VII. Poezio
L. Zamenhof
La espero
En la mondon venis nova sento,
Tra la mondo iras forta voko;
Per flugiloj de facila vento
Nun de loko flugu ĝi al loko.
Ne al glavo sangon soifanta
Ĝi la homan tiras familion:
Al la mond’ eterne militanta
Ĝi promesas sanktan harmonion.
Sub la sankta signo de l’ espero
Kolektiĝas pacaj batalantoj,
Kaj rapide kreskas la afero
Per laboro de la esperantoj.
Forte staras muroj de miljaroj
Inter la popoloj dividitaj;
Sed dissaltos la obstinaj baroj,
Per la sankta amo disbatitaj.
Sur neŭtrala lingva fundamento,
Komprenante unu la alian,
La popoloj faros en konsento
Unu grandan rondon familian.
Nia diligenta kolegaro
En laboro paca ne laciĝos,
Ĝis la bela sonĝo de l’homaro
Por eterna ben’ efektiviĝos.
La vojo
Tra densa mallumo briletas la celo,
Al kiu kuraĝe ni iras.
Simile al stelo en nokta ĉielo,
Al ni la direkton ĝi diras.
Kaj nin ne timigas la noktaj fantomoj,
Nek batoj de l’ sorto, nek mokoj de l’ homoj,
Ĉar klara kaj rekta kaj tre difinita
Ĝi estas, la voj’ elektita.
Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
Ni iru la vojon celitan!
Eĉ guto malgranda, konstante frapante,
Traboras la monton granitan.
L’espero, l’obstino kaj la pacienco —
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.
Ni semas kaj semas, neniam laciĝas,
Pri l’ tempoj estontaj pensante.
Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas, —
Ni semas kaj semas konstante.
«Ho, ĉesu!» mokante la homoj admonas, —
«Ne ĉesu, ne ĉesu!» en kor’ al ni sonas:
«Obstine antaŭen! La nepoj vin benos,
Se vi pacience eltenos».
Se longa sekeco aŭ ventoj subitaj
Velkantajn foliojn deŝiras,
Ni dankas la venton, kaj, repurigitaj,
Ni forton pli freŝan akiras.
Ne mortos jam nia bravega anaro,
Ĝin jam ne timigas la vento, nek staro,
Obstine ĝi paŝas, provita, hardita,
Al cel’ unu fojon signita!
Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
Ni iru la vojon celitan!
Eĉ guto malgranda, konstante frapante,
Traboras la monton granitan.
L’ espero, l’ obstino kaj la pacienco, —
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.
Al la fratoj
Forte ni staru, fratoj amataj,
Por nia sankta afero!
Ni bataladu kune tenataj
Per unu bela espero!
Regas ankoraŭ nokto sen luno,
La mondo dormas obstine,
Sed jam leviĝos baldaŭ la suno,
Por lumi, brili senfine.
Veku, ho veku, veku konstante,
Ne timu ridon, insulton!
Voku, ho voku, ripetadante,
Ĝis vi atingos aŭskulton!
Dekon da fojoj vane perdiĝos
La voko via ridata, —
La dekunua alradikiĝos,
Kaj kreskos frukto benata
Tre malproksime ĉiuj ni staras
La unu de la alia …
Kie vi estas, kion vi faras,
Ho, karaj fratoj vi miaj?
Vi en la urbo, vi en urbeto,
En la malgranda vilaĝo,
Ĉu ne forflugis kiel bloveto
La tuta via kuraĝo?
Ĉu vi sukcese en via loko
Kondukas nian aferon,
Aŭ eksilentis jam via voko,
Vi lacaj perdis esperon?
Iras senhalte via laboro
Honeste kaj esperante?
Brulas la flamo en via koro
Neniam malfortiĝante?
Forte ni staru, brave laboru,
Kuraĝe, ho nia rondo!
Nia afero kresku kaj floru
Per ni en tuta la mondo!
Ni ĝin kondukos ne ripozante,
Kaj nin lacigos nenio;
Ni ĝin traportos, sankte ĵurante,
Tra l’ tuta mondo de Dio!
Malfacileco, malrapideco
Al ni la vojon ne baros.
Sen malhonora malkuraĝeco
Ni kion povos, ni faros.
Staras ankoraŭ en la komenco
La celo en malproksimo, —
Ni ĝin atingos per la potenco
De nia forta animo!
Ni ĝin atingos per la potenco
De nia sankta fervoro,
Ni ĝin atingos per pacienco
Kaj per sentima laboro.
Glora la celo, sankta l’afero,
La venko — baldaŭ ĝi venos;
Levos la kapon ni kun fiero,
La mondo ĝoje nin benos.
Tiam atendas nin rekompenco
La plej majesta kaj riĉa:
Nia laboro kaj pacienco
La mondon faros feliĉa!
Mia penso
Sur la kampo, for de l’ mondo
Antaŭ nokto de somero,
Amikino en la rondo
Kantas kanton pri l’ espero.
Kaj pri vivo detruita
Ŝi rakontas kompatante, —
Mia vundo refrapita
Min doloras resangante.
«Ĉu vi dormas? Ho, sinjoro,
Kial tia senmoveco?
Ha, kredeble rememoro
El la kara infaneco?»
Kion diri? Ne ploranta
Povis esti parolado
Kun fraŭlino ripozanta
Post somera promenado!
Mia penso kaj turmento,
Kaj doloroj kaj esperoj!
Kiom de mi en silento
Al vi iris jam oferoj!
Kion havis mi plej karan —
La junecon — mi ploranta
Metis mem sur la altaron
De la devo ordonanta!
Fajron sentas mi interne,
Vivi ankaŭ mi deziras, —
Io pelas min eterne,
Se mi al gajuloj iras …
Se ne plaĉas al la sorto
Mia peno kaj laboro —
Venu tuj al mi la morto,
En espero — sen doloro!
Ho mia kor’
Ho, mia kor’, ne batu maltrankvile,
El mia brusto nun ne saltu for!
Jam teni min ne povas mi facile,
Ho, mia kor’!
Ho, mia kor’! Post longa laborado
Ĉu mi ne venkos en decida hor’!
Sufiĉe! trankviliĝu de l’ batado,
Ho, mia kor’!
La vojevodo
(El Mickiewicz)
En vespero somera vojevodo kolera
Al la hejma kastelo rapidas;
Al la lito edzina kun teruro senfina
Li alvenas, — neniun li vidas.
En doloro brulanta kaj per mano tremanta
Sian grizan lipharon li prenis,
De la lito foriris, la manikojn retiris
Kaj ektondris — kozako alvenis.
«Kial, best’ abomena, mia pordo ĝardena
Restas nokte sen hundo, sen gardo?
Prenu tuj mian sakon kaj pafilon kozakan
Kaj silente min sekvu, bastardo!»
Kun pafil’ en la mano al ĝardena altano
Ili ambaŭ sen bru’ alŝteliĝas.
Sur la benka herbaĵo ia lumas blankaĵo:
En tolaĵo virino vidiĝas.
Unu manon levinte, la okulojn kovrinte,
Per la dua forpuŝi ŝi penis
Unu viron petantan, surgenue starantan,
Kiu nun en la brakoj ŝin tenis.
Kaj en flama fervoro li parolis: «Ho, koro,
Ĉu jam ĉio por ĉiam perdita?
Eĉ la premoj de l’ mano per la mon’ de l’ tirano
Ĉiuj estas jam foraĉetitaj?
Mi vin tiel amadis, por vi tiel bruladis, —
Malproksime nun plori mi devas;
Li ne amis, ne ploris, nur per mon’ eksonoris, —
Kaj li ĉion por ĉiam ricevas.
Sur la brusto anĝela lia kapo malbela
En dorloto de nun ripozados,
De la roza buŝeto, de la ruĝa vangeto,
Li ĉielan feliĉon suĉados.
Sur ĉevalo fidela, en vetero kruela,
Mi rapidas al mia anĝelo —
Por sopire foriri kaj al vi nur deziri
Bonan nokton en lia kastelo…»
Ŝi silentas senmove; li komencas denove
Sian plendon kun petoj kaj ploro,
Ĝis, la brakojn lasinte, la konscion perdinte,
Ŝi defalis al li al la koro.
En l’arbaĵo silente, aŭskultante atente,
Staras ambaŭ gardantoj kovritaj,
Ili staras genue, en la manoj senbrue
La pafiloj ektremis ŝargitaj.
«Estro»! diris kozako, «ia stranga atako
Al mi ligas subite la manon;
Brulan sentis mi larmon kaj skuantan malvarmon,
Kiam tuŝi mi volis la ĉanon.»
— «Pesto! mi vin jam skuos, mi vin plori instruos!
Jen saketo kun pulvo: sen vorto
Vi preparos, vi pafos, kaj se ŝin vi ne trafos.
Mi edzigos vin mem kun la morto.
«Supren, dekstren, senskue! Mi ekpafos, — l’unue
De l’ amanto diskrevu la koro.»
La servanto ektiris, kaj la kuglo eniris
En la frunton de … lia sinjoro.
La rozeto
(EL Goethe)
Knabo vidis — jen rozeto
Sur la kampo staras;
Bela, juna la floreto …
Vive kuras la knabeto,
Ĝojas, miras, flaras.
Sur la kampo la rozet’
Kiel infanet’.
Knabo diris: «mi eltiros
Belulinon mian»;
Floro diris: «vi foriros, —
Per pikiloj mi disŝiros
Tuj la manon vian».
Sur la kampo la rozet’
Kiel infanet’.
La sovaĝa knab’ ridante
La rozeton prenis, —
La floreto batalante
Sin defendis pikadante,
Sed la sorto venis.
Sur la kampo la rozet’
Kiel infanet’.
En nord’ unu pino…
(El Heine).
En nord’ unu pino en solo
Dormetas sur nuda altaĵo;
Glacia kaj neĝa tavolo
Ĝin kovras per tomba tolaĵo.
Ĝi sonĝas, ke palmo gracia,
En unu dezert’ orienta,
Eterne pri lando alia
Malgaje sopiras silenta.
En sonĝo…
(El Heine).
En sonĝo princinon mi vidis
Kun vangoj malsekaj de ploro, —
Sub arbo, sub verda ni sidis,
Tenante nin koro ĉe koro.
«De l’ patro de l’ via la krono
Por mi ĝi ne estas havinda!
For, for lia sceptro kaj trono —
Vin mem mi deziras, aminda!
— «Ne eble!» ŝi al mi rediras:
«En tombo mi estas tenata,
Mi nur en la nokto eliras
Al vi, mia sole amata!»
Lorelej’
(El Heine).
Ne scias mi, kial subita
Malgaj’ en la koro naskiĝis;
El tempo jam enterigita
Legendo al mi reviviĝis.
Jam malvarmetiĝas l’aero,
La Rejno mallaŭte babilas,
Per oro de l’ sun’ en vespero
La supro de l’ monto rebrilas.
Plej belan knabinon mi vidas:
En ora ornamo brilante
Sur supro de l’ monto ŝi sidas,
La harojn mistere kombante.
La oran kombilon ŝi movas
Kaj kantas tra l’ pura aero,
Kaj forto mirinda sin trovas
En tiu ĉi kant’ de l’ vespero.
Ŝipet’ iras sur la rivero,
Ŝipisto ektremis de l’ kanto,
Kaj blinda por ĉiu danĝero
Rigardas li al la kantanto.
Ha, baldaŭ ŝipisto la bela
Perdiĝis sub l’akvoturnado;
Ĝin Lorelej’ faris kruela,
Per sia mirinda kantado.
Kanto de studentoj
Ĝoju, ĝoju ni, kolegoj,
Dum ni junaj estas!
Post plezura estanteco,
Post malgaja maljuneco —
Sole tero restas.
Vivo estas tre mallonga,
Kuras ne tenate,
Kaj subite morto venos
Kaj rapide ĉiun prenos,
Ĉiun senkompate.
Kie niaj antaŭuloj
En la mondo sidas?
Iru al la superuloj,
Serĉu ilin ĉe l’ subuloj —
Kiu ilin vidas?
Vivu la akademio
Kaj la profesoroj!
Vivu longe kaj en sano
Ĉiu akademiano,
Vivu sen doloroj!
Vivu, floru nia regno
Kaj regnestro nia!
Kaj amikoj mecenataj,
Protegantoj estimataj
De l’ akademio
Vivu ĉiuj la knabinoj
Belaj kaj hontemaj!
Vivu ankaŭ la virinoj,
Amikinoj kaj mastrinoj,
Bonaj, laboremaj.
Mortu, mortu, malgajeco,
Mortu la doloro!
Mortu ĉiu intriganto
Kaj malamon konservanto
Longe en la koro!
Al la reĝo
Vivu la reĝ’ al ni, tre longe vivu li!
Gardu lin Di’!
Justa kaj pia reĝ’, — Dio pro nia preĝ’
Estu kun li.
Forta la reĝa tron’, ver’ estas lia kron’,
Glavo la leĝ’.
Kun amo en la kor’, reĝas kun granda glor’ …
Vivu la reĝ’!
Brulu, ho sankta flam’ de la eterna am’
Pro la patruj’!
Kaj forte staros ni, ĉiuj por unu li,
Pro la patruj’!
Longe, ho, restu vi gloro de la naci’,
Sur reĝa seĝ’!
Via plej granda glor’ en la popola kor’.
Vivu la reĝ’!
Nokta kanto de soldato
(De W. Hauff).
En nigra nokto tute sole
Mi staras gardon senparole,
Eraras for la penso mia
Al mia domo familia.
Al la standardo fortirita,
Ho, kiom estis mi kisita …
Mi tiam pensis kun malĝojo:
Mi vidas vin je l’ lasta fojo!
Ho dormu dolĉe, karaj miaj!
Irante al la litoj viaj,
Vi nun per preĝo Dion gloras, —
Vi certe ankaŭ min memoras.
La horo venis, gard’ alia
Stariĝos nun sur loko mia.
Mi iras dormi tute laca,
Mi vidos vin en sonĝo paca.
Kanto de l’ ligo
(De W. A. Mozart)
Fratoj, manon donu kore
Kaj senzorge, sendolore
Belan horon festu ni!
Ĉion teran forĵetante,
Daŭru forte kaj konstante
Nia bela harmoni’!
Al la Dio kantu gloron:
La spiriton kaj la koron
Kial donis la ĉiel’?
Serĉi lumon per vereco,
Serĉi virton per justeco
Estu nia sankta cel’!
Homoj en la oriento,
Homoj en la okcidento,
En la sud’ kaj en la nord’!
Alte teni homan nomon,
Kore ami ĉiun homon
Estu nia liga vort’!
La kapelo
(El L. Uhland)
Supre staras sur la monto
La silenta kapeleto,
En la valo, ĉe la fonto,
Ĝoje kantas paŝtisteto.
Sonorado, mortkantado
Nun eksonis tra l’ silento, —
Haltis knabo en kantado
Kaj aŭskultas kun atento.
En la tombojn de l’ monteto
El la valo ĉiu venos.
Ankaŭ vin, ho paŝtisteto,
Oni iam tien prenos.
La gaja migranto
Se donas Di’ al vi favoron,
Li sendas vin for el la dom’,
Por montri sian mirlaboron,
La belan mondon, al la hom’.
De l’ montoj riveretoj fluas,
Alaŭdoj kantas super mi,
Mi ankaŭ gajan kanton bruas
Al la tutmonda harmoni’.
Al Dio fidas mi kun ĝojo:
Li zorgas pri la tuta ter’,
Li ankaŭ min sur mia vojo
Eterne gardos de danĝer’.
La vojo
(De barono B. N. Delvig)
Tre ĉarme ĝi lumis, la suno ravanta,
En mia de vivo mateno;
En brusto kuraĝo kaj forto bolanta,
Espero kaj kredo en pleno …
La kamp’ estas larĝa kaj rekta la vojo …
«Antaŭen sen halto kaj timo!»
La trio ĉevala ekkuris kun ĝojo
Al celo en la malproksimo.
«Pru! halt’!» «Kio estas?» «Risorto rompiĝis.»
«Antaŭen! malhelpo ne granda!»
Denove nun la veturil’ ekruliĝis,
Saltante sur vojo rubanda.
Jen marĉo subite! Denove ni haltis …
Tagmezo jam… Kia ĉagreno!
La veturigist’ kun murmuro desaltis,
Mi pelas kun laŭta malbeno.
Tri horojn ni tie sen helpo batalas,
Ĝis fine ni kun malfacilo
Elrampas. Subite — la suno jam falas —
Jen kavo kaj nova barilo!…
«Returne! kredeble tro dekstren ni iras!»
Ni rampas… Jam nokt’… De l’ turmento
Ni celon forgesis, ni nun nur sopiras
Ripozon sub ia tegmento …
Halt’! Muro! kaj mi al la pordo rapidas …
Nur tomboj… silenta malĝojo …
La veturigist’ al mi montras kaj ridas:
«Ni venis! Finita la vojo!»
«La Tempo» sin nomas la veturigisto;
Sur voj’ malfacila, facila,
Li ĉiujn alportas, fidela servisto,
Al fina ripozo trankvila.
La espero
En la mondon venis nova sento,
Tra la mondo iras forta voko;
Per flugiloj de facila vento
Nun de loko flugu ĝi al loko.
Ne al glavo sangon soifanta
Ĝi la homan tiras familion:
Al la mond’ eterne militanta
Ĝi promesas sanktan harmonion.
Sub la sankta signo de l’ espero
Kolektiĝas pacaj batalantoj,
Kaj rapide kreskas la afero
Per laboro de la esperantoj.
Forte staras muroj de miljaroj
Inter la popoloj dividitaj;
Sed dissaltos la obstinaj baroj,
Per la sankta amo disbatitaj.
Sur neŭtrala lingva fundamento,
Komprenante unu la alian,
La popoloj faros en konsento
Unu grandan rondon familian.
Nia diligenta kolegaro
En laboro paca ne laciĝos,
Ĝis la bela sonĝo de l’homaro
Por eterna ben’ efektiviĝos.
La vojo
Tra densa mallumo briletas la celo,
Al kiu kuraĝe ni iras.
Simile al stelo en nokta ĉielo,
Al ni la direkton ĝi diras.
Kaj nin ne timigas la noktaj fantomoj,
Nek batoj de l’ sorto, nek mokoj de l’ homoj,
Ĉar klara kaj rekta kaj tre difinita
Ĝi estas, la voj’ elektita.
Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
Ni iru la vojon celitan!
Eĉ guto malgranda, konstante frapante,
Traboras la monton granitan.
L’espero, l’obstino kaj la pacienco —
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.
Ni semas kaj semas, neniam laciĝas,
Pri l’ tempoj estontaj pensante.
Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas, —
Ni semas kaj semas konstante.
«Ho, ĉesu!» mokante la homoj admonas, —
«Ne ĉesu, ne ĉesu!» en kor’ al ni sonas:
«Obstine antaŭen! La nepoj vin benos,
Se vi pacience eltenos».
Se longa sekeco aŭ ventoj subitaj
Velkantajn foliojn deŝiras,
Ni dankas la venton, kaj, repurigitaj,
Ni forton pli freŝan akiras.
Ne mortos jam nia bravega anaro,
Ĝin jam ne timigas la vento, nek staro,
Obstine ĝi paŝas, provita, hardita,
Al cel’ unu fojon signita!
Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
Ni iru la vojon celitan!
Eĉ guto malgranda, konstante frapante,
Traboras la monton granitan.
L’ espero, l’ obstino kaj la pacienco, —
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.
Al la fratoj
Forte ni staru, fratoj amataj,
Por nia sankta afero!
Ni bataladu kune tenataj
Per unu bela espero!
Regas ankoraŭ nokto sen luno,
La mondo dormas obstine,
Sed jam leviĝos baldaŭ la suno,
Por lumi, brili senfine.
Veku, ho veku, veku konstante,
Ne timu ridon, insulton!
Voku, ho voku, ripetadante,
Ĝis vi atingos aŭskulton!
Dekon da fojoj vane perdiĝos
La voko via ridata, —
La dekunua alradikiĝos,
Kaj kreskos frukto benata
Tre malproksime ĉiuj ni staras
La unu de la alia …
Kie vi estas, kion vi faras,
Ho, karaj fratoj vi miaj?
Vi en la urbo, vi en urbeto,
En la malgranda vilaĝo,
Ĉu ne forflugis kiel bloveto
La tuta via kuraĝo?
Ĉu vi sukcese en via loko
Kondukas nian aferon,
Aŭ eksilentis jam via voko,
Vi lacaj perdis esperon?
Iras senhalte via laboro
Honeste kaj esperante?
Brulas la flamo en via koro
Neniam malfortiĝante?
Forte ni staru, brave laboru,
Kuraĝe, ho nia rondo!
Nia afero kresku kaj floru
Per ni en tuta la mondo!
Ni ĝin kondukos ne ripozante,
Kaj nin lacigos nenio;
Ni ĝin traportos, sankte ĵurante,
Tra l’ tuta mondo de Dio!
Malfacileco, malrapideco
Al ni la vojon ne baros.
Sen malhonora malkuraĝeco
Ni kion povos, ni faros.
Staras ankoraŭ en la komenco
La celo en malproksimo, —
Ni ĝin atingos per la potenco
De nia forta animo!
Ni ĝin atingos per la potenco
De nia sankta fervoro,
Ni ĝin atingos per pacienco
Kaj per sentima laboro.
Glora la celo, sankta l’afero,
La venko — baldaŭ ĝi venos;
Levos la kapon ni kun fiero,
La mondo ĝoje nin benos.
Tiam atendas nin rekompenco
La plej majesta kaj riĉa:
Nia laboro kaj pacienco
La mondon faros feliĉa!
Mia penso
Sur la kampo, for de l’ mondo
Antaŭ nokto de somero,
Amikino en la rondo
Kantas kanton pri l’ espero.
Kaj pri vivo detruita
Ŝi rakontas kompatante, —
Mia vundo refrapita
Min doloras resangante.
«Ĉu vi dormas? Ho, sinjoro,
Kial tia senmoveco?
Ha, kredeble rememoro
El la kara infaneco?»
Kion diri? Ne ploranta
Povis esti parolado
Kun fraŭlino ripozanta
Post somera promenado!
Mia penso kaj turmento,
Kaj doloroj kaj esperoj!
Kiom de mi en silento
Al vi iris jam oferoj!
Kion havis mi plej karan —
La junecon — mi ploranta
Metis mem sur la altaron
De la devo ordonanta!
Fajron sentas mi interne,
Vivi ankaŭ mi deziras, —
Io pelas min eterne,
Se mi al gajuloj iras …
Se ne plaĉas al la sorto
Mia peno kaj laboro —
Venu tuj al mi la morto,
En espero — sen doloro!
Ho mia kor’
Ho, mia kor’, ne batu maltrankvile,
El mia brusto nun ne saltu for!
Jam teni min ne povas mi facile,
Ho, mia kor’!
Ho, mia kor’! Post longa laborado
Ĉu mi ne venkos en decida hor’!
Sufiĉe! trankviliĝu de l’ batado,
Ho, mia kor’!
La vojevodo (El Mickiewicz)
En vespero somera vojevodo kolera
Al la hejma kastelo rapidas;
Al la lito edzina kun teruro senfina
Li alvenas, — neniun li vidas.
En doloro brulanta kaj per mano tremanta
Sian grizan lipharon li prenis,
De la lito foriris, la manikojn retiris
Kaj ektondris — kozako alvenis.
«Kial, best’ abomena, mia pordo ĝardena
Restas nokte sen hundo, sen gardo?
Prenu tuj mian sakon kaj pafilon kozakan
Kaj silente min sekvu, bastardo!»
Kun pafil’ en la mano al ĝardena altano
Ili ambaŭ sen bru’ alŝteliĝas.
Sur la benka herbaĵo ia lumas blankaĵo:
En tolaĵo virino vidiĝas.
Unu manon levinte, la okulojn kovrinte,
Per la dua forpuŝi ŝi penis
Unu viron petantan, surgenue starantan,
Kiu nun en la brakoj ŝin tenis.
Kaj en flama fervoro li parolis: «Ho, koro,
Ĉu jam ĉio por ĉiam perdita?
Eĉ la premoj de l’ mano per la mon’ de l’ tirano
Ĉiuj estas jam foraĉetitaj?
Mi vin tiel amadis, por vi tiel bruladis, —
Malproksime nun plori mi devas;
Li ne amis, ne ploris, nur per mon’ eksonoris, —
Kaj li ĉion por ĉiam ricevas.
Sur la brusto anĝela lia kapo malbela
En dorloto de nun ripozados,
De la roza buŝeto, de la ruĝa vangeto,
Li ĉielan feliĉon suĉados.
Sur ĉevalo fidela, en vetero kruela,
Mi rapidas al mia anĝelo —
Por sopire foriri kaj al vi nur deziri
Bonan nokton en lia kastelo…»
Ŝi silentas senmove; li komencas denove
Sian plendon kun petoj kaj ploro,
Ĝis, la brakojn lasinte, la konscion perdinte,
Ŝi defalis al li al la koro.
En l’arbaĵo silente, aŭskultante atente,
Staras ambaŭ gardantoj kovritaj,
Ili staras genue, en la manoj senbrue
La pafiloj ektremis ŝargitaj.
«Estro»! diris kozako, «ia stranga atako
Al mi ligas subite la manon;
Brulan sentis mi larmon kaj skuantan malvarmon,
Kiam tuŝi mi volis la ĉanon.»
— «Pesto! mi vin jam skuos, mi vin plori instruos!
Jen saketo kun pulvo: sen vorto
Vi preparos, vi pafos, kaj se ŝin vi ne trafos.
Mi edzigos vin mem kun la morto.
«Supren, dekstren, senskue! Mi ekpafos, — l’unue
De l’ amanto diskrevu la koro.»
La servanto ektiris, kaj la kuglo eniris
En la frunton de … lia sinjoro.
La rozeto (EL Goethe)
Knabo vidis — jen rozeto
Sur la kampo staras;
Bela, juna la floreto …
Vive kuras la knabeto,
Ĝojas, miras, flaras.
Sur la kampo la rozet’
Kiel infanet’.
Knabo diris: «mi eltiros
Belulinon mian»;
Floro diris: «vi foriros, —
Per pikiloj mi disŝiros
Tuj la manon vian».
Sur la kampo la rozet’
Kiel infanet’.
La sovaĝa knab’ ridante
La rozeton prenis, —
La floreto batalante
Sin defendis pikadante,
Sed la sorto venis.
Sur la kampo la rozet’
Kiel infanet’.
En nord’ unu pino… (El Heine).
En nord’ unu pino en solo
Dormetas sur nuda altaĵo;
Glacia kaj neĝa tavolo
Ĝin kovras per tomba tolaĵo.
Ĝi sonĝas, ke palmo gracia,
En unu dezert’ orienta,
Eterne pri lando alia
Malgaje sopiras silenta.
En sonĝo… (El Heine).
En sonĝo princinon mi vidis
Kun vangoj malsekaj de ploro, —
Sub arbo, sub verda ni sidis,
Tenante nin koro ĉe koro.
«De l’ patro de l’ via la krono
Por mi ĝi ne estas havinda!
For, for lia sceptro kaj trono —
Vin mem mi deziras, aminda!
— «Ne eble!» ŝi al mi rediras:
«En tombo mi estas tenata,
Mi nur en la nokto eliras
Al vi, mia sole amata!»
Lorelej’ (El Heine).
Ne scias mi, kial subita
Malgaj’ en la koro naskiĝis;
El tempo jam enterigita
Legendo al mi reviviĝis.
Jam malvarmetiĝas l’aero,
La Rejno mallaŭte babilas,
Per oro de l’ sun’ en vespero
La supro de l’ monto rebrilas.
Plej belan knabinon mi vidas:
En ora ornamo brilante
Sur supro de l’ monto ŝi sidas,
La harojn mistere kombante.
La oran kombilon ŝi movas
Kaj kantas tra l’ pura aero,
Kaj forto mirinda sin trovas
En tiu ĉi kant’ de l’ vespero.
Ŝipet’ iras sur la rivero,
Ŝipisto ektremis de l’ kanto,
Kaj blinda por ĉiu danĝero
Rigardas li al la kantanto.
Ha, baldaŭ ŝipisto la bela
Perdiĝis sub l’akvoturnado;
Ĝin Lorelej’ faris kruela,
Per sia mirinda kantado.
Kanto de studentoj
Ĝoju, ĝoju ni, kolegoj,
Dum ni junaj estas!
Post plezura estanteco,
Post malgaja maljuneco —
Sole tero restas.
Vivo estas tre mallonga,
Kuras ne tenate,
Kaj subite morto venos
Kaj rapide ĉiun prenos,
Ĉiun senkompate.
Kie niaj antaŭuloj
En la mondo sidas?
Iru al la superuloj,
Serĉu ilin ĉe l’ subuloj —
Kiu ilin vidas?
Vivu la akademio
Kaj la profesoroj!
Vivu longe kaj en sano
Ĉiu akademiano,
Vivu sen doloroj!
Vivu, floru nia regno
Kaj regnestro nia!
Kaj amikoj mecenataj,
Protegantoj estimataj
De l’ akademio
Vivu ĉiuj la knabinoj
Belaj kaj hontemaj!
Vivu ankaŭ la virinoj,
Amikinoj kaj mastrinoj,
Bonaj, laboremaj.
Mortu, mortu, malgajeco,
Mortu la doloro!
Mortu ĉiu intriganto
Kaj malamon konservanto
Longe en la koro!
Al la reĝo
Vivu la reĝ’ al ni, tre longe vivu li!
Gardu lin Di’!
Justa kaj pia reĝ’, — Dio pro nia preĝ’
Estu kun li.
Forta la reĝa tron’, ver’ estas lia kron’,
Glavo la leĝ’.
Kun amo en la kor’, reĝas kun granda glor’ …
Vivu la reĝ’!
Brulu, ho sankta flam’ de la eterna am’
Pro la patruj’!
Kaj forte staros ni, ĉiuj por unu li,
Pro la patruj’!
Longe, ho, restu vi gloro de la naci’,
Sur reĝa seĝ’!
Via plej granda glor’ en la popola kor’.
Vivu la reĝ’!
Nokta kanto de soldato (De W. Hauff).
En nigra nokto tute sole
Mi staras gardon senparole,
Eraras for la penso mia
Al mia domo familia.
Al la standardo fortirita,
Ho, kiom estis mi kisita …
Mi tiam pensis kun malĝojo:
Mi vidas vin je l’ lasta fojo!
Ho dormu dolĉe, karaj miaj!
Irante al la litoj viaj,
Vi nun per preĝo Dion gloras, —
Vi certe ankaŭ min memoras.
La horo venis, gard’ alia
Stariĝos nun sur loko mia.
Mi iras dormi tute laca,
Mi vidos vin en sonĝo paca.
Kanto de l’ ligo (De W. A. Mozart)
Fratoj, manon donu kore
Kaj senzorge, sendolore
Belan horon festu ni!
Ĉion teran forĵetante,
Daŭru forte kaj konstante
Nia bela harmoni’!
Al la Dio kantu gloron:
La spiriton kaj la koron
Kial donis la ĉiel’?
Serĉi lumon per vereco,
Serĉi virton per justeco
Estu nia sankta cel’!
Homoj en la oriento,
Homoj en la okcidento,
En la sud’ kaj en la nord’!
Alte teni homan nomon,
Kore ami ĉiun homon
Estu nia liga vort’!
La kapelo (El L. Uhland)
Supre staras sur la monto
La silenta kapeleto,
En la valo, ĉe la fonto,
Ĝoje kantas paŝtisteto.
Sonorado, mortkantado
Nun eksonis tra l’ silento, —
Haltis knabo en kantado
Kaj aŭskultas kun atento.
En la tombojn de l’ monteto
El la valo ĉiu venos.
Ankaŭ vin, ho paŝtisteto,
Oni iam tien prenos.
La gaja migranto
Se donas Di’ al vi favoron,
Li sendas vin for el la dom’,
Por montri sian mirlaboron,
La belan mondon, al la hom’.
De l’ montoj riveretoj fluas,
Alaŭdoj kantas super mi,
Mi ankaŭ gajan kanton bruas
Al la tutmonda harmoni’.
Al Dio fidas mi kun ĝojo:
Li zorgas pri la tuta ter’,
Li ankaŭ min sur mia vojo
Eterne gardos de danĝer’.
La vojo (De barono B. N. Delvig)
Tre ĉarme ĝi lumis, la suno ravanta,
En mia de vivo mateno;
En brusto kuraĝo kaj forto bolanta,
Espero kaj kredo en pleno …
La kamp’ estas larĝa kaj rekta la vojo …
«Antaŭen sen halto kaj timo!»
La trio ĉevala ekkuris kun ĝojo
Al celo en la malproksimo.
«Pru! halt’!» «Kio estas?» «Risorto rompiĝis.»
«Antaŭen! malhelpo ne granda!»
Denove nun la veturil’ ekruliĝis,
Saltante sur vojo rubanda.
Jen marĉo subite! Denove ni haltis …
Tagmezo jam… Kia ĉagreno!
La veturigist’ kun murmuro desaltis,
Mi pelas kun laŭta malbeno.
Tri horojn ni tie sen helpo batalas,
Ĝis fine ni kun malfacilo
Elrampas. Subite — la suno jam falas —
Jen kavo kaj nova barilo!…
«Returne! kredeble tro dekstren ni iras!»
Ni rampas… Jam nokt’… De l’ turmento
Ni celon forgesis, ni nun nur sopiras
Ripozon sub ia tegmento …
Halt’! Muro! kaj mi al la pordo rapidas …
Nur tomboj… silenta malĝojo …
La veturigist’ al mi montras kaj ridas:
«Ni venis! Finita la vojo!»
«La Tempo» sin nomas la veturigisto;
Sur voj’ malfacila, facila,
Li ĉiujn alportas, fidela servisto,
Al fina ripozo trankvila.
Leo Belmont
Nokt’ en la koro
(El Byron)
Nokt’ en la koro… la harpo kuŝas …
Vi tuj ekkantu, kantisto!
Se vi la kordojn de l’ harpo tuŝas,
Vi miron faras, artisto.
Se kor’ ankoraŭ havas esperon,
Per kanto ĝi revekiĝos;
Se la okulo kaŝis larmeron,
Denove ĝi eklarmiĝos.
Kant’ via tondru mondan doloron!
La gajon mi ne komprenos …
Vi min plorigu, movu la koron,
Aŭ mia brust’ ne eltenos.
Ĝi de suferoj longe manĝiĝis,
Silentan premis la ĉeno!…
La tempo venis… ĝi jam pleniĝis
Kiel vazet’ de veneno.
Al brusto, al mia…
(El Heine)
Al brusto, al mia — ha, ĝi min doloras,
Almetu maneton, amata knabino!
Vi aŭdas, ke tie meblisto laboras?
Li por mi la ĉerkon konstruas sen fino!
Ha, kiel li frapas en mi en la koro!
La vivo forkuras, ne estas jam por mi …
Rapidu, rapidu kun via laboro.
Ke povu mi foj’ je eterne ekdormi.
Nokt’ en la koro (El Byron)
Nokt’ en la koro… la harpo kuŝas …
Vi tuj ekkantu, kantisto!
Se vi la kordojn de l’ harpo tuŝas,
Vi miron faras, artisto.
Se kor’ ankoraŭ havas esperon,
Per kanto ĝi revekiĝos;
Se la okulo kaŝis larmeron,
Denove ĝi eklarmiĝos.
Kant’ via tondru mondan doloron!
La gajon mi ne komprenos …
Vi min plorigu, movu la koron,
Aŭ mia brust’ ne eltenos.
Ĝi de suferoj longe manĝiĝis,
Silentan premis la ĉeno!…
La tempo venis… ĝi jam pleniĝis
Kiel vazet’ de veneno.
Al brusto, al mia… (El Heine)
Al brusto, al mia — ha, ĝi min doloras,
Almetu maneton, amata knabino!
Vi aŭdas, ke tie meblisto laboras?
Li por mi la ĉerkon konstruas sen fino!
Ha, kiel li frapas en mi en la koro!
La vivo forkuras, ne estas jam por mi …
Rapidu, rapidu kun via laboro.
Ke povu mi foj’ je eterne ekdormi.
V. Devjatnin
Printempo
Printempo venas! Vivon donas
Al ĉio belulina veno:
Varmege suno jam proponas
Radiojn siajn, kaj mateno
Vizaĝon belan kun rideto
Al ĉiuj montras; jam de l’ montoj
Kun bruo fluas rivereto
Kaj detruataj estas pontoj.
Denove ĉio reviviĝas,
Kantadas venon de printempo …
Por mi nur daŭras, ne finiĝas
Malbona, malvarmega tempo!
Por mi ne estas suna lumo,
Kaj de printempo bela veno
Nenion donas… Nur mallumo,
Mallumo sola kaj… ĉagreno!
Ŝipeto
Malgranda ŝipeto
Kun blanka veleto
Naĝadas trankvile sur maro …
Sed venis ventego,
Fariĝis ondego —
Pereas ŝipet’ sub akvaro!
