Стомленасць Парыжам

У Вашым голасе квітнеюць астры,

Якіх не бачыў я раней.

Мне зразумела ўсё і ўсё не ясна...

У Вашым голасе квітнеюць астры,

I кожнай кветцы Бог сказаў: квітней.

Мне зразумела ўсё і ўсё не ясна —

Ці варты музыкі такой?!

Ці варты я хвіліны гэтай шчаснай,

Калі гучаць арфічна Вашы астры

Па-над пустой канцэртнай асакой.

Ці варты я хвіліны гэтай шчаснай,

Не ведаю і ведаць не хачу.

Запамінаю голас Ваш прыязны;

Нібыта верш, запамінаю астры —

Па-школьнаму, на памяць іх вучу.

Запамінаю голас Ваш прыязны...

Пакінь, пакінь, глыбокая струна,

Шум глыбіні і неспакой рамансны,

Каб у крыві маёй квітнелі астры...

Кроў — гэта ваза, што не мае дна.

19 чэрееня — 14 снежня 1991

Над Прыпяццю і над Гарынню,

Не дакранаючыся да зары,

Хрысціў ерусалімскай сінню

Свой век, што перайшоў за трыццаць тры,

I пра адну жанчыну думаў,

Яе лілейны цень на сэрца лёг.

Да тонкіх чаратовых струнаў

Ляцеў генісарэцкі матылёк.

I я сачыў за тым палётам,

Удыхаючы евангельскі пыл,

I ехаў да бацькоў. Мой клопат

Для іх зусім незразумелы быў.

Не заўважаў цяжкой работы

На гародах палескіх і палях, —

Бо мне хацелася пяшчоты,

Хацелася бачыць лілейны страх!

Той страх мне дорыць палесціну,

Той страх ператварае на вачах

Жанчыну любую ў дзяўчыну —

3 туманам у лімонных валасах.

26 чэрвеня — 15 снежня 1991

Рука вышэй за музыку і вершы,

Калі яна — твая рука!

I позірк твой, за матылька лягчэйшы,

Ляціць на просьбу спевака.

У просьбе той блакітна-італьянскай,

У элегічным tremolo —

Плыве трырэма даўніны раманскай,

Вясло кладзецца на вясло.

Мы там сустрэнемся абавязкова,

Узяўшы Прыпяць і Гарынь,

I нашая вясёлкавая мова

Разбудзіць медную латынь.

Рука твая адчуе шум бяздонны,

Чужыны радасны апёк.

У валасах туманных і лімонных

Успыхне родны васілёк.

Сапфірынка ў акіянічным жыце

Да спевака вяртае нас,

I шэпт аліўкавы: вось так жывіце, —

3 часоў папірусных не згас.

Спявак пяе, і з намі ён танцуе

I ў нашай радасці жыве...

I мой уздых, які цябе цалуе,

Засне ў лімонным харастве.

27 чэрвеня 1991

Вядома ж, не... Мне гэта ўсё здалося!

Яшчэ ніякі гэта не разрыў!

Яшчэ шуміць эгейскае калоссе,

І кіфарыйскі спеліцца матыў.

I не марнее, жывіцца мастацтва

Глінянай прахалодаю быцця.

Яшчэ магу кахаць, і падабацца,

I чыстым быць, як зорка і дзіця;

Паіць віном паўлінавыя астры,

На пчол глядзець і цешыцца любой!

I ластаўку, якую сочыць ястраб,

Забраць адсюль у Грэцыю з сабой...

3 гарода бацькі, з матчынай гаруткі,

Абтрэсваючы каранёў цяжар,

За мной бягуць лілеі, незабудкі

I шольсіі лімонавы пажар.

У кожнай кветцы дух жыве ахвярны.

I ў алкагольны падаючы след,

На століку афінскае кавярні

Яны ніяк не стоўпяцца ў букет.

Віхура каралеўскага гарода,

Па горла апынуўшыся ў віне,

Пяе пра кучаравага Эрота,

Цвярозасць вымываючы з мяне.

Вось так паэт становіцца багатым

I адчувае асалоду ўсю.

На капытках і рожках казляняты

Яму нясуць музейную расу.

1 ліпеня 1991

Зноў хваля, ператвораная ў камень,

Ударыла мяне.

Цяпер ляжаць мне ў элегічнай яме

На камяністым дне.

Каго, каго паклікаці, пазваці —

Набрацца родных сіл?!

Далёка бацька, і далёка маці,

I Вольга, і Васіль.

А побач ты ў педагагічным змроку

Ля камяністых сцен,

I — музыка ў любым тваім уроку,

Настаўнік мой Верлен!

Нябёсы камяністыя над намі

Не скоцяцца далоў.

Пяю рамансы ў элегічнай яме,

Як ты вучыў, — без слоў.

Твая душа й па гэты час ад здзеку

Бароніцца ў журбе,

Бо цынік зноў мужчыну-недарэку

Вышуквае ў табе.

Твая бяда ва ўсіх французскіх трунах

Не менее ў цане.

Твой алкаголь у клавішах і ў струнах

I ў каніфольным сне.

Імя тваё на вуснах у Еўропы,

Як васільковы лёд!

Калі растане — свежасцю акропіць

I мой гарынскі рот.

Я пэўны праз цябе, Верлен!.. Пакуль жа

На камяністым дне

Яе саму, яе дзяцей і мужа

Я бачу, як у сне.

Яна не набліжаецца, далей шчэ

За Вольгу, Васіля.

Ля ног яе жывая хваля плешча

Твайго, Верлен, святла.

4 ліпеня 1991

Над нашым пацалункам першым

Плыў дым сямейнага кастра:

Не палюбоўніца — сястра!

А я? А я — твой брат старэйшы.

Дым не здагадваўся, што горкі, —

I галаву тваю абвіў,

I дзве маслінавыя зоркі

Па-над каўнерыкам лавіў.

I ўбачыў я, што на масліны

Праз дым і золата слязы

Ляглі калючыя сцябліны,

Завязаныя на вузлы...

Нас душыць неспакой сямейны,

Не сон прыходзіць па начах,

А зноў жа гэты страх лілейны,

Што й пад слязою не ачах.

Тваёй трывозе падуладны,

Анёл таршэрнай цемнаты

На вуснах ломкіх, лістападных

Знайшоў зялёныя лісты, —

Паспеў адчуць іх шум эладны,

I ты прамовіла: «Пара...»

Мая. Я ведаю дакладна!

Мая... малодшая сястра.

5 ліпеня 1991

Пакуль з рукі спяшаўся на руку

Мой пацалунак легкаважны, —

Ты расказаць паспела пра дачку

I сівізну маю заўважыць.

Пакуль хаваў я галаву сваю

У жоўты куст тваёй сукенкі, —

Ты развязала горла салаўю,

Туман паклала на каленкі.

Ты аддалася школьнай пахвальбе,

Свабодзе калідорна-класнай, —

Што мова беларуская табе

Бліжэйшай робіцца і яснай.

Пра астры гаварыла, што яны

Паводле гараскопнай гліны

Вакол маёй узыдуць сівізны,

Кастрычнік цягнучы ў сцябліны.

Глядзела ў вочы мне і ў іх вадзе

Ты толькі хітрасць заўважала

I ямку ж хітрую на барадзе

Ружовым лісцем закрывала.

«Не верь, не верь...» — пачуў на адыход

Журбу дыпламатычных місій.

Так, гэта Цютчаў свой класічны плот

Паміж табой і мной узвысіў.

11 ліпеня 1991

Калі ўзыходзіў на Акропаль,

Яшчэ не ведаў пра цябе.

Каханне ў ценю ад Еўропы

Чакаць змушала і цярпець.

Я тое прадчуваў каханне,

Ягоны вінаградны воск,

Калі гарынскае змярканне

Святлу афінскаму прынёс.

I, стоячы ў жаданым цені,

Сачыў: над душамі багоў

Вятры паўночныя ляцелі

Да італьянскіх берагоў.

Незразумелы мне арганум

Узбагачаў мой бедны слых:

«Як пакахаеш, то каханым

Ты станеш на адзін уздых...

