Verkaro de V.N. Devjatnin. 1

Tre multe homar’ kun espero en koro

Pri vivo estonta revadas,

Kaj ĉiam al celo feliĉa kaj ora

Aliri ĝi baldaŭ voladas.

Jen mondo ekvelkas, jen ree disfloras,—

Sed homo esperon senĉese odoras.

Espero kun ni senaparte vivadas:

Ĝi knabon dorlotas, junulon

Per sorĉa radio ĝi gaje logadas,

Konsolas ĉe tomb’ maljunulon:

Li, trolacigita per vojo de tero,

Foriras en tombon kun dolĉa espero.

Ho, ne! ĝi ne estas elpenso malvera,

Per revoj malsaĝaj naskita!

Ni scias, ni sentas kun kredo sincera,

Ke estos esper’ plenumita.

Kaj tiu ĉi sento ĉu estas kapabla

Nin trompi en nia revaĵo agrabla?

Ridetas gajege kaj hele naturo:

Ĝin vestas smeralda verdaĵo,

Ĉirkaŭe vidiĝas de vivo plezuro

Kaj ĝojo en ĉiu kreskaĵo.

Kaj suno favore, amike etendas

Al ĉio brilantan radion,

Al ĉio feliĉon, konsolon ĝi sendas,

Vivigas, varmigas ĝi ĉion.

Naturo jam estas en luksa disfloro,

Je vivo matura pleniĝas,

Kaj suno simila je globo de oro

En blua ĉielo ruliĝas.

Sed ĝi tro varmege bruligas aeron:

Arbaroj jam pluvon avidas,

Kaj herbo flaviĝas kaj falas sur teron,

De suno sin kaŝi rapidas…

Ĉesiĝis jam tute varmego somera,

Naturo malgaje forfloras,—

Kaj ofte en sia malĝojo sincera

Per pluvo senhalta ĝi ploras!

Nur vento ribela, trapike fajfante,

Ŝancelas foliojn kun bruo,

Kaj ilin forpelas, de arboj ŝirante…

Ĉagreno, sopiro, enuo!…

Blankiĝas naturo, en neĝo vestita,

Kaj kiel arĝento ĝi brilas;

Per prujno lanuga kaj griza kovrita,

Ĝi je maljunulo similas.

Sed morto severa vidiĝas en ĉio,—

Ĝin forta eĉ frost’ ne forigas…

Malvarmo, silento… Kaj suna radio

Nur lumas, sed jam ne vivigas!…

Ŝi estas ankoraŭ malgranda infano,

Ŝin ĉiuj dorlotas kaj amas;

En ŝia vizaĝo, floranta per sano

Gajeco senzorga nur flamas.

Jen jaroj forpasas. Ŝi lukse disfloras,

Ŝin sorto renkontas afable;

Ŝi estas tre gaja, neniam ŝi ploras,

Kaj vivon pasigas agrable.

Rigardu: jen rajdas en cirka areno

Konata al vi belulino,—

Ŝi saltas, ŝi dancas sen deva konveno,

Ĉar estas ŝi gaja fraŭlino!

Kaj ĉiuj laŭtege kriante ŝin laŭdas,

Je ŝia talio admiras,

Ŝin multe elvokas, senfine aplaŭdas,

Al ŝi ornamejon eniras…

Jen domo gajega. En ĝia salono

Belegaj virinoj promenas…

En tiun ĉi domon pro vino kaj mono

Tre multaj fraŭlinoj alvenas…

Jen vidu: ekfalas sur molan kanapon,

En brakoj de iu sinjoro,

Belega fraŭlino… Jen levis ŝi kapon

Kaj ridas en bona humoro…

Ĉu vi ŝin ekkonis? Tre gaja fraŭlino!…

Pasie ŝin kisas sinjoro,

Karesas kaj donas pokalon da vino,—

Ŝi trinkas kaj… ridas el koro!…

Post tio forflugas apenaŭ nur jaro,

Kaj ŝin mi denove ekvidis,—

Sed kie? Sur kota drinkeja ŝtuparo

Ĝi staris malsobra kaj ridis…

Foriĝis jam ŝia beleco vizaĝa,

Nenio antaŭa jam restis…

Ŝi min ekrigardis kun vido malsaĝa

Kaj kvazaŭ kontenta ŝi estis.

«Vi eble per brando regali min volas?»

Demandis ŝi min arogante:

«Ĉar vidu… hodiaŭ… mi… iom petolas!…»

Kaj ŝi ŝanceliĝis ridante…

Kaj ĉiam ridanta, kaj ĉiam kontenta,

Vivanta pro mono kaj vino,

Senzorga, senhonta, sensaĝa, sensenta,—

Jen vivo de gaja virino!…

Ne besto sovaĝa, fermita en kaĝo,

De ĉeno fortika sin ŝiras,

Ne gaja birdeto, kaptita per reto,

Pri freŝa aero sopiras,—

De ĉeno sin ŝiras, senfine sopiras

Junulo tre bela, tre brava!…

Predikis li veron, justecon, liberon,

Kaj pensis, ke estas li prava…

Revanto ne vidis, ke ĉiuj nur ridis

Je lia parolo sovaĝa:

Sin amo inspiris, sed ĉiuj rediris,

Ke estas li homo malsaĝa!…

Li multe suferis, li multe esperis,

Li kredis, ke venos libero,—

Kaj ree kun flamo predikis pri amo,

Pri paco tutmonda, pri vero…

Ho, kia eraro! Neniam homaro

Resonos al voko predika:

Homaro—prudenta, kaj estas sensenta

Al voko malforta amika!

Sed li ne silentis: li pensis, li sentis,

Ke homoj lin fine komprenos,

Ke liaj amikoj al liaj predikoj

De ĉie kun ĝojo alvenos…

Kaj jen rezultato: li en kazemato

En ŝarĝaj katenoj nun sidas,

De ĉeno sin ŝiras, senfine sopiras,

Kaj vane liberon avidas.—

Printempo venas! Vivon donas

Al ĉio belulina veno:

Varmega suno jam proponas

Radiojn siajn, kaj mateno

Vizaĝon belan kun rideto

Al ĉiuj montras; jam de montoj

Kun bruo fluas rivereto,

Kaj detruataj estas pontoj…

Denove ĉio reviviĝas,

Kantadas venon de printempo…

Por mi nur daŭras, ne finiĝas

Malbona, malvarmega tempo!

Por mi forestas suna lumo,

Kaj de printempo bela veno

Nenion donas… Nur mallumo,

Mallumo sola kaj ĉagreno!…

Ho, frato! Dum vi laboradi

Ankoraŭ povas sen ripozo,

Ne volu manon etendadi

Al bonaj homoj pro almozo.

Sed kiam de kruela sorto,

Ho, mia mizerega frato,

Foriĝas tuta via forto,—

Vi vin mortigu per malsato.

Finiĝis varmega jam tago,

Kaj nokto agrabla fariĝis,

Sub ombra cipreso, ĉe lago

Diino de Zorgo sidiĝis.

El ruĝa argilo Diino

Malgaje figuron skulptadis,—

Kaj luno, de nokto reĝino,

De blua ĉiel’ rigardadis.

Jen Zeŭso al bela Diino

Parolis kun dia favoro:

«Rakontu, malgaja knabino,

Pri via doloro en koro.»

«Ho, Zeŭso, Diino rediras:

Alportu al mi vi plezuron!

De vi mi nur solan deziras:

Vivigu vi mian figuron!»

—Volonte! Mi vin kontentigos:

Viviĝas figuro jam via!…

Sed tamen de nun mi devigos,

Ke estu eterne ĝi mia!—

«Ho, ne! Al li Zorgo parolas:

Figuron mi longe skulptadis,

Al vi mi ĝin cedi ne volas,

Ĉar ĝin mi por mi preparadis!

Por mi ĝin restigu!» korege

Ŝi Zeŭson potencan admonis.

—Ho, ne! mi ĝin amas varmege,

Al ĝi ĉar animon mi donis!—

«Pro kio disputon vi tenas?»

Subite la Ter’ al li diras:

«Al mi ĝi sen dub’ apartenas,

Ĉar tera en teron foriras!»

Kaj dioj disputis senfine,

Ĉar cedi neniu deziris

Figuron argilan,—sed fine

Al Kron’ ili ĉiuj ekiris.

«Ĉar unu al dua ne volis

Figuron vi tiun ĉi cedi,—»

Grizhara Saturn’ elparolis:

«Vi kune ĝin povas posedi.»

«Aŭskultu-do, dioj: nur kiam

Ĝi mortos, anim’ apartenos

Al Zeŭso potenca,—kaj tiam

Jam Ter’ ĝian korpon alprenos.

Kaj vi, ho, de Zorgo Diino,

Ĝin povas posedi ĝis morto!…»

Mi pensas, ke tia difino

Similas al homa la sorto?…

Li estas krimulo!… Mallevis li kapon,

Pri vivo pasinta pensante,

Malsupren al brovoj surŝovis li ĉapon,

Kaj iras, per ĉenoj sonante…

Vi pensas, kredeble, ke estas li homo?

Ho, vane! ĝi estas malvero:

Li estas nur ia vivaĵo sen nomo,

Cifero, «dektria numero»…

Piedojn kaj manojn katenoj turmentas,

Animon plenigas doloro,

En korpo malsana malvarmon li sentas,

Sopiron grandegan en koro.

Li forte laciĝis, ripozi li volas,

Kaj jen li sidiĝas sur tero…

«He, vi!… sonas krio: vi ree petolas?!…

Vin levu, «dektria numero»!

Kaj ree li paŝas, per ĉenoj sonante,

Kaj ree sopiras sen fino,

Pri celo de sia vojaĝo pensante,

Pri domo, infanoj, edzino…

Rapide traflugas en lia memoro

Pentraĵoj de vivo mizera…

Kaj ree en korpon penetras doloro,

En koron—turmenta infera!…

En malliberejo malluma, malpura,

Senkulpe ŝlosita li estis,—

Kaj tie en stato malbona, terura

Kvin jarojn longegajn li restis!

Li jam humiliĝis al juĝo malvera,

Kaj nur liberiĝon avidis,—

Sed vane: subite lin sorto severa

Denove kruele jeridis…

En malliberejo fariĝis ribelo,—

Al ĝi ankaŭ lin oni igis…

Sed oni neniom aliris ol celo,

Por ĉiam nur sin pereigis…

Kaj jen rezultato!… Mallevis li kapon,

Pri vivo pasinta pensante,

Malsupren al brovoj surŝovis li ĉapon,

Kaj paŝas, per ĉenoj sonante.

Vi kredas sendube, ke estas li homo?

Ne kredu,—ĝi estas malvero:

Li estas nur ia vivaĵo sen nomo,

Cifero, «dektria numero»…

En senviva arbaro vivas brava anaro

Da rabistoj kun sia hetmano.

Li, ankoraŭ junulo, estas glora bravulo

Kaj jam tenas potencon en mano.

Ĉiuj multe lin timas, lian saĝon estimas,

Lian vivon zorgeme prigardas,

Li-do estas severa, malkontenta, kolera,

Kaj rabistojn fiere rigardas.

En pasinta somero li kun muta kolero

Patran domon forlasis por ĉiam,

Kredi veron li ĉesis, sanktan Dion forgesis,

Kaj rabisto fariĝis de tiam.

Li el mondo forkuris kaj solene li ĵuris

Senkompate forvenĝi homaron,

Kaj kun tiu ĉi ĵuro kruelega, terura,

Li foriris senvivan arbaron.

En arbaro sur fundo de kavego profunda

Lin okaze rabistoj renkontis:

Forkurinto mizera kun konfido sincera

Lian sorton al ili rakontis.

Lin rabistoj komprenis kaj tuj mem lin alprenis,

Kiel membron de bando ilia,

Sed tre baldaŭ bandano mem fariĝis hetmano,

Komandanto de aro malpia.

Li, kruela, kuraĝa, kvazaŭ besto sovaĝa,

Al pasantoj kuradis renkonte,

Kaj, kaptante oferon, ĝin ĵetadis sur teron

Senkompate, senkore, senhonte.

Eĉ rabistoj malvarmaj iafoje kun larmoj

Kruelecon hetmanan rigardis,

Sed, ĉe vido de brilo sur lakita tranĉilo,

Ion diri al estro sin gardis.

Foje unu bandano pri senkulpa infano

Senkompatan hetmanon ekpetis,

Sed per propra lin mano tuj mortigis hetmano

Kaj al hundoj por manĝo forĵetis…

Lin jam serĉis polico, kaj kun lerta malico,

Grandan monon promesis al tiu,

Kiu vivan lin trovos, aŭ mortigi nur povos,

Sed lin trovis, mortigis neniu.

Longe vagis sen baroj en senvivaj arbaroj

Nekaptebla hetmano kuraĝa,

Kaj mokeme nur ridis, kiam aŭdis aŭ vidis,

Ke lin serĉas polico sensaĝa.

Unu fojon lin trovis kaj mortigi eĉ provis

Du tro lertaj, kuraĝaj soldatoj,

Sed hetman’ ilin ligis kaj kun si veturigis

En tendaron de siaj kunfratoj.

Malfeliĉaj kaptitoj estis forte vergitaj

De hetmano en densa arbaro,

Kaj post tiam bandanoj kun katenoj sur manoj

Ilin sendis kun rid’ al estraro.

Kaj estraro kolora en indigno sincera

Nepre kapti krimulon intencis:

Kun decido tiela kontraŭ bando ribela

Ĝi regulan militon komencis.

Kaj subite arbaro, ĉirkaŭita per baro

El soldatoj tre bone armitaj,

Estis tute simila je grandega kaptilo

Kun bestegoj en ĝi enŝlositaj.

Al rabistoj kaptitaj venis spertaj senditoj

Kun propono de plena pardono,

Se nur ili sen vorto humiliĝos al sorto

Kaj hetmanon fordonos pro mono…

—Nu, amikoj-kunfratoj, nin ĉirkaŭis soldatoj,

Diris brava hetmano fiera:

—Humiliĝu al sorto, ĉar minacas vin morto,—

Mi ĝin diras el koro sincera!

—Mi konsilas vin cedi, ĉar ne povas mi kredi,

Ke vi estas kapablaj al grando…

Ekrigardu, kunfratoj: en arbaro soldatoj

Nin ĉirkaŭis de rando ĝis rando.

—Vin soldatoj mortigos, aŭ po unu kunligos

Kaj eltrenos el via arbaro,

Sed se vi nur deziros, vi liberaj eliros

Kaj kun mono el tiu ĉi baro…

—Nu, malpiaj bandanoj, jen al vi miaj manoj

Senarmitaj kaj jam sendanĝeraj:

Ligu ilin sen timo, kaj kun gaja animo

Iru for el arbaro liberaj!…

Lin respondis neniu,—sed en brusto de ĉiu

Frapis koro per sento kolera…

—Vi obstine silentas? Ĉu kun mi vi konsentas?—

Diris ree hetmano fiera.

Kaj tuj mem sonis krio: «nin devigos nenio

De hetmano foriri perfide!

Ni hetmanon estimas, ni danĝeron ne timas!

Ni batalon deziras avide!…»

Kaj senditoj kaptitaj estis tuj disŝiritaj

De rabistoj kun krio sovaĝa…

Tiam juna hetmano kun tranĉilo en mano

Proksimiĝis al bando kuraĝa.

Jen li ĉapon formetis, ĝin sur teron li ĵetis

Kaj per brusto ondanta enspiris:

Kaj memfide, kun vido de kuraĝa decido,

Al rabistoj solene li diris:

—Venis tempo fatala de kruela batalo:

Ni atendas aŭ venkon, aŭ morton,

Nin danĝero minacas, kaj al vi mi donacas

Mian kapon, kaj koron, kaj forton!

—Sed mi kredas, kolegoj, ke eĉ grandaj nubegoj

Da soldatoj kun trafaj pafiloj

Nun disflugos por ĉiam kaj batalos neniam

Kontraŭ niaj brilantaj tranĉiloj!…

Kun konfido anima kaj kun ĝojo senlima

Lin salutis rabistoj—kunfratoj:

«Vivu estr’ estiminda! Vivu frato aminda!

Forpereu malnoblaj soldatoj!…»

Kaj en nokto senstela tuta bando ribela

Sian neston malluman forlasas…

Rampas ventre kunfratoj, kaj simile je katoj

Ili mute, senbrue trapasas…

Jen ekpafo trasonis… bando tuj ĝin ekkonis:

Por komenco ĝi estas signalo…

Kaj rabistoj atakas: pafas, tranĉas kaj hakas…

Komenciĝis kruela batalo!..

Kiel iaj demonoj saltas lertaj friponoj,

Eksvingante per akraj tranĉiloj…

Kaj batalon bruantan, homan sangon fluantan

Kaŝas nokto sub nigraj flugiloj…

En mateno-do frua estis ĉio senbrua,

Hele suno suriris brilanta…

Sed ĝi sangon ekvidis, kaj foriri rapidis

Sin kovrinte per nubo fluganta…

Kaj en tuta ĉielo tuj fariĝis ribelo:

Fulmotondro eksonis kolere,

Nigraj nuboj ekbruis kaj pluvego ekfluis,

Pri mortintoj plorante sincere…

Kaj per larmoj naturaj homaj agoj teruraj

Estas iom post iom lavataj…

Nur sur loko fatala, kie estis batalo,

Restos longe skeletoj soldataj…

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

Multaj jaroj forpasis. Jam hetmano forlasis

Sian bandon kaj sian metion.

Li senfine sopiris, en dezerton foriris,

Kaj en ĝi rememoris li Dion.

Lia vivo sencela, malprudenta, ribela

Elpentriĝis en lia memoro:

Ĉiam vivis li krima kun malpura animo,

Sen espero, sen kredo en koro.

Nun malpia krimulo jam ne estas junulo,—

Baldaŭ venos jam morto severa,

Poste—juĝo de Dio… Lin pravigos nenio,

Ĉar ne kredis li, vermo fiera!…

En senlima sopiro lin vizitis deziro

Formortigi sin mem, kiel hundon…

Kun decido tiela en animo ribela

Li eniris kavegon profundan.

Lia mano tremanta kun tranĉilo brilanta,

Jam sin levis al gorĝo sulkita…

Unu movo de mano—kaj por brava hetmano

Estus ĉio por ĉiam finita!…

Sed subite formetis li tranĉilon kaj ĵetis

Ĝin rapide kun forto sur teron:

Li eksentis kun ĝojo je unua nur fojo

En mizera animo esperon…

Li de ĝojo ekploris, ĉar li tuj rememoris,

Ke li povas formorti kun gloro:

Lia vivo rompita estas alte taksita

De estraro per multo da oro…

Li ekĝemis facile, al ĉielo humile

Siajn manojn li pie etendis,

Kaj kun kredo kreskanta al Potenca Juĝanto

Sian preĝon unuan li sendis.

Tiu preĝo sincera por hetmano fiera

Estis ĝusta saniga balzamo:

Nun, anstataŭ sopiro, lin vizitis deziro

De reveno al bono, al amo…

Kaj terura rabisto al malriĉa botisto

Venas nokte kun stranga propono:

«Vi fortike min ligu kaj en urbon venigu,

Kaj ricevos vi multe da mono.»

Malriĉulo ekmiris: «ĉu ne estas, li diris,

Vi freneza, amiko amata?!»

—Ne, mi estas en sano,—sed mi estas hetmano

De rabistoj, krimulo sciata…

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

… Jen en mezo de placo, kiel morta minaco

Por senkoraj scivolaj vidantoj,

Staras alta Pendingo, ĉirkaŭita per ringo

De senmovaj policaj gardantoj.

Kaj subite murmuro de nevola teruro

Sonis brue en popolamaso:

Sur pendinga submeto kun feliĉa rideto

Maljunulo aperis malgrasa…

Jen per mano tremanta kun kateno sonanta

Sanktan signon de kruco li faris,

Kaj kun vido trankvila en vizaĝo humila

Sin al morto kruela preparis.

Oni donis signalon… Kaj en maŝon fatalan

Estas kapo grizhara metita…

Kelkaj movoj malfortaj, konvulsioj postmortaj,

Kaj spektaklo jam estas finita!…

El bluaĵo ĉiela lumas suno tre hela

Per radioj varmegaj brilantaj…

Ĉio estas silenta, ĉio estas kontenta,

Kaj senbrue disiras vidantoj…

Sur strato promenas gravega sinjoro:

Li ĵus fortagmanĝis, kaj iras kontenta,

Kun plena ventrego, kun ĝojo en koro,

Senzorga, trankvila, fiera, sensenta.

Subite al li knabineto aliras.

Malgrasa ŝi estas, en vesto malriĉa,—

Plorante, ŝi manon etendas kaj diras:

«Ho, donu almozon al mi, malfeliĉa!»

—For, for, abomena, senhonta knabino!

Labori vi devas, almozon ne petu!…

Vin sendis, kredeble, malĉasta patrino

Por ke je almozo vi brandon aĉetu?

«Ho, ne, estimata, aminda sinjoro!

Patrino… ho, mia karega patrino!

Ŝi, eble, jam mortis en tiu ĉi horo,…

Malsana ŝi estas… —Ne, truda knabino,

Foriru, foriru! Al via rakonto

Ne kredas mi tute: ĝi estas malvera.

