Kien ci iras?

Bibliografio kaj mallongigoj

gen. — genitive.

gr. — greke (fakte, malnovgreke).

hist. — historie.

KE — «Kien ci iras», ĉi tiu prilaboraĵo de la Esperanta traduko.

lat. — latine, en la lingvo latina.

mit. — mite, en la mitaro.

NPIV — «La Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto» (2002–2005).

PIV — «Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto» (1975).

QE — «Quo vadis», la Esperanta traduko fare de Lidja Zamenhof (1934).

QP1 — «Quo vadis» originale Pollingva, la unua eldono (1896).

QP — «Quo vadis» Pollingva, eldono moderna (de post 1949).

UV — Universala Vortaro de Esperanto (parto de la Fundamento)

Nomtabelo

(Listo nekompleta. Ne aperas iuj nekontesteblaj vaste konataj esperantigoj, ekz‑e Romo, Odiseo, Eolo ktp.)

La eroj de la formo «Pyrrho (Πύρρων) → Pirono [PIV]» indikas, ke en QE aperas la latinigo «Pyrrho» de la (greka) nomo «Πύρρων»; dum en KE ĝin anstataŭas la esperantigo «Pirono» (cetere, PIV‑a).

La eroj de la formo «Mezembrio ← gr. Μεσημβρία» signifas, ke kaj en QE, kaj en KE estas uzata la esperantigo «Mezembrio», devenanta el la greka «Μεσημβρία».

La eroj de la dusaga formo «Cipro [QE, PIV] ← gr. Κύπρος → Kipro [NPIV]» indikas, ke en QE (kaj en PIV) estas uzata la esperantigo «Cipro», devenanta de la greka «Κύπρος»; dum en KE aperas la (nun preferata kaj NPIV‑a) formo «Kipro».

Niobo [NPIV] gr. Νιόβη — (mit.) Filino de Tantalo, naskinta 14 gefilojn, ĉiujn sagmortigitajn de Apolono.

Ksenofano (gr. Ξενοφάνης, ĉ. 570–478 a.K.) — malnovgreka poeto, humuristo kaj filozofo

(la pordego) Septima ← Septimiana

(Lucio Aneo) Seneko [Z, PIV] ← Seneca (Lucius Annæus Seneca)

Acilio ← Acilius

Aedono ← gr. Ἀηδών

Afranio Kvintiano ← Afranius Quintianus

Afro ← Afer

Afrodito ← gr. Ἀφροδῑ́τη

Agripino [NPIV] ← Agrippina

Agripo [NPIV] ← Agrippa

Ahenobarbus → Ahenobarbo — kromnomo de la gento Domitia (Domicioj), al kiu apartenis Nerono. Laŭvorte ĝi signifas «Kuprobarba».

Akrato ← Acratus (Ἄκρατος)

Akriziono ← Akryzyona [QP1] = Akryzjona [QP] = Acrisione [QE] ← gr. Ἀκρισιώνη.

Akteo ← Acte (Ακτή)

Akteono [QE, PIV] ← gr. Ακταίων, lat. Actæon

Akvilio Regulo ← Aquillius Regulus

Alituro ← Aliturus

Amfitrito [QE, NPIV] ← gr. Ἀμφιτρίτη

Amor⁴o ← Amor

Anatolio [PIV] ← gr. Ἀνατολή = Malgranda Azio ← lat. Asia Minor

Ancio ← Antium

Anicio ← Anicius

Antemio ← Anthemios

Antistia ← Antistia

Antistio Vero ← Antistius Verus

Antistio ← Antistius

Apicius → Apicio [93]

Apolonio [PIV] ← lat. Apollonius ← gr. Απολλώνιος (virnomo)

Apolonio el Tiano ← gr. Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεύς — filozofo novpitagorismano (1–98 p.K.).

Apolonio ← gr. Ἀπολλωνία ἡ Ποντική — antikva kolonio, la nuna Bulgaria Созопол (Diogeno el Apolonio)

Apolono ← Apollo

Appio ← Appius

Apro ← Aper

Arariko ← Araricus

Areso [PIV]

Argileto ← Argiletum

Arguso [Z, QE, PIV] ← gr. Ἄργος Πανόπτης

Arsinoo ← gr. Ἀρσινόη

Aruleno ← Arulanus (fakte, Arulenus) [25]

Arĥipelago [PIV] ← gr. Ἀρχιπέλαγος [91]

Arŝakidoj ← Arsacidoj [QE] (la posteuloj de Arŝako, gr. Ἀρσάκης)

Asklepio [PIV] ← gr. Ἀσκληπιός [17]

Ataceno ← Atacinus

Atelio Histro ← Atelius Hister

Ateo ← Ate (gr. Άτη)

Atiso ← Attis

Atrakto ← Atractus

Attalus ← gr. Ἄτταλος → Atalo [148]

Aŭlo Plaŭcio ← Aulus Plautius [46]

Aviruno ← Avirunus

Azena pordego, la ← Porta Asinaria

Aĥajo [QE, PIV] ← lat. Achæa, Achaja ← gr. Αχαΐα (Homera nomo de la norda Peloponezo; Romia provinco entenanta la plej grandan parton de Grekujo).