Каб пасвятлеў твой цёмны вопыт,

Спяшайся да агню свайго!

Каханне ў цені ад Еўропы —

Імгненне, і не больш таго».

12 ліпеня 1991

Мой сон пусты — як ваза, у якой

Даўно няма ні кветак, ні сцяблінак,

Няма вады і сонечных іскрынак,

Тых самых — з аксамітнаю луской...

Прысніся. Ты не снілася ні разу.

Да вазы прыхініся галавой.

Я ведаю любімы колер твой,

I гэты колер хай напоўніць вазу.

Твой колер — жоўты. Сіні колер — мой —

Мяне гняце, са мной не размаўляе,

А жоўты колер — ён найменш стамляе,

Хоць поўны нечаканасці любой.

Я знаю ўсё па матчыным гародзе:

Там раніцаю шольсія ў акно

Шпурляе мне з расою кімано,

I сонца іерогліф узыходзіць.

Настуркі мне захоўваюць эмаль,

Календула мне дорыць залатоўкі,

А ўсе чарнічна-жоўтыя галоўкі

Сямейных братак — неспакой і жаль...

Мой сон пусты, і я прашу: «Прысніся» —

I стаўлю вазу чыстую на стол...

Твой жоўты колер пазалоціць высі,

Мой сіні колер абцяжарыць дол.

16 ліпеня 1991

Твае гранатавыя каралі,

Захоўваючы пяшчоту ўсю,

На зборніку маім ляжалі,

На словах двух — Дранько-Майсюк.

Твае эмалевыя рамонкі,

Балетны ўскідваючы падол,

3 вазы ольштынскай, як з палонкі,

На ледзяны выскоквалі стол...

Табе разгортваючы Верлена,

Заўважыў: у жоўтым тваім агні

Зялёны блакіт успыхваў імгненна,

На страху настоены і чысціні...

Паспеў і болей таго спазнаці,

Верш апусціўшы ў сонечны шоўк:

Дзяўчына, жанчына, жонка і маці —

Таксама гранатавы ланцужок.

19 ліпеня 1991

Ты ведаеш, калі і што сказаць,

І так сказаць, што я раблюся п'яным,

I п'яная царкоўная лаза

Шуміць паміж талмудам і каранам.

Я слухаю і ў кожным любым дні

Хачу заўважыць і не заўважаю

Ні хітрасці ніякай, ні хлусні —

Ніякага сцэнічнага адчаю.

Ты абдымаеш голасам мяне —

Павоем эратычнае навукі,

I голас твой у гэты міг мацней

За мілас — грацыёзны і бязрукі.

У вершах, у былых маіх радках,

Дзе страх вучнёўства горы пераважыць,

Сябе самую, свой вялікі страх

Знаходзіш ты, як даўнюю прапажу.

Я не прашу: на памяць іх вучы!..

Ды каб забыць сямейныя галеры,

Ты шэпчаш іх, на кухню ідучы

Да місак звонкіх і глухіх талерак.

Так, мы — галернікі, так, мы — рабы,

Да вёслаў розных змушаны схіляцца,

Бо ўсё як ёсць, так і павінна быць,

Нязрушаным павінна заставацца.

24 ліпеня 1991

Сон залаты не менее ў цане —

Трывалая, на ўсе часы валюта!

I ты мяне вяртаеш да м я н е

Той сонна-тэлефоннаю пакутай.

Да нашых слоў падстройваецца гук —

Расколінка гітарная такая,

Нібыта задаволены павук

На струны нітку слізкую пускае.

Нас падслухоўвае маленькі чалавек

Не гогалеўскай, а савецкай косці,

I круціцца ў ягонай галаве

Вужака непрыручаная злосці.

3 падпольных, невядомых нам планід —

Ен існуе і разам з тым няісны.

Навушнікаў казённы эбаніт,

Як абцугі, душу яму заціснуў...

I ўсё ж, і ўсё ж — ён дзядзька неблагі,

Я ўпэўнены, ён слёзы выцірае,

Калі ты прамаўляеш: «Дарагі...»,

Калі я прамаўляю: «Дарагая...»

Калі знаходзім пачуццё адно

I нітку залатую, што не рвецца,

То мы — не тут, мы ў Грэцыі даўно,

А ён, бядак, у Мінску застаецца.

1 жніуня 1991

Я зведаў найкароткае спатканне

На строме еўрапейскага крыла,

Калі раса мядовага змяркання

На гіяцынты белыя лягла.

I час не знаў — стаяць яму ці бегчы,

Адной табой захоплены, калі

Усё мянялася і нам на плечы

Пакуты салаўіныя ляглі.

I да цябе — на голас далікатны

Цякла артэрыяльная Гарынь,

I зноў мяне вандроўнае бельканта

Вяло ў Афіны праз вучнёўскі Рым...

Еўропа любая, з якой прычыны

Твая Атлантыка каралі рве, —

Сукенку звонкую маёй жанчыны

Да самай раніцы не аддае!

I я прымушаны, як пакаранне,

Вучыць паэзію чужых магіл.

Смерць блізка дыхае, і ў тым дыханні

Гарынь праваліцца ў драпежны Ніл.

Еўропа мілая, я плачу, плачу,

Сініцу трацячы і жураўля;

Шчаслівы, што нічога не зыначу

У кветках Вольгі, красках Васіля.

8 жніўня — 19 снежня 1991

Калі агонь у горле ці ангіна, —

Тады спакой ірвецца напалам

I кволяцца вербена і вяргіня

За ганкам — тут і за адрынай — там.

Ты хочаш плакаць, але ты жанчына,

Якую Бог пазбавіў горкіх слёз,

І не для слёз прыдумана ангіна,

А на ўспамін пра снег і пра мароз.

Дай мне сваю царкоўную сцяблінку —

Не лекі ёй памогуць і не мёд,

А толькі пацалункі безупынку,

Што бачаць сны пра твой крынічны рот.

Расказваць пацалункамі гатовы

Табе да раніцы пра хараство,

Бо пацалункі — гэта тыя словы,

Дзе літары складаюцца ў святло.

Не плач, не плач... На дно пабітых шклянак

Няхай глядзіць заплаканы Эол,

Лепш у мяне спытайся ты пра ганак

I пра адрыну з клопатам наўкол.

Я хваляй задушуся небяспечнай,

Глыну блакіт з вярбовае кары

I раскажу пра ціхае мястэчка

3 царквою, што згарэла на гары.

15 жніўня 1991

О, Vita!.. На сардэчныя скрыжалі

Запішацца і гэты покліч мой, —

Так некалі паэты называлі

Наіўны свой далагерны настрой.

I я настроем гэтым жа сагрэты...

Яшчэ сваёй не чуючы бяды,

У поклічы, у родным слове гэтым

Я чую вас, паўночныя ільды.

Я ведаю жыццё сваіх паэтаў

I не хачу іх вопыт пераймаць, —

Гучала Vita, і гучала Credo,

Аddio не паспела прагучаць.

Ад будучых і гэтых уснамінаў,

Каб быў спакой падобны на спакой,

Абарані мяне, мая жанчына,

Чаканай залацінкаю: «Ты мой...»

Каб я, да слова кожнага ласкавы,

Ласкавым заставаўся назаўжды.

Забыўшы пра вялікую дзяржаву

Пра вас таксама, вечныя ільды.

17 жніўня 1991

Калі званілі ў Кафедральным,

Спыніля Свіслач на хаду

У нейкім одуме астральным

Сваю зялёную ваду...

3 маёй майстэрні вечаровай,

3 кансерваторскага двара

Па беднай вуліцы Гандлёвай

Пайшла пяшчотная сястра.

У радасці свае парадкі,

Свае крыжы, свае вянцы —

Такія светлыя пачаткі

I вельмі сумныя канцы.

Я гэтай радасці не кіну

I, мусіць, ад таго памру,

Што аддаю сваю жанчыну

Кансерваторскаму двару.