For, for! ne mensogu! Al vi estas honto

Pasantojn trompadi per vido mizera!…»

Kaj ree promenas gravega sinjoro

Kun plena ventrego, kun vido kontenta,

Kun nigra animo, kun ĝojo en koro,

Feliĉa, trankvila, fiera, sensenta…

Ne pepadu, najtingalo,

En mateno frue,

Ne pepadu, malgrandeta,

Sub fenestr’ proksime…

Via kanto estas bela,

Vi bone kantadas,

Vi, feliĉa, jepariĝis

Kaj nesteton havas.

Mi, mizera, malfeliĉa,

Sen nesto, sen paro,—

Kaj ne povis mi en mondo

Kun ĝojo kantadi.

Flugu, kantu vi al tiuj,

Kiuj bone vivas:

Ili de kantado via

Multe amuziĝus.

Sed al mi kantado via

Bruston nur disŝiras.

Koron pikas, kaj animon

Turmentas senfine!…

Strigo—birdo por mi restu:

Ĝi ploras, ne kantas…

Ploru, strigo, kaj ĝemegu,

Morton al mi voku!…

Ho, frosteto kara,

Rusa vi bravulo!

Iras vi en gantoj

Kaj en fela ĉapo!

Ho, frosteto kara

Kun vangetoj ruĝaj!

Korpon vi frostigas,

Sed anim’ varmiĝas!

Ĉu frostet’ memoras,

Kiam kun knabino

Sur glitveturilo,

Kvazaŭ birdo, flugis

Mi en nokt’ malluma?

Kaj al mi mallaŭte

Ŝi kun am’ murmuris:

«Vi frostiĝis, kara?

Apud mi kuŝiĝu,

Mi vin tuj varmigos!…»

Pelton ŝi malfermas,—

Kaj ĉe blanka brusto

Bone mi varmiĝas!…

Ŝiaj okuletoj

Fajreretojn ŝutas,

Kaj vangetoj ŝiaj

Kvazaŭ flamo brulas,—

Mia fajra koro

Ankaŭ ekbruliĝas…

Ho, frosteto kara,

Rusa vi bravulo,

Ja por mi vi ĉiam

Estis frat’ aminda!

Profite en urbo sekalon vendinte

Kaj monon por ĝi ricevinte,

Antono reiris kun ĝojo

Al hejmo. Subite sur vojo

Rabistoj duope al li alŝteliĝis…

De ili forkuri rapide li penis,

Sed ili lin kaptis, kaj monon deprenis,

Kaj poste, lin mem mortiginte, foriĝis.

Lasinte arbaran densejon,

Rabistoj eniris drinkejon.

Al ili mastro brandon donas,

Kolbason, ŝinkon li proponas…

Sed unu rabisto al mastro rediras:

«Vi estas sendube tre granda pekulo,—

Je via propono senfine mi miras!…

Forgesis pri tio vi, senprudentulo,

Ke fasto hodiaŭ ja estas,—

Ĝi sankta por ni ĉiam restas…»

. . . . . . . . . . . . .

Ĉu ne ekkonas vi, legantoj,

Vin mem en tiuj ĉi fastantoj?

Ĉevalon sian li purigis,

Estante forte kolerega,

Kaj diris: «min diabl’ devigis

En loko loĝi malbonega!

Ni ĉiam tie ĉi restadas

En turka kvazaŭ batalado:

Nur solan supon ni manĝadas

Kaj eĉ ne pensas pri drinkado.

Kaj mastro tie ĉi malbona,

Malbonan havas li edzinon…

Nek via skurĝ’, nek vorto bona

Admonas tie ĉi virinon!..

Jen urbo Kiev! lando kia!

En buŝon falas mem buletoj,

Kaj vinon havas domo ĉia,—

Kaj kiaj tie virinetoj!…

Ne estas eĉ domaĝ’, je Dio,

Sin mem pro ili pereigi!…

Malbone estas nur per tio…»

—Per kio? Volu min sciigi!—

Kaj li komencis plibonigi

Lipharon. «Eble ne timulo—

Li diris—estas vi, sed igi

Vin miri povas mi—spertulo.»

«Aŭskultu: regimento nia

Ĉe Dnepro larĝa enlokiĝis.

Mastrino estis bona mia,

Kaj tombon ŝia edz’ foriĝis.

Kun ŝi mi baldaŭ amikiĝis;

Ni vivis pace, tute bone,

Al mi Mario humiliĝis,

Ne diris vorton eĉ malbone.

Se mi malsobra estis tute,

Ŝi mem min zorge kuŝigadis;

Ŝi ĉiam pace, sendispute

Je ĉio tuj mem konsentadis

Feliĉan vivon mi pasigis,

Kaj longe tiel vivus eble,—

Sed jen subite ĵaluzigis

Min io,—mem diabl’ kredeble.

Mi pensis: kial baptanino

Sin levas nokte? Kiu volas?

Tre juna estas ŝi virino

Kaj tial, eble, ŝi petolas!…

Mi observadi ŝin intencis.

Jen foj’ ne dormis mi (en korto

Jam estis nokto, kaj komencis

Bruegi vent’ kun granda forto).

Kaj vidas mi: ŝi forrampetis

De forno, prenis ŝi karbeton,

Min tre facile pripalpetis

Disblovis apud forn’ fajreton;

Ŝi ekbruligis kandeleton,

Kun ĝi angulon ŝi foriĝis,

De tie prenis boteleton,

Sur balailon ŝi sidiĝis,

Ŝi senvestiĝis, kaj sorbinte

El boteleto, ŝi tra tubo,

Sur balailo sidiĝinte,

Tuj malaperis, kvazaŭ nubo!

«Ŝi eble estas sorĉistino»,

Mi pensis, kaj de forn’ rapidas,

Por vidi sorĉon de virino;

Kaj jen mi boteleton vidas.

Mi flaris: ia acidaĵo…

Mi plankon verŝis el botelo:

Forflugis—kia mirindaĵo!—

Kaj forna forko kaj sitelo!

Sub benko katon mi ekvidis,

Sur ĝin mi ŝprucis el botelo:

Ĝi ternis tuj kaj ekrapidis

Subite fornon post sitelo.

Sur ĉion ŝprucis sen kompato

Jam mi per tuta forto mia,—

Kaj ĉio: tablo, benko, pato

Forflugis unu post alia.

Al ili mi ne volis cedi,—

Kaj trinkis mem per unu fojo

Restaĵon… Ĉu vi povas kredi?

Mi ekaperis tuj en vojo:

Mi flugis,—kien? mem ne sciis,

Kun forto tranĉis nur aeron,

Al steloj mi: «pli dekstren» kriis…

Kaj jen ekfalis mi sur teron.

Jen mont’. Sur ĝi kaldronoj bolas.

Kaj oni faras ian ludon:

Kantadas, fajfas kaj petolas,

Kun granda ran’ edzigas judon.

Mi kraĉis… Flugas jen Mario:

«For! hejmen kuru, petolulo!

Vin oni tuj formanĝos!..»—Kio?!

—Nu, mi ne estas timemulo:

Vi ne kriegu! Kie vojo

Al hejmo estas?—«Jen sidiĝu

Sur fornan feron,—kun malĝojo

Respondis ŝi,—kaj tuj foriĝu!…»

—Vi volas, ke husar’ sidiĝu

Sur fornan feron?! Baptanino,

Mi petas vin, ne freneziĝu,

Ne estu vi malsaĝulino!…

—Ĉevalon!… «Prenu, malsaĝulo!»

Ŝi efektive diris veron:

Jen antaŭ mi ĉeval’-bravulo

Per hufo forte batas teron.

Sidiĝas mi kun brava vido

Sur ĝin kaj trovi bridon penas,

Sed vane! Rajdas mi sen brido—

Kaj tuj.. al forno mi alvenas.

Kaj jen mi tion saman vidas…

Ĉevalo tute jam forestas,

Kaj mi sur benko rajde sidas:

Jen kia strang’ okazo estas!»

Kaj li daŭrigis plibonigi

Lipharon. «Eble ne timulo,—

Li diris,—estas vi, sed igi

Vin miri povas mi—spertulo.»

Damon’ unu fojon mallaŭte trairis

Kun akra tranĉilo sub bask’ al tirano—

Al Dionisio,—sed unu gardano

Lin kaptis subite. Tiran’ al li diris:

«Pro kio al mi vi, bastardo, aliris?»

—Mi sanktan promeson ekvolis plenumi…—

«Krimulo! mi tuj vin ordonos krucumi!»

—Jam longe al morto mi estas pretita,

Kaj, kredu, ne diros mi eĉ unu vorton

Pro mia pardono, ĉar havas mi forton,

Por morti sur kruco; sed se inklinita

Vi estas al bono,—ho, estu donita

Al mi kelka tempo, por fraton edzigi,—

Ĉe vi—do mi povas amikon restigi.—

Kruele ekbrilis tirana rigardo,

Kaj jen li eldiris post kelka silento:

«Tre bone, kun tio mi estas konsenta;

Sed bone vi tamen memoru, bastardo,

Ke vian amikon mi tenos sub gardo

Ne pli, ol tri tagojn,—kaj poste li mortos,

Al vi li per tio pardonon alportos.»

Al sia amiko Damono alvenis

Kaj diris: «tiran’ min aljuĝis krucumi,

Ĉar volis mi sanktan promeson plenumi…

Kaj mi nur tri tagojn ricevi elpenis

Por fraton edzigi…» Kaj li ĉirkaŭprenis

Amikon kaj petas: «Ho, restu, karulo,

Vi por garantio ĉe malbonegulo!»

Amiko volonte konsentis, kaj restis

En malliberejo li por garantio,

Kaj tuj liberigis Damonon per tio…

Damono edziĝon de frato forfestis,

En tria mateno tre frue sin vestis

Kaj vojon rapidas, malfrui timante

Kaj ĉiam pri sia amiko pensante…

Subite tre forta ventego fariĝis,

Kaj tondro, kaj fulmo, kaj granda pluvego;

Pli forte, pli brue koleras ventego,—

Kaj jen riveretoj de mont’ ekruliĝis,

Riveron plenigis, kaj ĝi ekondiĝis…

Damono al ponto rapidas de monto,—

Kaj vidas, ke estas rompita jam ponto.

Li vagas sub pluvo sur bord’ de rivero,

Kaj tre malproksime li vidas dometon;

Li krias, li vokas, li petas ŝipeton,

Sed vane,—neniu ĉar kun malespero

Ekvolos batali kun brua rivero…

Kaj baldaŭ rivero jam aliformiĝis:

Je maro ĝi larĝa simila fariĝis.

Kaj jen lian koron plenigis doloro—

Li ploras, antaŭen li manojn etendas,

Kaj preĝon varmegan al Zeŭso li sendas:

«Kompatu!—li petas kun granda fervoro—

Kaj min ekrigardu kun dia favoro!

Se al Sirakuzoj vi min ne alportos,

Ho! mia amiko senkulpe ja mortos!»

Sed vane kompaton de Zeŭso li petas:

Ventego, kaj ondoj, kaj pluv’ ne ĉesiĝas,

Sed ĉiam pli fortaj, teruraj fariĝas,—

Kaj tempo forpasas… Damono formetas

De si sian veston, kuraĝe sin ĵetas

En bruan riveron kaj naĝas, tranĉante

Per brusto nur ondon, kun mort’ batalante…

Kaj jen li jam estas sur bordo,—elŝiris

Sin mem li el brakoj teruraj de morto,

Kaj multe dankem’ al favoro de sorto

Rapidas li plu… Sed subite eliris

El granda arbaro rabistoj. Aliris

Al ili Damono,—kaj ili malpace

Ĉirkaŭis lin tute, rigardas minace.

«Ho, kion vi volas, krimuloj?—li diris—

Ankoraŭ ne scias, friponoj, vi tion,

Ke, krom ŝarĝa vivo, mi havas nenion,—

Sed vivo ne estas jam mia!» Li iris

Al ili, de unu bastonon elŝiris,

Per ĝi li eksvingis, kaj tri formortigis,

Aliajn—do ĉiujn facile forigis.

Sed suno post pluvo varmege bruligis

Migranton, kaj tute li perdis jam forton,

Kun granda teruro atendis li morton,—

Kaj preĝis li Zeŭson: «vi min liberigis

El ondoj bruegaj, de mi vi forigis

Rabistojn,—ĉu tie ĉi devas suferi

Mi vane kaj morti, amikon oferi?!…»

Kaj—kio-do?—ŝajnas al li, murmuretas

Ne tre malproksime malgranda rivero:

Rapide sin turnas al ĝi kun espero

Damono—kaj vidas, ke fonto fluetas.

Al ĝi superforte li tuje vagetas,

Soifon brulegan kun ĝoj’ kvietigas

Kaj korpon malsanan en ĝi refreŝigas

Jam suno varmega majeste subiras

Kaj ombroj longegaj kuŝiĝas sur tero:

Tre baldaŭ jam venos trankvila vespero.

Sur vojo al urb’ du migrantoj jen iras,

Damono—do ilin sur voj’ preteriras.

Migrantoj parolas, Damono aŭskultas

Kaj aŭdas: «nun lin oni jam ekzekutas!…»

Tumulto piedojn al li flugiligas,—

En lia animo—senfinaj teruroj…

Kaj jen Sirakuzoj! Nur suprojn de turoj

Malalta jam suno facile origas:

Jam estas vespero!… Kaj li rapidigas

Ankoraŭ pli paŝojn,—kaj vidas—en strato

Renkontas lin lia servant’ Filostrato.

—Revenu, ĉar ĉio jam estas finita!

Li diris malgaje:—en urbon ne iru,

Mi petas vin, el Sirakuzoj foriru!

Li estas jam al ekzekuto metita.

Li kredis ĝis fin’, ke li estos trompita

Neniam de sia amik’, kaj nenio

Lin povis devigi ne kredi je tio…—

«Ho, se jam malfrui al mi estas sorto,

Kaj se mi ne povas de mort’ liberigi

Amikon, mi devas min ankaŭ mortigi:

Tirano ne diru, ke kuris de morto

Mi nur dank’ al mia anima malforto!

Al vi mian vivon volonte mi cedas,

Sed sciu, ke homoj kaj amas, kaj kredas!…»

Vespere Damon’ Sirakuzojn eniras

Kaj vidas, ke kruco sur placo jam staras,

Kaj oni jam tute amikon preparas,

Por lin ekzekuti… Kun forto traŝiras

Amason popolan Damono kaj diras:

«Mi morton deziris de Dionisio,—

Mi estas krimulo, li—nur garantio!»

En granda mirego popol’ silentiĝas…

En ĝojo amikoj tuj sin ĉirkaŭprenas,

Kaj ploras,—pri kio—neniu komprenas,

Sed larmoj el ĉiuj okuloj ruliĝas…

… Minaca tirano pri ĉio sciiĝas;

Li je amikeco tiela tre miras

Kaj verajn amikojn li vidi deziras.

Kaj jen ili venas. Kun vido afabla

Tirano renkontas amikojn kaj diras:

«Vi tute min venkis, senfine mi miras!…

Mi estas ankoraŭ por amo kapabla,

Kaj se mi ne tute al vi malagrabla,

Permesu al mi, ke en ligo mi via,

Amikoj varmegaj, por vi estu tria!»

Ni estas rajtigitaj urbon gardi,

Sed, ŝajne, ni nenion havas fari:

Malplena—Moskvo, ĉar post patriarko

Al monaĥejo eĉ popol’ ekiris.

Per kio, pensas vi, finiĝos ĉio?

Per kio? Tre facile estas scii:

Popolo krios kaj ankoraŭ ploros,

Boris ankoraŭ, kvazaŭ malsobrulo

Ĉe brando, eksulkiĝos tre malmulte,

Kaj, fine, dank’ nur al favoro sia,

Humile preni kronon li konsentos,

Kaj poste—poste li komencos regi

Denove, ree.

Sed monat’ jam pasis,

Dum li en monaĥejo kun fratino

Forlasis tute, ŝajne, mondan vivon.

Nek patriarko, nek bojaroj noblaj

Ĝis nun lin kun sukceso konvinkadis;

Aŭskultas li nek larmajn admonadojn,

Nek varmajn petojn, nek ploregojn Moskvajn,

Nek voĉon eĉ de Granda Konsiliĝo.

Fratinon lian oni vane petis,

Ke ŝi Boris’on benu por reĝado;

Je li simile, monaĥin’-reĝino

Fortika estas kaj neelpetebla.

Boris, videble, ŝin al tio igis.

Nu, kio estos, se reganto vere,

De zorgoj regnaj forte lacigita,

Ne prenos tute tronon senpotencan?

Vi kion diros?

Diros mi, ke vane

Verŝiĝis sango de infan’-reĝido,—

Kaj diros, ke Dimitrij povus vivi.

Terura estas krimo!… Sed ĉu vere

Boriso pereigis lin?

Sed kiu?

Sed kiu Ĉepĉugov’on subaĉetis?

Kaj kiu ankaŭ sendis Bitjagovskij’n

Kun Kaĉalov? Ugliĉon tuj sendita

Sur lok’ esplori tiun ĉi aferon,

Postsignojn freŝajn tie mi eltrovis:

Ja, tuta urbo estis atestanto,

Urbanoj ĉiuj tre konsente diris;

Kaj, reveninte, mi per unu vorto

Krimulon povus tute pereigi.

Kaj kial do vi lin ne pereigis?

Li, mi konfesas, tiam min konfuzis

Per sia aroganta trankvileco;

Li min rigardis tiam kvazaŭ prava:

Min pri detaloj multe li demandis,—

Kaj jen al li ripetis sensencaĵon

Mi tiun saman, kiun li deziris.

Malbone, princo.

Kion do mi farus?

Al Teodoro ĉion dirus eble?

Sed ĉiam ĉion aŭdis li kaj vidis

Per aŭdo kaj rigardo Godunova:

Se tute mi certigus lin je ĉio,—

Boriso lin je mala ekcertigus,

Kaj poste oni, eble, min forsendus

Kaj tiam, kiel ankaŭ mian onklon,

Min eĉ sufokus en malliberejo.

Ne fanfaronas mi, sed se okazus,

Nenia ekzekuto min timigus;

Mi—ne timulo, sed—ne malsaĝulo,

Kaj mi ne volas vane preni maŝon.

Terura estis krimo!… Sed kredeble

Jam pento turmentadas mortiginton,—

Kaj certe sango de infan’ senkulpa

Malhelpas lin, ke tronon li alprenu.

Transpaŝos; li ne estas tre timema!…

Honoro granda estos por Rusujo!

Tataro, sklav’, bofrato de Maluto,

Krimulo, en anim’ ekzekutisto,

Akceptos kronon, sceptron Monomaĥan!…

Ne glora estas li,—ni—multe pli!…

Mi pensas, jes.

Ja Ŝujskij, Vorotinskij…

Ĉu scias vi? naturaj estas princoj.

Naturaj, kaj devenas de Rjuriko.

Aŭskultu, princo,—ni ja havas rajton

Heredi Teodoron.

Eĉ pli multe,

Ol Godunov.

Ja efektive!

Vidu:

Se Godunov ruzadi ne forlasos,

Komencu ni popolon ekscitigi,

Foriru ili tute de Boriso:

Da princoj propraj ili multe havas

Kaj tial povas kiun ajn elekti.

Ni estas multaj, idoj de Rjuriko,

Sed estas van’ batali kun Boriso!

De ni popolo tute malkutimis,

Forgesis, ke ni estas Rjurikidoj,

Ĉar longe ni jam restas sen provincoj

Kaj longe nur al reĝoj ni servadas,—

Sed li popolon tutan jam ensorĉis

Per amo, per timigo kaj per gloro.

Kuraĝos li, sed ni… Silentu! Vidu:

Popolo iras reen en senordo,—

Ni kuru, kaj sciiĝu, ĉu jam fino?…

Neelpetebla! Li de si forpelis

Bojarojn ĉiujn, pastrojn, patriarkon.

Malsupren ili tute vane falis;

Brilanta trono forte lin timigas.

Ho, Dio mia! Kiu nin regados?

Malĝojo estas!

Jen sekretario,

Eldiros li decidon magistratan.

Silentu! Jen sekretario diras;

Aŭskultu!…

Granda Konsiliĝ’ decidis

Ankoraŭ lastan fojon sin returni

Al malĝojega koro de reganto:

Denove morgaŭ sankta patriarko,

En Kreml’ farinte plej solenan preĝon,

Antaŭirata per standardoj sanktaj,

Kun ĉiuj sanktfiguroj Dipatrinaj,

Ekiros,—kaj kun li bojaroj ĉiuj,

Nobeloj multaj, elektitaj homoj

Kaj loĝantaro Moskva ortodoksa,—

Ni ĉiuj iros kaj reĝinon petos,

Ke ŝi kompatu nian orfan Moskvon

Kaj ŝi Borison benu por reĝado.

Vi iru nun kun Dio viajn domojn

Kaj preĝu,—flugu al ĉielo sankta

Fervora preĝo de ortodoksuloj.—

Eniris ili de reĝin’ ĉambreton;

Boris eniris kaj bojaroj noblaj

Kun patriarko.

Kio do?

Ankoraŭ

Obstinas li; espero tamen estas.

Ne ploru! Nu, silentu, ĉar vin lupo

Tuj prenos kaj formanĝos! Nu, silentu!

Ĉu ni ne povas trans barilon rampi?

Ho, ne! Malvaste estas eĉ en kampo,

Ne sole tie! Baroj kaj tegmentoj,

Etaĝoj ĉiuj de preĝeja turo,

Kupoloj ĉiuj kaj eĉ ĉiuj krucoj

Pleniĝis je popolo.

