Вандроўка з божымі кароўкамі

Спатканне з залатым шарам

Зямля знікла за завесай туманоў адразу ж, як толькі божыя кароўкі разам з Данікам падняліся крыху вышэй дрэў. І адразу згубілася адчуванне вышыні: увесь час здавалася, што вандроўнікі таўкуцца на месцы, не ў стане выбіцца са шчыльных, як брудная шэрая вата, тумановых звіткаў. Нават спрактыкаваныя ў палётах на неба Ірыска і Хлебны Мякіш разгубіліся: упэўненнасці, што яны трымаюць правільны курс, у іх не было.

Што ўжо казаць пра Даніка? Раней яму даводзілася лятаць да мора на самалёце разам з бацькамі. Але ж гэта – зусім іншая спарва! Там ён толькі любаваўся праз ілюмінатар на віды з вышыні і ніякага іншага клопату не меў.

Цяпер жа хлопчык не ў адпачынак з мамай і татам сабраўся, а на выратаванне прынцэсы ляцеў! Ён павінен быў нешта рабіць, каб дапамагчы божым кароўкам, але што – не меў уяўлення. Ён стаў нязвыкла маленькім – куды меньшым, чым на зямлі. Пад рукамі не было нічога, каб нешта змайстраваць. Больш таго: і рукі былі занятыя! Данік аберуч трымаўся за божую кароўку, каб яго не здзьмухнула ветрам і напружана думаў, шукаючы выйсця. Раптам хлопчык ускрыкнуў:

-- Эх, каб тут быў хоць адзін з тых шароў, што я адпусціў у неба!

-- Дык гэта ты выпускаў шары? – з удзячнасцю ў голасе перапытала Хлебны Мякіш. – Шчыра кажучы, каб не яны, не ведаю, ці вярнулася б я дамоў. Яны ўверх падымаліся, а я за іх палётам сачыла і ўніз, на Зямлю, кіравала…

-- Ой! – раптам гукнулі ў адзін голас і божыя кароўкі, і Данік. Яны аб нешта стукнуліся і гэта нешта аказалася вялікім залатым шарыкам!

-- Гэта ж мой паветраны шар! – узрадваўся Данік. – Яго я незадоўга да сустрэчы з вамі выпусціў у неба!

Хлопчык злаўчыўся і, адной рукай трымаючыся за Ірыску, другой ухапіўся за нітачку, якой шарык быў завязаны. І шар пацягнуў усіх за сабой наверх, па дарозе, з якой шарыкі не збіваюцца ніколі – у Краіну Паветраных Замкаў.

-- Дык гэта ты выпускаў шары апошнімі днямі?

– паўтарыла пытанне Хлебны Мякіш.

Прыстроіўшыся да залатога шара, вандроўнікі цяпер проста адпачывалі, даверыўшыся яго палёту, і маглі размаўляць.

-- Я! – пацвердзіў Данік.

-- А ў цябе што, дома склад паветраных шароў?

– пацікавілася Ірыска.

Данік рассмяяўся.

-- Мне мама з татам кожны дзень шары дадому прыносяць! У іх работа такая – яны з паветраных шароў упрыгожванні робяць. Што хочаш зрабіць могуць: і гірлянды, і дамы, і дрэвы… Усе святы ў нашым горадзе іх работамі аздабляюцца. А я люблю шары з геліем – такія, як вось гэты, залаты.

Гелій лягчэйшы за паветра газ, таму шары, напоўненыя ім, лётаюць. Іх я і адпускаў штодзень у неба!

-- Малайчына, Данік! – забыўшыся, што трэба трымацца за нітачку, божыя кароўкі запляскалі ў ладкі. Адно толькі імгненне – і сябровак не стала бачна, бо шар падымаўся наверх, а яны, пакуль апомніліся і расправілі крылцы, некалькі імгненняў падалі ўніз.

Данік пачаў гукаць божых каровак. На шчасце, Ірыска і Хлебны Мякіш лётаць умелі і, кіруючы на голас, хутка адшукалі хлопчыка. Але далей ужо ляцелі моўчкі – здарэнне было перасцярогай паводзіць сябе абачліва.

Дарога да каралеўскага замка

Хутка туман змяніўся на цемру. Гэта значыла, што вандроўнікі дасягнулі Краіны Паветраных Замкаў.

