper- anto. Revizio 1.2, 1999:
Werner, Jan: Terminologia Kurso. Sdruzeny klub ROH, Roudnice nad Labem [Ĉeĥujo], 1986
Wuster, Eugen: Enciklopedia Vortaro Esperanta-Germana. 1a - 4a partoj ("A" - "korno"). FerdinandHirt & Sohn, Leipzig [Germanujo], 1923.
Zamenhof, L.: Fundamenta Krestomatio de la Lingvo Esperanto. 18a el-
dono, Universala Esperanto-Asocio, Rotterdam [Nederlando], 1992. Zamenhof, L. L.: Fundamento de Esperanto. 9a eldono kun enkondukoj, notoj kaj lingvaj rimarkoj de A[ndre] Albault. Esperantaj Francaj El- donejoj, Marmande [Francujo], 1963. [Vidu ankaŭ <http://www.akademio-de-esperanto.org/fundamento/>.] Zamenhof, L. L.: Lingvaj Respondoj. Konsiloj kaj Opiniojpri Esperanto. Editoris G[aston] Waringhien. 6a eldono, Esperantaj Francaj Eldonejoj, Marmande [Francujo], 1962. Represo: Pro Esperanto, Vieno [Aŭstrujo], 1995.
Fontoj de Zamenhofaj ekzemploj
La Zamenhofaj ekzemplofrazoj estas redonitaj en kiom eble senŝanĝa formo. Mallongigoj estas faritaj nur kiam necese, kaj tio ĉiam estas montrita per la signoj "[...]". Klarigaj aldonoj aperas inter rektaj krampoj: "[aldona teksto]". Iafoje la uzo de fina punkto aŭ demandosigno devis pro mallongigo de la ekzemplo esti ŝanĝita. Tio ne estas montrita. Iafoje ankaŭ malgravaj ŝanĝoj rilate al frazkomencaj majuskloj estas faritaj senkomente.
Iafoje grasa skribo, substrekoj aŭ ia speciala litertipo troviĝis en la origina teksto. Ĉio tia estas forprenita, ĉar en PMEG grasaj literoj kaj substrekoj estas uzataj por elstarigi gravajn partojn de la ekzemploj.
La ekzemploj ne venas rekte el Zamenhofaj manuskriptoj, sed el presitaj el- donoj, kaj diversaj redaktoroj kaj kompostistoj staras inter ni kaj Zamenhof. Tial multaj malgravaj detaletoj, kiel ekz. uzo de majuskloj, ne estas ĉiam vere Zamenhofaj. Iafoje redaktoroj faris eĉ sufiĉe gravajn ŝanĝojn. En PMEG aperas ĉiam tiu formo, kiun la ekzemplo havas en la presita eldono (krom evidentaj malgravaj preseraroj, kiuj estas korektitaj senkomente).
Ekzemploj kun ia tre dubinda (eĉ erara) formo, kiu povus konfuzi lern- antojn, estis ĝenerale evitataj.
En tre fruaj tekstoj estis uzataj tabelvortoj je AN, kiuj poste estis ŝanĝitaj al AM. Tiaj malnovaj formoj estas ĉiam ŝanĝitaj en la novajn, krom en unu ek- zemplo (§14.2.1).
Ĉe ĉiu Zamenhofa ekzemplo ĝia fonto (originala verko de Zamenhof aŭ tra- duko fare de li) estas montrita per postmetita mallongigo jene:
ekzemplo FA2 3 = ekzemplo el Fabeloj de Andersen, dua parto, paĝo 3
Ciferoj post mallongigo montras paĝonumeron. Esceptoj estas FE (la Ek- zercaro), kie la ciferoj montras numeron de ekzerco, PE (Proverbaro Esperanta), kie ili montras numeron de proverbo, kaj la bibliaj libroj, kie la ciferoj montras numeron de ĉapitro.
La mallongigo TdE ĉi-poste montras, ke la koncerna fonto estas legebla kaj priserĉebla en la Tekstaro de Esperanto:
La jenaj fonto-mallongigoj estas uzataj en PMEG:
AD Dro Esperanto [Zamenhof L. L.]: Aldono al la "Dua Libro de l' Lingvo Internacia". Ĥ. Kelter, Varsovio [Rusujo], 1888. Re- preso en Unua etapo de Esperanto 1878-1895. (iom reviziita plena verkaro de l.l. zamenhof, originalaro I). Eldonejo ludovikito, sen loko, 1989. TdE
BV Dickens, Charles: La Batalo de l' Vivo. Tradukis el Germana tra- duko L. L. Zamenhof. Stead's Publishing Office, London, Brit- ujo; Hachette kaj K., Paris [Francujo], sen dato. TdE
DL Dro Esperanto [Zamenhof L. L.]: Dua Libro de l' lingvo Inter- nacia. Kajero N 1. Ĥ. Kelter, Varsovio [Rusujo], 1888. Re- preso en Unua etapo de Esperanto 1878-1895. (iom reviziita plena verkaro de l.l. zamenhof, originalaro I). Eldonejo ludovikito, sen loko, 1989. TdE
FA1 Andersen, H[ans] C[hristian]: Fabeloj. Unua Volumo. Tradukis [el germana traduko] D-ro L. L. Zamenhof. Dua eldono, Heroldo de Esperanto, Bruselo [Belgujo], 1965. Represo en
fabeloj de andersen. koboldoimuna eldono. (iam kompletigota plena verkaro de l.l. zamenhof, volumo 7). Eldonejo ludovik- ito, sen loko, 1990. TdE
FA2 Andersen, H[ans] C[hristian]: Fabeloj. Plena Kolekto. Dua Parto. Tradukis [el germana traduko] Dro L. L. Zamenhof. Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1926. Represo en fabeloj de andersen. koboldoimuna eldono. (iam kompletig- otaplena verkaro de l.l. zamenhof, volumo 7). Eldonejo ludovikito, sen loko, 1990. TdE
FA3 Andersen, H[ans] C[hristian]: Fabeloj. Plena Kolekto. Tria Parto. Tradukis [el germana] traduko Dro L. L. Zamenhof. Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1932. Represo en fabeloj de andersen. koboldoimuna eldono. (iam kompletig- otaplena verkaro de l.l. zamenhof, volumo 7). Eldonejo ludovikito, sen loko, 1990. TdE
FA4 Andersen, H[ans] C[hristian]: Fabeloj. Kvara Volumo. Tradukis [el germana traduko] L. L. Zamenhof. Unua eldono, Heroldo de Esperanto, Bruselo [Belgujo], 1963. Represo enfabeloj de andersen. koboldoimuna eldono. (iam kompletigota plena verkaro de l.l. zamenhof, volumo 7). Eldonejo ludovikito, sen loko, 1990. TdE
FAnt La Antaŭparolo en Zamenhof, Fundamento de Esperanto TdE
FE La Ekzercaro en Zamenhof, Fundamento de Esperanto TdE
FG La Fundamenta Gramatiko en Zamenhof, Fundamento de Esper- anto
FK Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la Lingvo Esperanto.
Aperas en PMEG nur ekzemploj el Krestomatiaj tekstoj, kiuj estas certe Zamenhofaj. Vidu p. 446 en la Krestomatio. TdE
Gm Ŝalom Alejĥem: La Gimnazio. Tradukis L. L. Zamenhof. 1a el-
dono, Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1924. [El- donita en unu volumo kune kun Rn.] TdE
H Shakespeare, W[illiam]: Hamleto. Reĝido de Danujo. Tradukis
L. L. Zamenhof. Librairie Hachette et Ce, Paris [Francujo], 1902. TdE
IT Goethe, [Johann Wolfgang von]: Ifigenio en Taŭrido. Dramo en kvin aktoj. Tradukis L. L. Zamenhof. 3a eldono, Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1929. TdE
L1 Leteroj de L.-L. Zamenhof. I. 1901-1906. Prezentis kaj komentis G[aston] Waringhien. Sennacieca Asocio Tutmonda, Paris [Francujo], 1948.
L2 Leteroj de L.-L. Zamenhof. II. 1907-1914. Prezentis kaj komentis G[aston] Waringhien. Sennacieca Asocio Tutmonda, Paris [Francujo], 1948.
LR Zamenhof: Lingvaj Respondoj TdE
M Orzeszko, Eliza: Marta. Tradukis L. L. Zamenhof. 4a eldono,
Editions frangaises d'esperanto, Marmande [Francujo], 1968. TdE
OV Zamenhof, L. L.: Originala Verkaro. Kolektis kaj ordigis
Joh[annes] Dietterle. Ferdinand Hirt & Sohn, Leipzig [Ge- rmanujo], 1929.
PE Zamenhof, M. F.: Proverbaro Esperanta. Laŭ la verko Fraz-
eologio rusa-pola-franca-germana. Tradukis kaj aranĝis L. L. Zamenhof. Librairie Hachette et Ce, Paris [Francujo], 1910. [Rimarku, ke en iuj postaj eldonoj de la Proverbaro Esperanta la numeroj de la proverboj estas tute aliaj ol en tiu ĉi origina eldono.] TdE
Rn Heine, Henri [Heinrich]: LaRabeno de Baĥaraĥ. Tradukis L. L. Zamenhof. 1a eldono, Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1924. [Eldonita en unu volumo kune kun Gm.] TdE
Rt Schiller, Frederiko [Friedrich]: La Rabistoj. Tradukis L. L.
Zamenhof. 2a eldono, Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1928. TdE
Rz Gogol, N[ikolaj] V[asilievic]: La Revizoro. Tradukis L. L.
Zamenhof. 2a eldono, Esperantista Centra Librejo, Paris [Francujo], 1928. TdE
UL Dr Esperanto: Mezdunarodnyj Jazyk ["La Unua Libro"]. La
paĝonumeroj celas la rusan version de la Unua Libro en la ĉi- antaŭe menciita represo en Ludovikologia dokumentaro I. Unuaj libroj. TdE
Bibliaj ekzemploj
La Sankta Biblio, Malnova kaj Nova Testamentoj tradukitaj el la originalaj lingvoj. Brita kaj Alilanda Biblia Societo, Londono, Britujo; Nacia Biblia Societo de Skotlando, Edinburgo [Britujo], sen dato. La Malnovan Testamenton tradukis Zamenhof, sed poste "Biblia Komitato" reviziis la tekston (laŭ peto de Zamenhof). Ekzemploj el la Malnova Testa- mento estas do plej ofte plene Zamenhofaj, sed iafoje po^as esti diferenco inter la biblia teksto kaj la origina Zamenhofa traduko. Ĉiuj tekstoj en la Malnova Testamento estas legeblaj kaj priserĉeblaj ĉe
Ciferoj post mallongigo de biblia libro montras numeron de ĉapitro. La jenaj mallongigoj de bibliaj libroj estas uzataj en PMEG:
AK Alta Kanto de Salomono
Am Amos
Cf Cefanja
Dn Daniel
Er Eliro, Dua Libro de Moseo
Es Ester
Ez Ezra
Gn Genezo, Unua Libro de Moseo
Hŝ Hoŝea
Ĥb Ĥabakuk
Ĥg Ĥagaj
Ij Ijob
Jes Jesaja
Jĝ Juĝistoj
jĥ Jeĥezkel
Jl Joel
Kr2 Kroniko, Libro Dua
Lv Levidoj, Tria Libro de Moseo
Mĥ Miĥa
Ml Malaĥi
Naĥ Naĥum
Neĥ Neĥemja
Nm Nombroj, Kvara Libro de Moseo
Ob Obadja
Pk Plorkanto de Jeremia
Pr La Predikanto
Ps La Psalmaro
Re Readmono, Kvina Libro de Moseo
Rĝ1 Reĝoj, Libro Unua
Rĝ2 Reĝoj, Libro Dua
Ru Rut
Sm1 Samuel, Libro Unua
Jn Jona
Jr Jeremia
Js Josuo
Kr1 Kroniko, Libro Unua
Sm2 Samuel, Libro Dua SS La Sentencoj de Salomono Zĥ Zeĥarja
Indekso
A
elparolo 23, 24
finaĵo 51-53, 242
liternomo 15, 16, 316, 317
tabela postparto 242
A-eca vorteto 707
A-finaĵo 51-53, 242
landonomo 554, 555
lingvonomo 556, 557
liternomo 316
nombrovorto 380, 381
ON-vorto 381
participo 437-439
perverba priskribo 399
popolnomo 555
pronomo 106, 107
rolvorteto 236
vortfarado 568-572, 581-583
A-vorta frazparto 64, 65, 707
A-vorta nombrovorto 380, 381
A-vorteca vorteto 301-317, 707
A-vorto 51-53, 157, 707
aga 569
duobla 412
J-finaĵo 70-73
kvanta 391, 392
O-vorteca 52
perverba priskribo 399, 404, 406
pozicio 59
priskribo 64, 65
priskribo de E-vorto 393, 394
priskribo de vorteto 395
signifo 568-572
simila al ITA-formo 571
uzo 51-53
AB (sufikso) 664, 699
Ablativa adjekto = de-komplemento, el-
komplemento 149-158, 203, 713
AC (sufikso) 664
AĈ 590
diferenco de f 661
AD 69, 590-592
Adiaŭ, Adiaŭi 333
Adicio 327
Adjektiva radiko = eca radiko 713
Adjektivo = A-vorto 713
Adjekto = komplemento 713
ADOR (sufikso) 665, 699
Adverbo = E-vorto, E-vorteca vorteto.713
Afikseca
KELK 653
radiko 652-662
vorteto 660-662
Afikso 589-685, 707
difino 589, 590
greka/latina 663
ĥemia 685
interliga finaĵo 589
neoficiala 663-685
nova 663
oficiala 589-662
ŝajna 586-588
Afrikato = ekfrota konsonanto 25, 713
AFRO (prefikso) 676, 699
Aga radiko. 567, 569, 573, 590, 592, 610, 614
Aganto 106, 478
pasivo 451-453
Agento = aganto (en pasiva frazo) 451-
453, 713
Ajn 279, 280
Kl-vorto 280
Ajna 280
AĴ 592-594
participo 441, 442
Akcento 23, 101, 369
emfaza 282
erara 250
foresto 32, 33
fremda vorto 36
kroma 31
Aktiva participo 437
Aktiveco 600
Aktivo 38, 707
Akuzativa objekto = objekto 713
Akuzativo = N-finaĵo 132-146, 713
Al 198, 201
anstataŭ de 200
nerekta objekto 136
rolvortaĵo 235
sen N-finaĵo 144
senca subjekto 423
AL (sufikso) 664
Al anstataŭ de 201
Al tio 202
Al-komplemento 461
I-verba 425
pasivigo 458
Alfabeta ordo 15, 16
fremdaj literoj 20
Alfabeto 15, 16
literuma 317
ne-latina 546
ALI-vorto 243-245
Alia 53, 243-245, 375
Alia ol 343
Alie 243-245
Alie ol 343
Aliel 243-245
Alies 243-245, 587, 588
Aligi, aliĝi 202
Aliio (k.s.) 245
Alio 243-245
Aliu 243-245
Aliula 245
Almenaŭ 280, 281
Alparolato 130, 131
Alternativa subjekto 463, 464
Alternativdemando 330, 360
Alvoko 39, 40, 44, 78, 130, 131, 491,
707
al potenco 131
ho 334
per 223
AM (sufikseca) 605, 653
Ambaŭ 98, 315, 316
Amen 336
AN 594, 595
diferenco de IST 627
erara uzo 552
landano 550, 551
superflua 624
ANC (sufikso) 665
Ankaŭ 281, 282
postmetita 281
Ankoraŭ 256, 257
Ankoraŭ kaj plu 266
Ankoraŭ ne 262
Ankore 38
Anno 33
Ano 551
Anstataŭ 208
I-verbo 431
Anstataŭ (tio) ke 208
Anstataŭa 210
Anstataŭa skribomaniero 16
