Quo vadis?

[1]

«Petroni/o. Latina satira verkisto (C. Petronius Arbiter, m. 65).» [NPIV]

[2]

«Neron/o^Z [HIST] Romia imperiestro, kiu martirigis multajn kristanojn pro la incendio de Romo.» [NPIV]

[3]

oleotechium, elæothesium — lasta parto de vaporbanejo, kie oni olivoleis la banintojn.

[4]

arbiter elegantiarum — plej eleganta kaj bonmaniera homo.

[5]

ephebia — unua periodo de junaĝo; lernejo por junuloj.

[6]

insula — ludomo, insulo, vilao.

[7]

«Lukan/o (1) Roma poeto (M.A. Lucanus, 39–65).» [NPIV]

[8]

mensa — tablo.

[9]

byssus — ŝtofo farita el lino aŭ kotono.

[10]

laconicum — ŝvitejo, bankuvo.

[11]

tepidarium — varma parto de vaporbanejo.

[12]

nomenclator — sklavo anoncanta la nomon de sia sinjoro aŭ la nomojn de alvenintaj gastoj.

[13]

«Tiberi/o. Latina vira nomo, i.a. de la dua Romia imperiestro (42 a.K.—37 p.K.).» [NPIV]

[14]

Nomo de gento. «(2) part/o [HIST] Ano de iama skita popolo, kiu fondis en Irano potencan imperion (3a jc).» [NPIV]

[15]

«Asklepi/o [MIT] Helena dio de medicino.» [NPIV]

[16]

Cipridino (en la pola originalo Kipryda) estas alnomo de Afrodito—Venuso (naskiĝinta ĉe Cipro).

[17]

carbassus — lina ŝtofo kiu estis produktata en Iberujo.

[18]

delta, delto^Z — la greka litero Δ simila al triangulo; liuto deltoforma.

[19]

hypocaustum — ŝvitparto en vaporbanejo, fajrejo.

[20]

Ĥaritoj (gr. Χάριτες) — malnovgrekaj diinoj de vivoĝojo kaj eleganteco (en Romo al ili respondis la Gracioj).

[21]

epilatorii — razistoj.

[22]

scandala — skandalo.

[23]

patres — patroj, senatanoj.

[24]

«Senek/o^Z. Roma filozofo kaj tragediverkisto (L.A. Seneca, 4 a.K.—65)» [NPIV].

[25]

Aktoro (lat.). Kp: «histrion/o 1 [HIST] Vulgara burleskulo en Romo. 2 Aktoraĉo, kiu penas plaĉi per krudaj efektoj kaj fanfaronas pri siaj sukcesoj.» [NPIV]

[26]

frigidarium — malvarmiga parto de vaporbanejo.

[27]

unctuarium — parto de vaporbanejo, kie oni balzamis la banintojn.

[28]

vestiplica — sklavino ordiganta faldojn de togo sur patricioj.

[29]

Hejma sklavaro.

[30]

eheu! (lat.) [ēheŭ] — ho ve!

[31]

Nomo de gento.

[32]

Sublacum, Subiacum, itale Subiaco.

[33]

Pasiteo (gr. Πασιθέα) — la plej juna el la Ĥaritoj.

[34]

Venus Genitrix (lat. [vēnus génitrīks]) — Venuso la (pra)patrino.

[35]

alumna — zorgatino, edukatino.

[36]

laroj (lat.) — ĉe la romanoj, hejmaj diaĵoj protektantaj.

[37]

Temas pri la Troja reĝido Pariso, alnome Aleksandro, kaj la bela Heleno, edzino de Menelao.

[38]

animal impudens (lat.) — besto senhonta.

[39]

«Rostroj [HIST] Tribuno sur la Roma forumo, ornamita de ŝiprostroj» [NPIV].

[40]

Muzika instrumento, latine sistrum, en Esperanto sistro [2Sam 6:5, PIV].

[41]

Voĉlegu [sambuka]. Muzika instrumento, triangula harpo.

[42]

Urbaj gardistoj.

[43]

ianitor — pordogardisto.

[44]

ostium — pord(eg)o, enirejo.

[45]

«Odiseado», kanto 6ª (la komenco de parolo de Odiseo al Naŭzikao).