-- Усё, Данік, шар трэба адпускаць, да каралеўскага замка будзем прабірацца самі, -- зашапталі божыя кароўкі хлопчыку.

-- Як жа я хадзіць па аблоках буду? – захваляваўся Данік. – Я ж уніз звалюся!

Божыя кароўкі адмоўна закруцілі галовамі.

-- Ты на сябе глянь, Данік! Дзякуючы хлебу нябеснаму ты цяпер бязважкі, як самі мары. Але каб ты смялей пачуваўся, трымай! -- і сяброўкі дасталі з адной са сваіх торбачак плеценыя з лазы лыжы, падобныя на снегаступы.

А яшчэ Хлебны Мякіш дала кожнаму па празрыстаму плашчу-дажджавіку з капюшонам – каб прыкрыцца ад ліпкай цемры, якая напярэдадні перапэцала да непазнавальнасці яе крылцы.

Апрануўшы плашчык і абуўшы лыжы, Данік адпусціў шар, як і прасілі божыя кароўкі. Залаты шар адразу праглынула цемра. А хлопчык і божыя кароўкі стаялі на месцы, трымаючыся адзін за аднаго, каб не згубіцца.

-- Ісці па такой цемры проста немагчыма! Быў бы тут ліхтарык! – летуценна прамовіў Данік… і зноў сябры ахнулі. На галаве хлопчыка засвяціўся ліхтарык – якраз такі, які яны з татам бралі, калі хадзілі ў паходы. Яны спецыяльным абручыкам мацуюцца на галаве, каб рукі былі вольныя.

Падобна, што тут, у Краіне Паветраных Замкаў, варта было нечага моцна пажадаць – і жаданні здзяйсняліся!

Зразумеўшы гэта, Данік у думках стаў прасіць кагосьці нябачнага знайсці патрэбную дарогу да каралеўскага замка. Нібы ў адказ на яго просьбу лыжы развярнуліся і заслізгалі па аблоках, як па гарах – Ірыска і Хлебны Мякіш ледзь паспявалі за хлопчыкам. Але ліхтарык праразаў цемру, асвятляючы шлях, і кампанія рухалася куды больш упэўненна, чым можна было сабе ўявіць.

Ірыска і Хлебны Мякіш са шкадаваннем азіраліся па баках. Краіна выглядала як пасля пажару. Задымленыя напаўразбураныя замкі; вясёлкавая брукаванка нібы сажай пасыпаная. І цішыня ўсюды, дзе раней гучалі песні і смех.

Данік у развалінах замкаў пазнаваў многае з таго, што некалі будаваў у марах сам. І яго перапаўняла жаданне знайсці і пакараць гэтага брыдкага чарадзея Куродыма, якому не шкада знішчаць такую цудоўную краіну!

Так, прыспешваючы сябе рашучымі марамі, вандроўнікі даволі хутка і без асаблівых прыгод дабраліся да каралеўскага палаца. Куродым і Дзюрабой нават не здагадваліся пра іх з’яўленне:

яны крэпка спалі. Ад іх храпу ўжо некалькі дзён і начэй запар трэсліся сцены ў каралеўскім замку.

Але гэты храп, які так раздражняў усіх жыхароў Краіны, для адважных вандроўнікаў быў выратавальным.

Незадаволенасць Мараў

Апошнім часам вялікі каралеўскі замак стаў прытулкам не толькі для тых, хто застаўся без жылля з-за шкодніцтваў Дзюрабоя, але для ўсіх жыхароў Краіны.

Каралева Мара Сапраўдная была сапраўднай ва ўсім. Сапраўднай уладаркай, якая клапацілася пра спакой сваіх падданых, і сапраўднай гаспадыняй, у якой для кожнага з гасцей знаходзілася і суцяшальнае слова, і добры позірк.

Мары, разгубленыя ад таго, што рабілася апошнім часам у Краіне, хадзілі за ёй гужам, бо чакалі спачувальных слоў і адказаў на пытанне, што рабіць і як жыць далей.

Кароль Летуценнік Непапраўны ХХ блукаў па замку, як цень. Са знікненнем любімай дачушкі, прынцэсы Чысцюлі, ён страціў жыццёвыя сілы, адно толькі прыгалошваў і скардзіўся на лёс.

