На флейце самоты [Лірычныя мініяцюры ў жанры “танка”]

Ведаю: гэта —

Толькі маё. Да скону.

Навошта ж пішу?

Ну, можа, знойдзецца хтось,

Хто зразумее нешта.

Ціха ляжала.

Думаў, што спіць. I раптам:

«Ты ж трымайся, Ніл!

Ты ж трымайся!..» — сказала.

Не адкрываючы воч.

«Падвядзі мяне

Да вакна, — папрасіла. —

Хачу паглядзець...»

Праз паўхвіліны цяжка,

Скрушна сказала: «Усё...»

«Я паміраю.

Ты разумееш гэта?

Я паміраю...»

Божа, за што ты судзіў

Мне перажыць такое?

Абарвалася...

Усё абарвалася...

Усё пагасла...

Усё, што свяціла мне

I абяцала свяціць.

Помню, сказала:

«Ой, як ты будзеш плакаць,

Калі я памру...»

Не, не ўяўляла яна

Плачу майго землятрус.

Божа, ты ж бачыў

Як ёй хацелася жыць!

Чаму ж так? За што?

Знаю адказ твой, Божа.

Даруй мне мой боль і страх.

Як ты прасіла:

«Дамоў! Хоцьнадзень дамоў!..»

I вось ты дома.

I толькі на дзень. Заўтра

Пакінеш свой дом навек.

З гэтага часу

На Кальварыйскіх кладах,

У ціхім кутку,

Будуць твой сон сцерагчы

Сплаканыя таполі.

Прыйшоў да цябе,

А далакопы наўзбоч

Яму капаюць...

Хто ляжа ўжо сёння тут?

Хай бы ўсё ж добры хтосьці.

Лісты прыходзяць.

Чамусьці кожны канверт

Я ўскрываю так,

Як быццам у ім знайду

Выслабленне ад болю.

Дзе ты, куды ты

Гэтак далёка пайшла,

Што не прыходзіш?

Вочы прагледзіў — няма.

Слухаю ціш — не чутно.

Плачу і плачу.

Я і не знаў, што ў мяне

Слёзы так блізка.

Як ні згадаю цябе —

Вочы да Бога плывуць.

Таго, што хацеў

Пачуць у апошні час, —

Ты не сказала.

Можа, і лепш, бо, можа,

Было б мне яшчэ цяжэй.

Вось і настала

Страшнай расплаты пара:

Курчуся ў муках

I праклінаю сябе —

I ратунку не бачу.

Перабіраю

У памяці тыя дні —

Тыя, што нашы...

Божа, які мізэрны

I жалкі я перад ёй.

Ты — вечным жыла:

Любоўю і дабрынёй.

I будзеш вечна.

А я — быў рабом часу.

Гэтым і пакараны.

Тымі ключамі,

Што я адмыкаў дзверы

У свет мілаты —

Цяпер адмыкаю ў стынь,

У пустату, у вусціш.

Я знаю, чаму

Мне так нясцерпна баліць

Даўні твой здымак.

Страшны быў першы твой боль.

З ім і сышла ў магілу.

Сто дзён я хадзіў

Высакародна хлусіць:

«Ты паправішся...»

I вочы ад воч хаваў,

Каб праўду не ўбачыла.

Сядзела моўчкі.

Як бы не чула мяне.

I я замаўкаў.

Пра што яна думала?

Ніколі не буду знаць.

Усё бачыла.

Пакутвала. Плакала.

I малілася:

«Божа, падтрымай яго!

Маіх сіл не хапае!..»

Гэта быў подзвіг

Твой чалавечы — каб я

Чуўся шчаслівым.

Чуўся, таму й не бачыў,

Таму й не цаніў, сляпы.

Помню, сказала:

«Хадзем, палюбуемся,

Як прамяніцца

Наш бел-чырвона-белы!..»

Быў Дзевяноста Другі.

«Што яны робяць

З Беларуссю! — плачучы,

Крычала яна. —

Я не стрываю й памру!..»

I — памерла. Ад гора.

Як мала тваіх

Выслухаў я ўспамінаў!

Усё адкладаў:

«Будзе на гэта старасць».

А старасці Бог не даў.

У кожнай кветцы —

Той, што ты пасадзіла,

Бачу, здаецца,

Твой, поўны суму, пагляд...

Можа, таму, што восень?

Знаю, якой ты

Ад Бога ка мне прыйшла —

Якой святлістай!

Знаю, што ўзяў у цябе.

А ці што даў — не знаю.

Ніводнай гронкі

Чорнай рабіны ў двары

Ніхто не сарваў.

Пакінута ўся драздам —

На дзяды. На памінкі.

Якую ўжо ноч —

Толькі пачну засынаць —

Боль працінае:

«Чаму ты крыўдзіў мяне?

Няўжо ты не знаў, хто я?»

Хаджу паплакаць...

Лепш, як побліз магілы

Нікога няма, —

Тады можна і ўголас.

Уголас не так баліць.

Кажуць і кажуць:

«Звыкнешся, боль ападзе,

Час, брат, — ён лечыць...»

Кажуць так шчыра, нібы

Вераць у гэта самі.