У надакучлівыя оды

Я патанаю з галавой,

Мне застаецца тонкі водар

Яе сукенкі лугавой.

I застаецца мне прастора,

I супакойваюся зноў,

Што пад аховаю сабора

Яна вяртаецца дамоў.

19 жніўня 1991

У майстэрні, дзе ружам не цесна,

Алкагольным суцішаны дном,

Я пішу на паперы нябеснай,

На паперы, што пахне віном.

Я пішу пра салодкую цьмянасць —

Толькі з ёю магу маладзець;

Дзе каханне, а дзе закаханасць,

Аніяк не хачу зразумець...

Залатою на постаці, ломкай,

Той, якую Паэзія жне,

Я нябе называю саломкай,

Што кладзецца на вусны мае.

Над саломкаю буры хадзілі

I віхор успамінаў такі,

Што самохаць ляціць мой гадзіннік,

Нібы чорная птушка, з рукі.

Я на кожнай прачытваю стрэлцы,

Як спяшаешся ты да дзяцей, —

Навальнічная рэўнасць у сэрца

Залятае часцей і часцей.

Я запомню сірочасць букета —

Залацістую золь на траве!

Ен шаптаў нам: у радасці гэтай

Алкагольнае шчасце жыве.

Я майстэрню сваю аплятаю,

Замыкаю на ружы-замкі

I з каленяў тваіх выпіваю

Фіялетавыя васількі.

24 жніўня 1991

Ты, — памножаная на неба

I падзеленая на страх, —

Здабываеш са смутку срэбра

Старажытных вясёлых драхм.

Ты далей, чым слова далёка ,

I чысцей за ўсе халады...

Неўрадлівы пясок сірока

Засыпае твае сляды.

Ты ўжо чуеш, як свечка плача

На блакітным летнім акне,

Пройдзе восень над Белай дачай

І патоне ў нашым віне.

Што ж цябе, дарагая, страшыць?

Ну, адкуль ён, адкуль ён — страх?

На віне пацалункі нашы,

Дзякуй Богу, не на слязах.

I калі я твой брат старэйшы,

То паслухай мяне хоць раз:

Багдановіч апошнім вершам

Ад самоты пазбавіў нас, —

А ў самотнейшыя хвіліны

Уначы, пад газніцы бліск,

Не ў Вільню — пісаў у Афіны

Да Вацлава нясмелы ліст.

30 жніўня 1991

Патухла свечка летняя. Даволі!

Адно прадонне і адзін зеніт.

«Паэт не памыляецца ніколі», —

Што ж, радуйся, самотны Леанід.

Ты прадчуваў, што так яно і будзе,

Наваражыў на прыпяцкай вадзе,

Што прыйдзе міг, калі табе на грудзі

Саломка залатая не ўпадзе.

I вось не ўпала, — чым далей, тым болей.

Узрошчаная на глухім пяску,

Егіпецкая ружа пальцы коле

I пакідае кроў на языку.

Каханая, ты на струне пагрознай

Губляеш голас, астрамі жывы;

Ты патрабуеш гутаркі сур'ёзнай

І хутка будзеш зваць мяне на «вы».

А мне ж усё сур'ёзнае — пакута,

Тугая канапляная пятля.

Яна ашчэрваецца пашчай лютай,

Пагойдваецца зблізку і здаля.

Асінавае слова «разьвітаньне»

У канапляны ўплецена вянок, —

Я заслужыў такое пакаранне,

Як чорны ліст — мне дадзена яно.

Ды каб хоць як самоты адцурацца,

Каб не паверыць, што цябе няма, —

Як ля іконак, буду прыпыняцца

Ля кожнай літары твайго імя.

2 верасня 1991

Ты ўчора вінаградзінкай была

Апошняй над халоднаю альтанкай,

А сёння ты высокая маланка —

Ахоўніца нябеснага стала.

А я жыхар гароднага эдэму,

Там я знайшоў свой камень хрызаліт,

Калі петунію прасіў і хрызантэму

Суцешыць баязлівы твой блакіт.

О, твой блакіт — цяпло жывых петуній

I хрызантэмнай музыкі жывой,

Такі ж блакіт у позірку матулі

Любові Аляксееўны маёй.

I гэткі ж страх (балючая страшынка) —

Цяжар найбольшы для маіх плячэй.

Усё аддаў бы і на ўсё рашыўся,

Каб толькі знік ён з дарагіх вачэй.

Ды ні крыві не хопіць тут, ні грошай,

Ні верасня ў расчыненым акне,

Тут Грэцыя ніяк пе дапаможа,

Давыд-мой-Гарадок таксама не...

Махну рукой. Ды за адчай-узмахам

Адразу ж папрашу твайго цяпла:

Цалуй мяне сваім высокім страхам,

Частуй мяне з нябеснага стала.

5 верасня 1991

Я зразумеў, адкуль мае трывогі —

Не трэба Дастаеўскага чытаць...

Галоўны д'ябал Мікалай Стаўрогін

Паспеў і ў Летушкі спакой забраць.

На пятніцу, суботу і нядзелю

Мы развіталіся, як і заўжды,

Каб зноў у тэлефонны панядзелак

Здабыць святло з гарынскае вады.

Я памыліўся так недаравальна,

Я не святлу, а цемры стаў відзён,

Бо засланіў раманам інфернальным

Сябе ад Летушкі на столькі дзён!

Схаваўшыся пад кніжныя галіны,

Я варажыў над коранем «стаўро»

I дакранаўся да класічнай гліны,

Каб вылепіць уласнае святло.

Але дабро я не зрабіў дабрэйшым

I не адчуў шыпшынавы разрыў, —

Я захапіўся духам нетутэйшым

I духам тым каханне апавіў.

Зусім не думаў, што ў душы мужчыны

Мацней за ўсё базарная мана:

Жаночы смутак — смутак без прычыны,

Жаночы смутак — лёгкая цана.

Няўцям было мне пад чытанне-сненне, —

Калі марнела Летушка адна, —

Што адзіноты кожнае імгненне

Не Бог дае жанчыне — сатана.

9 верасня 1991

Нам да Марыі Магдалены

Па Старавіленскай ісці

I страх у радасці імгненнай

Згубіць і болей не знайсці...

Каб сэрца залацела ў сэрцы...

У слёз высвечваючы дно,

Каб нашых акуляраў шкельцы

Пазвоньвалі адно ў адно.

Каб цень балетнага тэатра

I ў самы нешчаслівы час,

Праводзячы да Людаманта,

Да яснасці прыводзіў нас.

Каб з тою яснасцю балетнай

Мы сустракалі кожны дзень

I каб царкоўнае паветра

Нас не пакінула нідзе.

3 усіх навук адной навуцы

Каб мы вучыліся з табой, —

Каб мы вучыліся разлуцы

У восені перад зімой.

Каб мы шапталі, як маленне,

У першую сваю зіму:

«Калі навучымся цярпенню,

Тады навучымся ўсяму».

11 верасня 1991

На вуліцы Першага пацалунку

Ад пані Дароты пачую: Sto lat.

На вуліцы Першага пацалунку

У ювеліра на тонкім рыштунку

Гітарны паблісквае верасняпад.

Мяне палюбіла была адзінота.

Гітарнае лісце на вочы лягло.

Мяне палюбіла была адзінота,

I вы памятаеце, пані Дарота,

Гітарнага лісця сухое святло.

О, мудрая пані, з-пад ветразя Лодзі —

3 сябе я выплакваў няўцешны матыў.

О, мудрая пані, з-пад ветразя Лодзі,

Антычнаму ветру не мовілі: годзе,

Прымаючы кожны ягоны узвіў.

Я ваша цярпенне туманам няволіў,

Я вас апускаў на халоднае дно.

Я ваша цярпенне туманам няволіў —

Ні белых ляўконій, ні белых магнолій,

А толькі гітарнае лісце адно.

Не ведаў, не знаў, што чакае Акропаль,

Яшчэ не прадбачваў сваёй вышыні...

Не ведаў, не знаў, што чакае Акропаль,

Калі вы сказалі:

«Забудзеш свой клопат

I згубіш даліну ў лімонным агні.