Каралеве не было ад яго ніякай падтрымкі. Як магла, яна да гэтай пары суцяшала і Яго Вялікасць, і сваіх падданых. Плакаць дазваляла сабе толькі ўпотай, каб ніхто яе не бачыў.

Спачатку падданыя успрымалі гэта як добры знак. Каралева трымаецца, значыць, ведае, што рабіць. Але час ішоў, Куродым сваім едкім дымам пачынаў не проста чадзіць, а труціць наваколле.

Дзюрабой пашкодзіў добрую палову замкаў Краіны – а Мара Сапраўдная направа і налева толькі словы падтрымкі раздавала.

І падданыя, а з імі заадно і Яго Вялікасць, пачалі злавацца на сваю каралеву.

-- Відаць, у нашай каралевы няма сэрца, калі яна не гаруе па дачушцы, -- шапталіся прыдворныя і перадавалі свае здагадкі ўсім жыхарам Краіны. – Ці галавы няма на плячах, калі яна нічога не прадпрымае, каб прагнаць Куродыма з Дзюрабоем!

У Краіне – а, дакладней, у каралеўскім замку, куды перабралася насельніцтва ўсёй Краіны – спела незадаволенасць каралевай Марай Сапраўднай. І было вырашана склікаць Савет Мар – вышэйшую раду Краіны. Калі яна збіралася апошні раз, ніхто не мог прыпомніць. Пакуль у Краіне ўсё было цудоўна, не было неабходнасці і ў скліканні Савета. Але пра Савет, на каторым мог выказацца кожны прысутны, помнілі ўсе. Так здарылася, што ў дзень, калі ён быў прызначаны, Данік разам з божымі кароўкамі і з’явіўся ў каралеўскім палацы.

Данік на Савеце Мараў

Данік, Ірыска і Хлебны Мякіш прайшлі ў тронную залу і засталіся незаўважнымі – усе прысутныя шумелі, нешта даводзячы адзін адному. Але найперш, відаць, каралеве, якая сядзела на троне і, заплюснуўшы вочы, моўчкі ўсіх слухала.

Здавалася, кожны быў заняты толькі сваімі скаргамі і крыўдамі, і ніхто ні на кога не зважаў.

Вандроўнікі спыніліся недалёка ад уваходу і моўчкі назіралі за тым, што адбываецца.

Былі ў зале і Высокія Мары, якія ад раздражнёнасці і злосці на абставіны здрабнелі і выглядалі мізэрнымі. Дробныя Мары скавыталі і хліпалі, што ніколі ўжо не стаць ім Вялікімі. А Безнадзейныя Мары наогул пачалі пагражаць перайсці на службу Куродыму, калі ім не дадуць разгарнуцца ва ўласнай Краіне.

Гаварылі пра свой няўдалы лёс і Няздзейсненыя Мары, і Нявыказаныя. І ўсе папікалі каралеву -- Мару Сапраўдную -- за недагляд, за тое, што дапусціла ў Краіне разбурэнне.

Данік знямеў ад здзіўлення. Ад прыгожых Мар ён не чакаў такіх паводзін. Але пакуль хлопчык слухаў моўчкі ўсё, што адбывалася. Калі ж і кароль Летуценнік Непапраўны ХХ з папрокам прамовіў:

-- І праўда, каханая, што ж ты так?! – Данік не вытрываў і выступіў наперад, да трона.

-- Эх вы! – выдыхнуў хлопчык. – Усе разам на адну каралеву! У Краіны прынцэса, а ў яе ж дачушка прапала! Што вы самі зрабілі, каб каралеве дапамагчы?

Каралева схамянулася на троне, нібы апрытомнела, і адкрыла вочы. Першы раз пры ўсіх з іх выкаціліся слёзы.

У троннай зале стала так ціха, што стала чутна, як слёзы з веек упалі на падлогу і разбіліся.

Каралева з ўдзячнасцю глядзела на вандроўнікаў. А Данік нават не заўважыў, што, пакуль гаварыў, ён стаў такога ж росту, як быў дома, а Ірыска і Хлебны Мякіш цяпер маленькімі чырвонымі кропачкамі свяціліся ў яго на плячы. Божыя кароўкі не забыліся схіліцца ў ветлівым паклоне перад каралевай і прыселі, узяўшыся за краёчкі спаднічак.