Anstataŭe 210
Anstataŭi, anstataŭigi 210
ANT 437-449
Antaŭ 165
horo 388, 389
I-verbo 433
Antaŭ (tiam) kiam 524
Antaŭ ke 533
Antaŭ kiam 519, 533
Antaŭ ol 433, 445
Antaŭa 168
Antaŭa vokalo 24
Antaŭe 168, 445
Antaŭelemento preciziga 575-581
Antaŭen 168
Antaŭhieraŭ 260
nerekta parolo 536, 537
Antaŭmetado de frazparto 540-544
Antaŭo 168
Antaŭparto de tabelvorto 239
Antaŭpriskribo 63
ANTI (prefikso) 676
Aparteni 201, 461, 463
Aparteno 313-315
Apenaŭ 282, 283, 356, 528
Aperi 402
postmetita subjekto 136
Apostrofo 18, 23, 43, 68, 101-104, 568
A-vorto 103
AŬ-vorto 103
disiga 103
ekkria vorto 335
imagata 36
l' 101, 102
neuzado 104
nezorga elparolo 103
Apozicio = apudmeto 713
Apud 168
Apuda 169
Apude 169, 236
Apudmeto 78, 125, 409-413, 707
komenta 413
longa listo 410
AR 595, 596
ARĤI (prefikso) 676
ARI (sufikso) 665, 699
ARKI (prefikso) 676
Artikolo 77-95
difina 77-95
AS-finaĵo 416
anstataŭ IS-finaĵo 416
eterna 416
= estas 471, 472
Aspekti 402
Aspektismo (= itismo) 455, 456
Asterisko 18
AT 437-449, 453, 454
ripeto 455
teoria eblo de plenumiĝo 454
Atismo 446
ATO (prefikso) 684
ATOR (sufikso) 665
Aŭ 73-76, 322-324
alternativa nomo 324
ekskluziva/inkluziva 323
komo 17
korekto 324
sekvo 324
tuta frazo 322, 323
Aŭ... aŭ 329
AŬDIO (prefikso) 677, 699
AŬTO (prefikso) 677, 700
B, elparolo 25, 26
Baldaŭ 257, 258
Baldaŭa, baldaŭe 258
Bati 462, 464
Be (mallongigo de bemola) 341
Bemola 341
Biblio 90, 726, 727
Bibliografio 719-727
Bilabialo = lipa konsonanto 713
Biliono 377, 670
BIO (prefikso) 677
Bis, Bisi 333
BIT (prefikseca) 653
BO 639, 694
Bo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Bonan tagon 491
Bonvole 419
Bonvolu 419
Brajla skribo 16
C
C, elparolo 25, 27, 28
Celo 198
subkomprenata 143
Cent 367-370
CENTI (prefikso) 684
Cento 367
Certa
anstataŭ unu 97, 374
individueca 97, 375
Ci 105, 109
Ci-diri 109
Cia 106, 109
Cifero 19, 370, 372, 377-379, 388-390
Cii 109
Cirkumflekso 16
Cis 339
Cit 19
Citaĵo 561-563
citilo 19
frazo 490
Co (liternomo) 15, 16, 316, 317
C
C, elparolo 25, 27, 28
Ĉapelo 16
Ĉar 527, 528
ĉeffrazo 528
Ĉar kaj tial 269
Ĉe 169
ĈEF 640
Ĉefa, ĉefe 640
Cefelemento de kunmetaĵo 575-581
Ceffrazo 38-41, 495, 496, 707
Ceflitero 15, 16
Ĉefo 640
Cefpropozicio = ĉeffrazo 495, 496, 713
Cefverbo 38, 39, 459-470, 707
forlaso 490, 491
Cefvorto 41, 42, 707
forlaso 493, 494
Ĉesi 485, 486
Ĉesigi 485
Ĉesiĝi 468
Ĉi 249-252
erara skribo 250
kvazaŭ difinilo 95-98, 250
memstara 250
prefikseca 251, 660
Ĉi ĉio 309
Ĉi lasta 251
Ĉi-kune 218
Ĉi-libro 250
Ĉi-sube 190
Ĉi-tiu 250
CI-vorto 241, 242
Ĉia 311-313
Ĉial 268-270
Ĉiam 253-256
Ĉian = ĉiam 256
Ĉie 247-249
Ĉiea 249
Ĉiel 270-274
Ĉien 144
Ĉies 313-315
Ĉio 306-310
apudmeto 411
Ĉiom 275-279, 394, 395
Ĉioma 279
Ĉirkaŭ 171
E-vorteca 383
horo 389
nuancilo de nombro/kvanto.. .382, 383
subjekto 383
Ĉirkaŭa, ĉirkaŭe 172
Ĉirkaŭi, ĉirkaŭigi 172, 173
Ĉiu 75, 179, 301-305
anstataŭ po 226
Ĉiuj 85, 303, 304
Ĉiuj du 315, 316
CJ 596, 597
parencovorto 693
Ĉo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Ĉu 359, 360, 506, 507
duobla 329, 330
forlaso 360, 361
Ĉu kaj se 508
Ĉu-demando 359, 360
Ĉu... aŭ 330
Ĉu... ĉu 329, 330
ŝajna 330
D, elparolo 25, 26
Da 159-165, 378, 391
baza nombrovorto 371
forlaso 379
malnova uzo 164
memstara 163
N-fmaĵo 160
neskribita 378
tiu 163
Da-esprimo 159
kvazaŭ ĉefvorto 391, 393
memstara 159
Da-ismo 164
Danci 460
Dank' al 102
Danke + N-finaĵo 102
Danke al 102
Danki 464
Danki por 228
Danki pro 228, 232
Dativa objekto, dativo = al-komplemento.
713
Dato 52, 372, 389, 390
N-finaĵo 390
skribo 390
Daŭri 484, 485
Daŭrigi kun I-verbo 486
Daŭro 227
De 150, 152, 154, 156-158
aganto 156
aganto en pasivo 451-453
anstataŭ al 202
aparteno 153, 409
E-vorteca 383
E-vorto 234
eco 154
erare uzata 409
formovo 150, 155
horo 388
konsisto 155
malsimileco, distingo, aparteco 150
meze de, komence de 234
mezuro 155
monatonomo 389 nombrovorto 378
norde de, dekstre de 234
nuancilo de nombro/kvanto.. .382, 383
objekto 152
origino 150
perverba priskribo 156
prefikseca 661
rilate al A-vorto 157
rilate al aga O-vorto 152
rilate al E-vorto 157
rilate al O-vorto ne-aga 154
rilate al participo 156
rilate al verbo 150
rilate al vorteto 158
sen N-finaĵo 144
tempo 151
De kaj per 223
De kiu 517
De lafino de 151
De la flanko (de iu) 155
De la komenco de 151
De post 151
De tempo al tempo 202
DECI (prefikso) 684
Decimala komo 386
Decimalo 17
Defali 141
Definitive 453
Dek 367-370
DEKA (prefikso) 684
Deklara frazo 487
Deko 367
Dekono 376, 377
Deloke de 152
Demanda frazo 487, 488
Demanda subfrazo 505-508
Demando 17, 359-366
alternativa 330, 360
elparolo 361
nea 362-365
Demandosigno 17
Demandovorto 240, 241
Denta konsonanto 26
Dentalo = denta konsonanto 713
Depost 151
Des 330-332
anstataŭ tiom 331
kroma motivo 331
DES (prefikso) 677
Des... des 332
Detempe de 152
Devi 423, 424, 478-484
neado 482
Devus 483, 484
Di (mallongigo de diesa) 341
Diesa 341
Difina artikolo 77-95
Difinilo 77-99
ĉi 95-98
pli ol unu 98, 99
poseda pronomo 95, 96
pozicio 59
Diftongo 24, 29, 707
Direkta N-finaĵo 141-145
Direkta rolvorteto 198-208
sen N-finaĵo 144
Direkto 141-145, 198
figura 143
inversa 181
senmova 199
sola N-finaĵo ĉe O-vorto 144
DIS 640, 641
= MAL 641
Disde 149, 150, 157, 641
Distingiga paŭzeto 31
Disvolvi 641
Dividostreko 18, 21
mallongigo 18
nombrovorto 369
OBL/ON/OP 629
vicorda nombrovorto 380
DĴ, elparolo 28
Do 283
Do (liternomo) 15, 16, 316, 317
Doni 461
Du 367-370
Dua persono 108, 109
Dua plej 292
Duiliardo 670
Duiliono 670
Dum 210
I-verbo 433
ne 530
tempa en 175
Dum (tiam) kiam 524
Dume 210, 236
Duobla A-vorto 412
Duobla E-vorto 412
Duobla konsonanto 33
Duobla neado 356
Duobla O-vorto 409-413
Duobla vo 20
Duobla vokalo 33
Duobla vorteto 412
DUON (prefikseca) 694
Duon(hor) o 388
Duonbara konsonanto 25
Duondifina artikolo 97, 374
Duondifina unu 97, 374
Duonvokalo 23, 25, 27-29, 707
Dupunkto 17
■
E
elparolo 23, 24
finaĵo 55-57, 242
liternomo 15, 16, 316, 317
tabela postparto 242
E (sufikso) 665, 666, 700
E-eca vorteto 708
E-finaĵo 55-57, 242
nombrovorto 381, 382
participo 439-441
perverba priskribo 400, 401
rolvorteto 236
vortfarado 572, 573
E-vorta frazparto 65, 66, 708
E-vorta nombrovorto 381, 382
E-vorteca vorteto 247-299, 708
E-vorto 55-57, 157, 708
de 157
duobla 412
kunskribita kun A-vorto 412
kvanta 392-394
loka 236
nuancilo 56, 57
objekto 452
perverba priskribo 400, 401, 405
priskribo 64-66
priskribo de I-verbo 400
priskribo de nenio 401
priskribo de O-vorto 443
priskribo de subfrazo 400
priskribo de tuta frazo 55, 441
semajntago 141
tempa 61, 62
uzo 55-57
EBL 597, 598
pasiva 457
Eblaĵo 599
Ebleco 599
Eblo 599
EC 598-601
participo 442
tempo 600
Ecaradiko..567, 569, 580, 581, 592, 598, 610, 614, 634
Eĉ 284
Eĉ ne 358
Eĉ se 531
ED (sufikso) 666
EG 601, 602
Egaleco-signo 19, 386
Egalo-signo 19, 386
EJ 602-604
EK 642
Ek! 335
Ekde 149, 151, 157, 642
Ekesti 473
Ekfrota konsonanto 25, 28
Eki 468
Ekkria frazo 488, 489
Ekkria vorteto 333-337, 643, 707
el ordinara radiko 335
Ekkrio 103
pro 232
EKO (prefikso) 678
EKS 642, 643
Eks! 335
EKSA (prefikso) 684
Eksafikso 587, 708
EKSBI (prefikso) 685, 700
Ekskluzive 207
Ekskluzive de 212
Eksploda konsonanto 25
Ekster 173
Ekster(aĵ) o 174
Ekstera 174
Ekstere 174, 236
Eksteren 236
Eksterna 174
Ekzercaro de la Fundamento 32, 109,
114, 687-692, 723
El 203
el inter 205, 291
komplete/ĝisfine 658
origino 155
plej 291
prefikseca 658
sen N-finaĵo 144
El de 157
El sub 189
Elcento-signo 20
Elektiĝi 402
Eligi, eliĝi 205
Eliri 141, 421, 658
Elnombrado
aŭ 322
eviti N-finaĵon 410
kaj 319
Elparolo 23-36
esperanteca 34-36, 545-547
konsonanto 25-30
mallongigo 34
ne-Esperanta litero 35
ne-Esperanta vorto 34-36
neregula sed tolerebla 27
vokalo 23-25
Elrigardi 658
Elspira konsonanto 27
EM 604-606
Emfazo
antaŭmetado 540, 541
ja 284
rilata subfrazo 513
vortordo 539
En 174
figura 176
konsisto 205
N-finaĵo 176
statoŝanĝo 177
tempo 175
EN (sufikso) 666
En si 126
Ena, ene, enen 177
END 606, 623
pasiva 439, 457
simila al U-modo 439
Enigi, eniĝi 177
ENZ (sufikso) 666, 700
Epiteto = rekta priskribo 713
ER 606, 607
Escept(int) e 212
Escepte de 212
Esceto (B) 20
ESK (sufikso) 666
Esperanteca elparolo 35, 36, 545-547
Esperantigita nomo 547-550
Esperantigo de nomo 547-550
Esperanto (participo) 443
Estante 349
Este 349
Esti 399-404, 459, 462, 471, 472
participo 443-449
= troviĝi 471
Estiel 340, 349
Estkiel 349
ESTR 607
diferenco de ĈEF 640
ET 607-609
EŬRO (prefikso) 678, 700
Evoluo 48, 49, 434, 435, 507, 636
F, elparolo 25, 26
Faka lingvaĵo 386
Familiano 693-695
Far 339
Fare de 152, 157, 339, 453
Fari 474, 475
Fariĝi 399-404, 459, 462, 473
FEMTO (prefikso) 684
Ferma 571
Festonomo 93
je 147
majuskla 559
Fi 334
prefikseca 660
FIN
prefikseca 658
sufikseca 653
Finaĵo 37, 708
A 51-53, 242
afikso 589
AS 416
E 55-57, 242
1 415, 421-436
interliga 576, 577
IS 416, 417
J 43, 51, 67, 106, 309, 310
N 43, 51, 55, 67, 105, 106, 129-237
O 43-49, 242
OS 417
U 242, 418, 419, 712
US 419, 420, 532, 708
verba 415-420
vortklasa 37, 568-575, 712
Finiĝi per/je 222
Finitivo = ĉefverbo 713
Finnlando 33, 549
Finno 33
Fo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Fojo ke/kiam 500
Fonto de ekzemploj 723-726
For 250, 252, 253
ekkria 253
malproksime 252
mova 252
prefikseca 658
For de 150, 157, 158
Fora, fore, foren 253
Frakcistreko 229, 387
Frazenkondukilo 496, 708
Frazeto 581-585, 708
Frazetvortigo 581-585
streĉita 586
Frazetvorto 581-585, 652-662, 708
Frazfunkcio 487-489
Frazmelodio 361
Frazo 38-41, 708
citaĵo 490
deklara 487
demanda 17, 487, 488
ekkria 488, 489
komenta 489, 490, 516
kompleksa 489, 490
mallongigita 401, 490-494
ordona 17, 488
pasiva 451-458
pasivigebla 456-458
sensubjekta 113, 401, 459, 471
Frazospeco 487-494
Frazparto 38-41, 59-66, 708
A-vorta 64, 65
antaŭmetado 540-544
E-vorta 65, 66
O-vorta 59-63
priskribo de E-vorto 65, 66
priskribo de O-vorto 60
rolvorteto 146-237
sen rolmontrilo 129-132
Frazrolo 38, 39, 146-237, 459-470, 708
Fraztipo 487-489
Fremda vorto 34-36
Fri 340
Frikativo = frota konsonanto 713
Frota konsonanto 25
Fundamento de Esperanto. 13, 16, 19, 29, 32, 33, 97, 103, 109, 114, 235, 281, 339, 369, 380, 386, 397, 455, 456, 472, 529, 549, 559, 560, 571, 579, 584, 587, 687- 692,723
FUŜ (prefikseca) 653
Fuŝa 570
Futuro = venonta tempo 713
G
G, elparolo 25, 26
GE 46, 49, 643-645
BO kaj PRA 639
parencovorto 693
Gentonomo 551, 552
Gepatro 644
Gerundio = participo kun E-finaĵo 713
GIBI (prefikso) 685, 701
GIGA (prefikso) 684
Gingiva konsonanto 26
Gingivalo = gingiva konsonanto 713
Glota konsonanto 26
Go (liternomo) 15, 16, 316, 317
Grado 270-274, 395-397
emfaza 278
Gramatiko 37
Fundamenta Gramatiko.. .19, 103, 687- 692
sekso 44-49
superrigardo 37-42
termino 707-718
tradicia vorto 713-718
vortareto 707-714
Granda litero 15, 16
Graŭ 340
Greka liternomo 20
Grupa O-vorto 179
Grupo kun po unu 74
GV, elparolo 27
G
G, elparolo 25, 27, 28
Gentila peto 419
Germana vo 20
Ĝi 105, 111-114
anstataŭ tio 113
besto 111
grupo 112
ĝiismo 111, 113
homo 111-113
infaneto 111
neuzenda 113
superflua 113
Ĝia 106, 107, 111-114
Giismo 111, 113
Ĝis 205, 529, 530
E-vorteca 383
ĝis-streko 19
horo 389
I-verbo 433
inkluziva 207
ne 530
nuancilo de nombro/kvanto.. .382, 383
salutvorto 206, 333
sen N-finaĵo 144
Gis (la) (revido) 206, 333
Gis (tiam) kiam 524
Gis kiam 530
Gis-streko 19
Ĝisi 208
Ĝiso 208
Ĝo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Ĝoji 460
H
H..