Жанчыну заўжды замяняе жанчына,

Што можа не только кахаць — разумець!

Жанчыну заўжды замяняе жанчына,

I, значыць, гітарнае лісце павінна

Вярнуцца на дрэва і зноў зелянець».

...Паслухайце, пані, вандроўная пані, —

Мой шлях патанае ў зялёны блакіт.

Паслухайце, пані, прарочыца пані, —

Саломка лімонная лёгкім дыханнем

Імя забірае маё — Леанід.

16 верасня 1991

Да сімфанічнага спакою

Плыла, не чуючы званка,

Па-над трамвайнаю ракою

Твая трывожная рука.

Я—п'яны хлапчукоўствам нейкім

Цябе не папярэджваў: стой!

Зусім не бачыў небяспекі

На гэтай вуліцы пустой.

Твая рука, расу ляўконій

Захоўваючы ў халадку,

Да сімфанічнага спакою

Выводзіла маю руку.

Твая рука жарынкі цыній

Не астуджала, берагла

I перунам трамвайных ліній

Сцябліны светлыя дала.

I лінію трымала лёсу

Майго... I ад яе цяпла

Цвіла мядовая меліса

I сальвія ў Гарынь цякла.

Дзяцінства ранак местачковы

Я ўспомніў праз тваю руку,

I зноў я — Лёнік Васілёвы

У бестрамвайным гарадку.

I зноў да флёксаў і да макаў

3 гары царкоўнае лячу, —

Тады не знаў журбы ніякай

I сёння ведаць не хачу.

Дык адыдзі, журба старая,

І, смутак юны, прападзі —

Пад колы мінскага трамвая

Мая нярадасць упадзі.

Хачу спакою ўсіх сімфоній,

Каб мець абедзвюх рук спакой —

Трывожнай, што ў маёй далоні,

I той рукі, што не ў маёй.

27 верасня 1991

Паэты любыя, вы ўсё маглі,

Таму не дзіва, што ў вачах каханых

Вы мора бачылі і караблі

I свой апошні дзень, у кут загнаны.

Але ці бачылі вы туманок,

Той самы, што пад позіркам панурым

Пазвоньвае, як сонечны пясок,

У звонікі іконнай кампанулы, —

А пад вясёлым позіркам маім

Празрысты робіцца і лістападны

I ў пацалункавы ерусалім

Па небу шлях паказвае дакладны, —

I слова кожнае, і кожны верш

У вільгаць апускае залатую,

Дол агародны і нябесны верх

Сабою ясніць у пару любую...

Паэты любыя, вы ўсё маглі,

Агнём ласкавым налівалі шклянкі,

Якія прыгажуні ў вас былі

I вечары, яснейшыя за ранкі!

Але ці быў у вас хоць міг адзін,

Ахоплены павойным неспакоем,

Калі жанчына, лепшая з жанчын,

Вам уяўлялася гарынь-ракою;

Калі яна свой ашчаджала час

I хваляй паўставала немагчымай;

Калі яна расказвала пра вас

Не музыкай, не словам — а вачыма.

6 кастрычніка 1991

Хацеў бы я па вечарах

3 удумлівасцю лістападнай

Па снах тваіх і валасах

Жыццё далейшае разгадваць...

Мной неспазнаная яшчэ, —

Паўз надпісы «Лянок» і «Мода», —

Да плошчы Коласа цячэ

Евангельская прахалода.

I я хацеў бы ў гэты міг,

Як лепшую страфу, паднесці

Да звонкіх валасоў тваіх

Сэнс лістападны дабравесця.

Каб неспакойнае «ало»

Згубіць у тэлефонным гудзе,

Забыць пра тое, што было,

I цешыцца з таго, што будзе.

Але ці мала што хацець

Душа надумае ў змярканні,

Калі праніклівая смерць

Глядзіць спакойна на каханне;

Калі дыханне ў каўняры

Спыняецца і мне даводзіць:

«Смерць і каханне — дзве сястры

Твае... і ты іх брат, выходзіць...»

I я згаджаюся, што брат,

I рады гэтаму сваяцтву —

Якіх яшчэ вялікіх страт

3 такімі сёстрамі баяцца!

Пакіне музыка мяне,

Звядзе на струнную мякіну, —

Яны ж і пры апошнім сне

Мяне ніколі не пакінуць.

Дзве блізкія мае сястры,

Але не па крыві — па страху;

Яны спатоляць без пары

Маю евангельскую прагу.

I ты — ім блізкая сястра...

I нам пакінута надзея

Ісці да Паўла і Пятра,

Шлях пачынаючы з Мацвея.

14 кастрычніка 1991

Xачу ўзыходзіць над магу

У хвілю самую бязбожную.

Я ў сэрцы кволасць берагу —

Сваю саломінку апошнюю.

Я ведаю: не патану,

Паверхні не згублю алмазнай,

Адно — мой голас пойдзе дну

Пра патаемнае расказваць.

Не буду замінаць яму,

Няхай сабе распавядае,

Што роспач не пазбыць таму,

Хто па-сапраўднаму кахае;

Што па-над ястрабным хачу

Магу жураўнае не ўстане

I праз персідскую парчу

Цвяток радзімы не прагляне;

Што на саломінцы надлом

Вясёлай ніткаю віецца

I Апалонавым святлом

На гэтым свеце марна грэцца;

Што застаецца — цішыня,

I асака, і ноч рудая,

Калі марудна цеплыня

Кроў маладую пакідае.

20 кастрычніка 1991

Паэт сказаў: «Стамляецца метал...

Святло стамляецца, і Апалон стамляецца,

Арлы стамляюцца, вартуючы амфал,

А хараство ніколі не стамляецца».

Я ўсцешаны, бо гэта зразумець

Паспеў усё ж на трыццаць пятым годзе,

Калі душа стамілася старэць

I пачала паэзію знаходзіць.

Як у дзяцінстве, Божага Раства

Салодкі лёд пакладзены на губы.

Душа адчула холад хараства,

Што пад калядныя прыходзіў бубны.

Шкадуючы далёкае, люблю

Праседжваць ноч з суботы да нядзелі

I назіраць, як просяцца ў зямлю

Бяссмертнікі — сухія імартэлі.

Тады чужое робіцца сваім

I цвет сухі, як толькі развіднее,

Ужо не ахвяруючы нічым,

Марозную сагрэе галілею...

3 апоўначы мне ўспамінаць да дня,

П'янеючы ад акварэльнай скрухі, —

Як да мяне прыходзіць чысціня

I як яна мае цалуе рукі, —

I просіць расказаць пра хараство...

Я новых таямніц не адкрываю,

Нібыта свой чытаю гараскоп,

Калі сурдзінным шэптам паўтараю

Вядомае: «Стамляецца метал...

Святло стамляецца, і Апалон стамляецца,

Арлы стамляюцца, вартуючы амфал,

А хараство ніколі не стамляецца».

28 кастрычніка 1991

Мне шчасце дадзена магчымае

I з ім такое адкрыццё, —

Што толькі з гэтаю жанчынаю

Спазнаю поўнае жыццё;

Што толькі з ёю мне адкрыюцца

Глыбіні, цёмныя дасюль,

I думкі чысцінёю ўмыюцца,

I стане светла адусюль...

I толькі гэтак жыць мне хочацца, —

3 вясёлым страхам цераз край!

Няхай душа мая заходзіцца

I задыхаецца няхай;

Няхай пачуцці вінаватыя,

Сваёй збаяўшыся віны,

Папросяць радасці эладнае

У вечна юнай даўніны...

У даўніны — не крык анафемны,

А суцяшэнне для мяне:

«Няма ні грэшных і ні праведных,

А ёсць каханыя і не...

I што ж тут кепскага здараецца,

Калі пад знакам адкрыцця,

Жанчына любая з'яўляецца

3 чужога нейчага жыцця?!»

9 лістапада 1991

Я ведаю цябе ад хрызантэм

I да радзімак, самых патаемных, —

Ад чыстых ненапісаных паэм

I да заўсёднай музыкі багемнай.