Baalo [PIV] ← Baal

Bajoj ← lat. Bajæ → Bajo

Bakĥo [PIV] ← lat. Bacchus ← gr. Βάκχος

Barko Sorano ← Barcus Soranus

Basso ← Bassus

Baŭloj ← lat. Baŭli → Baŭlo

Benevento ← lat. Beneventum — urbo en la suda Italio

Bereniko ← Berenice (gr. Βερενίκη) [137]

Bitinio (Agoj 16:7, 1Petro 1:1) ← gr. Βιθυνία, lat. Bithynia [20].

Bova Forumo, la ← Forum Boarium

Bovilo ← Bovillæ

Brenno ← Brennus

Briareo [PIV] ← gr. Βριάρεως [282]

Britaniko ← Britannicus [109]

Bruto [Z, PIV] ← Brutus

Buksento ← lat. Buxentum, gr. Πυξοῦς [251]

Burro ← Burrhus

Callina [QP1, QE] → Kallina [QP] → Kallino

Calvia Crispinilla (QP: Kalwia Kryspinilla) → Kalvia Krispinilla

Carinæ (QP1 ankaŭ Karyny) → Karino

Cassius Chærea → Kasio Ĥereo [173]

Celero ← Celer

Cephas (gr. Κηφᾶς ← aram. kēpā) → Kefas [Joh 1:42, 1Kor, Gal] → Kefaso

Chrestos (Χρηστός), Chrestus → Ĥresto [119]

Christus (lat.) ← gr. Χριστός = Krist*o

Cibelo [NPIV] ← gr. Κυβέλη → Kibelo

Cipro [QE, PIV] ← gr. Κύπρος → Kipro [NPIV]

Danaë ← gr. Δανάη → Danaino

Deklivo Arĝenta, la → Clivus Argentarius

Deklivo Delfena, la → Clivus Delphini

Deklivo Publika, la → Clivus Publicus

Deklivo Virbia, la → Clivus Virbius

Delfo [PIV] ← Delfoj [Z, PIV]

Demaso ← Demas

Demetro ← gr. Δημήτηρ

Deŭkaliono ← gr. Δευκαλίων

Diodoro ← Diodorus

Diokleciano [PIV] ← Diocletianus

Diomedo [PIV] ← Diomedes

Domicia ← Domitia (Lepida Major)

Domicio Afro ← Domitius Afer

Domus transitoria → la Paseja palaco [127]

Drice (lat.) ← gr. Δίρκη → Dirkeo

Druzo ← Drusus

Emauso [PIV] ← gr. Ἐμμαούς ← heb. סואמא

Emporio [ReVo] ← Emporium

Epafrodito ← Epaphroditus

Epidaŭro [PIV] ← Epidaurus

Epikteto [PIV] ← Epictetus (gr. Ἐπίκτητος)

Eprio Marcelo ← Eprius Marcellus

Erebo [PIV] ← gr. Έρεβος) — (mit.) personigo de la infera mallumo, filo de Ĥaoso kaj frato de Nokto.

Evandro ← Evander (Εὔανδρος)

Eŭniko ← Eunice (Εὐνίκη)

Eŭrikio (grekigita gota nomo responda al Henriko aŭ E(ŭ)riko) ← Euricius

Fabricio Vejentono ← Fabricius Vejento

Faono ← Phaon (Φάων)

Fenio Rufo ← Fænius Rufus

Festo ← Festus

Fidio [PIV]

Flavio [PIV] ← Flavius

Flavio Nepoto ← Flavius Nepos

Flavio Sabeno ← Flavius Sabinus

Flavio Sceveno ← Flavius Scævinus

Flegono ← Phlego

Focido [PIV] ← gr. Φωκίς [273]

Fontejo Kapitono ← Fontejus Capito

Forumo Cecilia, la → Forum Cæcilium

Forumo Panista, la → Forum Pistorium

Fostoponto, la → Pons Sublicius

Furnio ← Furnius

Gaja ← Caja, Gaia

◊ Ubi tu Gajus ego Gaja — Kie ci estas Gajo, tie mi estas Gaja[198]

Gajo [PIV] ← Caius, Cajus, Gaius

Galbo ← Galba

Gelocio ← Gelotius

Gemelo ← Gemellus

Germanicus → Ĝermaniko (PIV-e Germaniko)

Glaŭko ← Glaucos, Glaucus (Γλαῦκος)

Gorgiaso ← Γοργίας → Gorgio [PIV]

Granda cirko, la ← Circus Maximus (ankaŭ Wielki Cyrk [QP]) [223]

Grato ← Gratus

Gulo, nomo de ĝermana sklavo. Senŝanĝa malgraŭ kelkaj nacilingvaj tradukoj per «Gulon[o]» (kio estus ĝermana nomo mita aŭ la latina gulo / gulonis ‹frandulo›). Sed Senkeviĉo traktas ĝian radikon kiel plenan kaj deklinacias laŭe: Gula, Gulowi (do, malkiel Kroto / Krotona).

Hadeso [Z, PIV]

Harmodios ← gr. Ἁρμόδιος → Harmodio

Hasto (Gajo) ← Hasta (Caius)

Havena Vojo, la → Via Portuensis

Hekato [NPIV] (gr. Ἑκάτη) — malnovgreka diino triforma, luna, mara kaj infera.