anstataŭ supersigno 16
elparolo 25, 27
voĉa 27
H-skribo 16
Ha 334, 336
Ha lo 334, 336, 337
Haltostreko 18
Havi 463, 473
He 334
HEKTO (prefikso) 684
Helpa tia 532
Helpa tial 527, 528
Helpa tiel 532
Helpa tio 113, 497-499, 501, 505-508
Helpi 461
Helposigno 16-21
elparolata 19, 20
ne-elparolata 16-19
Helpverbo 471, 472, 478-484
HEMI (prefikso) 682
Hieraŭ 258-260
nerekta parolo 536, 537
Hieraŭa, hieraŭo 260
HIPER (prefikso) 678
Ho (liternomo) 15, 16, 316, 317
Hodiaŭ 258-260
nerekta parolo 536, 537
Hodiaŭa, hodiaŭo 260
Hodie 38
Hoketo 16
Homino 46
Homonimo 567
Horo 52, 141, 388, 389
antaŭ 388, 389
ĉirkaŭ 389
de 388
demando 388
ĝis 389
je 389
N-fmaĵo 389
post 388, 389
Hura 334, 337
■
Ĥ
alternativo 30
elparolo 25, 26, 30
Ĥo (liternomo) 15, 16, 316, 317
I
elparolo 23-25, 29
finaĵo 415, 421-436
liternomo 15, 16, 316, 317
vortfarado 573-575
I (sufikso) 666-668
I-finaĵo 415, 421-436
perverba priskribo 401
I-modo 415, 709
I-verba frazparto 421
I-verbo 415, 421-436, 470, 709
alia subjekto 425-427
anstataŭ U-verbo 435
citata 435
ĉefverbo 435, 436
diferenco de ADO-formo 436
krom 432
mova verbo 430
nerekta parolo 536
objekto 424, 452, 457
ordona 436
pasivigo 456, 457
perverba priskribo. .401, 407, 422, 427
por 430, 431
povi, devi kaj voli 478-484
povi/devi/voli 423, 424
pri-komplemento 425
priskribo 65, 66
priskribo de A-vorto 429
priskribo de O-vorto 428, 429
promesi 426
rekta priskribo 428, 429
rolvorteto 430-435
se 435
sen 432
senca subjekto 421, 423, 425-435
subjekto 422, 423
I-vorto 241
Ia 311-313
Ial 268-270
Iam 253-256
Iama 256
Ian = iam 256
IĈ (sufikso) 49, 668, 701
ID 609
Identiga priskribo.60, 131, 132, 408, 409
Ie 247-249
Iel 270-274
Iele 274
Ien 144
Ies 313-315
IF (sufikso) 668, 701
IFA (Internacia Fonetika Alfabeto).. ..24, 26
IG 609-614
anstataŭ IZ 671
post IĜ 465
IG-verbo 464-466, 609-614
el IĜ-verbo 465
si kaj sia 126
Igi 475, 476, 478
IĜ 614-618
diferenco de EK 642
IĜ-verbo 466-469, 614-618
Iĝi 399-404, 473
IK (sufikso) 669
Ikso 20
IL 618-620
Ili 105, 114
Ilia 106, 107, 114
ILIARD (sufikso) 670
ILION (sufikso) 670
Imaga modo.419, 420, 505, 527, 532, 708
devi/povi/voli 483, 484
Imperativo = vola modo, U-modo, U-
verbo 418, 419, 713
IN 46, 621, 622
parencovorto 693
virina nomo 550, 693
Ina radiko 44, 45, 49, 622
IND 622, 623
pasiva 457
Indikativo = reala modo 713
Infinitivo = neŭtrala modo, I-modo, I-
verbo 713
INFRA (prefikso) 678
ING 624
Inkluzive de 212
INT 437-449
+ US-finaĵo 449
Inter 177
nuancilo de nombro/kvanto 382, 383
prefikseca 376
tempa 180
Inter si 127, 376
Intera, intere 180
Interalie 243
Interjekcio = ekkria vorteto 713
Interna, interne 180
Interogativo = demanda vorteto. 359-366, 713
Io
subkomprenata 514
Iom 275-279, 394, 395
diferenco de malmulte 276
Iom el 162
Ioma 279
Iomete, iometo 279
IP (sufikso) 49, 670, 701
Ipsilono 20
IS-finaĵo 416, 417
ISM 624-627
ISM kaj IST 626
IST 626-628
diferenco de AN 627
ISTAN (sufikso) 553, 670, 701
Iŝi 340
IT 437-449, 453, 454
IT (neoficiala sufikso) 671
Itismo 455, 456
Iu 301-305
anstataŭ unu 97, 374
IV (sufikso) 671
IZ (sufikso) 574, 671, 672
I
J
elparolo 25, 27-29
finaĵo 43, 51, 67, 106
frota sono 29
pozicio 29
J (sufikso) 672, 701
J-finaĵo 43, 51, 67, 106, 309, 310
A-vorto 70-73
liternomo 316, 317
nombrovorto 377, 378
O-vorto 68-70
ON-vorto 76
poseda pronomo 106
speciala okazo 73-76
uzado 67-76
Ja 284, 362
Jam 261-263, 445
Jam antaŭe 445
Jam ne 262
Jarmilo/miljaro 584
Jaro 372, 389, 390
Je 147-149
horo 389
korpa/anima stato 148
korpoparto 148
malsano 148
rekta objekto 149
Jen 285, 286, 525
Jen... jen 330
Jena 285
Jene 285
Jeno 285
Jes 362
nea demando 362-365
Jes ja 284, 364
Jesa, jesi 365
Jesigi 366
Jo (liternomo) 15, 16, 316, 317
JOBI (prefikso) 685, 701
JOKTO (prefikso) 684
JOTA (prefikso) 684
Ju 330-332
subkomprenata 331
Ju... des 330-332
Ju... tiom 331
Ĵ, elparolo 25, 26
Ĵo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Ĵus 263, 264, 445
anstataŭ ĝuste 264
Ĵusa 264
■
K
anstataŭ Ĥ 30
elparolo 25, 26
mallongigo de kaj 20
K, elparolo 27
Kaj 319-321
anstataŭ sed 326
forlaso 320
Kl-vorto 541
komo 17
signo 20
simbolo 20
tuta frazo 320
Kaj... kaj 332
Kaj/aŭ 323
Karesnomo 596, 597, 628
Kaŭ 323, 341
Kaŭzo 150, 231
Ke-frazo 496-505
celo 502
eblo 505
kaŭzo 500
komplemento 498, 499
memstara 418, 419
motivanta 501
objekto 497, 498
opinio 504 perverba priskribo 501
rekta priskribo 499-501
rezulto 501, 504
sen ke 501
subjekto 496, 497
verbo 501-505
KELK (afikseca) 653
Kelkaj 75
Kelke 75, 392-394
Kerno-vorto = ĉefvorto 713
Kernovorto = ĉefvorto 41, 42
KI-demando 359
KI-subfrazo 508-525
KI-vorto 240, 241, 506, 507, 509-518
demanda 359
ekkria 488, 489
fine de frazo 359
forlaso 525
mallogika 280
pli ol unu en demando 359
pozicio 359, 542
rilata 508-525, 535, 711
Kia 311-313
anstataŭ kiel 350
rilata 520
Kial 268-270
rilata 522
Kialo 270, 584
Kiam 253-256
rilata 518
rolvorteto 255
Kian = kiam 256
KIBI (prefikso) 685, 701
Kie 247-249
en/ĉe/sur... kiu 520
rilata 519
Kiel 270-274
anstataŭ kia 350
grada 396
kompara 65, 66, 123, 343-351
komparado kun verba esprimo 348
nerekta parolo 535
objekto 345-348
reprezentas tutan frazon 521
rilata 521
rolmontrilo 345-348
rolo, funkcio 348-350
subjekto 345-348
Kiel eble pli 396
Kiel se 532
Kiel-esprimo
ne mallongigita frazo 350, 351
perverba priskribo 400
Kiel... tiel ankaŭ 274
Kien 144
rilata 520
Kies 313-315, 509-518
objekta 517
rilata 517
subjekta 517
KILO (prefikso) 684
Kio 306-310, 509-518
E-vorteca 307
plurakonta subfrazo 514-516
rilata 513-516
Kiom 275-279, 394, 395
anstataŭ kiel 397
limiga 522
rilata 521
Kiom eble (plej/pli) 293
Kioma 279
Kiomas 388
Kiu 301-305, 509-518
forlaso 512
rilata 509
unua/dua aŭ tria persono 126
Ko (liternomo) 15, 16, 316, 317
KO (prefikso) 679
Kofrovorto 587, 588
Kombino 575-581, 584, 652-662, 709
streĉita 586
Komenci 484
Komenta apudmeto 413
Komentofrazo 489, 490, 516
Komo 17
decimala 386
Kompara esprimo 343-353
ĉu mallongigita subfrazo? 350, 351
Kompara kiel 61, 65, 66
Kompara rolvorteto 352, 353
Komparado
apud 169
ĉe 170
egaleca 343
malegaleca 343
Kompleksa frazo 489, 490
Kompleksa verbo 421, 422
Komplemento 39-41, 709
E-vorta 55, 56
mezura 139
rolvorteto 146-237
tempa 147
tempopunkto 140, 141
Komplika 570
Konateco 80-83
Konatulo 442, 635
Kondicionalo = imaga modo, US-modo,
US-verbo 713
Konfuza 570
Konjunkcio = kunliga vorteto...319-327, 713
Konsisto 176, 205
Konsonanto 23, 26, 709
denta 26
duobla 33
duonbara 25
duonvokala 25
ekfrota 25, 28
eksploda 25
elspira 27
frota 25
gingiva 26
glota 26
lipa 26
lipdenta 26
loko 26
longeco 28
naza 25
senvoĉa 26, 27
trema 25
variado 27
vela 26
voĉa 26, 27
Kontraŭ 181
interŝanĝo 183
ke-frazo 499
sentdirekto 184
Kontraŭ (tio) ke 499
Kontraŭa, kontraŭe, kontraŭi... .184, 185
Korano 90
Korekta 570
Korelativa vorto = tabelvorto 713
Kovri 463
pasivigo 454
Krampo 18
Krei 474
Krisigno 17
Krom 211
alternativo 212
Krom (tio) ke 213
Kroma 214
Kromakcento 31
Krome 214
Kun 214
peras priskribon 408
prefikseca 218
rolvortaĵo 235
Kun escepto de 212
Kune 218
Kune kun 215, 235
kunigi, kuniĝi 218
Kunliga vorteto 319-327, 709
Kunmetaĵo
frazetvorto 581-585
kombino 575-581
ŝajna 586-588
Kunmetita verbo
aktiva 444-446
alternativo 445, 447
mallongigita 448
nekutima 448, 449
pasiva 446, 447
triobla 448, 449
Kunskribo 411, 412
Kuo 20
KV, elparolo 27
Kvankam 530, 531
mallongigita subfrazo 531
Kvankam kaj tamen 296
Kvanta A-vorto 391, 392, 394
Kvanta E-vorto 392-394
objekto 452
Kvanta O-vorto 391
Kvanta vorteto 394, 395
Kvanto 159, 160, 275-279, 391-397
distribua 224
Kvantovorto 391-397
nuancilo de nombro/kvanto 382-385
Kvar 367-370
Kvaron(hor) o 388
Kvazaŭ 286, 287, 532
anstataŭ kompara kiel 352
N-finaĵo 352
prefikseca 661
Kvazaŭ-esprimo, perverba priskribo....400
Kvazaŭ-frazo 536
KVER (prefikso) 679
Kvin 367-370
KZ, elparolo 27
L, elparolo 25, 27
L' 101, 102
La 77-95
anstataŭ ĉiuj 85
anstataŭ poseda pronomo 85
apostrofo 101, 102
citaĵo 88
E-vorto 87
forlaso 88
imagata difiniteco 87
individuaĵo 78, 79
lingvonomo 556, 557
mallongigita propra nomo 95
malpermeso 78
vort o 77
poseda pronomo 96
propra nomo 88-95
pruntita de alia lingvo 93
speco 83-85
La jena/la jeno 285
La plej bele 87
La pli 292
Labialo = lipa konsonanto 26, 713
LAND (sufikseca) 551, 552, 654
Landano 550-557
Landonomo 550-557
A-finaĵo 554, 555
du kategorioj 550-557
gentobaza 551-553
sufiks o 551, 667
LAND-sufikso 552
landobaza 550, 551, 553
UJ-sufikso 551, 552, 633
Laringalo = glota konsonanto 26, 713
Lasi 476-478
I-verbo 120, 477, 478
Latina alfabeto 15, 16
Laŭ 218
kvazaŭ frazo 125
Laŭe 220
Laŭeble plej 293
Lavi 461
Li 105, 110, 111
besto 112
infano 111
nevivaĵo 112
senseksa 110
Lia 106, 107, 110, 111
Likvido = duonbara konsonanto....25, 713 Lingva evoluo..48, 49, 434, 435, 507, 636
Lingvonomo 86, 556, 557
la 95