Estas bone!

Sed kia bruo estas!

Jes… Aŭskultu!

Popol’ ekkriis; kvazaŭ ondoj falas

Popolaj vicoj… jen ankoraŭ! Frato,

Jam nia estas vico: nu, genuu!…

Kompatu, nia patro! Nin potencu!

Ho, reĝu, patro!

Kial oni ploras?

Ne scias mi! Bojaroj, eble, scias

Nur bone tion.

Kial vi ne ploras?

Jam oni devas plori nun!… Jen lupo!

Ploregu tuj! (Infano ploras.)

Tre bone!…

Ĉiuj ploras—

Ni ankaŭ kio?

Mi ne havas larmojn.

Ankoraŭ kio?

Ĉu mi povas scii!…

Li prenis kronon! Tute li konsentis!

Li estas nia! Vivu, reĝ’-Boriso!

Ho, sankta patro kaj bojaroj noblaj!

Animo mia estas malkovrita:

Vi ĉiuj vidas, ke mi prenas sceptron

Kun granda timo kaj kun humilego.

Tre malfacila estas devo mia!

Heredas mi potencojn Iohanajn,

Heredas ankaŭ mi anĝelon-reĝon!…

Sanktulo vera, mia patr’ potenca!

Ekvidu larmojn de fidelaj sklavoj,

Kaj sendu vi al tiu, kiun amis,

Kaj kiun tie ĉi vi ekaltigis,

Sanktegan vian benon por reĝado:

Ke regu mi popolon mian glore,

Ke estu mi kaj justa, kaj bonega.

Al mi vi helpu nur, bojaroj gloraj,

Kaj servu, kiel vi al li servadis,

Ankoraŭ kiam kune ni laboris

Por bono de popolo nia Rusa.

Neniam ni je nia ĵur’ perfidos.

Nun iru kaj salutu ni jam ĉerkojn

De formontintaj potenculoj Rusaj,

Kaj poste—tutan vi popolon voku

Festenon fari,—voku tute ĉiujn:

Je ĉiuj mi senfine estos ĝoja.

Divenis vi.

Sed kion?

Vi memoras?

Ne longe?…

Ne, nenion mi memoras.

Sed kiam ja popol’ knabinan kampon

Ekiris…

Nun ne estas temp’ memori;

Konsilas mi forgesi iafoje…

Cetere tiam per mallaŭdo ŝajna

Deziris mi nur vin malmulte provi,

Deziris mi ekscii viajn pensojn;

Sed jen popolo jam salutas reĝon—

Foreston mian povas li rimarki,

Mi sekvu lin. (Li foriras.)

Ho, ruza kortegulo!

Ankoraŭ unu lasta nur rakonto,—

Kaj mia jam kronik’ finita estos;

Kaj mi plenumos devon, kiun Dio

Al mi ordonis. Dio min ne vane

Devigis longe tie ĉi vivadi

Kaj legi min kaj skribi ekinstruis:

Monaĥo ia laborema iam

Laboron mian tre fervoran trovos,

Bruligos, kiel mi, li lampon sanktan,

Kaj de kroniko polvon forskuinte,

Rakontojn miajn verajn li transskribos,—

Ke sciu idoj de ortodoksuloj

Pasintan sorton de patruja lando,

Ke reĝojn siajn grandajn rememoru

Por laborad’, por bono kaj por gloro;

Kaj por pekado, por mallumaj krimoj

Humile Dion pardoneman preĝu.

En maljuneco mi denove vivas;

Pasinta ree antaŭ mi trapasas…

Ĉu longe fluis ĝi, je agoj plena,

Ondante, kvazaŭ granda oceano?

Ĝi estas nun silenta kaj trankvila:

Malmulte da personoj mi memoras,

Malmultaj ankaŭ vortoj min atingas,— —

Alia do—pereis senrevene!

Sed tago estos tuj, forbrulas lampo…

Ankoraŭ unu lasta nur rakonto. (Skribas.)

Denove tio sama! Trian fojon!

Ho, sonĝo malbenita!… Jen li sidas

Kaj ĉiam skribas antaŭ lamp’,—videble

Okulojn tutan nokton li ne fermis.

Tre amas mi trankvilan vidon lian,

Precipe kiam pri pasintaj jaroj

Kronikon sian skribas li; mi ofte

Diveni provis, kion li priskribas:

Ĉu pri regad’ malluma de tataroj?

Ĉu pri ekzekutadoj de Johano?

Ĉu pri popola brua konsiliĝo?

Ĉu pri patruja gloro? Tute vane!

Nek en rigardoj, nek sur lia frunto

Tralegi oni povas liajn pensojn;

Kaj ĉiam vid’—humila kaj majesta…

Sekretario griza tiel same

Trankvile vidas kulpajn kaj senkulpajn,

Egale aŭdas bonon kaj malbonon,

Kaj nek kompaton, nek koleron scias.

Ĉu vi vekiĝis, mia frato?

Benu,

Min, sankta patro mia.

Dio benu

Hodiaŭ vin, kaj ĉiam, kaj eterne.

Vi ĉiam skribis kaj ne dormis tute,

Kaj mian koron longe pekaj revoj

Turmentis, kaj diablo min konfuzis.

Mi sonĝis, kvazaŭ per ŝtuparo kruta

Mi turon venis,—kaj de alta pinto

Ekvidis Moskvon, kvazaŭ formikejon;

Sur plac’ malsupre estis multaj homoj,—

Kun rido ili ĉiuj min montradis;

Kaj mi timegis, kaj mi hontis kune,—

Kaj falis mi rapide kaj vekiĝis…

Tri fojojn tion saman mi sonĝadis.

Ĉu ne mirinde?

Juna sango ludas;

Per preĝo kaj per fasto kvietiĝu,

Kaj viaj sonĝoj je vidaĵoj bonaj

Pleniĝos. Jen ĝis nun ankoraŭ, ĉiam,

Se mi ne preĝas longe antaŭ nokto—

Ne dormas mi trankvile kaj senpeke:

Mi sonĝas tiam jen festenojn riĉajn,

Militistaron, jen batalojn bruajn,—

Amuzoj senprudentaj de juneco!

Junecon vian gaje vi pasigis!

Batalis vi sub turoj de Kazano,

Armeon Litvan iam vi rebatis,

Kortegon luksan de Johano vidis!

Feliĉa vi!… Kaj mi de knabaj jaroj

En monaĥejo, plej mizera, vivas!

Sed kial mi ne povas bataladi

Kaj festenadi en palacoj reĝaj?

Mi povus, kiel vi, en maljuneco

De mondo vanta tute min forigi

Kaj meti min trankvilan monaĥejon.

Ne plendu, ke vi frue pekan mondon

Forlasis, ke malmulte da tentaĵoj

Al vi potenca Dio sendis. Kredu:

Ensorĉas ofte gloro nin kaj lukso,

Kaj tre malica amo de virinoj.

En vivo mi per multo plezuriĝis;

Sed vere trovis mi feliĉon plenan

Nur kiam monaĥejon mi eniris.

Memoru, filo, vi pri grandaj reĝoj:

Pli alta kiu estas? Sola Dio.

Kuraĝas kiu kontraŭ reĝ’? Neniu

Sed ofte ora krono ilin premas—

Anstataŭ ĝi kapuĉon ili prenas.

Johano reĝo serĉis trankviliĝon

En simileco de laboroj niaj;

Palac’ kun ĉiuj ĝiaj fieruloj

Je monaĥejo tute similiĝis:

Servantoj en kapuĉoj, en harvestoj,

Novicoj fariĝadis kaj monaĥoj,

Kaj reĝo mem abato estis pia.

Vidadis mi en tiu sama ĉambro

(En ĝi Kirilo pia tiam vivis,

Verema viro; tiam mi jam ankaŭ

Eksciis dank’ al Di’ sensignifecon

De mondo),—tie ĉi mi vidis reĝon

De ekzekutoj kaj de pensoj lacan:

Enpensa, pia, li, Minaca, sidis;

Ni ĉiuj antaŭ li senmove staris,

Kaj li kun ni mallaŭte paroladis.

Li diris al abat’ kaj al frataro:

«Ho, patroj miaj; venos iam tago—

Kaj tie ĉi pro savo mi jam estos;

Vi, Nikodim’, Sergio kaj Kirilo,

Alprenu vi promeson mian sanktan:

Alvenos mi, krimulo malbenita,

Kaj al piedoj viaj, sankta patro,

Falinte, pia mi monaĥ’ fariĝos.»

Parolis tiel plej potenca reĝo,

Kaj dolĉe fluis liaj bonaj vortoj,

Kaj ploris li. Kaj ni kun larmoj preĝis,

Ke Dio bona sendu amon, pacon

Al lia peka, malkvieta koro.—

Kaj filo lia Teodor’? Sur trono

Pensadis ĉiam li pri paca vivo

De Diservanto. Li palacon reĝan

Aliformigis en monaĥan ĉambron;

En tiu ĉambro ŝarĝaj reĝaj pensoj

Ne indignigis jam animon lian.

Ekamis Dio reĝan humilecon,

Kaj ja sub li Rusuj’ en granda gloro

Konsolis sin,—kaj kiam li mortadis,

Nepriskribebla mirindaĵ’ okazis:

Al lia lito venis viro luma,

Videbla sole nur al pia reĝo,—

Kaj Teodor’ kun li interparolis

Kaj nomis lin plej granda patriarko…

Kaj ĉiuj estis forte timigitaj,

Ĉielan tiun vidon kompreninte,

Ĉar antaŭ reĝo sankta patriarko

En ĉambro tiu tiam ne troviĝis.

Kaj kiam mortis li, palaco tuta

Pleniĝis tuj per sankta bonodoro,

Vizaĝ’ do lia, kvazaŭ suno, brilis.—

Jam ne ekvidos ni tielan reĝon!

Ho, plej terura, granda malĝojego!

Ni kolerigis Dion, ni ekpekis:

Regnestron ni de reĝo mortiginton

Elektis!

Longe jam, ho sankta patro,

Demandi vin deziris mi pri morto

De juna Dimitrio; vi ja tiam,

Mi aŭdis, estis en Ugliĉ’.

Memoras!…

Devigis Dio min malbonon vidi,—

Terura peko! Tiam mi Ugliĉon

Pro ia novicaĵ’ sendita estis.

Mi venis nokte. Jen matene frue

Ekaŭdis mi tumultan sonorilon…

Kriego, bruo… Oni kuras korton

Reĝinan…—ankaŭ mi,—kaj tie estas

Jam tuta urbo… Vidas mi reĝidon:

Jen mortigita li sur tero kuŝas.

Reĝin’—patrino apud li en sveno,

En malespero ploras nutristino,—

Kaj jam popol’ furioziĝe trenas

Malpian perfidintan vartistinon…

Subite jen kruela, tute pala

Aperas tie Judo—Bitjagovskij.

«Jen, jen krimulo!» ĉiuj tuj ekkriis,

Kaj oni lin disŝiris. Poste multaj

Ekkuris post aliaj tri krimuloj;

Kaŝintajn sin krimulojn oni kaptis

Kaj alkondukis al infan’ malviva:

Ho, mirindaĵo!—malvivul’ ektremis!

«Ekpentu!» al krimuloj oni kriis;

Kaj en teruro granda sub hakilo

Ekpentis ili—kaj Borison nomis.

De kia aĝ’ reĝido tiam estis?

Sep-jara, ŝajne; nun li sekve estus—

(Dek jaroj pasis jam… Ne, ne, pli multe:

Dek du.)—li estus via samaĝulo

Kaj reĝus; Dio do alie volis.

Per tiu ĉi rakonto mi nun finos

Kronikon mian; jam de tiu tempo

Malmulte mi eniĝis mondon. Frato,

Ellernis vi legadon kaj skribadon,

Al vi transdonas mi laboron mian.

Libera kiam estos vi de preĝo,

Ne filozofiante nur, priskribu

Vi ĉion, kion vi en vivo vidos:

Militon, pacon, kaj regadon reĝan,

Kaj mirindaĵojn ĉiujn de sanktuloj,

Kaj profetaĵojn, kaj ĉielajn signojn,—

Al mi do tempo estas jam ripozi,

Estingi lampon… Sed sonor’ jam estas

Al sankta preĝ’… Servantojn benu, Dio!…

Al mi bastonon donu, Grigorio… (li foriras.)

Boriso!… Ĉio antaŭ vi tremadas!

Neniu memorigi vin kuraĝas

Pri sorto de infano malfeliĉa;

Kaj en malluma ĉambro jen ermito

Teruran tie ĉi raporton skribas…

Kaj tiel de terura juĝo Dia,

Vi ankaŭ juĝon mondan ne evitos!…

Regnestro kie?

En dormejo sia.

Kun ia li sorĉisto sin enŝlosis.

Jen kia estas lia okupado!

Sorĉistoj, magiistoj, sorĉistinoj!

Divenas ĉiam, kvazaŭ fianĉino.

Mi volus scii, kion li divenas?

Jen iras li. Ĉu volas vi demandi?

Malluma li…

Atingis mi potencon…

Jam sesan jaron reĝas mi trankvile,

Feliĉon do ne havas!… Ĉu ne tiel

Ni en juneco enamiĝas, volas

Plezurojn amajn, sed nur kvietigis

Malsaton koran ni per posedado,—

Malvarmiĝinte jam, ni turmentiĝas!…

Al mi sorĉistoj vane promesadas

Longegajn tagojn de potenc’ trankvila,—

Nek vivo, nek potenco min gajigas:

Mi antaŭsentas tondron kaj malĝojon.

Feliĉ’ forestas. Pensis mi popolon

En kontentec’, en gloro kvietigi,

Kaj per boneco ĝian amon trovi,—

Sed vanan provon baldaŭ mi forlasis:

Potenco viva por popol’ ne estas

Agrabla,—ĝi mortintojn sole amas.—

Malsaĝaj estas ni, se kri’ popola,

Aŭ forta plor’ tumultas nian koron.—

Malsaton sendis Di’ sur nian teron;

Popolo en suferoj pereadis;

Por ili tuj malfermis mi grenejojn;

Mi oron ŝutis; mi laborojn trovis—

Kaj ili furioze min mallaŭdis!

Bruleg’ iliajn domojn neniigis;

Por ili mi konstruis novajn domojn—

Kaj ili min riproĉis je brulego!

Jen estas juĝo, amo de popolo!

En familio serĉis mi konsolon,

Filinon mi ekvolis edzinigi;

Fianĉon morto, kvazaŭ vent’, forportis—

Kaj jen subite ruza famo faras

Min kulpa je filina vidvineco,

Min mem, min mem, min, patron malfeliĉan!…

Se iu mortas,—mortigint’ mi estas:

Mi rapidigis morton Teodoran,

Venenis ankaŭ mi fratin’-reĝinon,

Humilan monaĥinon… mi eterne!

Mi sentas: nin nenio iam povas

En mondaj malĝojegoj kvietigi;

Nenio… Eble, sola konscienco,—

Jes, sola ĝi, sendube, ektriumfos

Je malboneco kaj je kalumnio;

Sed se en ĝi makulo kvankam unu,

Nur unu, eĉ okaze, eltroviĝas,

Mizero estas: kvazaŭ per ulcero

Anim’ forbrulos, koro veneniĝos,

Riproĉo, kvazaŭ per martelo, frapas

En kap’, kaj naŭzo ĉiam, kaj kapturno,

Kaj punktoj estas sangaj en okuloj…

Forkuri vi deziras, sed… Terure!

Terure!… Plej mizera estas tiu,

En kiu konscienc’ ne pura estas!…

Ankoraŭ vinon! (Li sin levas, ĉiuj ankaŭ.)

Karaj gastoj miaj,

Ĉerpilon lastan! Legu preĝon, knabo.

Ĉiela reĝ’, estanta ĉie, ĉiam!

Atentu preĝon vi de sklavoj viaj:

Unua preĝo pri regnestro nia,

De Dio elektita kaj plej pia,

Pri aŭtokrata reĝo de kristanoj.

En domo gardu lin, kaj en milito,

Sur vojoj, kaj sur lito de ripozo.

Al li de malamikoj venkon donu,

Kaj glora estu li de mar’ ĝis maro.

En sano floru lia familio,

Kaj ĝiaj plej amindaj branĉoj ombru

Senfinan mondon; kaj al ni, al sklavoj,

Li estu, kiel ĉiam, bonfavora,

Afabla, bona, longepacienca;

Kaj fontoj de saĝec’ lia senfina

Sur nin elfluu sufiĉege, gaje!

Kaj jen, ĉerpilon reĝan eklevinte,

Ni preĝas antaŭ Vi, Ĉiela Reĝo.

Ho, estu ĉiam sana, granda reĝo!

Adiaŭ, gastoj miaj vi plej karaj;

Mi dankas, ke ne abomenis mian

Regalon vi. Adiaŭ, bonan nokton!

Hodiaŭ mia nev’, Gavrilo Puŝkin,

Al mi kurjeron sendis el Krakovo.

Nu?

Strangan li al mi novaĵon skribas…

Fil’ de Johan’… Atendu (aŭskultas ĉe pordo).

Reĝa knabo,

Laŭ ordo de Boriso mortigita…

Sed tio ĉi ne estas nov’.

Atendu:

Dimitrij vivas.

Jen sciigo kia!

Reĝido vivas! Nu, mirinde estas!

Nur tio ĉi?

Aŭskultu min ĝis fino;

Li estus kiu ajn, ĉu mem reĝido,

Ĉu ia eĉ spirit’ en lia vido,

Aŭ tre kuraĝa uzurpul’—fripono,—

Sed tie nun Dimitrij ekaperis.

Ne povas esti.

Lin mem Puŝkin vidis.

Unue kiam li palacon venis,

Tra vicoj da sinjoroj Litvaj rekte

Trairis li sekretan ĉambron reĝan.

Sed kiu li, de kie?

Mi ne scias.

Nur oni scias, ke li longe servis

Ĉe Viŝneveckij; kaj ke kiam estis

Malsana li, li al konfesprenanto

Malkovris ian sekretaĵon gravan;

Kaj fierul’, sekreton eksciinte,

Dorlotis lin, kaj levis lin de lito

Kaj lin al Sigizmund’ forveturigis.

Vi ion aŭdis pri bravulo tiu?

Mi aŭdis, ke li estas saĝa, lerta,

Al ĉiuj plaĉas. Forkurintojn Moskvajn

Li ravis tute. Litvaj pastroj estas

Kunuloj liaj. Reĝo lin dorlotas—

Kaj, oni diras, helpi lin promesis.

Nu, tio ĉi konfuzo tia estas,

Ke esti povas eĉ kapturno, frato.

Sendube, jes, li estas uzurpulo!

Konfesas mi, danĝero estas granda,

Sciigo grava estas! se atingos

Popolon ĝi, ventego estos forta.

Ventego tia, ke malcerte reĝo

Konservos kronon sur saĝega kapo.

Kaj prave estos, ĉar li nin regadas

Simile je minaca reĝ’ Johano.

Ĉu havas vi utilon, ke forestas

Por ĉiuj ni videblaj ekzekutoj,

Ke nun de sangigita plank’ publike

Kanonojn ni ne kantas jam al Kristo,

Ke oni ne bruligas nin kaj reĝo

Per sia sceptro ne subŝovas karbojn?

Ĉu havas garantion ni en vivo!

Nin ĉiutage malfavor’ atendas,

Malliberej’, kapuĉo, aŭ katenoj,

Kaj ankaŭ eĉ malsata mort’, aŭ maŝo.

Pli eminentaj niaj gentoj kie?

Kaj Ŝestunov, kaj Sickij-princoj kie?

Romanov, li, espero de patrujo?

Forturmentitaj estas en ekzilo…

Tiela sama estos via sorto.

Eĉ hejme, kvazaŭ per Litvanoj, estas

Ni ĉirkaŭitaj per malfideluloj:

De ĉie—langoj, pretaj nin perfidi,

Ŝtelistoj, de estrar’ subaĉetitaj.

Dependas ni de ĉia servutulo,

Se lin ni iafoje prave punis.

En propraj eĉ bienoj ni ne regas:

Maldiligentan sklavon ne forpelu!

Lin nutru! Laboriston eĉ ne provu

Forvoki de najbar’! alie—puno!

Ĉu iam aŭdis vi similan ion

Eĉ en reĝado de Minaca reĝo?

Ĉu vivas jam pli bone nun popolo?

Demandu ĝin. Jen, venos uzurpulo,

Al ĝi promesos li diversajn bonojn,—

Kaj estos jam amuz’.

Vi estas prava.

Sed ĉu vi scias? Pri sciigo tiu

Silentu ni ĝis tempo.

Kompreneble,

Por si nur sciu. Estas vi prudenta;

Kun vi mi ĉiam amas paroladi,

Kaj se min io iam nur tumultas,

Mi tion jam de vi ne povas kaŝi;

Al tio mielvino kaj biero

Al mi malligis langon mian tiel…

Adiaŭ princ’!

Adiaŭ, ĝis sinvido.

Ksenio mia! ho, filino kara!

Ankoraŭ fianĉino—jam vidvino!

Vi ĉiam ploras pri fianĉo via?

Infano mia! sorto ne permesis

Al mi feliĉon vian eĉ vidadi.

Kredeble kolerigis ni ĉielon,

Feliĉon vian mi ne povis fari;

Sed vi, senkulpa! kial vi suferas?