-- Смелы рыцар, я чакала цябе, я ведала, што ты абавязкова прыйдзеш на дапамогу! – прамовіла каралева, ступаючы насустрач Даніку.

-- Што Вы, Ваша Вялікасць, -- сумеўся Данік, -- я звычайны хлопчык, а не рыцар. Я проста люблю марыць! Дома мяне за гэта нават часта папікаюць і дражняцца летуценнікам.

-- Ну, -- усміхнулася каралева, -- у нашай Краіне Летуценнік – самы высокі тытул!

Пры гэтых словах яна глянула на свайго мужа караля Летуценніка Непапраўнага ХХ. Той сумеўся, але адразу ж выцер хусцінкай твар ад слёз.

-- Тваё з’яўленне сведчыць, што Хлебны Мякіш перадала нашы мары і надзеі, што знойдзецца летуценнік, які вызваліць прынцэсу, а, значыць, усю Краіну!

Абняўшы Даніка і пацалаваўшы хлопчыка ў макаўку, каралева дадала:

-- Даруй за тое, што ты тут пачуў і пабачыў. Мае падданыя – самыя цудоўныя ў свеце Мары. Проста яны стаміліся чакаць і пачалі губляць надзею. Нават я ўжо не ведала, на што спадзявацца. А з тваім з’яўленнем надзея нарадзілася зноў! Цяпер усё зменіцца, вось пабачыш!

Высакародныя словы каралевы, у якіх не было ні злосці, ні крыўды на сваіх падданых, зрабілі нешта чароўнае. У мар святлелі твары, пачыналі іскрыцца вочы, распраўляліся плечы і са словамі: “Даруйце, Ваша Вялікасць!” – яны схілялі галовы перад сваёй уладаркай.

Кароль Летуценнік Непапраўны ХХ заплакаў наўзрыд і ўпаў перад каралевай на калені:

-- Родная, я згубіў галаву ад гора, я думаў толькі пра сябе! Ты ж ведаеш – я без нашай Чысцюлькі жыць не магу!..

Каралева не здарма звалася Марай Сапраўднай.

Яна нахілілася да караля, пагладзіла яго па галаве і сказала ўсім прысутным:

-- Гора Яго Вялікасці павінна быць зразумела ўсім, у каго ёсць дзеці. Не будзем строга судзіць свайго караля, падтрымаем яго!

І ўсе дружна заківалі галовамі, і новыя слёзы – даравання і замілавання – навярнуліся на вочы мараў. Пасля каралева зноў з надзеяй глянула на Даніка:

-- Мой рыцар, мы чакаем тваіх цудоўных подзвігаў!

Данік зноў сумеўся ад такога звароту. Ён быў простым хлопчыкам, які нават у школу яшчэ не пайшоў. Ён любіў марыць, але дакладна ведаў, што мары можна здзейсніць толькі тады, калі пачынаеш нешта робіць. Ён у гэтым ужо не раз пераканаўся, пускаючы дома караблікі ці майструючы папяровых змеяў… Можа, гэта каралева і лічыць цудам?

Калі Данік прамовіў гэтыя думкі ўслых, то ўбачыў, як ва ўсіх мараў, не выключаючы караля і каралеву, акругліліся вочы. Пра тое, што трэба нешта рабіць для здзяйснення мараў, яны нават не думалі. Да гэтай пары жылі марамі – і ўсё у іх атрымлівалася. Імгненне панавала цішыня, а пасля кароль Летуценнік Непапраўны ХХ ўсміхнуўся, ляпнуў далоняй сабе па лбу і выгукнуў:

-- Не дадумацца да такога простага выйсця! Гэта ж трэба да Куродыма хаця б разведку паслаць!

Акрыленыя нечаканым для сябе адкрыццем, усе мары навыперадкі сталі прапаноўваць сябе ў разведчыкі. Але, падумаўшы, вырашылі адправіць падслухаць, пра што шэпчуцца Куродым з Дзюрабоем, Дробныя Мары. Яны такія драбнюткія, што незаўважанымі прабяруцца ў кожную шчылінку і абавязкова дазнаюцца пра ўсё, што трэба!

Дробныя Мары, займеўшы новую мару – праявіць адвагу і стаць вялікімі – юркнулі з замка і зніклі ў непрагляднай цемры.