Helio ← Helius

Helioso ← Helios, gr. Ήλιος

Helvetujo [PIV] (la lando de helvetoj, proksimume en la loko de Svislando) ← Helvetia

Herakleo ← gr. Ηράκλεια, lat. Heraclea [21]

Hermeso [PIV]

Hero [NPIV, QE] ← gr. Ἥρα

Hesperidinoj [PIV]

Hibernio [PIV] — Irlando

Ĥeopso ← gr. Χέοψ

Ĥilono Ĥilonido (gr. Χίλων aŭ Χείλων) ← Chilo Chilonides

Ĥrizidino ← Kresido (gr. Χρυσηίδα)

Ĥrizo ← gr. Χρύση — mita insulo dediĉita al Apolono.

Ĥrizotemiso ← Chrysothemis (Χρυσόθεμις)

Ifida [QP1] → Ifis [QE] → Ifiso

Iriso ← Iras

Itilo ← gr. Ἴτυλον

Joo ← gr. Ἰώ, gen. Ἰοῦς ak. Ἰοῦν (Iono)

Junio ← Junius

Junono [NPIV, QE] ← lat. Jūnō, Junonis

Kakuso ← lat. Cacus ← gr. Κάκος → Kako

Kaledonio [PIV] — Skotlando

Kalendio ← Calendio

Kaligulo [PIV] ← Caligula [172]

Kalikrato ← Calicratus

Kampo de Marso ← Campus Martius

Kampo Janikula, la → Pagus Janiculensis

Kasio [PIV] ← Cassius

Kastoro [PIV] ← gr. Κάστωρ, lat. Castor

Kefalonio, novgreke Κεφαλλονιά (PIV-e Cefalonio)

Kie ci estas Gajo, tie mi estas Gaja ← Ubi tu Gajus ego Gaja [198]

Killo ← gr. Κίλλα — insulo aŭ urbo proksima al Trojo.

Kipridino ← Cypria [QE] (QP: Kipryda) [18]

Klaŭdio [PIV] ← Claudius

Klazomeno ← Clazomenæ ← gr. Κλαζομεναί [200]

Kleopo (greke Κλεόπας) — disĉiplo de Jesuo (Luko 24:18); eble grekigo de la aramea nomo אפולק

Kleto ← Cletus

Kolĥido [Z, PIV] ← gr. Κολχίς, lat. Colchis [22].

Korbulono ← Corbulo

Korioloj [QE] ← Corioli

Kornelio Marcialo ← Cornelius Martialis

Kornelio Pudento ← Cornelius Pudens

Kornelio ← Cornelius

Kornuto ← Cornutus

Koronido ← Κορωνίς → Koroniso

Kotta [QP] ← Cotta

Kovrita strato, la → Via Tecta

Krimstrato, la → Vicus Sceleratus

Krispeno ← Crispinus

Krispo ← Crispus

Krotono ← Croto

Kumoj ← Cumæ (lat.) [QP] → Kumo

Kvarto ← Quartus

Kvintiano ← Quintianus

la akvedukto Appia ← Aqua Appia

la Fontoj Salviaj ← Aquæ Salviæ

la Kampo Vatikana ← Ager Vaticanus

la Lago Albana ← Aqua Albana

Lanio (lat.) [QP1] → Lannio [QE] → Buĉulo

Latono [QE], Latona (?) [NPIV] ← lat. Latona ← gr. Λητώ

Laŭreolo? ← Aureolus [355]

Lekanio ← Lecanius

Liciniano ← Licinianus

Licinio Stolono ← Licinius Stolo

Licinio ← Licinius

Lilito ← Lilith

Linus (Λῖνος) → Lino [2Tim 21]

Lizipo [PIV] ← Λύσιππος

Lokusta ← lat. Locusta [QE] → Lokusta [QP1]

Lotofagoj (gr. Λωτοφάγοι)

Lucino ← lat. Lucina

Lucio Saturneno ← Lucius Saturninus

Lukano [PIV] ← Lucanus

Lukrecia ← Lucretia

Lukrecio [PIV] ← Lucretius

Lukulo [PIV] ← Lucullus

Maja (gr. Μαῖα) → Maio [QE] → Majo

Makreno ← Macrinus

Maksimo ← Maximus

Mamertina malliberejo — mezepoka nomo de la plej malnova malliberejo de Romo (propre, Carcer Tullianum)

Marjamo el Magdalo — LB: Maria Magdalena, QP: Maria z Magdali, sed Μαριὰμ ἡ Μαγδαληνὴ en Mat. 28:1

Marko Vinicio ← Marcus Vinicius

Marko ← Marcus, Markus

Martiniano ← Martinianus

Massinissa (lat.) ← Masensen → Masenseno — la unua reĝo de Numidio.

Mecenaso [PIV] ← Mæcenas

Mecenaso ← Mæcenas [PIV]

Memfiso ← gr. Μέμφις — la ĉefurbo de la Malnova Regno Egiptuja (la PIV-oj preferas pli egiptecan, sed ankoraŭ malmulte konatan nomformon Menefro)

Memmio Regulo ← Memmius Regulus

Menelao [PIV]

Meniklo ← Menicles

Meocio ← lat. Mæotius [339].

Meriono ← Merio

Mezembrio ← gr. Μεσημβρία — urbo en Tracujo [205].

Midaso [PIV].

Miriam ← heb. מרים → aram. Marjamʼ

Mirono ← gr. Μύρων

Mitridato [PIV] ← Mithridates

Mopsus ← gr. Μόψος → Mopso — heroo de la Troja milito, fondinto de orakolejo sciiganta la estontecon per sonĝoj

Mucio Scevolo ← Mucius Scævola

Municio Termo ← Minucius Thermus

Murrha, Myrrha → Murho — nekonata loko el kiu devenis la eksterodinare valorega vazo (pokalo) de Petronio. Pole {waza, czara, kruża} mirreńska. Lidja Z opinias, ke «murho» estas ia ne plu konata materialo: «vazo el murho». Pli detale: Brayley, E.W.: The Graphic and Historical Illustrator…, 1834, p. 341 (anglalingve).