Kaj vi, fileto mia, kion faras?

Mi? Teron Moskvan mi desegnas; vidu:

Jen estas tuta nia regn’; jen Moskvo,

Jen Novgorod’, jen Astraĥan’! Jen maro,

Plej densaj estas jen arbaroj Permaj,

Kaj jen Sibir’.

Kaj tio kio estas,

Jen, tie elkurbiĝas?

Volgo estas.

Tre bone! Dolĉaj fruktoj de scienco!

De nubo kvazaŭ, povas tuj ekvidi

Vi regnon tutan: urbojn kaj riverojn…

Ho, lernu, fil’; scienco mallongigas

Spertadojn de rapidfluanta vivo.

Jen iam, eĉ tre baldaŭ, eble, ĉiuj

Provincoj tiuj, kiuj vi hodiaŭ

Desegnis sur papero tiel bone,

Sub via glora potencado estos.

Ho, lernu, mia filo, pli facile

Laboron regnan tiam vi komprenos.

Jen iras kun raporto Semiono.

(Al Ksenio.) Animo mia, iru vian ĉambron;

Adiaŭ, kara; Dio vin konsolu.

Nu, kion diros Semion’?

Hodiaŭ

Al mi de Puŝkin kaj de princ’ Vasilij

Servantoj venis frue kun raporto.

Nu!

Kaj servant’ de Puŝkin alraportis,

Ke en maten’ hieraŭ alveturis

Al ili el Krakov’ kurjer’,—kaj baldaŭ

Li sen letero resendita estis.

Tuj kaptu lin.

Mi sendis persekuton.

Kaj Ŝujskij?

Jen hieraŭ li regalis

Amikojn siajn: fratoj Miloslavskij,

Buturlin estis, Saltikov Miĥajlo,

Kaj Puŝkin, kaj ankoraŭ kelkaj homoj;

Disiris ili tre malfrue. Puŝkin

Kun mastro mem nur en soleco restis,

Kaj longe ili interparoladis.

Alvoku tuje princon Ŝujskij.

Reĝo!

Li estas tie ĉi.

Al mi lin voku!

Kun Litvo interkomuniko! Kio?!…

De Puŝkin gento estas abomena,

Al Ŝujskij ankaŭ mi ne tre konfidas:

Li ruza kaj kuraĝa, evitema…

Bezonas mi kun vi interparoli.

Sed, ŝajne, vi mem venis pro afero,

Kaj tial mi aŭskultos vin unue.

Regnestro! devas mi al vi raporti

Sciigon gravan.

Mi jam vin aŭskultas.

Sed reĝo, jen…

Reĝido povas scii

Pri tio, kion scias Ŝujskij. Diru.

El Kiev’ sciigo venis…

Tiu, kiun

Kurjer’ al Puŝkin mem alveturigis?

(Li ĉion scias!…) Pensis mi, regnestro,

Ke vi ne scias tiun ĉi sekreton.

Nenio, princo; volas mi kombini

Sciigojn,—ĉar alie ne ekscios

Ni veron.

Mi nur tion bone scias,

Ke en Krakov’, aperis uzurpulo,

Kaj ke sinjoroj kaj mem reĝ’ lin amas.

Sed kiu estas tiu uzurpulo?

Ne scias.

Sed… per kio li danĝera?

Regnestro! forta estas via regno;

Per amo vi kaj per malavareco

Aldonitigis korojn de subuloj;

Sed mem vi scias, ke popolamaso

Perfida estas, forte ribelema,

Kaj ne espera, kaj superstiĉema,—

Obea estas al inspir’ momenta,

Al vero—surda kaj indiferenta,

Ĝi nur al fabloj ĉiam konfidadas.

Kuraĝo senprudenta al ĝi plaĉas;

Kaj, se fripono tiu nesciata

Transiros iel nian limon Litvan,

Al li popolamason malsaĝegan

Altiros nom’ reviva de Dimitrij.

Dimitrij!… Kiel? tiu ĉi infano?

Dimitrij!… Ha!…—Reĝido, vi foriru.

Ruĝiĝis li: ventego estos!…

Reĝo,

Permesu, ke…

Ne, mia filo, iru. (Teodoro foriras.)

Dimitrij!…

Li nenion tute sciis.

Aŭskultu, princo, ĉion tuj pretigu;

De Litv’ Rusujo estu debarita

Per baroj; ke neniu kreitaĵo

Transiru nian limon; ke leporo

Eĉ ne alkuru el Poluj’; ke korvo

Ne flugu el Krakovo. Nu, rapidu!

Tuj.

Haltu. Ĉu ne vere, ke sciigo

Tre sprita estas? Ĉu vi iam konis

Mortintojn, el ĉerkujoj elirintajn,

Por demandadi reĝojn, leĝajn reĝojn,

Publike, unuvoĉe elektitajn,

De sankta patriarko mem kronitajn?

Ridinde? ha? Sed kial vi ne ridas?

Regnestro!…

Ne, aŭskultu, princ’ Vasilij:

Eksciis kiam mi, ke tiun knabon…

Ke tiu ĉi knabeto iel mortis,

Mi sentis vin por esplorado; nun do

Per kruco, kaj per Dio mi vin petas,

Laŭ konscienco, vi anoncu veron:

Ĉu vi ekkonis mortigitan knabon?

Kaj ĉu ne estis ŝanĝo? Nu, respondu.

Sed ĵuras mi…

Ne, Ŝujskij, vi ne ĵuru,

Respondu: ĉu reĝido estis?

Jes.

Pripensu, princ’, favoron mi promesas,

Mensogon jam pasintan mi ne punos

Per malfavoro. Sed se nun vi ankaŭ

Deziras ruzi vi—je kap’ de mia filo

Mi ĵuras vin kruele ekzekuti.

Mi tiel ekzekutos, ke Johano

Eĉ mem en ĉerko de terur’ ektremos.

Ne puno,—malfavoro min timigas!

Ĉu mi kuraĝos antaŭ vi malici?

Kaj ĉu mi povis tiel ekerari,

Ke lin mi ne ekkonis? Mi tri fojojn

Vizitis en preĝejo malvivulon,

Portitan tien per Ugliĉo tuta.

Ĉirkaŭis lin ankoraŭ dek tri korpoj,

Per man’ popola disŝiritaj,—ili

Jam rimarkeble tute forputradis,

Vizaĝo do reĝida estis klara,

Trankvila, freŝa, kvazaŭ li nur dormis;

Profunda vund’ ankoraŭ ne krustiĝis,

Kaj trajtoj liaj tute ne ŝanĝiĝis.—

Ho ne, regnestro, tute mi ne dubas:

Dimitrij mortis.

Nu, sufiĉe, iru. (Ŝujskij foriras.)

Ha, ŝarĝe estas!… Pensojn mi kolektu!…

Mi tentis: sango tuta al vizaĝo

Sin ĵetis, poste reen ĝi defluis…

Jen kial dek tri jarojn intersekve

Infanon mortigitan mi sonĝadis!

Jes, jes—jen kial! nun mi jam komprenas.

Sed kiu estas mia kontraŭulo?

Kaj kiu kontraŭ mi? Nur nomo, ombro,—

Ĉu povas ombr’ de mi forŝiri kronon,

De idoj miaj heredaĵon preni?

Ho, malsaĝulo! kial mi ektimis?

Nur blovu vi fantomon—ĝi forflugos.

Jes, estas decidite: mi ne timos—

Malŝati tamen mi nenion devas…

Tre peza vi, ho, ĉapo Monomaĥa!

Ne, mia patro, embaras’ forestas.

Animon molan de popolo mia

Mi bone scias: ĉiam sankta estos

Por ĝi ekzemplo de regnestro ĝia.

Por religio—ĝi indiferenta.

Kaj baldaŭ—donas mi eĉ garantion—

Entute religio orienta

Ekamos forte Petran vikarion.

Vin bone gardu sankta Ignatio!

Alie jam komencos vi vivadi.

Sed nun, reĝido, devas vi ĝis tiam

Intencojn viajn en anim’ kaŝadi;

Ŝajnigi sin kun plej malpia mondo

Al ni ordonas ofte sankta devo:

Aferojn viajn, vortojn—juĝas homoj,

Intencojn do nur sola Dio vidas.

Amen! Kiu tie?

Diru: ni akceptas.

Kolegoj miaj! morgaŭ jam eliros

Ni el Krakovo. Mi deziras, Mniŝek,

Al vi Samboron post tri tagoj veni.

Mi scias, ke kastel’ gastama via

Briladas ĉiam per lukseco nobla

Kaj estas glora per mastrino juna.

Marinon plej belegan mi esperas

Ekvidi tie. Vi do, ho amikoj,

Rusujo, Litvo, kun kuraĝ’ levintaj

Standardojn fratajn kontraŭ malamiko

Malica ĉiam, mia malbonulo,—

De Slavoj filoj, baldaŭ mi kondukos

Por batalado kolegarojn viajn!

Sed inter vi mi vidas novajn homojn?

Alvenis ili al favoro via

Pro glavo kaj servado.

Mi tre ĝojas.

Alvenu. Kiu do, al mi vi diru,

Belulo tiu?

Kurbskij.

Glora nomo!

Parenc’ vi estas de hero’ Kazana?

Mi—filo lia.

Vivas li?

Ne, mortis…

Grandega saĝo! Viro de batalo!…

De tiu tempo tamen, kiam estis

Li sub antikva Olga urb’ kun Litvoj,

Por venĝi tie siajn ofendantojn,—

Pri li silentas famo.

Mia patro

Pasigis reston de vivado sia

En de Batorij donacita tero.

En izoleco li trankvile vivis,

Serĉante en sciencoj nur konsolon;

Sed ne konsolis lin laboro paca:

Patrujon de juneco memorante,

Pri ĝi li ĉiam forte sopiradis.

Ho, estro malfeliĉa! Kiel hele!

Tre ĝojas mi, heroo mia nobla,

Ke lia ido kun patruj’ paciĝas—

De patroj kulpojn mi ne rememoras;

Alproksimiĝu, Kurbskij… donu manon!

Tre strange! Fil’ de Kurbskij mem kondukas

Sur tronon—kiun? filon de Johano!…

Min helpas ĉio: homoj kaj mem sorto!

Kaj vi?

Sobanskij mi, nobel’ libera.

Mi vin salutas, id’ de libereco!

Al li trionon de salajr’ elpagu.

Sed tiuj ĉi? Sur ili mi ekkonas

Patrujan veston. Ili estas niaj.

Jes, nia patro-reĝ’. Ni estas viaj

Fervoraj, elpetitaj servutuloj.

El Moskvo ni de malfavor’ forkuris

Al vi, regnestr’,—pro vi ni estas pretaj

Eĉ morti,—estu niaj malvivuloj

Por vi ŝtupar’ al Moskva reĝa trono.

Kuraĝu vi, senkulpaj turmentitoj—

Permesu nur al mi atingi Moskvon,

Kaj tie jam Boris elpagos ĉion.

Vi kiu?

Venis mi de Don’ libera.

Al vi min sendis niaj kuraĝuloj,

Okulojn viajn klarajn reĝajn vidi,

Al vi proponi ĉiujn niajn kapojn.

Mi konas Donon: mi ne dubis vidi

Standardon Donan inter miaj vicoj.

Tre dankas ni militon nian Donan.

Ni scias, ke kozakoj nune estas

Maljuste alpremataj kaj pelataj;

Sed se nin Dio helpos ekposedi

De patro tronon, tuj, laŭ antikveco,

Favoros ni fidelan nian Donon.

Plej granda princo kaj reĝid’ plej klara!

Vi kion volas?

Prenu kun favoro

Mizeran frukton de fervor-laboro.

Ho, kion vidas mi? Latinaj versoj!

Plej sankta estas lig’ de glav’ kun liro,—

Ĉar unu laŭr’ amike ilin ligos.

Sub norda mi ĉielo eĉ naskiĝis,

Sed kun latina muzo konatiĝis,

Kaj florojn de Parnas’ mi kore amas.

Mi kredas profetaĵojn de poetoj.

Ne vane en ilia flama brusto

Ekbolas ravo: faron, kiun gloris

Poetoj, jam antaŭe benu, Dio!

Alvenu, kara. Pro memoro mia

Alprenu. (Donas al li ringon.)

Kiam jam kun mi fariĝos

Antaŭdifin’ de sorto, kiam kronon

Prapatran mi surmetos, ree aŭdos

Mi voĉon vian kaj inspiran himnon:

«Musa gloriam coronat gloriaque musam.»

Kaj nun, amikoj, ĝis sinvido morgaŭ!

Eliru!… Vivu princ’ Dimitrij, vivu!

Eterne vivu granda princo Moskva!

Ĉu baldaŭ? Vi ne povas rapidigi?

Permesu—estas jen malfacilaĵo,—

Per kio vi vin volas ornamigi,

Per belaj perloj, aŭ per smeraldaĵo?

Al mi vi donu kronon diamantan.

Bonege! Vi memoras? vi ĝin vestis

Ankoraŭ kiam balon plej brilantan

Kortegan vi veturis? Tie estis

Vi kvazaŭ suno,—ĉiuj viroj restis

De vi en rav’, fraŭlinoj for rapidis…

Ĥotkeviĉ juna tiam vin ekvidis

Kaj sin mortpafis… Kiu proksimiĝas

Al vi nur, tiu tuj vin enamiĝas!…

Ĉu baldaŭ?

Tuj, fraŭlino kara mia.

Je vi espera forte patro via;

Ne vane vidis vin reĝido, eble;

Ne povis li eĉ kaŝi ravon sian;

Kaj tial povas vi jam koron lian

Facile venki nun kredeble.

Ĉe ni lin sole amo tenas!

Monaton tutan jam, veninte

Al ni, militon forgesinte

Kaj tronon Moskvan, li festenas

Kaj Rusojn, Litvojn kolerigas…

Al tio kio lin devigas?

Esperas mi, ke, kiam vin, fraŭlino,

Dimitrij faros Moskvan jam reĝinon,

Vi ne forlasos vian servantinon?

Ĉu pensas vi, ke estos mi reĝino?

Sed kiu? La plej bela vi ja estas,

Je vi egalaj per belec’ forestas!

De Mniŝek gento cedis al nenia;

Vi estas bela super laŭdo ĉia…

Feliĉa estos tiu, kiun vi ekamos,

Al kiu via bona kor’ per amo flamos—

Se eĉ li estus reĝo nia

Aŭ eĉ de francaj reĝoj ido…

Ne sole tiu ĉi reĝido

Mizera, nesciata ia!

Reĝidon tuta mond’ lin opinias.

Sed ja pasintan vintron li estadis

Ĉe Viŝneveckij, kaj al li servadis.

Li kaŝis sin.

Nu, tion ĉi mi scias.

Sed ĉu jam estas vi sciinta,

Pri li popolo kion diras?

Ke estas li el Moskvo forkurinta

Fripono, kiu nur pro krimo iras.

Ho, kia sensencaĵo!

Tute vere!

Je tio ĉi ne kredas mi, fraŭlino;

Sed danka devas esti li sen fino,

Ke lin el multaj amas vi sincere…

Alvenis gastoj!

Kiel, kara mia,

Vi tiel babilema estas

Kaj kiel longe vi min vestas!

Tuj, tuj!… (servantinoj kuradas kaj rekuradas).

Ekscios mi pri sort’ pasinta lia…

Kun mia nur Marino li parolas,

Pri unu nur Marino ankaŭ pensas…

Afero al edziĝo proksimiĝas;

Ĉu pensis vi—konfesu, Viŝneveckij,

Ke iam ŝi, Marin’—reĝino estos?

Mirinde estas!… Sed ĉu pensis Mniŝek,

Servanto mia prenos tronon Moskvan?

Sed kia ja Marino mia estas?

Al ŝi mi sole diris: nu, rigardu!

Reĝidon ne forlasu!… kaj subite

Finiĝis ĉio, li—en ŝiaj retoj!

Jes, morgaŭ, jes en dekunua horo,

Aleo de tilioj, ĉe fontano…

Sed kion trovis en Marin’ Dimitrij?

Ŝi estas belulino.

Ŝtona nimfo:

Okuloj, buŝo—sen ridet’ sen vivo…

Ne bela estas li, sed tre agrabla;

En li vidata estas reĝa sango.

Eliro kiam?

Kiam li ordonos.

Ni pretaj estas; sed kun li Marino

Videble, longe nin en kapto tenos.

Agrabla estas kapto.

Jes, se ankaŭ…

Ni, maljunuloj, nune jam ne dancas,

Muziko nin jam tute ne alvokas,

Manetojn ni ne premas kaj ne kisas…

Mi tamen ne forgesis petolaĵojn!…

Nun jam ne tio, kio estis iam!

Junar’ ne tiel estas jam kuraĝa,

Beleco ankaŭ jam ne tiel ĝoja;

Konfesu: ĉio jam malgaja estas.

Forlasu ilin; iru ni, kolego,

Ordonu ni malŝtopi boteleton

Da vin’ hungara ĉirkaŭherbigitan,

En anguleto ni duope trinku

Plej densan bonodoran fluidaĵon,

Kaj poste paroladu ni pri io.

Nu, iru, frato.

Kaj afero iros.

Kaj jen fontan’; ŝi tien ĉi alvenos.

Naskiĝis, ŝajne, mi ne tre timema,

Mi antaŭ mi proksime vidis morton:

Animo antaŭ morto ne tremadis.

Al mi minacis eĉ mallibereco,

Min oni persekutis—mi ne timis

Kaj per arogantec’ libera restis.

Sed kio nun animon mian premas?

Pro kio nun mi tiel forte tremas?

Ĉu estas tio ĉi pasia tremo?

Ne, tio estas timo. Tutan tagon

Atendis mi sinvidon kun Marino,

Pripensis tion, kion mi eldiros,

Ensorĉos kiel mi fieran saĝon,

Kaj kiel nomos ŝin reĝinon Moskvan;

Sed venis hor’,—nenion mi memoras,

Ne trovas mi parolojn ellernitajn;

Imagon mian tute am’ konfuzas…

Sed io jen ekbrilis… jen brueto…

Ne, tio—lumo de malica luno,

Ventet’ ekbruis tie ĉi…

Reĝido!

Ŝi!… Tuta sang’ en vejnoj malvarmiĝis.

Dimitrij! vi?

Ho, sorĉa, dolĉa voĉo!

(Iras al ŝi.) Ĉu estas vi? Ĉu vin mi, fine, vidas

Kun mi sub nokta ombro en soleco?

Ho, kiel malrapide iris tago

Kaj malrapide suno estingiĝis!

Kaj kiel longe vin mi atendadis!

Forkuras horoj, mi ne havas tempon—

Mi tie ĉi kun vi kunveni volis

Ne por aŭskulti delikatajn vortojn

De amo. Vortoj estas malnecesaj.

Mi kredas, ke vi amas; sed aŭskultu:

Decidis mi kun via sorto brua

Kunigi mian sorton; sekve povas

De vi, Dimitrij, mi postuli solan:

Postulas mi, ke vi al mi malkovru

Esperojn ĉiujn de animo via,

Intencojn ĉiujn kaj eĉ ĉiujn timojn;

Ke mi kun vi kuraĝe povu kune

Eniri vivon—kaj ne kiel blinda

Sklavino de deziroj ĉiuj edzaj,

Silenta kromvirino sole via,

Sed kiel via inda leĝ-edzino

Kaj helpantino de regnestro Moskva.

Almenaŭ nun permesu, ke forgesu

Mi tute zorgojn kaj tumultojn miajn!

Forgesu mem, ke antaŭ vi vi vidas

Reĝidon. Ho, Marino, nun vi vidu

En mi de vi amanton elektitan,

Feliĉan eĉ de sola vido via.

Aŭskultu kore vi petegojn amajn!

Permesu koron vi plifaciligi!

Ne estas tempo, princ’; vi malrapidas,

Kaj amo de kolegoj viaj ĉiuj

Jam malvarmiĝas; kaj jam nun danĝeroj,

Laboroj viaj multe pligrandiĝas;

Jam min atingis malagrabla famo,

Kaj nova jam novaĵ’ novaĵon ŝanĝas;

Kaj Godunov rapide pretiĝadas…

Ĉu estas en potenco Godunova

Feliĉo sola mia, via amo?

Ne, ne! Rigardas nun indiferente

Mi tronon lian kaj potencon reĝan.

Sed via am’… sen ĝi por kio estas

Kaj mia viv’, kaj gloro, kaj potenco?

Vi en dezerto eĉ, en terdometo

Por mi anstataŭigos reĝan kronon.

Jes, amo via…

Hontu! Ne forgesu

Plej altan kaj plej sanktan vi difinon:

Ja via rang’ pli kara devas esti

Por vi, ol ĉiuj ĝojoj, ravoj vivaj,—

Ĉar kun nenio povas ĝi egali.

Vi devas scii, ke ne al junulo,

Ravita tute per beleco mia,

Mi kun soleno donas manon mian,

Sed nur al heredist’ de Moskva trono,

Nur al reĝido, kiun sorto savis.

Marino bela, vi min ne turmentu,

Ne diru, ke ne min, sed mian rangon

Elektis vi. Marino, vi ne scias,

Ke vi al mi per tio koron pikas.

Ĉu vere, se… ho, dubo plej terura!