majuskla 559
O-finaĵo 86, 95, 556, 559
Lipa konsonanto 26
Lipdenta konsonanto 26
Literaturo 719-727
Liternomo 15, 16, 34, 316, 317
elparolo 34
greka 20, 341
hebrea 341
ne-Esperanta 20
neoficiala 341
Litero 15, 16
alfabeta ordo 20
duobla 33
ne-Esperanta 20
nomo 34, 316, 317
Literuma alfabeto 317
Lo (ekkria vorteto) 334
Lo (liternomo) 15, 16, 316, 317
LOG = OLOG (sufikso) 673
LOGI = OLOGI (sufikso) 674
Loka rolvorteto 165-198
N-finaĵo 142
Longeco de konsonanto 28
Longeco de vokalo 24
M, elparolo 25, 27
Majusklema skribo 557-560
Majusklo 15, 16
festo 559
Fundamento 560
landonomo 559
lingvonomo 559
monato 559
popolnomo 559
propra nomo 557-560
semajntago 559
MAKRO (prefikso) 679
Maksimume 280
MAL 645-649
diferenco de MIS 649
Mal-mal-vorto 648
Malantaŭ 165, 167
Malantaŭa 168
Malantaŭa vokalo 24
Malantaŭe, malantaŭen, malantaŭo. .168
Malcit 19
Malĉi 250
Male 365
Malebla 365
Malferma 571
Malgranda litero 15, 16
Malgraŭ 220
I-verbo 433
ke-frazo 220
Malgraŭ (tio) ke 531
Malgraŭ kaj kvankam 531
Malhavi 463
Maljam 289
Malkiel 274, 343, 646
Mallongigita frazo 401, 490-494
Mallongigo 17, 20, 316
dividostreko 18
elparolo 34
fonto 724
uzata en PMEG 697
Malmulte, diferenco de iom 276
Malnova Testamento 266
Malplej 292, 646
Malpli 646
ju... des 331
Malpli ol 343
nuancilo de nombro/kvanto 385
nuancilo de vorto 347
Malsama ol, malsame ol 343
Malsuper, malsupera 192
Malsuprenstreko 18
Maltiel 274
Maltrans 198
Maltro 298, 646
Malvasta vokalo 23
Maniero 270-274
Manki 463
postmetita subjekto 136
Matematiko 16-21, 327, 386, 387
greka litero 20
MEBI (prefikso) 685, 702
MEGA (prefikso) 684
Meksikio 667
Mem 287, 288
prefikseca 661
Memo 288
Men 340
META (prefikso) 679
METR = OMETR (sufikso) 674
METRI = OMETRI (sufikso) 674
Mezuro.137-140, 148, 159, 275-279, 387, 599
sen rolmontrilo 140
Mezurunuo 683-685
Mezvasta vokalo 23
MF, elparolo 28
Mi 105, 107
Mia 106, 107
MIKRO (prefikso) 680, 684, 685
Miksita nombro 379, 381
Mil 367-370
MILI (prefikso) 684
Miliardo 377
Miliona 381
Miliono 377, 670
Miljaro/jarmilo 584
Milo 367
MINI (prefikso) 680
Minimume 280
Minus 327, 386, 387
anstataŭ sed ne 327
J-finaĵo 75
N-finaĵo 327
rolvorteto 327
signo 19
Minusklema skribo 557-560
Minusklo 15, 16
Minuso 327
Minuto 388, 389
MIRIA (prefikso) 685
MIS 649
Mo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Modo 415, 709
imaga 419, 420, 483, 484, 532
neŭtrala 415, 421, 422, 709
reala 415-417, 504, 526, 532, 711
vola 418, 419, 712
Monato 389, 390
majuskla 559
MONO (prefikso) 680
Montriĝi 402
Montrovorto 241
Morgaŭ 258-260
nerekta parolo 536, 537
Morgaŭa, morgaŭo 260
Morti 460
Mortigi 461
Mortiĝi 468
Motivo 231
Multe 392-396
objekto 392, 393
subjekto 392, 393
Multe pli, multe tro 396
Multe-nombro 67-76, 709
Multipliko 628-630
N
N-finaĵo 43, 51, 55, 67, 105, 106, 129-
237
alternativa objekto 133, 464
anstataŭ de 152
anstataŭ rolvorteto 132, 145
antaŭ 166
apud 169
apudmeto 409
ĉe 171
ĉirkaŭ 172
dato 141, 390
direkto 141-145
ekster 174
forlaso 561
inter 179
kontraŭ 181
kvazaŭ 352
liternomo 316
loka E-vorto 144
mallogika 145
mezuro 137-140
objekto 133-136
persona pronomo 105
pli ol unu N-frazparto 133
poseda pronomo 106
post 185
pozicio 145
preter 187
propra nomo 548
rolvortaĵo 235
semajntago 141
super 191
sur 194 tabelvorto 240
tempomezuro 137
tempopunkto 140, 141
tra 196
trans 197
N-komplemento 137-146
N-priskribo 137, 141-146
N, elparolo 25, 27
Na 340
NANO (prefikso) 684
Naŭ 367-370
Naza konsonanto 25
Nazalo = naza konsonanto 25, 713
NC, elparolo 28
Ne 355-358
diferenco de MAL 647
dusignifa 362
nea demando 362-365
pozicio 355
prefikseca 661
respondvorto 362
Ne eĉ 358
Ne jam 262
Ne plu 266
Ne povi 482
Ne tro 298
Ne voli 483
Ne-aga radiko 573
Ne-Esperanta vorto 34-36
Ne-esperantigita nomo 545-547
Ne-PIV-a elemento en PMEG 699-706
Nea 365
Nea demando 362-365
Nea vorto 242
Neado 355-358
duobla 356
Nedifina artikolo 97
Nedifinita vorto 241
Neduuma 48, 115, 670
Neebla 365
Negacio = neado, nea vorto..355-358, 713
Nei 365
Neigi 366
Nek 323, 358
erara uzo 358
Nek... nek 332
Nen 341
NENI-vorto 242, 355, 356
Nenia 311-313
Neniaĵo 243, 310
Nenial 268-270, 356
Neniam 253-256
Nenian = neniam 256
Nenie 247-249
Nenieco 243, 310
Neniel 270-274
Nenien 144
Nenies 313-315
Nenii 475
Neniigi, neniiĝi 243, 310, 353
Nenio 306-310
Neniom 275-279, 394, 395
Nenioma 279
Neniu 301-305, 371
Neoficiala
afikso 663-685
liternomo 341
prefikso 676-685
rolvorteto 339, 340
sufikso 664-675
vorteto 336, 337, 339-342
Nerekta objekto 136, 199, 200, 709
Nerekta parolo 502, 533-538, 709
kiel 535
loka vorto 536, 537
pronomo 537, 538
tempa vorto 536, 537
verboformo 534-536
Netransitiva verbo = senobjekta verbo
460, 466-469, 713
Neŭtrala modo 415, 421, 422, 709
Neŭtrala radiko 44, 49, 636
Neŭtrala vorto 621
NF, elparolo 28
NG, elparolo 28
NĜ, elparolo 28
Ni 105, 107, 108
inkluziva/ekskluziva 538
unu persono 108
Nia 106-108
NJ 628
parencovorto 693
NK, elparolo 28
No (liternomo) 15, 16, 316, 317
Nombra vorteto 367-376
A-finaĵo 380, 381
E-finaĵo 381, 382
memstare 371
O-finaĵo 377
pozicio 62
uzado 370-372
Nombro 275-279
gramatika 67
miksita 379
Nombrovorto 367-390, 709
A-finaĵo 380, 381
E-finaĵo 381, 382
grandega nombro 377
nuancilo de nombro/kvanto 382-385
O-finaĵo 376-379
priskribo de O-vorto 59
skribo 369
vicorda....372, 380, 381, 388, 389, 712
vortordo 381
Nome 410
NOMIAL (sufikso) 672
Nomiĝi 402
Nominativa = sen rolmontrilo.... 129-132, 713
Nomo 545-560
bazo de esperantigo 549
elparolo 547
esperantigita 547-550
festo 93
ina 549, 550
karesa 596, 597, 628
klasika religia verko 90
la 88-95
lando 550-557
lingvo 556, 557
litero 15, 16
majuskla 557-560
monato 93
multe-nombra 91
ne-esperantigita 342, 545-547
plurvorta 557
popolo 550-557
propra 88-95, 408, 409
semajntago 94
sezono 94
tagoparto 94
virina 549, 550
Nomspeco 545
NP, elparolo 28
Nu 334
Nuancilo de nombro/kvanto 382-385
Nul 75, 367-371, 377
Nula 381
Nulo 370, 377
Numeralo = nombra vorteto 713
Numero 92, 372, 389, 408
Nun 264, 265
nerekta parolo 537
pasinteco 265
Nun-tempo 416
Nuna, nun(ec) o 265
Nur 288-290
deziro 290, 418, 527
Nura 290
NV, elparolo 28
O
O
elparolo 23, 24
finaĵo 43-49, 242
liternomo 15, 16, 316, 317
tabela postparto 242
O kej 336, 337
O-eca vorteto 710
O-finaĵo 43-49, 242
lingvonomo 86, 556, 559
nombra vorteto 377
nombrovorto 376-379
participo 441-443
perverba priskribo 399
propra nomo 546
vortfarado 568, 583, 584
O-vorta frazparto 59-63, 710
O-vorteca vorteto. 105-127, 301-317, 710
O-vorto 43-49, 710
aga 106
duobla 409-413
grupa 179
ina 44, 45, 49
kvanta 391
nenombrebla 68
nombrebla 68-70, 594
perverba priskribo 399, 405
priskribo 59-66
seksa signifo 44-49
sekse neŭtrala 44, 49
subkomprenata 370
uzo 43, 44
vira/virina 44, 45, 49 virina 45
Objekta predikativo = perverba priskribo
de objekto 713
Objekta verbo 460, 461, 464-466, 609-
614, 709
Objekto 39, 40, 43, 133-136, 456-458,
710
alternativa 133, 464
demovo, elmovo 141
duobla 498
ke-frazo 497, 498
kunmetaĵo 581
nerekta 199, 200, 709
perverba priskribo 402, 404-408
plurobla 428
rekta 133-136, 711
senca 106, 156, 201, 313, 441-443
signifi 562
OBL 628-630
Oble 386, 387
formato 387
Oficiala
afikso 589-662
prefikso 639-652
sufikso 590-638
OFON (sufikso) 672, 702
OID (sufikso) 673
OJD (sufikso) 673, 702
Ok 367-370
Okazi 460
postmetita subjekto 136
Okupi 454
Ol 65, 66, 167, 343-351
anstataŭ kiam 519
frazenkondukilo 533
objekto 345-348
rolmontrilo 345-348
subjekto 345-348
OL (sufikso) 673
OLOG (sufikso) 673
OLOGI (sufikso) 674
OM-vorto
malnova uzo 395
O-vorteca 395
OMETR (sufikso) 674, 703
OMETRI (sufikso) 674, 703
ON 630, 631
ON-vorto
E-finaĵo 382
prefikseca 654
Oni 105, 114, 115
anstataŭ ni 115
Onia 106, 107, 114, 115
Onin 115
ONT 437-449
OP 631, 632
Opinii 462
Orda numeralo = vicorda nombrovorto.... 713
Ordo alfabeta 15, 16, 20
Ordona frazo 488
OS-finaĵo 417
OT 437-449, 453, 454
OTEK (sufikso) 674, 703
OŬ (sonkombino) 29
OZ (sufikso) 675
P, elparolo 25-27
PAG.. .24, 125, 283, 385, 406, 538, 565, 715-718
Pagi 464
Pajtro 49, 645, 668
Paragraf-signo 20
Pardoni 464
Parenco 693-695
Parentezo 18
Parento 49, 645, 668
Parolo
nerekta 502, 533-538, 709
rekta 533-538, 562, 711
Participo 437-449, 710
A-finaĵo 437-439
aktiva 156, 437
ANT 444, 447
AT 446, 447, 453, 454
E-finaĵo 439-441
elekto 453-456
INT 444
IT 446, 447, 453, 454
neebla 437
O-finaĵo 156, 441-443
ONT 444
OT 446, 447, 453, 454
pasiv 437, 438
peras priskribon 407
UNT 439
UT 439
Pasinta tempo 416, 417
Pasiva participo 401, 437, 438
senobjekta verbo 437
Pasivo 38, 451-458, 710
alternativo 447
kontrolesprimoj 453
participo 453, 454
perverba priskribo 403
sensubjekta 452
Paŝo post paŝo 237
Paŭzeto distingiga 31
PEBI (prefikso) 685, 703
Per 220
mezuro 222
Per kaj kun 217
Per si (mem) 127, 222
Pera, pere 223
Pere de 234
..223
Peri 223
Perlabori.