Ты — з глыбіні віёлавых садоў!

I снежань упрыгожыўшы сабою,

Не закрываешся ад халадоў

Ні хустачкай і ні маёй журбою.

Як хрызантэма, мокне галава...

Халодны дзень у кожную хвіліну

Цалуе і не кіне цалаваць

Твае пялёсткі, лісце і сцябліну.

Непаслухмяная, — ты йдзеш туды,

Дзе нават мілаваннем не сагрэцца;

Дзе чысціня кастальскае вады

Бярэцца ў лёд і ў лёдзе застаецца.

Я ведаю, што хараству твайму

Не падабае выгляд местачковы,

Ды каб лягчэй перацярпець зіму —

Хоць паўтары за мной такія словы:

Да хаты Майсюковай

Іду я па сняжку

У хустачцы пуховай,

У белым кажушку.

25 лістапада 1991

Мы дажылі да першае зімы,

Да першай радасці марознай, —

Пакуль яшчэ крывёй сагрэты мы

Артэрыяльнай і вянознай.

Да старасці, як да князёўства нам,

Далёкі шлях — дай, Божа, ногі;

На золата і срэбра нашым снам

Яшчэ хапае добрай змогі.

Усё ў нас ёсць. Каханы гэты год

Свяціў нам свечкай венецыйнай.

Нас не палохае валютны лёд

У магазінах камерцыйных.

Мы ведаем, што не пакрыўдзіць лёс;

Што нас агорне, не пакіне

Парнаскі снег, а першы наш мароз

Падорыць белыя вяргіні...

У школьныранак мы дзяцей сваіх,

Пацалаваўшы, выпраўляем

I недаедзены сняданак іх

Мы даядаем, дапіваем;

I Блок-дзіця нам асвятляе твар,

I засмучаюць нас харыты,

Якім не падабаецца пясняр

Акіянічнай Кармэнсіты...

Ты ў горадзе, і мой раўнівы зрок

Эпохі блытае, няйначай —

Я не хачу, каб у трамваі Блок

Цябе, прыгожую, убачыў.

У рэўнасці маёй жыве сакрэт,

3 якім — не трэба славы большай.

Я не хачу, каб любы мой паэт

Табою павялічыў боль свой.

10 снежня 1991

Адкрыюся эндакрынолагу:

«Яна ў маё нырнула цела

I ў горле залатою голкаю

Спынілася і зазвінела.

Я дыхаю арганнай шчырасцю —

Яе дыханнем каталіцкім,

Ды на аптэчную нішчымніцу

Усё ж я змушаны маліцца.

Дзе лекі тыя, што вясёлкаю

Гаюча ў жылах разальюцца,

Мяне пакінуць з гэтай голкаю

I не дадуць мне задыхнуцца?

Дзе тое простае і вечнае,

Што, узышоўшы бальзамінам,

Жанчыну любую вылечвае,

Як пацалункам, успамінам?

Што прадчуваннем слова новага

Мяне і ў старасці азорыць...»

Не чую я эндакрынолага,

А ён нічога й не гаворыць.

Ен апранае футру штучную,

Ідзе з Траецкага прадмесця

Сюды — дзе ззяе ў ноч аптэчную

Кафэ «Сем пятніц» на праспекце.

4 студзеня 1992

У стомленасці ёсць тваё імя.

Стамляючыся, ноч тваю сустрэну...

Ты кветкі сніш, якія сню і я —

Лілею каралеўную й вербену.

Мяне ў Парыж ты правяла, у дым,

Якім я дыхаў і якім я плакаў.

Гітара тэлефонная аб тым

Званіла, што няма журбы ніякай.

Цяпер я веру: сапраўды няма...

Сівы скрыпач у Люксембургскім садзе

Іграе пра вясёлае імя

Са стомленасцю любай у паглядзе...

Я заблудзіўся ў радасці чужой,

Я заблукаў на дарагой чужыне,

Упэўнены: з апошняю струной

Парыжскі дым у сэрцы не астыне.

Фантанныя я надламаў слупы,

Каб не ўцякла скрыпічная саната,

Каб монпарнаскі небадом сляпы

Убачыў яснасць неба і Сената.

Адпачывай, нядзельны мой Сенат,

Курантамі нагадвай, што заўсёды

Каханых прыме Люксембургскі сад

I да скрыпічнай прывядзе лагоды.

У той лагодзе я знайшоу яе —

Хвіліну галубінага спакою.

Мая душа не плача, а пяе,

Бо стомлена не лёсам, а табою.

3 лютага 1992, Парыж

Ты праплывай заўсёды нада мной

I ў ружу завівай маё дыханне,

Здзіўляй мяне парнаскаю цаной,

Стамляй парнаскім хваляваннем.

I з таямніц, незразумелых мне,

Адкрый мне тую таямніцу,

Што ў гэтым хваляванні і цане

Класічным мармурам іскрыцца.

О, не, не раскрывай яе да дна,

А растлумач мне толькі тое —

Калі мая каханая адна,

Што робіцца з яе душою?

Здагадка забірае мой спакой,

Бо ў той здагадцы навіна благая:

Каханая парой такой

3 маёй паэзіі знікае.

Ты ў мармур апранаеш малады

Яе зыход. I я бездапаможны!

У вусны мармуровыя тады

Яе цалуе кожны падарожны...

Скажы, што ўсё не так, што ўсё' не так,

Што я здушыў сябе маною.

Накрэслі мне супакаення знак

I заставайся нада мною.

15 сакавіка 1992

Я прачытаў: адзін мастак,

Што золатам пісаў дыханне,

Тлумачыў жоўтае, як знак

Найпранікнёнага кахання.

Раней падумаў бы: мана,

Бо жоўты ж колер на разлуку

I ў жоўтай радасці няма

Ні кроплі радаснай, ні гуку.

Але цяпер са мною ты,

Твой цвет вядомы мне і колер —

Ен поўны сонечнай вады,

Якой не высахнуць ніколі.

I я паверыў мастаку,

У лёс ягоны самагубны,

Што звон магільнага пяску

Дадаў у колер непадкупны.

Мастак той ведаў, што лягчэй

Магчыма жыць, але ці трэба?

I з пастарскіх яго вачэй,

Нібы з турмы, глядзела неба.

Спакоем кінуты і сном,

Ад самагубства раіў шчыра

Лячыцца хлебам і віном

I правансальскім жоўтым сырам.

Тут і ўзышла сляза твая

Над патаемным нашым садам,

Табе здалося, што і я

Той карыстаюся парадай;

Табе здалося, што жыву

Як не жыву — адно чакаю,

Дзе б гэта скласці галаву

Дзеля імгненнага адчаю, —

I самагубства па мяне,

Як па даступную ахвяру,

У канапляным лахмане

Ідзе, падобнае на Мару...

Павер, павер — усё не так,

А ў тым, што расказаў такое,

Магчыма, вінен той мастак,

Што закахаўся ў жоўты колер.

Прабач, каханая, цябе

Сваёю кніжнаю трывогай

Я напалохаў і цяпер —

Я варты кары самай строгай.

Я ні душой, ні галавой

Не адчуваю адцвітання,

Бо адчуваю колер твой —

Найпранікнёнага кахання.

А на яе — слязу тваю —

Гляджу і цешуся нямала:

Пяецца лёгка салаўю

Там, дзе яна ўзышла-упала.

12 чэрвеня — 20 чэрвеня 1992

Каханая, мне трыццаць пяць —

Век віртуознае ігры!

I я хачу цябе кахаць,

Струну выводзячы з імглы...

Твае мужчыны, што былі,

Мае жанчыны, што былі, —

У незваротнасць адплылі,

У незваротнасць адплылі.

Хвіліны лепшыя мае —

Калі, заўсёды малады,

Мой госць пяшчотны спазнае

Твае галіны і плады.

I ты мне шэпчаш: «...трыццаць пяць,

Каханы мой, а хоць і сто...

Я буду так цябе кахаць,

Як не кахаў цябе ніхто!

