Вандроўка з божымі кароўкамі

Салодкае жыццё

Знаёмцеся: божыя кароўкі Ірыска і Хлебны Мякіш. Пра сябровак можна сказаць, што жывуць яны салодкім жыццём. Мяркуйце самі. У Ірыскі імя – цукерачнае, хатка – з цукерак: падмурак зладжаны з батончыкаў, сцены – з цаглінак-ірысак, дах крыты шакаладам, а вокны шклёныя ледзянцамі! Мэбля ў хатцы – з карамелек, а падушкі і пуфікі для сядзення – з мяккіх жалацінак.

Хлебны Мякіш мае хатку з бісквітнага цеста, размаляваную рознакаляровымі глазурамі і пакрытую марцыпанамі.

Не думайце, што сяброўкі – лайдачкі і толькі тым занятыя, што пестуюцца сярод гэтай раскошы. Насамрэч незвычайныя імя і хаткі божыя кароўкі маюць з-за сваёй работы: з неба на зямлю яны носяць цукеркі і хлеб.

Вам не верыцца! А ўспомніце, колькі разоў самі спявалі:

Або:

Думаеце, пажартавалі – на тым справа і скончылася? Не, мае даражэнькія, пасля такіх просьбаў Ірыска і Хлебны Мякіш выпраўляюцца ў дарогу – не здарма ж песня складалася!

Праўда, даўней божыя кароўкі – іх сваячкі -- толькі рабілі выгляд, што на неба заспяшаліся.

Самі адляталі крыху – і займаліся звыклай работай, тлю нішчылі: у белы ж свет як у капейку ляцець не кожны захоча.

А Ірыска і Хлебны Мякіш рады старацца! Ім жа на месцы не сядзіцца! Падавай прыгоды, розныя здарэнні, новых знаёмых! З лістка на лісток па навакольных кустах ды дрэвах пералятаючы, шмат прыгод не сустрэнеш. Вось і любяць сяброўкі падарожнічаць. Аднойчы, як дзеці на зямлі сталі ў божых каровак хлеба ды цукерак прасіць, сяброўкі сабраліся – і паляцелі на неба. А там сапраўды знайшлі ўсё, пра што ў песнях чулі.

Ад той пары, як толькі завядзе хто з дзяцей песні з просьбамі, не марудзячы, шнуруюць сяброўкі чаравічкі, бяруць парасоны, хапаюць торбачкі, якія заўсёды ляжаць напагатове, – і ў дарогу...

Спяшаюцца, крутаюць – але, шчыра кажучы, ніхто яшчэ з дзяцей іх не дачакаўся. Усе ж думаюць, што проста пажартавалі!.. Ды божыя кароўкі і не крыўдуюць. Гасцінцамі з неба частуюць сяброў і знаёмых – усе мятлікі, стракозы, жучкі каля іх ласуюцца. А пра сваякоў і казаць няма чаго – ні разу не селі чаю папіць без цукерак і булак. І, канешне ж, усе любяць Ірыску і Хлебны Мякіш – і за тое, што не скупыя, і за тое, што так паблажліва ставяцца да нежадання сваякоў далёка ад хаты адлучацца.

Ірыска і Хлебны Мякіш – вельмі сціплыя божыя кароўкі і не любяць, калі іх хваляць, называюць адважнымі вандроўніцамі і першаадкрывацелькамі.

Але гэта – чыстая праўда! Шмат цікавых прыгод і здарэнняў адбываецца з сяброўкамі падчас іх падарожжаў.

Не жадаючы пакрыўдзіць простых божых каровак, якія робяць надзвычай важную работу -- ратуюць расліны ад тлі, усё ж скажу: ім нават не ўяўляецца, што могуць тыя, хто не збаяўся за аблокі падняцца.

У палоне шэрых туманоў

Пра адну з вандровак божых каровак я і раскажу.

Было гэта ў той год, калі зімой не выпаў снег і мароз не замарозіў рэчкі. Сонейка таксама не выглядвала ўсю зіму. Пасля яго не было вясной.

Затым лета пачалося без сонейка.

Уся зямля патанала ў густым шэрым тумане.