Kaj homo mizera
Kun kredo sincera
Vivadas trankvile en mondo;
Sed kredo forblovis,
Ondego sin movis,
Kaj homo pereas sub ondo.
Sciuro kaj papago
Sciuro malgranda kuradis en rado
Kaj homojn amuzis per sia kurado.
Kaj jen al papago ĝi diris fiere:
«Mi vin, mizerulo, bedaŭras sincere:
Kun kora doloro eterne mi vidas,
Ke tute senmove sur ringo vi sidas!…
Rigardu: jen ĉiam mi kuras pli alte
Kaj tial je vivo kontentas senhalte…»
Papago rigardis sciuron kun moko
Kaj diris: «kurado rapida kaj lerta,
Sed bone kurante, sur unu nur loko
Vi restas, mizera besteto nesperta.»
Anĝelo
(El Lermontov)
En mezo de nokto, en blua ĉielo,
Traflugis kaj kantis plej bela anĝelo.
Kaj nuboj kaj steloj kaj lun’ en irado
Atentis kun ĝojo je l’ sankta kantado.
Li kantis feliĉajn, neniam pekantajn
Spiritojn, kun Di’ en ĉielo loĝantajn;
Li kantis pri Patro ĉiela kaj tera —
Kaj lia laŭdado ne estis malvera.
Animon tre junan en brakoj li tenis;
En mondo malgaja naskiĝi ĝi venis.
Kaj sono de l’ kanto en juna animo
Restadis sen vort’, sed kun viva estimo.
Tre longe en mondo ĝi estis premata,
Je revo mirinda pri Di’ plenigata!
Kaj ŝanĝi la kanton de l’ sankta sincero
Ne povis por ĝi ĉiuj kantoj de l’ tero.
Husaro
(El Puŝkin)
Ĉevalon sian li purigis,
Estante forte kolerega,
Kaj diris: «min diablo igis
En loko loĝi malbonega!
Ni ĉiam tie ĉi restadas
En turka kvazaŭ batalado:
Nur solan supon ni manĝadas
Kaj eĉ ne pensas pri drinkado.
Kaj mastro tie ĉi malbona,
Malbonan havas li edzinon …
Nek via skurĝ’, nek vorto bona
Admonas tie ĉi virinon!
Jen urbo Kiev! Lando kia!
En buŝon falas mem buletoj,
Kaj vinon havas domo ĉia,
Kaj kiaj tie virinetoj!…
Ne estas eĉ domaĝ’, je Dio,
Sin mem pro ili pereigi!
Malbone estas nur per tio…»
— Per kio? volu min sciigi! —
Kaj li komencis plibonigi
Lipharon. «Eble ne timulo,
Li diris, estas vi, sed igi
Vin miri povas mi — spertulo.
Aŭskultu: regimento nia
Ĉe Dnepro larĝa enlokiĝis.
Mastrino estis bona mia,
Kaj tombon ŝia edz’ foriĝis.
Kun ŝi mi baldaŭ amikiĝis;
Ni vivis pace, tute bone.
Al mi Mario humiliĝis,
Ne diris vorton eĉ malbone.
Se mi malsobra estis tute,
Ŝi mem min zorge kuŝigadis;
Ŝi ĉiam tute sendispute
Je ĉio tuj mem konsentadis.
Feliĉan vivon mi pasigis,
Kaj longe tiel vivus eble, —
Sed jen subite ĵaluzigis
Min io, — mem diabl’ kredeble.
Mi pensis: kial baptanino
Sin levas nokte? kion volas?
Tre juna estas ŝi virino,
Kaj tial eble ŝi petolas!…
Mi observadi ŝin intencis.
Jen foj’ ne dormis mi (en korto
Jam estis nokto, kaj komencis
Bruegi vent’ kun granda forto).
Kaj vidas mi: ŝi forrampetis,
De forno prenis ŝi karbeton,
Min tre facile pripalpetis,
Disblovis apud forn’ fajreton;
Ŝi ekbruligis kandeleton,
Kun ĝi angulon ŝi foriĝis,
De tie prenis boteleton,
Sur balailon ŝi sidiĝis;
Ŝi senvestiĝis kaj, sorbinte
El boteleto, ŝi tra tubo,
Sur balailo sidiĝinte,
Tuj malaperis, kvazaŭ nubo.
— Ŝi eble estas sorĉistino, —
Mi pensis kaj de forn’ rapidas,
Por vidi sorĉon de virino;
Kaj jen mi boteleton vidas;
Mi flaris: ia acidaĵo …
Mi plankon ŝprucis el botelo:
Forflugis — kia mirindaĵo! —
Kaj forna forko kaj sitelo!
Sub benko katon mi ekvidis,
Sur ĝin mi ŝprucis el botelo:
Ĝi ternis tuj kaj ekrapidis
Subite fornon post sitelo.
Sur ĉion ŝprucis sen kompato
Jam mi per tuta forto mia, —
Kaj ĉio: tablo, benko, pato
Forflugis unu post alia.
Al ili mi ne volis cedi
Kaj trinkis mem per unu fojo
Restaĵon… Ĉu vi povas kredi?
Mi ekaperis tuj en vojo:
Mi flugas, — kien? mem ne scias,
Kun forto tranĉas nur aeron,
Al steloj mi: «pli dekstren» krias …
Kaj jen ekfalis mi sur teron,
Jen mont’. Sur ĝi kaldronoj bolas,
Kaj oni faras ian ludon.
Kantadas, fajfas kaj petolas,
Kun granda ran’ edzigas judon.
Mi kraĉis… Flugas jen Mario:
«For! hejmen kuru, petolulo!
Vin oni tuj formanĝos!…» — Kio?!
Nu, mi ne estas timemulo!
Min ne timigu! Kie vojo
Al hejmo estas? — «Jen sidiĝu
Sur fornan feron, — kun malĝojo
Respondas ŝi, — kaj tuj foriĝu!»
Vi volas, ke husar’ sidiĝu
Sur fornan feron?! Baptanino,
Mi petas vin, ne freneziĝu,
Ne estu ja malsaĝulino!…
Ĉevalon!… «Prenu, malsaĝulo!»
Ŝi efektive diris veron:
Jen antaŭ mi ĉeval’-bravulo
Per hufo forte batas teron.
Sidiĝas mi kun brava vido
Sur ĝin kaj trovi bridon penas,
Sed vane! Rajdas mi sen brido —
Kaj tuj al forno ni alvenas.
Kaj jen mi tion saman vidas …
Ĉevalo tute jam forestis,
Kaj mi sur benko rajde sidas …
Jen kia strang’-okazo estis!»
Kaj li daŭrigis plibonigi
Lipharon. «Eble ne timulo,
Li diris, estas vi, sed igi
Vin miri povas mi spertulo.»
Infano de zorgo
(El Herder)
Finiĝis varmega jam tago,
Kaj nokto agrabla fariĝis.
Sub ombra cipreso, ĉe lago
Diino de Zorgo sidiĝis.
El ruĝa argilo Diino
Malgaje figuron skulptadis, —
Kaj luno, de nokto reĝino,
De blua ĉiel’ rigardadis.
Kaj Zeŭso al bela Diino
Parolis kun dia favoro:
«Rakontu, malgaja knabino,
Pri via doloro en koro.»
«Ho, Zeŭso!» Diino rediras:
«Alportu vi al mi plezuron!
Nur solan sen fin’ mi deziras:
Vivigu vi mian figuron!»
— Volonte mi vin kontentigos:
Viviĝas figuro jam via!…
Sed tamen de nun mi devigos,
Ke estu eterne li mia. —
«Ho, ne!» al li Zorgo parolas:
Figuron mi longe skulptadis,
Al vi mi lin cedi ne volas,
Ĉar lin mi por mi preparadis!
Por mi lin restigu! Korege,
Sed vane ŝi Zeŭson admonis.
— Ho, ne! mi lin amas varmege,
Al li ĉar animon mi donis! —
«Por kio disputon vi tenas?»
Subite la Tero ekdiras:
«Al mi li sen dub’ apartenas,
Ĉar tera en teron foriras!»
Kaj dioj disputis senfine,
Ĉar cedi neniu deziris
Figuron argilan, — sed fine
Al Kron’ ili ĉiuj ekiris.
«Nu, ĉar reciproke ne volas
Figuron vi tiun ĉi cedi,»
Grizhara Saturn’ ekparolas:
«Vi kune lin povas posedi.
Aŭskultu do, dioj: nur kiam
Li mortos, anim’ apartenos
Al Zeŭso potenca, — kaj tiam
Jam Ter’ lian korpon alprenos.
Kaj vi, ho, de Zorgo Diino,
Posedu lin ĝis lia morto!…»
Mi pensas, ke tia difino
Similas je homa la sorto?
Espero
(El Schiller)
Tre multe homar’ kun espero en koro
Pri vivo estonta parolas,
Kaj ĉiam al celo feliĉa kaj ora
Aliri plej baldaŭ ĝi volas.
Jen mondo ekvelkas, jen ree disfloras, —
Sed homo esperon senĉese adoras.
Espero kun li sen-aparte vivadas;
Ĝi knabon dorlotas, junulon
Per sorĉa radio ĝi gaje logadas,
Konsolas ĉe tomb’ maljunulon:
Li tre lacigita per vojo de tero,
Foriras en tombon kun dolĉa espero.
Ho, ne! ĝi ne estas elpenso malvera,
Per revoj malsaĝaj naskita!
Ni scias, ni sentas kun kredo sincera,
Ke estos esper’ plenumita.
Kaj tiu ĉi sento ĉu estas kapabla
Nin trompi en nia revaĵo agrabla?
Garantio
(El Schiller)
Damon’ unu fojon mallaŭte trairis
Kun akra tranĉilo sub bask’ al tirano —
Al Dionizio, — sed unu gardano
Lin kaptis subite. Tiran’ al li diris:
«Pro kio vi al mi, fripono, aliris?»
— Mi sanktan promeson ekvolis plenumi… —
«Krimulo! mi tuj vin ordonos krucumi!»
— Jam longe mi estas al mort’ pretigita,
Kaj, kredu, ne diros mi eĉ unu vorton
Pro mia pardono, ĉar havas mi forton,
Por morti sur kruco; sed se inklinita
Vi estas al bono, — ho, estu donita
Al mi kelka tempo, por fraton edzigi, —
Ĉe vi do mi povas amikon restigi. —
Kruele ekbrulis tirana rigardo,
Kaj diris li post la silento momenta:
«Tre bone, kun tio mi estas konsenta;
Sed tamen memoru vi tion, bastardo,
Ke vian amikon mi tenos sub gardo
Ne pli, ol tri tagoj, — kaj poste li mortos,
Al vi li per tio pardonon alportos.»
Al sia amiko Damono alvenis
Kaj diras: «tiran’ min aljuĝis krucumi,
Ĉar volis mi sanktan promeson plenumi …
Kaj mi nur tri tagojn ricevi elpenis,
Por fraton edzigi …» kaj li ĉirkaŭprenis
Amikon kaj petas: «ho, restu, kurulo,
Vi por garantio ĉe malbonegulo!»
Amiko volonte konsentis kaj restis
En malliberejo li por garantio,
Kaj tuj liberigis Damonon per tio …
Damono edziĝon de frato forfestis,
En tria mateno tre frue sin vestis
Kaj vojon rapidas, malfrui timante
Kaj ĉiam pri sia amiko pensante …
Subite tre forta ventego fariĝis,
Kaj tondro kaj fulmo kaj granda pluvego;
Pli forte, pli brue koleras ventego, —
Kaj jen riveretoj de mont’ ekruliĝis,
Riveron plenigis, kaj ĝi ekondiĝis …
Damono al ponto rapidas de monto
Kaj vidas, ke estas rompita jam ponto.
Li vagas sub pluvo sur bord’ de rivero,
Kaj tre malproksime li vidas dometon;
Li krias, li vokas, li petas ŝipeton:
Sed vane, — neniu ĉar kun malespero
Ekvolis batali kun brua rivero …
Kaj baldaŭ rivero jam aliformiĝis:
Ĝi tute je maro simila fariĝis.
Kaj jen lian koron plenigis doloro,
Li ploras, antaŭen li manojn etendas,
Kaj preĝon varmegan al Zeŭso li sendas:
«Kompatu!» li petas kun granda fervoro —
«Kaj min ekrigardu kun dia favoro!
Se al Sirakuzoj vi min ne alportos,
Ho! . . mia amiko senkulpe ja mortos!»
Sed vane kompaton de Zeŭso li petas:
Ventego kaj ondoj kaj pluv’ ne ĉesiĝas.
Sed ĉiam plifortaj, teruraj fariĝas, —
Kaj tempo forpasas … Damono formetas
De si sian veston, kuraĝe sin ĵetas
En bruan riveron kaj naĝas, tranĉante
Per brusto nur ondon, kun mort’ batalante.
Kaj jen li sur bordo jam estas, — elŝiris
Sin tute el brakoj teruraj de morto,
Kun granda dankem’ al favoro de sorto,
Rapidas li plu … Sed subite eliris
El granda arbaro rabistoj. Aliris
Al ili Damono, — kaj ili malpace
Ĉirkaŭas lin tute, rigardas minace.
«Ho, kion vi volas, krimuloj? li diris:
Ankoraŭ ne scias, friponoj, vi tion,
Ke mi, nur krom vivo, jam havas nenion!
Sed vivo — ne mia!» Kaj tuj li aliris
Al ili, bastonon de unu elŝiris,
Per ĝi li eksvingis, kaj tri li mortigis,
Aliajn do ĉiujn facile forigis.
Sed suno post pluvo varmege bruligis
Migranton, kaj tute li perdis jam forton;
Kun granda teruro atendis li morton, —
Kaj preĝis li Zeŭson: «vi min liberigis
El ondoj bruegaj, de mi vi forigis
Rabistojn, — ĉu tie ĉi devas suferi
Mi vane kaj morti, amikon oferi?!…»
Subite li aŭdas, kvazaŭ murmuretas
Ne tre malproksime malgranda rivero!
Rapide sin turnas al ĝi kun espero
Damono — kaj vidas, ke fonto fluetas.
Al ĝi superforte li tuj alvagetas,
Soifon brulegan kun ĝoj’ kvietigas
Kaj korpon malsanan en ĝi li freŝigas.
Jam suno varmega majeste subiras
Kaj ombroj tre longaj kuŝiĝas sur tero:
Tre baldaŭ jam venos trankvila vespero.
Sur vojo al urb’ du migrantoj jen iras,
Damono do ilin en voj’ preteriras.
Migrantoj parolas, Damono aŭskultas
Kaj aŭdas: «lin oni jam nun ekzekutas!»
Tumulto piedojn al li flugiligas,
En lia animo — senfinaj teruroj …
Kaj jen Sirakuzoj ! Nur suprojn de turoj
Malalta jam suno facile origas:
Jam estas vespero! . . kaj li rapidigas
Ankoraŭ pli paŝojn, — kaj vidas — en strato
Renkontas lin lia servant’ Filostrato.
— Revenu, ĉar ĉio jam estas finita! —
Li diris malgaje: en urbon ne iru,
Mi petas vin, el Sirakuzoj foriru!
Li estas jam al ekzekuto metita.
Li kredis sen fin’, ke li estos trompita
Neniam de sia amik’, kaj nenio
Lin povis devigi ne kredi je tio. —
«Ho, se jam malfrui al mi estas sorto,
Kaj se mi ne povas de mort’ liberigi
Amikon, — mi devas min ankaŭ mortigi:
Tirano ne diru, ke kuris de morto
Mi nur dank’ al mia anima malforto!
Al vi mian vivon volonte mi cedas,
Sed sciu, ke homoj kaj amas kaj kredas!»
Vespere Damon’ Sirakuzojn eniras
Kaj vidas, ke kruco sur placo jam staras,
Kaj oni jam tute amikon preparas,
Por lin ekzekuti … Kun forto traŝiras
Amason popolan Damono kaj diras:
«Mi morton deziris de Dionizio, —
Mi estas krimulo, li — nur garantio !
En granda mirego popol’ silentiĝis …
En ĝojo amikoj sin tuj ĉirkaŭprenas
Kaj ploras, — pri kio — neniu komprenas,
Sed larmoj el ĉiuj okuloj ruliĝis …
Minaca tirano pri ĉio sciiĝis;
Li je amikeco ilia tre miras
Kaj verajn amikojn li vidi deziras.
Kaj jen ili venas. Kun vido afabla
Tirano renkontas amikojn kaj diras:
«Vi venkis min tute, je vi mi tre miras!
Mi estas ankoraŭ por amo kapabla,
Kaj se mi ne estas al vi malagrabla,
Permesu al mi, ke en ligo mi via,
Amikoj varmegaj, por vi estu tria! …»
Printempo
Printempo venas! Vivon donas
Al ĉio belulina veno:
Varmege suno jam proponas
Radiojn siajn, kaj mateno
Vizaĝon belan kun rideto
Al ĉiuj montras; jam de l’ montoj
Kun bruo fluas rivereto
Kaj detruataj estas pontoj.
Denove ĉio reviviĝas,
Kantadas venon de printempo …
Por mi nur daŭras, ne finiĝas
Malbona, malvarmega tempo!
Por mi ne estas suna lumo,
Kaj de printempo bela veno
Nenion donas… Nur mallumo,
Mallumo sola kaj… ĉagreno!
Ŝipeto
Malgranda ŝipeto
Kun blanka veleto
Naĝadas trankvile sur maro …
Sed venis ventego,
Fariĝis ondego —
Pereas ŝipet’ sub akvaro!
Kaj homo mizera
Kun kredo sincera
Vivadas trankvile en mondo;
Sed kredo forblovis,
Ondego sin movis,
Kaj homo pereas sub ondo.
Sciuro kaj papago
Sciuro malgranda kuradis en rado
Kaj homojn amuzis per sia kurado.
Kaj jen al papago ĝi diris fiere:
«Mi vin, mizerulo, bedaŭras sincere:
Kun kora doloro eterne mi vidas,
Ke tute senmove sur ringo vi sidas!…
Rigardu: jen ĉiam mi kuras pli alte
Kaj tial je vivo kontentas senhalte…»
Papago rigardis sciuron kun moko
Kaj diris: «kurado rapida kaj lerta,
Sed bone kurante, sur unu nur loko
Vi restas, mizera besteto nesperta.»
Anĝelo (El Lermontov)
En mezo de nokto, en blua ĉielo,
Traflugis kaj kantis plej bela anĝelo.
Kaj nuboj kaj steloj kaj lun’ en irado
Atentis kun ĝojo je l’ sankta kantado.
Li kantis feliĉajn, neniam pekantajn
Spiritojn, kun Di’ en ĉielo loĝantajn;
Li kantis pri Patro ĉiela kaj tera —
Kaj lia laŭdado ne estis malvera.
Animon tre junan en brakoj li tenis;
En mondo malgaja naskiĝi ĝi venis.
Kaj sono de l’ kanto en juna animo
Restadis sen vort’, sed kun viva estimo.
Tre longe en mondo ĝi estis premata,
Je revo mirinda pri Di’ plenigata!
Kaj ŝanĝi la kanton de l’ sankta sincero
Ne povis por ĝi ĉiuj kantoj de l’ tero.
Husaro (El Puŝkin)
Ĉevalon sian li purigis,
Estante forte kolerega,
Kaj diris: «min diablo igis
En loko loĝi malbonega!
Ni ĉiam tie ĉi restadas
En turka kvazaŭ batalado:
Nur solan supon ni manĝadas
Kaj eĉ ne pensas pri drinkado.
Kaj mastro tie ĉi malbona,
Malbonan havas li edzinon …
Nek via skurĝ’, nek vorto bona
Admonas tie ĉi virinon!
Jen urbo Kiev! Lando kia!
En buŝon falas mem buletoj,
Kaj vinon havas domo ĉia,
Kaj kiaj tie virinetoj!…
Ne estas eĉ domaĝ’, je Dio,
Sin mem pro ili pereigi!
Malbone estas nur per tio…»
— Per kio? volu min sciigi! —
Kaj li komencis plibonigi
Lipharon. «Eble ne timulo,
Li diris, estas vi, sed igi
Vin miri povas mi — spertulo.
Aŭskultu: regimento nia
Ĉe Dnepro larĝa enlokiĝis.
Mastrino estis bona mia,
Kaj tombon ŝia edz’ foriĝis.
Kun ŝi mi baldaŭ amikiĝis;
Ni vivis pace, tute bone.
Al mi Mario humiliĝis,
Ne diris vorton eĉ malbone.
Se mi malsobra estis tute,
Ŝi mem min zorge kuŝigadis;
Ŝi ĉiam tute sendispute
Je ĉio tuj mem konsentadis.
Feliĉan vivon mi pasigis,
Kaj longe tiel vivus eble, —
Sed jen subite ĵaluzigis
Min io, — mem diabl’ kredeble.
Mi pensis: kial baptanino
Sin levas nokte? kion volas?
Tre juna estas ŝi virino,
Kaj tial eble ŝi petolas!…
Mi observadi ŝin intencis.
Jen foj’ ne dormis mi (en korto
Jam estis nokto, kaj komencis
Bruegi vent’ kun granda forto).
Kaj vidas mi: ŝi forrampetis,
De forno prenis ŝi karbeton,
Min tre facile pripalpetis,
Disblovis apud forn’ fajreton;
Ŝi ekbruligis kandeleton,
Kun ĝi angulon ŝi foriĝis,
De tie prenis boteleton,
Sur balailon ŝi sidiĝis;
Ŝi senvestiĝis kaj, sorbinte
El boteleto, ŝi tra tubo,
Sur balailo sidiĝinte,
Tuj malaperis, kvazaŭ nubo.
— Ŝi eble estas sorĉistino, —
Mi pensis kaj de forn’ rapidas,
Por vidi sorĉon de virino;
Kaj jen mi boteleton vidas;
Mi flaris: ia acidaĵo …
Mi plankon ŝprucis el botelo:
Forflugis — kia mirindaĵo! —
Kaj forna forko kaj sitelo!
Sub benko katon mi ekvidis,
Sur ĝin mi ŝprucis el botelo:
Ĝi ternis tuj kaj ekrapidis
Subite fornon post sitelo.
Sur ĉion ŝprucis sen kompato
Jam mi per tuta forto mia, —
Kaj ĉio: tablo, benko, pato
Forflugis unu post alia.
Al ili mi ne volis cedi
Kaj trinkis mem per unu fojo
Restaĵon… Ĉu vi povas kredi?
Mi ekaperis tuj en vojo:
Mi flugas, — kien? mem ne scias,
Kun forto tranĉas nur aeron,
Al steloj mi: «pli dekstren» krias …
Kaj jen ekfalis mi sur teron,
Jen mont’. Sur ĝi kaldronoj bolas,
Kaj oni faras ian ludon.
Kantadas, fajfas kaj petolas,
Kun granda ran’ edzigas judon.
Mi kraĉis… Flugas jen Mario:
«For! hejmen kuru, petolulo!
Vin oni tuj formanĝos!…» — Kio?!
Nu, mi ne estas timemulo!
Min ne timigu! Kie vojo
Al hejmo estas? — «Jen sidiĝu
Sur fornan feron, — kun malĝojo
Respondas ŝi, — kaj tuj foriĝu!»
Vi volas, ke husar’ sidiĝu
Sur fornan feron?! Baptanino,
Mi petas vin, ne freneziĝu,
Ne estu ja malsaĝulino!…
Ĉevalon!… «Prenu, malsaĝulo!»
Ŝi efektive diris veron:
Jen antaŭ mi ĉeval’-bravulo
Per hufo forte batas teron.
Sidiĝas mi kun brava vido
Sur ĝin kaj trovi bridon penas,
Sed vane! Rajdas mi sen brido —
Kaj tuj al forno ni alvenas.
Kaj jen mi tion saman vidas …
Ĉevalo tute jam forestis,
Kaj mi sur benko rajde sidas …
Jen kia strang’-okazo estis!»
Kaj li daŭrigis plibonigi
Lipharon. «Eble ne timulo,
Li diris, estas vi, sed igi
Vin miri povas mi spertulo.»
Infano de zorgo (El Herder)
Finiĝis varmega jam tago,
Kaj nokto agrabla fariĝis.
Sub ombra cipreso, ĉe lago
Diino de Zorgo sidiĝis.
El ruĝa argilo Diino
Malgaje figuron skulptadis, —
Kaj luno, de nokto reĝino,
De blua ĉiel’ rigardadis.
Kaj Zeŭso al bela Diino
Parolis kun dia favoro:
«Rakontu, malgaja knabino,
Pri via doloro en koro.»
«Ho, Zeŭso!» Diino rediras:
«Alportu vi al mi plezuron!
Nur solan sen fin’ mi deziras:
Vivigu vi mian figuron!»
— Volonte mi vin kontentigos:
Viviĝas figuro jam via!…
Sed tamen de nun mi devigos,
Ke estu eterne li mia. —
«Ho, ne!» al li Zorgo parolas:
Figuron mi longe skulptadis,
Al vi mi lin cedi ne volas,
Ĉar lin mi por mi preparadis!
Por mi lin restigu! Korege,
Sed vane ŝi Zeŭson admonis.
— Ho, ne! mi lin amas varmege,
Al li ĉar animon mi donis! —
«Por kio disputon vi tenas?»
Subite la Tero ekdiras:
«Al mi li sen dub’ apartenas,
Ĉar tera en teron foriras!»
Kaj dioj disputis senfine,
Ĉar cedi neniu deziris
Figuron argilan, — sed fine
Al Kron’ ili ĉiuj ekiris.
«Nu, ĉar reciproke ne volas
Figuron vi tiun ĉi cedi,»
Grizhara Saturn’ ekparolas:
«Vi kune lin povas posedi.
Aŭskultu do, dioj: nur kiam
Li mortos, anim’ apartenos
Al Zeŭso potenca, — kaj tiam
Jam Ter’ lian korpon alprenos.
Kaj vi, ho, de Zorgo Diino,
Posedu lin ĝis lia morto!…»
Mi pensas, ke tia difino
Similas je homa la sorto?
Espero (El Schiller)
Tre multe homar’ kun espero en koro
Pri vivo estonta parolas,
Kaj ĉiam al celo feliĉa kaj ora
Aliri plej baldaŭ ĝi volas.
Jen mondo ekvelkas, jen ree disfloras, —
Sed homo esperon senĉese adoras.
Espero kun li sen-aparte vivadas;
Ĝi knabon dorlotas, junulon
Per sorĉa radio ĝi gaje logadas,
Konsolas ĉe tomb’ maljunulon:
Li tre lacigita per vojo de tero,
Foriras en tombon kun dolĉa espero.
Ho, ne! ĝi ne estas elpenso malvera,
Per revoj malsaĝaj naskita!
Ni scias, ni sentas kun kredo sincera,
Ke estos esper’ plenumita.
Kaj tiu ĉi sento ĉu estas kapabla
Nin trompi en nia revaĵo agrabla?
Garantio (El Schiller)
Damon’ unu fojon mallaŭte trairis
Kun akra tranĉilo sub bask’ al tirano —
Al Dionizio, — sed unu gardano
Lin kaptis subite. Tiran’ al li diris:
«Pro kio vi al mi, fripono, aliris?»
— Mi sanktan promeson ekvolis plenumi… —
«Krimulo! mi tuj vin ordonos krucumi!»
— Jam longe mi estas al mort’ pretigita,
Kaj, kredu, ne diros mi eĉ unu vorton
Pro mia pardono, ĉar havas mi forton,
Por morti sur kruco; sed se inklinita
Vi estas al bono, — ho, estu donita
Al mi kelka tempo, por fraton edzigi, —
Ĉe vi do mi povas amikon restigi. —
Kruele ekbrulis tirana rigardo,
Kaj diris li post la silento momenta:
«Tre bone, kun tio mi estas konsenta;
Sed tamen memoru vi tion, bastardo,
Ke vian amikon mi tenos sub gardo
Ne pli, ol tri tagoj, — kaj poste li mortos,
Al vi li per tio pardonon alportos.»
Al sia amiko Damono alvenis
Kaj diras: «tiran’ min aljuĝis krucumi,
Ĉar volis mi sanktan promeson plenumi …
Kaj mi nur tri tagojn ricevi elpenis,
Por fraton edzigi …» kaj li ĉirkaŭprenis
Amikon kaj petas: «ho, restu, kurulo,
Vi por garantio ĉe malbonegulo!»
Amiko volonte konsentis kaj restis
En malliberejo li por garantio,
Kaj tuj liberigis Damonon per tio …
Damono edziĝon de frato forfestis,
En tria mateno tre frue sin vestis
Kaj vojon rapidas, malfrui timante
Kaj ĉiam pri sia amiko pensante …
Subite tre forta ventego fariĝis,
Kaj tondro kaj fulmo kaj granda pluvego;
Pli forte, pli brue koleras ventego, —
Kaj jen riveretoj de mont’ ekruliĝis,
Riveron plenigis, kaj ĝi ekondiĝis …
Damono al ponto rapidas de monto
Kaj vidas, ke estas rompita jam ponto.
Li vagas sub pluvo sur bord’ de rivero,
Kaj tre malproksime li vidas dometon;
Li krias, li vokas, li petas ŝipeton:
Sed vane, — neniu ĉar kun malespero
Ekvolis batali kun brua rivero …
Kaj baldaŭ rivero jam aliformiĝis:
Ĝi tute je maro simila fariĝis.
Kaj jen lian koron plenigis doloro,
Li ploras, antaŭen li manojn etendas,
Kaj preĝon varmegan al Zeŭso li sendas:
«Kompatu!» li petas kun granda fervoro —
«Kaj min ekrigardu kun dia favoro!
Se al Sirakuzoj vi min ne alportos,
Ho! . . mia amiko senkulpe ja mortos!»
Sed vane kompaton de Zeŭso li petas:
Ventego kaj ondoj kaj pluv’ ne ĉesiĝas.
Sed ĉiam plifortaj, teruraj fariĝas, —
Kaj tempo forpasas … Damono formetas
De si sian veston, kuraĝe sin ĵetas
En bruan riveron kaj naĝas, tranĉante
Per brusto nur ondon, kun mort’ batalante.
Kaj jen li sur bordo jam estas, — elŝiris
Sin tute el brakoj teruraj de morto,
Kun granda dankem’ al favoro de sorto,
Rapidas li plu … Sed subite eliris
El granda arbaro rabistoj. Aliris
Al ili Damono, — kaj ili malpace
Ĉirkaŭas lin tute, rigardas minace.
«Ho, kion vi volas, krimuloj? li diris:
Ankoraŭ ne scias, friponoj, vi tion,
Ke mi, nur krom vivo, jam havas nenion!
Sed vivo — ne mia!» Kaj tuj li aliris
Al ili, bastonon de unu elŝiris,
Per ĝi li eksvingis, kaj tri li mortigis,
Aliajn do ĉiujn facile forigis.
Sed suno post pluvo varmege bruligis
Migranton, kaj tute li perdis jam forton;
Kun granda teruro atendis li morton, —
Kaj preĝis li Zeŭson: «vi min liberigis
El ondoj bruegaj, de mi vi forigis
Rabistojn, — ĉu tie ĉi devas suferi
Mi vane kaj morti, amikon oferi?!…»
Subite li aŭdas, kvazaŭ murmuretas
Ne tre malproksime malgranda rivero!
Rapide sin turnas al ĝi kun espero
Damono — kaj vidas, ke fonto fluetas.
Al ĝi superforte li tuj alvagetas,
Soifon brulegan kun ĝoj’ kvietigas
Kaj korpon malsanan en ĝi li freŝigas.
Jam suno varmega majeste subiras
Kaj ombroj tre longaj kuŝiĝas sur tero:
Tre baldaŭ jam venos trankvila vespero.
Sur vojo al urb’ du migrantoj jen iras,
Damono do ilin en voj’ preteriras.
Migrantoj parolas, Damono aŭskultas
Kaj aŭdas: «lin oni jam nun ekzekutas!»
Tumulto piedojn al li flugiligas,
En lia animo — senfinaj teruroj …
Kaj jen Sirakuzoj ! Nur suprojn de turoj
Malalta jam suno facile origas:
Jam estas vespero! . . kaj li rapidigas
Ankoraŭ pli paŝojn, — kaj vidas — en strato
Renkontas lin lia servant’ Filostrato.
— Revenu, ĉar ĉio jam estas finita! —
Li diris malgaje: en urbon ne iru,
Mi petas vin, el Sirakuzoj foriru!
Li estas jam al ekzekuto metita.
Li kredis sen fin’, ke li estos trompita
Neniam de sia amik’, kaj nenio
Lin povis devigi ne kredi je tio. —
«Ho, se jam malfrui al mi estas sorto,
Kaj se mi ne povas de mort’ liberigi
Amikon, — mi devas min ankaŭ mortigi:
Tirano ne diru, ke kuris de morto
Mi nur dank’ al mia anima malforto!
Al vi mian vivon volonte mi cedas,
Sed sciu, ke homoj kaj amas kaj kredas!»
Vespere Damon’ Sirakuzojn eniras
Kaj vidas, ke kruco sur placo jam staras,
Kaj oni jam tute amikon preparas,
Por lin ekzekuti … Kun forto traŝiras
Amason popolan Damono kaj diras:
«Mi morton deziris de Dionizio, —
Mi estas krimulo, li — nur garantio !
En granda mirego popol’ silentiĝis …
En ĝojo amikoj sin tuj ĉirkaŭprenas
Kaj ploras, — pri kio — neniu komprenas,
Sed larmoj el ĉiuj okuloj ruliĝis …
Minaca tirano pri ĉio sciiĝis;
Li je amikeco ilia tre miras
Kaj verajn amikojn li vidi deziras.
Kaj jen ili venas. Kun vido afabla
Tirano renkontas amikojn kaj diras:
«Vi venkis min tute, je vi mi tre miras!
Mi estas ankoraŭ por amo kapabla,
Kaj se mi ne estas al vi malagrabla,
Permesu al mi, ke en ligo mi via,
Amikoj varmegaj, por vi estu tria! …»
A. Dombrowski
Mia mizero
(Litva popola kanto)
Mia mizero, mia mizero!
Ĉu mi vin finos iam suferi?
Kiam mi iris je l’ granda vojo,
Mia mizero min akompanis.
Sed jen alrajdas cento da fratoj,
Kvarcent piedoj estas ĉevalaj.
Fratoj! Vi batu mian mizeron
Per la piedoj de la ĉevaloj
Kaj per brilantaj viaj glavetoj.
La junaj fratoj longe ĝin batis,
Sed la mizero nenion limas,
Mia mizero nenion timas,
Kreskas, vastiĝas kaj pligrandiĝas.
Mia mizero nenion timas,
Elmetas verdajn foliojn, branĉojn.
Mia mizero tiam finiĝos,
Kiam mi venos al la patrino.
Mia patrino loĝas monteton,
Altan monteton, novan ĉerketon.
Nova kanto
Ho! eksonu nova kanto
Pri la lingvo Esperanto,
Pri ligil’ internacia,
Revo nia, amo nia!
Kreitaĵ’ la plej mirinda,
Vere estas ĝi laŭdinda
De verkistoj, de poetoj,
En poemoj kaj odetoj,
Pli ol tondro de bataloj,
Pli ol dolĉaj najtingaloj,
Pli ol belaj aktorinoj,
Pli ol fajfoj de maŝinoj,
Pli ol oro la plej brila,
Pli ol gloro senutila,
Pli ol ĉiu, pli ol ĉio,
Krom la amo kaj la Dio.
Dum venonta la centjaro,
Sciu esperantistaro,
En Eŭropo, Ameriko,
En Azio kaj Afriko,
Kie ajn vi veturados
Esperanton vi trovados,
Sur la strato, en vagono,
En hotelo, en salono
Kaj eĉ en privata domo:
Ĝin parolos ĉiu homo:
Laboristo, profesoro,
Kaj juĝisto, kaj doktoro,
Kaj hebreo, kaj kristano,
Kaj litovo kaj japano, —
Kaj pereos la plendato:
«Mi vin ne komprenas, frato».
Por ke venu tiu horo —
Kune fratoj, al laboro!
Jen per kanto, jen per vorto,
Jen agante ĝis la morto,
Servu ni al la afero,
La plej bela sur la tero,
Gardu ĝin de la forgeso
Per parolo en la preso;
Iru kiel apostoloj
Ĝin prediki por popoloj,
Kaj eksonu nia voko
Sur la ter’ en ĉiu loko,
En vilaĝoj, en urbetoj,
En lernejoj, en gazetoj,
Kaj servantajn al la vero
Nin fortigu la Espero.
La malliberulo
(Litva popola kanto)
Ho, en la verda, verda arbaro
Estas malluma malliberejo.
Kaj en tiu malliberejo
Oni enŝlosis junan frateton.
Tie li povas neniam scii,
Ĉu venis vintro aŭ la printempo,
Neniam vidi la brilan sunon,
Nek leviĝantan, nek subirantan.