Твае жанчыны, што былі,

I ўсе няўдачы, што былі,—

У незваротнасць адплылі,

У незваротнасць адплылі...

Хвіліны лепшыя мае

Цвітуць адна перад адной,

Калі глыбокае пяе

Тваё дыханне нада мной».

Каханая, жыццё ў жыцці, —

Як местачковая краса...

I нашым коўрыкам цвісці,

І нашай мальве не згасаць;

I нашым ластаўкам прасцей

Цяпло шукаць у снах чужых,

Калі афінская пасцель,

Як сад, не выпускае іх.

19 жніўня — 27 жніўня 1992

Улагоджаны «Батлейкаю»,

Смехам лялечных каляд —

За цябе, сваю верленінку,

П'ю шампанскі далягляд.

3 нечаканасцю шляхетнаю,

Забягаючы ў мой верш,

Ножку мне сваю балетную

Пры сустрэчы падаеш...

На струне сямейнай рызыкі, —

На пакутлівай струне, —

Столькі кветак, столькі музыкі

Адкрываеш для мяне!

Ты гаворыш белай флёксаю

Атуляючы няўзнак:

«Мы — шчаслівыя па-восеньску,

Гэта лепей, чым ніяк».

Ты гаворыш, паслухмяная

Той лагодзе, што не раз

3 простай ніткі канаплянае

Ткала восеньскі атлас...

Мы — шчаслівыя, я ведаю,

I шчаслівы гэты свет,

I навокал з'явы светлыя —

То батлейка, то балет.

25 верасня 1992

Я перамог антычную галечу

I выплакаў вясёлую слязу,

Таму слязой Авідзія засведчу,

Што страціў найвысокую красу.

Аб закаханасці, такой лагоднай,

Аб радасці, з якою жыў раней,—

Не расказаць мне мовай сваёй роднай,

Ні дыялектам, што яшчэ радней.

Дзіця гарода — на гарод забыўся,

У прывідныя кінуўся сады.

Маё дыханне, поўнае мелісы,

Ляўконія плыве ў мае сляды.

Не праведнік, але яшчэ й не злодзей,

Я — той, каму пашчасціла спазнаць:

Жанчына адыходзіць, як стагоддзе,

I я хачу стагоддзе затрымаць.

I вось адплата мне — расчараванне,

Дыханне ўкрыта пыльнаю мукой,

І я асуджаны на вечнае выгнанне

У страх душы, у кніжны неспакой.

Я спадзяюся, што мяне ўлагодзіць

Авідзій сумны выракам сваім:

«Жанчына адыходзіць, як стагоддзе —

Кахай яе і ў вобразе такім».

18 снежня 1992

1.

Вось тэлефон. Дзяўчынцы пазвані, —

I з'явіцца настрой эліністычны,

I менскія запаляцца агні,

Адчуўшы неба агарод сферычны.

Ты малады, але як той мудрэц,

Што ў стане атараксіі глыбокай, —

На ўласным сэрцы сонечны рубец

Убачыш, поўны пачуццёвым сокам...

Сям'я сям'ёю. Вольга і Васіль

Занятыя прасодыяй французскай.

Ты вернешся з еўропы назусім,

Калі пакліча сон дамоўкі вузкай.

Твой лёгкі лёс і ў семдзесят гадоў

Святлейшы будзе за граду настурак,

I пчолы з плачам маладых удоў

Зламаюць крылцы аб глухі падмурак.

Спакой губляючы, ты ўсё бяжыш

Ад вуснаў і да вуснаў, і над імі

Ты бачыш свой вясёлы звонкі крыж,

Аплецены павоямі густымі.

Наперадзе — пражытыя гады

I плеціва павойнага дрыготка,

На старажытнагрэцкія лады,

Не на ваду, твая ўзбягае лодка.

Ты быў бы першы ў чарадзе мужоў

Па сціпласць, каб не твой бульварны вецер:

«Век пацалункаў шчэ не надышоў,

Усё наперадзе яшчэ, паэце!»

Цябе цікавіць не жыцця нахіл,

Што з ворывам чарнобыльскім нароўні,

Цябе цікавіць аравійскі пыл,

Што сыплецца ў афінскія жароўні.

Ты спісваеш блакноты да лістка

Уздыхамі наіўных джульецінак,

I лічбаў тэлефонная луска

На ўсіх тваіх кашулях і прасцінах...

У пацалунку ззяюць ланцужкі,

Пярсцёнкі, завушніцы не згасаюць,

I хлюпаюць кулонныя бажкі

Будыйскімі блакітнымі насамі.

I ранішнія ходзяць скавышы,

I ранняй старасці спяваюць струны,

I ты баішся юнае душы,

I плачу юнага, і грозьбаў юных.

Які б ні быў бясконцы гэты свет,

Але мяжа яго на даляглядзе,

I разуменне, што і ты — паэт! —

Не глыбінёю, а паверхняй надзіць...

Не бацькавым умельствам ты жывы,

Не матчынай цярплівасцю багаты,

А горкім смакам кніжнае травы

I пустатою рыфмаванай ваты.

Не чуючы разумнае: «Пакінь,

Бо драцвінаю па ядвабу шыеш!» —

Ты гвалтам гоніш родную Гарынь

То пад Брусель, то пад Афіны тыя ж.

Як чаратовы подых над вадой,

Дзе мае сэнс любая чарацінка,

Пракочваенца па крыві тваей

Адзіны шэпт, адзіны сум: дзяўчынка...

Пачатак чэрвеня 1991

2.

Так я пісаў за тыдзень ці за два

Да слоў, пазначаных пячаткай майстра,

Да моманту, калі сустрэўся з А.:

«У Вашым голасе квітнеюць астры...»

Такі я быў, вандруючы з тугой

Па схілах вераб'інае галгофы,

I сталіся прыкметай неблагой

Пра тэлефон і пра дзяўчынку строфы.

21 снежня 1992

Ляці, на змрок алтарны згодная,

У мой кухонны склеп,

Сініца любая, галодная,

Па ласку і па хлеб.

Не ты, а я табой прыручаны!

Не мудраю віной —

Мая паэзія засмучана

Бемольнай сівізной.

Крышталь у гліне задыхаецца

I пад пяском густым,

Але атлантыка з'яўляецца

I ў слоіку пустым.

Калі шуміць туга сасновая,

Не бачны край стала,

Тады маўчыць папера новая —

Піладава смала.

I я цікеткамі выкладваю

Твой мазаічны спеў,

Каб не пакінула каляднае

Цяпло кухонны склеп.

Я клетку скідваю з паліцы — і

Заняты варажбой,

Каб ты царкоўнаю сініцаю

Будзіла ранак мой.

29 студэеня 1993

Мы не бачыліся цэлае каханне.

На маёй трывозе — сівізна.

Там, дзе ўспомпю пра тваё дыханне,

Там і пачынаецца вясна.

Старасці жаданай вобраз блізкі,

Нібы хваля светлая, мяне

Вынесе на бераг лігурыйскі

I пенсійнай пенай ахіне.

Лепшага не прычакаю шчасця!

Адчуваючы нахіл круты,

Я хачу да старасці прыпасці

Кожны раз, калі далёка ты.

За маўчаннем, горкімі садамі,

Што аслеплі ў сонечным пяску,

Ахвяруеш, вечна маладая,

Дні — дранько, а ночы — майсюку.

28 сакавіка 1993

Заслона спалена, і сон сышоў у сонь...

Я ў пяць прачнуўся і, атулены малопіяй,

Пацалаваў малопійны агонь,

Пацалаваў і губы не апёк я.

Быў ранак, у якім жыла туга,

Суладная дзіцячаму нябыту,

I вандравала менская смуга

Ад мовы беларускай да іўрыту.

Травою пахлі вокны, і ў траве

Дзяцінства засталося назаўсёды.

Малопіі не свечка і не дзве,

А звонкая мінора прахалоды...

3 балкона, з галубінага гаўбца

Глядзеў я на пусты праспект Скарыны,

А бачыў вуліцу і плошчу Казінца

I выхад твой з тралейбуснай цясніны.