Шкоднікаў – розных благіх мікробаў і лічынак -- без марозу і сонца, ад якіх яны гінуць, на зямлі распладзілася як ніколі. Адной толькі тлі развялося процьма! Была яна надзвычай пражэрлівая, і маладзенькая лістота гінула, не паспеўшы ўзяць клёку. Божыя кароўкі шчыравалі, але тля старалася таксама, яе было намнога больш, таму дрэвы і кусты хутка сталі нагадваць абгладаныя венікі. Усё адно божыя кароўкі не здаваліся і ваявалі са шкоднікамі з усіх сіл.

Благім надвор’ем дзеці сядзелі ў хатах і ніхто не звяртаўся да божых каровак з просьбай злётаць на неба. Нарэшце недзе ў сярэдзіне лета папрасіў злётаць па хлеб нейкі хлопчык з дома на ўскрайку горада. Хлебны Мякіш адразу ж пусцілася ў дарогу.

Ірыска засталася дома. Разам з астатнімі божымі кароўкамі дзень пры дні яна нішчыла тлю і чакала вяртання сяброўкі. Але час ішоў, дзесяць разоў можна было абярнуцца туды і назад, а сяброўкі ўсё не было.

Хвалявалася за яе не толькі Ірыска. Усе сваякі і суседзі чакалі Хлебны Мякіш. Пакуль што маўчалі пра горшае, але не-не, ды ўздыхалі ўпотай: ці не здарылася што благое з адважнай вандроўніцай у дарозе?

Каб не ўпасці ў адчай самой і падтрымаць сяброў, Ірыска штовечар ладзіла застоллі.

Абрусамі, пашытымі з пялёсткаў кветак, накрывала стол, запарвала зёлкі ў гарбатнічку, па талерках раскладала разнастайныя ласункі. Госці збіраліся, частаваліся, шчыра дзяквалі Ірысцы за хвіліны радасці, але доўга не бавіліся – спяшаліся зноў на работу.

А пасля цукеркі ў Ірыскі скончыліся. Яна ж даўно за цукеркамі не лётала. Прыпасы, якімі былі набітыя шматлікія кладовачкі, без аднаўлення расталі хутка. Канешне, для сяброў Ірыска без шкадавання магла разабраць і сваю салодкую хатку – новая некалі адбудуецца! Але тады для ўсіх стане відавочным, як безнадзейна зацягнулася шэрае надвор’е. Сапсуецца настрой, прападзе баявы дух – і тады ўжо не будзе ў божых каровак надзеі на перамогу над тлёй!

Таму Ірыска трымалася што ёсць моцы. Як сышлі прыпасы, стала разбіраць і падаваць на стол мэблю з карамелек, пуфікі з жалацінак. Гэта для старонняга вока пакуль што заўважным не было.

А калі ўсё салодкае начынне з хаткі было ўрэшце з’едзена, Ірыска задумала дастаць ледзянцы з вокнаў. Сваякам бы сказала, што гэта – новая сістэма вентыляцыі, і яны б паверылі.

Вяртанне Хлебнага Мякіша

Толькі яна ўзялася за справу, як раптам пачула даўгачаканае:

-- Прывітанне, сябровачка!

Хлебны Мякіш, змучаная, перапэцканая ў нешта чорнае – ажно кропачак на крылцах не відаць, але – жывая! – стаяла на парозе. І трымала торбачкі, поўныя хлеба.

Ірыска кінулася да сяброўкі з прывітаннямі, сабралася клікаць сваякоў і сяброў… Але Хлебны Мякіш па-змоўніцку глянула на яе, прыклала да вуснаў лапку, што азначала:”Маўчок!” Папрасіла:

-- Нельга губляць ні хвілінкі. Толькі ў лазеньку абмыцца – і ляцім са мной! У дарозе раскажу падрабязнасці.

Лазенька ў божай кароўкі заўсёды напагатове, бо любіць, каб крылцы блішчэлі і ўсе сем кропак вырзна былі бачныя. Таму ў скручаны лісток з вечара збірае яна свежую расу. Да лістка прымацавана тоненькая павуцінка.