Musdio ← gr. Σμινθεύς, «musa dio» — alnomo de Apolono [343]

Musonius → Muzonio [36]

Muzonio ← Musonius [36]

Narciso [PIV] ← Narcissus, Narcizo [QE]

Nazario ← Nazarius

Naŭmaĥi[ej]o ← Naumachia

Naŭzikao ← gr. Ναυσικάα (NPIV: Naŭsikao)

Neapolo [Z] ← Neapolis — Napolo

Nemorena reĝo ← Rex Nemorensis

Nereo ← Nereus

Nerono [PIV] ← Nero

Nervo ← Nerva

Nesuso ← lat. Nessus ← gr. Νέσσος → Neso [NPIV] [303]

Nigidia ← Nigidia

Nigro ← Niger

Nimfidio ← Nimfidius

Nomentana ← Nomentana

Noriko ← Noricum

Novio Prisko ← Novius Priscus

Numo [PIV] Pompilio ← Numa Pompilius

Odiseo ← gr. Όδυσσεύς

Ojto ← gr. Οίτη, lat. Œta, Ojta

Okeanoso ← gr. ʼΩκεανός → Oceano

Oktavia ← Octavia

Ora palaco, la → Domus aŭrea

Ostio ← Ostia

Ostorio Skapula ← Ostorius Scapula

Ostriano ← Ostrianum — unu el la tombejoj en Romo

Otono ← Otho

Pafoso [PIV] ← Πάφος: «Antikva urbo en Kipro, fama pro sia templo de Afrodito» [NPIV]

Palanto ← Pallas, Pallantis (Πάλλας, Πάλλαντος) = Palaso [NPIV] [41]

Pandataria ← gr. Πανδατερία → Pandatario

Panopo ← gr. Πανοπεύς [273]

Parcoj [PIV]

Pariso [Z, PIV] ← Paris

Paroso [PIV]

Pazifao [NPIV] ← Pasiphaë

Paziteo ← Pasiteo, gr. Πασιθέα

Paĥto ← Pacht

Pedanio Sekundo ← Pedanius Secundus

Pentelikono

Periodoniko ← Periodonica, Periodonices (περιοδονίκης) [261]

Persjo ← Persius

Pesinunto ← Pessinus (gr. Πεσσινούς)

Petronius (QP1: Petroniusz) → Petronio [PIV]

Pincio ← Pincius

Pirono [PIV] ← Pyrrho (Πύρρων)

Pitagoro [PIV] ← Pythagoras (Πυθαγόρας)

Plaŭcio Laterano ← Plautius Lateranus

Plinio [PIV] ← Plinius

Politeto ← Politetes

Polukso ← Pollux

Pompeo [PIV] ← Pompejus

Pomponia Grecena ← Pomponia Græcina

Pomponio ← Pomponius

Poncio Pilato [PIV] ← Pontius Pilatus

Poncio Telezeno ← Pontius Telesinus

ponto Cestia, la → (Pons) Cestius

ponto Emilia, la → Pons Æmilius

ponto Fabricia, la → Pons Fabricius

ponto Milvia, la → (Pons) Milvius

Pontus Euxinus ← gr. Εὔξεινος Πόντος → Pont-Eŭkseno [NPIV] [205] (QE: Ponto Eŭksino)

Popea ← Poppæa

pordego Appia, la → Porta Appia

pordego Celimonta, la → Porta Cælimontana

pordego Flaminia, la → Porta Flaminia

pordego Kapena, la → Porta Capena

pordego Mugiona, la → Porta Mugionis

pordego Ostia, la → Porta Ostiensis

Porta Trigenia Trigemina → la Triobla pordego

Portiko Emilia, la → Porticus Æmilia

Praksitelo [PIV]

Proceso ← Processus

Prodiko ← Πρόδικος

Proksimo ← Proximus

Prokulo ← Proculus

Protagoro [PIV] ← Πρωταγόρας

Psiĥeo ← Psyche (Ψυχή)

Roma Forumo, la → Forum Romanum

Rostroj [PIV] ← Rostra

Rubelio Plaŭto ← Rubelius Plautus

Rubria ← Rubria

Rufeno ← Ruffinus

Rufrio Krispeno ← Rufrius Crispinus

Rufrio ← Rufius (fakte, Rufrius)

Sala pordego, la → Porta Salaria

Salustio ← Sallustius

Sandala strato, la → Vicus Sandalarius

Saturno [PIV, QE] ← Saturnus

Sceveno ← Scævinus

Sejano ← Sejanus

Seksto Afrika ← Sextus Africanus

Sekundo Karinato ← Secundus Carinas

Serapejo [PIV] ← Serapeum

Serapo [PIV] ← Serapis

Sericum → Silklando (Ĉinio) [100]

Servius Tullius — Servio Tulio

Severo ← Severus

Sferoso — koncepto pri homogena diaro (aŭ diaĵo) en la filozofio de Ksenofano

Sifax ← Syphāx, Syphācis → Sifako

Silano ← Silanus

Siro ← Sirus

Sizeno ← Sisenna

Skaŭro ← Scaurus

Skopaso ← gr. Σκόπας [201]