Mi metus oran ringon al muro,
Eble mi farus tie fenestron,
Eble mi farus tie fenestron,
Por ke la frato ekvidu sunon.
Mi metus pecon da blanka neĝo,
Por ke li sciu la frostan vintron;
Mi metus freŝajn florojn al muro,
Por lin sciigi pri la somero.
Mia mizero (Litva popola kanto)
Mia mizero, mia mizero!
Ĉu mi vin finos iam suferi?
Kiam mi iris je l’ granda vojo,
Mia mizero min akompanis.
Sed jen alrajdas cento da fratoj,
Kvarcent piedoj estas ĉevalaj.
Fratoj! Vi batu mian mizeron
Per la piedoj de la ĉevaloj
Kaj per brilantaj viaj glavetoj.
La junaj fratoj longe ĝin batis,
Sed la mizero nenion limas,
Mia mizero nenion timas,
Kreskas, vastiĝas kaj pligrandiĝas.
Mia mizero nenion timas,
Elmetas verdajn foliojn, branĉojn.
Mia mizero tiam finiĝos,
Kiam mi venos al la patrino.
Mia patrino loĝas monteton,
Altan monteton, novan ĉerketon.
Nova kanto
Ho! eksonu nova kanto
Pri la lingvo Esperanto,
Pri ligil’ internacia,
Revo nia, amo nia!
Kreitaĵ’ la plej mirinda,
Vere estas ĝi laŭdinda
De verkistoj, de poetoj,
En poemoj kaj odetoj,
Pli ol tondro de bataloj,
Pli ol dolĉaj najtingaloj,
Pli ol belaj aktorinoj,
Pli ol fajfoj de maŝinoj,
Pli ol oro la plej brila,
Pli ol gloro senutila,
Pli ol ĉiu, pli ol ĉio,
Krom la amo kaj la Dio.
Dum venonta la centjaro,
Sciu esperantistaro,
En Eŭropo, Ameriko,
En Azio kaj Afriko,
Kie ajn vi veturados
Esperanton vi trovados,
Sur la strato, en vagono,
En hotelo, en salono
Kaj eĉ en privata domo:
Ĝin parolos ĉiu homo:
Laboristo, profesoro,
Kaj juĝisto, kaj doktoro,
Kaj hebreo, kaj kristano,
Kaj litovo kaj japano, —
Kaj pereos la plendato:
«Mi vin ne komprenas, frato».
Por ke venu tiu horo —
Kune fratoj, al laboro!
Jen per kanto, jen per vorto,
Jen agante ĝis la morto,
Servu ni al la afero,
La plej bela sur la tero,
Gardu ĝin de la forgeso
Per parolo en la preso;
Iru kiel apostoloj
Ĝin prediki por popoloj,
Kaj eksonu nia voko
Sur la ter’ en ĉiu loko,
En vilaĝoj, en urbetoj,
En lernejoj, en gazetoj,
Kaj servantajn al la vero
Nin fortigu la Espero.
La malliberulo (Litva popola kanto)
Ho, en la verda, verda arbaro
Estas malluma malliberejo.
Kaj en tiu malliberejo
Oni enŝlosis junan frateton.
Tie li povas neniam scii,
Ĉu venis vintro aŭ la printempo,
Neniam vidi la brilan sunon,
Nek leviĝantan, nek subirantan.
Mi metus oran ringon al muro,
Eble mi farus tie fenestron,
Eble mi farus tie fenestron,
Por ke la frato ekvidu sunon.
Mi metus pecon da blanka neĝo,
Por ke li sciu la frostan vintron;
Mi metus freŝajn florojn al muro,
Por lin sciigi pri la somero.
M. Goldberg
La turo babilona
Kial vi, patroj, en Babilono
Konstrui turon komencis
Kaj tre fiere ankaŭ je l’ trono
Ĉiela regi intencis?
Ĉu jam senfina, vasta la tero
Al vi ne estis sufiĉe?
Vi ja trankvile kaj sen danĝero
Ĉirkaŭe vivis feliĉe.
Kien sin turnis viaj okuloj,
Havante lingvon komunan,
Trovis loĝejon vi, antaŭuloj,
Bonegan kaj oportunan!
Jen al vi plaĉis monto, jen valo,
Trankvila en Sinorujo, —
Ĉie potenco via egala
Kaj ĉie via patrujo.
Kial deziris vi do subite
De l’ val’ suriri ĉielon?
Vi per argilo, brikoj malsprite
Atingi pensis la celon?
Sed entrepreno via, ho, vana,
Senfrukta restis je l’ fino;
Tuj ĝin detruis Dia la mano,
Kondukis vin al ruino.
Dum la konstruon vi diligente
Plialten levi rapidis,
Jen vian lingvon Dio momente
Je lingvoj mil disdividis!
Nun jam pri kio unu parolas,
Komprenas dua nenion,
Kaj ne sciante, kion li volas,
Al li venigas alion:
Unu por l’alta granda konstruo
Necese brikon bezonas, —
Ne komprenante lin, jen la dua
Argilon tuj al li donas.
Tuj malkonsento, poste batalo
Fariĝis inter la rondo;
Tuta l’homaro iris de l’ valo
Diversajn landojn de l’ mondo.
Kvankam jam pasis miloj da jaroj
De tiu puno de Dio,
Regas ankoraŭ inter homaroj
Malamo, senharmonio.
Vere la patroj kontraŭ la Dio
Multege tiam fieris;
Kial ĝis nun por peko ilia
Senkulpaj idoj suferis?
Sed ni esperas baldaŭ refondon
De l’ lingvo ĉiunacia,
Kiel konsolis tutan la mondon
Jam la profet’ Zefania.
Ĝoje l’espero nin jam karesas,
Proksiman celon montrante;
L’internacia lingvo progresas,
Amikojn ĉie trovante.
Novajn amikojn voku, amikoj,
La voko vana ne estos!
Floras jam flor’, ne solo radikoj,
Je l’ frukto baldaŭ ni festos.
Nova Dio
(De S. Frug)
I
Jam plena estas la festeno
De bril’, sonoro, bru’, soleno
En la palac’ de faraono;
En vic’ pentrinda antaŭ vastaj
Trapezaj tabloj sidas gastoj
Konvene, en mez’ de salono.
De l’ tron’ antikva la apogoj —
La saĝeguloj, astrologoj,
En silk’ brodita envestitaj —
La militestroj, generaloj,
Armitaj kun hakiloj ŝtalaj,
Per ringoj oraj ornamitaj.
Sin de kolono ĝis kolono
Etendas kiel tend’ visono
Tre multekosta, multkolora;
Kaj de fumilo origita
Ĉirkaŭe estas disverŝita
La timiano bonodora.
Al flut’, liutoj, barbitonoj
Per rapidegaj belegsonoj
Bruega la tintil’ ripetas;
Kaj peza la amfor’ konsolas
Rigardon, koron vekas, bolas
Kaj muĝas, kaj fajrerojn ĵetas.
Atentas faraon’ sonoron
De l’ himnoj kaj gracian ĥoron.
Senlima l’ordonanto estas
Je la rigardo luma, klara;
Ĝi estas fest’ neordinara:
Nomtagon sian li nun festas.
De subpotencaj al li princoj
Donacojn oni el provincoj
Al li alportas multekostajn —
Smeraldojn, perlojn kaj armaĵojn,
Tapiŝojn, vazojn kaj teksaĵojn,
Arĝenton, elefantajn ostojn.
La gastoj riĉajn la donacojn,
Envenigitajn la palacojn,
Rigardas kun mireg’ kaj ravo …
Tuj, defleksinte pordkovrilon,
Tremante, en salonon brilan
Eniris brunvizaĝa sklavo:
«Aŭskultu reĝ’, — la sklavo diris —
Mirindaj viroj du aliris
Al la pordegoj de la korto …
Traflugis preter la gardantoj
De la kortego, maldormantaj,
Tuj nevidate kaj sen vorto.
Vidante l’mirajn du personojn,
L’ibisoj flugis for… Leonojn
De l’ ĉen’ mi lasis — senkuraĝaj,
Per la kolharoj balainte
La polvon, kapon mallevinte,
La besto-reĝoj la sovaĝaj
Timeme iris, proksimiĝis
Al ili paŝ’ post paŝ’, stariĝis
De l’ flankoj sur la piedegoj;
Netera gardas ilin forto,
Malkovras vojon eĉ sen vorto
Al reĝaj tiuj ĉi pordegoj
Sonor’, paroloj eksilentas,
La gastoj kun mireg’ atentas …
«Sed, — krias laŭte l’ordonanto, —
De kie venas tiuj viroj?
Ĉu portas ili krom’ la miroj
Donacon indan por reganto?»
— Reganto granda, — sklavo diras, —
Per forto de la dioj spiras
Iliaj la vizaĝoj brilaj …
Ne finis sklavo, — jen subite
En la salonon nepetite
Eniris du de Amram filoj.
La gastoj vidas, antaŭ l’ trono
Jen staras Mozes, Aarono
Sur la tapiŝ’ purpura, riĉa —
En simplaj kaj malriĉaj vestoj;
Severvizaĝaj kaj majestaj
Kun bastoneg’ en man’ malriĉa.
II
Reĝ’, rigardinte tre severe
La novajn gastojn, nun fiere
Demandis: «Kiu vi? al festoj
De l’ granda reĝo aranĝitaj
Kial do venis vi vestitaj
En tiaj malriĉegaj vestoj?
Al vi malbona fort’, magio
Malfermis pordon… Sed do kio!
Mi kun kontent’ en la palacon
Akceptas ĉiam gastojn tiajn;
Se indos sorĉ’ atenton nian,
Ricevos riĉan vi donacon.»
La kapon alten eklevinte,
Al Di’ humile kliniĝinte,
Al reĝ’ respondis Aarono:
Sorĉistoj estas ni neniaj,
Ne gardas fortoj nin magiaj …
Aŭskultu do, ho faraono!
Ni ne el reĝa familio:
Ni estas filoj de nacio,
Per kies manoj humilegaj
Fariĝis luksaj viaj landoj,
En vic’ majesta turoj grandaj
Kaj fortikaĵoj kaj kortegoj.
Per kies diligent’ kaj peno
Ekfloris tiu kamp’, ĝardeno,
Nun de dolĉaĵo plenigita …
Sed jam sufiĉe ni suferas!
Centjara la labor’ esperas
Jam esti nun rekompencita!
La Di’ de l’ dioj kaj Reganto,
La sola Di’, ne ŝanĝiĝanta,
Alsendis nin al via trono.
Lia Spirit’ en ni sin trovas:
Ĝi niajn lipojn, buŝon movas …
Atentu Lin, ho faraono:
«Jehov’…» — «Jehov’? mi lin ne scias,» —
Al Aarono laŭte krias
Fiera faraon’ kun rido: —
Al mi di’ de Moav’, Edomo —
Konataj estas, sed la nomo
Jehovo — kiu estas li do?
El malproksima land’ kaj limo
Popoloj ĉiuj por estimo
Elsendis ja al mi senditojn,
Saĝulojn kaj arĥitektistojn,
Kaj astrologojn kaj maristojn
Kaj pastrojn kaj sankt-oleitojn.
Kun laŭda kant’ palacon mian,
Kiel preĝejon sanktan, dian,
Eniris ĉiuj humilege,
Al faraon’ donacon sian,
Kiel oferon sanktan, pian,
Sur sojlon metis respektege.
Kiel malriĉa devas esti
Di’ via nova, se, krom vesti
Vin pastrovestojn disŝiritajn,
Ne povis li de malpotenco
Jam per alia rekompenco
Vin rekompenci elektitajn.
La di’ de l’ sklavoj malfeliĉaj,
Ŝtonistoj tiuj ĉi malriĉaj,
La sovaĝuloj kaj sen scioj,
De la nudaĵ’, mallumo blinda,
Ho, kiu estas di’ ridinda,
La reĝ’ de l’ reĝoj, di’ de l’ dioj?
Kaj ĉe la tabloj kun bruego,
Ektondris laŭte nunridego;
Kaj la komuna rida krio
Ruliĝis eĥe, laŭte bruis
La murojn de l’ palaco skuis:
Kiu li estas, nova dio?
Kiu li estas? … Tagoj venis, —
Kaj tuj ekkonis, ekkomprenis
La Dion Novan Egiptanoj;
Sed per turmentoj, malagrabloj
De la dezert’ en brulaj sabloj,
En profundaĵ’ de l’ oceanoj.
Jam pri la Granda Dio Nova,
Regant’ de l’ mondo, Ĉiopova,
De l’ Nil’ la ondoj, kantis, bruis;
Kaj kun tondrego kaj ventegoj
Inter granitaj la ŝtonegoj
De l’ maro ond’ kantante fluis …
Kaj resonante al la kanto
De l’ mar’ senfunda kaj bruanta
Kun sankta mirsciig’ konsola
Per triumfega kri: «Libero!»
Eksonis laŭte sur la tero
Renaskiĝanta la popolo …
Cigno, ezoko kaj kankro
(El Krylov)
Se inter kolegoj jam en la komenco
En ia afero malestas konsento,
Senfrukta restados ilia intenco,
Anstataŭ afero nur estos turmento.
Okazis, ke kankro kun cigno, ezoko,
Por ŝarĝon transporti de loko al loko,
Triope al veturigil’ enjungiĝis
Kaj tre diligente de l’ loko tiriĝis.
Sed malgraŭ ilia grandega fervoro
Nenion alportis ilia laboro.
Ekstreme facile ĝi estus por trio,
Se ili laborus nur en harmonio;
Sed al la ĉielo la cigno sin tiras,
La kankro obstine returne foriras,
L’ezoko al akvo la ŝarĝon kunŝiras.
Nun kiun pravigi kaj kiun kulpigi,
Mi certe kaj tute ne povus klarigi, —
Sed la veturilo eĉ paŝon ne faris,
Ankoraŭ ĝi staras nun, kie ĝi staris.
La turo babilona
Kial vi, patroj, en Babilono
Konstrui turon komencis
Kaj tre fiere ankaŭ je l’ trono
Ĉiela regi intencis?
Ĉu jam senfina, vasta la tero
Al vi ne estis sufiĉe?
Vi ja trankvile kaj sen danĝero
Ĉirkaŭe vivis feliĉe.
Kien sin turnis viaj okuloj,
Havante lingvon komunan,
Trovis loĝejon vi, antaŭuloj,
Bonegan kaj oportunan!
Jen al vi plaĉis monto, jen valo,
Trankvila en Sinorujo, —
Ĉie potenco via egala
Kaj ĉie via patrujo.
Kial deziris vi do subite
De l’ val’ suriri ĉielon?
Vi per argilo, brikoj malsprite
Atingi pensis la celon?
Sed entrepreno via, ho, vana,
Senfrukta restis je l’ fino;
Tuj ĝin detruis Dia la mano,
Kondukis vin al ruino.
Dum la konstruon vi diligente
Plialten levi rapidis,
Jen vian lingvon Dio momente
Je lingvoj mil disdividis!
Nun jam pri kio unu parolas,
Komprenas dua nenion,
Kaj ne sciante, kion li volas,
Al li venigas alion:
Unu por l’alta granda konstruo
Necese brikon bezonas, —
Ne komprenante lin, jen la dua
Argilon tuj al li donas.
Tuj malkonsento, poste batalo
Fariĝis inter la rondo;
Tuta l’homaro iris de l’ valo
Diversajn landojn de l’ mondo.
Kvankam jam pasis miloj da jaroj
De tiu puno de Dio,
Regas ankoraŭ inter homaroj
Malamo, senharmonio.
Vere la patroj kontraŭ la Dio
Multege tiam fieris;
Kial ĝis nun por peko ilia
Senkulpaj idoj suferis?
Sed ni esperas baldaŭ refondon
De l’ lingvo ĉiunacia,
Kiel konsolis tutan la mondon
Jam la profet’ Zefania.
Ĝoje l’espero nin jam karesas,
Proksiman celon montrante;
L’internacia lingvo progresas,
Amikojn ĉie trovante.
Novajn amikojn voku, amikoj,
La voko vana ne estos!
Floras jam flor’, ne solo radikoj,
Je l’ frukto baldaŭ ni festos.
Nova Dio (De S. Frug)
Jam plena estas la festeno
De bril’, sonoro, bru’, soleno
En la palac’ de faraono;
En vic’ pentrinda antaŭ vastaj
Trapezaj tabloj sidas gastoj
Konvene, en mez’ de salono.
De l’ tron’ antikva la apogoj —
La saĝeguloj, astrologoj,
En silk’ brodita envestitaj —
La militestroj, generaloj,
Armitaj kun hakiloj ŝtalaj,
Per ringoj oraj ornamitaj.
Sin de kolono ĝis kolono
Etendas kiel tend’ visono
Tre multekosta, multkolora;
Kaj de fumilo origita
Ĉirkaŭe estas disverŝita
La timiano bonodora.
Al flut’, liutoj, barbitonoj
Per rapidegaj belegsonoj
Bruega la tintil’ ripetas;
Kaj peza la amfor’ konsolas
Rigardon, koron vekas, bolas
Kaj muĝas, kaj fajrerojn ĵetas.
Atentas faraon’ sonoron
De l’ himnoj kaj gracian ĥoron.
Senlima l’ordonanto estas
Je la rigardo luma, klara;
Ĝi estas fest’ neordinara:
Nomtagon sian li nun festas.
De subpotencaj al li princoj
Donacojn oni el provincoj
Al li alportas multekostajn —
Smeraldojn, perlojn kaj armaĵojn,
Tapiŝojn, vazojn kaj teksaĵojn,
Arĝenton, elefantajn ostojn.
La gastoj riĉajn la donacojn,
Envenigitajn la palacojn,
Rigardas kun mireg’ kaj ravo …
Tuj, defleksinte pordkovrilon,
Tremante, en salonon brilan
Eniris brunvizaĝa sklavo:
«Aŭskultu reĝ’, — la sklavo diris —
Mirindaj viroj du aliris
Al la pordegoj de la korto …
Traflugis preter la gardantoj
De la kortego, maldormantaj,
Tuj nevidate kaj sen vorto.
Vidante l’mirajn du personojn,
L’ibisoj flugis for… Leonojn
De l’ ĉen’ mi lasis — senkuraĝaj,
Per la kolharoj balainte
La polvon, kapon mallevinte,
La besto-reĝoj la sovaĝaj
Timeme iris, proksimiĝis
Al ili paŝ’ post paŝ’, stariĝis
De l’ flankoj sur la piedegoj;
Netera gardas ilin forto,
Malkovras vojon eĉ sen vorto
Al reĝaj tiuj ĉi pordegoj
Sonor’, paroloj eksilentas,
La gastoj kun mireg’ atentas …
«Sed, — krias laŭte l’ordonanto, —
De kie venas tiuj viroj?
Ĉu portas ili krom’ la miroj
Donacon indan por reganto?»
— Reganto granda, — sklavo diras, —
Per forto de la dioj spiras
Iliaj la vizaĝoj brilaj …
Ne finis sklavo, — jen subite
En la salonon nepetite
Eniris du de Amram filoj.
La gastoj vidas, antaŭ l’ trono
Jen staras Mozes, Aarono
Sur la tapiŝ’ purpura, riĉa —
En simplaj kaj malriĉaj vestoj;
Severvizaĝaj kaj majestaj
Kun bastoneg’ en man’ malriĉa.
Reĝ’, rigardinte tre severe
La novajn gastojn, nun fiere
Demandis: «Kiu vi? al festoj
De l’ granda reĝo aranĝitaj
Kial do venis vi vestitaj
En tiaj malriĉegaj vestoj?
Al vi malbona fort’, magio
Malfermis pordon… Sed do kio!
Mi kun kontent’ en la palacon
Akceptas ĉiam gastojn tiajn;
Se indos sorĉ’ atenton nian,
Ricevos riĉan vi donacon.»
La kapon alten eklevinte,
Al Di’ humile kliniĝinte,
Al reĝ’ respondis Aarono:
Sorĉistoj estas ni neniaj,
Ne gardas fortoj nin magiaj …
Aŭskultu do, ho faraono!
Ni ne el reĝa familio:
Ni estas filoj de nacio,
Per kies manoj humilegaj
Fariĝis luksaj viaj landoj,
En vic’ majesta turoj grandaj
Kaj fortikaĵoj kaj kortegoj.
Per kies diligent’ kaj peno
Ekfloris tiu kamp’, ĝardeno,
Nun de dolĉaĵo plenigita …
Sed jam sufiĉe ni suferas!
Centjara la labor’ esperas
Jam esti nun rekompencita!
La Di’ de l’ dioj kaj Reganto,
La sola Di’, ne ŝanĝiĝanta,
Alsendis nin al via trono.
Lia Spirit’ en ni sin trovas:
Ĝi niajn lipojn, buŝon movas …
Atentu Lin, ho faraono:
«Jehov’…» — «Jehov’? mi lin ne scias,» —
Al Aarono laŭte krias
Fiera faraon’ kun rido: —
Al mi di’ de Moav’, Edomo —
Konataj estas, sed la nomo
Jehovo — kiu estas li do?
El malproksima land’ kaj limo
Popoloj ĉiuj por estimo
Elsendis ja al mi senditojn,
Saĝulojn kaj arĥitektistojn,
Kaj astrologojn kaj maristojn
Kaj pastrojn kaj sankt-oleitojn.
Kun laŭda kant’ palacon mian,
Kiel preĝejon sanktan, dian,
Eniris ĉiuj humilege,
Al faraon’ donacon sian,
Kiel oferon sanktan, pian,
Sur sojlon metis respektege.
Kiel malriĉa devas esti
Di’ via nova, se, krom vesti
Vin pastrovestojn disŝiritajn,
Ne povis li de malpotenco
Jam per alia rekompenco
Vin rekompenci elektitajn.
La di’ de l’ sklavoj malfeliĉaj,
Ŝtonistoj tiuj ĉi malriĉaj,
La sovaĝuloj kaj sen scioj,
De la nudaĵ’, mallumo blinda,
Ho, kiu estas di’ ridinda,
La reĝ’ de l’ reĝoj, di’ de l’ dioj?
Kaj ĉe la tabloj kun bruego,
Ektondris laŭte nunridego;
Kaj la komuna rida krio
Ruliĝis eĥe, laŭte bruis
La murojn de l’ palaco skuis:
Kiu li estas, nova dio?
Kiu li estas? … Tagoj venis, —
Kaj tuj ekkonis, ekkomprenis
La Dion Novan Egiptanoj;
Sed per turmentoj, malagrabloj
De la dezert’ en brulaj sabloj,
En profundaĵ’ de l’ oceanoj.
Jam pri la Granda Dio Nova,
Regant’ de l’ mondo, Ĉiopova,
De l’ Nil’ la ondoj, kantis, bruis;
Kaj kun tondrego kaj ventegoj
Inter granitaj la ŝtonegoj
De l’ maro ond’ kantante fluis …
Kaj resonante al la kanto
De l’ mar’ senfunda kaj bruanta
Kun sankta mirsciig’ konsola
Per triumfega kri: «Libero!»
Eksonis laŭte sur la tero
Renaskiĝanta la popolo …
Cigno, ezoko kaj kankro (El Krylov)
Se inter kolegoj jam en la komenco
En ia afero malestas konsento,
Senfrukta restados ilia intenco,
Anstataŭ afero nur estos turmento.
Okazis, ke kankro kun cigno, ezoko,
Por ŝarĝon transporti de loko al loko,
Triope al veturigil’ enjungiĝis
Kaj tre diligente de l’ loko tiriĝis.
Sed malgraŭ ilia grandega fervoro
Nenion alportis ilia laboro.
Ekstreme facile ĝi estus por trio,
Se ili laborus nur en harmonio;
Sed al la ĉielo la cigno sin tiras,
La kankro obstine returne foriras,
L’ezoko al akvo la ŝarĝon kunŝiras.
Nun kiun pravigi kaj kiun kulpigi,
Mi certe kaj tute ne povus klarigi, —
Sed la veturilo eĉ paŝon ne faris,
Ankoraŭ ĝi staras nun, kie ĝi staris.
A. Grabowski
Tri Budrys’oj
(El Mickiewicz)
Budrys, forta kaj sana, maljunulo Litvana,
Sur la korton alvokas tri filojn:
«Iru tuj en la stalojn, selu bone ĉevalojn,
Kaj akrigu la glavojn, ĵetilojn.
Kuras famo en rondo, por tri flankoj de l’ mondo
Al ni Vilno trumpetas ordonojn:
Olgerd falos Rusujon, Skirgell iros Polujon
Kaj princ’ Kejstut atakos Teŭtonojn.
Fortaj, sanaj vi estas; iru, filoj, mi restas;
Litvaj dioj konduku vin, benu!
Por la vojo utila bona vorto konsila:
Tri vi estas, tri vojojn vi prenu.
Unu devas elkuri, kun Olgerdo veturi
Kontraŭ Novgrod post Ilmen kuŝanta;
Tie vostoj zibelaj, la ornamoj tre belaj,
En amasoj la rublo sonanta.
Dua devas elfali, sub Princ’ Kejstut batali:
Pereadu Krucistoj-hundfratoj!
Kaj sukcen’ tie ora, drapo mire kolora,
Briliantoj en pastraj ornatoj.
Tria post la Njemeno, en Skirgella la treno,
Nur malriĉan akiron li trovos;
Tie inda nur havo: bona ŝildo kaj glavo,
Kaj Polinon kunpreni li povos.
Super ĉiuj virinoj, plej amindaj Polinoj!
Gajaj, kiel la junaj katetoj;
Blanka, roza la vango, kvazaŭ lakto kaj sango,
La okuloj — brilantaj steletoj.
El Poluj’ mi junaĝa, batalanto kuraĝa,
Antaŭ jaroj alportis edzinon …
Jam ne batas la koro — kun malĝojo, doloro
Rememoras mi vian patrinon.»
Kaj, doninte konsilojn, li benadis la filojn;
La armitajn forportis ĉevaloj.
Aŭtun’-vintro sin trenas, filoj reen ne venas;
Eble falis en sangaj bataloj …
Per la neĝo kovrita, rajdas viro armita,
Sub la burko objekto tre granda.
«Filo! sub la mantelo rusa mon’ en sitelo?»
— «Ne, patreto, filino Pollanda!»
Per la neĝo kovrita, rajdas viro armita,
Sub la burko akiro tre granda.
«El Prusujo! sak’ plena, kun la sablo sukcena!
— «Bofilino, patreto, Pollanda!»
Per la neĝo kovrita, tria viro armita,
Ion grandan li kaŝas sub vesto:
Budrys jam ne atendis, invitadi li sendis
Por la tria edziĝa la festo.
Revaĵo
(De P. Dalman)
Sur la valo neĝa vento
Blovas ĉiam pli;
Fajro sur kameno mia
Krakas ĉirkaŭ mi.
Ĉe l’ kamen’ el pipo ringe, —
Fumon lasas mi …
Ĉiuj remomoroj miaj
Flugas for kun ĝi.
Kie estas la esperoj,
La junec’ de or’?
Kiel vento la blovanta,
Ili flugis for!
Vent’ sen celo, mi sen celo
Kun vi, fumo, tri …
Tri sen celo en la mondo
Kune flugu ni!
Excelsior
(El Longfellow)
La nokto rapide la ombrojn delasis,
Tra Alpa vilaĝo junulo trapasis,
Tra neĝo, glacio standardon portanta
Kun tia devizo mirinde sonanta:
Excelsior!
La frunto malgaja, okulo junula
Simila al glavo, flamanta kaj brula;
Kaj kiel tre klara trumpeto arĝenta,
La vort’ stranga sonis tra nokto silenta:
Excelsior!
Li vidis, en loĝoj feliĉaj, tre ĉarme
Jen brulis la fajro lumante kaj varme;
En supr’ glaciaĵoj minace ŝin trenis;
El lipoj junulaj sopiro elvenis:
Excelsior!
«Ne provu la pason!» maljuna hom’ diris,
En supro sin nigra ventego kuntiris,
Profunda la akvo, ŝiranta la ondo !»
Kaj laŭte eksonis la klara respondo:
Excelsior!
«Halt’!» diris knabino. «Kap’ via de l’ laco
Sur tiu ĉi brusto ripozu en paco!»
Larm’ staris en blua okulo brilante,
Sed tamen respondis junul’ sopirante:
Excelsior!
«Ho! gardu vin antaŭ branĉ’ velka de l’ pino,
Ho! gardu vin antaŭ terura lavino!»
Lin laste por nokto salutis pasanto;
El alte rediris la malaperanto:
Excelsior!
Kun al la ĉielo levita rigardo
La piaj monaĥoj de l’ Sankta Bernhardo
En frua mateno la preĝojn murmuris,
Kaj krio skuanta l’aeron trakuris:
Excelsior!
Migranto, duone en neĝo fosita,
De l’ hundo fidela li estis trovita;
Li tenis ankoraŭ en mano glacia
Standardon kun stranga devizo jen tia:
Excelsior!
Kaj en duonlumo la griza, malvarma,
Li kuŝis senviva, sed bela kaj ĉarma,
Kaj de malproksime, el klara ĉielo,
Defalis la voĉo per falo de stelo:
Excelsior!
La pluva tago
(El Longfellow)
La tago malvarma, malgaja, sensuna;
Ne haltas la ventoj kaj pluvo aŭtuna;
Vinujo je l’ muro putranta sin tenas,
Sed ĉiu ekblovo foliojn deprenas,
Kaj la tago — malvarma, sensuna.
Mia vivo malvarma, malgaja, sensuna:
Ne haltas la ventoj kaj pluvo aŭtuna;
Miaj pensoj sin tenas je tempoj pasintaj,
Sed falas en vento esperoj velkintaj,
Kaj la tagoj — malvarmaj, sensunaj.
Ekhaltu, ho, koro malgaja, ne plendu!
Post nuboj la suno radias — atendu!
Ne sola vi tiel kun sorto batalas,
En vivon de ĉiu la pluvo ja falas,
Kelkaj tagoj — malvarmaj, sensunaj.
La sago kaj la kanto
(El Longfellow)
Mi pafis sagon en la aeron,
Ne scias, kie ĝi falis teron;
La forfluganta tiel rapidis,
Ke mi la kuron tute ne vidis.
Mi spiris kanton en la aeron,
Ne scias, kie ĝi falis teron!
Eĉ la plej bona akrevidanto
Ne povas sekvi flugon de l’ kanto.
Mi longe poste, unu tagon,
En kverko trovis la tutan sagon;
La tutan kanton kun la muziko
Mi trovis en la kor’ de amiko.
Sonoriloj de vespero
(El T. Moore)
Sonoriloj de vespero, sonoriloj de vespero!
Kiom ili rakontadas pri juneco kaj espero,
Pri la domo de gepatroj, pri la dolĉa kora ĝojo,
Kiam mi ilian sonon aŭdis je la lasta fojo!
Longe, longe jam forpasis tiuj de l’ ĝojeco horoj!
Ekdorminte je eterne jam ne batas multaj koroj.
En la tomboj ili loĝas post la ĝojo kaj sufero:
Ne por ili la muziko, sonoriloj de vespero!
Ankaŭ kiam mi ripozos je eterne en trankvilo,
Ne ekhaltos la batado de vespera sonorilo,
Dum kun kanto novaj bardoj paŝos jam sur nia tero
Kaj vin aŭdos kaj vin laŭdos, sonoriloj de vespero!
Tri Budrys’oj (El Mickiewicz)
Budrys, forta kaj sana, maljunulo Litvana,
Sur la korton alvokas tri filojn:
«Iru tuj en la stalojn, selu bone ĉevalojn,
Kaj akrigu la glavojn, ĵetilojn.
Kuras famo en rondo, por tri flankoj de l’ mondo
Al ni Vilno trumpetas ordonojn:
Olgerd falos Rusujon, Skirgell iros Polujon
Kaj princ’ Kejstut atakos Teŭtonojn.
Fortaj, sanaj vi estas; iru, filoj, mi restas;
Litvaj dioj konduku vin, benu!
Por la vojo utila bona vorto konsila:
Tri vi estas, tri vojojn vi prenu.
Unu devas elkuri, kun Olgerdo veturi
Kontraŭ Novgrod post Ilmen kuŝanta;
Tie vostoj zibelaj, la ornamoj tre belaj,
En amasoj la rublo sonanta.
Dua devas elfali, sub Princ’ Kejstut batali:
Pereadu Krucistoj-hundfratoj!
Kaj sukcen’ tie ora, drapo mire kolora,
Briliantoj en pastraj ornatoj.
Tria post la Njemeno, en Skirgella la treno,
Nur malriĉan akiron li trovos;
Tie inda nur havo: bona ŝildo kaj glavo,
Kaj Polinon kunpreni li povos.
Super ĉiuj virinoj, plej amindaj Polinoj!
Gajaj, kiel la junaj katetoj;
Blanka, roza la vango, kvazaŭ lakto kaj sango,
La okuloj — brilantaj steletoj.
El Poluj’ mi junaĝa, batalanto kuraĝa,
Antaŭ jaroj alportis edzinon …
Jam ne batas la koro — kun malĝojo, doloro
Rememoras mi vian patrinon.»
Kaj, doninte konsilojn, li benadis la filojn;
La armitajn forportis ĉevaloj.
Aŭtun’-vintro sin trenas, filoj reen ne venas;
Eble falis en sangaj bataloj …
Per la neĝo kovrita, rajdas viro armita,
Sub la burko objekto tre granda.
«Filo! sub la mantelo rusa mon’ en sitelo?»
— «Ne, patreto, filino Pollanda!»
Per la neĝo kovrita, rajdas viro armita,
Sub la burko akiro tre granda.
«El Prusujo! sak’ plena, kun la sablo sukcena!
— «Bofilino, patreto, Pollanda!»
Per la neĝo kovrita, tria viro armita,
Ion grandan li kaŝas sub vesto:
Budrys jam ne atendis, invitadi li sendis
Por la tria edziĝa la festo.
Revaĵo (De P. Dalman)
Sur la valo neĝa vento
Blovas ĉiam pli;
Fajro sur kameno mia
Krakas ĉirkaŭ mi.
Ĉe l’ kamen’ el pipo ringe, —
Fumon lasas mi …
Ĉiuj remomoroj miaj
Flugas for kun ĝi.
Kie estas la esperoj,
La junec’ de or’?
Kiel vento la blovanta,
Ili flugis for!
Vent’ sen celo, mi sen celo
Kun vi, fumo, tri …
Tri sen celo en la mondo
Kune flugu ni!
Excelsior (El Longfellow)
La nokto rapide la ombrojn delasis,
Tra Alpa vilaĝo junulo trapasis,
Tra neĝo, glacio standardon portanta
Kun tia devizo mirinde sonanta:
Excelsior!
La frunto malgaja, okulo junula
Simila al glavo, flamanta kaj brula;
Kaj kiel tre klara trumpeto arĝenta,
La vort’ stranga sonis tra nokto silenta:
Excelsior!
Li vidis, en loĝoj feliĉaj, tre ĉarme
Jen brulis la fajro lumante kaj varme;
En supr’ glaciaĵoj minace ŝin trenis;
El lipoj junulaj sopiro elvenis:
Excelsior!
«Ne provu la pason!» maljuna hom’ diris,
En supro sin nigra ventego kuntiris,
Profunda la akvo, ŝiranta la ondo !»
Kaj laŭte eksonis la klara respondo:
Excelsior!
«Halt’!» diris knabino. «Kap’ via de l’ laco
Sur tiu ĉi brusto ripozu en paco!»
Larm’ staris en blua okulo brilante,
Sed tamen respondis junul’ sopirante:
Excelsior!
«Ho! gardu vin antaŭ branĉ’ velka de l’ pino,
Ho! gardu vin antaŭ terura lavino!»
Lin laste por nokto salutis pasanto;
El alte rediris la malaperanto:
Excelsior!
Kun al la ĉielo levita rigardo
La piaj monaĥoj de l’ Sankta Bernhardo
En frua mateno la preĝojn murmuris,
Kaj krio skuanta l’aeron trakuris:
Excelsior!
Migranto, duone en neĝo fosita,
De l’ hundo fidela li estis trovita;
Li tenis ankoraŭ en mano glacia
Standardon kun stranga devizo jen tia:
Excelsior!
Kaj en duonlumo la griza, malvarma,
Li kuŝis senviva, sed bela kaj ĉarma,
Kaj de malproksime, el klara ĉielo,
Defalis la voĉo per falo de stelo:
Excelsior!
La pluva tago (El Longfellow)
La tago malvarma, malgaja, sensuna;
Ne haltas la ventoj kaj pluvo aŭtuna;
Vinujo je l’ muro putranta sin tenas,
Sed ĉiu ekblovo foliojn deprenas,
Kaj la tago — malvarma, sensuna.
Mia vivo malvarma, malgaja, sensuna:
Ne haltas la ventoj kaj pluvo aŭtuna;
Miaj pensoj sin tenas je tempoj pasintaj,
Sed falas en vento esperoj velkintaj,
Kaj la tagoj — malvarmaj, sensunaj.