I жыць хацелася чысцей і маладзей,

Кроў ап'яніўшы гэтаю часінай;

Хацеў я цалаваць тваіх дзяцей

Так, як адзінага цалую сына;

Хацеў не заўважаць сваёй віны,

Як і таго, што пад маім балконам

Паэты, жабракі і цыганы

Дзялілі попел спаленай заслоны.

6 чэрвеня 1993

Раса ярчэй, калі яе ў трывогу,

Нібыта ў футарал, пакласці

І на лісці засмучанага глогу

Настояць незасмучанае шчасце.

I можна суцяшаць сябе давеку,

I збіцца з лёсу, нібы збіцца з тропу,

Заходзячы ў расу, як у аптэку,

Пацвельваючы кожную хваробу;

І ведаць — для душы тады адхланне,

Калі над ёю думка праплывае:

Дзіця бывае познім, а каханне

Ніколі познім не бывае;

I бацькаву прыпамінаць падказку:

«Збіраючыся на каханне-гулі,

Рабі заўсёды той дзяўчыне ласку,

Якую ўсе забылі, прамінулі...»

А ты — не тая. І не я, а ты мне

Даеш усё ад ласкі да пакуты,

Ваду ў маўчанні, акавіту ў гімне...

Куды ж яшчэ імкнуцца мне?! Нікуды.

I ўсё ж адно імкненне застанецца,

Калі надыдзе раптам пустата —

Галінку глогу апусціць у сэрца,

Не вырываючы яе з куста.

12 чэрвеня 1993

Не словам, а трысцінкаю малой —

Папіруснай трысцінкаю малою —

Вярну цябе да радасці былой,

Вярну цябе да цеплыні былое.

Баюся слоў, як здраднікаў жывых,

I на трысцінку сэрца спадзяецца,

Што ноч яе і ранішні ўскалых

Паможа мне з табой паразумецца.

Без даты

Табе адной я пакажу,

Перагарнуўшы неба атлас,

Куды схавацца ад дажджу

Каля Вялікага тэатра.

Там, — шоўк галубячы ільном, —

Маўчаць альты і клавесіны,

I майстар ластаўчыным сном

Ратуе скрыпку ад ангіны;

Там кожнай дадзены струне

Спалох непрадказальнай цноты,

I на прасцінным цёмным дне,

Як матылькі, заснулі ноты;

Там нам стаяць і цалаваць

Сваю надзею трапяткую

І на Лангбардавы палац

Глядзець, нібы на здань сівую...

Які флейтыст, які скрыпач

Каханню вымавіць: «Дабранач»?!

Твой светлы плашч — праўдзівы плач

Каларатурнага сапрана.

Атуліць нас не лёс, не час,

А холад восеньскага Менска;

Ніхто не патрывожыць нас —

Ні вучань юны, ні маэстра.

І дождж не патрывожыць, не —

У чуйнай ленасці андантэ

Непадуладны музыкантам,

А толькі нам — табе і мне.

2 верасня 1993

... і з нечаканняў дарагіх

Я выбраў тое нечаканне,

Якое зрок дае і слых

Майму палессю і таскане.

Быў цэлы свет — і прамінуў.

Пяшчота — любая айчына,

Яна мне дорыць навіну,

Што жыць пакуль яшчэ магчыма.

I гэта шчасце для мяне,

Бо існую ні ў якай іншай,

А толькі ў гэтай навіне,

Сябе па-новаму адкрыўшы.

Быў цэлы свет і ўжо няма.

Адна пяшчота засталася,

I раніца яе пісьма

Ляжыць на пачуццёвай пласе.

Былі жанчыны (дзе яны?!),

Пасля якіх такая роўнядзь,

Што ані суму, ні віны

Душа не ведае, не помніць...

Я ўдзячны вопыту твайму —

Найдарагому нечаканню! —

Што ранішняму даў пісьму

Надзею на выратаванне.

Я на каленях, над табой,

У рыфму трызнячы аб раі,

Вясну з магноліі тваёй

Па кроплі вуснамі збіраю.

19 верасня 1993

Ласкавасцю тваёй не наталіцца,

I ў лебядзіным возеры тваім

Мне чуецца і мроіцца і сніцца

Расстання нашага ерусалім.

Што мне пакінеш?! Сум і прахалоду,

Якімі давядзецца з году ў год

Паэзію славянскага зыходу

Аплакваць, павярнуўшыся на ўсход.

Не здолею пазбегнуць гэтай страты

I толькі зразумею, што паэт

Перад каханай вечна вінаваты

I свет яго — штодзённай страты свет.

Пакуль яшчэ магу цябе крануцца,—

У лебядзіным возеры тваім

Няхай мае жаданні застануцца

Да старасці, да смерці — назусім.

Калі адтуль твая прыбудзе вестка,

Асветленая радаснай тугой,—

Я адкажу цяплом начнога Менска,

Бо толькі ноч дае мне супакой.

Да паэтычнай глухаты гатовы,

Сатру з аблічча эстэтычны грым,

I лепшыя мае патонуць словы

У лебядзіным возеры тваім.

17 кастрычніка 1993

Не веру, што ён лепшы за мяне,

А хоць і лепшы — ўсё адно не веру.

Яму пашанцавала замяніць

Маё каханне на сваю хімеру.

Мяне суцешыць рэстаран «Патсдам»,

I зноў наймуся да цябе ў анёлы,

Не проста словы я табе аддам,

А старажытныя аддам глаголы.

Не толькі пакладу акропаль свой

Да ног тваіх, агнём пацалаваных,

А першаю біблейскаю вадой

Абмыю грэх, такі неспадзяваны;

I выцалую ночы ўсе і дні,

Напоўненыя не маёй уладай...

I, прагнучы да болю чысціні,—

Усё тваё не назаву я здрадай.

20 лістапада 1993

Я палюбіў дарогу начную

I палюбіў з нядаўняй пары

Рызыкі яснай тканіну льняную

Накідваць на вулічныя ліхтары.

I ў разуменні, што гэты занятак,

Пэўна, вар'яцкай душы акурат,—

Я між вар'ятаў усіх і вар'ятак

Самы шчаслівы на свеце вар'ят.

Я растлумачу, што значыць вар'яцтва —

Гэта, крануўшы мінулае тло,

Шчыра каханай жанчыне прызнацца,

Колькі ў цябе некаханых было.

Потым раскайвацца — жартам спытала,

Жартам і свой напаіў бы адказ...

Позна. Сляза налілася металам.

Стаў непрыступны алькоўны атлас.

Позна. Вяртайся асфальтавым долам,

Свечкі трамвайнай губляючы бліск.

Ноч не ўратуе Чырвоным касцёлам,

Домам урада, гасцініцай «Мінск»...

Цемру любі і дарогу начную,

З рызыкай яснай зайдзі ў казіно

Выйграць настрой, каб тканіну льняную

На дарагое накінуць акно.

5 снежня 1993

Снапок-букецік-матылёк,

Чырвонай ніткаю звязаны,

У тытунёвы трапіў змрок

I задыхнуўся, пакараны

Табой і мною. Ад цябе

Я йшоў па Ракаўскім прадмесці,

I ў хлебным, снежаньскім цяпле

Пах тытуню губляўся дзесьці.

Зіма купляла свежы хлеб,

I я падумаў нечакана:

У гэтым снежаньскім цяпле б

Знайсці пачатак для рамана

Кароткага — ў адзін радок,

Аб тым, як трапіў у сутонне

Снапок-букецік-матылёк

З маіх вачэй, з тваёй далоні...

Другім радком была б, відаць,

Зіма, і сцежка паўз пякарню,

I мара — шчыра шкадаваць,

Што патушыла ноч ліхтарню

Невыпадкова, а знарок,

Каб мы ні зблізку, ні здалёк

Не ўбачылі, што памірае

Снапок-букецік-матылёк —

Твой падарунак, дарагая.

