Беларуская мова

А хто там ідзе

(Пераклад з расейскай Алены Казловай)

Васямнаццаць гадоў для юнака — гэта не толькі ўзрост паўналецця, калі адкрываюцца неабмежаваныя магчымасці дарослага чалавека, але таксама і той узрост, ад якога юнака хочуць забраць у войска.

Калі Алесю споўнілася васямнаццаць, ён не пераймаўся з гэтай нагоды: на той момант ён ужо год як вучыўся ва ўніверсітэце, і служба ў войску яму пагражала толькі ў аддаленай перспектыве. Але ўсе мы ведаем, што час неўмольна бяжыць наперад, і аднойчы, калі Алесь перайшоў на апошні курс, ён адчуў сапраўдны страх ад таго, што неўзабаве можа згубіць звыклую свабоду. Бо ён ведаў, што позва з ваенкамату прыйдзе ў красавіку, ну самае лепшае — у траўні. А потым, калі камісія пацьвердзіць , што ён здаровы, прыйдзецца паслужыць. Ягоны бацька пераконваў, што жыццё на гэтым не сканчаецца, і расказваў, што Алесеў дзядуля служыў больш за тры гады, і нічога з ім не здарылася. Алесь разумеў, што ў словах бацькі ёсць пэўная доля праўды, але адно толькі ад думкі пра цэлы год у казарме яго ахопліваў жывёльны панічны страх. Ён не мог знайсці сабе месца.

Штодзень па дарозе ва ўніверсітэт ён бачыў, як сноўдалі па горадзе грузавікі, набітыя пад завязку маладымі салдатамі. Салдаты рамантавалі рэльсы перад ягоным домам, салдат паказвалі па тэлебачанні. Пры тым сюжэты заўжды былі самымі страхотнымі: самазабойствы, дзедаўшчына, нягоды жыцця, пазбаўленага ўсяго людзскага.

У гэтым непарыўным страху Алесь здаў апошнюю сесію, прайшоў практыку на маргарынавым заводзе і засеў за дыплом. І калі надыйшоў красавік, што зацурчаў ручаямі, ягоныя жахлівыя мроі пачалі спраўджвацца. Ён атрымаў позву.

Алесь вельмі разлічваў на тое, што яго прызнаюць непрыдатным паводле сэрца. Яшчэ на медаглядзе, калі ён быў першакурснікам, урач паставіў яму незразумелы дыягназ “ПМК” і дазволіў прапускаць фізкультуру. Але ваенкаматаўскі тэрапеўт, толькі кінуўшы вокам на рэзультаты алесевага ўльтрагукавога даследавання, гнюсна разрагатаўся і напісаў у асабістай справе “прыдатны”, зацьвердзіўшы непрыемнае слова круглай пячаткай.

Алесевы вочы, жывот, пячонка, селязёнка, зубы, лёгкія, ногі, рукі і шчытападобная залоза — усё гэта даследавалі ў самыя кароткія тэрміны, але ягонае цела было зрадніцкі здаровым. І вось, калі ён усур’ёз вырашыўся назаўжды развітацца з гэтым жыццём, толькі б не дацца ў рукі салдафонам, ён выпадкова падслухаў у трамваі размову двух дзяўчат.

— Алена, павер, ён табе спадабаецца. Зьнешне ён падобны да Грэга Кінэра, які граў у фільме “Лепей не бывае”.

— Кінэр-Кінэр-Кінэр… — некалькі разоў паўтарыла сяброўка дзяўчыны. — Не, не магу згадаць, як ён выглядае…

— Ныркі-ныркі-ныркі, - пачуў Алесь, які слухаў размову напаўвуха.

Ныркі!!!

Вось пра што ён не згадаў! Алесь выскачыў з трамвая і подбегам кінуўся ў ваенкамат, дзе ўрачы ўжо добра яго ведалі.

— Ну што ты там сабе яшчэ прыдумаў? — запытаўся хірург.

— Ныркі. У мяне з дзяцінства хворыя ныркі, — зманіў Алесь, у кволым спадзеве на тое, што так яно і выявіцца.

— Ну глядзі, — сказаў хірург, — апошні раз даем табе накіраванне. Колькі ўжо можна нас мучыць?

Затым быў усепранікальны рэнтген, ультрагук і незразумелыя радыёізатопныя даследаванні. А ўжо колькі крыві Алесь здаў за гэты час! Калі б ён здаваў яе за грошы, то ўжо даўно б атрымаў званне ганаровага донара.

Тут варта б ненадоўга спыніць аповед, каб заўважыць, што ў час перапынку паміж медаглядамі Алесь знайшоў у сабе сілы, каб прайсці найскладаны конкурс на вакантнае месца ў буйной страхавой кампаніі. Зрэшты, Алесь усё адно не верыў, што будзе там працаваць. Яго абяцалі ўзяць адно пры ўмове, што ён здыме ўсе пытанні, датычныя войска.

І вось надыйшоў момант, калі Алесь пайшоў забіраць вынікі даследавання нырак. Абыякавы ўрач працягнуў яму бланк з заключэннем і ўручыў рэнтгентаўскія здымкі. Алесь спусціўся па бальнічнай лесвіцы на першы паверх, сеў на лаўку, перажагнаўся, пацалаваў нацельны крыжык і паглядзеў на дыягназ. Кепскім, але усё-ткі боль-менш разборлівым почыркам ўрача на аркушы былі выведзеныя неверагодныя словы “нефраптоз 3-й ступені”. На той момант Алесь ужо дасканала ведаў усе пяцьдзесят старонак закону, які рэгламентаваў стан здароўя прызыўнікоў, таму адразу ж сцяміў, што нефраптоз — гэта свабода. Нефраптоз — гэта праца ў страхавой кампаніі і перспектывы росту. Нефраптоз — гэта сонца, мора і дзяўчаты. Нефраптоз — гэта здаровы сон і апетыт. Нефраптоз — гэта будучыня, а будучыня за нефраптозам. Вось дык ныркі, ну проста дзьве перліны! Алесь расплакаўся. Слёзы закапалі на чорныя рэнтгентаўскія здымкі. У гэтым трыюмфальны момант у кішэні загудзеў мабільнік. Званілі са страхавой кампаніі.

— Аляксандр, ці разабраліся вы з пытаннем войска? Вас прызналі непрыдатным?

— Не. Але яны яшчэ не ведаюць, што я маю!

— Яны не ведаюць, што я ім пакажу! — патрэс Алесь рэнтгенаўскімі здымкамі. — З нефраптозам мне паўсюль зялёнае святло і доўгі калідор!

— Пракрычаўшы гэта, ён пабег у ваенкамат. Там без чаргі, пачаў распіхваць панурых хлопцаў, што тоўпіліся пад дзвярыма хірурга.

Ну і хто там да нас ідзе такі нахабны? — запытаўся хірург, які пачуў шум у калідоры.

Алесь заляцеў у кабінет і злосна засмяяўся. У ягоных вачох загарэўся шалёны агенчык.

Хто там ідзе? Вы пытаецеся, хто там ідзе?

Ён падыйшоў да хірурга, узняў руку, у якой трымаў здымкі, нібыта хацеў імі кагосьці ўдарыць. Потым раптам збляднеў, сеў на падлогу і зашаптаў:

Так ён паўтараў да таго часу, пакуль з суседняга пакоя для яго не паклікалі псіхіятра, што напярэдадні прызнаў яго здаровым.