Ekhaltu, ho, koro malgaja, ne plendu!
Post nuboj la suno radias — atendu!
Ne sola vi tiel kun sorto batalas,
En vivon de ĉiu la pluvo ja falas,
Kelkaj tagoj — malvarmaj, sensunaj.
La sago kaj la kanto (El Longfellow)
Mi pafis sagon en la aeron,
Ne scias, kie ĝi falis teron;
La forfluganta tiel rapidis,
Ke mi la kuron tute ne vidis.
Mi spiris kanton en la aeron,
Ne scias, kie ĝi falis teron!
Eĉ la plej bona akrevidanto
Ne povas sekvi flugon de l’ kanto.
Mi longe poste, unu tagon,
En kverko trovis la tutan sagon;
La tutan kanton kun la muziko
Mi trovis en la kor’ de amiko.
Sonoriloj de vespero (El T. Moore)
Sonoriloj de vespero, sonoriloj de vespero!
Kiom ili rakontadas pri juneco kaj espero,
Pri la domo de gepatroj, pri la dolĉa kora ĝojo,
Kiam mi ilian sonon aŭdis je la lasta fojo!
Longe, longe jam forpasis tiuj de l’ ĝojeco horoj!
Ekdorminte je eterne jam ne batas multaj koroj.
En la tomboj ili loĝas post la ĝojo kaj sufero:
Ne por ili la muziko, sonoriloj de vespero!
Ankaŭ kiam mi ripozos je eterne en trankvilo,
Ne ekhaltos la batado de vespera sonorilo,
Dum kun kanto novaj bardoj paŝos jam sur nia tero
Kaj vin aŭdos kaj vin laŭdos, sonoriloj de vespero!
Mi rakontis
(El Vejnberg)
Mi rakontis al maro senborda
Pri la grandaj turmentoj en koro, —
Kaj per bruo mallaŭta de l’ondoj
Ĝi respondis al mi kun favoro.
Mi rakontis al vento rapida,
Ke ne povas mi spiri libere, —
Kaj el landoj ĝi iaj mirindaj
Al mi portis tuj freŝon aere.
Mi rakontis al verda arbaro
De la vivo malgaja dolorojn, —
Kaj en ombro ĝi tuj min dormigis,
Ŝancelante foliojn kaj florojn.
Mi rakontis al suno varmega,
Ke mi vidas nur tagojn malklarajn, —
Varmigantajn kaj lumajn radiojn
Ĝi tuj sendis al mi malavarajn.
Mi rakontis al homo-kunfrato
Pri la vivo senĝoja, — kaj li,
Iel strange movinte la ŝultrojn,
Tre rapide foriris de mi.
Mi rakontis al maro senborda
Pri la grandaj turmentoj en koro, —
Kaj per bruo mallaŭta de l’ondoj
Ĝi respondis al mi kun favoro.
Mi rakontis al vento rapida,
Ke ne povas mi spiri libere, —
Kaj el landoj ĝi iaj mirindaj
Al mi portis tuj freŝon aere.
Mi rakontis al verda arbaro
De la vivo malgaja dolorojn, —
Kaj en ombro ĝi tuj min dormigis,
Ŝancelante foliojn kaj florojn.
Mi rakontis al suno varmega,
Ke mi vidas nur tagojn malklarajn, —
Varmigantajn kaj lumajn radiojn
Ĝi tuj sendis al mi malavarajn.
Mi rakontis al homo-kunfrato
Pri la vivo senĝoja, — kaj li,
Iel strange movinte la ŝultrojn,
Tre rapide foriris de mi.
Mi eliras
(El Lermontov)
Mi eliras unu al vojeto;
Ŝtonoj brilas tra la nebuleto,
Nokt’ trankvila, step’ aŭskultas Dion,
Steloj inter si parolas ion.
En ĉiel’ solene kaj tre bele,
Tero dormas en bluaj’ radia …
Kio do doloras min kruele?
Ĉu atendo aŭ bedaŭro ia?
Ne bedaŭras mi pli pasintaĵon,
Ĝojon ne esperas jam en kor’ mi;
Serĉas liberecon mi, pacaĵon,
Volus forgesiĝi mi, ekdormi …
Ne per tiu dormo de l’ mortinto!
Tiel nur mi estu ekdorminta,
Ke en brust’ la viva fort’ moviĝu,
Ke spirante mia brust’ leviĝu;
Ke l’ orelojn ĉiam karesante,
Dolĉa kanto sonu sur la ĉerko;
Ke kliniĝu, ĉiam verdestante,
Kaj sur mi bruadu ombra kverko.
Mi eliras unu al vojeto;
Ŝtonoj brilas tra la nebuleto,
Nokt’ trankvila, step’ aŭskultas Dion,
Steloj inter si parolas ion.
En ĉiel’ solene kaj tre bele,
Tero dormas en bluaj’ radia …
Kio do doloras min kruele?
Ĉu atendo aŭ bedaŭro ia?
Ne bedaŭras mi pli pasintaĵon,
Ĝojon ne esperas jam en kor’ mi;
Serĉas liberecon mi, pacaĵon,
Volus forgesiĝi mi, ekdormi …
Ne per tiu dormo de l’ mortinto!
Tiel nur mi estu ekdorminta,
Ke en brust’ la viva fort’ moviĝu,
Ke spirante mia brust’ leviĝu;
Ke l’ orelojn ĉiam karesante,
Dolĉa kanto sonu sur la ĉerko;
Ke kliniĝu, ĉiam verdestante,
Kaj sur mi bruadu ombra kverko.
Aŭtuno
Aŭtuno nebula! Arbar’ nudiĝanta
Kun vento bruegas, ĝi ŝajnas ploranta
Pri ĉarma printempo, pri bela somero …
Kovriĝas per koto de pluvo la tero ;
Bluaĵo ĉiela enua nubiĝas,
Kaj suno de l’tero en nuboj kaŝiĝas:
La kampoj senhomaj en sola silento,
En ili flugadas kaj ploras nur vento!
Aŭtuno nebula! Arbar’ nudiĝanta
Kun vento bruegas, ĝi ŝajnas ploranta
Pri ĉarma printempo, pri bela somero …
Kovriĝas per koto de pluvo la tero ;
Bluaĵo ĉiela enua nubiĝas,
Kaj suno de l’tero en nuboj kaŝiĝas:
La kampoj senhomaj en sola silento,
En ili flugadas kaj ploras nur vento!
Kuŝas somero.
(El Heine)
Kuŝas somero la varma
Sur via rozeta vangeto,
Kuŝas la vintro malvarma
En via malgranda koreto.
Tio ĉi baldaŭ sin ŝanĝos,
Ho, mia kara trezoro!
Vintro sin trovos sur vangoj,
Somero la varma en koro!
Kuŝas somero la varma
Sur via rozeta vangeto,
Kuŝas la vintro malvarma
En via malgranda koreto.
Tio ĉi baldaŭ sin ŝanĝos,
Ho, mia kara trezoro!
Vintro sin trovos sur vangoj,
Somero la varma en koro!
A. Kofman
Filino de Iftah
Fajfegas ĵetiloj kaj sonas la glavoj
Kaj brilas kaj frapas ponardoj.
Sed vane laciĝas herooj la bravaj:
Pereas Jehovaj standardoj,
Kaj la Amonanoj la sangoavidaj
Triumfe rapidas al l’ Izraelidoj.
Ben-Jáir mortiĝas kun ŝtono en brusto,
Kaj Gilad droniĝas en sango,
La kapo de Máĥir, nomita «la justa»,
Surstaras sur pinto de stango,
Kaj miloj da filoj de l’ Supra Jehovo
Ekkuŝis sur kampo sen vivo, sen movo.
Ho ve, ho malĝojo! La ondoj Jordanaj
Elmetos ĝemegojn sovaĝajn,
Ploregos patrinoj pri siaj infanoj,
Disgratos al si la vizaĝojn,
Elŝiros la harojn, per cindro la griza
Ekŝutos la kapojn ĉe l’ nigra avizo.
Kaj Iftah frenezas. Vidante la timon
De la elektita popolo,
Li vane penegas bravigi l’ animon
De viroj per laŭta parolo,
Kaj jen li ekpreĝas kun malpacienco
Al Dio Jehovo, la Suprepotenca.
«Ekaŭdu, Jehovo, ekaŭdu la sklavon,
Preĝantan al Vi kun doloroj!
Mi hejme en Micpo posedas riĉhavon,
Aregon da grandaj trezoroj,
Mi havas amikojn, mi havas sklavaron,
Kaj multon alian, al koro tre karan.
«Ho savu nin Vi, jam savinta la avojn
El la Egiptujo-fremdlando;
Se Vi liberigos nun ree la sklavojn
De l’ nuna mizero multgranda,
Mi, Micpon venonte, al Vi, mia Dio,
L’unuavidoton oferos kun pio.
«Kaj kio ajn estos l’unuavidoto,
Objekto aŭ homo amata,
Ĝi estos al Dio brulig-oferota
Al Vi, ho Jehovo kompata!»
Kaj jen, elmetante kriegojn sovaĝajn,
Li ree ekscitas la virojn kuraĝajn.
Fajfegas ĵetiloj kaj frapas ponardoj,
Resonas ekĝemo kaj krio,
Kaj la Amonanoj kun timaj rigardoj
Forkuras de l’ idoj de Dio,
Sed la forkurantajn postflugas rapide
La Izraelidoj kaj hakas avide.
Kaj de Aroero ĝis urbo Minito
Kaj poste ĝis Avel-Kerumo
Triumfas Izrael en sanga milito
Per glavo, per fajro kaj fumo,
Venkataj pereas sub domoruinoj,
Sklaviĝas bestaroj, infanoj, virinoj.
Kaj plene ŝarĝitaj per riĉaj akiroj
Reiras herooj kantantaj,
Al kantoj iliaj aliĝas sopiroj
De la ekkaptitoj plorantaj,
Kaj ĝemas virinoj lacegaj kaj palaj,
Kaj dume sonadas la gajaj cimbaloj.
Sed jen apudiĝas jam Micpo la kara,
Kaj Iftah rigardas sen ĉeso:
Li devas ekvidi por dia altaro
Oferon laŭ sia promeso.
Kaj li rigardadas sen laco-enuo:
«Nu, kio do venos al mi la unua?»
Jen el malproksimo eksonas tintiloj,
Cimbaloj, fajfiloj kaj kordoj.
Junuloj, fraŭlinoj per paŝoj facilaj
Ĝojdancas en vicoj senordaj
Kaj ridas kaj kantas, sin gaje balancas,
Kaj al la venkintoj gracie aldancas.
De pleja proksimo al la triumfanoj
Sin movas fraŭlino junaĝa.
Ŝi batas tintilon per siaj blank-manoj,
Kun flamo en bela vizaĝo;
La harojn serpentajn la vento disblovas,
Ŝin forto interna antaŭen almovas.
Ŝi dancas, ŝi tintas, ŝi kantas kun ĝojo:
«Alvenas la gloraj venkintoj,
Ke estu facila por ili la vojo,
Sonegu la gloron per tintoj!»
Ŝi dancas, movata de l’ kora kontento,
Nenion anoncas al ŝi l’ antaŭsento.
Kaj Iftah rigardas al sia ofero,
Al sia unuavidato …
Subite… ho, tio ĉi estas ne vero …
Ŝi estas — filino l’ amata!
La sola filino! Jehovo ĉiela!
Ho, kia malico de l’ sorto kruela!
Kaj Iftah ĝemegas, disŝiras la veston
Kaj cindron sur kapon surŝutas,
Kaj inter la viroj, volantaj ĝojfeston,
Li vortojn terurajn balbutas …
Kaj ĉio mutiĝas. En kelke da horoj
La Izraelujon ekprenas doloroj.
«Ne ploru, ho patro, ĉesigu la ĝemon
Kaj estu do viro ĝis fino.
Vi faris promeson ne malsingardeman,
Ĉar kion signifas fraŭlino
Kompare je miloj da viroj, savitaj
Per la heroaĵoj, de Dio donitaj?
«Vi faris promeson glorindan, ĉar savo
De miloj per unu ofero
Eterne estados faraĵo multbrava,
Belega, mirinda afero,
Kaj timos nacioj la Izraelanojn,
Ĉar ili ne ŝparas eĉ proprajn infanojn.
«Vi donu ekzemplon, plenumu la vorton,
Sciigu l’ amatan popolon,
Ke ĝoje mi prenas nun tiun ĉi sorton,
Ke mi ne bezonas konsolon.
Multegaj fraŭlinoj ekzistas, mi scias,
Ĉe ni, kiuj mian mortiĝon envias.
«Nur unu malĝojo min pikas en koro —
Ke vi nun izola ekrestos,
Ke en maljuneca kruela doloro
Ĉe vi parenculo malestos,
Al vi li ne diros parolojn kunsentajn,
Al vi li ne kombos la harojn arĝentajn.
«Ho, ve al mi! Kvankam brilados la nomo
De Iftah en ĉiu nacio,
Sed Iftah ekmortos, kun li — lia domo:
Mi iras senfrukta al Dio.
Ho ve al mi, patro! Vi nepon ne konos,
Konsoloj el buŝo parenca ne sonos.
«Nun, patro amata, kun la amikinoj
Mi iros sur montojn najbarajn,
Ni tie sur suproj, ĉe ŝtonaj ruinoj
Sonigos malĝojajn gitarojn
Kaj kun la plorantaj eksonoj sonoraj
Ni kantos pri miaj animaj doloroj:
«Ke mi ne ekĝuis la edzajn karesojn,
Ne portis infanon sub koro,
Ne povis pliigi patrujajn sukcesojn
Per filoj, kovritaj de gloro,
Ke mortas nun mia virgeco floranta
Kun ĝojo multnombra, en ĝi troviĝanta.»
Ne trono altega sin levas sur placo, —
Sin levas altega lignaro;
Ne krioj de ĝojo bruadas en spaco, —
Bruadas kaj ĝemas viraro,
Kaj tie, en blanka vestaĵo el lino,
Silente sursidas palega fraŭlino.
La viroj ĝemegas, la viroj sopiras,
Virinoj en larmoj plendronas,
Sed Iftah kun torĉo brulanta aliras
Kaj fajron al lignoj aldonas,
La lignoj ne volas kaj kontraŭ sin metas,
Sed Iftah obstinas kaj pajlon enĵetas.
Kaj jen ekkriegis l’ amaso popola,
Kaj eĥo eksonis en valo.
Bruliĝis subite la aro tremola
Leviĝis fumega vualo,
Ekblovis, ekfajfis ventego kruela,
L’ oferon alprenis al si la ĉielo. —
Kaj jen ĉiujare la izraelinoj
Kunvenas por plori sur montoj
Kaj tie ĉi brilas la fajr’-iluminoj,
Sonadas malgajaj rakontoj,
Kaj laŭte aŭdigas sonado de ĥoroj.
L’aero pleniĝas de ĝemoj kaj ploroj
La izraelinoj parolas pri l’bela
Fraŭlino brulig-oferita
Kaj dankas fervore al sankta ĉielo
Por venko de ĝi donacita,
Kaj sendas al Dio petegojn humilajn
Forigi de l’lando terurojn similajn.
La sklavoŝipo
(El Heine)
I
La ŝipoŝarĝisto Minheer van Kek
Sidadas en longa medito,
Li taksas sur ŝipo la koston de l’ ŝarĝ’,
La sumon de ebla profito.
«Tricent barelegoj da pipro, da gum’
Kaj poste la sablo de oro …
Ĝi estas tre bona, sed tamen al mi
Pli plaĉas la nigra trezoro.
«Ses centojn da negroj mi ĉe Senegal
Akiris je prezo profita.
Malmola viando, simila al ŝton’,
La membroj — el ŝtalo forĝita.
«Mi donis por tiu ĉi bela akir’
Brandakvon, glasperlojn kaj feron;
Gajnonte en ĉio ok centojn je cent,
Mi faros bonegan aferon.
«Se restos el ili ne pli ol tricent
Ĉe veno al Rio-Ĵanejro,
Mi havos cent orajn dukatojn por pec’
De l’ domo Gonzales Perejro.»
Sed jen deturniĝas Minheer van Kek
De sia pensado persista:
Al li proksimiĝas la ĥirurgiist’
Van Smisen, la ŝip-kuracisto.
Van Smisen, maldika malgrasa figur’,
La nazo kun ruĝaj verukoj.
«He, kiel nun fartas — ekkrias Van Kek,
La negroj kun la antaŭtukoj?»
Van Smisen salutas. «Hodiaŭ al vi,
Ne estos agrabla raporto:
Bedaŭre en tiuj ĉi tagoj sur ŝip’
Oftiĝis l’ apero de morto.
«Ĝis nun ĉiutage mortadis po du,
Hodiaŭ — ne malpli ol seso,
Du viroj, kvar inoj: la morto ĉe ni
Laboras kun granda sukceso.
«Mi la malvivulojn esploris kun pen’,
Ĉar ofte la nigraj satanoj
Trompadas, por esti ĵetitaj de l’ ŝip’,
Estante plenvivaj kaj sanaj.
«Mi lasis depreni de ĉiu mortint’
La feran multpezan katenon,
Ke ili ne estu barataj de ĝi,
Faronte la maran promenon.
«Kaj tuj el la maro elnaĝis areg’
Da skvaloj sangame-malsataj,
La bestoj avidas je negroviand’
Kaj estas de mi pensiataj.
«De l’ tago ke ni nin demetis de l’ bord’,
Nin sekvas ĉi tiuj gajuloj
Kaj flaras l’ aeron, turniĝas al mi
Kun mutaj, sed klaraj postuloj.
«Ĝi estas amuzo aŭskulti de l’ ŝip’
La dentokrakadon de l’ bestoj;
La unuj profitas je kapo aŭ man’,
L’ aliaj je sangaj intestoj.
«Post sata manĝado la bestoj al ni
Alnaĝas en aro solena
Kaj min rigardadas kun preskaŭ-dezir’
Min danki por tia festeno.»
Sed lin interrompas, ĝemante, van Kek
Kun krio: «Malbeno de sorto!
Kiele malhelpi je tia malbon’
Kaj savi la negrojn de morto?»
Van Smisen rediras: «En tiu ĉi mort’
La negroj mem estas la kaŭzo,
Ĉar ili difektas l’aeron de l’ ŝip’
Per spiro kaj mortas pro naŭzo.
«Aliaj pereas pro melankoli’
Kaj fine pro granda enuo,
Kaj farus al ili utilon aer’,
Dancado, muziko kaj bruo.»
Kaj diras van Kek: «La konsilo, doktor’,
Min ravas, ĝi estas tre bela,
Vi montras vin, mi ĝin konfesas al vi,
Pli saĝa ol Aristotelo.
Se la prezidanto de la Societ’
«Tulipo-nobligo Holanda»
Sin nomas saĝulo, — kompare je vi
Li estas azeno multgranda.
«Muzikon, muzikon! la nigra viand’
Tuj sur la ferdekon de l’ ŝipo!
Kaj kiu ne trovos amuzon en danc
Ĉi tiu ĝin trovos en vipo!»
II
Milaroj da steloj de l’ blua ĉiel’
Bril-lumas per fajr-iluminoj,
Rigardas kun varmo, kun amo, kun saĝ’
Kiele okuloj virinaj.
Rigardas la maron, kaj tiu ĉi mar’
Fosfore radias purpuron
Kaj balanciĝetas, kaj ondo post ond’
Elĝemas voluptan plezuron.
La veloj ne bruas ĉe l’ masto de l’ ŝip’,
Rulitaj de la ŝipanaro,
Sed lumas lanternoj sur ĝia ferdek’
Kaj sonas muzik’ sur la maro.
Ŝipano muzikas per granda tambur’
Kaj la kuiristo per fluto,
La ŝipa piloto — per violonĉel’,
Kaj Smisen — trumpet’ per dufuta.
Kaj cento da negroj, la seksoj en kun’,
Krietas kaj saltas kaj dancas,
Post ĉia eksalto la fera katen’
Sin brue kaj takte balancas.
La negroj saltadas kun bruo kaj ĝoj’
Kaj iam negrin-belulino
Alpremas plen-nudan amikon al si
Kun voluptemeco senfina.
La ekzekutisto kun gaja rigard’
Gvidadas la ordon sur ŝipo,
Li estas de l’ balo la «Maître des plaisirs»
Kaj danci invitas per vipo.
Sonadas trumpeto, krakadas tambur’,
Laŭtiĝas la bruo sovaĝa,
Kaj ĉie vekiĝas la monstroj de mar’
Dormintaj en dormo malsaĝa.
Duone-dormante alvenas skvalar’
En centoj, pikata de miro,
Rigardas la ŝipon kun granda konfuz’,
Ĉu eble montriĝos akiro.
Sed ili rimarkas: la horo de l’ manĝ’
Ne estas ankoraŭ sonita,
Kaj ĉiu oscedas per larĝa buŝeg’,
De dentoj-segiloj plantita.
Sonadas trumpeto, krakadas tambur’,
La negroj dancadas sen fino,
La skvaloj mordegas la vostojn al si
Pro la malsatego obstina.
Mi pensas, al ili ne plaĉas muzik’
Kiele al ĉia fripono.
«Ne kredu al malmuzikema brutul’,»
Eldiris poet’ Albiona.
Sonadas trumpeto, krakadas tambur’,
La negroj senlace baletas,
Ĉe l’ alta fokmasto Minheer van Kek
Rigardas ĉielon kaj petas:
«Pro Kristo! konservu, plej sankta Sinjor’,
La vivon al miaj sovaĝaj,
Se ili ekpekis, vi scias, ho Di’,
Ke ili ja estas malsaĝaj.
«Pardonu Vi ilin, pro amo al Krist’,
Mortinta por savo de l’ tero, —
Ĉar se al mi restos ne pli ol tricent,
Pereos la tuta afero.»
Filino de Iftah
Fajfegas ĵetiloj kaj sonas la glavoj
Kaj brilas kaj frapas ponardoj.
Sed vane laciĝas herooj la bravaj:
Pereas Jehovaj standardoj,
Kaj la Amonanoj la sangoavidaj
Triumfe rapidas al l’ Izraelidoj.
Ben-Jáir mortiĝas kun ŝtono en brusto,
Kaj Gilad droniĝas en sango,
La kapo de Máĥir, nomita «la justa»,
Surstaras sur pinto de stango,
Kaj miloj da filoj de l’ Supra Jehovo
Ekkuŝis sur kampo sen vivo, sen movo.
Ho ve, ho malĝojo! La ondoj Jordanaj
Elmetos ĝemegojn sovaĝajn,
Ploregos patrinoj pri siaj infanoj,
Disgratos al si la vizaĝojn,
Elŝiros la harojn, per cindro la griza
Ekŝutos la kapojn ĉe l’ nigra avizo.
Kaj Iftah frenezas. Vidante la timon
De la elektita popolo,
Li vane penegas bravigi l’ animon
De viroj per laŭta parolo,
Kaj jen li ekpreĝas kun malpacienco
Al Dio Jehovo, la Suprepotenca.
«Ekaŭdu, Jehovo, ekaŭdu la sklavon,
Preĝantan al Vi kun doloroj!
Mi hejme en Micpo posedas riĉhavon,
Aregon da grandaj trezoroj,
Mi havas amikojn, mi havas sklavaron,
Kaj multon alian, al koro tre karan.
«Ho savu nin Vi, jam savinta la avojn
El la Egiptujo-fremdlando;
Se Vi liberigos nun ree la sklavojn
De l’ nuna mizero multgranda,
Mi, Micpon venonte, al Vi, mia Dio,
L’unuavidoton oferos kun pio.
«Kaj kio ajn estos l’unuavidoto,
Objekto aŭ homo amata,
Ĝi estos al Dio brulig-oferota
Al Vi, ho Jehovo kompata!»
Kaj jen, elmetante kriegojn sovaĝajn,
Li ree ekscitas la virojn kuraĝajn.
Fajfegas ĵetiloj kaj frapas ponardoj,
Resonas ekĝemo kaj krio,
Kaj la Amonanoj kun timaj rigardoj
Forkuras de l’ idoj de Dio,
Sed la forkurantajn postflugas rapide
La Izraelidoj kaj hakas avide.
Kaj de Aroero ĝis urbo Minito
Kaj poste ĝis Avel-Kerumo
Triumfas Izrael en sanga milito
Per glavo, per fajro kaj fumo,
Venkataj pereas sub domoruinoj,
Sklaviĝas bestaroj, infanoj, virinoj.
Kaj plene ŝarĝitaj per riĉaj akiroj
Reiras herooj kantantaj,
Al kantoj iliaj aliĝas sopiroj
De la ekkaptitoj plorantaj,
Kaj ĝemas virinoj lacegaj kaj palaj,
Kaj dume sonadas la gajaj cimbaloj.
Sed jen apudiĝas jam Micpo la kara,
Kaj Iftah rigardas sen ĉeso:
Li devas ekvidi por dia altaro
Oferon laŭ sia promeso.
Kaj li rigardadas sen laco-enuo:
«Nu, kio do venos al mi la unua?»
Jen el malproksimo eksonas tintiloj,
Cimbaloj, fajfiloj kaj kordoj.
Junuloj, fraŭlinoj per paŝoj facilaj
Ĝojdancas en vicoj senordaj
Kaj ridas kaj kantas, sin gaje balancas,
Kaj al la venkintoj gracie aldancas.
De pleja proksimo al la triumfanoj
Sin movas fraŭlino junaĝa.
Ŝi batas tintilon per siaj blank-manoj,
Kun flamo en bela vizaĝo;
La harojn serpentajn la vento disblovas,
Ŝin forto interna antaŭen almovas.
Ŝi dancas, ŝi tintas, ŝi kantas kun ĝojo:
«Alvenas la gloraj venkintoj,
Ke estu facila por ili la vojo,
Sonegu la gloron per tintoj!»
Ŝi dancas, movata de l’ kora kontento,
Nenion anoncas al ŝi l’ antaŭsento.
Kaj Iftah rigardas al sia ofero,
Al sia unuavidato …
Subite… ho, tio ĉi estas ne vero …
Ŝi estas — filino l’ amata!
La sola filino! Jehovo ĉiela!
Ho, kia malico de l’ sorto kruela!
Kaj Iftah ĝemegas, disŝiras la veston
Kaj cindron sur kapon surŝutas,
Kaj inter la viroj, volantaj ĝojfeston,
Li vortojn terurajn balbutas …
Kaj ĉio mutiĝas. En kelke da horoj
La Izraelujon ekprenas doloroj.
«Ne ploru, ho patro, ĉesigu la ĝemon
Kaj estu do viro ĝis fino.
Vi faris promeson ne malsingardeman,
Ĉar kion signifas fraŭlino
Kompare je miloj da viroj, savitaj
Per la heroaĵoj, de Dio donitaj?
«Vi faris promeson glorindan, ĉar savo
De miloj per unu ofero
Eterne estados faraĵo multbrava,
Belega, mirinda afero,
Kaj timos nacioj la Izraelanojn,
Ĉar ili ne ŝparas eĉ proprajn infanojn.
«Vi donu ekzemplon, plenumu la vorton,
Sciigu l’ amatan popolon,
Ke ĝoje mi prenas nun tiun ĉi sorton,
Ke mi ne bezonas konsolon.
Multegaj fraŭlinoj ekzistas, mi scias,
Ĉe ni, kiuj mian mortiĝon envias.
«Nur unu malĝojo min pikas en koro —
Ke vi nun izola ekrestos,
Ke en maljuneca kruela doloro
Ĉe vi parenculo malestos,
Al vi li ne diros parolojn kunsentajn,
Al vi li ne kombos la harojn arĝentajn.
«Ho, ve al mi! Kvankam brilados la nomo
De Iftah en ĉiu nacio,
Sed Iftah ekmortos, kun li — lia domo:
Mi iras senfrukta al Dio.
Ho ve al mi, patro! Vi nepon ne konos,
Konsoloj el buŝo parenca ne sonos.
«Nun, patro amata, kun la amikinoj
Mi iros sur montojn najbarajn,
Ni tie sur suproj, ĉe ŝtonaj ruinoj
Sonigos malĝojajn gitarojn
Kaj kun la plorantaj eksonoj sonoraj
Ni kantos pri miaj animaj doloroj:
«Ke mi ne ekĝuis la edzajn karesojn,
Ne portis infanon sub koro,
Ne povis pliigi patrujajn sukcesojn
Per filoj, kovritaj de gloro,
Ke mortas nun mia virgeco floranta
Kun ĝojo multnombra, en ĝi troviĝanta.»
Ne trono altega sin levas sur placo, —
Sin levas altega lignaro;
Ne krioj de ĝojo bruadas en spaco, —
Bruadas kaj ĝemas viraro,
Kaj tie, en blanka vestaĵo el lino,
Silente sursidas palega fraŭlino.
La viroj ĝemegas, la viroj sopiras,
Virinoj en larmoj plendronas,
Sed Iftah kun torĉo brulanta aliras
Kaj fajron al lignoj aldonas,
La lignoj ne volas kaj kontraŭ sin metas,
Sed Iftah obstinas kaj pajlon enĵetas.
Kaj jen ekkriegis l’ amaso popola,
Kaj eĥo eksonis en valo.
Bruliĝis subite la aro tremola
Leviĝis fumega vualo,
Ekblovis, ekfajfis ventego kruela,
L’ oferon alprenis al si la ĉielo. —
Kaj jen ĉiujare la izraelinoj
Kunvenas por plori sur montoj
Kaj tie ĉi brilas la fajr’-iluminoj,
Sonadas malgajaj rakontoj,
Kaj laŭte aŭdigas sonado de ĥoroj.
L’aero pleniĝas de ĝemoj kaj ploroj
La izraelinoj parolas pri l’bela
Fraŭlino brulig-oferita
Kaj dankas fervore al sankta ĉielo
Por venko de ĝi donacita,
Kaj sendas al Dio petegojn humilajn
Forigi de l’lando terurojn similajn.
La sklavoŝipo (El Heine)
La ŝipoŝarĝisto Minheer van Kek
Sidadas en longa medito,
Li taksas sur ŝipo la koston de l’ ŝarĝ’,
La sumon de ebla profito.
«Tricent barelegoj da pipro, da gum’
Kaj poste la sablo de oro …
Ĝi estas tre bona, sed tamen al mi
Pli plaĉas la nigra trezoro.
«Ses centojn da negroj mi ĉe Senegal
Akiris je prezo profita.
Malmola viando, simila al ŝton’,
La membroj — el ŝtalo forĝita.
«Mi donis por tiu ĉi bela akir’
Brandakvon, glasperlojn kaj feron;
Gajnonte en ĉio ok centojn je cent,
Mi faros bonegan aferon.
«Se restos el ili ne pli ol tricent
Ĉe veno al Rio-Ĵanejro,
Mi havos cent orajn dukatojn por pec’
De l’ domo Gonzales Perejro.»
Sed jen deturniĝas Minheer van Kek
De sia pensado persista:
Al li proksimiĝas la ĥirurgiist’
Van Smisen, la ŝip-kuracisto.
Van Smisen, maldika malgrasa figur’,
La nazo kun ruĝaj verukoj.
«He, kiel nun fartas — ekkrias Van Kek,
La negroj kun la antaŭtukoj?»
Van Smisen salutas. «Hodiaŭ al vi,
Ne estos agrabla raporto:
Bedaŭre en tiuj ĉi tagoj sur ŝip’
Oftiĝis l’ apero de morto.
«Ĝis nun ĉiutage mortadis po du,
Hodiaŭ — ne malpli ol seso,
Du viroj, kvar inoj: la morto ĉe ni
Laboras kun granda sukceso.
«Mi la malvivulojn esploris kun pen’,
Ĉar ofte la nigraj satanoj
Trompadas, por esti ĵetitaj de l’ ŝip’,
Estante plenvivaj kaj sanaj.
«Mi lasis depreni de ĉiu mortint’
La feran multpezan katenon,
Ke ili ne estu barataj de ĝi,
Faronte la maran promenon.
«Kaj tuj el la maro elnaĝis areg’
Da skvaloj sangame-malsataj,
La bestoj avidas je negroviand’
Kaj estas de mi pensiataj.
«De l’ tago ke ni nin demetis de l’ bord’,
Nin sekvas ĉi tiuj gajuloj
Kaj flaras l’ aeron, turniĝas al mi
Kun mutaj, sed klaraj postuloj.
«Ĝi estas amuzo aŭskulti de l’ ŝip’
La dentokrakadon de l’ bestoj;
La unuj profitas je kapo aŭ man’,
L’ aliaj je sangaj intestoj.
«Post sata manĝado la bestoj al ni
Alnaĝas en aro solena
Kaj min rigardadas kun preskaŭ-dezir’
Min danki por tia festeno.»
Sed lin interrompas, ĝemante, van Kek
Kun krio: «Malbeno de sorto!
Kiele malhelpi je tia malbon’
Kaj savi la negrojn de morto?»
Van Smisen rediras: «En tiu ĉi mort’
La negroj mem estas la kaŭzo,
Ĉar ili difektas l’aeron de l’ ŝip’
Per spiro kaj mortas pro naŭzo.
«Aliaj pereas pro melankoli’
Kaj fine pro granda enuo,
Kaj farus al ili utilon aer’,
Dancado, muziko kaj bruo.»
Kaj diras van Kek: «La konsilo, doktor’,
Min ravas, ĝi estas tre bela,
Vi montras vin, mi ĝin konfesas al vi,
Pli saĝa ol Aristotelo.
Se la prezidanto de la Societ’
«Tulipo-nobligo Holanda»
Sin nomas saĝulo, — kompare je vi
Li estas azeno multgranda.
«Muzikon, muzikon! la nigra viand’
Tuj sur la ferdekon de l’ ŝipo!
Kaj kiu ne trovos amuzon en danc
Ĉi tiu ĝin trovos en vipo!»
Milaroj da steloj de l’ blua ĉiel’
Bril-lumas per fajr-iluminoj,
Rigardas kun varmo, kun amo, kun saĝ’
Kiele okuloj virinaj.
Rigardas la maron, kaj tiu ĉi mar’
Fosfore radias purpuron
Kaj balanciĝetas, kaj ondo post ond’
Elĝemas voluptan plezuron.
La veloj ne bruas ĉe l’ masto de l’ ŝip’,
Rulitaj de la ŝipanaro,
Sed lumas lanternoj sur ĝia ferdek’
Kaj sonas muzik’ sur la maro.
Ŝipano muzikas per granda tambur’
Kaj la kuiristo per fluto,
La ŝipa piloto — per violonĉel’,
Kaj Smisen — trumpet’ per dufuta.
Kaj cento da negroj, la seksoj en kun’,
Krietas kaj saltas kaj dancas,
Post ĉia eksalto la fera katen’
Sin brue kaj takte balancas.
La negroj saltadas kun bruo kaj ĝoj’
Kaj iam negrin-belulino
Alpremas plen-nudan amikon al si
Kun voluptemeco senfina.
La ekzekutisto kun gaja rigard’
Gvidadas la ordon sur ŝipo,
Li estas de l’ balo la «Maître des plaisirs»
Kaj danci invitas per vipo.
Sonadas trumpeto, krakadas tambur’,
Laŭtiĝas la bruo sovaĝa,
Kaj ĉie vekiĝas la monstroj de mar’
Dormintaj en dormo malsaĝa.
Duone-dormante alvenas skvalar’
En centoj, pikata de miro,
Rigardas la ŝipon kun granda konfuz’,
Ĉu eble montriĝos akiro.
Sed ili rimarkas: la horo de l’ manĝ’
Ne estas ankoraŭ sonita,
Kaj ĉiu oscedas per larĝa buŝeg’,
De dentoj-segiloj plantita.
Sonadas trumpeto, krakadas tambur’,
La negroj dancadas sen fino,
La skvaloj mordegas la vostojn al si
Pro la malsatego obstina.
Mi pensas, al ili ne plaĉas muzik’
Kiele al ĉia fripono.
«Ne kredu al malmuzikema brutul’,»
Eldiris poet’ Albiona.
Sonadas trumpeto, krakadas tambur’,
La negroj senlace baletas,
Ĉe l’ alta fokmasto Minheer van Kek
Rigardas ĉielon kaj petas:
«Pro Kristo! konservu, plej sankta Sinjor’,
La vivon al miaj sovaĝaj,
Se ili ekpekis, vi scias, ho Di’,
Ke ili ja estas malsaĝaj.
«Pardonu Vi ilin, pro amo al Krist’,
Mortinta por savo de l’ tero, —
Ĉar se al mi restos ne pli ol tricent,
Pereos la tuta afero.»
Al la memoro de Józef Wasniewski
Floro falis ankoraŭ! sekiĝis herbero kaj mortis,
Velkis pro vintra la frosto ĝia verdanta folio!
Morto senkora, ho kial estas al vi permesite
Fosi en fosan profundon ĉion la belan en mondo?