Skribonia ← Scribonia

Sofonio ← Sofonius

Solino ← Solina

Sorakto ← lat. Mons Soracte [64]

Sosius (QP: Sozjusz) → Sozio

Spartako [PIV] ← Spartacus

Spikulo ← Spiculus

Spiro ← Spirus

Sporo ← Sporus

Stabioj ← Stabiæ → Stabio

Stacio Domicio ← Statius Domitius

strato Apolona, la → Vicus Apollinis

strato Juda, la → Vicus Judæorum

strato Patricia, la → Vicus Patricius

Subrius Flavius → Subrio Flavo

Suburo ← Suburra

Sulpicio Aspero ← Sulpicius Asper

Svilio Neruleno ← Suilius Nerulinus

Sysena [QE] = Sisenna [QP]

Tabita ← Thabita (aramee אתיבט)

Tanat(os)o ← gr. Θάνατος

Tarso ← lat. Tarsus ← gr. Ταρσός

Tenedo [PIV] ← Τένεδος — Insulo en la Egea maro

Teoklo ← Teocles

Teoklo ← Theocles

Terpno ← Terpnos (Τερπνός)

Tersito ← Θερσίτης

Thrasea, Thraseas, Thrazeas → Trazeo

Tiberiada lago [PIV] — granda nesalakva lago Galilea (Israelo), trafluata de Jordano.

Tiberio [PIV] ← Tiberius

Tibero [PIV] ← Tiberis

Tigeleno ← Tigellinus

Tigrano ← Tigranes

Timoteo [PIV] ← Timotheus

Tiridato ← Tiridates

Tito [PIV] ← Titus

Torkvato Silano ← Torquatus Silanus

Transtibero ← Transtiberim

Trimalĥiono ← Trimalchio, Trimalchiōnis (QE: Trimalchio + Trimalchionojn)

«Trojado» ← Troica

Troilo [PIV]

Tugureno ← Tugurinus

Tulio Seneciono ← Tullius Senecio

Tuska strato, la → Vicus Tuscus

Urso ← Ursus

Ustrino ← Ustrinum

Valagaŝo ← Vologes

Vanio ← Vannius

Vatinio ← Vatinius

Velabro ← Velabrum

Venus, Veneris → Venuso [QE] → Venero [Z]

Verreso ← Verres

Vespasian [QE] ← lat. Vespasianus (QP1: Vespazyan, QP: Wespazjan) → Vespaziano [PIV]

Vesteno ← Vestinus

Vesto ← lat. Vesta — «Romana diino de la hejma fajro» [NPIV].

Veto ← Vetus

Vibilio ← Vibilius

Vicus Alexandri

Viminalo ← lat. collis Viminalis [240]

Vindekso ← Vindex

Vinicio ← Vinicius

Virginio ← Virginius

Vitelio ← Vitelius

Vojo Appia, la → Via Appia

Vojo Azena, la → Via Asinaria

Vojo Larĝa, la → Via Lata

Vojo Nomentana, la → Via Nomentana

Vojo Ostia, la → Via Ostiensis

Vojo Sala, la → Via Salaria

Zetoso ← gr. Ζήθος → Zeto

Zeŭso [Z, PIV] ← gr. Ζεύς

Glosaro

En la originala teksto de la romano abundas latinaĵoj. Multaj el ili en ĉi tiu prilaboraĵo estas tradukitaj; kelkaj aliaj estas asimilitaj (transskribitaj kaj provizitaj je esperantaj finaĵoj). Tiaj porokazaj asimilaĵoj en la teksto (kaj en la kapvortoj de la ĉi-suba Glosaro) aperas kursive, ekz‑e mirmilono, triklinio.

Iom da tiaj neologismaj asimilaĵoj aperis jam en QE; tio estas markita en la glosaj kapvortoj, ekz‑e «kviritoj [QE]».

La vortoj jam esperantaj, jam troveblaj en la PIV-oj (ekz‑e «atrio», «hipokaŭsto», «liktoro», «peplo» aperas en la teksto nemarkite, en la ordinara rekta tiparo ĉefteksta; la vortoj kiuj krome estas oficialaj aŭ eĉ fundamentaj aperas en la glosaj kapvortoj grase (ekz‑e obol²o, pleb⁴o, stadion⁸o; kuratoro, zorgato).

Ankaŭ la regulaj derivaĵoj de la jam esperantaj vortoj aperas en la neŭtrale rekta tiparo, ekz‑e «atri/estr/o».

amor·at·in·o — tiel mi tradukas la Polan nałożnica. QE tradukas ĝin per ‹konkubino›, kio (laŭ PIV) implicas rilaton pli respektindan: ‹neformala edzino›. En la romano ĝi indikas plie sekssklavinon aŭ militkaptitinon, kiel Gr. παλλακή → Lat. pellex. Ekz‑e Agamemnono faris Kasandron sia amoratino; en la romano Ĥrizotemiso povus iĝi konkubino de Petronio, dum Eŭniko estis lia amoratino (eĉ se amanta amoratino). En ĉap. 2ª Vinicio diras: «Jes! Ŝi estos lia amoratino. Li ordonos ŝin vipi, kiomfoje al li plaĉos. Kiam ŝi lin enuigos, li ŝin fordonos al la lasta el siaj sklavoj…». En LB tio estas tradukita per ‹kromvirino› (ekz‑e 2Sam 16:2), sed tio implicas ke la viro havas edzinon, dum Vinicio estas fraŭlo.