Persona pronomo 105, 158, 710
N-finaĵo 105
Personalo, personpronomo = pronomo,
persona pronomo 713
Perverba priskribo 39, 40, 44, 52, 56,
124, 131, 399-408, 710
A-vorto 404, 406
aga verbo 403
E-vorto 405
I-verbo 407, 425
kontrolmetodo 407
kun 408
la 84
O-vorto 405
objekto 124, 125, 402, 404-408
participo 407
sen subjekto 401
subjekto 124, 399-404
PETA (prefikso) 684
Peti 133, 464
PIKO (prefikso) 684
PIV 283, 336, 337, 567, 587, 699-706,
721
PJ (sufikso) 672, 703
Plaĉi 462
Plej 86, 291, 394, 395
memstare 293
ŝajne mallogika 294
Pleja, Pleje 294
Plejeble 293
Plena Analiza Gramatiko de Esperanto.... 24, 125, 283, 385, 406, 538, 565, 715- 718
Plena de/je 148
Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto. 283, 336, 337, 567, 587, 699-706, 721
Pli 290, 394, 395
ju... des 330-332
memstare 293
ŝajne mallogika 294
Pli kaj plu 267
Pli ol 343
nuancilo de nombro/kvanto 385
nuancilo de vorto 347
Pli ol unu 75
Plia, plie 294
Plozivo = eksploda konsonanto.. .25, 713
Plu 266, 267
Plu ne 266
Plua, plue, pluen 267
Pluraj 75, 392
Pluralo = multe-nombro 67-76, 713
Plus 327, 386, 387
anstataŭ kaj 327
N-finaĵo 327
rolvorteto 327
signo 19
Pluso 327
Pluvi 459
Po 224
erara uzo 225, 387
forlaso 387
neunueca uzo 384
nuancilo de nombro/kvanto.. .382, 383
pozicio 224
prefikseca 385
signifo 224
Po (liternomo) 15, 16, 316, 317
Poezio 75, 78, 88, 96, 101, 102, 209,
250, 395, 471, 472, 568, 621, 641, 648, 652
Popolnomo 550-557
Por 226
forlaso 498
frakcistreko 229
I-verbo 298, 430, 431
pagado, aĉetado, vendado 229
senca subjekto 423
Por kaj pro 232
Por ke 230, 498, 499, 503
Por tio ke 230, 498, 499
Poseda pronomo 53, 106, 107, 710
difinilo 95, 96
J-finaĵo 106
N-finaĵo 106
Posedo 106, 107, 154, 313-315
Posedpronomo = poseda pronomo 713
Post 185
horo 388, 389
I-verbo 433
komparo 185
sinsekvo 185
Post ke 533
Post kiam 186, 433, 445, 519, 533
Post ol 533
Posta, poste 187
Postmorgaŭ 260
nerekta parolo 536, 537
Postparto de tabelvorto 239
Postpriskribo 63
Potenco 386, 387
POV (sufikseca) 654
Povi 423, 424, 478-484
Povus 483, 484
PRA 650, 651
GE kaj BO 639
PRE (prefikso) 680
Pre (rolvorteto) 680
Preciziga antaŭelemento 575-581
Predikativo = perverba priskribo 713
Predikato = ĉefverbo 713
Preferi al/ol 353
Prefikseca
BIT 653
ĉi 251, 660
de 661
DUON 694
el 658
660
658
658
FUŜ 653
inter 376
kun 218
kvazaŭ 661
fi
FIN.. for ■■■
mem 661
ON-vorto 654
po 385
pri 469, 659
RET 655
rolvorteto 656-660
SAT 658
sin 661, 662
ŜTEL 655
tra 658
VIC 654, 655, 694
VIR 46, 655
Prefikso 589-685, 710
greka/latina 663
neoficiala 676-685
oficiala 639-652
Preni 460
Prepoziciaĵo = rolvortaĵo... .234-236, 713
Prepozicio = rolvorteto 713
Prepozitivo = frazparto kun rolvorteto
713
Preskaŭ 295
kaj apenaŭ 283
Preskaŭ kaj kvazaŭ 286
Preter 187
Pretere 188
Preterito = pasinta tempo.. .416, 417, 713
Prezenco = nun-tempo 713
Pri 230
demanda subfrazo 507
forlaso 498, 506, 507
helpa 542
I-verbo 432
ke-frazo 499
prefikseca 469, 659
Pri (tio) ke 499
Pri ĉu 507
Pri kiel 507
Primitiva adverbo = E-vorteca vorteto
247-299, 714
Priskriba verbo 399-404, 459, 462
Priskribo 41, 42, 710
A-vorto 64, 65
E-vorto 64-66
identiga 131, 132, 408, 409
mezura 140
O-vorto 59-66
perverba 44, 52, 56, 131, 399-408,
710
propranoma 408, 409 rekta 41, 42, 711
rolvorteto 146-237
speciala 399-413
vorteto 64, 65
Pro 231
anstataŭ por 232
I-verbo 433
ke-frazo 232, 499
pagado, aĉetado, vendado 232
= anstataŭ 233
Pro (tio) ke 433, 499
Procento- signo 20
Profesio 626-628
Proksime de/al 202
.426
Proksimumeco 172
Promesi..
Pronomeca vorteto 301-317, 710
Pronomo 105-127, 711
J-finaĵo 106
N-finaĵo 105, 106
nerekta parolo 537, 538
persona 105, 710
poseda 53, 106, 107, 710
Pronomo = (persona) pronomo, pronomeca vorteto, O-vorteca vorteto,
A-vorteca vorteto 714
Prononco = elparolo 714
Propozicio = frazo 714
Propra nomo 88-95, 408, 409, 545-560
citaĵa 545
ĉu esperantigi? 545
dividostreko 18
el ordinara radiko 545
elparolo 545-547
esperantigita 547-550
finaĵo 546, 547
ina 549, 550
klasika religia verko 90
la 88-95
lando 550-557
lingvo 556, 557
majuskla 557-560
multe-nombra 545
ne-esperantigita 342, 545-547
ordinara O-vorto 90
origina formo 545-547
plurvorta 557
speco 545
virina 549, 550
PROTO (prefikso) 681
PSEŬDO (prefikso) 681
Pseŭdoafikso = eksafikso....586-588, 714
Punkto 17
decimala 386
.20
Punktokomo 17
Q
Q..
nomo
R
R, elparolo 25, 27, 28
R, kartava 28
R, uvula 28
Radiko 37, 711
A-vorta/A-karaktera 567
adjektiva 567, 569, 580, 581, 592,
598, 610, 614, 634
afikseca 652-662
aga. 567, 569, 573, 590, 592, 610, 614 eca.567, 569, 580, 581, 592, 598, 610, 614,634
gramatika karaktero 565, 566
grupa 69
matematiko 386, 387
ne-eca 569
neŭtrala pri nombro 67, 68
nuda 335
vorta/O-karakter a 567
sekse neŭtrala 44, 49
substantiva 567
verba....567, 569, 573, 590, 592, 610, 614
verbkaraktera 567
vira/virina 45
Radikokaraktero = propra signifo de
radiko 714
Radikvorto 37
RE 651, 652
Reala modo.415-417, 504, 526, 532, 711
Reciproke 375
Refleksiva pronomo = si, sia 714
Reformo 13, 48, 116, 244, 256, 340,
446, 668
Rekta objekto 133-136, 711
demovo, elmovo 141
Rekta parolo 533-538, 562, 711
Rekta priskribo 41, 42, 711
verb a 428, 429
Rekta verbigo de A-vorto 472
Respondvorto 361-366
Resti 402
postmetita subjekto 136
RET (prefikseca) 655
RETRO (prefikso) 681
Ri 105, 111, 115, 116, 340
Ria 106, 115, 116
RIĈ (sufikseca) 653
Riismo 111, 115, 116
Rilata KI-frazo 508-525, 535
Rilata KI-vorto 508-525, 711
Rilata subfrazo 507-525, 535, 711
Rilativa = rilata 508-525
Rilativo = rilata KI-vorto 508-525, 714
Ro (liternomo) 15, 16, 316, 317
Rolfinaĵo 39, 129-237, 711
Rolmontrilo 39, 129-237, 711
duobla 147
Rolvortaĵo 234-236, 711
Rolvorteto 39, 129-237, 711
A-finaĵo 236
AM-vorto 255
anstataŭ N-finaĵo 153
apudmeto 410
demanda subfrazo 507
direkta 198-208
E-finaĵo 234-236
E-vorto 146
forlaso 237
I-verbo 430-435
ke-frazo 499
kompara 352, 353
loka 165-198
loka vorteto 146
memstara 236, 237
nedifinita 147-149
neoficiala 339, 340
nova 236
objekto 136
prefikseca 656-660
tempa vorteto 146, 260
vortfarado 656-660
Rondeco de vokalo 24
S, elparolo 25, 26
Saluton 491
Sama 52
Sama kiel/same kiel 343
Same kiel, samkiel 351
Samo 52
SAN (prefikso) 682
SAT (prefikseca) 658
Se 526, 527
deziro 527
I-verbo 435, 436
Se kaj ĉu 508
Sed 324-326
evitinda uzo 325
KI-vorto 541
kvankam 531
Sekse neŭtrala 44, 49, 621, 636
Sekso 44-49, 695
nekonata 110
Sekv(ant)a 259
Sekve 283
Semajntago 94, 141, 559
SEMI (prefikso) 682
Sen 233
Senca objekto 106, 156, 313, 441-443
Senca subjekto. 313, 339, 421, 423, 424, 426, 427, 436, 441-443
Senigi, seniĝi 234
Senobjjekta verbo 460, 466-469, 712
pasiva participo 437
Sensubjekta verbo....113, 401, 459, 471, 712
Senti sin 404
Senvoĉa konsonanto 26, 27
Senvoĉigo 27
Sep 367-370
Sepen 340, 369
Ses 367-370
Sezononomo 94
Si 105, 116-127
aga O-vorto 121
Apudmeto 125
fiksita esprimo 126, 127
I-verbo 120
IG-verbo 126
kompara esprimo 123
kompleksa frazo 118-126
kompleksa frazparto 123
kompleksa rekta priskribo 123
participo 122
perverba priskribo 124
reciprokeco 376
simpla frazo 116-118
subfrazo 119
unua aŭ dua persono 126
Sia 106, 107, 116-127
= ĝia propra 127
Siatempe 126
Signifo
radiko 568
vortelemento 565-567
Silabo 32
divido 32
duonvokalo 29
J kaj Ŭ 29
Simbolo
en PMEG 697
matematika 16-21
Sin (prefikseca) 662
Singularo = unu-nombro 67-76, 714
Sis 340, 369
Skribo 15-21
dato 390
So (liternomo) 15, 16, 316, 317
Sob 341
Sola 290
anstataŭ sole 57
Sole 289
Solstariva lingvoelemento = vorteto....714
Sonimito 29, 333-337
Sor, sori 341
Spaceto 16, 369, 380
Speco
la 84
multe-nombro 84
unu-nombro 83
Spite 235, 500
Spite al 235
Spite ke 500, 531
Statoŝanĝo 177, 201
Steleto 18
STIF (prefikso) 654, 705
STIL (sufikseca) 655
Stop, Stopi 336
Streĉita vortfarado 586
Streketo 19, 103
Streko
divida 18
ĝis-streko 19
halta 18
Sub 188
E-vorteca 383
kovra 188
nuancilo de nombro/kvanto.. .382, 383
Suba, sube 189
Subfrazo 41, 61, 495-538, 712
ĉar-frazo 527, 528
demanda 17, 505-508, 533
disigita 495
dum-frazo 528, 529
komo 17
kompleksa 496
mallongigita 435
pozicio 495
priskribo 65, 66
rilata 507-525, 711
se-frazo 526, 527
sensubjekta 544
Subigi, subiĝi 190
Subjekta predikativo = perverba
priskribo de subjekto 714
Subjekta verbo 460, 712
Subjekto 39, 40, 43, 129, 130, 712
E-participo 439
forlaso 491, 492
I-verbo 422, 423
ke-frazo 496, 497
maltipa 130
perverba priskribo 399-404
senca....313, 339, 421, 423, 424, 426, 427, 436, 441-443
subkomprenata 418
tipa 129
U-verbo 491
Subjunkcio = frazenkondukilo...496, 714
Subpropozicio = subfrazo 714
Substantiva radiko = radiko nek aga, nek
eca 714
Substantivo = O-vorto 714
Subtraho 327
Sufiĉe 392-394
Sufikseca
AM 605, 653
FIN 653
LAND 551, 552, 654
POV 654
RIC 653
STIL 655
Sufikso 589-685, 712
greka/latina 663
neoficiala 664-675
oficiala 590-638
Super 190
E-vorteca 383
labortasko 192
nuancilo de nombro/kvanto 382, 383
Supera, superi 192
Supersigno 16
Suplemento = rekta priskribo 714
Supre kaj super 192
Suprenstreko 18
anstataŭ aŭ 323
Sur 192
figura 194
Suspekta 571
S
Ŝ, elparolo 25, 26
Ŝajnafikso 586-588, 712
Ŝajni 399-404
Ŝati 462, 463
Ŝi 105, 110, 111
besto 112
infano 111
nevivaĵo 112
Ŝi aŭ li 111
Ŝia 106, 107, 110, 111
Ŝillero 33
Ŝo (liternomo) 15, 16, 316, 317
ŜTEL (prefikseca) 655
Ŝtele 655
Ŝteli 461
T (sufikso) 675
T, elparolo 25-27
Tabelvorto 239-245, 712
aga 475
direkta 240
je A 98, 242, 311-313
je A kaj U (diferenco) 304, 305
je AL 268-270
je ALI 243-245
je AM 253-256
je AN (arĥaika) 256
je CI 241, 242
je E 242, 247-249
je EL 270-274
je EN 144
je ES 98, 313-315
je 1 241 je KI 240, 241, 359, 540
je NENI 242
je 0 101, 242, 305-310, 513
je OM 158, 239, 275-279, 395, 396
je TI 241, 286, 522-525
je U 98, 242, 301-305
loka 144
nedisigebla 243
postparto 242, 243
rolvorteto 248
Tabelvorto je KI 509-518
Tagiĝi 459
Tago 389, 390
Tamen 295, 296, 326, 530
anstataŭ sed aŭ kaj 326
nea demando 364
Tamen kaj kvankam 296
TC, elparolo 34
TĈ, elparolo 34
TEBI (prefikso) 685, 705
TEK = OTEK (sufikso) 674
TELE (prefikso) 682
Temi 459
Tempismo (= atismo) 455, 456
Tempo 415
nuna 416
pasinta 416, 417
venonta 417
Tempopunkto 227
sen rolmontrilo 141
Tenso = tempo 714
TERA (prefikso) 684
Termino gramatika 707-718
TERMO (prefikso) 683
TET (sufikso) 675
TĜ, elparolo 34
TI-vorto 241
forlaso 522-525
kiel 343
Tia 311-313
helpa 532
postmetita 62
Tia kia 524
Tiaĵo 243, 313
Tial 268-270
Tial ĉar 528
Tial kaj ĉar 269
Tial ke 528
Tial kial 525
Tiam 253-256
forlaso 524
helpa 526
Tiam kiam 523
Tiama 255
Tian = tiam 256
Tie 247-249
subkomprenata 520
Tie for 250
Tie kie 524
Tiel 270-274
helpa 532
Tiel ke 503
Tiel kiel 524
Tiel longe ĝis 529
Tiel same kiel 351
Tiela 274
Tiele 274
respondvorto 365
Tien 144, 248
Ties 98, 313-315
Ties kies 525
Timi + nea U-verbo 505
Tio 306-310
helpa 113, 497-499, 501, 505-508
Tio estas 410
Tio kaj ĝi 308
Tio ke 500
Tio kio 523
Tiom 275-279, 394, 395
limiga 278
Tiom kiom 524
Tiom multe 277, 396
Tiom pli 278
Tiom same 277
Tiom-kiom-ismo 164, 279
Tioma 279
Titolo 92, 130, 131, 408, 562, 563
Tiu 301-305
anstataŭ la + O-vorto 303
anstataŭ li/ŝi 111
anstataŭ li/ŝi/ĝi 302
forlaso 523
helpa 510
Tiu for 250
Tiu kiu 523
Tiu-ĉi 250
To (liternomo) 15, 16, 316, 317
Tononomo 341
Tra 195
prefikseca 658
Tra kaj trans 197
Tradicia gramatika vorto 713-718
Trae 196
Traigi 196
Trans 196
Transa, transe 198
Transitiva verbo = objekta verbo 460,
461, 464-466, 575, 714
Tre 296, 297
neado 297
Treege 297
Trema konsonanto 25
Tri 367-370
Tria persono 110-116
Triiliardo 670
Triiliono 670
Triliono 377, 670
Tripunkto 17
Tro 297-299, 394, 395
neado 298
Troa, troigi 299
TS, elparolo 28
TŜ, elparolo 28
Tuj 267, 268
Tuja, tuje 268
Tuta 404
Tuta la/la tuta 77
U
U..