Kial, ho kial faliĝas la herbo, verdanta sur kampo,
Kial disiĝas de vivo freŝa, floranta ĝis nun?
Dolĉa la morto por la maljunulo, la laca de vivo;
Kuŝas arĝenta la haro bele sub tomba cipreso.
Tiun ne plendu, ĉar lia ja estas feliĉa la sorto,
Ĉar en la tombon li mem iras kun ĝojo, sen timo;
Dolĉa eĉ morto junula, la mort’ en mateno de l’vivo,
Antaŭ ol frosta la nokto detruis burĝonon en ĝermo!
Dolĉa la morto, kiam ne pasis la kredo je vivo,
Kiam trompa vivado ne kovris flugilon per polvo!
Sed jam kiam junulo viriĝis kaj lasis la ludon,
Vivo nun estas ja ĉarmo, nun malfeliĉo la morto.
Tiam ja estas maldolĉe disiĝi de faro farata:
Ĝojus la koro, vidante frukton de longa laboro.
Kiu do ĉiam por noblaj ideoj vivadis, batalis,
Tiu kun akra malĝojo iras en valon de ombroj,
Lasas la komencitaĵon kun pleje mordanta doloro:
Estas malgranda la aro, kiu batalis kun li!
Akra estas funebro! Neniam pli noblan animon
Ol la ĵus forirantan trovos vi sur nia tero.
Eĉ se vi iros, simile al Diogeno, tra l’urboj
Kun la lumilo en mano, homon serĉante sur strato,
Tamen neniun en tuta la mondo renkonti vi povos,
Kiu pli inde ol li portas la nomon de homo,
Vivon vere pli homan travivis en senco profunda,
Kaj dediĉitan al ĉio alta kaj nobla en mondo.
Amo al ĉio, al ĉiuj, jen fundo de lia esenco,
Amo en faro kaj vorto, jen kio estis li mem!
Por la premitaj, por ĉiuj suferoj, por la mizeruloj
Sentis la nobla animo flame kaj varme ĉe li.
Ne eĉ iu al li konfidis vane doloron,
Vane neniu ĉe li frapis la pordon de l’kor’.
For li estas! Ho, kiu plenigos la lokon lasitan?
Kiu plenumos en mondo faron farotan de li?
For li estas. Sed tamen ĉe ni li vivas ankoraŭ,
Kiuj en akra doloro staras ĉe nova la tombo.
Ni, kiuj konis l’animon poetan ne nur per la kantoj,
Kiujn li donis al ni, sed per la tono la varma
El lia brust’ eliranta, portanta varmon ĉirkaŭen,
Kie troviĝis la kordo, kiu agordis al ĝi.
Nin neniam forlasos la bela sunhela memoro
De la mortinta amiko, ĝi lumos belege en koro!
Tiel li vivas kaj tiel li estos vivanta, ĝis kiam
Restos neniu jam plu, kiu lin konis en ver’.
Floro falis ankoraŭ! sekiĝis herbero kaj mortis,
Velkis pro vintra la frosto ĝia verdanta folio!
Morto senkora, ho kial estas al vi permesite
Fosi en fosan profundon ĉion la belan en mondo?
Kial, ho kial faliĝas la herbo, verdanta sur kampo,
Kial disiĝas de vivo freŝa, floranta ĝis nun?
Dolĉa la morto por la maljunulo, la laca de vivo;
Kuŝas arĝenta la haro bele sub tomba cipreso.
Tiun ne plendu, ĉar lia ja estas feliĉa la sorto,
Ĉar en la tombon li mem iras kun ĝojo, sen timo;
Dolĉa eĉ morto junula, la mort’ en mateno de l’vivo,
Antaŭ ol frosta la nokto detruis burĝonon en ĝermo!
Dolĉa la morto, kiam ne pasis la kredo je vivo,
Kiam trompa vivado ne kovris flugilon per polvo!
Sed jam kiam junulo viriĝis kaj lasis la ludon,
Vivo nun estas ja ĉarmo, nun malfeliĉo la morto.
Tiam ja estas maldolĉe disiĝi de faro farata:
Ĝojus la koro, vidante frukton de longa laboro.
Kiu do ĉiam por noblaj ideoj vivadis, batalis,
Tiu kun akra malĝojo iras en valon de ombroj,
Lasas la komencitaĵon kun pleje mordanta doloro:
Estas malgranda la aro, kiu batalis kun li!
Akra estas funebro! Neniam pli noblan animon
Ol la ĵus forirantan trovos vi sur nia tero.
Eĉ se vi iros, simile al Diogeno, tra l’urboj
Kun la lumilo en mano, homon serĉante sur strato,
Tamen neniun en tuta la mondo renkonti vi povos,
Kiu pli inde ol li portas la nomon de homo,
Vivon vere pli homan travivis en senco profunda,
Kaj dediĉitan al ĉio alta kaj nobla en mondo.
Amo al ĉio, al ĉiuj, jen fundo de lia esenco,
Amo en faro kaj vorto, jen kio estis li mem!
Por la premitaj, por ĉiuj suferoj, por la mizeruloj
Sentis la nobla animo flame kaj varme ĉe li.
Ne eĉ iu al li konfidis vane doloron,
Vane neniu ĉe li frapis la pordon de l’kor’.
For li estas! Ho, kiu plenigos la lokon lasitan?
Kiu plenumos en mondo faron farotan de li?
For li estas. Sed tamen ĉe ni li vivas ankoraŭ,
Kiuj en akra doloro staras ĉe nova la tombo.
Ni, kiuj konis l’animon poetan ne nur per la kantoj,
Kiujn li donis al ni, sed per la tono la varma
El lia brust’ eliranta, portanta varmon ĉirkaŭen,
Kie troviĝis la kordo, kiu agordis al ĝi.
Nin neniam forlasos la bela sunhela memoro
De la mortinta amiko, ĝi lumos belege en koro!
Tiel li vivas kaj tiel li estos vivanta, ĝis kiam
Restos neniu jam plu, kiu lin konis en ver’.
Latva popola kanto
Mi en kampo kapon metos,
Por defendi patrolandon.
Mi pli vole kapon donus,
Ol mi donus patrolandon.
Bruu, bruu, fulmodio,
Rompu ponton sur la Dina,
Ke ne venu malamikoj
En la mian patrolandon.
Landoj de tri reĝoj bruas,
Kie fratoj ĉevaliras,
Fortaj viroj kiel kverkoj,
Glavoj ŝtalaj sonoregas.
Kien iros vi frateto,
Tien iros mi kun vi;
Kie glavon vi pendigos,
Tie la kroneton mi.
Mi en kampo kapon metos,
Por defendi patrolandon.
Mi pli vole kapon donus,
Ol mi donus patrolandon.
Bruu, bruu, fulmodio,
Rompu ponton sur la Dina,
Ke ne venu malamikoj
En la mian patrolandon.
Landoj de tri reĝoj bruas,
Kie fratoj ĉevaliras,
Fortaj viroj kiel kverkoj,
Glavoj ŝtalaj sonoregas.
Kien iros vi frateto,
Tien iros mi kun vi;
Kie glavon vi pendigos,
Tie la kroneton mi.
I. Lojko
Malgrand’-rusa kanteto
Jam malsupre suno staras,
Jam rapide vesperiĝas …
Kion do knabino faras?
Kial do ŝi ne montriĝas?
Ĉu patrino ne permesas?
Aŭ alia jam ŝin tenas?
Kaj ŝi dolĉe lin karesas
Kaj al mi nun ne elvenas?
«Ho, knabino! per fiero
Vi fariĝis nefidela:
Kial do vi en vespero
Ne elvenis, mia bela?
— Ho, karulo! tempo pasis,
Ĝustatempe mi ne venis,
Ĉar gepatroj min ne lasis,
Ĉar gefratoj min fortenis»…
«Ne, ne ili vin fortenis!
Diru simple kaj sincere:
Malbelulo, mi ne venis,
Ĉar ne amas vin plu vere!»
Ha, mi vidas, kion faras
Karulino malfidela:
Kun alia ŝi nun staras,
Pli feliĉa kaj pli bela …
Profeto
(El Lermontov)
De kiam, laŭ volo de Supra Juĝanto,
Mi ĉionscianta fariĝis profeto,
Malvirton mi sentas en ĉiu vivanto,
Malicon mi vidas tra ĉiu rideto.
Mi altajn principojn de amo kaj vero
Komencis prediki al miaj kunfratoj,
Sed ili min batis kun granda kolero
Per ŝtonoj, kuŝantaj sur placoj kaj stratoj.
Kun cindro sur kapo, kun kora doloro,
Mi urbojn forlasis sen ia havaĵo,
Kaj nun en dezerto — de Dia favoro
Nur ion mi havas por mia nutraĵo.
Laŭ sankta ordono de l’Antaŭtempulo
Al mi ĉiuj bestoj volonte servadas,
Kaj steloj ĉe vortoj de mi, dezertulo,
Pli ĝoje radias, pli hele lumadas.
Sed se iafoje tra urbo bruanta
Mi en rapideco pretere pasadas,
Min popolamaso renkontas mokanta
Kaj maljunularo memfide diradas:
«Rigardu, infanoj, vin edifigante,
Li estis fiera, kun ni malpacadis;
Malsaĝa, li volis kredigi nin vante,
Ke Dio al homoj per li paroladis.
Jen frukto de lia obstina vanteco!
Jen pala, malgrasa, malgaja profeto,
En vesto ĉifona, simila al reto —
Ĉe ĉiuj li estas en malestimeco.
Malgrand’-rusa kanteto
Jam malsupre suno staras,
Jam rapide vesperiĝas …
Kion do knabino faras?
Kial do ŝi ne montriĝas?
Ĉu patrino ne permesas?
Aŭ alia jam ŝin tenas?
Kaj ŝi dolĉe lin karesas
Kaj al mi nun ne elvenas?
«Ho, knabino! per fiero
Vi fariĝis nefidela:
Kial do vi en vespero
Ne elvenis, mia bela?
— Ho, karulo! tempo pasis,
Ĝustatempe mi ne venis,
Ĉar gepatroj min ne lasis,
Ĉar gefratoj min fortenis»…
«Ne, ne ili vin fortenis!
Diru simple kaj sincere:
Malbelulo, mi ne venis,
Ĉar ne amas vin plu vere!»
Ha, mi vidas, kion faras
Karulino malfidela:
Kun alia ŝi nun staras,
Pli feliĉa kaj pli bela …
Profeto (El Lermontov)
De kiam, laŭ volo de Supra Juĝanto,
Mi ĉionscianta fariĝis profeto,
Malvirton mi sentas en ĉiu vivanto,
Malicon mi vidas tra ĉiu rideto.
Mi altajn principojn de amo kaj vero
Komencis prediki al miaj kunfratoj,
Sed ili min batis kun granda kolero
Per ŝtonoj, kuŝantaj sur placoj kaj stratoj.
Kun cindro sur kapo, kun kora doloro,
Mi urbojn forlasis sen ia havaĵo,
Kaj nun en dezerto — de Dia favoro
Nur ion mi havas por mia nutraĵo.
Laŭ sankta ordono de l’Antaŭtempulo
Al mi ĉiuj bestoj volonte servadas,
Kaj steloj ĉe vortoj de mi, dezertulo,
Pli ĝoje radias, pli hele lumadas.
Sed se iafoje tra urbo bruanta
Mi en rapideco pretere pasadas,
Min popolamaso renkontas mokanta
Kaj maljunularo memfide diradas:
«Rigardu, infanoj, vin edifigante,
Li estis fiera, kun ni malpacadis;
Malsaĝa, li volis kredigi nin vante,
Ke Dio al homoj per li paroladis.
Jen frukto de lia obstina vanteco!
Jen pala, malgrasa, malgaja profeto,
En vesto ĉifona, simila al reto —
Ĉe ĉiuj li estas en malestimeco.
Alaŭdeto
(El Boheme)
Sarkas knabino kanabon
Apud ĝardeno sinjora;
Ŝin alaŭdeto demandas:
«Kial vi tiom dolora?»
— «Gaja mi esti ne povas,
Ho vi, birdeto-kantanto,
Ĉar en la ŝtona kastelo
Mia suferas amanto.
Se mi nur havus plumeton,
Skribus leteron mi al li,
Kaj vi ĝin portus kaj lasus
Sur la fenestron elfali.
Sed nek papero, nek plumo,
Por skribi al la amanto,
Flugu kaj tie salutu
Lin de mi en via kanto.
Sarkas knabino kanabon
Apud ĝardeno sinjora;
Ŝin alaŭdeto demandas:
«Kial vi tiom dolora?»
— «Gaja mi esti ne povas,
Ho vi, birdeto-kantanto,
Ĉar en la ŝtona kastelo
Mia suferas amanto.
Se mi nur havus plumeton,
Skribus leteron mi al li,
Kaj vi ĝin portus kaj lasus
Sur la fenestron elfali.
Sed nek papero, nek plumo,
Por skribi al la amanto,
Flugu kaj tie salutu
Lin de mi en via kanto.
A. Naumann
Mi amis vin
Mi amis vin! Senkore vi ne vidis
Varmegan, puran mian amon.
Konfesis mi — sed tiam vi nur ridis
De l’ am’ unua koran flamon!
Kaj longe mi suferis… Vin, amita,
Mi ne forgesis; sed en koro
La flama amo estas estingita,
Pri ĝi nur restis rememoro.
Sed kial vi, mi petas al mi diri,
Pasintan en mi amon movas?
Por nove ridi? koron mian ŝiri?
Ne, mi suferi pli ne povas!
Ne povas mi… ĉar multe mi suferis;
Kor’ malvarmiĝis de l’ doloro;
Ĉar ami mi jam tute malesperis,
Ĉar kredi vin ne povas koro.
Printempo venos
Se la naturo rigidiĝas
De prem’ de l’vintro frostiganta,
Se tute per la neĝ’ kovriĝas
Je longe tero ekdormanta,
Amiko kara! vi ne ploru:
Printempo venos kaj somero,
Ke la naturo ree floru,
Ke verdu, reviviĝu tero.
Mi amis vin
Mi amis vin! Senkore vi ne vidis
Varmegan, puran mian amon.
Konfesis mi — sed tiam vi nur ridis
De l’ am’ unua koran flamon!
Kaj longe mi suferis… Vin, amita,
Mi ne forgesis; sed en koro
La flama amo estas estingita,
Pri ĝi nur restis rememoro.
Sed kial vi, mi petas al mi diri,
Pasintan en mi amon movas?
Por nove ridi? koron mian ŝiri?
Ne, mi suferi pli ne povas!
Ne povas mi… ĉar multe mi suferis;
Kor’ malvarmiĝis de l’ doloro;
Ĉar ami mi jam tute malesperis,
Ĉar kredi vin ne povas koro.
Printempo venos
Se la naturo rigidiĝas
De prem’ de l’vintro frostiganta,
Se tute per la neĝ’ kovriĝas
Je longe tero ekdormanta,
Amiko kara! vi ne ploru:
Printempo venos kaj somero,
Ke la naturo ree floru,
Ke verdu, reviviĝu tero.
La ĉaso
La patro l’arbaron ekiris ĉasadi.
Ne devis li longe kaj vane iradi:
Kuŝiĝis sub arbo, pafilon celigis
Kaj tuj la plej grandan paseron mortigis,
La filoj ĉevalojn enjungis kriante,
La birdon al dom’ veturigis kantante.
«Filinoj, vi fajron rapide dismetos,
Kaj ni tuj disiros kaj gastojn ni petos.»
Ĉasaĵon plej bone elrostis patrino,
La tablon rapide preparis filino,
Rostaĵon alportis ceteraj filinoj
Al tablo, — kolektis sin gastoj, gastinoj.
Eniras la gastoj, mastron salutante,
Komencas kaj manĝi kaj trinki, laŭdante.
Tuj estis manĝita la tuta pasero
Kaj poste trinkita — barel’ da biero.
La patro l’arbaron ekiris ĉasadi.
Ne devis li longe kaj vane iradi:
Kuŝiĝis sub arbo, pafilon celigis
Kaj tuj la plej grandan paseron mortigis,
La filoj ĉevalojn enjungis kriante,
La birdon al dom’ veturigis kantante.
«Filinoj, vi fajron rapide dismetos,
Kaj ni tuj disiros kaj gastojn ni petos.»
Ĉasaĵon plej bone elrostis patrino,
La tablon rapide preparis filino,
Rostaĵon alportis ceteraj filinoj
Al tablo, — kolektis sin gastoj, gastinoj.
Eniras la gastoj, mastron salutante,
Komencas kaj manĝi kaj trinki, laŭdante.
Tuj estis manĝita la tuta pasero
Kaj poste trinkita — barel’ da biero.
I. Seleznet
Kanto
Kanto sincera de mia animo,
Flugu en vaston sen timo
Kaj komuniku al homoj de l’ tero
Ĝojon de l’ sankta espero.
Homojn alvoku al paca laboro,
Sonu konsolon al koro,
Kaj en brilanta bluaĵo de spaco
Laŭte prediku pri paco.
Kantu deziron de homa frateco
Kaj de l’ homar’ egaleco;
Sonu pri amo, pri ĉies libero
Per la fluganta aero.
Diru, ke estas jam inter la mondo
De kolegaro nun rondo,
Rondo, konstante, senhalte kreskanta,
Bonon al homoj donanta.
Tiu ĉi rondo la homojn pacigas
Kaj per laboro kunligas;
El la ligilo nun estas plektita
Vigla la kanto invita.
Kanto sincera de mia animo,
Flugu en vaston sen timo
Kaj komuniku al homoj de l’ tero
Ĝojon de l’ sankta espero!
Ne riproĉu la sorton
Ne riproĉu la sorton, ho, juna animo:
Ĉio estas en nia vivado;
Vi rigardu antaŭon kuraĝe, sen timo
Kaj kun bona, prudenta celado.
En la vivo ne ĉiam troviĝas ja ĝojo
Kaj ne ĉiam aperas espero;
Ĉion prenas ni kune en viva la vojo,
Kaj ne vin nur plorigas de l’vivo sufero,
Kaj ne vin nur la sorto turmentas …
Multajn premas kun forto mizer’, malespero,
Sed ne ploras ja ili — silentas.
Kutimiĝis ja ili al premoj de l’sorto
Kaj ne ploras jam vane, sed ridas,
Malfeliĉon elportas sen plendo, sen vorto
Kaj en ĉio malbonon ne vidas.
Sed vi estas ankoraŭ en freŝa juneco,
Antaŭ vi estas vojo kuŝanta,
Vi rigardu kuraĝe al la estonteco
En espero, en kredo konstanta.
Revo
Tre potenca ĝi estas, la revo fluganta,
Ĉirkaŭita de flora ornamo.
Ĝi similas je nubo malluma, tondranta,
Ĝi similas je lumo de amo.
Ĝi allogas al maro da bluo, da helo,
Al brilado belega de tago,
Aŭ ĝi fulmojn kaj tondrojn de nuba ĉielo
Prezentadas al nia imago.
Aŭ flugante en ia bluaĵo radia,
Super ondoj de maro ĝi pasas,
Tre belega, pasanta kun son’ melodia,
Mallumecon misteran ĝi lasas.
Kaj por ĝi ne ekzistas la spaco nek tempo,
Kaj nenio baranta ekzistas;
Ĝi nin logas al floroj, al verda printempo,
El mirinda ĝi sole konsistas.
Kanto
Kanto sincera de mia animo,
Flugu en vaston sen timo
Kaj komuniku al homoj de l’ tero
Ĝojon de l’ sankta espero.
Homojn alvoku al paca laboro,
Sonu konsolon al koro,
Kaj en brilanta bluaĵo de spaco
Laŭte prediku pri paco.
Kantu deziron de homa frateco
Kaj de l’ homar’ egaleco;
Sonu pri amo, pri ĉies libero
Per la fluganta aero.
Diru, ke estas jam inter la mondo
De kolegaro nun rondo,
Rondo, konstante, senhalte kreskanta,
Bonon al homoj donanta.
Tiu ĉi rondo la homojn pacigas
Kaj per laboro kunligas;
El la ligilo nun estas plektita
Vigla la kanto invita.
Kanto sincera de mia animo,
Flugu en vaston sen timo
Kaj komuniku al homoj de l’ tero
Ĝojon de l’ sankta espero!
Ne riproĉu la sorton
Ne riproĉu la sorton, ho, juna animo:
Ĉio estas en nia vivado;
Vi rigardu antaŭon kuraĝe, sen timo
Kaj kun bona, prudenta celado.
En la vivo ne ĉiam troviĝas ja ĝojo
Kaj ne ĉiam aperas espero;
Ĉion prenas ni kune en viva la vojo,
Kaj ne vin nur plorigas de l’vivo sufero,
Kaj ne vin nur la sorto turmentas …
Multajn premas kun forto mizer’, malespero,
Sed ne ploras ja ili — silentas.
Kutimiĝis ja ili al premoj de l’sorto
Kaj ne ploras jam vane, sed ridas,
Malfeliĉon elportas sen plendo, sen vorto
Kaj en ĉio malbonon ne vidas.
Sed vi estas ankoraŭ en freŝa juneco,
Antaŭ vi estas vojo kuŝanta,
Vi rigardu kuraĝe al la estonteco
En espero, en kredo konstanta.
Revo
Tre potenca ĝi estas, la revo fluganta,
Ĉirkaŭita de flora ornamo.
Ĝi similas je nubo malluma, tondranta,
Ĝi similas je lumo de amo.
Ĝi allogas al maro da bluo, da helo,
Al brilado belega de tago,
Aŭ ĝi fulmojn kaj tondrojn de nuba ĉielo
Prezentadas al nia imago.
Aŭ flugante en ia bluaĵo radia,
Super ondoj de maro ĝi pasas,
Tre belega, pasanta kun son’ melodia,
Mallumecon misteran ĝi lasas.
Kaj por ĝi ne ekzistas la spaco nek tempo,
Kaj nenio baranta ekzistas;
Ĝi nin logas al floroj, al verda printempo,
El mirinda ĝi sole konsistas.
La poeto
(El V. Halek)
Benita, kiun Dia mano
Poeton eksanktigas!
Li volon Dian, homan koron,
Profunde komprenigas.
Li konas kanton, kiun homo
Kaj kiun birdo ploras;
Li frapon de la kor’ komprenas,
Se velkas ĝi, se floras.
Malklaron de aliaj homoj
Li vidas malfermitan;
De Di’ la filojn li kondukas
En landon promesitan.
Benita, kiun Dia mano
Poeton eksanktigas!
Li volon Dian, homan koron,
Profunde komprenigas.
Li konas kanton, kiun homo
Kaj kiun birdo ploras;
Li frapon de la kor’ komprenas,
Se velkas ĝi, se floras.
Malklaron de aliaj homoj
Li vidas malfermitan;
De Di’ la filojn li kondukas
En landon promesitan.
La velo
(El Lermontov)
Blankiĝas velo en la maro
Glitante sur la bluaj ondoj …
Vi hejme kion lasis, kara,
Kaj serĉas en aliaj mondoj?…
La ondoj ludas, fajfas vento,
Kaj fleksas sin kaj krakas masto …
Ĝi kuras, kuras de l’ kontento,
Feliĉon serĉas en la vasto!…
Sub ĝi — bluaĵo estas hela,
Kaj supre — granda blua placo;
Sed la ventegon petas velo —
Ĉu en ventegoj estas paco!?
Blankiĝas velo en la maro
Glitante sur la bluaj ondoj …
Vi hejme kion lasis, kara,
Kaj serĉas en aliaj mondoj?…
La ondoj ludas, fajfas vento,
Kaj fleksas sin kaj krakas masto …
Ĝi kuras, kuras de l’ kontento,
Feliĉon serĉas en la vasto!…
Sub ĝi — bluaĵo estas hela,
Kaj supre — granda blua placo;
Sed la ventegon petas velo —
Ĉu en ventegoj estas paco!?
M. Solovjev
Plendo
Morto!… ĉio jam finita!
Kie estas do feliĉo?
Kie gloro promesita?
Mia korpo nun — dediĉo
Al la vermoj, al putrado;
La animo bona, saĝa —
La ofer’ de l’ neestado!
Ĝin severa kaj sovaĝa
La sendanka, senmemora,
En la tempo de vivado
La servema kaj fervora,
Senanima societo
Ekforgesos nun por ĉiam,
Kaj eĉ ĝemo kaj larmeto
Memorigos min neniam!…
Tri palmoj
(El Lermontov)
En sabla dezerto de lando Azia
Tri palmoj fieris per kresko gracia.
Apude el tero senfrukta ŝprucanta
Murmuris fonteto per ondo frostanta.
Ĝi estis per verdaj folioj gardata
De suna radio kaj sablo portata.
Kaj tempo pasadis eĉ ne rimarkita.
Sed fremda migranto, de voj’ lacigita,
La bruston flamantan al akvo malvarma
Ankoraŭ ne klinis sub tendo la ĉarma, —
Komencis jam velki de sun’ bruliganta
La belaj folioj kaj fonto sonanta.
La palmoj komencis je Dio plendadi:
«Ni estas naskitaj, por vane velkadi?
En ia dezerto ni vivon pasigas,
Skuadas nin ventoj kaj suno bruligas;
Kaj homo ne ĝuas je flor’ nia rava …
Ne, sankta ĉiel’, via juĝo — ne prava!»
Kaj ĵus ili finis — en blua foraĵo
Sin turni komencis la ora sablaĵo,
Kaj venis de tie la son’ sonorila,
Rigardis pakaĵoj sub tolo kovrila,
Kaj iris kameloj, la sablon levante,
Sin, kvazaŭ ŝipeto en mar’, balancante.
El inter la ĝiboj sin skuis en pendo
La larĝaj kurtenoj de tendo kaj tendo;
Kaj ilin la brunaj manetoj levadis,
Kaj nigraj okuloj el tie briladis;
Arabo, talion al selo klinante,
Peladis ĉevalon, al kur’ instigante.
Levadis sin tiam ĉeval’ en kolero,
Kaj saltis ĝi, kvazaŭ vundita pantero.
De blanka mantelo la faldoj belegaj
Senorde kuŝadis sur ŝultroj brunegaj.
Ludante, l’araboj ponardojn ĵetadis
Kaj ilin en flugo kun ĝojo kaptadis.
Jen venas al palmoj kun bru’ kamelaro;
En ombro etendis sin gaja tendaro.
La vazoj per akvo plenigis, sonante.
Fiere la kapojn foliajn svingante,
La palmoj salutas gastaron subitan
Kaj fonto donacas la akvon kaŝitan.
Apenaŭ do lumon krepusko forpremis,
Sub akra hakilo radikoj ekĝemis, —
Kaj falis sen vivo la palmoj altaĝaj!
La veston forŝiris l’infanoj sovaĝaj.
La korpon de ili la homoj hakadis,
Kaj ĝis la mateno lignaroj bruladis.
Kaj kiam nebul’ okcidenten foriris,
Laŭ voj’ difinita gastaro jam iris.
Kaj kie la palmoj centjarojn traestis,
Nur cindro malvarma kaj griza nun restis.
La suno ĝis fino restaĵon bruligis,
Kaj poste ĝin vent’ en dezerton disigis.
Kaj tie dezerta, senviva nun ĉio;
Ne kovras la fonton murmura folio;
Ĝi vane profeton pri ombro petadas, —
Nur sablo varmega la akvon faladas,
Kaj sole vulturo, akiron portanta,
Disŝiras ĝin super la fonto dormanta …
Plendo
Morto!… ĉio jam finita!
Kie estas do feliĉo?
Kie gloro promesita?
Mia korpo nun — dediĉo
Al la vermoj, al putrado;
La animo bona, saĝa —
La ofer’ de l’ neestado!
Ĝin severa kaj sovaĝa
La sendanka, senmemora,
En la tempo de vivado
La servema kaj fervora,
Senanima societo
Ekforgesos nun por ĉiam,
Kaj eĉ ĝemo kaj larmeto
Memorigos min neniam!…
Tri palmoj (El Lermontov)
En sabla dezerto de lando Azia
Tri palmoj fieris per kresko gracia.
Apude el tero senfrukta ŝprucanta
Murmuris fonteto per ondo frostanta.
Ĝi estis per verdaj folioj gardata
De suna radio kaj sablo portata.
Kaj tempo pasadis eĉ ne rimarkita.
Sed fremda migranto, de voj’ lacigita,
La bruston flamantan al akvo malvarma
Ankoraŭ ne klinis sub tendo la ĉarma, —
Komencis jam velki de sun’ bruliganta
La belaj folioj kaj fonto sonanta.
La palmoj komencis je Dio plendadi:
«Ni estas naskitaj, por vane velkadi?
En ia dezerto ni vivon pasigas,
Skuadas nin ventoj kaj suno bruligas;
Kaj homo ne ĝuas je flor’ nia rava …
Ne, sankta ĉiel’, via juĝo — ne prava!»
Kaj ĵus ili finis — en blua foraĵo
Sin turni komencis la ora sablaĵo,
Kaj venis de tie la son’ sonorila,
Rigardis pakaĵoj sub tolo kovrila,
Kaj iris kameloj, la sablon levante,
Sin, kvazaŭ ŝipeto en mar’, balancante.
El inter la ĝiboj sin skuis en pendo
La larĝaj kurtenoj de tendo kaj tendo;
Kaj ilin la brunaj manetoj levadis,
Kaj nigraj okuloj el tie briladis;
Arabo, talion al selo klinante,
Peladis ĉevalon, al kur’ instigante.
Levadis sin tiam ĉeval’ en kolero,
Kaj saltis ĝi, kvazaŭ vundita pantero.
De blanka mantelo la faldoj belegaj
Senorde kuŝadis sur ŝultroj brunegaj.
Ludante, l’araboj ponardojn ĵetadis
Kaj ilin en flugo kun ĝojo kaptadis.
Jen venas al palmoj kun bru’ kamelaro;
En ombro etendis sin gaja tendaro.
La vazoj per akvo plenigis, sonante.
Fiere la kapojn foliajn svingante,
La palmoj salutas gastaron subitan
Kaj fonto donacas la akvon kaŝitan.
Apenaŭ do lumon krepusko forpremis,
Sub akra hakilo radikoj ekĝemis, —
Kaj falis sen vivo la palmoj altaĝaj!
La veston forŝiris l’infanoj sovaĝaj.
La korpon de ili la homoj hakadis,
Kaj ĝis la mateno lignaroj bruladis.
Kaj kiam nebul’ okcidenten foriris,
Laŭ voj’ difinita gastaro jam iris.
Kaj kie la palmoj centjarojn traestis,
Nur cindro malvarma kaj griza nun restis.
La suno ĝis fino restaĵon bruligis,
Kaj poste ĝin vent’ en dezerton disigis.
Kaj tie dezerta, senviva nun ĉio;
Ne kovras la fonton murmura folio;
Ĝi vane profeton pri ombro petadas, —
Nur sablo varmega la akvon faladas,
Kaj sole vulturo, akiron portanta,
Disŝiras ĝin super la fonto dormanta …
Laŭ sveda melodio
Vi parolas lingvon nekonatan,
Ne komprenas, kion diras mi;
Tamen, frato, kanton nun faratan
Gaje kanti povas ambaŭ ni.
Ne atendu — ĉiu minuteto
De mallonga vivo flugas for, —
Lernu kun malmulta laboreto
Lingvon, kiun amos via kor’!
Vi parolas lingvon nekonatan,
Ne komprenas, kion diras mi;
Tamen, frato, kanton nun faratan
Gaje kanti povas ambaŭ ni.
Ne atendu — ĉiu minuteto
De mallonga vivo flugas for, —
Lernu kun malmulta laboreto
Lingvon, kiun amos via kor’!
Ne diru
(El Nadson)
Ne diru: «li mortis»,
Li estas vivanta!
Se oni detruis l’altaron —
La fajro ja restis flamanta;
Se oni deŝiris la rozon —
Do ĉiam ankoraŭ ĝi floras;
Se l’harpo eĉ estas rompita —
L’arkordo ankoraŭ do ploras.
Ne diru: «li mortis»,
Li estas vivanta!
Se oni detruis l’altaron —
La fajro ja restis flamanta;
Se oni deŝiris la rozon —
Do ĉiam ankoraŭ ĝi floras;
Se l’harpo eĉ estas rompita —
L’arkordo ankoraŭ do ploras.
Spirita ŝipo
La vento nebulojn peladas kun bruo,
Senstela ĉielo mallumas,
Jen super ŝaŭmantaj ondegoj la velo
Facile traflugas kaj zumas.
La ŝipo kuradas senhalte tra ondoj,
Direktas ĝin mano spirita;
Vivuloj malestas sur ĝi, sed ŝtonegojn
Ne timas la ŝipo sorĉita.
Jen sur oceano, de ondoj lavita,
Insulo malgaja troviĝas,
La simpla ŝtonego ĉielon sin levas,
En nuboj supraĵo kuŝiĝas.
Kaj tie nenia kreskaĵo verdadas,
Nenia birdeto eĉ nestas,
Nur aglo en spaco aera sin portas —
Ĝi tie la reĝo nun estas.
La sola tombeto de unu regnestro
Troviĝas en loko dezerta,
Kaj glavo, ĉapelo kaj sceptro nur estas
Metitaj sur tombo mallerta.
Nenia vivanto ĉirkaŭe ekzistas,
La mondo lin solan restigis,
Neniu funebre la tombon rigardas …
Sed iam li mondon tremigis!
Kuradas monatoj kaj jaroj pasadas —
Mortinto ripozas senmove,
Se venas do nokto de kvina la Majo,
Li tiam ektremas denove.
En tiu ĉi nokt’ iam lia animo
Forlasis la mondon mizeran,
En tiu ĉi nokto li ree viviĝas
Kaj venas sur teron malveran.
Jen ŝipo mistera ĉe l’ bordo atendas,
Streĉitaj jam estas la veloj,
Kaj flagoj blovadas sur altaj mastegoj
Simile al oraj abeloj.
La reĝo sin levas kaj flugas kun venta
Rapido al ŝipo sur bordon,
Remiloj silentas, ŝipanoj forestas,
Neniu komandas naĝordon.
Sur ŝipo la ombro de l’ reĝo nur staras,
En nokton sen mov’ rigardante,
Li maltrankvilege, turmente sopiras,
Rigardoj brilegas fulmante.
La ŝipo alvenas al lando konata —
Kaj ĉarme li manojn eltiras,
Kaj lia animo ĝojegas, ĉar propran
Nun landon denove li iras.
El ŝipo li paŝas sur teron, sur kiu
Li estis antaŭe irinta.
La tero ektremas de l’ paŝoj — li iras,
Li — stelo nun estingiĝinta.
Li serĉas la urbojn, sed ilin ne trovas,
Li serĉas naciojn ĉirkaŭe,
Ĉar ili simile al maro bruanta
Ĉirkaŭis lin serve antaŭe.
Kaj tronon li serĉas — ĝi ankaŭ rompita,
Li levis ĝin en la nubaron,
Por ke li nur vidu sub siaj piedoj
Mizeran, servutan homaron.
Li serĉas amindan infanon, por kiu
Li lasis heredimperion;
Heredo pereis, kaj oni al filo
Ne lasis eĉ nomon — nenion.
«Ho, kie vi estas?» li vokas, «kun kronoj
Vi ludis jam en la lulilo, —
Sed tempo feliĉa por ĉiam nun pasis,
En kiu mi brakis vin, filo.»
«Plej kara edzino, plej ĉarma fileto,
Ho vi, mia ĝojo kaj savo!…
Sur trono nun sidas la sklavo estinta
Kaj reĝo fariĝis nun sklavo!»
La vento nebulojn peladas kun bruo,
Senstela ĉielo mallumas,
Jen super ŝaŭmantaj ondegoj la velo
Facile traflugas kaj zumas.
La ŝipo kuradas senhalte tra ondoj,
Direktas ĝin mano spirita;
Vivuloj malestas sur ĝi, sed ŝtonegojn
Ne timas la ŝipo sorĉita.
Jen sur oceano, de ondoj lavita,
Insulo malgaja troviĝas,
La simpla ŝtonego ĉielon sin levas,
En nuboj supraĵo kuŝiĝas.
Kaj tie nenia kreskaĵo verdadas,
Nenia birdeto eĉ nestas,
Nur aglo en spaco aera sin portas —
Ĝi tie la reĝo nun estas.
La sola tombeto de unu regnestro
Troviĝas en loko dezerta,
Kaj glavo, ĉapelo kaj sceptro nur estas
Metitaj sur tombo mallerta.
Nenia vivanto ĉirkaŭe ekzistas,
La mondo lin solan restigis,
Neniu funebre la tombon rigardas …
Sed iam li mondon tremigis!
Kuradas monatoj kaj jaroj pasadas —
Mortinto ripozas senmove,
Se venas do nokto de kvina la Majo,
Li tiam ektremas denove.
En tiu ĉi nokt’ iam lia animo
Forlasis la mondon mizeran,
En tiu ĉi nokto li ree viviĝas
Kaj venas sur teron malveran.