Eldiru: se al mi ne reĝan naskon

Antaŭdifinus mia blinda sorto,

Se mi ne estus filo de Johano,

Ne tiu ĉi infano forgesita,—

Ĉu tiam… tiam vi min ankaŭ amus?

Dimitrij, vi ali’ ne povas esti;

Alian mi ne amus.

Ne! sufiĉe—

Ne volas mi dividi kun mortinto

Al li apartenantan amantinon;

Sufiĉe sin ŝajnigi! mi eldiros

Jam tutan veron; sciu, ke Dimitrij

Pereis, mortis—kaj ne reviviĝos;

Ĉu volas scii vi, mi kiu estas?

Al vi mi diros: estas mi monaĥo;

Ekenuinte de mallibereco,

Mi sub kapuĉo mia grandan planon

Pripensis; mi al mondo mirindaĵon

Preparis, kaj el monaĥej’ forkuris

Mi al kozakoj bruaj kaj kuraĝaj;

Ellernis rajdi mi kaj glavon uzi,

Al vi mi venis, nomis min «Dimitrij»

Kaj polojn mi sencerbajn tute trompis.

Nu, kion diros, vi, Marin’ fiera?

Ĉu vi kontentas per konfeso mia?

Silentas vi?

Ho, honto, ho, malĝojo! (Silento.)

Ho, kien do entiris min ĉagreno!

Feliĉon, malfacile konstruitan,

Mi por eterne, eble, pereigis.

Mi estas malsaĝul’! (Laŭte.) Mi vidas, vidas;

Vi forte hontas je ne princa amo;

Eldiru do al mi fatalan vorton,

En via man’ vi havas mian sorton;

Atendas mi. (Stariĝas sur genuojn.)

Vin levu, uzurpulo!

Ĉu pensas vi en mi, per genuflekso,

En konfidema kvazaŭ knabineto,

Vantegan mian koron favorigi?

Eraris vi: mi ĉe piedoj miaj

Eĉ grafojn noblajn, kavalirojn vidis;

Sed ilin malvarmege mi forĵetis,—

Kaj ne por vi, monaĥo forkurinta…

Ne malestimu junan uzurpulon;

En li sin kaŝas, eble, grandaj ecoj,

Je Moskva reĝa trono tute indaj

Kaj indaj je plej kara mano via…

Je maŝo indaj, ho arogantulo!

Mi estas kulpa: dank’ al fiereco

Mi Dion trompis, trompis ankaŭ reĝojn,—

Mensogis mi; sed vi min ekzekuti

Ne povas; antaŭ vi mi estas prava.

Ne, mi ne povis trompi vin, Marino.

Por mi vi estis sola nur sanktaĵo,

Kun ĝi ŝajnigi min mi ne kuraĝis:

Nur amo, amo nur ĵaluza, blinda,

Nur sola amo mia min devigis

Eldiri…

Ho, per kio vi vin laŭdas!

Konfeson vian ĉu postulis iu?

Se vi, vagist’ sennoma, nesciata,

Mirinde du popolojn jam blindigis,—

Almenaŭ nun vi nepre devas esti

Je via sukcesego tute inda

Kaj kuraĝegan trompon garantii

Nun per sekret’ profunda kaj eterna.

Nu, diru, ĉu mi povas min aldoni

Al vi kaj, forgesinte mian genton

Kaj honton virgan, mian bonan sorton

Kunigi kun mizera via sorto,

Se mem vi ĉiam tiel flirtanime

Kaj simple malhonoron vian montras?

Vi nur pro amo ĉion elbabilis!

Mi miras, kial antaŭ mia patro

Vi ne malkovris sin pro amikeco,

Aŭ ankaŭ antaŭ nia reĝ’ pro ĝojo,

Aŭ antaŭ eĉ sinjoro Viŝneveckij

Pro fervorego de fidela sklavo.

Al vi mi ĵuras, ke el koro mia

Nur vi konfeson povis elturmenti;

Mi ĵuras, ke neniam kaj nenie,

Nek en festeno ĉe pokal’ da vino,

Nek en amika kora parolado,

Nek sub tranĉilo, nek en turmentado—

Sekreton tiun ĉi mi elbabilos.

Al mi vi ĵuras, kaj mi devas kredi.

Mi kredas! Sed, ĉu povas mi ekscii,

Per kio ĵuras vi? Per nom’ de Dio,

Vi, pia kvazaŭfil’ de jezuitoj?

Aŭ per honor’, kiel heroo nobla?

Aŭ, eble, kiel vera reĝa filo,

Per sola reĝa vort’? Ĉu tiel? Diru.

Min ombro de Minaca reĝ’ filigis,

«Dimitrij» min el ĉerk’ malluma nomis,

Kaj ĉirkaŭ mi popolojn ekondigis,—

Kaj por ofer’ al mi Borison donis.

Reĝido—mi. Sufiĉe! Mi nun hontas,

Ke antaŭ vi, fierulino pola,

Mi malaltiĝis. Fino! Nun adiaŭ!

Milita ludo, miaj grandaj zorgoj

Sopiron aman, eble, silentigos.

Ho, kiel vin komencos mi malami,

Forpasos kiam malhonora amo!

Mi iros nun,—aŭ krono, aŭ pereo

Atendas en Rusujo mian kapon;

Ĉu en batalo mi honore mortos,

Aŭ kiel eĉ krimul’ sur ŝtipo placa,—

Ne estos vi jam mia amikino;

Kun mi vi mian sorton ne dividos;

Sed iam, eble, forte vi bedaŭros

Pri tiu sorto, kiun vi forĵetis.

Sed se mi ĝustatempe vian trompon

Elmontros klare antaŭ ĉiuj homoj?

Vi, eble, pensas, ke mi vin timegas!

Ke oni kredos al knabino pola

Pli multe, ol al mi, reĝido rusa?

Sed sciu: reĝo, papo kaj sinjoroj

Ne pensas eĉ pri ver’ de vortoj miaj.

Dimitrij mi, aŭ ne—egale estas,

Mi estas nur preteksto de milito.

Nur tion ĉi bezonas ili; vin do,

Ribelistin’, silenti ili igos.

Adiaŭ.

Ho, reĝido, haltu. Fine

Mi aŭdas jam parolon de grandaĝo.

Kun vi ĝi, princo, tute min pacigas.

Atencon senprudentan mi forgesas,

Reĝidon ree vidas. Sed aŭskultu:

Jam tempo, tempo estas! Ne prokrastu,

Konduku regimentojn vi al Moskvo;

Posedu Kremlon, ankaŭ tronon Moskvan—

Kaj poste jam al mi svatiston sendu;

Sed, aŭdas Dio, dum piedo via

Ankoraŭ ne ekpaŝos tronajn ŝtupojn,

Dum ne deĵetos vi de tron’ Borison,

Pri via am’ mi tute ne aŭskultos. (Foriras.)

Plivolas mi kun Godunov batali,

Aŭ ruzi kun kortega jezuito,

Ol kun virin’. Diablo ilin prenu!

Konfuzas, elkurbiĝas ŝi, kaj rampas,

El manoj lerte glitas, muĝas, pikas…

Serpento estas!… Mi ne vane tremis.

Ŝi nun apenaŭ min ne pereigis.

Sed mi decidis: morgaŭ ni eliros.

Jen estas ĝi, jen estas rusa limo!

Rusujo sankta! mi jam estas via!

Kun malestim’ mi polvon alilandan

Forskuas; kun avid’ aeron novan

Enspiras mi: por mi ĝi estas hejma;

Ho, patro mia! nun animo via

Konsolis tute sin, kaj jam en ĉerko

Ekĝojos viaj malfeliĉaj ostoj!

Hered’ ekbrilis ree nia grava,

Plej glora glav’—de Moskvaj reĝoj servo!

Nun en festeno brua ekdiboĉos

Ĝi pro espero-reĝo, patro nia!…

Feliĉa estas li! animo pura

En li de ĝojo, gloro ekpetolis!

Heroo mia, ho mi vin envias!

Heroo, en ekzilo edukita,

Ofendojn patrajn tute forgesinte,

Liberiginte lian kulpon tutan,

Vi prepariĝas pro Johana filo

Nun verŝi vian sangon,—leĝan reĝon

Redoni al patrujo… Estas vero,

En vi anim’ de ĝojo devas flami.

Ĉu vi ne ĝojas en animo via?

Rusujo estas via jam, reĝido.

En ĝi jam vin atendas ĉiuj koroj,

Kaj via Moskvo, via Kreml’ kaj regno.

Ho! Kurbskij! Rusa sango elverŝiĝos!

Batalas vi pro reĝ’, vi estas puraj.

Sed mi kondukas kontraŭ fratoj; Litvon

Mi sur Rusujon vokis; mi en Moskvon

Al malamikoj bonan vojon montras!

Sed ne sur min ekfalu mia peko,

Sed nur sur vin, Boris—reĝmortiginto!

Antaŭen!…

Jes antaŭen! kaj pereo

Al Godunov, al mortigint’ de reĝo!

Ĉu ebla ĝi? Monaĥo forkurinta

Al ni kondukas krimajn kolegarojn,

Al ni kuraĝas eĉ minaci! Tempo

Jam estas humiligi malsaĝulon!

Veturu vi, Trubeckij kaj Basmanov;

Bezonas helpon niaj vojevodoj.

De ribelisto ĉirkaŭita estas

Ĉernigov. Savu urbon.

Mia reĝo!

De nun apenaŭ pasos tri monatoj—

Kaj eksilentos fam’ pri uzurpulo;

Ni Moskvon baldaŭ lin alveturigos

En fera kaĝo, kvazaŭ beston. Ĵuras

Per Dio mi. (Li kun Trubeckij foriras.)

Al mi regnestro Sveda

Per senditaro ligon proponadis;

Sed ne bezonas ni malpropran helpon—

Sufiĉe ni da propraj homoj havas,

Por forrebati perfidistojn litvajn.

Rifuzis mi.

Ŝĉelkalov! tuj dissendu

Ordonojn vi al ĉiuj vojevodoj,

Ke ili tuj sidiĝu sur ĉevalojn

Kaj ke por servo siajn homojn sendu;

En monaĥejoj ankaŭ vi elektu

Servantojn kelkajn. En pasintaj jaroj,

Mizero kiam al patruj’ minacis,

Monaĥoj mem por batalado iris;

Sed nun tumulti ilin ni ne volas—

Por ni preĝadu ili: tia estas

Ordono kaj aljuĝo de bojaroj.

Kaj nun dissolvu ni demandon gravan:

Vi scias, ke malbona uzurpulo

Dismetis ĉie plej malican famon;

De li leteroj ĉie dissenditaj

Produktis dubon kaj tumulton grandan:

Sur placoj vagas murmuret’ ribela,

Kaj saĝoj bolas… oni devas ilin

Malmute malvarmigi; mi tre volus

Al ekzekutoj multaj antaŭveni,—

Sed kiel kaj per kio? nun decidu.

Vi, sankta patro, vian penson diru.

Benita estu Dio, inspirinta

Favoron kaj kvietan paciencon

Al via koro, ho, regnestro granda;

Ne volas vi pereon de pekanto.

Sed vi atendas, ke erar’ forpasu:

Forpasos ĝi, sun’ de eterna vero

Lumigos ĉiujn.—

Mi, preĝanto via,

En faroj mondaj tre ne kompetenta,

Kuraĝas nun al vi eldiri jenon:

Diabla fil’, fripono malbenita,

Nomadas sin «Dimitrij» en popolo;

Per nomo de reĝid’, per vesto kvazaŭ

Malpropra, li sin tute, ŝajne, kaŝis;

Sed nur disŝiru ĝin—kaj li subite

Malhonoriĝos per nudeco propra.

Jen Dio mem al ni rimedon sendas:

Regnestro, sciu: antaŭ ses jam jaroj,

En tiu sama jaro, kiam Dio

Vin por regado en favoro benis—

Al mi en hor’ vespera iam venis

Paŝtisto simpla, maljunul’ grandaĝa;

Mirindan diris li al mi sekreton:

«Mi en juneco, diris li, blindiĝis,

Kaj sciis mi nek nokton kaj nek tagon

Ĝis maljuneco. Vane min kuracis

Per herboj mi kaj per almurmurado,

Kaj vane mi iradis por saluto

En monaĥejoj al mirindfaristoj,

Kaj vane ŝprucis mi el sanktaj putoj

Okulojn blindajn per saniga akvo—

Al mi ne sendis Dio resaniĝon.

Jen, fine, mi esperon tute perdis,

Alkutimiĝis, kaj eĉ miaj sonĝoj

Al mi neniajn jam alprezentadis

Objektojn ekzistantajn en naturo,

Nur sonojn sonĝis mi.

Jen unu fojon

En sonĝo aŭdas mi, ke voĉ’ infana

Al mi ekdiris: iru, maljunulo,

Ugliĉon, de Aliformiĝ’ preĝejon;

Sur mia tombo tie vi ekpreĝu,

Favora Dio, eble, vin pardonos.

Sed kiu vi? demandis mi infanon.

Dimitrij mi, reĝido. Reĝ’ ĉiela

Akceptis min en rondon de anĝeloj

Kaj nun mi—granda mirindaĵfaristo.

Ekiru, maljunulo. Mi vekiĝis

Kaj pensis: eble, efektive, Dio

Al mi donacas sanktan resaniĝon.

Kaj mi ekiris malproksiman vojon.

Ugliĉon mi atingis; jen mi venas

Preĝejon sanktan kaj aŭskultas preĝon,

Kaj en fervoro mi anima ploras,

Sed tiel dolĉe, kvazaŭ jam blindeco

Per larmoj el okuloj miaj fluis.

Popolo jam eliris,—kaj mi diris

Al nepo: min konduku vi al ĉerko

De sankt-reĝido. Kaj knabeto mia

Kondukis min,—kaj nur mi antaŭ ĉerko

Mallaŭtan preĝon pie elparolis,

Okuloj sin malfermis: kaj ekvidis

Mi lumon Dian, nepon kaj tombeton.»

Jen, reĝo, kion maljunul’ rakontis.

Ugliĉon tiam mi intence sendis

Servanton, kaj eksciis li, ke multaj

Ricevis resaniĝon antaŭ ĉerka

Tabulo de reĝido mortigita.

Konsilas mi: restaĵojn sanktajn Kremlon

Transporti kaj starigi en preĝejo

De Ĉefanĝeloj: kaj popolo klare

Ekvidos tiam trompon de krimulo,

Kaj fort’ diabla tute malaperos.

Ho, sankta patr’, intencojn de Plejsupra

Ĉu scias iu? Mi ilin ne kritikos.

Neputran morton, forton mirindfaran

Li povas doni al infanaj ostoj;

Sed oni devas famon de popolo

Esplori tre atente, senpartie;

Kaj ĉu ni povas nun, en brua tempo,

Eĉ pensi pri afero tiel grava?

Parolas oni, ke sanktaĵon uzas

Ni, kiel ilo, en aferoj mondaj.

Popolo jam sen tio ŝanceliĝas,

Kaj multe da paroloj bruaj estas:

Ne estas temp’ ondigi saĝojn homajn

Per tiel grava nova enkonduko.

Mi vidas, ke forigi oni devas

De uzurpulo dismetitan famon;

Sed estas ja rimed’ alia ankaŭ.

Regnestro, se vi nur al mi permesos,

Mi mem aperos tuj sur plac’ popola,

Admonos mi, riproĉos malsaĝulojn

Kaj trompon de fripono mi elmontros.

Nu, estu tiel! Sankta patriarko,

Mi petas vin palacon nian veni:

Bezonas mi kun vi interparoli.

Ĉu vi rimarkis, kiel reĝ’ paliĝis,

Kaj ŝvito de vizaĝo lia gutis?

Mi ne kuraĝis eĉ okulojn levi,

Mi ne kuraĝis spiri kaj min movi.

Kaj liberigis Ŝujskij’-princ’. Bravulo!

Luno veturas,

Kateto ploras,

Frenezulo, vin levu,

Dion preĝu!

Kaptito kie?

Tie ĉi.

Alvoku!

Vi kiu?

Mi—Roĵnov; nobelo Moskva.

Ĉu longe servas vi?

Monato pasis.

Ĉu vi ne hontas, ke vi levis glavon

Sur min, Roĵnov?

Ne mia estas volo.

Ĉu vi batalis sub Sjeverskij?

Venis

Mi post batalo jam, post du semajnoj.

Boriso kio?

Forte timigita

Per perdo de batalo kaj per vundo

De princ’ Mstislavskij,—kaj li princon Ŝujskij

Alsendis al militistaro.

Kial

Devokis li en Moskvon Basmanov’on?

Meritojn liajn rekompencis reĝo

Per oro kaj honor’. En magistrato

Li estas.

Ĉi li estis pli necesa.

Nu, kio do en Moskvo?

Tre kviete.

Ĉu oni min atendas?

Dio scias;

Pri vi paroli oni ne kuraĝas.

Al unu langon, al alia kapon

Fortranĉas oni. Tia estas tempo,

Ke ĉiutage oni ekzekutas;

Malliberejoj tute jam pleniĝis;

Sur placo, kie nur tri homoj estas—

Spion’ jam tie ankaŭ ĉirkaŭsaltas,

Kaj mem regnestro en libera tempo

Sekretajn raportistojn demandadas.

Pli bone, sekve, tute jam silenti.

Ne enviinde vivas homoj moskvaj!

Nu, kaj militistaro kio?

Kio?

Vestita estas ĝi kaj ankaŭ sata,

Kontenta estas.

Ĉu ĝi estas granda?

Nur Dio scias.

Tridek miloj estas?

Eĉ povas vi kalkuli kvindek miloj!

Nu! kaj pri mi parolas oni kion?

Pri via princa moŝto oni diras,

Ke, se eĉ estus vi fripono, tamen

Bravulo.

Tion ĉi mi en afero

Elmontros. Nu, amikoj, ne atendu

Ni princon Ŝujskij; mi vin nun gratulas:

Batalo estos morgaŭ. (Foriras.)

Vivu Dmitrij!

Batalo! Ili havas kvindek milojn,

Kaj ni apenaŭ havas dekkvin milojn:

Li freneziĝis.

Nu, amiko: polo

Eĉ sola povas venki kvincent rusojn.

Vi venkos! En batal’, fanfaronulo,

De unu eĉ forkuros vi rapide.

Se glavon havus vi, arogantulo,

Mi vin (montrante sian glavon) per tio ĉi ekhumiligus.

Ho, rusoj tute ne bezonas glavon:

Ĉu vi ne volas tion ĉi, sencerba!

Ĉevalo malfeliĉa! Kiel vigle

Eksaltis ĝi hodiaŭ en batalon,

Vundita min rapide kiel portis.

Ĉevalo malfeliĉa!

Li bedaŭras

Ĉevalon, dum militistaro tuta

En polvon disbatita nun.

Aŭskultu,

Ĝi, eble, nur de vundo eklaciĝis

Kaj ĝi ripozas?

Ne, ĝi malviviĝas.

Ĉevalo mia! Kion fari? bridon

Forpreni kaj deseli. Malviviĝu

En liberec’.

Sinjoroj, bonan tagon!

Sed kial mi ne vidas princon Kurbskij?

Hodiaŭ mi lin vidis en batalo;

Bravulon tuj ĉirkaŭis multaj glavoj,

Similaj je flekseblaj feraj spikoj;

Sed lia glavo levis sin plej supre

Kaj forta krio ĉion supersonis.

Li kie estas?

Oni lin mortigis.

Ho, estu paco al anim’ kuraĝa!

Sed ni malmultaj post batalo restis!

Kozakoj, perfiduloj malbenitaj,

Krimuloj! vi, nur vi nin pereigis!

Eĉ tri minutojn ili ne eltenis!

Ni ilin punos: dekan mi pendigos!

Rabistoj!

Iu estas, eble, kulpa,

Sed estas ni jam tute disbatitaj

Kaj ekstermitaj.

Sed afero povus

Tre bona esti; mi unuan vicon

Detruis, sed germanoj nin debatis;

Bravuloj ili estas! jes, bravuloj!

Por tio ilin amas mi; mi nepre

El ili kolegaron mian faros.

Hodiaŭ kie ni pasigos nokton?

Jen tie ĉi,—en tiu ĉi arbaro.

Eliros frue ni; en Rilsk’on venos

Ni al tagmanĝo mem. Nu, bonan nokton.

Agrablan nokton!… Tute disbatita,

Reĝido, per forkuro sin savanta,

Li, tute kvazaŭ knab’, senzorga estas;

Kredeble Dio mem lin ĉiam gardas,—

Kaj ankaŭ ni, amikoj, ne malĝoju!

Venkita estas li, sed ĉu ni havas

Utilon? ĝojis ni de vana venko.

Kolektis ree li militistaron

Kaj nin minacas de Putivlaj muroj.

Kaj kion do herooj niaj faras?

Ĉe Kromoj[2] ili staras, kaj kozakoj

Je ili ridas nur el ĉirkaŭbaroj.

Jen gloro! Ne, ne estas mi kontenta;

Mi kiel estron—vin al ili sendos—

Ne genton, sed nur saĝon—vojevodon

Mi faros; ili pri rangec’ malĝoju!

Jam tempo estas malestimi plendon

De eminenta gento de bojaroj

Kaj plej perean moron fordetrui.

Ho, reĝo mia! estu plej benita

Eterne tago, kiam rangajn librojn

Kaj kune ankaŭ kaj malpacojn ĉiujn,

Kaj fierecon gentan flam’ ekstermos.