[46]

T.e. similaj al la formoj de la terakotaj statuetoj, kiaj estis farataj en la iama Grekuja urbo Tanagro (Τάναγρα). Pliparton da tanagraj statuetoj oni trovis dum prifosado en 1874, kaj ili restis scienca kaj arta aktualaĵo en la tempo kiam la romano aperis (1894–1896).

[47]

Vesto, kiun portis infanoj ĝis 17 jaroj.

[48]

Libitino — diino de morto kaj entombigo.

[49]

Iono, Io, Ioa aŭ Ioo, gr. Ἰώ, estis reĝidino el la greka urbo Argo, amoratino de Zeŭso kaj praulino de Heraklo.

[50]

heu, me miserum! (lat.) — ve, mi malfeliĉa!

[51]

habet (lat.) — li havas; ĉi tie: trafite!

[52]

«Inaĥ/o [MIT] La unua reĝo de Argo.» [NPIV]

[53]

«Falern/o. Italia regiono (14°E, 41°12’N): Falerna vino.» [NPIV]

[54]

Por la latina tribunus (ĉi tie: mezalta oficira rango) la tradukistino uzis la vorton «tribuno», kiu laŭ la Fundamento (UV) signifas «oratora podio». Sen plua averto ĉi tiu mistraduko ĉie en la teksto estas ŝanĝita al la PIV-a «tribunuso».

[55]

extra humanum gaudium (lat.) — ĝojo pli granda ol ĉe iu ajn homo.

[56]

Ŝuisto ne juĝu super ŝuo (lat.).

[57]

Emporium — ĉi tie temas pri apudhavena bazaro. Kp la dubindan vorton en la PIV-oj: «empori/o [HIST] Granda komerc-urbo.»

[58]

Mineralo, el kiu oni faris multekostajn vazojn (fluorspato).

[59]

la dia filo de Maio [majo] — Hermeso.

[60]

Eŭreka! (gr.) — mi trovis!

[61]

Scripulum aŭ scrupulum — malgranda ora monero, egala al triono da ora denaro, aŭ aureus.

[62]

Maranatha! (de aram.) — «Venu, Sinjoro!» (= maranâ thâ), aŭ eble «Nia Sinjoro venis!» (= maran 'athâ). La Londona Biblio donas la duan interpreton (maran-ata) en 1Kor 16:22.

[63]

veni, vidi, vici (lat.) — mi alvenis, rigardis, venkis (la fama raporto de Cezaro al la Senato pri lia rapida venko kontraŭ Farnaces, reĝo de Ponto).

[64]

veni, vidi, fugi (lat.) — mi alvenis, rigardis, forkuris.

[65]

pro pudor! — ho, honto!

[66]

Pronuba akompanis junedzinon kaj instruis ŝin pri la devoj de edzino.

[67]

Via Littoralis.

[68]

La loĝantoj de Italujo estis ankoraŭ de Aŭgusto liberigitaj de militservo, pro kio la t.n. cohors Italica, postenanta ordinare en Azio, konsistis el volontuloj. Ankaŭ en la pretoria gardistaro, se ĝi ne konsistis el alilandanoj, servis volontuloj.

[69]

En la tempo de la imperio legio kalkulis pli ol 12.000 homojn.

[70]

alumnus — zorgato, edukato.

[71]

La plej malalta parto de la malliberejo, kuŝanta tute sub la tero, kun unu sola malfermaĵo en la plafono. Tie mortis pro malsato Jugurtha.

[72]

Selisteria aŭ Lectisteria.

[73]

edilo — oficisto zorganta pri konstruaĵoj kaj ordo en la urbo; «[HIST] Roma magistratano» [NPIV].

[74]

Peractum est.

[75]

[76]

xystos — interna galerio en domo.

[77]

Dedalo, kiu laŭ aliaj mitoj sukcesis flugi de Kreto Sicilion en la romaj amfiteatroj pereis same kiel Ikaro.

[78]

Esprimo, signifanta: «jen la plej granda stultulo». (Abdera, Trakuja urbo; laŭ la roma satira poeto Juvenalo: patrujo de malsaĝuloj kaj kruduloj. Pro tio la proverbo: «Tiu ĉi estas plej granda stultulo».)