elparolo 23, 24
finaĵo 242, 418, 419, 712
liternomo 15, 16, 316, 317
tabela postparto 242
U-finaĵo 242, 418, 419, 712
UJ 632-634
landnomo 633
UK (sufikso) 675, 705
UL 634-636
ĈJ 596
ULTRA (prefikso) 683
UM 574, 636-638
anstataŭ IZ 671
Un' 102
UNT (participo) 439
Unu 367-370
duondifina 97, 374
evitado 375
identeca 373
pronomeca 373
sameca 372
speciala uzo 372-376
Unu mil 369
Unu-nombro 67-76, 712
Unua persono 107, 108
Unuj 373
Unun 374
Ununura 290
Unuo 378, 379
US-finaĵo 419, 420, 532, 708
kvazaŭ-frazo 536
mildeco 420
se-frazo 420
tempe neŭtrala 445
Uskleco, usklo 15
UT (participo) 439
■
Ŭ
elparolo 25, 27, 28
nenormala 29
nur post vokalo 29
sonimito 336
Ŭo (liternomo) 15, 16, 29, 316, 317
V, elparolo 25, 26
Vasta vokalo 23
Vatto 33
Vavo 20
Ve 335
Veka 570
Vela konsonanto 26
Velaro = vela konsonanto 26, 714
Venonta tempo 417
IS-finaĵo 417
Verba finaĵo 415-420
vortfarado 573-575, 583
Verba finaĵo anstataŭ verbo 475
Verba radiko = aga radiko 714
Verbo 415-420, 712
agoinflua 425
al-komplemento 461
AS-finaĵo 416
dusignifa 454
frazrolo 459-470
grava 471-486
I-finaĵo 415
imaga modo 419, 420
IS-finaĵo 416, 417
ke-frazo 501-505
kompleksa 470
kunmetita 443-449
kvazaŭ-frazo 536
nerekta parolo 534-536
nuntempa 416
objekta...456-458, 460, 461, 464-466, 609-614, 709
observa 427
OS-finaĵo 417
pasinta tempo 416, 417
pasiva 616
pasivigebla 456-458
postmetita subjekto 136
priskriba 399-404, 459, 462
senobjekta 456, 460, 466-469, 712
sensubjekta....113, 401, 459, 471, 712
subjekta 460, 712
U-finaĵo 418, 419
US-finaĵo 419, 420
venonta tempo 417
vola modo 418, 419
Vi 105, 108, 109
anstataŭ oni 115
forlaso 418, 491
subkomprenata 418, 491
Via 106-109
VIC (prefikseca) 654, 655, 694
Vic' al 209
Vicorda nombrovorto 372, 380, 381,
388, 389, 712
E-finaĵo 381, 382
skribo 380
vortordo 381
VIDEO (prefikso) 683, 705
Vidi 460
VIR (prefikseca) 46, 655
Vira radiko 44, 45, 49
Virina nomo 549, 550
Virina radiko 44, 45, 49
Vo (liternomo) 15, 16, 316, 317
Voĉa konsonanto 26, 27
Vokalo 23, 24, 712
antaŭa 24
duobla 33
interliga 576, 577
longeco 24
malantaŭa 24
malvasta 23
mezvasta 23
rondeco 24
variado 24
vasta 23
Vokativo = alvoko 130, 131, 714
Vola modo 418, 419, 712
Voli 423, 424, 478-484
ĝentila 481
senobjekta 481
Volitivo = vola modo, U-modo, U-verbo.. 418, 419, 714
Volu ...i 419
Volus 483, 484
Vortareto gramatika 707-714
Vorteto 712
A-vorteca 301-317
afikseca 660-662
duobla 329-332, 412
E-vorteca 247-299
ekkria 333-337, 643
kombinita 329-332
kompara 343-351
kunliga 319-327, 709
kvanta 394, 395
loka 247-253
neoficiala 336, 337, 339-342
nombra 367-376
nova 38
O-vorteca 301-317
priskribo 64, 65
pronomeca 301-317, 710
superrigardo 37, 38
tempa 253-268
vortfarado 577, 578
Vortfarado 565-588
A-finaĵo 568-572
E-finaĵo 572, 573
frazetvortigo 581-585
kombino 575-581
neregula 587, 588
O-finaĵo 568
preciziga antaŭelemento 575-581
streĉita 586
ŝajna 586-588
verba finaĵo 573-575
vortelementoj 565-567
vortklasa finaĵo 568-575
Vortigo de frazeto 581-585
Vortklasa finaĵo 37, 568-575, 712
Vortludo 586-588
Vortokunfando 587, 588
Vortordo 39, 539-544
ajn 279
almenaŭ 281
ankaŭ 281
apenaŭ 282
eĉ 284
emfazo 539
frazparto 539, 540
mem 287
nekutima 63, 540-544
nur 288
plej 290
pli 290
preskaŭ 295
priskribo 62
tre 296
tro 297
Vortotranĉado 18, 21, 32
Vuo (W) 20
W 20
nomo 20
X
nomo 20
X-skribo 16
'
Y 20
nomo 20
Z, elparolo 25, 26
ZEBI (prefikso) 685, 705
ZEPTO (prefikso) 684
ZETA (prefikso) 684
Zo (liternomo) 15, 16, 316, 317
16 reguloj 687-692
Q
elparolo 35
literumado 317
W
elparolo 35
literumado 317
X
anstataŭ supersigno 16
elparolo 35
literumado 317
Y
elparolo 35
literumado 317
'stas 32, 103
B (esceto) 20
9.1.1. La — bazaj reguloj
La vorteton la oni nomas difina artikolo. Ĝi montras, ke oni parolas pri certa afero konata de la alparolato. Tia konateco (§9.1.3) povas tamen esti tre diversspeca.
Oni ne aldonas finaĵojn al la. Ĝia formo ne varias, ĉu la frazparto estas unu- nombra, ĉu multe-nombra, ĉu la frazparto havas N-finaĵon, ĉu mankas N- finaĵo:
la domo = tiu de vi konata domo
la bela junulino = tiu de vi konata bela junulino
la domo kun bela pordo = tiu de vi konata domo kun bela pordo
la junulinoj = tiuj de vi konataj junulinoj
la altaj montoj = tiuj de vi konataj altaj montoj
la domoj kun bela pordo = tiuj de vi konataj domoj kun bela pordo
la ruĝajn krajonojn = tiujn de vi konatajn ruĝajn krajonojn
Oni povas en iaj okazoj uzi la mallongigitan apostrofan formon l' (§10.1).
La staras antaŭ aliaj priskriboj de la O-vorto. Eventualan rolvorteton oni metas antaŭ la:
en la domo
ĉe la bela junulino
pri la altaj domoj
• super la domoj kun belaj fenestroj
Ne diru do *en tuta la mondo*, sed en la tuta mondo. Ne diru: *Li ronkis tutan la nokton. * Sed: Li ronkis la tutan nokton.
Tamen en iuj specialaj nomesprimoj, precipe de reĝoj kaj aliaj altranguloj, oni tradicie metas la post la O-vorto antaŭ A-vorta priskribo:
Karolo la Kvina
Luizo la Dek-kvara
Vilhelmo la Silentema
Timuro la Lama
Normale oni ne uzu pli ol unu difinilon (§9) antaŭ frazparto. Precipe grave estas, ke oni ne uzu la (§9.1) kune kun aliaj difiniloj. Tiu baza principo tamen ne estas tute absoluta. Iafoje oni bezonas uzi du difinilojn por montri specialan signifon.
Kune kun poseda pronomo oni iafoje uzas tabelvorton je U, ambaŭ aŭ unu:
El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. FE10
Mi perdis ĉiujn miajn fortojn. ^™ 65
Ambaŭ liaj manoj estis malpuraj.
Venis tiuj niaj amikoj, kiuj povis.
Iu mia amiko devas veni. lu nuligas la difinan sencon de mia.
• Unu mia amiko venis, nome Ernesto. Unu forigas la difinan signifon de mia, kaj montras anstataŭe duondifinan signifon.
Ĉiu(j) kaj ambaŭ sufiĉe ofte aperas kune kun poseda pronomo. Cetere oni normale preferas konstruon kun la rolvorteto el: Venis tiuj el miaj amikoj, kiuj povis. Iu el miaj amikoj devas veni. Unu el miaj amikoj venis, nome Ernesto.
Se poseda pronomo staras sola sen posta O-vorto, ĝi perdas sian difinitan signifon, kaj oni uzu la je bezono (§9.2).
Oni povas iafoje uzi ĉiuj tiuj kiel duoblan difinilon: Mi vidis grupon de per- sonoj, kaj ĉiuj tiuj personoj parolis Esperanton.
En ekstremaj okazoj oni povus uzi ĉiuj ties kiel duoblan difinilon: La inf- anoj ne povis sidi sur la seĝoj, ĉar ĉiuj ties kruroj estis rompitaj. Prefere:
Mi
Mi estas unu-nombra (kaj tute ne montras sekson). Mi kaj mia estas uzataj de la parolanto por paroli pri si mem. En gramatiko tio estas ofte nomata "la unua persono":
Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo. FE 9
Promenante sur la strato, mi falis. FE 22
La patro donis al mi dolĉan pomon. FE10
Tiu ĉi komercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi. FE 25
Mi amas min mem. FE18
Mi foriras, sed atendu min, ĉar mi baldaŭ revenos. FE 42
Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo. FE 21
Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn. FE14
Kiam mi finos mian laboron, mi serĉos mian horloĝon. FE 20
Mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. FE 34
Ni
Ni estas multe-nombra (kaj tute ne montras sekson). Ni kaj nia estas uzataj de la parolanto por paroli pri si mem kaj alia(j) persono(j). Ni povas signifi
mi kaj unu alia persono, mi kaj pluraj aliaj personoj, mi kaj ĉiuj aliaj per- sonoj, aŭ mi kaj vi. La pronomo ni jen inkluzivas la alparolata(j)n homo(j)n, jen ne. Kiuj personoj estas inkluzivataj, povas montri nur la kunteksto:
Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj. FE 9 Ni = "mi kaj ĉiuj aliaj homoj".
Vi
Vi kaj via estas uzataj de la parolanto por paroli pri la persono(j), al kiu(j) li parolas. Vi kaj via povas inkluzivi ankaŭ aliajn personojn, kiuj iel apartenas al la sama grupo kiel la alparolato(j). En gramatiko tio estas nomata "la dua persono". Oni uzas vi egale al unu aŭ pluraj personoj. Vi estas do jen unu- nombra, jen multe-nombra. (Estus tute malĝuste diri, ke vi estas multe- nombra pronomo uzata ankaŭ unu-nombre. Vi estas dekomence sendistinge ĉu unu-nombra, ĉu multe-nombra. Estas tial absolute nenia mallogikeco en la uzado de vi por unu persono.) Vi tute ne montras sekson, kaj estas ankaŭ tute neŭtrala pri rango aŭ pozicio k.t.p.:
Sinjoro, vi estas neĝentila. FE16
Sinjoroj, vi estas neĝentilaj. FE16
Vi estas infanoj. FE16
Mia hundo, vi estas tre fidela.FE16 Oni parolas al hundo kvazaŭ al per- sono.
Vi amas vin mem. FE18
Sidigu vin [...], sinjoro! FE39
En oficiala Esperanto ALI estas ordinara radiko, el kiu oni faras vortojn per la ordinaraj finaĵoj:
alia = ne la sama, diferenca
alio = io alia
alie = en alia okazo, en alia maniero
alii = esti alia, diferenci (malofte uzata)
Multfoje oni proponis aldoni al la tabelvortoj la antaŭparton *ALI-* kreante la novan serion *aliu*°, *alio*°, *alia*°, *alies*, *alie*°, *aliam*°, *alial*°, *aliel*, *aliom*°. Iuj eĉ praktikas tion uzante precipe la vortojn *aliel* kaj *alies*.
Ekuzo de la novaj tabelvortoj kunportus drastajn ŝanĝojn en la lingvon. Multaj "alielistoj" konscias, ke alie ŝanĝus sian signifon al "en alia loko", sed la sekvoj estus multe pli grandaj ol tio.
Alia en normala Esperanto signifas "de alia speco" aŭ "kun alia identeco" (§5.2). La nova tabelvorto *alia* signifus nur "de alia speco". Kon- sekvencaj alielistoj do ne plu diru: La alia ĉambro estas pli granda. Sed:
*La aliu ĉambro estas pli granda.* Ili ankaŭ devus diri: *Ili amas unu la aliun.* En normala Esperanto aliu estas apenaŭ uzata, sed signifas principe "estu ali(ec)a", ĉar ĝi simple estas la U-modo de la ĉi-antaŭe menciita verbo alii.
Noto: Oni povas tamen dubi, ĉu estus logike uzi la antaŭ *aliu*, ĉar antaŭ veraj tabelvortoj je U oni ne povas uzi la (§9.1.1). Estas malfacile diri, ĉu *aliu* signifus "la alia" aŭ simple "alia". Sed tio ja gravas, ĉar la tabelvorto *aliu* ĉiuokaze ne estas ĝusta Esperanta vorto.
Oni ofte faras kunmetaĵojn kiel: de alia speco ^ alispeca; kun alia formo ^ aliforma; en alia signifo ^ alisignife. Alielistoj tamen devus diri: *ali- uspeca*, aliaforma, *aliusignife*, ĉar oni ne povas forigi la postpartojn de tabelvortoj. Komparu kun: de tiu speco ^ tiuspeca (ne: *tispeca*); kun tia formo ^ tiaforma (ne: *tiforma*); en tiu signifo ^ tiusignife (ne: *tisignife*). Oni povas renkonti la formon *interaliel* anstataŭ la regula kaj normala interalie (= inter aliaj aferoj). *Interaliel* estas tute mallogika. Ali- elistoj devus logike uzi ion similan al *interaliue* (= *inter aliuj aferoj*).
La ordinara alie povas signifi "en alia okazo": Mi ja bezonas manĝi. Alie mi povas tute maldikiĝi. ^25 Ĝi ankaŭ povas signifi "en alia maniero": Mi ankaŭ iros en la palacon, ĉar mi ne povas agi alie!FA171 *Aliel* povas sig- nifi nur "en alia maniero" (kaj eble "en alia grado"). Tamen multaj alielistoj
Sed ligas frazojn aŭ frazpartojn, kaj montras, ke ili iel kontrastas inter si:
La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka. FE10
Li amas min, sed mi lin ne amas. FE18
Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed ŝi mem tute ne zorgas pri si kaj tute sin ne gardas. FE18
Laŭ la projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas konstruota en la daŭro de du jaroj; sed mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli ol tri
FF 25
jarojn. 5
Nia provincestro estas severa, sedjusta. FE37
Tiu domo estis mallarĝa, sed alta. M 6
Pli bona estas knabo malriĉa sed saĝa, ol reĝo maljuna sed malsaĝa. ft-4
Ordinara ĉu (§22.2) montras demandon. Duobla aŭ plurobla ĉu normale ne havas tian signifon, sed montras anstataŭe indiferentecon. Indiferenta ĉu montras alternativojn, inter kiuj la elekto estas indiferenta, libera, egala, pri- dubata, necerta aŭ simile.