Jen ŝipo mistera ĉe l’ bordo atendas,
Streĉitaj jam estas la veloj,
Kaj flagoj blovadas sur altaj mastegoj
Simile al oraj abeloj.
La reĝo sin levas kaj flugas kun venta
Rapido al ŝipo sur bordon,
Remiloj silentas, ŝipanoj forestas,
Neniu komandas naĝordon.
Sur ŝipo la ombro de l’ reĝo nur staras,
En nokton sen mov’ rigardante,
Li maltrankvilege, turmente sopiras,
Rigardoj brilegas fulmante.
La ŝipo alvenas al lando konata —
Kaj ĉarme li manojn eltiras,
Kaj lia animo ĝojegas, ĉar propran
Nun landon denove li iras.
El ŝipo li paŝas sur teron, sur kiu
Li estis antaŭe irinta.
La tero ektremas de l’ paŝoj — li iras,
Li — stelo nun estingiĝinta.
Li serĉas la urbojn, sed ilin ne trovas,
Li serĉas naciojn ĉirkaŭe,
Ĉar ili simile al maro bruanta
Ĉirkaŭis lin serve antaŭe.
Kaj tronon li serĉas — ĝi ankaŭ rompita,
Li levis ĝin en la nubaron,
Por ke li nur vidu sub siaj piedoj
Mizeran, servutan homaron.
Li serĉas amindan infanon, por kiu
Li lasis heredimperion;
Heredo pereis, kaj oni al filo
Ne lasis eĉ nomon — nenion.
«Ho, kie vi estas?» li vokas, «kun kronoj
Vi ludis jam en la lulilo, —
Sed tempo feliĉa por ĉiam nun pasis,
En kiu mi brakis vin, filo.»
«Plej kara edzino, plej ĉarma fileto,
Ho vi, mia ĝojo kaj savo!…
Sur trono nun sidas la sklavo estinta
Kaj reĝo fariĝis nun sklavo!»
El la paperujo de miaj fabloj
I
La homo estas kiel la ŝipo:
En sia vojo li ne eraros;
Li kvankam scias, el kie fluas,
Sed li ne scias, kie li staros …
II
Jen Johano komencis parolon de saĝo
Pri alvoko de homo, pri ĝiaj influoj;
Sed lin aŭdis neniu, kaj eĉ sen domaĝo
Iu vidis, ke havas li — botojn kun truoj.
La homo estas kiel la ŝipo:
En sia vojo li ne eraros;
Li kvankam scias, el kie fluas,
Sed li ne scias, kie li staros …
Jen Johano komencis parolon de saĝo
Pri alvoko de homo, pri ĝiaj influoj;
Sed lin aŭdis neniu, kaj eĉ sen domaĝo
Iu vidis, ke havas li — botojn kun truoj.
Ĉe l’ maro
(El Heine)
Ĉe l’ maro nigra roko grandegas,
Sur ĝi nun en sonĝoj mi sidas.
La vento fajfas, la mevoj kriegas
Kaj la ondoj bruantaj rapidas.
Amata de mi estis multa knabino,
Kaj ĝoja kolego en rondo …
Kien ili foriĝis? Nur vento sen fino
Eraras kaj ŝaŭmas la ondo.
Ĉe l’ maro nigra roko grandegas,
Sur ĝi nun en sonĝoj mi sidas.
La vento fajfas, la mevoj kriegas
Kaj la ondoj bruantaj rapidas.
Amata de mi estis multa knabino,
Kaj ĝoja kolego en rondo …
Kien ili foriĝis? Nur vento sen fino
Eraras kaj ŝaŭmas la ondo.
F. Zamenhof
Versaĵo sen fino
Lin vidis en ĝardeno —
Ekplaĉis li al ŝi.
Ŝi nomis sin Heleno,
Anton’ sin nomis li.
Ekamis la konato
Kaj reciproke ŝi;
Post paso de monato
Ŝanĝiĝis «Vi» per «ci».
Someraj tri monatoj
Trapasis dolĉe for,
Kaj niaj geamatoj
Jam estis kor’ ĉe kor’;
Kaj per solena beno
De l’ pastro en la fin’
Antono kaj Heleno
Jam estis edz’-edzin’.
En ĉarma harmonio
Ekvivis edz’-edzin’;
Najbaroj kun envio
Rigardis lin kaj ŝin.
Sed baldaŭ edzo estis
Plej malfeliĉa hom’,
Kaj jam tre ofte restis
Li ekster sia dom’.
Kaj fine eksedziĝis
Antono kaj Helen’;
Belul’ ia aliĝis
Al ŝi en la ĝarden’.
Lin vidis en ĝardeno —
Ekplaĉis li al ŝi.
Ŝi nomis sin Heleno,
Aŭgust’ sin nomis li.
Ekamis la konato
Kaj reciproke ŝi;
Post paso de monato
Ŝanĝiĝis «Vi» per «ci».
Someraj tri monatoj
Trapasis dolĉe for,
Kaj niaj geamatoj
Jam estis kor’ ĉe kor’.
Kaj per solena beno
De l’ pastro en la fin’
Aŭgusto kaj Heleno
Jam estis edz-edzin’.
En ĉarma harmonio
Ekvivis edz’-edzin’;
Najbaroj kun envio
Rigardis lin kaj ŝin.
Sed baldaŭ edzo estis
Plej malfeliĉa hom’,
Kaj jam tre ofte restis
Li ekster sia dom’.
Kaj fine eksedziĝis
Aŭgusto kaj Helen’;
Belul’ ia aliĝis
Al ŝi en la ĝarden’.
Lin vidis en ĝardeno —
Ekplaĉis li al ŝi.
Ŝi nomis sin Heleno,
Henrik’ sin nomis li …
k.t.p., k.t.p. sen fino.
Vizito de la steloj sur la tero
Ĉiuj steloj ekdecidis
Ekvojaĝi sur la teron.
Al mastrino ili diris
Sian volon kaj esperon:
«Ni ja tie tre mallonge
Gastos — unu, du monatojn;
Ni vizitos regnon homan,
Vidos niajn koramatojn…»
Sed mastrino al la steloj
Tiam donis la respondon:
«Restu tie ĉi en domo —
Vi malbenos poste mondon!»
Saĝajn vortojn ne aŭskultis
Tamen steloj la trudemaj
Kaj senĉese ili tedis
La mastrinon — nespertemaj:
«Sed komprenu nin, mastrino,
Sur ĉielo ni sidante
Tute ja ne konas tiujn,
Kiuj kantas nin konstante!
Ĉiu ja el ni sur tero
Havas siajn adorantojn,
Kiuj sendas al ĉielo
Himnojn, ĝemojn, amokantojn!»
— «Vere», diris la mastrino,
«Ili kantas vin laŭdinde;
Sed, vin ili ne konante,
Vin adoras ja — en blinde!
Ili, dum vi sur ĉielo,
Ĵuras ami vin eterne,
Ĉar neniu ja atingos
La kaŝitan en interne!
Se vi tamen volas scii
Malfeliĉan vian sorton,
Iru — sed vi rememoros
Mian nunan patran vorton».
Kaj la steloj al vojaĝo
Tuj pretigis sin kun ĝojo. —
Kaj jen baldaŭ ili estis
Al la tero sur la vojo …
* * *
Kiam aŭdis nun la tero,
Ke atendas ĝin honoro.
Ĉie en plej dolĉaj tremoj
Tuj ekbatis homa koro.
Tuta tera junularo
De la ĝoj’ ne sciis finon
Kaj sen pacienc’ atendis
Ĉiu sian amatinon.
Ĉiu kantis, ĉiu saltis
Kun feliĉ’ en la mieno,
Ke li havos de proksime
«Ŝin» en sia ĉirkaŭpreno
Ĉiu homo dankas Dion,
Ĉiu benas la ĉielon,
Ke li fine nun ekkonos
Sian karan, sian stelon!
* * *
Dum la tera junularo
Estas plena de espero,
Belaj steloj de l’ ĉielo
Alveturis al la tero.
Tuj sin ili jam dismetis
En plej granda la hotelo;
Ĝis vespero ĉe la pordoj
Ĉiuj staris — sed sen celo.
Je l’vespero ili aŭdis,
Ke gastinoj la belegaj
Morgaŭ montros sin matene,
Nun estante tro lacegaj.
Tiam tre malĝojigitaj
Ĉiuj iris for la domon;
Post mallonge la Morfeo
Ĉirkaŭprenis ĉiun homon.
Kio estis en la sonĝo,
Ni priskribi eĉ ne provos,
Ĉar ni sentas, ke precize
Tion fari ni ne povos.
Ni en tiu ĉi loketo
Iom nur priskribi volas,
Kiel… tamen tss! mi aŭdas,
Oni el la sonĝ’ parolas:
«Ho, vi!… ho, vi!… mia bela,
Mia kara, ho, Heleno!…
Viaj kisoj kaj karesoj…»
Unu preĝas al kuseno.
Kaj alia, flamemulo,
Ŝin jam havas ĉe l’ altaro,
Kaj solene — en la lito —
Sonas ĵura promesaro …
— «Ho!… karega… ho, anĝelo,
Fianĉino… ho, Mario!…
Mia vi nun je eterne,
Antaŭ homoj, antaŭ Dio!»
Tiel li karesas, ĵuras
Amon veran kaj brulantan,
Tiel kisas tiu homo …
Lampon apud li starantan.
Sed subite al li ŝajnas,
Ke Marion iu tenas
Ĉirkaŭprene!… «Ho, pro Dio!…»
(Lampon tuj diabloj prenas).
Kaj cetere, kaj cetere
Daŭris tio ĝis mateno. —
Elrapidas el la domo
Ĉiu freŝa kun mieno.
La gastinojn de l’ hotelo
Ni jam vidas sur la stratoj,
Kaj jen baldaŭ promenadas
Brak’ en brak’ la geamatoj …
Sed neniu tie aŭdas
De la amo dolĉan vorton!
Ĉiu el la junularo
Nun malbenas sian sorton …
* * *
Kio faris tian ŝanĝon,
Ke antaŭe tre amataj
Steloj, tiel deziritaj —
Nune estas malbenataj?
Kio faris, vi demandas,
Tian ŝanĝon nun subitan?
Kio kaŭzis malfeliĉon
Kaj esperon renversitan?
Ĉefa kaŭzo, ke malbenoj
Nun el ĉies buŝo sonis,
Estas — ke la «stelon» ĉiu
Pli proksime, pli ekkonis …
* * *
Ĉiuj steloj ofenditaj
Forveturis la ĉielon
Kaj post kelkaj larmaj tagoj
Jam atingis sian celon.
— «Saĝa nia stelmastrino!
Sankta estis via vorto!
Prenu nun la tutan teron
La diabloj kaj la morto!
Tamen kiel vi, mastrino,
Antaŭsentis nian sorton?
Kio gvidis vian saĝan
Kaj profetan vian vorton?»
— «Se vin iu ne rigardas
Tra ĉielaj tra speguloj,
Sed rigardas vin per sobraj
Ne trompantaj sin okuloj, —
Tiu vidos ja sendube,
Ke amata lia «stelo»
Estas sen la luma krono
Nur diablo — ne anĝelo.
Versaĵo sen fino
Lin vidis en ĝardeno —
Ekplaĉis li al ŝi.
Ŝi nomis sin Heleno,
Anton’ sin nomis li.
Ekamis la konato
Kaj reciproke ŝi;
Post paso de monato
Ŝanĝiĝis «Vi» per «ci».
Someraj tri monatoj
Trapasis dolĉe for,
Kaj niaj geamatoj
Jam estis kor’ ĉe kor’;
Kaj per solena beno
De l’ pastro en la fin’
Antono kaj Heleno
Jam estis edz’-edzin’.
En ĉarma harmonio
Ekvivis edz’-edzin’;
Najbaroj kun envio
Rigardis lin kaj ŝin.
Sed baldaŭ edzo estis
Plej malfeliĉa hom’,
Kaj jam tre ofte restis
Li ekster sia dom’.
Kaj fine eksedziĝis
Antono kaj Helen’;
Belul’ ia aliĝis
Al ŝi en la ĝarden’.
Lin vidis en ĝardeno —
Ekplaĉis li al ŝi.
Ŝi nomis sin Heleno,
Aŭgust’ sin nomis li.
Ekamis la konato
Kaj reciproke ŝi;
Post paso de monato
Ŝanĝiĝis «Vi» per «ci».
Someraj tri monatoj
Trapasis dolĉe for,
Kaj niaj geamatoj
Jam estis kor’ ĉe kor’.
Kaj per solena beno
De l’ pastro en la fin’
Aŭgusto kaj Heleno
Jam estis edz-edzin’.
En ĉarma harmonio
Ekvivis edz’-edzin’;
Najbaroj kun envio
Rigardis lin kaj ŝin.
Sed baldaŭ edzo estis
Plej malfeliĉa hom’,
Kaj jam tre ofte restis
Li ekster sia dom’.
Kaj fine eksedziĝis
Aŭgusto kaj Helen’;
Belul’ ia aliĝis
Al ŝi en la ĝarden’.
Lin vidis en ĝardeno —
Ekplaĉis li al ŝi.
Ŝi nomis sin Heleno,
Henrik’ sin nomis li …
k.t.p., k.t.p. sen fino.
Vizito de la steloj sur la tero
Ĉiuj steloj ekdecidis
Ekvojaĝi sur la teron.
Al mastrino ili diris
Sian volon kaj esperon:
«Ni ja tie tre mallonge
Gastos — unu, du monatojn;
Ni vizitos regnon homan,
Vidos niajn koramatojn…»
Sed mastrino al la steloj
Tiam donis la respondon:
«Restu tie ĉi en domo —
Vi malbenos poste mondon!»
Saĝajn vortojn ne aŭskultis
Tamen steloj la trudemaj
Kaj senĉese ili tedis
La mastrinon — nespertemaj:
«Sed komprenu nin, mastrino,
Sur ĉielo ni sidante
Tute ja ne konas tiujn,
Kiuj kantas nin konstante!
Ĉiu ja el ni sur tero
Havas siajn adorantojn,
Kiuj sendas al ĉielo
Himnojn, ĝemojn, amokantojn!»
— «Vere», diris la mastrino,
«Ili kantas vin laŭdinde;
Sed, vin ili ne konante,
Vin adoras ja — en blinde!
Ili, dum vi sur ĉielo,
Ĵuras ami vin eterne,
Ĉar neniu ja atingos
La kaŝitan en interne!
Se vi tamen volas scii
Malfeliĉan vian sorton,
Iru — sed vi rememoros
Mian nunan patran vorton».
Kaj la steloj al vojaĝo
Tuj pretigis sin kun ĝojo. —
Kaj jen baldaŭ ili estis
Al la tero sur la vojo …
Kiam aŭdis nun la tero,
Ke atendas ĝin honoro.
Ĉie en plej dolĉaj tremoj
Tuj ekbatis homa koro.
Tuta tera junularo
De la ĝoj’ ne sciis finon
Kaj sen pacienc’ atendis
Ĉiu sian amatinon.
Ĉiu kantis, ĉiu saltis
Kun feliĉ’ en la mieno,
Ke li havos de proksime
«Ŝin» en sia ĉirkaŭpreno
Ĉiu homo dankas Dion,
Ĉiu benas la ĉielon,
Ke li fine nun ekkonos
Sian karan, sian stelon!
Dum la tera junularo
Estas plena de espero,
Belaj steloj de l’ ĉielo
Alveturis al la tero.
Tuj sin ili jam dismetis
En plej granda la hotelo;
Ĝis vespero ĉe la pordoj
Ĉiuj staris — sed sen celo.
Je l’vespero ili aŭdis,
Ke gastinoj la belegaj
Morgaŭ montros sin matene,
Nun estante tro lacegaj.
Tiam tre malĝojigitaj
Ĉiuj iris for la domon;
Post mallonge la Morfeo
Ĉirkaŭprenis ĉiun homon.
Kio estis en la sonĝo,
Ni priskribi eĉ ne provos,
Ĉar ni sentas, ke precize
Tion fari ni ne povos.
Ni en tiu ĉi loketo
Iom nur priskribi volas,
Kiel… tamen tss! mi aŭdas,
Oni el la sonĝ’ parolas:
«Ho, vi!… ho, vi!… mia bela,
Mia kara, ho, Heleno!…
Viaj kisoj kaj karesoj…»
Unu preĝas al kuseno.
Kaj alia, flamemulo,
Ŝin jam havas ĉe l’ altaro,
Kaj solene — en la lito —
Sonas ĵura promesaro …
— «Ho!… karega… ho, anĝelo,
Fianĉino… ho, Mario!…
Mia vi nun je eterne,
Antaŭ homoj, antaŭ Dio!»
Tiel li karesas, ĵuras
Amon veran kaj brulantan,
Tiel kisas tiu homo …
Lampon apud li starantan.
Sed subite al li ŝajnas,
Ke Marion iu tenas
Ĉirkaŭprene!… «Ho, pro Dio!…»
(Lampon tuj diabloj prenas).
Kaj cetere, kaj cetere
Daŭris tio ĝis mateno. —
Elrapidas el la domo
Ĉiu freŝa kun mieno.
La gastinojn de l’ hotelo
Ni jam vidas sur la stratoj,
Kaj jen baldaŭ promenadas
Brak’ en brak’ la geamatoj …
Sed neniu tie aŭdas
De la amo dolĉan vorton!
Ĉiu el la junularo
Nun malbenas sian sorton …
Kio faris tian ŝanĝon,
Ke antaŭe tre amataj
Steloj, tiel deziritaj —
Nune estas malbenataj?
Kio faris, vi demandas,
Tian ŝanĝon nun subitan?
Kio kaŭzis malfeliĉon
Kaj esperon renversitan?
Ĉefa kaŭzo, ke malbenoj
Nun el ĉies buŝo sonis,
Estas — ke la «stelon» ĉiu
Pli proksime, pli ekkonis …
Ĉiuj steloj ofenditaj
Forveturis la ĉielon
Kaj post kelkaj larmaj tagoj
Jam atingis sian celon.
— «Saĝa nia stelmastrino!
Sankta estis via vorto!
Prenu nun la tutan teron
La diabloj kaj la morto!
Tamen kiel vi, mastrino,
Antaŭsentis nian sorton?
Kio gvidis vian saĝan
Kaj profetan vian vorton?»
— «Se vin iu ne rigardas
Tra ĉielaj tra speguloj,
Sed rigardas vin per sobraj
Ne trompantaj sin okuloj, —
Tiu vidos ja sendube,
Ke amata lia «stelo»
Estas sen la luma krono
Nur diablo — ne anĝelo.
Vespero
(El K. A. Nikander)
Benite vi venas, vespero,
Vi, klara, trankvila, al ni!
Pleniĝas la kor’ de espero;
Feliĉon ni havas de vi.
Kun oraj flugiloj anĝelo
Malsupren venetas vesper’:
Vivantojn pacigas ĉielo
Kaj donas ripozon al ter’.
Filino de nokto kaj tago,
Konsola, paciga liber’!
Jen! bele sur akvo de l’ lago
Pentriĝas ĉielo kaj ter’.
Vi pentras bluantajn montetojn,
Kverkaron brilantan en or’;
Vi kisas ruĝantajn rozetojn,
Dormetas senzorge la flor’.
Kaj birdo libere ĝojadas,
Espero fidela en ĝi,
La «Ave Maria’n» kantadas
En valo ĝi en harmoni’.
La ter’ per mallumo kovriĝas,
Pensema amik’; kion pli?
La sun’ de ĉiel’ malleviĝas,
Sed morgaŭ revenos al ni.
Ĝi sidas sur nubo, la brila,
Kaŝita en la okcident’;
Tuj, homan esperon simila,
Tuj levos sin en l’orient’.
Pleniĝas nun kor’ de espero,
Feliĉon ni havas de vi!
Vi, klara, trankvila vespero,
Benite vi venas al ni.
Benite vi venas, vespero,
Vi, klara, trankvila, al ni!
Pleniĝas la kor’ de espero;
Feliĉon ni havas de vi.
Kun oraj flugiloj anĝelo
Malsupren venetas vesper’:
Vivantojn pacigas ĉielo
Kaj donas ripozon al ter’.
Filino de nokto kaj tago,
Konsola, paciga liber’!
Jen! bele sur akvo de l’ lago
Pentriĝas ĉielo kaj ter’.
Vi pentras bluantajn montetojn,
Kverkaron brilantan en or’;
Vi kisas ruĝantajn rozetojn,
Dormetas senzorge la flor’.
Kaj birdo libere ĝojadas,
Espero fidela en ĝi,
La «Ave Maria’n» kantadas
En valo ĝi en harmoni’.
La ter’ per mallumo kovriĝas,
Pensema amik’; kion pli?
La sun’ de ĉiel’ malleviĝas,
Sed morgaŭ revenos al ni.
Ĝi sidas sur nubo, la brila,
Kaŝita en la okcident’;
Tuj, homan esperon simila,
Tuj levos sin en l’orient’.
Pleniĝas nun kor’ de espero,
Feliĉon ni havas de vi!
Vi, klara, trankvila vespero,
Benite vi venas al ni.
El Hamleto
(Tradukita de L. Zamenhof)
Akto I
Sceno I
Teraso antaŭ la palaco. Francisko staras sur la posteno; Bernardo venas.
BERNARDO
He! Kiu?
FRANCISKO
Halt’! Respondu: kiu iras?
BERNARDO
La reĝo vivu!
FRANCISKO
Ĉu Bernardo?
BERNARDO
Jes!
FRANCISKO
Vi akurate venis al la servo!
BERNARDO
Dekdua horo sonis. Iru dormi.
FRANCISKO
Mi dankas. La malvarmo estas tranĉa,
Kaj mi min sentas nun ne tute bone.
BERNARDO
Ĉu ĉio estis orda kaj trankvila?
FRANCISKO
Eĉ mus’ ne preterkuris.
BERNARDO
Bonan nokton!
Se vidos vi Marcellon, Horacion,
Kolegojn miajn, rapidigu ilin!
FRANCISKO
Jen, ŝajnas, ili. Haltu! Kiu iras?
(Horacio kaj Marcello venas.)
HORACIO
Amikoj de la lando.
MARCELLO
Kaj de l’ reĝo.
FRANCISKO
Nu, bonan nokton!
MARCELLO
Bonan al vi dormon!
Vin kiu anstataŭas nun?
FRANCISKO
Bernardo.
Li gardas nun. Adiaŭ! (Foriras.)
MARCELLO
He! Bernardo!
BERNARDO
Ĉu Horacio?
HORACIO
Peco de li mem.
BERNARDO
Salut’ al vi, Marcello, Horacio!
HORACIO
Ĉu la apero nun denove venis?
BERNARDO
Nenion vidis mi.
MARCELLO
Jen Horacio
Parolas, ke ĝi estas nur imago,
Ne kredas li pri la fantom’ terura,
Kiun ni vidis jam la duan fojon.
Kaj tial mi lin tien ĉi invitis,
Ke li kun ni maldormu nunan nokton
Kaj, kiam la fantomo reaperos,
Li vidu kaj kun la fantom’ parolu.
HORACIO
He, babilaĵo! Kredu, ĝi ne venos.
BERNARDO
Sidiĝu do, kaj provos mi denove
Ataki per rakont’ orelon vian,
Ke ĝi forĵetu sian obstinecon
Kaj kredu, kion ni du fojojn vidis.
HORACIO
Nu, mi konsentas. Bone, ni sidiĝu,
Kaj vi rakontu.
BERNARDO
En la lasta nokto,
En la momento, kiam tiu stelo
Tre luma, kiun vidas vi, en sia
Kurado trans arkaĵo la ĉiela
En tiu sama loko, kiel nun,
Sin trovis, tiam ni — mi kaj Marcello —
Ekvidis…
MARCELLO
Haltu! Jen ĝi mem aperas!
(Montras sin spirito en armaĵo.)
BERNARDO
Li mem, li mem, mortinta nia reĝo!
MARCELLO (al Horacio).
Vi estas instruita, Horacio,
Parolu vi kun li!
BERNARDO
Ĉu ne simila
Li estas al la reĝo? Diru mem!
HORACIO
Jes, jes! Li mem! Mi miras, timas, tremas!
BERNARDO
Li volas, ke kun li oni parolu.
MARCELLO
Parolu, Horacio!
HORACIO (al la spirito).
Kiu estas
Vi, kiu vagas en la nokta horo
En la majesta nobla eksteraĵo
De la mortinta reĝo de Danujo?
Mi vin priĵuras per ĉielo: diru!
MARCELLO
Li estas ofendita.
BERNARDO
Li foriras.
HORACIO
En nomo de ĉielo! Restu! Diru! (La spirito foriras.)
MARCELLO
Li iris for, respondi li ne volis.
BERNARDO
Ha, Horacio, kio al vi estas?
Vi estas pala, tremas? Ĉu ne pli
Ol sonĝo estas tiu ĉi apero?
HORACIO
Per Dio! Mi ne povus tion kredi,
Se mi ne vidus ĝin per miaj propraj
Okuloj.
MARCELLO
Ne simila al la reĝo?
HORACIO
Ne malpli multe, ol vi al vi mem.
Jes, ĝuste tian portis li armaĵon
En la batalo kontraŭ la Norvegoj,
Li ĝuste tian vidon havis, kiam
Li en kolero sian pezan glavon
En la glacion batis. Strange!
MARCELLO
Tiel
Li jam du fojojn kun minaca vido
Aperis antaŭ ni en sama horo.
HORACIO
Ne povas mi precize ĝin klarigi;
Sed la apero, kiom mi komprenas,
Al nia land’ malbonon antaŭdiras.
MARCELLO
Ĉu ne militon? Ĉu vi scias, kial
Nun gardoj ĉie staras, pafilegoj
Nun estas pretigataj ĉiam novaj,
El l’ eksterlando venas bataliloj,
Rapide ŝipoj estas konstruataj
En granda nombro, kaj eĉ en dimanĉoj
Ne ĉesas la prepara laborado?
El kia kaŭzo tiu rapidado
Kaj laborad’ en tago kaj en nokto?
Ĉu povas iu diri?
HORACIO
Jes, mi povas, —
Almenaŭ tiom, kiom mi ĝin aŭdis.
La lasta reĝo, kies la figuro
Ĵus antaŭ ni aperis, estis iam
Vokita — vi ĝin scias — al batalo
De la Norvega reĝo Fortinbras.
Hamleto, nia brava, glora reĝo,
En la batalo venkis Fortinbrason.
Laŭ la kontrakto antaŭsigelita
Kaj sankciita de la rajt’ kaj moro
Post morto de l’ venkita Fortinbras
La tuta lando de l’ venkita reĝo
Transiris en posedon de l’ venkinto.
Se la venkinto estus Fortinbras,
Al li transiri devus nia lando.
Sed nun la juna fil’ de Fortinbras,
Kuraĝigita eble per la morto
De nia reĝo, amasigis aron
Da kuraĝuloj kaj aventuristoj
Por entrepreno, kiun nia regno
Komprenas bone; lia celo estas:
Per forta mano de la bataliloj
Elŝiri nun el nia man’ la landon,
Perditan per batal’ de lia patro.
Kaj tio, kiel ŝajnas, estas kaŭzo
De niaj prepariĝoj kaj gardado
Kaj laborado en la tuta lando.
BERNARDO
Mi pensas ankaŭ, ke la kaŭzo estas
Nun tio ĉi. Pro tio ankaŭ certe
Nun vizitadas nokte nian gardon
Terura la fantomo en armaĵo
De l’ reĝo, kiu kaŭzis la militon.
HORACIO
Ne! Mi alion timas de l’ fantomo!
En la plej glora temp’ de l’ granda Romo,
Ĵus antaŭ la pereo de Cezaro,
Mortintoj sin ellevis el la tomboj
Kaj promenadis tra la urbaj stratoj;
Kaj steloj kun teruraj fajraj vostoj,
Kaj sanga roso, makulita suno,
Mallumigita luno, — ĉio tio
Aperis tiam kiel antaŭsignoj
De granda malfeliĉo. Tiel ofte
Antaŭ la veno de renversoj grandaj
Sin montras strangaj kaj teruraj signoj
En la naturo. Al ni ankaŭ certe
Nun la ĉielo sendas tian signon…
(La spirito denove aperas.)
HORACIO
Sed ha! denove li aperas! Nepre
Mi nun kun li parolos, se eĉ morto
Al mi per ĝi minacos! Halt’, fantomo!
Se voĉon vi posedas kaj parolon, —
Parolu! Se per ia bona faro
Al vi trankvilon povas mi alporti, —
Parolu! Se danĝero al la lando
Minacas kaj ankoraŭ estas eblo
La landon antaŭsavi, — ho, parolu
Kaj se en via vivo vi kolektis
Trezorojn kaj enfosis en la teron
Kaj nun pro ili vagas en la noktoj, —
Parolu! Diru! Restu kaj respondu! (Koko krias.)
Haltigu ĝin, Marcello! Ĝi foriras!
MARCELLO
Ĉu piki lin per mia halebardo?
HORACIO
Jes, piku lin, se li ne volas stari!
BERNARDO
Jen ĝi!
HORACIO
Jen ĝi! Ho, halt’!
MARCELLO
Ha, ĝi foriris!
(La spirito foriras.)
Ni lin ofendas! Kontraŭ majesteco
Ni venas kun sovaĝa atakado!
Kiel aer’ li estas nevundebla,
Kaj nia atakado estas vana!
BERNARDO
Li volis jam paroli, sed la koko
Ekkriis.
HORACIO
Kaj subite li ektremis,
Simile al estaĵo pekoplena
Ĉe krio de teruro. Oni diras,
La koko, trumpetisto de l’ mateno,
Per sia laŭta, forta, hela voĉo
El dormo vekas dion de la tago,
Kaj laŭ la krio de la koko tuj
El akvo, fajro, tero kaj aero
Spirito ĉiu, kie ajn li vagas,
Rapidas hejmen; la fantomo pruvis
Al ni, ke tio estas ne malvero.
MARCELLO
Li malaperis ĉe la koka krio.
Mi aŭdis, ke en nokto Kristonaska,
En kiu sur la teron venas Kristo,
La koko krias tra la tuta nokto:
Kaj ne kuraĝas tiam la spiritoj
Sin montri, kaj la nokto estas pura,
La steloj ne minacas, la koboldoj
Sin kaŝas kaj la sorĉistinoj dormas:
Ĉar tiel sankta estas tiu nokto.
HORACIO
Mi ankaŭ aŭdis, kaj mi iom kredas.
Sed vidu, la mateno purpurvesta
Sin levas sur la roson de l’monteto:
Ni povas jam forlasi la postenon,
Kaj mi konsilas: tion, kion vidis
Ni en la nokto, ni rakontu ĉion
Al la Hamleto juna; ĉar mi ĵuras,
Ke la spirito, por ni tiel muta,
Al li parolos. Ĉu konsentas vi,
Ke ni al li raportu, kiel amo
Kaj ŝuldo al ni fari ĝin ordonas?
MARCELLO
Mi petas vin, ni faru ĝin! Mi scias,
En kia loko ni lin certe trovos. (Ĉiuj foriras.)
Salono en la palaco. La reĝo, la reĝino, Hamleto, Polonio, Laerto, Voltimand, Kornelio, korteganoj eniras.
REĜO
Ankoraŭ freŝa estas la memoro
Pri l’morto de la kara nia frato;
Al nia kor’ konvenus nun funebri,
Kaj kvazaŭ unu frunto de malĝojo
La tuta regno devus nun sulkiĝi:
Sed tamen la prudento necesigas
Nin venki la naturon; kun malĝojo
Pri la mortinto ni decidis ligi
Memoron pri ni mem kaj pri la regno.
Kaj tial ni kun ĝojo depremita,
Per unu el l’ okuloj plezurante
Kaj per la dua larmojn verŝegante,
Kun ĝoj’ funebra, plor’ edziĝofesta,
Pesante juste ĝojon kun doloro,
Edziĝis kun l’ edzin’ de nia frato,
Kun la reĝino nia kaj vidvino,
Heredantino de la glora regno.
Obeis ni per tio ĉi al via
Konsilo tre prudenta kaj libera,
Akceptu nian dankon kaj saluton!
Kaj nun transiru ni al la aferoj.
Vi scias, ke la juna Fortinbras,
Ne respektante dece nian indon,
Pensante eble nun, ke per la morto
De nia kara frato renversiĝis
La ordo kaj la fort’ en nia lando, —
Ekpensis, ke li estas pli potenca,
Kaj ekturmentis nin per la postulo
Redoni nun al li la tutan landon,
Perditan de mortinta lia patro
Laŭ plena rajt’ al glora nia frato.
Ni tial vin kunvokis nun. Aŭskultu
Decidon nian: Jen ni skribis skribon
Al l’ onklo de la juna Fortinbras —
Malforta kaj malsana en la lito,
L’intencon de la nevo li ne scias —
Ni skribis, ke retenu li la nevon
De liaj krimaj, arogantaj agoj,
Ĉar ĉiuj prepariĝoj ja fariĝas
En lia propra lando kaj popolo.
Vin, bravaj Voltimand kaj Kornelio,
Ni sendas kun la skribo kaj saluto
Al la maljuna estro de l’ norvegoj.
Sed ne ricevas vi la rajton trakti
Kun la norvego pli, ol en mezuro
De tio, kion ĵus ni al vi diris.
Adiaŭ, kaj per rapideco montru
Al ni fervoron vian!
KORNELIO kaj VOLTIMAND
Kredu, reĝo,
Fidele ni plenumos la ordonon.
REĜO
Ne dubas ni pri ĝi. Feliĉan vojon!
(Voltimand kaj Kornelio foriras.)
Kaj nun, Laerto, al l’afero via!
Vi diris, ke vi peti ion volas!
Pri kio ajn prudenta vi al ni
Parolos, viaj vortoj ne perdiĝos.
Volonte ni plenumos vian peton.
Ne pli obea estas kap’ al koro,
Ne pli servema mano al la buŝo,
Ol la Danuja tron’ al via patro.
Sciigu nin pri la deziro via.
LAERTO
Mi petas vin, permesu al mi, reĝo,
Reiri nun Francujon. Mi volonte
El tie venis tien ĉi, por fari
La servon mian ĉe l’ kronado via;
Sed nun, jam plenuminte mian ŝuldon,
Sopiras mi denove al Francujo,
Kaj nun de vi permeson mi petegas.
REĜO
Ĉu via patro ĝin permesas? Kion
Al tio diras Polonio?
POLONIO
Reĝo!
Li eldevigis la permeson mian
Per ne ĉesanta ripetado, tiel,
Ke fine mi al lia peto donis
Sigelon mian. Nun por li mi petas
Permeson vian, via reĝa moŝto.
REĜO
Mi liberigas vin. Nun via tempo
Libere estas al dispono via. —
Kaj nun al vi mi turnas min, Hamleto,
Vi, kara nevo, kara filo mia!
HAMLETO (flanken)
Sed certe tute fremda per la koro.
REĜO
Ankoraŭ ĉiam nuboj sur la frunto?
HAMLETO
Ho, ne! Mi staras ja antaŭ la suno!
REĜINO
Forĵetu la doloron, kara filo,
Amikan frunton montru al la reĝo.
Ne serĉu kun palpebroj mallevitaj
Eterne vian patron en la polvo.
Vi scias ja: la leĝoj de l’ naturo
Ne estas refareblaj! Kio vivas,
Necese devas iam morti. Vivo
Eterna post la tombo nur ekzistas.
HAMLETO
Ho, jes, reĝino, ĉiuj devas morti.
REĜINO
Nu kial do la morto de la patro
Al vi ekŝajnis tiel eksterorda?
HAMLETO
Ekŝajnis? Ne, ĝi estas, ho, patrino.
Ne mia nigra vesto, nek la ĝemoj,
Nek la okuloj plenaj de larmaro,
Nek la funebra vido de l’ vizaĝo,
Nek ĉiuj moroj de senkonsoleco
Min vere montras. Ĉio estas ŝajno.
Funebron estas tre facile ludi.
L’ efektivaĵon portas mi interne;
Eksteraj gestoj estas ja nur vestoj.
REĜO
Tre bela kaj laŭdinda estas via
Malĝojo pri la patro la mortinta.
Sed sciu, ankaŭ via patro perdis
La patron sian, tiu — ankaŭ sian.
La filo, laŭ la ŝuldo de infano,
Funebri devas kelkan tempon. Tamen
Obstine kaj sen ia fino plendi, —
Agado tia estas granda peko
Kaj tute ne konvenas al la viro.
Ribel’ ĝi estas kontraŭ la ĉielo,
Signo de kor’ sovaĝa kaj senbrida,
De kapo nematura kaj malforta.
Pri kio ĉiu scias, ke fariĝi
Ĝi devis; kio estas tute simpla,
Plej ordinara fakto en la mondo:
Pro kia kaŭzo tion ĉi obstine
Alpreni al la koro? Fi, ĝi estas
Pekado kontraŭ Dio kaj naturo,
Pekado kontraŭ la mortinto mem;
Malsaĝo antaŭ pura la prudento,
Kiu predikas: «patroj devas morti».