Як трэба – тузанеш за яе, лісцік раскрыецца і абдасць вадою.

Дык вось Ірыска хуценька на сяброўку свежую расу з лісточка выліла, рушніком-травінкай крылцы да бляску працерці дапамагла і запытала:

-- Куды ляцім?

-- Да таго, хто прасіў па хлеб злётаць, -- адказала Хлебны Мякіш.

Ірыска падхапіла торбачкі з хлебам, каб дапамагчы здарожанай сяброўцы, і божыя кароўкі паляцелі да дома на ўскрайку горада.

Нечаканая навіна

-- Ты думаеш, хлопчык чакае? – запыталася сяброўку Ірыска. – Усе ж просяць жартам…

-- Так трэба, Ірыска, каб чакаў! – усклікнула Хлебны Мякіш і, памаўчаўшы, дадала: -- У Краіне Паветраных Замкаў бяда!..

Ірыска ажно здрыганулася ад пачутага. Бяда ў Краіне Паветраных Замкаў! Гэта ж краіна, дзе жывуць самыя прыгожыя чалавечыя мары. Пра што б на зямлі людзі не марылі, якія б паветраныя замкі не будавалі – усе яны траплялі ў гэту чароўную краіну.

Яна раскінулася адразу за аблокамі, і па дарозе ў Цукерачную і Хлебную даліны божыя кароўкі заўсёды адпачывалі ў яе прыветных жыхароў.

Што ж за бяда іх напаткала?..

-- Пасля таго, як хлопчык праспяваў просьбу, -- працягвала расказваць Хлебны Мякіш, -- я выправілася ў дарогу, на неба. Туман станавіўся ўсё гусцейшым, дарогі не разабраць, таму ляцець было надзвычай цяжка. Калі ж я нарэшце паднялася за аблокі, то і там не ўбачыла сонечнага святла. Гэта здзівіла мяне і я вырашыла адразу ляцець у Хлебную даліну, не спыняючыся на адпачынак. Я асцерагалася, што туман стане такім густым, што не разбяру дарогі дадому… На шчасце, у Хлебнай даліне ўсё па-ранейшаму:

цёпла, светла, радасна. Напакаваўшы хлебам торбачкі, я пусцілася ў зваротны шлях.

Я ўжо сказала: у даліне было светла. На памежжы з Краінай шарэла, а далей – хоць вока выкалі, не было бачна нічога. Я ляцела ў суцэльнай цемры, не ўяўляючы, дзе знаходжуся. І раптам пачула ціхі плач.

-- У Краіне Паветраных Замкаў – плач? Такога не можа быць! – усклікнула Ірыска.

-- Кажуць жа табе: у іх там бяда! Зачыніўшыся ў пакоі, каб ніхто з падданых не бачыў яе, плакала каралева Краіны, Мара Сапраўдная. Але акно было прыадчыненае, і я, блукаючы, выпадкова трапіла ў пакой праз яго.

-- Каралева пазнала цябе? – усхвалявана спытала Ірыска.

-- Пазнала, і вельмі ўзрадвалася майму з’яўленню. Сказала, што я прынесла ў Краіну надзею… Уяўляеш, Ірыска, у іх там прынцэса Чысцюля прапала! А злы чараўнік Куродым і яго памагаты Дзюрабой вось-вось запануюць не толькі ў Краіне, а над усім светам! -- выдыхнула, ледзь рашыўшыся ўслых прамовіць такую навіну, Хлебны Мякіш.

-- Што ж гэта робіцца! – пляснула ў ладкі Ірыска. -- Што сабе жыхары Краіны думаюць, чаму не шукаюць прынцэсу? Што гэта за мары такія, што нічога зрабіць не могуць?

-- Мары як мары, сваёй работай займаюцца – мараць, -- адказала Хлебны Мякіш. – І мараць яны пра некага, хто знойдзе прынцэсу і ўсіх іх ратуе.

-- І дзе ўзяць гэтага “некага”? – спытала Ірыска.