Jam tre proksima estas tiu tago;

Unue nur mi devas humiligi

Popolon.

Ho, ŝatinda ĝi ne estas!

Popolo estas ĉiam ribelema:

Ĉevalo vigla tiel mordas bridon,

Indignas tiel knab’ potencon patran;

Ĉevalon do rajdant’ direktas bone

Kaj patro ĉiam knabon ordonadas.

Ĉeval’ rajdanton iafoje ĵetas,

Ne ĉiam ankaŭ fil’ al patr’ obeas:

Ni povas nur per severeco granda

Popolon teni. Tiel pensis ankaŭ

Johan’, humiligisto de ventegoj,

Plej saĝa, plej potenca aŭtokrato,

Kaj ankaŭ lia furioza nepo.

Popol’ favoron tute ne sentadas;

Vi faru bonon—ĝi ne diros dankon;

Vi rabu, batu—rezultat’ egala.

Nu, kio?

Gastoj alilandaj venis.

Akceptos mi, atendu min, Basmanov,

Vi restu tie ĉi: kun vi bezonas

Paroli mi. (Foriras.)

Spirito alta reĝa!

Nur uzurpulon malbenitan venki

Lin helpu, Dio; li ankoraŭ multe

Da bono al Rusujo povas fari.

En lia saĝo bona pens’ naskiĝis—

Ne volas mi, ke ĝi foriĝu. Kia

Por mi areno estos, kiam rompos

Li kornon al bojaroj altagentaj.

Mi konkurantojn en milit’ ne havas;

Mi apud reĝa tron’ unua staros…

Kaj, eble… Sed pro kio estas bruo?

Al kuracisto!

Tuj al patriarko!

Reĝidon, li al si reĝidon vokas!

Konfesprenanton!

Kio do fariĝis?

Ekmalsaniĝis reĝo, reĝo mortas.

Ho, Dio!

Li de tron’ subite falis,

Ekfluis sang’ el buŝ’ kaj el oreloj.

Eliru ĉiuj, ĉiuj—kaj forlasu

Kun mi reĝidon solan. (Ĉiuj foriras.) Nu, mi mortas;

Ni kisu nin. Ho, mia fil’, adiaŭ:

Tuj vi komencos reĝi… Dio, Dio!

Al Vi mi tuj aperos—kaj animon

Ne estas tempo per konfes’ purigi!

Mi sentas—filo, vi por mi pli kara,

Ol sav’ anima estas… tiel estu!

Subulo mi naskiĝis, kaj subulo

Mi morti ankaŭ devas en mallumo;

Jen tronon mi atingis—sed per kio?

Vi ne demandu. Vi ne estas kulpa,

Sufiĉe… Nun vi jam laŭ rajto reĝos,

Kaj sola mi al Dio mem respondos.

Ho, filo! ne forlogu vin malvere,

Kaj ne blindigu ankaŭ vin memvole.

En bruaj tagoj prenas vi potencon:

Tre, tre danĝera estas uzurpulo—

Per nom’ terura estas li vestita.

De longa tempo en regado sperta,

Eltenis mi konfuzon kaj ribelon:

En timo oni antaŭ mi tremadis,

Perfido voĉon doni ne kuraĝis;

Sed vi—ne sperta, juna potenculo,

Sub forta fulmotondr’ vi kiel reĝos?

Ribelon bruan kiel vi estingos?

Perfidon kiel vi de vi deturnos?

Sed Dio granda estas! Li junecon

Saĝigas kaj al malforteco donas

Li forton… Jen, aŭskultu: vi unue

Por vi elektu konsiliston bonan,

Fidindan, malvarmegan kaj maljunan,

Amatan de popolo kaj honoran

De gento glora inter bojararo—

Ekzemple, Ŝujskij. Por militistaro

Necesa estas lerta kondukanto:

Vi sendu Basmanovon kaj fortike

Eltenu plendon de bojaroj noblaj.

Vi de junec’ kun mi en magistrato

Sidadis, scias vi regadon regnan;

Ne ŝanĝu vi iradon de aferoj.

Kutim’—animo estas de potenco.

Mi devis nun denove refarigi

Ekzekutadojn, malfavorojn—povas

Forigi ilin vi; kaj oni benos

Vin, kiel oni benis vian onklon,

Prenintan tronon de Minaca reĝo.

Sed poste iom vi post iom ree

Kuntiru forte regnajn kondukilojn;

Kaj nun vi povas ilin malfortigi,

El mano tamen ne elforlasante.

Favora estu al alilanduloj,

En servon ilin kun konfid’ akceptu.

Konservu religian regularon.

Silenta estu; reĝa voĉ’ ne devas

Sin perdi tute vane en aero:

Ĝi, kvazaŭ sankta son’, anonci devas

Aŭ grandan feston, aŭ malĝojon grandan.

Ho, filo! Vi eniras tiujn jarojn,

En kiuj sang’ ondiĝas de virinoj.

Ho, gardu, gardu vi purecon sanktan

De virguleco kaj fieran honton:

Se iu en juneco plezuriĝi

Kutimis per malvirta sentameco,

En granda aĝo tiu malafabla,

Malforta, sangavida ĉiam estas,

Kaj lia saĝo tute mallumiĝas.

En familio estu ĉiam kapo;

Patrinon vi estimu, sed potencu

Vi mem: vi estas viro kaj regnestro;

Fratinon vian ĉiam vi amadu,

Ĉar sola restas ŝia vi gardisto,

Ne, ne, vi vivu kaj eterne reĝu—

Popol’ kaj ni sen vi pereos tute!

Finita estas ĉio—mallumiĝas

Okuloj miaj, jam malvarmon tomban

Mi bone sentas…

Kiu tie estas?

Ha! sankta monaĥigo… Jes, tre bone…

Eksonis horo! Reĝo jam monaĥo

Fariĝas,—ĉerk’—ĉambreto mia estos.

Atendu, sankta patriark’: ankoraŭ

Mi reĝo estas… Ho, bojaroj miaj!

Jen estas tiu, kiu min heredas,—

Al li potencon mian mi transdonas;

Al Teodoro ĵuru… ho, Basmanov,

Amikoj miaj… antaŭ ĉerk’ petegas

Mi vin: al li fervore, vere servu!

Li tiel juna estas kaj senkulpa.

Ĉu ĵuras vi?

Ni ĵuras.

Mi kontentas.

Pardonu do al mi erarojn, pekojn,

Ofendojn volajn kaj sekretajn…

Estas

Mi preta jam,—aliru, sankta patro…

Eniru, tie ĉi libere diru,

Kaj tiel sekve li al mi vin sendis?

Al vi ĉiaman amikecon sian

Proponas li kaj plej unuan rangon

En Moskva regno.

Sed sen tio estas

De Teodoro mi jam starigita

Tre alte: de militistar’ mi estas

Unua estro; li pro mi eĉ rangojn

Aristokratajn malestimis tute.

Al li mi ĵuris.

Ĵuris vi al leĝa

De trono heredanto; sed se vivas

Pli leĝa?…

Ne, aŭskultu, Puŝkin: kial

Malveron vi parolas? Mi ja scias,

Li kiu estas.

Litvo kaj Rusujo

Jam longe nomis lin «reĝid’ Dimitrij»;

Sed tion ĉi mi tute ne defendas.

Ne ĝusta, eble, li Dimitrij estas,

Li estas, eble, ia uzurpulo;

Nur scias mi, ke frue, aŭ malfrue,

Sed Teodor’ al li ekcedos Moskvon.

Dum mi defendas mian junan reĝon,

Ĝis tiu temp’ li tronon ne forlasos;

Da regimentoj ni sufiĉe havas!

Per venko nur mi ilin kuraĝigos,—

Sed kontraŭ mi de vi eliros kiu?

Kozak’ Karelo, eble,—eble Mniŝek?

Ĉu multaj vi? apenaŭ ja ok miloj.

Eraris vi; eĉ tiom ni ne havas.

Mi diros eĉ, ke ni militistaron

Malbonan tute havas, ke kozakoj

Vilaĝojn rabas nur, ke ĉiuj poloj

Nur multe fanfaronas kaj drinkadas,

Ke rusoj… Eĉ paroli mi ne volas,—

Mi antaŭ vi malici ne deziras;

Sed ĉu ekscii volas vi, Basmanov,

Per kio ĉiam fortaj ni restadas?

Ne per militistaroj, ne per poloj,

Sed nur per opinio de popolo.

Memoras vi triumfon de Dimitrij,

Almilitadojn liajn tute pacajn?

Al li sen pafo, sen batalo ĉie

Sin donis obeeme ĉiuj urboj,

Kaj vojevodojn mem popolo ligis;

Vi vidis mem: ĉu viaj regimentoj

Kun li batalis tre volonte? Kiam?

Ankoraŭ apud Godunov! Sed nune?

Ho ne, Basmanov, tre malfrue estas

Disputi kaj inciti ree flamon

De tute finiĝinta jam milito:

Kun via saĝo kaj kun forta volo

Eĉ ne eltenos vi; pli bone estos,

Se vi unua donos plej prudentan

Ekzemplon kaj anoncos, ke Dimitrij

Regnestro leĝa estas,—estos bone,

Per tio lin vi tute kontentigos!

Vi kiel pensas?

Morgaŭ vi ekscios.

Decidu.

Nu, adiaŭ.

Vi pripensu.

Jes, prava li, perfido maturiĝas;

Sed kion faros mi? Ĉu mi atendos,

Ke ribelistoj ankaŭ min kunligu

Kaj al Otrepjev donu? Ĉu ne estos

Pli bone, se mi antaŭvenos ilin

Kaj mem… Sed ĵuron, ĵuron mi perfidos!

Eterne perdos mi honoron mian!

Konfidon de junulo kronportanto

Mi pagos per perfido plej terura!…

Al elpelito estas tre facile

Ribelon kaj konspiron pripensadi;

Sed mi, sed mi, amato de regnestro…

Sed mort’… potenco… de popol’ mizeroj…

He! kiu tie estas? (fajfas) Nu, alvenu!

Ĉevalon! Kaj trumpetu tuj kolekton!

Al ni reĝido jen bojaron sendis.

Aŭskultu, kion li al ni parolos.

Alvenu tien ĉi!

Regnanoj Moskvaj!

Saluti vin al mi reĝid’ ordonis. (Salutas.)

Vi bone scias, kiel zorg’ ĉiela

Reĝidon nian de krimulo savis;

Kaj li krimulon ekzekuti iris,

Sed Dia juĝo batis jam Boris’on.

Rusujo al Dimitrij humiliĝis,

Basmanov mem al li kun pent’ fervora

Jam alkondukis siajn regimentojn,

Al vi Dimitrij iras ame, pace.

Ĉu levos glavon vi, pro kontentigo

Al familio de Boris’, sur reĝon

Plej leĝan kaj sur nepon Monomaĥan?

Sendube ne.

Regnanoj karaj Moskvaj!

Vi ĉiuj scias, kiam vi suferis

Sub potencado de fremdul’ kruela:

Depagojn, ekzekutojn, malfavoron,

Laboron kaj malsaton vi ekprovis.

Dimitrij do favori vin intencas,

Bojarojn ĉiujn kaj popolon tutan.

Ĉu estos vi obstinaj senprudente?

Ĉu vi forkuros de favoroj liaj?

Sed iras li sur Moskvan patran tronon

Ne sola, sed kun akompan’ minaca.

Ne kolerigu reĝon, timu Dion!

Kaj ĵuru tuj al leĝa potenculo;

Ekhumiliĝu: sendu al Dimitrij

Vi patriarkon kaj bojarojn viajn,

Sekretariojn, elektitajn homojn,—

Salutu ili al regnestro—patro.

Pri kio pensi? Li parolis veron.

Dimitrij vivu! vivu nia patro!

Popol’! popol’! En Kremlon! Reĝajn ĉambrojn!

Kaj ligu tuj hundidon de Boriso!

Dronigi! ligi! Vivu reĝ’ Dimitrij!

Pereu tuta gento de Boriso!

Traflugis super peka mondo

Demon’ malgaja, elpelita;

Li estis per bruega ondo

De rememoroj ĉirkaŭita,—

Pri tiu temp’ feliĉa, bela,

En kiu estis li kerubo,

Kometo kiam lin ĉiela

Renkontis kun rideto hela

El forkurinta luma nubo;

Ankoraŭ kiam tra nebuloj

Li rigardadis kun sciemo

En spac’ amason da migruloj

Ĉielaj; kiam li kredema

Ankoraŭ estis kaj amema,

Unua kreitaĵo bona,—

Al li nek dubo, nek malbono

Konataj estis, lia saĝo

Ankoraŭ estis lumigita…

Kaj multe, multe… kaj tutaĵo

Ne povis esti memorita.

Ĉielon longe li forlasis,—

En mond’ li sen rifuĝo estis

Eterno post eterno pasis,

Minuto post minuto, restis

Li ĉiam multe enuanta.

Li, teron pekan posedanta,

Malbonon semis sen plezuro;

Neniu staris al demono

Kontraŭ’ en lia art’ terura,—

Kaj tedis jam al li malbono.

Kaj super suproj de Kaŭkazo

Demono flugis elpelita.

Kazbeko, diamanto kvazaŭ,

Per neĝ’ eterna priŝutita,

Sub li brilegis; ond’ Darjala

Simila je serpento pala,

Kurbiĝis, kaj Terek’ ribela,

Saltante kiel leonino[3]

Kun vila kolaharo bela

Sur forta kaj potenca spino,

Kriegis; bestoj kaj birdetoj

Je ĝia voĉo atentadis,

De sudo ĝin akompanadis

Amaso ora da nubetoj;

Ŝtonegoj altaj, en dormeto

Al ĝi klininte kapojn grizajn,

Observis kun esprim’ sekreta

Rapidkurantajn ondojn ĝiajn;

Kasteloj multaj sur ŝtonegoj

Minace staris en nebuloj,

Gardantaj kvazaŭ grandeguloj

Ĉe de Kaŭkazo mem pordegoj!

Sovaĝa kaj belega estis

Ĉirkaŭa mondo; tamen restis

Spirit’ fiera malkontenta;

En sia koro tre malpenta

Rigardis li kun malestimo

Kreadon de potenca Dio,

Kaj profundaĵon de animo

Al li penetris tut’ nenio…

Jen antaŭ li pentraĵ’ alia

De malproksime sin prezentis

Gruzujo per beleco sia

Spiriton de neigo tentis.

Feliĉa, luksa lando kia!

Ruinoj ĉie sin etendis,

Riveroj jen sonor-kurantaj

Sur fund’ el ŝtonoj multkoloraj,

Kaj najtingaloj bonkantantaj

Pri amo flama de senkoraj

Virinoj belaj de montaro;

Jen densa ombro de ĉinaro[4],

Ĉirkaŭvolvita per hedero;

Kavernoj, kie ĝis vespero

Timeme kaŝas sin cervaro;

Brilado, vivo kaj bruado

Sonora, dolĉa parolado

Kaj spir’ agrabla de kreskaĵoj;

Kaj tagoj varmaj voluptaĵaj,

Per ros’ malsekigitaj stelaj

Brilantaj noktoj, kvazaŭ helaj

Okuloj de gruzino juna,

Simila je lumado suna.

Sed, krom envio malvarmega,

Ekscitis de naturo tento

En kor’ demona malbonega

Nenian ŝanĝon eĉ en sento,—

Kaj ĉion, kion nun li vidis,

Li aŭ malamis, aŭ jeridis.

Tre altan domon, korton larĝan

Gudalo princ’ al si konstruis…

De sklavoj ĝi laboron ŝarĝan

Postulis, kaj pro ĝi forfluis

Da larmoj multe el okuloj

De obeemaj servutuloj.

Matene sur montar’ najbara

De ĝiaj muroj ombroj iras;

Jen estas en ŝtoneg’ ŝtuparo:

Ĝi de angula tur’ sin tiras

Al rivereto; kaj Tamaro,

Princino juna kaj tre bela,

En ĉadro[5] blanka, ĉiam hela

Tre ofte tie ĉi iradas

Kaj akvon el Aragv’ ĉerpadas.

Silente de ŝtonego ĉiam

Rigardis domo mallumega;

Sed festo nun en ĝi grandega

Bruegas jen kiel neniam:

Gudal’ forsvatis ĵus filinon

Kaj havis tutan familion.

Jen sur tapiŝoj, sur tegmento

Sidiĝas juna fianĉino

Kun sia bona amikino.

Jen post montaro en silento

Sin kaŝas jam radio suna.

Fraŭlinoj kantas, kaj ekprenas

Tintilon fianĉino juna.

Jen ŝi ĝin super kapo tenas,

Gracie dancas kaj tintilas,

Jen flugas, jen subite haltas,

Jen ree kvazaŭ ĉamo saltas,—

Rigardo ŝia hele brilas;

Jen brovojn nigrajn ŝi kuntiras,

Jen naĝas kun teniĝ’ inklina,

Kaj lerte sur tapiŝo iras

Glitanta piedet’ diina;

Kaj ŝi rigardas kun rideto

De bela, ĉasta infaneto.

Radio luna klara, bela

Je tiu ĉi rideto hela,

Plej juna, de mem viv’ donita,

Ne povas esti komparita.

Mi ĵuras je noktmezo stela,

Kaj je radioj de suriro,

De tago mem kaj de subiro,—

Regnestro de Persujo bela,

Neniu reĝo posedanta

Tielan kisis okuleton;

Nenia eĉ fontan’ ŝprucanta

Per sia roso plej brilanta

Tielan lavis piedeton;

Ankoraŭ man’ nenies tera

Kun amo flama kaj sincera

Tielajn harojn displektadis.

Jes, de komenc’ de mondo nia,

Mi ĵuras, belulino tia

Sub suno suda ne floradis.

En patra domo ŝi kun ĝojo

Nun dancas jam en lasta fojo…

De sort’ nenio ŝin defendos:

Ho ve! jen morgaŭ jam atendas

Ŝin, de Gudal’ heredantinon,

De viva liberec’ filinon,

Patrujo fremda, kaj alia

Malgaja sorto de sklavino

En fremda rondo familia.

Kaj ofte bela fianĉino

Malgajon sentis en animo;

Sed tamen ĉiuj movoj ŝiaj

Konservis tiel sin graciaj

Kaj tiel plenaj de esprimo,

Ke, se Demono, traflugante,

En tiu tempo ŝin ekvidus,—

Antaŭon rememoriĝante,

Li, ekĝeminte,—for rapidus…

Kaj li ŝin vidis… Por momento

Neklarigebla nova sento

Malbonan koron ekondigis.

Dezerton de animo lia

Benita sono troplenigis,

Kaj li en profundaĵo ĝia

Komprenis ion el sankteco

De amo, bono kaj beleco…

Kaj longe tiu ĉi pentraĵo

Per si lin ĉarmis, kaj revaĵo

Pri viv’ feliĉa, kiu pasis,

Lin longe, longe ne forlasis

Per ia forto alforĝita,

Eksciis li malgajon sencan;

Kun nova sent’ konatigita,

Ekaŭdis voĉon li parencan.

Ĝi, eble, renaskiĝo estis?

En lia saĝo nun forestis

Jam vortoj de tentad’ malpia.

Forgeso? ĝin ne donis Dio.

Kaj li ne pensis eĉ pri tio…

. . . . . . . . .

Rapidas en malpacienco

Fianĉ’ al festo de edziĝo;

Ĉevalon ĝis subir’ de tago

Li forlacigis. Al Aragvo

Plej bela li feliĉe venas.

Malantaŭ li apenaŭ tenas

Kameloj multaj da donaco

Portaĵon inter ĝiboj altaj,—

En voja malaperas spaco

Ilia vico kun sonantaj

Sub koloj multaj sonoriloj—

De tute bona ord’ montriloj…

De Sinodalo posedanto

Persone estas kondukanto

De riĉa karavano. Lia

Talio lerta kaj gracia

Per zono estas ĉirkaŭita;

Pro moro, ankaŭ pro singardo

Li estas ĉirkaŭpendigita

Per bela, riĉa batalilo:

Ĉe zono—glavo kaj ponardo,

Post dorso—tego kun pafilo,

Tre lukse, arte eltranĉita;

De lia ĉuĥo[6] per manikoj

Venteto estas amuzita,

Ĝi per galon’ ĉirkaŭkudrita.

Ĉevala brido kun penikoj;

Brodita estas lia selo

Per multkoloraj riĉaj silkoj;

Sub li ĉevalo flama, bela.

En Karabaĥo edukita,

Je timo ĝi troplenigita,

Ronkante, strabas de krutaĵo

Saltantan ŝaŭmon de ondaĵo.

Danĝera estas vojo bela:

Ŝtonegoj—de maldekstra flanko,

De dekstra-do—river’ ribela.

Malfrue. Nur altaĵo blanka

Lumiĝas; levis sin nebuloj…

Kaj jam rapidas plu migruloj.

Jen staras preĝejet’ sur vojo…

Sub ĝi jam longe kun malĝojo

Princ’ ia estas enfosita,

Per man’ venĝema mortigita.

De tiu temp’ migranto ĉiu,

Al fest’, aŭ al batal’ iranta,

Ĉe sankta preĝejeto tiu

Haltadis kun teniĝ’ preĝanta;

Kaj preĝo tiu estis gardo

De malamiko kaj ponardo.