23 снежня 1993

На вуліцы Сухой у змроку радасным

Мы дыхалі забытаю лавандай,

Лагчынаю прыйшлі ў завулак Транспартны

I дом убачылі з бярозай і верандай,—

Драўляны сон. I ты ўздыхнула весела:

«Мы купім гэты сон — увесь ці частку,

Ці хоць веранду, што ў халодным месяцы

На рамантычную падобна пастку.

Пакуль у пастцы салавей з гародчыка

Не стоміцца круціць сваю катрынку,

Я нарадзіць табе хацела б хлопчыка,

Калі не хлопчыка — тады дзяўчынку...»

I змоўкла ты, як лютня адбалелая.

Я ўдзячны быў за гэтае прызнанне,

Як і за тое, што бяроза белая

Шумела, як метафара змяркання.

Не ведаю — маё яно ці ўкрадзена,

Але ж прыйшло такое разуменне:

Жанчына хоча больш, чым Богам дадзена,

Мужчына тое ж хоча, толькі меней.

I я вось гэтым «меней» заахвочаны,

I выбар свой апраўдваю высновай,

Што беларусы — нацыя жаночая

Не з бацькавай, а з матчынаю мовай...

Мы йшлі далей, і колер фіялетавы

Усё гусцеў і не рабіўся іншы,

I на Тэатр музычнае камедыі

Ляцелі фіялетавыя вішні.

27 студзеня 1994

Не маннай вусны пахнуць — ацэтонам

I пылам закулісным даміно,

I шкляр заместа шыбіны кардонам

Залечвае пабітае акно;

I Свіслач, як Венецыя ў тумане,

I гандаль на Нямізе — паляванне

Нязвыклай ветлівасці на мяне:

«Что вам угодно?» «Бульбы ў чыгуне...»

I Лупанур, абсопліўшы манжэты,

Аўкцыённым грозіць малатком...

Ёсць буржуа, і ёсць яшчэ паэты,

I шчасце ёсць прачнуцца жабраком.

Але, напэўна, нечага я варты,

Калі пусцілі мой рэкламны міф

Бадзяцца па Купалаўскім тэатры

Паўгода на паўставачны тарыф.

Везувіем аглушаны, Раеўскі,

Жадаючы не надта дакучаць,

Адно што віжаваць за Дастаеўскім

Прасіў мяне — чытаць і скарачаць.

I я чытаў — прыходзіла бяссонне,

I скарачаў — стамлялася рука,

А паўз тэатр правозілі «Пагоню»

I ўзносілі на жоўтае ЦэКа.

Не пакідаў ніякага я лішку,

З рамана п'есу выціскаў наўпрост

I князя недарэчнага, як мышку,

Лавіў за спінку, а часцей за хвост.

А Лупанур — то хціва, то гулліва —

З драматургічных высілкаў маіх

Пасмейваўся, але змаўкаў раўніва,

Як бачыў А.— адну ці нас дваіх.

У рэўнасці яго быў мудры вырак,

I я з тэатра збег, бо зразумеў,

Што я ў жыцці не драматург, а лірык,

Мой лёс — мяняць спадзеў на неспадзеў,

А. цалаваць у радасці замглёнай,

Боль запіваць гарачым малаком

I назіраць, як Лупанур натхнёна

Аўкцыённым грозіць малатком.

23 красавіка 1994

Вяртанне адбываецца паволі,

Заціснутае ў філігранны дрот,

I боль, забыты ў цёмнай альвеоле,

Б'е ў паднябенне, раздзірае рот...

Апошнюю я размяняю лепту

На прагу з фізіялагічных нор,

Каб дакрануцца да рукі тваёй і шэпту,

Замкнутыя на сухасць і мінор.

Назад ікону тройчы адцалую,

Якую цалаваў я тры разы,

Калі ляцела ты ў імглу чужую,

Страх пакідаючы на дне слязы.

Вярну наш травень — шосты дзень ягоны,

Напоены правансам да краёў!

Як трубадур дзеля цудоўнай донны,

Я для цябе прыручваў салаўёў;

На дробныя да зніку тэль-авівы

Я разбіваў вялікі тэль-авіў...

Апошні раз у гэты дзень шчаслівы

Перад расстаннем сокала злавіў.

I гэты дзень — адзіная патоля,

Якая прымушае зразумець,

Што ўсё цудоўнае вяртаецца паволі

I што жыццё лягчэйшае за смерць.

30 жніўня 1994

Пра вуліцу Уманскага хто б ведаў,

Ці паланіў бы гэты ўскрай душу,

Калі б не мы і не азартны ветах —

Адзін ліхтар на Брэсцкую шашу!

Калі б не пасажыры-чалавекі —

Стваральнікі бясконцай цеснаты;

Калі б не нашы клопаты пра лекі,

Пра грошы, дактароў і лёс пусты;

Каб не маё жаданне (шал юначы!)

На ручаіне рук тваіх і ног

Не з «Панарамы» шоўк валютны бачыць,

А з крамы орсаўскай лянок;

Каб не хваробы золата пустое,

Што наталіла вераснёвы пах

Галечаю і весялосцю тою,

Якая спіць у д'ябла на губах...

Але даволі сумных пералікаў!

Глядзіць ласкава на цябе круп'е,

Прамавугольнай цемры базіліка

На дзве гадзіны ўтулле нам дае.

I гэты ўскрай ускраем застаецца,

Хоць і спрабуе нам дапамагчы —

Ён стаўкаю апошняю кладзецца

На стол ігральны, тонучы ўначы.

7 кастрычніка 1994

Ты, як малітва да Бога,

Недашаптаная мной,—

Чыстага снегу знямога

Над беларускай зімой!

Бачыць такое магчыма

Хіба што ў райскім агні,

Дзе не старэюць жанчыны

I не канчаюцца дні...

Ты і ў калядную сцюжу

Шчодрая на цеплыню,

Кідаеш майскую ружу

Мне і марознаму дню.

Ты — ад нямоты збавенне,

Мой пурпуровы ўзвіў.

Знай — і тваё нараджэнне

Снег віфлеемскі спавіў.

27 снежня 1994

Ёсць нешта польскае ў табе — таемнасць тая,

Непадуладная Міцкевічу самому.

Я разгадаць яе не дам нікому,

Аднак і сам ніяк не разгадаю.

I не спрабую нават, не жадаю

I ведаю — да смерці маладому

Як добра быць, калі вартуюць стому

Падсвечнік бронзавы і свечка залатая...

Таемнасць, маладосць — бальзам адзіны,

Адзіны для мужчыны і жанчыны,

Які дапамагае не старэць.

Але мацней жаданне — піць і плакаць,

Крыштальны туфлік твой мяняць на лапаць

I ні сяброў ні ворагаў не мець.

5 студзеня 1995

Ад снежня снеж, ад студзеня я студу

Адломваю незразумела як

I п'ю тады, мардуючы прастуду,

Не малако гарачае — каньяк.

Настояны на каранях зімовых

Калядных слоў, ён горлу аддае

Гаючую неспадзяванасць мовы

I якасці вакхічныя свае.

I так заўсёды — вечарамі, днямі

Наканавана з нейкае пары

Лячыцца словамі, іх каранямі,

Аптэчныя мінаючы дары.

I кашаль, глухнучы, брыльянтам свеціць

Ў аправе горла.

25 студзеня 1995

Плача раяль, калі дождж не сціхае,

I мастакі пакідаюць Версаль,

Толькі паэт, той паэт, што кахае,

Шэпча: «Жё тэм» у халодную даль.

Шчасцем забыты паэт —

З лёсам Рэмбо ці Верлена —

Піша класічны санет,

У рыфмах — крышталь.

На гіяцынтаў букет

Л'ецца святло іпакрэны.

Просіць кахання паэт,

I плача раяль.

Мокне мальберт. Ля фантанаў — нікога.

Золата дня пачынае старэць.

I на Парыж апусцела дарога,

Толькі санет можа сэрца сагрэць.

На Трыанон — і Малы, і Вялікі —

Восень кладзе гіяцынтавы след.

Паркаў пустых лебядзіныя клікі

Не пакідаюць класічны санет.

Без даты