areopago [Z, PIV]

atri·estr·o ← lat. atriensis — sklavo-gardisto de la atrio, hejma servisto.

atrio [PIV] (lat. atrium) — interna salono (aŭ interna korto) en Roma domo, sen fenestroj, kun aperturo en la plafono kaj pluvakva baseno.

aŭgustanoj ← lat. augustiani [194].

aŭreo ← lat. aureus (lat.) — altvalora ora monero.

bakĥ·ant·in·o [PIV] — adorantino de Bakĥo en ties orgia kulto.

banisto [QE] ← lat. balneator — baneja servisto.

banked⁹o ← agapo [Z, PIV] — Senkeviĉo parolas pri «agapoj en nokto» kiajn aranĝadis inter si membroj de «enterigaj korporacioj» [QE, ĉap. 20ª]. Imageblas ke Vinicio povus klarigi al si kristanan agapon per analogio kun kolegiaj bankedoj (afero tradicia en Romo; tian analogion faris E. Renan); sed ne estas versimila, ke li farus inversan komparon, klarigante korporacian bankedon per al li nekonata «agapo».

best·ist·o ← lat. bestiarius [259].

bisino^Z ← byssus [10].

knaba medaliono ← lat. bulla — ora aŭ lada aŭ leda medaliono, globa aŭ plata, ofte korforma, enhavanta amuleton, kiun knaboj el liberulaj familioj portis sur la kolo. [89].

demiurg/o [PIV] — en la antikva filozofio: diaĵo kreinta la materian mondon.

dia ← diva

efebejo [5] ← ephebium (lat.←gr.)

ekuso ← lat. œcus ← gr. οἶκος — bankeda ĉefsalono (pli granda ol trikliniejo) rigardanta ĝardenon (kiel verando).

ekzomido ← lat. exomis, exomidis ← gr. ἐξωμίς, ἐξωµίδος: vd [224].

epilimo ← lat. epilimma [316].

epinikio (gr. ἐπινίκιον, lat. epinicium) — triumfkanto, venkokanto.

forum²o ← lat. forum — placo de Romo, kie la popolo pritraktis publikajn aferojn [PIV].

fridejo ← frigidarium — malvarmiga parto de vaporbanejo.

Frigoj [NPIV] ← gr. Φρύγες [42].

hamadriado [PIV] ← gr. ἁμαδρυάδες.

harhava teksaĵo ← lat. cilicium → harteksaĵo — sakaĵo [262].

Hermunduroj ← lat. Hermunduri, Hermanduri, Hermunduli, Hermonduri, Hermonduli; germane Hermunduren — ĝermana tribo parenca al la Svevoj, kiu plejparte loĝis sur la teritorio de la nuna Turingio. (Senkeviĉo skribis Hermandurowie.)

hipogeo [PIV] gr. ὑπόγαιον — prahistoria aŭ antikva duone subtera tombo aŭ kultejo.

hipokaŭsto [PIV] (gr. ὑπόκαυστος, lat. hypocaustum) — subplanka hejtosistemo.

histriono [PIV] ← histrio

hosana! [PIV, LB] ← aramea אנעשוא /ʾuŝaʾno/, hebree אנ העישוה‏‎ /hoŝia-na/ (laŭvorte «savu do!»; en kristanismo reinterpretita kiel saluto al savanto) — preĝa ekkrio (QE: Hosanna!)

ĥaritoj ← gr. Χάριτες [32].

Ĥattoj ← lat. Chatti, germane Chatten — ĝermana tribo kiu vivis en la nuna Hesio, la prauloj de la hesoj, al kiuj ili heredigis sian nomon: Ĥatti (1ª jc) → Hatti → Hazzi → Hassi (7ª jc) → Hessi → Hessen. (QE: kattoj)

intendant²o ← dispensator — persono komisiita mastrumi domon, bienon de riĉulo aŭ nobelo [PIV].

Jazigoj ← gr. Ἴασυγες — sarmata hordo.

kadavrejo ← spoliarium [333].

kaleŝ*o = lat. carruca

karbasa (teksaĵo) ← carbassus

kavaliro [UV, PIV] — vd [98] (lat. eques; ordo equestris, ordo secundus).

Kimer·uj·o (Cimmeria ← gr. Κιμμέρια) — la mita «lando de kimeroj» (Κιμμέριοι), kien ne penetras sunradioj kaj kie situas la enirejo en Hadeson («Odiseado», 11:13–19). Laŭ alia mito, iam la kimeroj deklaris, ke ili ne bezonas la diojn; indignigite de la blasfemo, Hadeso englutis Kimerujon. En la romano tiu nomo ĉiam indikas Hadeson.

