Ь (Мяккі знак)

Самых цвёрдых бралі спярша:

Гэта цвёрдыя чыняць шкоду,

Гэта ў іх не баліць душа

Пра патрэбы свайго народу.

Гэта цвёрдыя (хто ж яшчэ?)

Нас вядуць па шляхох няслушных.

Кат, нібыта мяснік, ссячэ

Іх галовы пад спеў задушны.

Спеў халодных турэмных брам,

Спеў завей у далёкім Сібіру,

Дзе ярэмна нават вятрам,

Дзе прыгонна таёжнай шыры.

Горкай праўдай сталее люд,

А салодкай — марнее, гіне,

Што народжана без пакут,

Тое цяжка цягнуць на спіне.

Бралі ж лёгка і без разваг,

Пазбаўлялі падсудных лавы,

Бо кароткае слова «враг!»

Бараніцца знішчала права.

Іх не стала, на іх табу,

Догма ж, выраслая ў пачвару,

Абвастраючы барацьбу,

Зноў шукала сабе ахвяру.

І тады, быццам цень, няўзнак,

Безгалосы слуга граматык,

Раптам выступіў Мяккі Знак

На арэну смяротных схватак.

Самы мяккі пайшоў у бой,

Браў, як цвёрды, сцены крутыя,

Каб цвярдзейшых прыкрыць сабой,

Каб паспелі ачуцца тыя.

А з фатэляў наўкол віжы

Падымалі свае азадкі,

І зіхцелі, нібы нажы,

Здрадай востраные асадкі.

Быў свінец непатрэбных слоў,

Кананада бязладных гукаў

Вылятала, як гром, з галоў

І лічылася звышнавукай.

Білі ціхага, як заўжды,

Ды навошта (не дайма веры!):

Што па-варварску праз гады

Забірае ён шмат паперы.

Ну, вядома ж, паперы брак,

Калі чорных спіскаў замрога

І яны даўжэй, чым барак,

Ці у люты Сібір дарога.

Выспяваў спакваля закон,

Як мярцвяк ажываў пад снегам:

Мяккі Знак асудзіць на скон,

Як буржуйскага здрадцу-шпега.

Колькі «супраць» было і «за»?

Ды з абодвух бакоў нямала,

А ў віжоў на канцы ляза

Кожны спрэчнік засеў трывала.

На ашчаджаным аркушы,

У атраманце зберажоным

Затрымцела святло душы

І зайшлося кайданным звонам.

Скон цянёты плёў, як павук,

Рассыпалі завеі спевы,

Тэарэтыкі звышнавук

Для паперняў валілі дрэвы.

І хацелі пляваць яны,

Што ў далёкай бацькоўскай хаце

Ад сапраўднае іх віны

Нехта родную мову страціў:

Песьні — песнямі сталі спрэс,

Сьлёзы — сталі слязьмі наўкола.

Тарашкевіч ішоў пад прэс,

І злачынства вітала школа.

Над жывымі вітаў праклён,

А над мёртвымі? Мёртвы скуль тут?!

Волат Цяпінскі. Нават ён(!)

Здолеў стацца ахвярай культу…

Восень лісце кладзе на дол,

Воз гісторыі ў брудзе вязне,

Не падкласці пад колы кол —

У Сібіру канаюць вязні.