Kaj kiu ĉiam, de l’ mortint’ unua
Ĝis nuna tempo, diras kaj ripetas:
«Ĝi devas tiel esti!» Mi vin petas,
Forĵetu la doloron la sencelan
Kaj vidu patron en persono nia;
La mondo sciu, ke al nia trono
Vi estas la sendube plej proksima,
Kaj, kiel plej amanta el la patroj,
Mi portas por vi amon plej varmegan
En mia koro. Ke vi nun reiru
Al la lernejo alta Vittenberga,
Ni tion ne dezirus; ni vin petas,
Vi restu apud ni, amata nevo,
Unua kortegano, kara filo.
REĜINO
Vi ne rifuzu al patrino via:
Mi petas vin, Hamleto, restu hejme.
HAMLETO
Al vi obei estas mia ŝuldo.
REĜO
Jen tio estas bele respondita.
Mi ĝojas, ke vi restas. Nun, reĝino,
La propravola cedo de Hamleto
Plenigas mian koron per plezuro;
Kaj tial ni aranĝos nun festenon,
Kaj kune kun la sono de l’ pokaloj
La pafilegoj tondru; ĉiun fojon,
Kiam la reĝo levos la pokalon,
De l’ tero tondro iru al ĉielo,
Tra l’ mondo ĝojon disportante. — Venu!
(La reĝo, reĝino, Laerto kaj korteganoj foriras.)
HAMLETO
Ho, kial ne fandiĝas homa korpo,
Ne disflugiĝas kiel polv’ en vento!
Sin mem mortigi kial malpermesis
La Plejpotenca! Dio mia granda!
Ho, kiel bestaj kaj abomenindaj
Aperas ĉiuj agoj de la mondo!
Fi, fi! Ĝardeno plena de venenaj
Malbelaj herboj, ĉie senescepte!
Apenaŭ pasis du monatoj! Ne!
Nur ses semajnoj! Tia granda homo!
Se lin kompari kun la nuna reĝo,
Li estis Apolono ĉe Satiro!
Kaj tiel amis li patrinon mian,
Ke al la ventoj eĉ li ne permesis
Vizaĝon ŝian tuŝi! Ho, ĉielo!
Ho tero! Ĉu forgesi estas eble?
Kaj ŝi ja lin pasie tiel amis!
Kaj tamen nun post kelke da semajnoj …
Pri tio mi ne volas eĉ ekpensi!
Malforto! via nom’ estas: virino!
Monato! Ŝi ankoraŭ ne eluzis
La ŝuojn, kiujn portis ŝi, irante
Funebre post la ĉerk’ de mia patro.
Verŝante larmojn kvazaŭ per riveroj.
Ho Dio mia! Besto senprudenta
Malĝojus ja pli longe! Nun edzino
De mia onklo, frat’ de mia patro,
Sed ne simila pli al mia patro,
Ol mi al Herkuleso! Nur monato!
La signoj de mensogaj ŝiaj larmoj
Ankoraŭ de l’ vizaĝ’ ne malaperis, —
Ŝi estas jam edzino de alia!
Ho, malbenita rapideco flugi
En kriman liton, liton de adulto!
Ne bonon ĝi alportos! Tamen krevu
Kor’ mia, sed silentu mia buŝo!
(Horacio, Bernardo kaj Marcello venas.)
HORACIO
Salut’ al la reĝido!
HAMLETO
Ha, mi ĝojas
Vin vidi! Se memoro min ne trompas,
Vi estas Horacio?
HORACIO
Jes, reĝido,
Kaj ĉiam tute preta al vi servi.
HAMLETO
Ne nomu min «reĝido», sed «amiko».
Sed kial vi forlasis Vittenbergon?
(Al Marcello) Marcello?
MARCELLO
Jes, reĝido.
HAMLETO
Mi tre ĝojas
Revidi vin. (Al Horacio) Sed diru serioze,
Por kio vi forlasis Vittenbergon?
HORACIO
De maldiligenteco, ho, reĝido
HAMLETO
Al malamiko via ne permesus
Mi tion diri, kaj vi vane penas
Kredigi min, ke tio estas vero.
Mi scias, vi ne amas sen laboro
Vagadi. Kion tie ĉi vi faras?
Ĉu trinki vi ankoraŭ volas lerni?
HORACIO
Mi alveturis al la enterigo
De via patro.
HAMLETO
Ha, ne moku min,
Kolego; diru, ke vi alveturis
Al fest’ edziĝa de patrino mia!
HORACIO
Jes, vero, princ’, la dua baldaŭ sekvis
Post la unua.
HAMLETO
Vidu, mia kara, —
Afero simpla de ekonomio:
De l’ fest’ funebra restis multaj manĝoj, —
Por ke la manĝoj vane ne pereu,
Edziĝon fari oni nun rapidis.
Ho, pli volonte mi en la infero
Renkontus malamikon plej malbonan,
Ol tagon tiun ĉi alvivi! Ŝajnas
Al mi, ke mi la patron mian vidas…
HORACIO
Ha, kie?
HAMLETO
En l’ okuloj de l’ animo.
HORACIO
Mi konis lin, li estis brava reĝo.
HAMLETO
Li estis homo en plej pura senco.
Al li similan ni neniam vidos.
HORACIO
Reĝido, al mi ŝajnas, ke mi vidis
Lin en la lasta nokto.
HAMLETO
Vidis? Kiun?
HORACIO
La reĝon, vian patron, mia princo.
HAMLETO
La reĝon? Mian patron?
HORACIO
Trankviligu,
Reĝido, por momento vian miron
Kaj elaŭskultu, kion mi raportos
Pri mirindaĵo, kies la verecon
Atestos ambaŭ tiuj ĉi kolegoj.
HAMLETO
Pro Dio, ho, rakontu pli rapide!
HORACIO
Du noktojn al Marcello kaj Bernardo
Aperis ĝi: postene ili staris, —
Kaj jen en noktomeza silentego
Aperas antaŭ ili ia ombro,
Simila tute al la patro via,
Armita de la kapo ĝis piedoj;
Per paŝo serioza kaj majesta,
Ne rapidante, ĝi sin preterŝovas;
Tri fojojn ĝi ripetas sian marŝon
Antaŭ la teruritaj oficiroj,
Proksime tiel, ke per halebardo
Ĝin ili povus tuŝi. Dispremitaj
De granda timo, ili mute staras
Kaj eĉ ne provas ion ekparoli.
Pri la aper’ mistera kaj terura
Al mi ili rakontis. Mi kun ili
En la sekvanta tria nokto gardis,
Kaj jen tre vere en la sama horo,
Pri kiu ili diris, en la sama,
Perfekte tiu sama maniero
Aperis la fantomo. Vian patron
Mi konis, la fantom’ al li similis,
Kiel de l’ sama akvo gut’ al guto.
HAMLETO
Sed kie ĝi okazis?
MARCELLO
Ĝi okazis
Sur la teras’, kie ni staris garde.
HAMLETO (al Horacio)
Al li parolis vi?
HORACIO
Jes, mia princo;
Sed li al mi eĉ vorton ne respondis.
Nur unu fojon ŝajnis, ke li levas
La kapon kaj moveton ian faras,
Por ekparoli: sed subite tiam
Ekkriis laŭte koko la matenon,
Kaj tuje forrapidis la fantomo
Kaj malaperis.
HAMLETO
Efektive strange!
HORACIO
Mi ĵuras, ke ĝi estas pura vero!
Ni ĝin kalkulis kiel nian devon
Al vi raporti pri l’ afero.
HAMLETO
Vere,
Sinjoroj, tio min maltrankviligas.
Ĉu vi hodiaŭ staros gardon?
ĈIUJ
Jes.
HAMLETO
Kaj, diras vi, li estis en armaĵo?
ĈIUJ
Jes, princo.
HAMLETO
De la kapo ĝis piedoj?
ĈIUJ
De l’ kapo ĝis piedoj, nia princo.
HAMLETO
Kaj sekve la vizaĝon vi ne vidis?
HORACIO
Levita estis lia viziero,
Kaj ni tre bone vidis la vizaĝon.
HAMLETO
Ĉu la rigardo estis malafabla?
HORACIO
Mieno lia montris pli suferon,
Sed ne koleron.
HAMLETO
Ĉu li estis pala,
Aŭ ĉu koloron havis en vizaĝo?
HORACIO
Terure pala.
HAMLETO
Ĉu li vin rigardis?
HORACIO
Tre forte.
HAMLETO
Kial mi kun vi ne estis!
HORACIO
Por vi l’ apero estus tro terura!
HAMLETO
Tre povas esti. Ĉu li longe restis?
HORACIO
Apenaŭ centon povus vi kalkuli
Ĉe nerapida kalkulad’.
MARCELLO kaj BERNARDO
Pli longe!
HORACIO
Almenaŭ tiam, kiam mi ĝin vidis.
HAMLETO
La barbo estis griza, ĉu ne vere?
HORACIO
Ĝi estis tia, kiel mi ĝin vidis
Ĉe lia vivo: duonnigre-griza.
HAMLETO
Hodiaŭ mi kun vi en nokto staros:
Denove eble venos la fantomo.
HORACIO
Ĝi certe venos.
HAMLETO
Kaj se ĝi aperos
En l’ eksteraĵ’ de mia nobla patro,
Al ĝi mi ekparolos, se eĉ tuta
Al mi minacus la infero. Vin
Mi ĉiujn petas, se ĝis nun silentis
Vi pri l’ apero, tenu ankaŭ plu
Ĝin en sekreto; kaj al ĉio, kio
Okazos eble en la nokto, havu
Okulojn kaj orelojn, sed ne buŝon.
Per mia amo mi vin rekompencos.
Adiaŭ do! en la dekdua horo
Sur la teraso mi vin revizitos.
ĈIUJ
Al via princa moŝto niaj servoj!
HAMLETO
Ne, via amo, kiel al vi mia.
Adiaŭ do!
(Horacio, Marcello kaj Bernardo foriras.)
Spirit’ de mia patro
En bataliloj! Mi supozas ion
Malbonan. Ho, se venus jam la nokto!
Ĝis tiam do trankvile! Malbonaĵoj
Kaj krimoj venas al la lum’ de l’ tago,
Se eĉ murego tera ilin kovras.
(Foriras.)
Ĉambro en la domo de Polonio. LAERTO kaj OFELIO eniras.
LAERTO
Pakaĵo mia estas sur la ŝipo.
Adiaŭ, fratineto! Se vi havos
Okazon, ne forgesu al mi skribi
Pri via farto.
OFELIO
Ĉu vi tion dubas?
LAERTO
Sed pri Hamleto kaj pri lia amo
Konsilas mi al vi, vi ĝin rigardu,
Kiel kapricon kaj nur kiel ludon
De juna sango; bela violeto
En la printempo: frue elkreskinta,
Sed ne konstanta, — dolĉa, sed ne daŭra,
Odoro, ĝuo de momento unu,
Nenio pli.
OFELIO
Nenio pli?
LAERTO
Jes, tiel
Vi ĝin rigardu. La natur’, kreskante,
Grandiĝas pli ne sole per la korpo
Kaj per la forto de la sama sento;
Kun la kreskado de la templo ofte
Ŝanĝiĝas la spirito kaj la servo
Interne. Nun li eble amas vin;
Nek trompo nek malico nun makulas
La virton de l’ animo lia: tamen
Memoru vi, ke en la rango lia
De sia volo li ne estas mastro.
Li mem ja estas sklav’ de sia stato;
Ne povas li, kiel la simplaj homoj,
Por si elekti: de elekto lia
Dependas farto de la tuta regno, —
Li tial devas gvidi la elekton
Per la aprob’ kaj voĉo de la korpo,
Al kiu li mem servas kiel kapo.
Se li nun diras, ke li amas vin,
Prudente estas, ke vi al li kredu
Nur tiom, kiom povas li plenumi
La vorton sian, — tio estas tiom,
Kiom permesas la komuna voĉo
De tuta la Danujo. Ekmemoru,
En kia grad’ honoro via povas
Suferi, se aŭskultos tro kredeme
Vi lian kanton, se la koron vian
Vi perdos kaj al lia persistado
Malkovros la trezoron vian ĉastan.
Vi timu ĝin, fratino mia kara,
Evitu flaman mezon de la amo,
Atakon kaj atencon de deziro!
Knabin’ plej ĉasta perdis jam modeston,
Se al la lun’ ŝi montris sian ĉarmon.
Eĉ virto ne evitas kalumnion,
L’ infanojn de printempo ofte mordas
La verm’ ankoraŭ en la burĝoneco,
Kaj al la frua roso de juneco
Spiret’ venena estas plej danĝera.
Vin gardu do! Tim’ donas garantion.
Por la juneco ĉie staras retoj.
OFELIO
La sencon de l’ instruo via bona
Konservos mi, por gardi mian bruston;
Sed, bona mia frato, vi ne agu
Simile al la predikistoj, kiuj
Predikas krutan vojon al ĉielo,
Dum ili mem senzorge kaj volupte
Sur flora vojo de gajeco paŝas,
Mokante pri prediko sia propra.
LAERTO
Ne timu! Tamen mi tro longe restis. —
La patro venas jen! (Polonio eniras.)
(Al Polonio) Duobla beno
Sendube duobligas la feliĉon:
Dank’ al okazo mi denove povas
Adiaŭ al vi diri.
POLONIO
Vi ankoraŭ
La domon ne forlasis? Al la ŝipo!
La vento blovas helpe al la vojo,
Kaj oni vin atendas. Nu, akceptu
Denove mian benon.
(Li metas la manon sur la kapon de Laerto.)
Kaj memoru
Regulojn, kiujn mi al vi instruis:
Ne ĉian penson metu sur la langon,
Ne donu tuj al ĉia penso faron.
Afabla estu, sed ne tro kredema.
Al la amiko saĝe elektita
Kunforĝu vin en fera fideleco,
Sed gardu vian manon de la premo
De ĉiu renkontota bona frato.
Vi gardu vin de ĉia malpaciĝo;
Se vi ĝin ne evitos, — tiam agu
Fortike, ke la malamik’ vin timu.
Al ĉiu servu per orelo via,
Sed ne al ĉiu servu per la buŝo.
Konsilojn ĉiam prenu vi de ĉiu,
Sed propran juĝon en la kapo tenu.
Laŭ via mon’ mezuru vian veston,
Sed ĉio estu takta kaj konvena;
Vin vestu bone, sed ne kiel dando:
Laŭ vest’ ekkonas oni ofte viron,
La homoj altastataj en Francujo
En tiu punkto estas tre zorgemaj.
Ne prenu prunte kaj ne prunte donu:
Per pruntedono ofte oni perdas
Krom sia havo ankaŭ la amikon,
Kaj pruntepren’ kondukas al ruino
De la mastraĵo. Antaŭ ĉio estu
Fidela al vi mem, — de tio sekvos,
Ke vi ne estos ankaŭ malfidela
Al la aliaj homoj. Nun adiaŭ,
Kaj mia beno vin akompanadu!
LAERTO
Adiaŭ, mia patro kaj sinjoro!
POLONIO
Jam tempo. Iru, oni vin atendas.
LAERTO
Adiaŭ, Ofelio, kaj memoru
Pri tio, kion diris mi al vi!
OFELIO
Mi bone ŝlosis ĝin en mia kapo,
Kaj la ŝlosilon mi al vi fordonas.
LAERTO (al Polonio kaj Ofelio.)
Adiaŭ! (Foriras.)
POLONIO
Kia estas la konsilo,
Pri kiu li parolis?
OFELIO
Pri Hamleto,
Pri la reĝido.
POLONIO
Ha, jes, ĝustatempe!
Mi aŭdis, ke en lasta temp’ Hamleto
Al vi komencis montri amikecon
Kaj ke vi mem apartan afablecon
Al li montradis. Se ĝi estas vero —
Mi aŭdis ĝin en formo de averto —
Mi devas al vi diri, ke vi mem
Kredeble ne komprenas tute klare
Danĝeron, kiu al filino mia
Kaj al honoro via nun minacas.
Kiel vi estas unu kun la dua?
La veron al mi diru!
OFELIO
De mallonge
Al mi li ripetadis kelkajn fojojn,
Ke li estimas min.
POLONIO
Ha, ha! Estimo!
Parolo de nesperta knabineto!
Kaj kredas vi al la «estimo» lia?
OFELIO
Mi mem ne scias, kiel pri ĝi pensi.
POLONIO
Nu, aŭdu do! Vi estas tre malsaĝa,
Ke vi akceptas por kontanta mono
La vortojn, kiuj vere ne enhavas
Eĉ plej malgrandan indon. Vi vin tenu
Prudente kaj singarde, ĉar alie
La malsaĝeco via la grandega
Vin pereigos!
OFELIO
Li al mi proponis
La amon sian pure kaj honeste.
POLONIO
Jes, pure kaj honeste! Vi, senkapa!
OFELIO
Li ĵuris al mi, patro mia kara,
Per ĉiuj sanktaj ĵuroj de ĉielo.
POLONIO
Kaptiloj por la birdoj! Mi ja scias,
Ke se la sango bolas, tiam lango
La ĵurojn ne avaras. Ho, filino,
Ne prenu vi por fajro tiun flamon, —
Ĝi lumas, sed ĝi tute ne varmigas,
Ĝi estingiĝas tuj, ne supervivas
Eĉ la minuton de la promesado.
De nun kun via virga afableco
Avaru pli; la paroladon vian
Vi ŝatu pli, ne estu tute preta
Tuj laŭ ordono! La reĝid’ Hamleto
Ankoraŭ estas juna, kaj li havas
Pli grandan liberecon, ol al vi
Donata povas esti. Ofelio,
Mallonge mi sed klare al vi diras:
Ne kredu al ĵurado lia; ĵuroj
Similaj estas trompaj delogantoj,
Antaŭparoloj de tre pekaj petoj;
Promesojn piajn ili hipokritas,
Por pli sukcese veni al la celo.
Per unu vorto: nun vi eĉ minuton
Ne restu en intima parolado
Kun la reĝid’ Hamleto! Ne kuraĝu
Forgesi mian tiun ĉi ordonon!
Nun iru!
OFELIO
Mi obeos, mia patro. (Ambaŭ foriras.)
La teraso antaŭ la palaco. Hamleto, Horacio kaj Marcello venas.
HAMLETO
Ho, kiel akra estas la aero!
HORACIO
Jes, princo, blovas vento malvarmega.
HAMLETO
Kioma horo?
HORACIO
Baldaŭ la dekdua.
MARCELLO
Ne, ne, jam la dekdua horo batis.
HORACIO
Ĉu efektive? Mi ne aŭdis. Sekve
Alproksimiĝas jam la temp’, en kiu
Aperas ordinare la spirito.
(Post la sceno estas aŭdataj tamburado kaj ektondro de pafilego.)
Ha, kion tio ĉi signifas, princo?
HAMLETO
La reĝo diligente nun pasigas
La nokton en gajega festenado;
Kaj ĉiun fojon, kiam li eltrinkas
Pokalon, pafilegoj al la mondo
Anoncas la grandfaron de la reĝo.
HORACIO
Ekzistas tia moro?
HAMLETO
Jes, sendube.
Sed pensas mi, ke estas pli honore
Forgesi tian moron, ol ĝin sekvi.
La brua kaj diboĉa festenado
Alportis al ni tre malbonan gloron
Ĉe la popoloj de la tuta mondo.
Drinkistoj oni nomas nin insulte;
Kaj tiu ĉi makulo malpurigas
La gloron de plej grandaj niaj faroj.
Similan sorton ofte ankaŭ havas
Privataj homoj, se sen propra kulpo
Makulon ian ili de naturo
Ricevis; se ekzemple de naskiĝo —
En kio ne ilia vol’ ja estis —
Ilia sango estas tro bolanta,
Rompanta ofte digon de prudento;
Aŭ se kutimo ilin malbonigis, —
La mond’ ilin atakas sen kritiko,
Se eĉ iliaj virtoj estas puraj
Kaj multenombraj. Grajno da malbono
Por la okul’ de l’ mondo ofte kovras
La tutan indon de plej bona homo.
(Aperas la spirito en armaĵo.)
HORACIO
Ho, vidu, princo, ĝi aperas!
HAMLETO
Dio!
Defendu nin, anĝeloj de ĉielo!
(Li staras kelkajn minutojn senmove.)
Spirito sankta, aŭ demon’ terura,
Ĉu el ĉielo aŭ el la infero,
Ĉu vi intencas bonon aŭ malbonon, —
Aperis vi en tia nobla formo,
Ke mi paroli devas. Ho, Hamleto,
Ho, patro, ho vi, reĝo de Danujo,
Respondu! Ho, ne lasu min perei
En nesciado! Diru al mi, kial
Sin levis el la tombo viaj ostoj?
Kaj la ĉerkujo, kien ni trankvile
Vin metis, kial ĝi malfermis nun
La pezan sian buŝon de marmoro,
Por vin elĵeti? Kion ĝi signifas,
Ke vi, senviva korpo, en armaĵo
Denove venis en la lunan lumon,
Por ektimigi nin, malsaĝajn homojn,
Kaj nin ataki per teruraj pensoj
Ne klarigeblaj por l’ animo nia?
Por kio? Diru! Kial? Kion fari?
(La spirito faras signojn al Hamleto.)
HORACIO
Li vokas vin, ke iru vi kun li,
Li kvazaŭ volas ion komuniki
Nur al vi sola.
MARCELLO
Kun afablaj gestoj
Li vokas vin pli malproksimen, princo;
Sed ho, pro Di’, ne iru!
HORACIO
Ne, ne iru!
HAMLETO
Sed tie ĉi ne volas li paroli,
Kaj mi lin sekvos.
HORACIO
Ho, ne, ne, reĝido
HAMLETO
Nu, kion do mi timos? Mia vivo
Ne havas por mi indon, kaj l’animo,
Senmorta, kiel la spirito mem,
Ja ne bezonas timi la spiriton.
Li vokas min denove; mi lin sekvos.
HORACIO
Sed se li vin allogos al la maro,
Aŭ eble al la supro de l’ ŝtonego,
Staranta super la senfunda akvo,
Kaj tie per terura nova vido
Subite nebuligos vian saĝon
Kaj pereigos vin? Memoru, princo!
Jam per si mem al ĉiu viva homo
Terura estas tiu alta pinto,
Pendanta super la bruantaj ondoj
De plej profunda loko de la maro.
HAMLETO
Li ĉiam vokas. (Al la spirito.) Iru, mi vin sekvas!
MARCELLO (retenante Hamleton).
Ho, princo, vi ne iros!
HAMLETO
For la manojn!
HORACIO
Aŭskultu nin, ne iru!
HAMLETO
Mia sorto
Min vokas, kaj per ĝi mi sentas nun
En ĉiu vejno de la korpo mia
Potencan feran forton de leono. (La spirito faras signojn.)
Li ĉiam vokas! Lasu! Pro ĉielo! (Li sin elŝiras.)
Fantomon faros mi el ĉiu, kiu
Kuraĝos min reteni! For! (Al la spirito.) Ho, iru!
Mi post vi iras. (La spirito kaj Hamleto foriras.)
HORACIO
Ha, li freneziĝis!
MARCELLO
Ni sekvu lin! La dev’ al ni ordonas!
HORACIO
Ni iru! Kiel tio ĉi finiĝos?!
MARCELLO
Malbona io estas en Danujo.
HORACIO
Nin gardos la ĉielo.
MARCELLO
Ni rapidu!
Izolita loko de la teraso. La spirito kaj Hamleto venas.
HAMLETO
Ho, kien vi kondukas min? Parolu!
Mi plu ne iros jam!
SPIRITO
Aŭskultu!
HAMLETO
Diru!
SPIRITO
Jam proksimiĝas mia horo. Baldaŭ
Reiri devos mi al la sulfuraj
Turmentaj flamoj.
HAMLETO
Malfeliĉa patro!
SPIRITO
Min ne bedaŭru, sed atentu bone,
Al tio, kion diros mi.
HAMLETO
Parolu!
Atenti estas mia sankta ŝuldo.
SPIRITO
Kaj venĝi ankaŭ, kiam vi ekscios.
HAMLETO
Ho, Dio! Venĝi? Kion?
SPIRITO
Aŭdu bone.
Mi estas la spirit’ de via patro,
Mi estas kondamnita longan tempon
Vagadi en la nokto kaj bruladi
La tutan tagon en eternaj flamoj,
Ĝis mi puriĝos de la ĉiuj pekoj
De mia tera vivo. Se ne estus
Al mi malpermesite paroladi,
Rakonton tiam povus mi komenci,
De kiu ĉiu vort’ al vi dispremus
La koron, rigidigus vian sangon,
El kapo elsaltigus la okulojn,
Kaj ĉiun vian haron disstarigus
Simile al haregoj de histriko.
Sed la misteroj de posttomba vivo
Ne devas soni al orelo tera.
Aŭskultu! Se vi amis vian patron…
HAMLETO
Ho, Dio!
SPIRITO
Venĝu por mortigo lia!
HAMLETO
Mortigo?
SPIRITO
Jes, mortigo plej malnobla,
Terura, nenatura, neaŭdita.
HAMLETO
Ho, nomu lin! Ke povu mi tuj flugi,
Simile al la penso de amanto
Mi flugu venĝi tuj.
SPIRITO
Vi ŝajnas preta;
Vi estus dorma, kiel pala herbo,
Kreskanta sur la bordo de la Leto,
Se restus vi trankvila. Aŭdu, filo:
La famon oni faris, ke en tempo
De mia dormo en ĝardeno mia
Serpento mordis min; kaj oni trompas
Per la mensoga fam’ pri mia morto
L’orelon de la regno; tamen sciu,
Ho, nobla mia filo: la serpento,
De kies mordo mortis via patro,
Nun portas lian kronon.
HAMLETO
Mia onklo!
Ho, la profeta mia antaŭsento!
SPIRITO
Jes, tiu plej malnobla adultulo
(Ho, malbenita sprito, kaj donacoj!)
Delogis la reĝinon ŝajne virtan
Al la plezuroj de malnobla amo.
Hamleto mia! Ho, kia defalo!
De mi, kies la amo estis sankta,
Sendekliniĝa ĉiam de la ĵuro,
Farita en la tago de l’ edziĝo, —
Ŝi malaltiĝis al pekulo, kiun
Per ĉio la naturo ja malbenis!
Sed kiel virton peko ne delogas,
Se ĝi eĉ en ĉiela vest’ aperas,
Tiel volupto, se eĉ kun anĝelo
Vi ligos ĝin, enuas tamen baldaŭ
Kaj serĉas ion novan… Sed silentu!
Mi sentas jam aeron de mateno, —
Mi mallongigos la rakonton. Kiam
En la ĝardeno laŭ kutimo mia
Mi dormis post tagmezo, via onklo
Mallaŭte alŝteliĝis kaj enverŝis
Al mi en la orelon plej teruran
Venenon el malgranda boteleto,
Venenon tian, kiu tre rapide
Trakuras tuj la tutan homan korpon
Kaj, kvazaŭ acidaĵo en la lakto,
Momente malbonigas en la korpo
La tutan puran sangon. Mi pereis,
Kaj lepro mian tutan glatan korpon
Tuj kovris per abomeninda ŝelo,
Kaj tiel mi perfide en la dormo
Per frata mano estis senigita
De l’ vivo, krono kaj edzino kune,
Mi estis mortigita en florado
De miaj pekoj, sen konfesodono,
Sen komunio sankta; la kalkulon
Ne resuminte, estis mi sendita
Kun ĉiuj miaj kulpoj sur la kapo
Al granda, fina juĝo.
HAMLETO
Ho, terure!
SPIRITO
Se havas vi animon, ne permesu,
Ke reĝa lito de Danujo servu
Por sangomiks’ adulta kaj volupto.
Sed kiel ajn vi volos tion fari, —
Vi ne makulu vian filan koron:
Nenion faru kontraŭ la patrino, —
Ŝin juĝos la ĉielo kaj la pikoj
De ŝia propra koro. Nun adiaŭ!
La paliĝado de l’ lumanta vermo
Anoncas la aperon de l’ mateno.
Adiaŭ, filo, kaj memoru min! (Foriras.)
HAMLETO
Ho, vi, ĉielo! Tero! Eble ankaŭ
L’ inferon voki? — Fi, halt’, mia koro!
Ne maljuniĝu tuj, ho mia korpo,
Fortike vi min portu! Vin memori?
Jes, malfeliĉa patro! Tiel longe,
Ĝis mia kapo perdos la kapablon
De ĉia memorado! Vin memori?
Sed de l’ tabulo de memoro mia
Forviŝos mi nun ĉion, kio restis,
Sentencojn ĉiujn el la libroj, ĉiujn
Pentraĵojn, postesignojn, kiujn lasis
Sur ĝi la pasintaĵo kaj juneco,
Observojn kaj la spertojn de la vivo;
Ordono via vivos tute sola
De nun en mia cerbo, ne miksita
Kun io malpli inda. Ho, ĉielo!
Virino malhonesta kaj perfida!
Fripono! Vi, fripono ridetanta!…
La tabuleton donu! Mi enskribos,
Ke oni povas ĉiam ridetadi
Kaj tamen esti friponeg’. Almenaŭ
En nia lando tio estas ebla. (Li skribas.)
Mi vin enskribis, onklo! Nun al mia
Deviz’! «Adiaŭ kaj memoru min!»
Mi ĵuris.
HORACIO (post la sceno.)
Princo! Princo!
MARCELLO (post la sceno.)
Princ’ Hamleto!
HORACIO (post la sceno.)
Ho, Dio lin defendu!
HAMLETO (decide, al si mem.)
Tiel estu!
MARCELLO (post la sceno.)
He! Princo! He!
HAMLETO
He! kara mia, he!
Al mi, birdeto mia, he! mi estas.
(Horacio kaj Marcello venas.)
MARCELLO
Nu, kio do sinjoro?
HORACIO
Kio nova?
HAMLETO
Ho, tre mirinde!
HORACIO
Diru, kara princo.
HAMLETO
Vi elbabilos.
HORACIO
Ne, pro la ĉielo!
MARCELLO
Mi ankaŭ ne.
HAMLETO
He, kion vi parolas?
Ĉu oni povus kredi?! Vi silentos?
HORACIO kaj MARCELLO
Jes, jes, pro la ĉielo, kara princo!
HAMLETO
En tuta la Danujo vi ne trovos
Friponon, kiu estus hom’ honesta.
HORACIO
Spirito ne bezonis ja sin levi
El tombo, por sciigi nin pri tio.
HAMLETO
Vi estas prava. Tial mi nun pensas,
Sen plua disputado ni jam povas
Al ni la manojn premi reciproke
Kaj iri hejmen. Iru, kien vokas
Vin la aferoj kaj deziroj viaj —
Aferojn kaj dezirojn ĉiu havas —
Mi ankaŭ, la mizera, iros fari
Aferon mian, — mi nun iros preĝi.
HORACIO
Malklare kaj tre strange vi parolas.
HAMLETO
Ha, mi bedaŭras, ke mi vin ĉagrenas,
Mi ĝin bedaŭras el la tuta koro.
HORACIO
Vi ne ĉagrenas nin.
HAMLETO
Ne, Horacio,
Ĉagren’ ĝi estas, pro Patriko sankta …
Pri la spirito do mi al vi diros,
Ĝi estas tre senkulpa kaj honesta.
La scivolecon pri la estintaĵo
Vi venkos, kiel povos. Nun kolegoj,
Amataj kunlernantoj kaj amikoj,
Malgrandan unu peton mi vin petos.
HORACIO
Parolu, princo, ni ĝin certe faros.
HAMLETO
Neniu devas scii pri l’ apero
De nuna nokto.
HORACIO kaj MARCELLO
Ni promesas, princo.
HAMLETO
Sed ĵuru!
HORACIO
Pro honoro, mi silentos!
MARCELLO
Mi ankaŭ, pro honor’!
HAMLETO
Sur mia glavo!
MARCELLO
Ni ĵuris jam, sinjoro.
HAMLETO
Sed mi petas,
Sur mia glavo ĵuru al mi.
SPIRITO (sub la tero.)
Ĵuru!
HAMLETO
Ha, mia kara! Vi al ni alrampis?
Nu, bone! La bravul’ aŭskultas. Ĵuru!
HORACIO
Sed kiel ĵuri?
HAMLETO
Ke neniam vi
Parolos eĉ per unu sola vorto
Pri tio, kion en la lasta nokto
Vi vidis. Ĵuru sur la glavo!
SPIRITO (sub la tero.)
Ĵuru!
HAMLETO
Hic et ubique? Ŝanĝu ni la lokon!
Al mi, sinjoroj! Metu viajn manojn
Denove sur la glavon kaj ripetu,
Ke vi neniam al neniu diros
Pri la apero de la nokto. Ĵuru
Pri tio ĉi sur mia glavo!
SPIRITO (sub la tero.)
Ĵuru!
HAMLETO
Ha, brave, mia talp’! Vi bone fosas!
Pli malproksimen do, amikoj!
HORACIO
Dio!
Tre strange kaj neniel kompreneble!
HAMLETO
Plej bona estos, se vi ĝin forgesos!
Ekzistas en ĉiel’ kaj sur la tero
Pli da aferoj, ol en la lernejoj
Instruas filozofoj, Horacio.
Sed venu! Kaj mi tie ĉi denove
Vin petas, ĵuru: kiel ajn mirindaj
Al vi agado mia poste ŝajnos,
Se eble poste trovos mi utila
Ŝajnigi, ke mi perdis la prudenton, —
Neniam vi kunmetu viajn manojn
En tia formo, nek la kapon vian
Balancu tiel, nek per parolado
Dusenca montru, ke vi ion scias, —
Ekzemple: «nu, ni scias», aŭ «ni povus,
Se ni nur volus», aŭ «se nur paroli
Ni povus», aŭ «ekzistas unu punkto»…
Ne helpu al vi Dio en mizero,
Se tion ĉi vi faros. — ĵuru!
SPIRITO (sub la tero.)
Ĵuru!
HAMLETO
Ripozu, ho, spirito malfeliĉa!
Kaj nun, sinjoroj, mi min rekomendas
Al vi kun mia tuta amikeco.
Kaj ĉion, kion mi, malriĉa, povas
Al vi alporti aman kaj amikan,
Kun Dia help’ al vi mi ne rifuzos.
Ni iru! Kaj denove mi vin petas,
La fingron ĉiam tenu sur la buŝo!
Ni vivas en terura tempo! Ve,
Ke mi naskiĝis esti la punanto!
Nu, venu do! Ni iros ĉiuj kune.
(Ĉiuj foriras.)
El Iliado
(Tradukita de A. Kofman)
Kanto unua
La pesto. — La kolero.
Kantu, diino, koleron de la Peleido Aĥilo,
Ĝin, kiu al la Aĥajoj kaŭzis mizerojn sennombrajn
Kaj en Aidon deĵetis multegajn animojn kuraĝajn
De herouloj kaj faris korpojn iliajn akiro
Al rabobirdoj kaj hundoj — fariĝis la volo de Zeŭso —
De tiu tago, de kiu disigis sin ekdisputinte
La ordonanto al viroj, Atrido, de l’ dia Aĥilo.
Kia do dio ekscitis en ili disputon malpacan?
Filo Latona kaj Zeŭsa. Ekkolerigita de reĝo,
Li malsanigis la militistaron, — mortadis popoloj,
Ĉar malhonoris Atrido Ĥrizon, la pastron de l’ dio.
Por deaĉeti filinon, li kun netaksebla depago
Venis al ŝipoj Aĥajaj rapidenaĝantaj, en manoj,
Sur ora sceptro, la florokronon de dio Apolo,
La malproksimenĵetanta, kaj ĉiujn Aĥajojn petegis,
Sed precipe la ambaŭ Atridojn, la ĉefojn popolajn:
«Ho vi, Atridoj, kaj ĉiuj Aĥajoj kuraĝaj! la dioj,
Sur Olimpo loĝantaj, donu al vi ekdetrui
Urbon Priaman kaj poste hejmen reveni feliĉe.
Al mi la karan filinon redonu vi pro deaĉeto,
Estimegante Apolon, la malproksimenpafantan.»
Jen tiam ĉiuj Aĥajoj laŭtege konsentis honoron
Fari al pastro, de li deaĉeton riĉegan ricevi.
Tio ne plaĉis nur sole al koro de Agamemnono;
Li malhonore forpelis lin kaj al li diris minace:
«Gardu vin, ke, maljunulo, mi vin plu ne vidu ĉe ŝipoj
Larĝaj, nun pro malrapido aŭ poste pro la reveno:
Ĉar malcerte vin helpos la sceptro kaj krono de l’ dio.
Ŝin do mi ne refordonos antaŭe ol ŝi maljuniĝos
Hejme, en Argo, ĉe mi, malproksime de ŝia patrujo,
Laboradante teksaĵon, kaj mia kunkuŝantino.