Kipr·id·in·o ← gr. Κύπρις (Κύπριδος), «Kiprenaskita», «la Kipra diino» — epitetoj de Afrodito. Laŭ unu el la mitoj, naskite el la mara ŝaŭmo ŝi unue eliris sur la Kipran bordon; Kipro estas la naskiĝloko kaj posedaĵo de Afrodito. La uzeblon de la sufikso -id por indiki naskiĝlokon mencias PIV; kp ekz-e similan uzon en «la Moabidino Rut» (Rut 2:2).

kriptoportiko [QE] ← lat. cryptoporticus — tegmentita pasejo, galerio, koridoro.

kulpoferoj ← lat. piacula — pentofaraj, pekliberigaj oferoj. La termino «kulpofero» estas biblia, ekz‑e Lev 6:17.

kromnomo ← lat. cognomen — la tria parto de tradicia homnomo latina, herediĝinta alnomo.

kuratoro [UV] ← curator — zorganto.

kur·ist·o·j [QE] ← lat. pedisequi — sklavoj, surpiede akompanantaj la portilon de sia mastro.

kvadrigo [Z, PIV] — veturilo kun 4 aljungitaj ĉevaloj.

kviritoj [QE] ← lat. quirites — Romaj civitanoj (cives)

lakoniko ← lat. laconicum [11]

lar·ar·o kaj lararejo (lat. lararium) — kolekto da laroj (vd) kaj resp. la hejma loko por ili.

laroj [PIV], lat. lares — statuetoj de dioj, gardantaj la hejmon, kiuj kune kun statuetoj de antaŭuloj.

legisto [QE] ← lectoro [QP1], sklavo voĉleganta manuskriptojn.

lemurio ← lat. lemur(al)ia — oferoj por pacigi animojn de malfavoraj mortintoj (la lemuroj laŭ PIV), kiujn Romanoj plenumis je la 9ª, 11ª kaj 13ª de majo.

liktoro [PIV] (lat. lictor) — gardisto de altrangulo en Romo.

Logoso [QE] ← gr. λόγος [141].

lotofagoj (gr. Λωτοφάγοι) — «lotusmanĝantoj» [243].

maniplo [QE] ← lat. manipulus [88]

menadoj [PIV] (gr. Μαινάδες) — la grekeca vorto responda al la latineca bakĥantinoj.

minao ← lat. mina ← gr. μνᾶ; PIV-e «mino»

mirmilono ← lat. mirmillo, -onis — gladiatoro en la peza gaŭla kiraso kun figureto de fiŝo sur la pinto de la kasko.

kiraskesto ← lat. arca

morao [PIV] ← lat. micatio

nablo (gr. νάβλα, lat. nablium — fenica harpo. Pro la simileco de la formo la matematikistoj eknomis sian simbolon ∇ laŭ la greka nomo de tiu muzikilo.

nomenklatoro ← lat. nomenclator — anoncisto, nomotenisto. Vd [13].

obol²o (gr. ὀβολός, lat. obolus) — etvalora malnovgreka monero.

oleadejo [3] ← elæothesium, pli latinece unctuarium.

ordumo — En antikva aŭ feŭdisma socio, aparta socia grupo, kun heredaj aŭ korporaciaj leĝe fiksitaj devoj kaj rajtoj (lat. ordo, status; gr. κατάλογος).

palanken²o — lat. lectica.

patrici⁴o — nobelo apartenanta al klaso posedanta la politikan potencon en Romo.

peplo [PIV] ← lat. peplum — senmanika virina mantelo, kiun oni agrafis sur la ŝultro.

peripatetiko ← gr. περιπατητικός — aristotelano [204].

peristil²o ← lat. peristylium

pied·katen·it·o ← lat. compeditus — homo kun la piedoj katenitaj.

Pitio [PIV]

pleb⁴o — malalta klaso en la Roma popolo.

pluv·uj·o ← lat. impluvium — akvujo en atrio, kie kolektiĝis la pluva akvo, falanta tra speciala aperturo en la tegmento.

prefekt¹o — supera Roma magistratano.

pretori·an·o·j — soldatoj de la imperiestra gvardio.

pretorio (lat. prætorium) — la imperiestra gvardio.

pretoro [PIV] — helpanto de konsulo, neelektita altranga oficisto.

(kampara) punlaborejo [QE]; punĉambro ← ergastulum.

ret·ist·o ← retiarius — gladiatoro luktanta per reto.

sabl·o·fos·ej·o·j ← arenaria [206] [QP1] (QE: sablejoj).

sambiko ← sambuca ← gr. σαμβύκη — triangula harpo (≠ sambuk*o ← lat. sambucus!)

«Satirikono» ← lat. Satyricon [117].

sekve ← ergo — tial.

sen·har·ig·ist·oj ← epilatores (dubinda latinaĵo).

sesterco [PIV] (lat. sestertia)

sfer·ist·o·j ← spheristæ — t.e. «pilkistoj»; la vorto povas indiki pilkoludantojn, sed ĉi-verke temas pri ties servistoj.

Sikambroj ← lat. Sicambri — ĝermana (aŭ kelta?) popolo.

siko ← lat. sica — malgranda sabro aŭ larĝa ponardo traca-daka-iliria, disvastiĝinta en la tuta Romio. En Romo ĝi kutime estis 30–40 cm longa kaj 3 cm larĝa. Senkeviĉo tamen opinias ĝin «mallonga Roma ponardo» (ĉap. 57ª).

Silk·land·o ← Lat. Serica, Sericum, [lando de] silkaĵoj, t.e. Ĉinio.

sirmo ← lat. syrma ← gr. σύρμα — antikva vesto kun longa trenaĵo [314].

sistro [2Sam 6:5; PIV] ← sistrum, sistra, sistræ

skriplo ← lat. scripulum = scrupulum = scriplus — malgranda ora monero, triono de aŭreo. (Fakte la latina vorto indikas mezurunuon proksiman al nia gramo, pli ĝuste 1137 mg; tiusence pli avantaĝa formo eble estus skruplo — kp la germanan Skrupel.)

sol·edz·ul·in·o ← lat. univira [69]

sponsa mea — fianĉino mia.

stadion⁸o ← stadium

stolo [PIV] ← stola — [67].