Indiferenta ĉu povas enkonduki subfrazojn, inter kiuj la elekto estas indi- ferenta. La ĉeffrazo montras ion, kio validas sendepende de la elekto inter la alternativoj. Tiaj subfrazoj estas ofte mallongigitaj:
Li devis trinki kun ili, ĉu li volis, ĉu li ne volis. FA1122 Lia volo nenion povis ŝanĝi.
Ĉiu povas veni, tute egale, ĉu li estas reĝido, ĉu [li estas] almozulo. FA169 Kaj reĝidoj kaj almozuloj povas veni. Ne gravis, kio oni estis.
Indiferenta ĉu povas ankaŭ enkonduki frazpartojn, inter kiuj oni povas elekti. Tiam ĉu... ĉu povas esti tre simila al aŭ... aŭ. Ĉu... ĉu emfazas indiferentecon, dum aŭ... aŭ nur montras alternativojn:
Ju kaj des estas ĉiam uzataj kune kun pli aŭ malpli (§14.3.15). Ju kaj des kunlabore montras, ke unu pli-esprimo dependas de alia. La ju-esprimo montras tion, kio regas. La des-esprimo montras tion, kio dependas. Se ju- pli-esprimo kreskas, ankaŭ la responda des-pli--esprimo kreskas:
Ju pli da mono ni havos, des pli rapide kaj bone iros kompreneble nia afero. OV127 Se la mono pliiĝos, tiam ankaŭ la rapideco kaj boneco pli- iĝos.
• Ju pli alte staras la lingvo, des pli rapide progresas la popolo. FK 229 La progreso de la popolo dependas de la nivelo de ĝia lingvo.
Ju pli malmulte vi parolos pri tiu ĉi afero, des pli bone. BV 86
Ju pli da havo, des pli da pravo. PE106
Ordinara nek (§21) signifas "kaj ankaŭ ne", "kaj ankaŭ neniu" k.s. Plurobla nek signifas "kaj ne". Kombinita nek estas do egala al kaj... kaj (§17.5) plus neado:
Mi renkontis nek lin, nek lian fraton. FE28 = Mi kaj ne renkontis lin, kaj ne renkontis lian fraton.
Nek ĝojo, nek malĝojo daŭras eterne. PE 393 = Kaj ĝojo, kaj malĝojo ne daŭras eterne.
Ŝi estis muta, povis nek kanti nek paroli. FA198 = Ŝi kaj ne povis kanti, kaj ne povis paroli.
Iafoje oni uzas ordinarajn radikojn (§37.1) sen finaĵoj kiel ekkriajn vortojn:
Halt'! Ne kuraĝu permesi al vi!Rt142 = Haltu! Ne kuraĝu... HALT estas ordinara radiko normale uzata kiel verbo: halti. Ĉi tie Zamenhof uzis ĝin kiel ekkrian vorton, kaj skribis apostrofon, kvazaŭ temus pri ellasita O- finaĵo. Pli bone estas skribi halt! (sen apostrofo), ĉar temas pri ekkria uzo de nuda radiko.
Ek! Ni komencu! Ek! Antaŭen! La prefikso EK (§38.3.4) estas tre ofte uzata kiel memstara ekkria vorto por instigi al (tuja) ekagado.
Eks pri tiuj idiotoj! La prefikso EKS (§38.3.5) estas iafoje uzata kiel memstara ekkria vorto por montri, ke io (ĝena), kio antaŭe ekzistis, ne plu okazos aŭ aperos.
Help! = Helpu! Helpon!
Povas ekesti problemoj pri akcento en ĉi tia uzado de nudaj radikoj. Kie en ekz. Rapid! meti akcenton? Ĉu oni diru "rapid" (kvazaŭ estus Rapid'! kun apostrofo), aŭ "rŭpid" (akcentante la antaŭlastan vokalon)? Estas konsilinde uzi kiel ekkriajn vortojn nur unuvokalajn radikojn, ĉar tiam ne povas ekesti dubo pri la akcento. Estas eĉ konsilinde uzi tiun ĉi eblon ĝenerale tre ŝpare.
Multaj radikoj estas iom sonimitaj. Ofte oni kreas el ili sonimitajn vortojn per forigo de finaĵoj, kaj ofte per mallongigo kaj aliformigo:
Kraki ^ Krak! FA3 86
Plaŭdi ^ Plaŭ! FA2 35
Ekkriaj kaj sonimitaj vortetoj estas ofte elparolataj kun alia akcento ol ili devus havi laŭ la skribo. Tiaj ĉi vortoj estas la plej "sovaĝa" parto de la lingvo, kaj tial la normalaj reguloj de skribo (§1) kaj elparolo (§2) eble ne estas same gravaj kiel ĉe ordinaraj vortoj, sed plej ofte oni tute bone povas skribi regule laŭ la efektiva elparolo:
La duvorta alvoko ha lo (§18.1) estas ofte misskribata *halo*, kio devus elparoliĝi *halo* (same kiel la O-vorto halo). Ha lo estas tamen ĉiam el- parolata "ha lo". Ankaŭ ne estas ĝuste skribi *halo '* kun apostrofo, ĉar ĝi neniel estas O-vorto.
La vorton hura (§18.1) oni elparolu "hŭra" (akcento je U). Sed multaj el- parolas "hura". Se oni tiel elparolas, oni skribu hu ra°.
Hola (§18.3) estas ofte elparolata "hola", kaj devas tiam esti skribata
ho la°.
• Aha (§18.3), ehe (§18.3) kaj oho (§18.3) elparoliĝu "aha", "ehe" kaj "oho". Ili estas tamen ofte elparolataj "aha", "ehe" kaj "oho", kaj devas tiam esti skribataj a ha°, e he° kaj o ho°.
O kej° (§18.3) estas ofte misskribata *okej*, kio devus elparoliĝi "okej". La efektiva elparolo estas tamen ĉiam "okej". Iuj proponis skribi *okej'* kun apostrofo, sed ja neniel temas pri O-vorto.
La kata bleko miaŭ (§18.2) estas ofte elparolata "miaŭ", kaj tiam mjaŭ° estas pli bona skribo.
Iafoje ĉu aŭ Kl-vorto estas forlasita el demanda frazo. Tio okazas precipe en dialogoj. Tiam nur la kunteksto montras, ke temas pri demando. Tia forlaso estas akceptebla, kiam la tuta frazo estas draste mallongigita:
Por respondi ĉu-demandojn oni povas simple eldiri frazon (plenan aŭ mal- longigitan), kiu donas respondon al la demando:
Ĉu vi amas min? - Mi amas vin!
Kiam oni miksas nombrajn vortetojn (§23.1) kaj O-vortajn nombrovortojn (§23.2) en unu nombro, iliaj malsamaj reguloj kolizias. Nombraj vortetoj volas esti rektaj priskriboj de ĉefvorto, dum O-vortaj nombrovortoj mem estas ĉefvortoj kun da-esprimo post si. Estas necese iel elturniĝi:
Kvar metroj da tiu ĉi ŝtofo kostas naŭ frankojn; tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (aŭ da frankoj). FE14 Nuntempe oni preferas uzi ON-vorton kun A-finaĵo en ĉi tiaj okazoj: kvar kaj duonan frankojn.
Tie loĝas 1.000.000 da homoj. = ...unu miliono da homoj. Tie loĝas 500.000 homoj. = ...kvincent mil homoj. Tie loĝas 1.500.000 (da) homoj. = Tie loĝas unu miliono (kaj) kvincent mil (da) homoj. Oni ankaŭ povas diri: ...unu kaj duona milionoj da homoj. Aŭ: ...unu komo kvin milionoj da homoj.
Mi havas unu milionon da eŭroj. Se mi ricevos ankoraŭ unu eŭron, mi havos unu milionon unu da eŭroj. Aŭ: ...unu milionon (da eŭroj) kaj unu eŭron.. Sed prefere ne *...unu milionon unu eŭrojn*, ĉar tio estus gramatike tre stranga kun du malsamspecaj objektoj. Estas tre nekutime uzi da kune kun nombra vorteto (unu da eŭroj), sed tio estas tamen akceptebla en tiaj ĉi okazoj.
Nombraj vortetoj kun E-finaĵo havas la samajn vicordajn signifojn kaj la samajn skriboregulojn kiel la respondaj A-formoj (§23.4):
Por montri daton oni sekvu la jenajn modelojn. La vortoj tago kaj de/en la jaro estas tre ofte nur subkomprenataj:
Estis la tria (tago) de Decembro (de/en la jaro) mil naŭcent naŭdek unu.
Hodiaŭ estas la dua (tago) de Majo (de/en la jaro) du mil kvin.
Kvantaj A-vortoj ofte kondutas kiel normalaj A-vortoj:
Multaj birdoj flugas en la aŭtuno en pli varmajn landojn. FE 32
La ellernado kostis multan kaj grandan laboradon. FK 245
Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. FE 32
O-vorta frazparto povas havi rektan priskribon, kiu montras la identecon de la afero, normale per ĝia propra nomo. Tia identiga priskribo staras ĉiam post sia ĉefvorto, kaj ne havu N-finaĵon aŭ rolvorteton:
Tio estis en la monato Majo. FA318 La monato nomiĝas "Majo". Majo estas identiga priskribo de la vorto monato.
Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu uzas la lingvon Esper- anto. OV 238 Esperanto estas la propra nomo de la lingvo. Kvankam lingvon havas N-finaĵon, la identiga priskribo ne havu tiun finaĵon.
Ĝis morgaŭ li devis ellerni parkere ĉiujn urbojn en la provinco Zelando. FA2130
La Florencano Angiolo Bronzino pentris tiun bildon. FA1214
Ni vizitis la urbon Parizo.
La ĉefurbo de Britujo estas Londono, sed ankaŭ en Kanado kaj Usono oni havas urbojn Londono.
La artikolo "la" estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj aŭ objektoj konataj. FE 27
Tiu programero okazos en salono Zamenhof. La salono estas nomata "Zamenhof'.
Identigaj priskriboj ofte aperas post titoloj (§9.1.6) kaj similaj esprimoj:
Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn infanojn. FE18
En la sekvanta mateno patro Giuseppe eliris. FA1218
I-verbo povas roli kiel subjekto de frazo, kiam oni volas diri, kia estas la ago de la I-verbo. Plej ofte la ĉefverbo estas formo de esti, sed ankaŭ aliaj ĉef- verboj povas aperi:
Resti kun leono estas danĝere. FE 7 = La ago resti kun leono estas danĝ- era. Danĝere estas perverba priskribo de resti. Ĝi havu E-finaĵon, ĉar ĝi estas priskribo de verbo.
Normale I-verbo ne povas esti ĉefverbo (§3.2), sed okaze oni vidas frazojn, en kiuj la sola verbo estas I-verbo. Sed ankaŭ en tia uzo I-verbo ne povas havi gramatikan subjekton.
Ĉefverbecaj I-verboj aperas en iaj mallongigitaj subfrazoj. La I-verbo tiam sence egalas al U-formo aŭ esprimo kun povi:
Grandega hundo metis sur min sian antaŭan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari. FE38 = ...kion mi faru.
Mi efektive jam ne scias, kiel ĝin klarigi. M85 = ...kiel mi ĝin klarigu.
La vidvino staris senmove, videble ne sciante, kion fari kaj al kiu sin turni. M11 = ...kion ŝi faru kaj al kiu ŝi sin turnu.
Ili ne havas, kion manĝi, ili ne havas, per kio hejti la fornon. M102 = Ili ne havas (ion), kion ili/oni povus manĝi, ili ne havas (ion), per kio ili povus hejti la fornon.
Mi havis tiam apud mia domo foson, kiu, se preni la plej malmulte, havis almenaŭ okfutojn da larĝeco. Rt19 = ...se oniprenu laplej malmulte...
Se lin kompari kun la nuna reĝo, li estis Apolono ĉe Satiro. H14 = Se oni lin komparu kun la nuna reĝo...
Ĉefverbecaj I-verboj aperas ankaŭ en iaj mallongigitaj esprimoj de dubo aŭ hezito. La plena frazo havas verbon en U-formo, okaze en US-formo aŭ OS- formo:
• Plialtigi la temperaturon de la ĉambro! per kio? aĉeti medikamenton! Per kio? M-196 = Per kio miplialtigu... Per kio mi aĉetu...
Ĉu esti aŭ ne esti, - tiel staras nun la demando. H 74 = Ĉu mi estu aŭ ne estu...
Kion fari? M19 = Kion oni/mi/vi faru?
Eble el la vestoj ion forkomerci? Vendi ekzemple la pantalonon? ^26 = Ĉu mi eble el la vestoj ion forkomercu? Ĉu mi vendu ekzemple la pantalonon?
Frazojn kun objekta verbo oni povas transformi de aktivo (normala frazo) en pasivon. Pasivo estas kvazaŭ inversa maniero prezenti agon. Kiam oni pasivigas frazon, okazas tri ŝanĝoj:
La objekto fariĝas subjekto (kaj perdas sian N-finaĵon).
La ĉefverbo fariĝas kunmetita verbo: esti + pasiva participo.
La aktiva subjekto malaperas aŭ fariĝas de-komplemento.
La knabino vidas la domon.
la domon ^ la domo
vidas ^ estas vidata
la knabino ^ de la knabino
^ La domo estas vidata de la knabino. Li batis sian hundon per bastono.
sian hundon ^ lia hundo
batis ^ estis batata
li povas malaperi
^ Lia hundo estis batata per bastono.
En la lasta ekzemplo sia fariĝas lia, ĉar la subjekto ŝanĝiĝis. Legu aparte pri la reguloj de si en §11.6.1.
Oni uzas pasivon por movi la atenton for de la aktiva subjekto al la ago. Ankaŭ la iama objekto (la nova subjekto) ricevas pli da atento. Oni ofte uzas pasivon, kiam oni parolas pri tre ĝenerala afero, kiam apenaŭ ekzistas aktiva subjekto:
La verbo havi montras tute ĝenerale, ke la objekto apartenas al la subjekto. La aparteno povas esti poseda, porta, eca, interrilata, k.s.:
Mi havas centon da pomoj. FE14 = Cento da pomoj apartenas al mi.
Unu vidvino havis du filinojn. FE11 = Al unu vidvino apartenis du filinoj.
Kiam oni estas riĉa [...], oni havas multajn amikojn. FE16
Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. FE12
Kiun daton ni havas hodiaŭ? FE12
Tiu ĉi patrino varmege amis sian pli maljunan filinon, kaj en tiu sama tempo ŝi havis teruran malamon kontraŭ la pli juna. FE13
• Tiu ĉi urbo havas milionon da loĝantoj. FE14
Se oni volas pli precize esprimi la apartenan rilaton, oni povas anstataŭ havi uzi ekz. posedi, porti, teni kaj aliajn verbojn.
Legu pli pri la diferenco inter havi kaj aparteni en §30.6.