Sed nun fianĉo juna, brava

Ne pensis eĉ pri mor’ praava,

Ĉar per malica lin revaĵo

Demono ruza ekondigis:

Nun li sub nokta mallumaĵo

Je fianĉino sin ĝojigis…

Kaj jen antaŭe aperetis

Du homoj… pli… jen ekbriletis

Ankoraŭ io… Jen ekpafo…

Kuraĝa princo, kun papaĥo[7]

Sur brovojn tute surŝovita,

Eĉ unu vorton ne eldiris;

Sur piedingoj sin levinte,

Pafilon turkan li eltiris,—

Kaj skurĝon supren eksvinginte,

Li kun plej granda kuraĝego

Antaŭen flugas… ree pafo,—

Kaj ĝemo forta, kaj kriego:

Sendube—pafo ne sen trafo…

Ne longe batalad’ daŭriĝis,—

Ĉar gruzoj baldaŭ jam distriĝis.

Mallaŭte estas… Sin puŝantaj

Sen ord’ kameloj iafoje

Rigardis kun terur’ sur vojo

Malvivajn korpojn de rajdantoj,

Soniloj sonis kun malĝojo.

Rabita estas karavano,

Kaj sur korparo jam kristana

Flugilojn nokta bird’ etendas!

Ripozo paca de ĉerkujo

Kun patroj kune en Gruzujo

De nun jam ilin ne atendas;

Ne venos tien ĉi patrinoj

En ĉadroj[8] longaj, kaj fratinoj,

Por kun sopiro, kun plorego,

Kun ĝemo forta, kun petego

Sin klini antaŭ ĉerk’ ilia!

Sed tie ĉi sur ŝtono voja

Per mano zorga kaj tre pia

Farita estos kruc’ malĝoja;

Hedero nur per branĉo sia

Smeralda, en printemp’ agrabla,

Envolvos ĝin kun vera ĝojo

Kaj kun kareso plej afabla;

Kaj jen, turninte sin de vojo,

Migranto iafoje pia

Ripozos en ombraĵo Dia…

Ĉevalo flugas jen sur valo,

Ĝi ronkas, kvazaŭ en batalo;

Jen ĝi subite tute haltas,

Facilan venton aŭskultante,

Jen ree, kvazaŭ tigro, saltas,

Per hufoj teron ekbatante

Kaj truojn nazajn disŝovante;

Jen ĝi, kolharon eksvinginte,

Antaŭen flugas, frenezinte.

Sur ĝi rajdant’ silenta sidas;

Balancas li per kapo bela

Kaj klinas ĝin al kurbo sela.

Nenion li jam sentas, vidas,

Ne regas li per kondukilo,

En piedingo enŝovita

Piedo lia, kaj kovrilo

Per sango estas makulita…

Saltulo lerta, vi sinjoron

Tuj el batalo liberigis,

Sed kuglo lian junan koron

En mallumego eĉ mortigis!

En dom’ Gudala ploro forta,

Amaso da popol’ en korto:

Ĉevalo kies lacigita

Sur ŝtonoj falis ĉe pordego?

Kaj kiu estas mortigita

Rajdanto tiu ĉi? Timego

Konservis sin sur frunto bruna.

En sango estas vesto tuta,

Kaj sur kolhar’ en premo muta

Jam malvarmiĝis mano juna.

Ne longe vi fianĉon vian,

Ho, fianĉino, en gajeco

Al fest’ atendis de edzeco!

Brilante princan vorton sian

Kaj tute vere li eltenis:

Al fest’ li ĝustatempe venis…

Sed nun, ho ve! neniu vidos,

Ke ree sur ĉeval’ li sidos!…

Je tondr’ simila puno Dia

Al familio flugis gaja!

Falinte, jen sur lito sia

Tamaro ploras, plej malgaja;

Ĉe ŝi ruliĝas larm’ post larmo,

Tre alte, ŝarĝe brusto spiras…

Kaj jen ŝi aŭdas, kvazaŭ diras

Subite voĉo sorĉa, varma:

«—Ne ploru vane, kara mia!

Ja malvivulon larmo via

Per ros’ brilanta ne vivigos;

De ĝi rigard’ nur klara Dia

Nebula estos, ĝi bruligos

Koloron de vangetoj belaj—

Jes, larmoj estas nur sencelaj;

Li jam ne estos estimanta

Plej indan vian sopiradon;

Ĉielo estas karesanta

Spiritan lian nun rigardon:

Amuzas lin jam sankta kanto…

Ĉu estas senc’ en sonĝoj teraj,

En larmoj de fraŭlin’ sinceraj

Por gast’ de paradiza lando?

Ne, ho anĝelo mia tera,

Al mi vi kredu, kreitaĵoj

De mondo tuta plej malvera

Ne indas unu eĉ momenton

De viaj karaj sopiraĵoj

Kaj vian plej malgajan senton.

«En aera oceano,

Sen remiloj kaj sen veloj

Naĝas bela karavano

Da graciaj lumaj steloj.

Inter kampoj travideblaj

En arkaĵ’ ĉiela, alte

Flugas nuboj nekapteblaj

En lanuga ar’ senhalte.

Jen disiĝas, jen kuniras—

Ili tute ja ne ĝojas,

Kaj estontan ne deziras,

Kaj pasintan ne malĝojas.

Vi en tago plej turmenta

Rememoru nur pri ili,

Estu vi al ter’ sensenta

Kaj senzorga, kiel ili!

«Apenaŭ per kovrilo sia

Kaŭkazajn suprojn nokt’ ombrigos;

Apenaŭ mondon sorĉo ia

Per forto sia silentigos;

Apenaŭ vent’ ŝtonegon puŝos

Kaj flavan velkan herbon tuŝos,

Apenaŭ flitos bird’, kaŝita

En ĝi, per vento timigita;

Kaj sub vinbera branĉo bela

Apenaŭ flor’, pro ros’ ĉiela,

Foliojn solvos tre avide;

Apenaŭ luno malrapide

El de montaro sin eklevos

Kaj, rigardante vin, ekrevos,—

Al vi mi ĉiam alflugados,

Gastados ĝis suriro suna

Kaj por anĝelo mia juna

Mi sonĝojn orajn alblovados…»

Ĉesiĝis vortoj, formortante

Post sono son’ en malproksimo.

Rigardas ŝi, de lit’ saltante…

Konfuz’ aperis en animo

Neesprimebla: nek ektimo,

Nek flama rav’, nek sopirado.

En ŝi nun ĉiuj sentoj ŝiaj

Samtempe estis en bolado:

Animo de katenoj siaj,

Ligintaj ĝin, sin liberigis,

Kaj koron ia fajr’ bruligis,

Kaj, ŝajne, tiu voĉ’ afabla

Ankoraŭ sonis tre agrabla.

Nur en mateno sonĝo kara

Animon lacan silentigis,

Sed ŝian penson ĝi ondigis

Per revo eksterordinara:

Nebula, muta enmigrinto,

Brilanta per belec’ netera,

Al ŝia kapo sin klininta,

Kun tia amo plej sincera

Kaj kun malĝojo ŝin rigardis,—

Kompatis kvazaŭ ŝin, aŭ gardis.

Ne estis li anĝel’ ĉiela,

Gardanto ŝia sankta, bela:

Kroneto el de sun’ radioj

Ne kuŝis super bukloj liaj;

Kaj ne spirito de infero,

Malvirta turmentit’ terura,—

Ho, ne! li estis bela, pura,

Simila tute je vespero:

Nek tago estis li, nek lumo,

Nek nokto nigra, nek mallumo!…

«Ho patro! patro! min aŭskultu,

Tamaron vian ne insultu!

Mi ploras. Vidu mian ploron!…

Ĝi forsekigas junan koron…

Nenies estos mi edzino—

Al miaj vi fianĉoj diru:

Eterne restos mi knabino

Kaj ili ĉiuj nun foriru.

Post tempo, kiam, mortigita,

Li estis jam enterigita,

Per revoj min neforbateblaj

Spirito ruza tumultigas;

Kaj sonĝoj tre nekompreneblaj

En nokto min maltrankviligas;

Ne povas preĝi mi anime:

Pens’ pia estas malproksime,

Kaj mi en vejnoj fajron sentas…

Sekiĝas, velkas mia koro.

Ho patro! io min turmentas…

Ho, cedu, patr’, al mia ploro!

En sanktan monaĥejon sendu

Filinon vian senprudentan;

Savinto tie min defendu,

Akceptu mian koron pentan.

Por mi forestas gajo luma…

Nur sankta monaĥejo restas:

Ĝi kaŝos min de viv’ malluma,

Por mi ĝi ĉerk’ agrabla estas.»

Kaj monaĥejon tre malluman

Kun parencaro ŝi enpaŝis,

Kaj tie ĉi ŝi bruston junan

Per nigra hara vesto kaŝis.

Sed, kiel sub ŝtofaĵ’ arĝenta,

Sub vesto hara, plej humila,

Frapadis koro maltrankvila

En brusto per revaĵo tenta.

Eĉ ĉe altaro plej brilanta

En daŭro de solena kanto,

Per kiu oni Dion laŭdis,

Konatan ŝi parolon aŭdis.

Sub ark’ preĝeja duonluma

Tre ofte, nur por ŝi vidata,

Figuro glitis tre konata;

En bonodor’ facila fuma,

Brilante kiel stelo, tien

Li loge vokis ŝin… sed kien?

Jen monaĥejo en montaroj,

De tuta mond’ apartigita,

Per vic’ de poploj kaj ĉinaro[9]

De ĉiuj flankoj ĉirkaŭita.

Tra ili, post subiro suna,

En ĉambr’ briletis izolita

Lampet’ de monaĥino juna.

Sub ombr’ de belaj migdalujoj,

Ĉe multaj krucoj plej malgajaj—

Gardantoj mutaj de ĉerkujoj,—

Kantadis ĥor’ da birdoj gajaj;

Sur ŝtonoj malvarmetaj fontoj

Trafluis brue kaj saltante,

Kaj, sub superpendantaj montoj

En intermont’ sin kunverŝante,

Ruliĝis inter arbetaĵo,

Per prujn’ kovrita de floraĵo.

En nord’ montaro estis bela

En bril’ de ĉielruĝo hela;—

Fumeto kiam bluiĝante

Gajigas koron de gruzinoj,

Kaj, orienten sin turnante,

Al preĝo vokas muezinoj[10];

Kaj kiam laŭta sonorilo,

De monaĥejo vekigilo,

Tremadas en aer’ matena

En horo paca kaj solena;

Gruzino kiam bela, juna

Deklivas sin de kruta monto

Kun longa kruĉ’ al brua fonto,—

Montaro en lumado suna

Per tuta sia ĉeno bela

Tre longe en altaĵ’ ĉiela

Viola kvazaŭ muro restis.

Kaj en vespero ĝi sin vestis

Per tuko lume-ruĝa, hela.

Plej alta en montar’ parenca—

Kazbeko: en eterna neĝo

En vest’ arĝenta, kvazaŭ reĝo

Ĝi staras forta kaj potenca.

Sed, plena je revaĵo krima,

Ne estis de Tamar’animo

Al ravoj puraj atingebla.

Por ŝi per ombr’ nepenetrebla

Nun mondo estis ĉirkaŭita,

Egale ĉiam kaj per ĉio

Ŝi estis multe turmentita:

Matene per de sun’ radio

Kaj nokte per mallum’ terura.

Apenaŭ nokto superpendas,

Tre ofte ŝi ĉe sanktfiguro

En frenezeco sin etendas—

Kaj ploras; kaj en nokt’ silenta

Migranto ia kun atento

Aŭskultas, kiel ŝi ploregas,

Kaj pensas li: «spirit’ malpenta

Punita en kavern’ ĝemegas!»—

Kaj li tre akran aŭdon streĉas,

Ĉevalon pelas, savon serĉas.

Tre ofte en revaĵ’ tremante,

Ĉe mem fenestro en silento

Tamaro sidas meditante;

Ŝi malproksimon kun atento

Rigardas longe kaj sopiras…

Al ŝi do ia voĉo diras:

«Li nepre venos! Sonĝoj viaj

Ne vane ja vin karesadis,

Kaj li kun vortoj flamaj siaj

Kaj kun rigardo plej brilanta

Al vi ne vane aperadis.»

Ŝi longe estas sopiranta,

Pro kio—tute ne komprenas;

Ŝi Dion sanktan preĝi penas,

Sed preĝas lin obstina koro;

De batalado lacigita,

Sur lito kuŝas ŝi kun ploro—

Kusen’ bruligas, sufokita

Kaj timigita, ŝi eksaltas,

Sin levas brusto tre rapide

Kaj flamas ŝultroj, kaj ekhaltas

Spirado ŝia, kaj, avide

Serĉante brakojn plej pasiajn,

Ŝi strange diras vortojn iajn…

. . . . . . . . .

Gruzujo tuta per kovriloj

De nokto estas jam vestita.

Demon’, per amo forlogita,

Rapidas gaje sur flugiloj

Humilan sanktan monaĥejon.

Sed ne kuraĝis li tuŝeti

Tre longe pacan rifuĝejon.

Kaj unu fojon eĉ forĵeti

Li tute, ŝajne, preta estis

Intencon de animo sia.

Enpensa, jam tre longe restis

Ĉe alta mur’ spirit’ malpia;

Li vagas, kaj de paŝoj liaj

Sen vento tremas eĉ folioj.

Antaŭen li rigardon sendas:

Fenestro estas lumigita,—

Jam longe iun ŝi atendas.

Kaj jen en valo izolita

Eksonis de ĉinhar’[11] tintado

Kaj belaj sonoj de kantado;

Kaj fluis tiuj sonoj ĉarmaj

Mezure unu post alia,

Simile je agrablaj larmoj;

Kaj estis tiu kanto dia

Tre delikata kaj tre bela,—

Ĝi kvazaŭ estis kunmetita

Por tero peka en ĉielo.

Ekvolis, eble, mem anĝelo

Sinvidi kun amiko tera,

Kaj al anim’ de suferanto,

Kun amo sankta kaj sincera,

Ekkantis pri estinta, vera,

Por per belega sia kanto

Forigi lian suferadon?…

Nun amon, ĝian sopiradon,

Kaj ekscitiĝon, kaj malĝojon

Demono nur unuan fojon

Komprenis… Li en maltrankvilo

Forflugi volas,—sed flugilo

Ne movas sin, ne ŝanceliĝas!

Kaj,—kia mirindaĵ’ senfina!—

Sur vangoj ŝarĝa larm’ ruliĝas…

Ĉe tiu ĉambro monaĥina

Ĝis nun ankoraŭ estas ŝtono,

Trabruligita per plej varma,

Je fajr’ simila flama larmo,

Per ŝarĝa larmo de Demono!…

Jen rifuĝejon li eniras,

Por amo preta, li deziras

Jam bonon fari, li komprenis,

Ke nova viv’ por li alvenis.

Ne klara trem’ de atendado,

De necerteco muta timo,

Malĝojo ama, sopirado,—

Unue venis al animo

Fiera, peka de Demono;

Ĝi estis antaŭdir’ malbona…

Eniras de neig’ spirito

Kaj vidas: antaŭ li kerubo,

El sankta paradiz’ sendito,

Gardant’ de pekulino bela,

En vest’ facila, kiel nubo,—

Li staras kun rideto hela,

Kaj per flugilo blanka sia

De malamiko ŝin ombrigis…

Kaj jen radi’ de lumo Dia

Rigardon lian ekblindigis,

Kaj ne saluton li afablan,—

Riproĉon aŭdas malagrablan:

«Spirit’ malvirta, maltrankvila,

Vi kial tien ĉi eniris?

En rifuĝejo plej humila

Ĝis nun malbon’ ankoraŭ spiris

Neniam; via adoranto

Forestas tie ĉi! Kun krimo,

Kun tento lerta en animo,

Malbonon sole dezirante,

Ne tuŝu sanktan amon mian!

Vin kiu vokis?»

Respondante,

Spirit’ malica plej malpian

Vizaĝon faris kaj ekridis;

Ĵaluze brilis, kiel flamo,

Rigardo lia, kaj revidis

En si antaŭan li malamon.

«Ŝi—mia! li ekkriis brue:

Forlasu ŝin! ŝi estas mia!

Aperis vi jam tro malfrue,

Ho, sankta de ĉiel’ gardanto,—

Por mi kaj ŝi, sendito Dia,

Vi nun ne estas jam juĝanto.

Kaj ŝia koro, kaj beleco

Sendube tute miaj estas;

Kaj via virto, kaj sankteco

Jam tute tie ĉi forestas;

Vi vane gardi ŝin intencas,

Ĉar mi ŝin amas, mi potencas!»

Kaj jen malgaje rigardinte

Oferon de malpia tero,

Kaj, per flugiloj eksvinginte,

Anĝelo dronis en aero…

. . . . . . . . .

Ho, kiu estas vi? Danĝera

Parolo via! Vi ĉiela

Sendito estas, aŭ infera?

Vi kion volas?

Vi plej bela!

Sed diru—do, vi estas kiu?…

Respondu tuj…

Mi estas tiu,

Je kies voĉo vi atentis

En nokto nigra kaj trankvila,

Malĝojon kies vi eksentis,

Kaj kies penso plej facila

Al via saĝo iam venis.—

En sonĝo kiun vi divenis;

Mi—tiu kies eĉ rigardo

Pli mortigema, ol ponardo,

Esperon tutan pereigas,

Apenaŭ hom’ kun ĝi sin ligas;

Neniu min kun am’ alprenas

Kaj ĉio viva min malbenas.

Eterno, spac’—por mi nenio;

Mi estas vip’ de sklavoj miaj,

Mi—reĝo de libera scio,

Mi—malamiko de mem Dio,

Kaj vidu: ĉe piedoj viaj

Mi klinas min, mi, mi—teruro,

Malbono, puno de naturo!

Al vi mi nun en kortuŝeco

Alportis preĝon diligentan

De amo kaj de amikeco,

Pasion mian teran varman,

Malĝojon teran plej turmentan,

Unuan mian veran senton,

Unuan ankaŭ mian larmon.

Kompatu—do pri mia sorto!

Vi min returnus al ĉielo,

Al bono nur per unu vorto;

Per am’ vestita, mi anĝelo

Fariĝus ree, kaj ankoraŭ

Pli bela estus, pli brilanta.

Aŭskultu nur, mi petas kore,—

Mi—via sklavo suferanta,

Senfine forte vin amanta!

Apenaŭ nur mi vin ekvidis,

Subite en anim’ jeridis,

Malamis forton mi inferan,

Kaj senmortecon, kaj potencon,

En kiuj mi ne vidis sencon,—

Kaj mi enviis ĝojon teran:

Ne vivi, kiel vi,—ne povas,

Mi tute, kaj mi eĉ ne provas

De vi aparte vivi. Mia

Sensanga, forta kor’ malpia

Eksentis jam sur sia fundo

Radion de agrabla sento,

Kaj ree en malnova vundo

Sin movas de malĝoj’ serpento…

Sen vi—pro kio miaj fortoj?

Potenco mia? Senmorteco?

Ĝi estas nur bonsonaj vortoj,

Preĝejo granda sen dieco!

Forlasu min, spirit’ envia!

Silentu, mi al vi ne kredas!…

Ho ve!… Kreint’ potenca mia!

Mi sentas: mi al li jam cedas;

Ne povas preĝi mi; je morta

Veneno estas plenigita

Jam mia saĝo plej malforta!

Kompatu, vi min pereigas;

Per morto estas ĉirkaŭita

Parolo via… Kio igas,

Ke vi min amu? Ho, pro Dio,

Al mi respondu, diru!…

Kio?

Ho ve! mi mem ne scias kio;

Je vivo nova tute plena,

Tuj mem de mia kap’ malbena

Kroneton pikan mi formetis,

Pasintan tutan mi forĵetis;

Kaj paradizon, kaj inferon

Mi en okuloj viaj trovas!

Al vi mi sentas amon veran,

Ekami tiel vi ne povas:

Per tuta forto, per potenco

De revo kaj de pens’ senmorta

Mi amas. En de mond’ komenco

Jam en animo mia forta

Figuro via ĉiam bela

Fortike estis impresita,

Kaj longe antaŭ mi, ĉarmita,

Ĝi flugis en eter’ ĉiela.

Jam longe, maltrankviliĝante,

Agrablan nomon mi atentis;

En paradizo eĉ estante,

Mi ĉiam unu mankon sentis,

Kun mi vin belan ne havante.

Ho, se vi povus kompreniĝi,

Sopiro kia kaj malbeno—

En tuta viv’ sen partopreno

Suferi, ĝemi, turmentiĝi,

Kaj plezuriĝi,—sed por bono

Jam ne atendi ian laŭdon,

Kaj rekompencon—por malbono;

Elporti ĉiam bataladon,

Sed nek triumfi, nek paciĝi!

Domaĝi ĉiam, ne volante,

Kaj ĉion vidi, kaj sciiĝi,

Kaj senti, kaj nenion timi,

En tuta ter’ nenion ami,

Kaj peni ĉion nur malami,

Kaj tutan mondon malestimi!…

Apenaŭ nur de Di’ malbeno

Al mi subite proksimiĝis,—

Natura varma ĉirkaŭpreno

Por mi eterne malvarmiĝis…

Jen vidis mi ĉielarkaĵon,

Brilantan klaran ornamaĵon

De bonkonataj lumaj steloj,

Vestitaj en kronetoj belaj;

Sed ili tute ne rekonis

Min en vestaĵo de infero!