Svevoj ← Suevi, Suebi, Suavi, Suevians

tabel·ej·o ← lat. tablinum — la kabineto kaj akceptejo de la dommastro [124].

tabl*o = lat. mensa

tepidejo [PIV] ← tepidarium [12].

ĵetono ← lat. tessera [239].

teurgo ← lat. theurgus ← gr. θεουργός — sorĉisto, vidiganta diojn kaj fantomojn.

torĉistoj ← lat. lampadarii — sklavoj portantaj torĉojn.

(armea) tribunuso [PIV] ← lat. tribunus — mezalta oficira rango en Romio.

triklini·ej·o (lat. triclinium) — manĝoĉambro aŭ alia loko kun unu aŭ pluraj triklinioj.

triklinio (lat. triclinium) — kvadrata manĝotablo ∏-forme ĉirkaŭita de 3 larĝaj kuŝbenkoj, sur kiuj romianoj duonkuŝis dum manĝado.

tunelo — ĉi-verke la vorto estas uzata por la signifo «subtera irejo en cirko» (responde al lat. cuniculum).

vazetoj ← epilichnia

velari·ist·o ← lat. velarius

velario ← lat. velarium — antikva speco de tolmarkezo, kurteno ŝirmanta kontraŭ sunradioj.

Venero [Z, NPIV] ← lat. Venus / Veneris — Roma diino de la amo responda al gr. Afrodito.

vestiblo — ĉi tiu Esperanta vorto estas uzata en sia signifo Fundamenta, responde al unu el la sencoj de la latina ostium (ĉap. 2ª) kaj al la pola sień (ĉap. 22ª). Oni ne konfuzu ĝin kun ĝia latina vestibulum, kiu estis aperta placeto antaŭ domo.

vest·o·fald·ist·in·o ← lat. vestiplica [43].

vigiloj ← lat. vigiles urbani — urbaj gardistoj (policanoj) kaj fajresingistoj.

la Granda vestalo — virgo magna, vestalis maxima.

vomitorioj ← lat. vomitoria

zorg·at·o [UV] ← alumnus (alumna, alumni) — neplenaĝa persono edukata kiel adoptita infano.

Latinaj vortoj kaj esprimoj.

arbiter elegantiarum — plej eleganta kaj bonmaniera homo.

capitium — kiel virina vestaĵo tio estis mamvesto, korsaĵo, vesto kovranta la bruston; sed laŭ la kunteksto, en la romano temas pri subtuniko [260].

carissima! [karisima] — plej kara, karulino!

carissime! [karisime] — karega, karulo!

cingulum — zono.

domina — moŝta sinjorino.

eheu! (lat.) → aĥ ne!; ho ve!

elæothesium → oleadejo

evoe! — ĝojkrio dum festo de Bakĥo.

flava coma — flava aŭ blonda hararo.

fatum — 1. fatalo [PIV]. 2. = la Parcoj (ekde la Aŭgusta tempo). 3. hazardo.

habet! → «trafo!», «trafite!»

heu, me miserum! — ve al mi, malfeliĉa!

imaginarii — sklavoj portantaj portretojn de la imperiestro.

innoxia corpora — senkulpaj korpoj.

ínsula → en ĉi tiu romano: = domo.

janitor → pordisto.

Christus regnat! → Kristo reĝas!

lampadarii → torĉistoj [193].

lanista — posedanto de lernejo por gladiatoroj, gladiatoro.

lucifer — Venuso (la planedo).

ludus matutinus — spektaklo en cirko, cirkludo matena.

lupanar [QP1] — malĉastejo [QE]

macte! → brave!

mastigophori (QP: mastygoforowie) → mastigoforoj — homoj armitaj per vipoj, kiuj vipis stimulante la luktantojn sur cirkareno.

matrona stolata (lat.) — matrono (edzino, hejmestrino en vesto de edziniĝinta nobelino).

mensa → tablo.

matricida → patrinmurdinto.

ocelle mi — «mia ĝojo», «koreto» (karesa esprimo; laŭvorte «okuleto mia»).

oleotechium → oleadejo

ostium (lat.) — vestiblo.

panem et circenses! — panon kaj cirkludojn!

pax vobiscum → paco al vi [Luk 24:36, Joh 20:21]

pileolus — vertoĉapo.

peractum est! — finite! (cirka ekkrio)

piscina — fiŝlageto.

prandium — en la imperia epoko: la dua matenmanĝo, tagmanĝo.

pro Christo → pro Kristo.

puticuli — putroŝaktoj, aro da apertaj amstomboj, kavoj kien oni ĵetis kadavrojn de sklavoj kaj mizeruloj [329].

quo vadis, Domine? — kien ci iras, Sinjoro?

salve! — saluton!

sagatio — ludo, konsistanta en suprenĵetado de fraŭlino sur soldata mantelo.

sannio — amuzisto, komikulo.

sarmentitii (semaxii) — vivaj torĉoj el homoj alligitaj al fostoj kaj bruligataj.

scripta duodecim (Senkeviĉo skribis scriptæ) — triktrako [234].

univira — soledzulino [69]

via — vojo, ŝoseo.

vicus — 1. strateto. 2. la ĉirkaŭanta ĝin kvartalo.

Roma domo riĉula.

(Adaptita bildo el Vikipedio.)