-- Тут, на зямлі. Каралева таму і сказала, што я прынесла ў Краіну надзею. Нам трэба знайсці такога летуценніка, які без лішніх пытанняў згадзіўся б выправіцца ў Краіну…

-- …і ты думаеш, што хлопчык, да якога мы цяпер ляцім, пагадзіцца на гэта? – прадоўжыла за сяброўку Ірыска.

-- Паглядзім, -- няпэўна адказала Хлебны Мякіш. – Урэшце, ён адзіны, хто падчас туманоў успомніў пра неба. Гэта абнадзейвае…

-- Паглядзім, -- пагадзілася Ірыска.

Сустрэча з Данікам

Хлопчыка звалі Данікам, а яшчэ часцей -- безнадзейным летуценнікам. Галава яго была пад завязку набітая рознымі марамі. Таму пра яго яшчэ казалі, як кажуць пра ўсіх фантазёраў: будуе паветраныя замкі. Гэта было праўдай, і з гэтай нагоды Данік ніколі не чуў, пра што з ім гавораць дарослыя, што пытаюць. Калі хадзіў, глядзеў не пад ногі, а ў неба – таму часта падаў, біў калені і рваў штонікі. Дарослыя толькі ўздыхалі і бясконца паўтаралі: “Спускайся з нябёсаў на зямлю!” Дарослыя вельмі хваляваліся, як жа прыйдзецца вучыцца Даніку ў школе – восенню ён павінен стаць першакласнікам. Перажывалі, што занадта многа ён у аблоках лунае.

Але дарма яны так хваляваліся! Данік не проста марыў, а заўсёды стараўся зрабіць нешта, каб мары свае ажыццявіць. Калі вельмі хацелася пабыць, скажам, капітанам, Данік мог напусціць вады ў ванну і пускаць там караблікі, пры гэтым уяўляючы сябе пасярод бязмежнага акіяну… Або маляваў дыназаўраў, калі карцела марыць пра іх.

І ён сапраўды чакаў, калі вернецца божая кароўка і прынясе з неба хлеб. Ды не толькі марыў, а дзейнічаў: кожны дзень выпускаў у неба паветраныя шары. Гэта ён рабіў на ўсялякі выпадак. Калі ў тумане божай кароўцы цяжка будзе знайсці дарогу на зямлю, паветраныя шары, спадзяваўся ён, падкажуць ёй патрэбны накірунак.

Таму, убачыўшы божых каровак, Данік першы крыкнуў: “Прывітанне!” – і ні кропелькі не здзівіўся, калі яны селі да яго на далонь і загаварылі.

-- І табе прывітанне! – выгукнулі божыя кароўкі.

Пасля, узяўшыся за краёчкі спаднічак, дружна прыселі і пакланіліся. -- Ірыска і Хлебны Мякіш! – назваліся яны хлопчыку. А Хлебны Мякіш дадала:

-- Як і прасіў, я прынесла хлеб з неба! -- Яна развязала торбачкі і высыпала на далонь хлопчыку маленькія духмяныя боханы.

Данік еў незвычайны хлеб, а божыя кароўкі наперабой расказвалі яму пра Краіну Паветраных Замкаў. Што замкі там будаваныя з паветра і шарыкаў, якія людзі выпускаюць у неба. І жывуць у гэтых замках мары. Што ва ўладароў Краіны – Мары Сапраўднай і караля Летуценніка Непапраўнага ХХ – ёсць дачушка, прынцэса Чысцюля.

Хлопчыка не здзіўлялі іх расказы, ён толькі задаволена ківаў галавой: як здорава, што Краіна, якую ён столькі разоў ўяўляў, сапраўды ёсць!

Калі ж пачуў, што прынцэса Чысцюля прапала і трэба яе ратаваць, рашуча прамовіў:

-- Я знайду прынцэсу!

Як толькі Данік гэта сказаў, ён адразу паменьшыўся, а божыя кароўкі пабольшалі. Хлеб з неба аказаўся цудадзейным: рашучасці хлопчыка і яго жадання дапамагчы прынцэсе аказалася дастатковым, каб падарожжа адбылося!

Ірыска пасадзіла Даніка сабе на плечы – няхай Хлебны Мякіш пакуль адпачне – і божыя кароўкі разам з хлопчыкам паляцелі за аблокі.