Iuj lingvoj uzas verbon similan al havi por fari kunmetitajn verbojn. Tio ne ekzistas en Esperanto. Oni ne diru *mi havas dirinta la veron*, *li havis veturis tien*, aŭ simile. En Esperanto oni normale uzas simplajn verbo- formojn (diris, veturis k.s.). Je bezono oni povas formi kunmetitajn verbojn (§28.4) per esti: Mi estas dirinta la veron. Li estis veturinta tien.
Igi = "kaŭzi, ke iu faru ian agon". Igi estas farita el la sufikso IG (§38.2.17).
La subjekto de la verbo igi estas tiu, kiu kaŭzas, ke iu alia faru ian agon. La objekto estas tiu, kiu faru la agon. La rezulta ago, I-verbo, aperas kiel per- verba priskribo de la objekto (§25.1.2):
Li igis ilin vagadi en la dezerto dum kvardek jaroj. Nm 32 = Li faris tiel, ke ili devis vagadi...
• La finiĝado de la tago igis ilin rapidi. M 200
En la lasta tempo li fervore laboris, por igi la ffrancan registaron, en- konduki Esperanton en ĉiujn lernejojn. OV 247
Ene de frazo povas troviĝi alia frazo, kiu rolas en la ĉeffrazo kiel frazparto. Tian malĉefan frazon oni nomas subfrazo. Subfrazoj plej ofte ne havas rol- montrilon. Por demonstri la rolon de subfrazo en la ĉeffrazo oni ofte povas en klarigo anstataŭigi la subfrazon per vorto, kiu povas havi rolmontrilon, ekz. tio aŭ alian tabelvorton.
En la plej simpla okazo subfrazo staras fine de ĉefa frazo:
Li diris, ke li estas malsata. ^ Li diris tion. La ke-frazo rolas kiel objekto en la ĉeffrazo.
Li demandis, ĉu mi amas lin. ^ Li demandis tion.
Petro demandis, kial la preparoj daŭras tiel longe. ^ Petro demandis tion.
Mi legis libron, kiun tradukis Zamenhof. ^ Mi legis libron tian. La kiu- frazo estas rekta priskribo de la vorto libron.
Mi kuniros, se vi promesas helpi min. ^ Mi kuniros tiukondiĉe. La se- frazo estas kondiĉa komplemento.
Mi manĝis la panon, kvankam ĝi estis malnova. ^ Mi manĝis la panon malgraŭ ĝia malnoveco. La kvankam-frazo estas komplemento, kiu montras nesufiĉan malhelpaĵon.
Subfrazo povas ankaŭ stari komence de ĉefa frazo:
Ke la tero estas ronda, neniu povas plu pridubi. ^ Tion neniu povas plu pridubi.
Ĉu vi estas malsata, mi demandis al ŝi. ^ Tion mi demandis al ŝi.
Kiam li venis, mi jam foriris. ^ Tiam mi jam foriris. La kiam-frazo estas tempa komplemento.
Se Zamenhof skribis tiel, tio certe estas ĝusta. ^ Tiuokaze tio certe estas ĝusta.
Ofte subfrazo staras ene de ĉefa frazo. La ĉefa frazo pludaŭras post la fino de la subfrazo:
La baza ordo de frazpartoj sekvas la ĉi-postan modelon, kiu tamen ne val- idas por KI-vortoj, ĉar KI-vorton oni normale ĉiam metas unue en la frazo sendepende de ĝia frazrolo:
subjekto - ĉefverbo - objekto - aliaj frazpartoj
La knabo - sidas.
subjekto - ĉefverbo
Ili - sidas - sur la sofo.
subjekto - ĉefverbo - loka komplemento
La hundo - ĉasas - katon.
subjekto - ĉefverbo - objekto
Karlo - manĝas - rizon - per manĝbastonetoj.
subjekto - ĉefverbo - objekto - ila komplemento
La virino - estas - arkitekto.
subjekto - ĉefverbo - perverba priskribo de la subjekto
La ĉielo - fariĝis - malhela.
subjekto - ĉefverbo - perverba priskribo de la subjekto
Oni ofte kunigas radikojn (kaj vortetojn) kreante kunmetitajn vortojn. La plej ofta speco de vortkunmetaĵo nomiĝas en PMEG kombino. Tia vorto konsistas el du partoj: ĉefelemento, kiu donas la ĝeneralan signifon de la vorto, kaj preciziga antaŭelemento, kiu precizigas la ĝeneralan signifon.
El la ĉefelemento ŜIP oni povas fari ekz. la jenajn kombinojn (ĉiam kun "neŭtrala" O-finaĵo):
vaporŝipo = speco de ŝipo, nome tiu speco, kiu funkcias per vaporo
balenŝipo = speco de ŝipo, nome ŝipo speciale konstruita por ĉasi balenojn
puŝŝipo = speco de ŝipo, kiu puŝas barĝojn en kanaloj kaj riveroj
aerŝipo = speco de ŝipo, kiu iras en aero anstataŭ akvo
La baza signifo de tiuj ĉi kombinoj estas ĉiam "ŝipo". Per diversaj antaŭ- elementoj oni distingas diversajn specojn de ŝipoj. La antaŭelementoj estas tre diversecaj. VAPOR montras manieron funkciigi la ŝipospecon, BALEN montras celon por la uzado de la ŝipospeco, PUŜ montras taskon, AER montras lokon.
El la ĉefelemento IR, oni povas krei nomojn de diversaj ir-specoj:
rondiro = tia iro, kiun oni faras ronde, en rondo
AFRO°
Prefiksa mallongigo de Afriko apenaŭ uzata praktike: *afromodo* = "modo inspirita de Afriko", *afro-azia* = "afrika kaj azia", *afroamerikano* = "amerikano de afrika deveno", *afropavo* = "speco de pavo". Komparu kun EŬRO (§39.2.9).
ANTI
Eksprefikso en multaj vortoj kun ia kontraŭeca signifo: antibiotiko, antidoto, antipatio, antisemito, antipodo. En iuj vortoj temas pri la signifo "antaŭ": anticipi, Antilebanono, antifono.
Vera prefikso
"Kontraŭa, malamika, opozicia". Iafoje uzata kiel vera prefikso, precipe kiam ekzistas responda internacia vorto, kiu komenciĝas per "anti": faŝisto ^ antifaŝisto = "malamiko de faŝismo", Kristo ^ Antikristo = "iam aper- onta kontraŭulo de Kristo", tezo ^ antitezo = "kontraŭtezo, malo", materio ^ antimaterio = "materio el inverse ŝargitaj partikloj", tusi ^ antitusa = "kontraŭtusa". Vortoj kiel antitusa ŝajnas esti frazetvortoj kun kaŝita uzo de ANTI kiel rolvorteto: *anti tuso* = "kontraŭ tuso" ^ [anti tuso]-A ^
[1] Li havis [...] unu filinon, belan, mildan kaj saĝan, sed blindan. FA3116
Sed povas ankaŭ enkonduki ion, kio malebligas aŭ malhelpas la antaŭan aferon:
Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi. FE18
Mi volis ŝlosi la pordon, sed mi perdis la ŝlosilon. FE 34
[2] Kaj ĉu vi longe lernis? [...] - Ho, mi lernis ne malpli ol tri jarojn. M101
Sed normale oni uzas la respondvortojn jes kaj ne. Tia respondvorto estas kiel tuta frazo per si mem. Ofte oni tamen post la respondvorto aldonas tutan respondan frazon aŭ parton de tia frazo por plia klareco.
[3] Karlo vidis tie pro fesoron Paŭlo Jenkins.
domo numero naŭdek-sep ^95 Ĉi tie naŭdek-sep estas identiga priskribo de numero, kaj numero similas al titolo. Sed krome la tuta esprimo num- ero naŭdek-sep siavice estas identiga priskribo de la vorto domo.
Oni povas ofte enmeti kiu nomiĝas antaŭ identiga priskribo: lingvon, kiu nomiĝas Esperanto; provinco, kiu nomiĝas Zelando; urbon, kiu nomiĝas Parizo; profesoron, kiu nomiĝas Paŭlo Jenkins; urbojn, kiuj nomiĝas Londono.
Apudmeto estas postmetita klariga revortigo de frazparto. Ĝi montras la saman aferon per aliaj vortoj. Apudmeto iel priskribas la antaŭan frazparton, sed estas tamen propra frazparto. En la parolo oni normale distingas apudm- eton per paŭzetoj antaŭe kaj poste. En la skribo oni kutime metas komojn.
Apudmeto ludas la saman frazrolon, kiel la antaŭa frazparto. Se la antaŭa frazparto havas la rolfinaĵon N, ankaŭ la apudmeto havu tian finaĵon:
US-formo estas uzata por agoj kaj statoj nerealaj, imagaj aŭ fantaziaj. US- formo ne montras la tempon de la ago:
laborus = la ago "labori" estas imagata
estus = la stato "esti" estas imagata
Se mi estus riĉa, mi ne laborus. Temas pri nerealaj, imagaj stato kaj ago.
Se mi estus sana, mi estus feliĉa. FE 20
Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. FE 20 La agoj scii kaj veni estas nerealaj, imagataj, dum la stato estas ja estas reala.
Se mi nur loĝus en palaco! La loĝado estas dezirata, sed mi scias, ke ĝi ne estas ebla, ke ĝi estas nura fantazio.
[4] Nun estis plej bone reveni hejmen. FA212 = La ago reveni hejmen estis nun plej bona.
Kritiki estas facile, fari [estas] malfacile. PE 252
I-verboj kaj agaj O-vortoj estas similaj, sed ekzistas tamen diferenco. I- verbo havas ĉiam subkomprenatan sencan subjekton, kiu plej ofte estas identa al la subjekto de la ĉefverbo. Aga O-vorto estas tamen sendependa de subjekto. Aga O-vorto nomas agon sen konsideri eventualan faranton. La signifo de frazo povas do ŝanĝiĝi, se oni ŝanĝas I-verbon en agan O-vorton:
Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. FE33 = Ili amas, kiam ili mem turmentas bestojn.
Malbonaj infanoj amas turmentadon de bestoj. = Ili amas turmentadon de bestoj, ĉu ili mem turmentas, ĉu iu alia turmentas.
Mi promesis amuziĝi. = Mi promesis, ke ĝuste mi amuziĝos.
Lasi baze signifas "permesi" kaj "ne malhelpi". La preciza signifo povas esti ekz. "permesi ke io restu (en loko aŭ en stato), permesi ke io foriru, ne mal- helpi ke io ŝanĝiĝu, ne malhelpi ke io agu, ne plu teni, ne plu fari" k.t.p.:
Ŝteliston neniu lasas en sian domon. FE 37 = Neniu permesas al ŝtelisto eniri en lian domon.
Iru kun mi, bela Sara, en alian landon, ni lasu la malfeliĉon malantaŭ ni. Rn15 = ...la malfeliĉon ni ne kunportu.
La tie kreskantaj beroj lasas post si en la mano, kiu ilin deŝiras, neforig- eblan makulon. BV 7 Makulo restas en la mano.
Lasu la ŝercojn, Aleĉjo! M 56 = Ne plu ŝercu!
[7] Eble vi lasos ĉe mi vian adreson? M 61 = Eble vi donos al mi vian adreson antaŭ ol vi foriros?
Lasu min! — ekkriis Marta jam laŭte kaj kun dolorĝemo, kaj kun spasma forto ŝi ektiris sian brakon. M161 = Ne plu tenu min!...
[8] La fakto, ke la tero estas ronda, ankoraŭ ne estas akceptita de ĉiuj. La ke-frazo estas identiga priskribo de la vorto fakto.
Via argumento, kiun mi ne akceptas, estas tamen lerte elpensita.
Mi konsentas, se vi tenos viajn promesojn, kuniri al la festo.
La demando, kiel la universo estiĝis, ne estas ankoraŭ kontentige re- spondita.
Ofte subfrazo eĉ estas disigita:
Kion vi aŭdis, ke oni diras? La demandvorto kion apartenas al la sub- frazo. Ĝi estas objekto de diras (komparu: vi aŭdis, ke oni diras tion). Legu pli pri tia antaŭmetado de frazparto en §34.2.2.
[9] Ĉiuj - opinias - lin - stranga.
subjekto - ĉefverbo - objekto - perverba priskribo de la objekto
Se oni uzas alian vortordon, oni ne ŝanĝas la bazan signifon, sed nur kreas diversajn emfazojn:
Sur la sofo sidas ili. Atentigo, ke ĝuste ili sidas tie, ne iuj aliaj.
Sur la sofo ili sidas. Atentigo, ke ili sidas ĝuste sur la sofo, ne aliloke.
Ĉasas katon la hundo. Atentigo, ke ĝuste la hundo, ne iu alia, ĉasas katon.
[10] piediro = iro per piedoj
militiro = iro cele al milito
El la ĉefelemento RUĜ, oni povas krei ekz. la jenajn specojn de ruĝo:
helruĝo = tia ruĝo, kiu estas pli hela ol normala ruĝo
sangruĝo = tia ruĝo, kian havas sango
matenruĝo = ruĝo de la ĉielo en la mateno
[11]antitusa* (komparu kun simila uzo de PRE, §39.2.19). Plej ofte estas pre- ferinde uzi la rolvorteton kontraŭ (§12.3.4.8) prefiksece: kontraŭfaŝisto, kontraŭtezo, kontraŭtusa k.t.p. Multaj tiaj ĉi ANTI-vortoj ankaŭ povas esti rigardataj kiel propraj radikoj.
ARĤI/ARKI
Ĉiuj vortoj kun ARHI ekzistas ankaŭ en varianto kun ARKI (legu pli pri alternativoj al H-vortoj en §2.1).
Eksprefikso en kelkaj vortoj, kiuj origine enhavis la signifon "la unua, la ĉefa, la supera, la plej grava": arhipelago, arhitekto, arhitravo.
Vera prefikso
Iafoje uzata kiel vera prefikso anstataŭ ĈEF (§38.3.2): episkopo ^ arĥi- episkopo = "ĉefepiskopo", anĝelo ^ arhianĝelo = "ĉefanĝelo", diakono ^ arhidiakono = "ĉefdiakono", fripono ^ arhifripono ^84 = "ĉeffripono". Normale oni uzas ARHI nur kiam ekzistas responda internacia vorto, kiu komenciĝas per "arĥi", alie oni ĉiam uzas la prefikson ĈEF. Tamen Zamenhof uzis arhifripono, kiu estas pure Esperanta. Komparu kun PROTO (§39.2.2°).
ТЕЛЕГРАМКанал с обзорами, анонсами новинок и книжными подборками
Книжный Вестник
Бот для удобного поиска книг (если не нашлось на сайте)
Поиск книг
Свежие любовные романы в удобных форматах
Любовные романы
О психологии, саморазвитии и личностном росте
Саморазвитие
Детективы и триллеры, все новинки
Детективы
Фантастика и фэнтези, все новинки
Фантастика
Отборные классические книги
Классика
ВКОНТАКТЕБиблиотека с любовными романами, которая наверняка придётся по вкусу женской части аудитории
Любовные романы
Библиотека с фантастикой и фэнтези, а также смежных жанров
Фантастика
Самые популярные книги в формате фб2
Топ фб2
книги