На фотаздымак

Гляджу, у вочы твае, —

Істолькі бачу!

Столькі крыўды і скрухі —

Што воўкам завыць хачу.

I чуецца мне

Ціхі журботны голас, —

Той, у палаце:

«А ружы ці зацвілі?

Праўда? То гэта добра...»

Нехта прыходзіў

I на курганок пад крыж

Цукеркі паклаў.

Выпадкова ці ведаў —

Тыя, што ты любіла.

Хмары зрадзелі,

I запылала сонца

На клёне ў вакне.

Так бывала, калі ты

Заходзіла ў мой пакой.

Божа, якою

Няшчаснай, пакрыўджанай

Ты ўранку была!

Хай бы я лепш не ўбачыў.

Хай бы я ноччу памёр.

Як ты трымцела

Над верай сваёй! I як

Змагалася ты —

З сабой і з цэлым светам, —

Каб той веры не страціць!

Радасці тыя,

Прагнуў якіх я, — былі

Д'ябла грымасы.

Знаў бы я, чым для мяне

Абернецца кожная!..

Ціха страсаю

З заледзянелых вянкоў

Шэрань і чую,

Як хутка ў нутро душы

Прабіраецца холад.

Наша з табою

Мы ўспаміналі разам.

Як люба было!

Успамінаць аднаму —

Цяжка, няўсцерп балюча.

«Паклёп іх і бруд

Ты не прымай да сэрца», —

Гэтак сказала

Мне на сустрэчы яна.

Сёння. У сне. У поўнач.

Вось і снег суздром

Укрыў магілу тваю.

Стаю і зябну.

I думаю пра сябе:

«Толькі каб не зімою...»

Сёння — паўгода...

Выйшаў на ганак у ноч.

Божа, якое

Чорнае неба ўгары!

Хоць бы адна дзе зорка!..

Ізноў і ізноў

Я вяртаюся ў тое,

Што не збылося.

Горка. Ды лепш, чым думаць

Аб тым, што не збудзецца.

Як кроплю расы

Долу баіцца праліць

Поўненькі венчык —

Гэтак баялася ты

Долю праліць няўмысна.

Ноччу пабачыў

Як ты ламала рукі —

Ад болю, ад мук —

Над цяжка хворым дзіцём...

I я зразумеў усё.

Што ты стрывала,

Сцярпела і вынесла —

Знаю адзін я.

Пэвен, што ў нашым краі

Святых жанчын больш, чым дзе.

З кім падзяліцца

Мне болем за родны край —

Так, як з табою?

Так — каб сляза у слязу.

Так — каб на клятву клятва.

Помню, спытаўся:

«Што ад мяне ім трэба?

Чаму так грызуць?»

I ты адказала мне:

«Душу не прадаў — таму».

«Ну й патрыёты! —

Балесна ўздыхнула ты. —

Няўжо ім няўцям,

Што гэтай хлуснёй яны

Б'юць Беларусі ў сэрца?»

Мама... I Ніна...

Як паміралі страшна!..

Вось і выходзіць:

Хто ў муках пражыў жыццё —

Ім і пакутная смерць.

«Глядзіце, прашу,

Каб у дворыку нашым

Прыгожа было...»

Успомніў просьбу тваю —

I так сорамна стала.

Годнасць і гонар

За свой чалавечы сан —

Годнасць і гонар.

У гэтым ты ўся была.

I на людзях і дома.

А радасць жыцця,

З якой ты прыйшла на свет, —

Гасла і гасла...

Усё радзей і слабей

Свяціўся ёю пагляд.

Любіць і цярпець.

I не прыніжаць сябе

Маладушнасцю.

Да апошняга ўздыху

Ты годна несла свой крыж.

У нашым садку —

Гняздзечка ў сівец-траве,

I птушачка ў ім.

Не хоча развітвацца

Са мною твая душа.

Ты плакала так

Жаласліва — як дзіця

Знясіленае,

Што ўжо не можа гукаць

Маму, а толькі плача.

Найстрашнейшая

Кара з усіх на зямлі —

Кара памяці.

О каб мог я забыцца

На гэны роспачны плач!

На што ні зірну —

На хатку, кветнік, садок —

Ва ўсім мне відзён

Запозна ўяснёны мной

Геній тваёй любові.

Усё, што магла,

Ты для мяне зрабіла.

Усё, што магла.

I нават намнога больш:

Выгнала д'ябла з душы.

Няма таго дня,

Каб не падступіла мне

Памяць да горла —

Жалем, балючым няўсцерп.

Ці не да Бога іду?

Пытаецеся,

Чаму не хаджу я ў храм

На пакаянне?

Чаму?.. Не хачу, каб Бог

Зменшыў пакуты мае.

Паэт Юрый Млынк,

Неўзабаве па смерці

Жонкі Марыі,

Кончыў з сабой. Здаецца,

Я разумею яго.

Кожны год вясной

Я загадваў, пачуўшы

Голас зязюлі:

Колькі ж мне накукуе?

Сёлета — не загадаў.

Да астатку дзён,

Па самы апошні ўздых,

На гэтай зямлі

Ты — светач душы маёй.

I там будзеш ім, і там...