Kaj tute jam en malespero

Al mi alveni mi admonis

Kunfratojn, je mi mem similajn,

Sed—ve! mi ankaŭ mem rekonis

Nek vortojn de malbon’ iliajn,

Nek vizaĝegojn kun rigardoj

Pli mortigemaj, ol ponardoj…

Kaj, eksvinginte per flugiloj,

Forflugis mi… sed kien? kial?

Ne scias.—Min amikoj miaj

Forĵetis ĉiuj; mondo tuta

Por mi fariĝis surda, muta,

Kiel ĉiel’ kun bonoj Diaj.

Ŝipeto tiel difektita,

Sen direktilo kaj sen velo,

Per ond’ libera ekkaptita,

Rapide naĝas,—sed sen celo;

Tiele en mateno frua

Fragment’ de nubo tondra brua,

En ark’ ĉiela nigriĝante,

Nenie halti kuraĝante,

Vidante celon eĉ nenie,

Traflugas—kien kaj de kie

Ĝi mem ne scias:—sola Dio

Potenca scias nur pri tio!…

Sed mondon mi ne longe regis,

Al pek’ ne longe ĝin instruis,

Kaj ĉion belan mallaŭdegis,

Kaj ĉion noblan fordetruis;

Mi kredon el homara koro

Forigis tute sen laboro…

En mondo sole malsaĝuloj

Enuaj kaj hipokrituloj,

Plej abomenaj kaj malpiaj,

Kun kredo en animo restis…

Sed… sed ĉu ili indaj estis

Je zorgoj, je laboroj miaj?

Kaj jen mi kaŝis min en montoj;

Kaj flugis, kiel meteoro,

Mi nokte super bruaj fontoj…

Migranto kun kredema koro

Kaj kun espero en animo,

Trompita per fajret’ proksima,

Loĝejon trovi atendante

Kaj kune kun ĉeval’ falante,

Pereis en profundegaĵo,

Kaj ĝemis,—kaj post li kurbiĝis

Postsigno sanga sur krutaĵo…

Sed mi ne longe amuziĝis

Per tiel krima malbonego.

Tre ofte, polvon eklevinte,

En batalado kun ventego,

Per fulmotondro min vestinte,

Sur nuboj flugis mi facilaj,

Volante inter elementoj

Bruegaj, fortaj, malhumilaj,

Animon savi de turmentoj

Kaj de pensad’ neevitebla,—

Forgesi pri neforgesebla!

Ĉu estas senco en mizeraj

Laboroj homaj, en turmentoj,

Malĝojoj, malfeliĉoj teraj

De nunaj, de estontaj gentoj,

Eĉ komparitaj kun minuto

De mia suferado muta?

Kaj homoj? Viv’, labor’ ilia?

Ĉu estas senc’ en ili ia?

Ja ili pasis, ili pasos,

Pri ili homoj pensi lasos!

Espero estas: juĝ’ severa;

Ĝi ĉiam pardonema restos!

Sed mia malĝojad’ netera

En mi, kun mi eterne estos,

Ĝi finon, kiel mi, ne havos,

De ĝi en tomb’ mi min ne savos!

Jen al serpento ĝi similas,

Jen kvazaŭ flamo hela brilas,

Bruligas per bonega tento,

Jen penson premas kvazaŭ ŝtono—

Nedetruebla monumento

De pereintaj jam esperoj,

De revo pri pasinta bono,

De sentoj, de pasioj teraj!

—Vi kiu estas diveninta

Ne estas mi, sed seniĝinta

Por ĉiam je trankvilo mia,

Nevole al parolo via

Atentas mi kun ĝoj’ sekreta,

Amiko mia suferanta.

Sed se vi ruzi estas preta,

Se trompon en anim’ kaŝante…

Ho, min kompatu!… Kia gloro!…

Por kio estas mia koro

Al vi? Ĉu estas por ĉieloj

Pli kara mi, ol ĉiuj belaj,

Ne vidis kiujn vi? Ribelaj

Ja manoj de mortemaj homoj

Ilian liton virgan puran

Ne ĉifis en iliaj domoj!

Ne! donu vi fatalan ĵuron…

Eldiru,—vidu: mi sopiras,

Vi vidas revojn miajn! Timon

Agrablan, dolĉan vi enspiras

Al mi nevole en animon…

Sed ĉion vi komprenis tute

Kaj min kompatos sendispute!

Ho, ĵuru,—ke jam malkonfesas

Malbonon vi, kaj ke promesas…

Ĉu jam en mond’ ne estas eblaj

Promesoj, ĵuroj nerompeblaj?…

—Mi ĵuras je unua horo

De mond’, je ĝia horo lasta,

Je krimo ĵuras malhonora

Kaj je triumf’ de vero ĉasta;

Mi ĵuras je turment’ de falo,

De venko je revado pala;

Mi ĵuras je kun vi sinvido

Kaj je disiĝo atendata;

De spiritaro je kunsido,

Je ĝia sorto malamata,

Je fratoj subpotencaj miaj,

Je glavoj de anĝeloj sanktaj,

Belegaj, fortaj, senpasiaj,

Senfine min malestimantaj,

Kaj je ĉielo, je infero,

Je vi kaj je sankteco tera;

Je lasta ĵuras horo mia

Kaj je unua larmo via;

Je spir’ de via buŝo bela,

De silka bukl’ je ondo hela;

Je amo ĵuras mia tera

Kaj je feliĉo, je sufero,—

Malnovan venĝon malkonfesas—

Mi tute, malkonfesas ankaŭ

Fierajn pensojn, kaj promesas,

Ke nun jam de nenia flanko

Mi per venen’ de flato bela

Al iu ektumultos koron.

Mi tute ŝanĝos mian moron,

Paciĝos mi kun Di’ ĉiela,

Ĉar volas mi al li jam cedi;

Mi volas preĝi, senti amon,

Mi volas ankaŭ bonon kredi,

Mi verŝos mian pentan larmon,

Kaj ĝi tuj mem de frunto mia

Je vi jam inda, mia bela,

Forviŝos signojn de ĉiela

Sanktega fajro,—mond’ malpia

Jam floros en nescio sia

Sen mi, trankvile kaj sen bruo!

Ho, kredu: mi ĝis nun unua

Komprenis vin, kaj vin elektis

Por mi sanktejon, kaj potencon

Mi ĉe piedoj viaj metis;

Min amo via kiel dono

Altiras,—kaj mi eternecon

Al vi proponas por momento,—

En amo, kiel en malbono,

Tre granda estas mia sento

Kaj ne ŝanĝema,—ho, Tamaro!

Al mi vi kredu, mia kara.

Mi, fil’ libera de etero,

Vin, Dian kreitaĵon belan,

Forprenos de malbona tero

Kun mi en landon superstelan,

Kaj estos vi de mond’ reĝino,

Unua mia amikino;

Sen partopreno, sen bedaŭro

Rigardos vivon vi sur tero,

Forestas kie longedaŭra

Beleco kaj feliĉo vera,

Alestas kie sole krimoj

Kaj ekzekutoj, en animoj

De ĉiuj kie—nur pasioj

Tre sensignifaj, tre malpiaj;

Ne povas kie oni ami

Sen granda abomena timo,

Aŭ malestimi kaj malami

Per tutaj fortoj de animo.

Ĉu vi ne scias, mia bela,

Signifas kion am’ minuta

De homoj? Ondo nur ribela

De sango de naturo bruta!

Sed tagoj kuras,—ĉio pasas

Kaj homoj baldaŭ ĝin forlasas.

Ĉu homo povas ĉe disiĝo

Fortika resti? Ĉu li ŝparos

Sin de enuo, de laciĝo?

Ĉu longe ankaŭ kontraŭstaros

Li al forlogo de beleco,

Aŭ al revad’ de arbitreco?

Ne, mia kara amikino,

Eksciu, ke ne estas sorto

Al vi, simile al sklavino

De malĝentila tera forto,

Silente velki inter teraj

Malvarmaj kaj malgrandanimaj

Amikoj ŝajnaj kaj malveraj,

Kaj en senfinaj, grandaj timoj,

En senfrukteco de esperoj

Kaj en laboroj ŝarĝaj viaj!

Post mur’ de sankta monaĥejo

Ne estingiĝos sen pasioj

Vi inter preĝoj en preĝejo.

De tuta mondo sin kaŝante,

Neniam homojn eĉ vidante,

En malproksim’ de viva ĉio,

De homoj kaj de sankta Dio.

Ho, ne! plej bela kreitaĵo,

Por vi alia estas sorto:

Alia granda profundaĵo,

De ravoj, kaj turmento forta

Atendas vin! Forlasu mondon

Mizeran vi al ĝia sorto:

Anstataŭ ĝi grandegan rondon

Da multaj kaj fieraj scioj

Al vi, plej kara, mi proponos.

Amason da spiritoj miaj

Al vi, pro servo, tuj mi donos;

Sklavinojn sorĉajn kaj facilajn,

Plej obeemajn kaj humilajn

Al vi mi donos, mia bela;

Forŝiros mi kroneton oran

Por vi de orienta stelo,

Mi prenos noktan roson floran,

Kaj ĝin per tiu roso pura

Mi superŝutos; per purpura

Radio bela de subiro

Envolvos mi talion vian

Belegan, luksan kaj gracian;

Per bonodora, pura spiro

Aeron tutan mi plenigos!

Eterne per ludado mira

Mi aŭdon vian amuzigos;

El or’, turkiso kaj safiro

Konstruos mi palacon karan;

Mi min mallevos fundon maran

Post nubon flugos mi humile,

Al vi mi donos ĉion teran,—

Nur amu min!…

Kaj jen facile

Kaj dolĉe kisis li mizeran

Oferon sian; per parolo,

Da logo sorĉa plenigita,

Batalis li kun sia volo,

Kun ŝia saĝo ŝancelita,

Potenca de Demon’ rigardo

Bruligis ŝin; en nokt’ sensona,

Malluma, ĝi brilegis forta,

Neforbatebla, kiel ponardo.

Triumfis, ve, spirit’ malbona!

De lia kis’ veneno morta

Aperis tuj en koro ŝia…

Turmenta kaj terura krio

Silenton noktan ekondigis.

En si ĝi ĉion tuj kunigis:

Kaj amon flaman, kaj suferon,

Riproĉon kun petego lasta,

Kaj adiaŭon senesperan

Kun vivo juna, vivo ĉasta…

. . . . . . . . .

En tiu nokta temp’ gardanto,

Ĉirkaŭirante muron altan,

Tabulon feran ekbatante,—

Malrapidigis tuj senhaltan

Ĉirkaŭiradon: li atingis

Ĉambreton ŝian… Kun esprimo

De konfuziĝo en animo

Subite manon li haltigis

Kaj en tabulon ne frapadis.

Jen tra ĉirkaŭa li silento

Subite ŝajne klare aŭdis,

Ke sonis kiso tre konsenta,

Malforta ĝem’, minuta krio.

Kaj dubo peka kaj malpia

Al li aperis en animo…

Sed poste silentiĝis ĉio,

Kaj jen ankoraŭ post momento

Alflugis nur el malproksimo

Per blovo de facila vento

Murmuro dolĉa de folioj,

Kaj en mallumaj bordoj siaj

Rivero bruis en silento.

Kanonon sanktan de piulo

En timo legas maljunulo,

Por de diabla forta tento

Forigi pekan penson sian;

Por fingroj benas li tremantaj

Ekscitiĝantan bruston pian,

Kaj jen per paŝoj rapidantaj

Daŭrigas plu iradon sian…

. . . . . . . . .

En ĉerko kuŝis ŝi simila

Je mem anĝelo de ĉielo;

Pli blanka, pura, ol kovrilo,

Konservis sin koloro hela

De ŝia frunto juna, bela,

Fermitaj okulharoj estas…

Sed, Dio! ĉu ne dirus ĉiu,

Ke juna belulino tiu

En sia ĉerko nur dormetas,

Kaj kison varman nur atendas,

Aŭ tagon? Sed radio suna

Senfrukte tute sin etendas

Sur frunto de knabino juna;

Kaj vane en malĝoj’ sensenca

Nun kisis buŝo ŝin parenca.—

Ne, ne,—neniu estas forta

Batali kun kruela morto!

Neniam eĉ en grava festo

Ankoraŭ estis tiel kara

Kaj tiel bela, riĉa vesto

De formortinta nun Tamaro.

Floretoj, laŭ antikva moro,

Ornamas ŝin,—agrabla, forta

De ili fluas bonodoro,

Sed igas ilin mano morta

Adiaŭ diri jam al mondo.

Nenio en vizaĝo ŝia

Parolis, ke en brua ondo

De ravo flama kaj pasia

Ŝi mortis. Estis plenigita

Vizaĝo ŝia je marmora

Beleco, tute senigita

Je saĝo, je esprimo kora,

Sekreta, kiel muta morto,

Aŭ kiel mem severa sorto.

Rideto stranga malvarmiĝis

Sur ŝia bela buŝ’ silenta;

Pri malĝojad’ de ĝi sciiĝis

Okulo sperta kaj atenta.

En ĝi vidiĝis malestimo

De horo forflorinta, bona,

De lasta senca pens’ esprimo,

Al tero—adiaŭ’ sensona.

Rebrilo vana de pasinta,

Ankoraŭ estis ŝi pli morta,

Pli senespera, pli malforta,

Ol mem rigard’ estingiĝinta.

Tiele en vespera horo,

Fluidiĝinte kiam tute,

Jam kaŝas sin en maro ora

Kaleŝo taga,—tuj minute

Kaŭkazaj neĝoj, konservante

Radion ruĝan kaj brilante,

Lumiĝas nur sur horizonto

Sed jam al tiu lum’ malĝoja

Ne iros en dezert’ renkonte

Rebrilo, kaj nenies vojo

Neniam estos lumigita

De ĝia supro glaciita!…

Parencoj ĉiuj kaj najbaroj

Kunvenis por malgaja vojo.

Ŝirante siajn grizajn harojn,

Batante bruston en malĝojo,

Gudalo princ’ en lasta fojo

Jam sidas sur ĉevalo brava,—

Kaj ĉiuj rajdas. Longa vojo

Por ili estas. Inter ava

Ostaro estas elfosita

Por ŝi rifuĝo plej trankvila.

Prapatr’ Gudala, priglorita

Rabisto brava malhumila,

Malsano kiam lin kunligis

Kaj kiam venis penta horo,

En profundaĵ’ de sia koro

Preĝejon fari sin ŝuldigis

Sur supro de montar’ granita,

Sur kiu estis nur aŭdita

Kantado de neĝvent’ terura

Kaj kie flugas nur vulturo.—

Kaj baldaŭ en neĝar’ Kazbeka

Preĝejon vento ĉirkaŭblovis,

Kaj ostoj de rabisto peka

Por si trankvilon tie trovis;

Kaj alta mont’ aliformiĝis,

Sur ĝi aperis nun tombejo:

Postmorta kvazaŭ nun loĝejo

Al mem ĉielo proksimiĝis;

Ĝin malproksime de okuloj

Ne tuŝos kvazaŭ vivo tera…

Sed vane! Sonĝas malvivuloj

Nek ĝojon de feliĉo vera,

Nek malgajecon de pasinta,

Jam por eterne formortinta.

En spaco de etero blua

Traflugis unu el anĝeloj

Sanktegaj sur flugiloj helaj;

Animon li de mondo brua

En brakoj portis al ĉieloj;

Per dolĉa vorto de espero

Li ĝin de dubo ŝarĝa savas,

Kaj signon kriman de sufero

Per larmoj li de ĝi forlavas.

Al ili estis jam aŭdita

El paradizo sankta kanto—

Subite, vojon trahakanta,

Sin levis el infer’ spirito.

Potenca kiel vent’, severe

Li brilis, kvazaŭ fulm’ radia,

Kaj arogante, kaj fiere

Ekkriis li: «ŝi estas mia!»

Kun tim’, per preĝo defendata,

Alpremis sin al brusto ŝpara

Animo peka de Tamaro.

Nun sorto estis decidata

De estonteco: li denove

Nun staris antaŭ ŝi senmove,

Sed, ho potenca sankta Dio!

Kun li fariĝis stranga io:

Rigardo lia estis plena

Da malboneco, da esprimo

De malfavor’, de malestimo,

Kaj de malpaco al veneno;

Kaj de vizaĝo senmovema

Malvarmo blovis mortigema.

«For, malaperu, ho malpia

Spirito de malluma dubo!»

Respondis lin sendito Dia,

Vestinte sin per blanka nubo:

«Sufiĉe vi jam triumfadis

Kaj ŝin sufiĉe posedadis;

Sed hor’ de juĝo nun alvenis,

Ekprovon ŝarĝan ŝi eltenis,

Kaj bona estas volo Dia!

Forpasis tagoj de sufero,

Jam de animo bela ŝia

Nun kun kaduka vest’ de tero

Forfalis ĉenoj de malbono,

Ni ŝin,—eksciu, ho Demono,—

Atendis longe en ĉielo!

Ja vivo de animo ŝia

Sur peka tero estis tia,

Ke ĝi prezentis nur momenton

De suferad’ neelportebla,

De granda ĝoj’ neatingebla

Kaj de turmenta kora sento;

El plej bonega ĝi etero

De Dio estis elteksita,

Ĝi estis tute ne por tero,

Kaj tero ne por ĝi kreita!

Ŝi dubojn siajn elaĉetis

Per kosto granda kaj kruela…

Ŝi amis kore, sin turmentis,—

Kaj nun atendas ŝin ĉielo!»

Kaj ekrigardis lin anĝelo

Severe per okuloj brilaj,

Kaj, eksvinginte per flugiloj,

Fordronis en bluaĵ’ ĉiela.

Demono forvenkita estis…

Revaĵojn siajn li, fiera,

Malbenis, kaj denove restis

Li sola sur enua tero

Sen am’, sen kredo, sen espero!…

. . . . . . . . .

Ĝis nun ankoraŭ en montaro

Kaŭkaza, sur dekliva klino,

En valo bela de Kajŝaro

Restaĵoj estas de ruino.

Pri ĝiaj detruitaj turoj

Ekzistas inter kaŭkazanoj

Rakontoj multaj kaj teruraj,

Amataj forte de infanoj…

Jen inter arboj monumento,

Fantomo kvazaŭ, en silento

Nigriĝas ĉiam en nebuloj.

Pri tagoj ĝi rakontas sorĉaj;

Malsupre montras sin auloj[12],

Kaj tero floras kaj verdiĝas,

De ĉie flugas sonoj voĉaj,—

Rivero brilas kaj ruliĝas,

De alta monto ekfalante;

El malproksimo, sonorante,

Trairas granda karavano.

Naturo—belulin’, ŝercante,

Sen zorg’, simile je infano,

Amuzas sin per vivo juna,

Kaj per printempo, kaj per suno.

Sed nun kastelo, jam fininta

Antikvan longan servon sian,

Kiel aĝulo, transvivinta

Amikojn, karan familion,

Malgaje staras, sen espero.

En ĝi loĝantoj nevideblaj

Atendas nokton nur: libero

Kaj fest’ por ili estas eblaj

Nur tiam, kiam lun’ subiras!

Kaj ili zumas, kaj disiras,

Disflugas kun diversa krio.

Jen araneo en sekreto

Alpaŝis al ŝpinad’ de reto;

Jen de lacertoj familio

Petolas gaje sur tegmento,

Kaj singardema jen serpento

Elrampas el malluma truo

Sur platon de peron’, kaj volvas

Sin ringe sen nenia bruo,

Jen ree lerte sin disvolvas,

Jen al bastono ĝi similas

Kaj kuŝas, kaj tre hele brilas,

Simila kvazaŭ glavo ŝtala,

Forlasis kiun mortigita

Heroo ia en batalo

En tempo longe forgesita…

—Sovaĝa estas ĉio, ĉie.

Postsignoj iaj de pasinta

Vidataj estas nun nenie,—

Ĉar ilin estis balainta

Man’ de eterno senpartia,

Kaj memorigos jam nenio

Pri glora nomo de Gudalo

Kaj pri filino kara lia!

Sed sur plej alta monta valo,

Sur kiu estis enfosita

Ostar’ ilia, konservita

Preĝejo inter nuboj staras:

Ĝis nun ĝin sankta Dio ŝparas;

En gardo ĉe pordegoj ĝiaj

Vidiĝas vico da granitoj,

Per neĝ’ eterna priŝutitaj:

Sur brust’ ilia el glacioj

Tavol’ eterna hele brilas

Kaj tute al kiras’ similas,

Grandegoj dormaj da neĝaroj

Sur suproj montaj sin etendas,

Kaj, sulkiĝinte, ĉie pendas

Frostitaj kvazaŭ falakvaroj.

Iradas tie vent’ patrole,

Forblovas polvon ĝi memvole

De grizaj antikvegaj muroj

Kaj de ruinaj altaj turoj—

Jen kantas ĝi senfinajn kantojn,

Jen laŭte vokas gardstarantojn.

Aŭdinte pri preĝejo mira

En tiu ĉi sovaĝa lando,

Al ĝi nur nuboj de suriro

Rapidas en amaso granda;

Kaj al plataro tomba tiu

Neniu jam de homoj iras

Por plori tie, kaj neniu

Nun tie ĝemas kaj sopiras!

Ŝtoneg’ malluma de Kazbeko

Gardadas nur akiron sian,

Kaj plendo de homaro peka

Ne tuŝos sonĝon jam ilian.