Sed vi foriru kaj min ne ekscitu, ke sana vi restu.
Tiel li diris, kaj Ĥrizo ektimis, la vorton obeis
Kaj al la multebruanta maro silente foriris.
Poste, malproksimiĝante, li ekpetegis fervore
Nun Apolon, la filon de la belabukla Latono:
«Aŭdu, Arĝentopafarka, apogo de Ĥrizo kaj Kilo
Sankta, potence reĝanta la Tenedoson, vi, glora!
Se efektive mi vian sanktejon beligis per kronoj
Aŭ mi iam por vi de plej bonaj kaprinoj kaj bovoj
Grasajn femurojn bruligis, vi mian deziron plenumu:
Punu vi per viaj sagoj pro miaj larmoj Aĥajojn.»
Tiel preĝante li diris, atentis lin Febo Apolo.
Jen li deiris, koleron en koro. Olimpan altaĵon,
Ĉirkaŭfermitan sagujon kaj arkopafon sur ŝultroj.
Laŭte sonadis la sagoj sur ŝultroj de ekkolerinto,
Dum li kuradis. Li estis simila al nokto. Li poste
Malproksime de ŝipoj sidiĝis, kaj sagon ellasis,
Kaj el pafarko arĝenta jen sono terura eksonis.
Li ekatakis antaŭe nur mulojn kaj hundojn rapidajn,
Sed jen la sagoj maldolĉaj atingis nun ankaŭ la homojn,
Kaj malvivuloj senhalte en lignaroj flamadis.
Militistaron la sagoj flugadis naŭ tagojn, la dekan
Al kolektiĝo Aĥilo la popolon kunvokis.
Tion ĉi metis en liajn pensojn la Hero blankmana.
Ĉar pri Danaoj malĝojis ŝi, ilin perei vidante.
Kiam ili kunvenis kaj kunkolektiĝis, sin levis
Inter ili Aĥilo rapidapieda kaj diris:
«Mi, ho, Atrido, nun pensas, revenos ni hejmen, irante
Ree ĉi tien kaj tien, se nur ni evitos la morton,
Ĉar la milito kaj pesto Aĥajojn mortigas samtempe.
Sed demandu ni pastron aŭ antaŭdiriston aŭ ankaŭ
Sonĝklarigiston, ĉar ankaŭ sonĝoj elvenas de Zeŭso,
Ke al ni diru li, kial koleras nin Febo Apolo,
Ĉu, eble, pro nefarita promeso aŭ pro hekatombo,
Ĉu, el ŝafidoj kaj el sendifektaj kaprinoj prenonte
La odoron oferan, li nin liberigos de pesto.»
Tiel dirinte, sidiĝis li. Kaj inter ili sin levis
La Testorido Kalĥaso plej lerta el birddivenistoj,
Kiu konadis estanton, estonton kaj ankaŭ pasinton
Kaj alkondukis la ŝipojn Danaajn al Trojo per sia
Scio profeta, de Febo Apolo al li donacita.
Li, bonpensanta, sin turnis al ili kaj tiel parolis:
«Ho, Zeŭsamato Aĥilo, al mi vi ordonas klarigi
La koleregon de malproksimegenĵetanta Apolo.
Bone, mi estas dironta, sed vi al mi ĵuru defendi
Min efektive favore per viaj paroloj kaj manoj:
Certe, mi ekkolerigos viron, reĝantan potence
Ĉiujn Arganojn, viron, al kiu obeas Aĥajoj:
Reĝo ja estas tro forta kontraŭe la vir’ subpotenca;
Se li eĉ tiun ĉi tagon sian malicon subpremos,
Tamen en koro konservos li sian malicon, ĝis li ĝin
Forellasos. Nun juĝu vi, ĉu vi min povas defendi.»
Lin respondante eldiris Aĥilo piedorapida:
«Vi kuraĝiĝu, sincere eldiru la dialudaĵon;
Ĵuras mi per Zeŭsamato Apolo, al kiu vi preĝas,
Malfermante la volon de Dio al la Danaoj,
Ke, dum mi estos vivanta kaj lumon de l’ suno vidanta,
Vin tie ĉi ektuŝos per mano pezega neniu
El Aĥajoj, se vi eĉ nomus mem Agamemnonon,
Kiu glorigas sin esti plej forta el ĉiuj Aĥajoj.»
Kuraĝiĝinte, la antaŭdiristo la nemalaŭdebla
Diris: «Koleras li nek pro promeso, nek pro hekatombo,
Nur pro la pastro, la malhonorita de Agamemnono,
Ne forlasinta filinon kaj ne alpreninta depagon.
Jen kial nin mizerigas li, la malproksimenpafanto,
Kaj mizerigos ankoraŭ, ne forprenante multpezan
Manon de l’ pesto, ĝis estos la ĝojookula filino
Ree al patro kaj kune kun sankthekatombo sendita
En Ĥrizourbon. Nur tiam nin eble la dio kompatos.»
Tiel dirinte, sidiĝis li, kaj inter ili sin levis
Agamemnono la vastereĝanta, l’ heroo Atrido,
Tute malĝoje; la koron malluman kolero plenigis
Kaj la okuloj fariĝis similaj al fajro brilanta.
Kontraŭ Kalĥaso antaŭe li nun furioze ekdiris:
«Ho, malbonaĵoportisto, al mi eldirinta neniam
Favoraĵon! Vi ĝojas nur antaŭdiri mizerojn.
Vi antaŭdiris neniam bonvorton kaj nek ĝin plenumis,
Vi ankaŭ nun antaŭdiras al kolektiĝintaj Aĥajoj,
Ke l’ malproksimenpafanta Apolo ilin nur punas,
Ĉar mi ne volis pro Ĥrizofilino depagon belegan
Preni. Ho, jes, mi preferas ŝin havi en mia domego,
Mi ŝin preferas eĉ pli ol Klitemnestron, kun kiu
Mi edziĝis dum ŝia virgeco. La Ĥrizofilino
Al ŝi ne cedas per kresko, talio, prudento, teksado.
Sed mi konsentas redoni ŝin, se tio estas pli bona,
Ĉar mi la savon popolan, kaj ne la pereon deziras;
Sed vi alie honore donacu min, ke mi ne restu
Unu ne rekompencita, ĉar tio ne estas konvena,
Ĉiuj vi vidas, ke mia donaco foriras de mi nun.»
Al li kontraŭe respondis Aĥilo piedorapida:
«Ho, vi plej glora Atrido, kaj plej profitama el ĉiuj,
Al vi pro kio Aĥajoj aldonos honoran donacon?
Oni ne scias, ĉu restas ankoraŭ riĉeco komuna,
Ĉar la akiron el urboj rabitaj ni jam disdividis,
Estas ne bone ĝin rekolektigi por ree dividi.
Sed vi ellasu ŝin pro la honoro do dioj; Aĥajoj,
Ni, al vi pagos trioble, kvaroble, se Zeŭso detrui
Iam permesos al ni la Trojon murofortegan.»
Al li kontraŭe respondis Agamemnono, la ĉefo:
«Kia ajn estas kuraĝa vi, diosimila Aĥilo,
Trompi ne penu min: vi ne admonos min nek superruzos.
Ĉu vi, mem konservante donacon, vi volas, ke nur mi
Estu rabita de mia, ke mi ĝin ellasu senpage?
Bone, nur se anstataŭos Aĥajoj ĝin per alia
Rekompenco de kosto egala, laŭ mia deziro.
Sed se ili rifuzos, mi prenos ĝin mem: la donacon
Vian aŭ la donacon Ajaksan aŭ l’ Odisean;
Prenos min ĝin, — senigita de ĝi ekkoleros la viro.
Sed iafoje pri tio ni reparolos ankoraŭ.
Nun ni surmetu sur maro sankta la ŝipon nigretan,
Ni kolektigu en ĝi da remistoj amason sufiĉan,
Metu en ĝi l’ hekatombon kaj Ĥrizofilinon ruĝvangan.
Unu el viroj konataj estos la ĉefo: Ajakso,
Eble Idomeneo, aŭ Odiseo la dia,
Aŭ vi mem Peleido, vi, la plej terura el viroj —
Por oferante pacigi la Malproksimegenĵetantan.»
Al li respondis minace Aĥilo piedorapida:
«Ve al mi! Senigita de honto, vi, profitamulo,
Kiu Aĥajo de nun viajn vortojn obei ekvolos,
Kun vi irante aŭ kontraŭ viroj batalon farante?
Ĉar mi alvenis ne pro ponardegojnĵetistoj Trojanoj
Kontraŭbatali, ĉar ili kulpiĝis je mi en nenio.
Ili neniam ĉevalojn aŭ bovojn de mi ekdeprenis
Aŭ fruktportantajn kampegojn, en Ftio la multeloĝita
Fruktojn ruinis, ĉar inter ni estas ja multe da ombraj
Montoj kaj ankaŭ la maro bruanta. Nur vin, plej senhontan,
Sekvis ni, por ke vi ĝoju, portante ekvenĝon al Trojo
Pro Menelao kaj ankaŭ pro vi mem, vi hundosimila.
Sed tion ĉi ne atentas, nek zorgas vi tion ĉi tute;
Min eĉ minacas vi preni donacon, de mi akiritan
Per mia peno, kaj al mi de la Aĥajidoj donitan.
Tamen do mi ja neniam ricevas donacon egalan
Al la via post rabo de urbo per la Aĥajoj.
Plej malfacilan laboron en laciganta batalo
Miaj manoj faradas, sed kiam venas divido,
La rekompenco plej granda venas al vi; mi, kontraŭe,
De malmulto kontenta, revenas laciĝe al ŝipoj;
Nun mi foriras en Ftion, ĉar estas certe pli bone
Hejmen reveni en ŝipoj fleksitaj. Mi ne deziras
Malhonorita de vi plu kolekti por vi nun riĉecojn».
Al li respondis nun Agamemnono, la ĉefo de viroj:
«Nu do, vi kuru do, se via koro al tio vin igas;
Mi vin pro mi ja ne petas restadi, mi havos aliajn,
Por akiri honoron, precipe la Zeŭson-zorganton.
El diaj reĝoj vi estas por mi la plej malamata.
Ĉar vi ĉiam preferas malpacojn, batiĝojn, batalojn.
Se pli da forto vi havas, donita ĝi estas de dio.
Hejmen revenu vi kun viaj ŝipoj kaj viaj kolegoj,
Reĝu vi Mirmidonojn pace, pri vi mi ne pensas,
Mi ne atentas vian koleron, kaj mem mi minacas:
Kiel Febo Apolo deprenas de mi Ĥrizoidon,
Kiun forsendas mi per mia ŝipo kaj miaj amikoj,
Tiel mi mem vian tendon eniros kaj forelkondukos
Vian donacon, ruĝvangan la Brizeidon: vi sciu,
Kiom mi estas pli alte ol vi, kaj ke ĉiu teruru
Al mi sin egaligi kaj al mi kontraŭparoli.»
Tiel parolis li, kaj Pelopido forte doloris,
Inter du pensoj ŝancelis la koro en brusto, en vila:
Ĉu, eltirinte de flanko glavon akregan, aliajn
Militistojn forpeli kaj la Atridon mortigi,
Aŭ humiligi koleron kaj sian koron ekbridi.
Dum en animo kaj koro li pensis pri tio kaj grandan
Glavon el ingo eltiris, alvenis al li el ĉielo
La diino Ateno, sendita de Hero blankmana,
Kiu amis kaj zorgis ambaŭ heroojn egale.
Ŝi poste li nun stariĝis, lin kaptis per blondkapoharoj,
Sole al li aperinte: ŝin ĉiu alia ne vidis.
Ektimiĝinte, sin turnis Aĥilo kaj tuj ekrekonis
Palas-Atenon, terure ŝiaj okuloj brilegis.
Kaj li komencis paroli kaj diris la vortojn flugilajn:
«Kial vi venis, filino de Zeŭso ŝildontenanta,
Ĉu por ekvidi la arogantaĵon de Agamemnono?
Sed mi eldiras al vi, kaj mi pensas, ke tio fariĝos,
La fiereco senbrida baldaŭ lin pereigos.»
Al li respondis Ateno, la bluokula diino:
«Por kvietigi koleron vian mi venis, se restos
Vi obeema; min sendis Hero, diino blankmana,
Kiu vin ambaŭ egale samtempe amas kaj zorgas.
Vi do nun finu malpacon, kaj ne elprenu glavegon,
Certe, per vortoj vi povas insulti lin laŭ via volo.
Mi al vi diras, kaj tio ĉi estos efektivigita:
Iam vi havos trioble da luksaj, belegaj donacoj
Pro tiu ĉi fiereco. Detenu vin nun kaj obeu.»
Ŝin respondante, eldiris Aĥilo rapidapieda:
«Vere, estas bezone vian ordonon obei,
Malgraŭ la koro kolera: ĉar tio ĉi estas pli bona:
La obeantan al dioj dioj volonte atentas.»
Diris li, kaj sur arĝentan tenilon li metis la manon,
Ree enmetis glavegon en ingon, ne malobeante
Vortojn diinajn. Ŝi baldaŭ ekflugis Olimpon, loĝejon
De dio Zeŭso ŝildontenanta, al dioj aliaj.
Sed Peleido returnis sin kun parolo kolera
Al Atrido: li sian koleron ne ekĉesigis:
«Ho, vi drinkanto kun hunda rigardo, kun cerva kuraĝo!
Vi en la koro neniam havas kuraĝon vin armi,
Por kune kun la popolo batali aŭ kun la Aĥajoj
Plej eminentaj embuski vin: tio laŭ vi estas — morto.
Jes! prefereble ja estas en vasta tendaro Aĥaja
Vian kontraŭdiranton senigi de lia donaco.
Reĝo-popolmanĝegulo, netaŭgulojn reĝanta!
Ĉar, Atrido, alie vi lastan fojon ofendus.
Sed al vi mi nun diras kaj faras ĵuron grandegan,
Ĵuras mi je tiu sceptro, neniam florojn kaj branĉojn
Renaskonta, estante lasinta en montoj la trunkon,
Kaj ne reekfloronta (ĉar fero de ĝi ekdemetis
Ĝiajn foliojn kaj ŝelon), kaj portadata en manoj
De Aĥajidoj-juĝistoj, gardantaj la leĝojn, venantajn
De l’ dio Zeŭso; mi ĵuras je tiu ĉi ĵuro grandega,
Ke eksopiros tuj ĉiuj Aĥajoj, serĉante Aĥilon…
Tamen, malgraŭe doloro via, ne povos vi helpi
Ilin, ekmortigotajn amase per man’ de Hektoro
La virbuĉanto, kaj vian vi koron mordetos, ke estis
Vi plej kuraĝan el ĉiuj Aĥajoj malestiminta».
Tiel dirinte, sur teron ekĵetis li sian sceptron,
Beligitan de najloj oraj, kaj baldaŭ sidiĝis.
Sed Atrido koleris ankaŭ. Kaj levis sin poste
La dolĉalingva kaj tondravoĉa Nestoro el Pilo,
El kies buŝo fluadis dolĉamiela parolo;
Estis li nun travivinta jam du generaciojn,
Kiuj naskiĝis kaj vivis kune kun li en la sankta
Urbo Pilo, hodiaŭ li superreĝis la trian.
Jen li, bonepensanta, eldiris al la kolektiĝo:
«Ve, ho kia malĝojo surfalas sur teron Aĥajan!
Certe, ekĝojos Priamo kaj kune kun li Priamidoj,
Ankaŭ l’ aliaj Trojanoj eksentos ĉarmegon en koro,
Se ili aŭdos, ke vi nun malpacas, vi, kiuj estas
En konsiloj plej altaj kaj en bataloj unuaj.
Sed vi aŭskultu, ĉar ambaŭ pli junaj vi estas ja ol mi.
Iam mi havis aferon kun viroj ankoraŭ pli fortaj
Ol vi, sed miajn konsilojn ili neniam malŝatis.
Vidis neniam mi kaj ne ekvidos jam virojn similajn,
Kiel Pirito kaj Drio, kiu potencis popolojn,
Kiel Kenco aŭ Eksadio aŭ Polifemo
Diosimila kaj dia Tezeo, la filo Egea.
Ili estis pli fortaj ol ĉiuj, sur tero naskitaj,
Kaj, plej fortaj estinte, batalis nur kontraŭ plej fortaj,
Kontraŭ montaj monstregoj, ilin fordetruante.
Kune kun ili mi estis milita kolego el Pilo,
El malproksima lando: alvokis min tiuj ĉi viroj:
Kune kun ili batalis mi, kaj kontraŭ ili nenia
Homo, sur tero naskita, havis kuraĝon batali.
Sed ankaŭ ili konsilon mian obee atentis.
Nun vi ankaŭ obeu: obei ja estas pli bone.
Vi, Atrido potenca, ne prenu de li la knabinon,
Sed ĉe li lasu donacon, donitan de la Aĥajidoj,
Sed ankaŭ vi, Peleido, ĉesu kun reĝo disputi
Malpacante: konvenas ja honoro pli alta
Al la sceptroportanta, kiun Zeŭso glorigas;
Kaj se vi estas pli forta kaj filo de dia patrino,
Estas li ja pli potenca, ĉar reĝas li multajn popolojn.
Vi, Atrid’, humiligu la koron, mi mem vin petegas,
Kontraŭ Aĥilo demetu vian koleron: li estas
Forta apogo Aĥaja en pereigema milito.»
Diris al li respondante Agamemnono potenca:
«Vere! Vi, ho maljunulo, ĉion eldiris konvene,
Sed tiu viro deziras esti pli alta ol ĉiuj,
Volas estriĝi je ĉiuj, volas ordoni al ĉiuj
Kaj doni leĝojn, al kiuj, certe, neniu obeos.
Se lin la dioj eternaj instruis ĵetadi ponardon,
Ĉu ili ankaŭ pro tio permesis al li — nin insulti?»
Lin interrompis kaj diris diosimila Aĥilo;
«Ho, mi, certege, nur estus timulo kaj netaŭgulo,
Se mi vin kontentigadus je ĉio, kion vi volas.
Vi de aliaj postulu tion, tamen al mi vi
Ne ordonu, ĉar mi ne intencas al vi humiliĝi.
Tion mi diras al vi, kaj ĝin vi konservu en koro:
Mi la manon armitan ne levos pro la knabino
Kontraŭ vi aŭ aliaj: vi donis kaj vi ŝin deprenas.
Sed el mia cetera havo en ŝipoj rapidaj
Vi nenion deprenos kontraŭ mia bonvolo.
Sed se vi volas, elprovu, ke ĉiuj kune ekvidu,
Kiel el vi nigra sango ĉirkaŭ ponardo ekfluos.»
Tiel ili disputis per malamikaj paroloj
Kaj, leviĝinte, dislasis ĉe ŝipoj la kolektigitajn.
Peleido foriris al tendoj kaj ŝipoj rapidaj
Kune kun Menetiido kaj kune kun siaj kolegoj,
Sed Atrido surmetis sur maron ŝipon rapidan,
Dudek remistojn elektis kaj metis en ĝin hekatombon
Por la dio kaj ankaŭ la Ĥrizofilinon ruĝvangan,
Kaj Odiseo multsaĝa tie estis ŝipestro.
Ĉiuj sidiĝis kaj baldaŭ eknaĝis sur vojon malsekan.
Kaj al popoloj ordonis purigi sin Agamemnono.
Ili purigis sin kaj la malpuron en maron enĵetis,
Kaj sendifektajn hekatombojn oferis al dio:
Bovojn kaj kaprinojn ĉe bordo senfrukta de l’ maro,
Kaj l’ odoro ofera en fumo suriris ĉielon.
Tiel ili penadis, sed dume Agamemnono
Tion ne lasis, per kio li ĵus Aĥilon minacis:
Vokis rapide li Taltibion kaj Eŭribaton,
Kiuj estis liaj heroldoj kaj lertaj servantoj.
«Iru vi tien, en tendon de la Peleido Aĥilo,
Prenu vi la Brizeidon ruĝvangan kaj ŝin alkonduku,
Se do li ŝin ne redonos, mi mem ŝin jam tiam deprenos,
Al li venonte kun aro, kaj tio lin plu ektimigos.»
Tiel dirinte, forsendis li ilin kun vorto minaca.
Ili al bordo de l’ maro senfrukta malĝoje foriris
Kaj al la tendoj kaj ŝipoj de Mirmidonoj alvenis.
Lin do ili ektrovis ĉe tendo, ĉe ŝipo nigreta
Tie sidanta, kaj ilin vidinte ne ĝojis Aĥilo.
Ekkonfuzitaj pro timo kaj respektego pri l’ reĝo,
Ili stariĝis sen ia parolo, sen ia demando,
Sed li mem tion penetris per sia koro kaj diris:
«Bonan venon, heroldoj, senditoj de Zeŭso kaj homoj!
Alproksimiĝu, ĉar kulpaj estas ne vi, sed Atrido,
Kiu venigis vin pro la filino ruĝvanga de Ĥrizo.
Dia Patroklo, knabinon vi elkonduku, ke ili
Ŝin ekdeprenu. Kaj estu ili mem la atestoj
Antaŭ la dioj feliĉaj, antaŭ homoj mortemaj,
Antaŭ la reĝ’ furioza, ke kiam oni ankoraŭ
Mian helpon bezonos por malhonoron formeti
De aliaj!… Ho, certe, pro pereema malsaĝo
Li, Atrido, ne povas rigardi antaŭen, nek posten,
Por fortikigi Aĥajojn, batalantajn ĉe ŝipoj.»
Tiel li diris. Patroklo obeis la karan amikon:
Li elkondukis el tendo kaj donis knabinon ruĝvangan
Al la senditoj, kaj tiuj foriris al ŝipoj Aĥajaj;
Kaj ne volonte kuniris knabino. Dume Aĥilo
Iris plorante for de amikoj kaj tie sidiĝis,
Sur la bordo de l’ maro; rigardis li maron malluman,
Manojn eltiris kaj sian karan patrinon petegis:
«Mia patrino, ĉar vi min por tempo mallonga eknaskis,
Devus almenaŭ aljuĝi honoron al mi l’ Olimpano
Zeŭso altetondranta, sed li tute min ne honoras!
Jen Atrido, la vastereĝanta Agamemnono,
Min malhonoris estinte de mi forrabinta donacon.»
Tiel li diris plorante; atentis lin lia patrino,
La estiminda, en profundegaĵoj de maro, ĉe l’ patro
Maljuniĝinta, kaj venis el maro ŝi kiel nebulo,
Kaj apud li, elverŝanta larmojn, ŝi alsidiĝis.
Lin karesante per mano, ŝi la parolon eldiris:
«Filo, pro kio vi ploras? pro kio la koro malĝojas?
Ho, vi kaŝu nenion, ke ambaŭ tion ni sciu.»
Diris, profunde ĝeminte, Aĥilo rapidapieda:
«Ĉion vi scias, patrino, pro kio rakonti konaton?
Tebon aliris ni, sanktan urbon de Eetiono,
Kaj ĝin detruis kaj ĉion tien ĉi forelkondukis;
La Aĥajidoj honeste l’ akiron dividis kaj oni
Ĥrizofilinon ruĝvangan elektis por la Atrido.
Ĥrizo do, pastro de malproksimegenĵetanta Apolo,
Venis al ŝipoj rapidaj de kuproarmitaj Aĥajoj,
Por deaĉeti filinon per netaksebla depago,
La florkronon portante de malproksimegenĵetanta
Dio sur ora sceptro, kaj la Aĥajojn petegis,
Sed l’ Atridojn, la ambaŭ ĉefojn popolajn — precipe.
Tiam ĉiuj Aĥajoj laŭtege konsentis honoron
Fari al pastro, de li deaĉeton riĉegan ricevi.
Tio ne plaĉis nur sole al koro de Agamemnono,
Li malhonore forpelis kaj lin minacis per vortoj.
La maljunulo foriris kolere, sed Febo Apolo
Lian petegon atentis, ĉar amis li multe la pastron.
Sendis li al Argoanoj sagojn malbonajn amase,
Tiam mortadis popoloj, ĉar sagoj de l’ dio flugadis
Ĉie en vasta tendaro Aĥaja. Sciigis nin tiam
Antaŭdiristo scianta pri volo de dio Apolo;
Mi mem unua konsilis rapide pacigi la dion.
Sed Atrido koleris: subite levinte sin, diris
Li la parolon minacan, hodiaŭ plenumiĝintan.
La ĝojokulaj Aĥajoj ŝin, vere, venigas per ŝipo
Hejmen en Ĥrizon kaj ankaŭ donacojn por la Potenculo,
Sed ĵus deprenis l’heroldoj de mi el mia la tendo
La Brizeidon, donacon honoran de Aĥajidoj.
Helpu do vi vian filon noblan, se povas vi helpi.
Vi sur Olimpon suriru kaj Zeŭson petegu, se iam
Vi lian koron ĝojigis per paroloj aŭ agoj,
Ĉar mi vin ofte aŭdadis gloriĝi en domo de l’ patro,
Ke l’ ĉirkaŭitan de nigraj nubegoj Kronidon vi sola
El senmortema diaro de malhonora pereo
Igis for, dume kateni minacis lin ĉiuj aliaj:
Hero kaj Posejdono kaj ankaŭ Palas-Ateno.
Sed vi venis, diino, formetis de li la katenojn,
Sur Olimpon la vastan vokinte Centmanon, nomatan
Breareo de dioj kaj — Egeono de homoj,
Ĉar li estas multege pli forta ol lia patro;
Apud Kronido sidiĝis li fiera de gloro,
Kaj lin teruris la dioj kaj timis Zeŭson kateni.
Rememorigu lin, antaŭ li sidiĝu kaj liajn
Vi ĉirkaŭprenu genuojn, ke volu li helpi Trojanojn
Aŭ ĝis tendaro kaj ŝipoj la Aĥajidojn forpeli
Mortigatojn, ke ĉiuj sciiĝu la krimon de l’reĝo,
Ke li mem, Agamemnono Atrido, la ĉefo de viroj
Sciu l’ ofendon, faritan al plej kuraĝa Aĥajo.»
Larmojn verŝante, respondis al sia filo Tetido:
«Ve al mi, ke edukis mi vin, por mizeroj naskitan!
Ho, se vi povus ĉe ŝipoj sen larmoj kaj sen malĝojo
Sidi, ĉar estos nelonge vi, tute ne longe vivanta.
Nun ne longtempa kaj pli malfeliĉa ol ĉiuj vi estas
Per unu fojo. Ho, mi vin por malfeliĉo eknaskis.
Tion al tondronĵetanta Zeŭso, se volos li aŭdi,
Iras mi diri nun supren, sur multaneĝan Olimpon.
Vi do, sidante ĉe ŝipoj rapidaj, ne ĉesu koleri
La Aĥajidojn kaj tute detenu vin de la milito.
Zeŭso hieraŭ festeni al Etiopoj senpekaj,
Ĉe l’Okeano, foriris kaj kune kun li — la diaro,
Tamen la tagon dekduan revenos li hejmen, Olimpon.
Tiam eniros mi kupran domon de Zeŭso, mi liajn
Ekĉirkaŭprenos genuojn, mi lin inklinigi esperas.»
Tiel dirinte, foriris ŝi. Kaj li restigis koleron
En la koro pro sia ruĝovanga knabino,
Malgraŭ li forkondukita perforte. Sed Odiseo
En Ĥrizourbon alvenis kun hekatombo la sankta.
En la havenon profundan veninte, tuj ili formetis
Velojn kaj ilin kunligis en ŝipoj kaj al la mastejo
Maston altiris, rapide ĝin sur ŝnuregojn mallevis
Kaj en havenon enpelis per remiloj la ŝipon,
Tie ĉi ankron elĵetis kaj ligis al bordo ŝnuregojn.
Mem ili teron suriris kaj l’hekatombon kunprenis
Por dio Febo Apolo malproksimegenĵetanta,
Ankaŭ eliris Ĥrizido el ŝipo la martranaĝanta,
Ŝin al altaro kondukis nun Odiseo multsaĝa,
Kaj redoninte en brakojn de l’patro, li tiel eldiris:
«Ĥrizo, venigis min Agamemnono, la ĉefo de viroj,
Por la filinon redoni kaj hekatombon oferi
Al Apolo, ke por Aĥajidoj paciĝu la dio,
Kiu pezegajn mizerojn alsendis nun al Argoanoj.»
Tion li diris, ŝin donis en liajn manojn; la patro
Ĝoje ricevis la karan filinon. L’Aĥajoj al dio
La hekatombon majestan ordigis ĉirkaŭe l’altaro
Bonkonstruita, eklavis la manojn kaj prenis l’hordeon.
Ĥrizo do levis la manojn supren kaj laŭte ekpreĝis:
«Aŭdu, Arĝentopafarka, apogo de Ĥrizo kaj Kilo
Sankta, potence reĝanta la Tenedoson. Kiele
Vi jam antaŭe atentis mian petegon vokantan
Kaj min trankviligis, mizeriginte l’Aĥajojn,
Tiel same vi ree mian deziron plenumu
Kaj de Aĥajoj forigu la teruregajn mizerojn.»
Tiel li diris, preĝante, atentis lin Febo Apolo.
Sed post la preĝo disĵetis ili la sanktan hordeon,
Kolojn defleksis al bestoj, ekbuĉis kaj felojn deprenis
Kaj femurojn eltranĉis, ilin envolvis per graso
Duobligite, por pecoj da kruda viando kovrinte;
Ilin bruligis la pastro sur ŝtipoj kaj nigran vinon
Verŝis sur ili; lin knaboj kun kvindentiloj ĉirkaŭis.
Forbruliginte femurojn kaj l’ internaĵojn provinte,
Ili distranĉis la reston pece kaj metis sur stangojn,
Rostis ĝin pene kaj fine demetis ĝin. Post la laboro
Ili aranĝis festenon, kaj tiam la koroj iliaj
En tiu bonaranĝita festeno mankis nenion.
Post kvietigo de la malsato kaj de soifo
Knaboj plenigis ĝis randoj kalikojn per la trinkaĵo
Kaj, komencinte de dekstre, al ĉiuj pokalojn disdonis.
Daŭre la tago l’Aĥajoj per kantoj pacigis la dion,
Belan peanon kantadis la maljunuloj Aĥajoj,
Glorigadante Apolon, kaj ĝojis li en sia koro.
Kiam la suno subiris kaj mallumo fariĝis,
Ili ĉe la ŝnuregoj, tenintaj la ŝipon, ekdormis.
Sed kiam la rozafingra Eos’, el nebuloj naskita,
Levis sin, ili fornaĝis al vasta tendaro Aĥaja,
Venton favoran al ili donis Febo Apolo.
Ili starigis la maston, disstreĉis la velojn blankegajn,
Vento ekblovis en mezon de veloj, kaj ondo purpura
Ĉirkaŭ la kilo de l’ ŝipo naĝanta fortego ekbruis,
Kaj ĝi ekkuris sur ondoj, rapide la vojon farante.
Poste, veninte al vasta tendaro de la Aĥajidoj,
Ili eltiris la ŝipon nigretan sur bordon la sablan
Kaj, ĝin subapoginte alte per traboj longegaj,
Ili ne malrapidante disiris en tendojn kaj ŝipojn.
Li do koleris, sidante ĉe ŝipoj rapidenaĝantaj,
Li, Peleido kuraĝa, la dia piedorapida.
Li en konsilojn, virojn glorigadantajn, ne venis,
Nek en batalojn. Sed lian koron mordetis malĝojo
Pro la restiĝo senaga: soifis li bruon, batalon.
Jen apenaŭ dekdua matenĉielruĝo aperis,
Sur Olimpon revenis l’eternevivanta diaro.
Zeŭs antaŭiris. Tetido do ne forgesis la peton
De ŝia filo, ŝi iris el maro kaj levis sin kune
Kun frumatena nebulo ĉielon kaj altan Olimpon;
Tie ĉi trovis ŝi Zeŭson, aparte de dioj aliaj
Sur la supraĵo plej alta de multekapa Olimpo.
Ŝi alsidiĝis kaj ĉirkaŭprenis per mano maldekstra
Liajn genuojn, per dekstra lian mentonon ektuŝis,
Kaj potenculon Kronidon-Zeŭson ŝi ekpetegis:
«Ho, patro Zeŭso, se mi al vi inter diaro ekplaĉis
Iam per vorto aŭ faro, plenumu vi mian deziron:
Vi mian filon ekvenĝu, mortonton pli frue ol ĉiuj;
Agamemnono, la ĉefo de viroj, lin malhonoris,
De li preninte donacon kaj mem ĝin forekrabinte.
Sed vi lin venĝu, Antaŭpripensanta, ho, Zeŭso potenca!
Vi al Trojanoj donacu venkadon, ĝis Aĥajidoj
Mian filon honoros kaj rekompencos lin glore.»
Tiel ŝi diris. Al ŝi ne respondis la nubopelanto
Zeŭso kaj longe silentis. Tetido do forte alpremis
Sin al ĉirkaŭprenitaj genuoj kaj reekpetegis:
«Ne ŝanceliĝu: promesu kaj donu al mi la konsenton
Aŭ do — rifuzu (ne timas ja vi), ke tuj nun mi sciu,
Ĉu mi el ĉiuj estas plej malestimata diino.»
Al ŝi respondis indigne Zeŭso la nubkolektulo:
«Vere, malbona afero estos, se vi kontraŭ Hero
Igos min, kaj ŝi per vortoj insultaj min ekkolerigos;
Ŝi jam sen tio en rondo de ĉiuj dioj senmortaj
Kontraŭ mi ĉiam disputas, dirante — mi helpas Trojanojn.
Tamen vi nun forrapidu, ke Hero vin ne ekvidu.
Mi jam prizorgos, por vian deziron plenumi, kaj al vi
Mi la kapon balancos, por ke al mi vi konfidu:
Tio ĉi estas de miaj promesoj por ĉiuj senmortaj
Garantiaĵo sanktega, ĉar estas ne redonebla,
Ne refarebla la vorto, donita dum kapobalanco.»
Ĉe tiuj vortoj mallevis Zeŭso la brovojn mallumajn,
Kaj l’ ambroziaj buklharoj de l’ Potenculo subfalis
De la kapo senmorta, la vasta Olimpo ektremis.
Tiel konsiliĝinte, ili disiris nun. Ŝi do
Maron profundan rapidis de la brilega Olimpo.
Zeŭso eniris palacon sian, kaj ekleviĝinte
Iris la dioj renkonte al patro ilia, neniu
Kuraĝiĝis atendi lin: ĉiuj renkonte aliris.
La Olimpano sidiĝis sur trono sia. Sed Hero
Ne preterlasis, ke li konsiliĝis kun la filino
De maljunulo Nereo, l’arĝentapieda Tetido,
Kaj tiajn vortojn pikemajn al Zeŭso potenca eldiris:
«Kiu el dioj, vi ruza, al vi sian donis konsilon?
Ĉiam plaĉas al vi ricevadi sekretajn decidojn,
Dum mi malestas de vi, kaj neniam al mi vi diras
Vole eĉ unu vorton de tio, pri kio vi pensas.»
Al ŝi respondis la patro de la homaro kaj dioj:
«Hero, ne penu vi ĉiujn miajn pensojn sciiĝi,
Ĉar tio estas ne ebla por vi eĉ, por mia edzino.
Certe, neniu el dioj kaj homoj sciiĝos pri tio,
Antaŭ ol vi, kio estas por vi permesata sciiĝi;
Tamen do, kion mi volas aparte de dioj decidi,
Vi min ne devas demandi, vi min ne devas esplori.»
Hero la bovookula ree respondis al Zeŭso:
«Ho, kiajn vortojn eldiris vi, Kronido terura!
Mi ja neniam ĝis nun vin demandis aŭ esploradis,
Tute trankvile decidas vi ĉion, kion vi volas.
Sed mi nun timas en koro, ĉu vin ne ekkonvinkis
L’ido de griza Nereo, l’arĝentapieda Tetido:
Ĉe vi sidante, ŝi viajn ĉirkaŭprenadis genuojn.
Al ŝi vi eble promesis per kapobalanco Aĥilon
Ekglorigi kaj multajn Aĥajojn ekstermi ĉe l’ ŝipoj?»
Al ŝi respondis dirinte Zeŭso la nubkolektulo:
«Stranga, vi ĉiam suspektas, ne povas de vi mi kaŝiĝi,
Sed vi nenion atingos, nur malproksimiĝos de koro
Mia, kaj tio por vi estos ja pli terura ankoraŭ.
Se tio estos, fariĝos tio laŭ mia deziro,
Sidu do vi nun trankvile kaj miajn ordonojn obeu!
Ĉar malcerte tuta diaro Olimpa vin helpos,
Se kontraŭ vin nevenkeblajn miajn manojn mi uzos».
Tiel li diris, kaj Hero la bovookula ektimis,
Sidis silente, koleron en sian koron bridinte,
Kaj eksopiris la Uranidoj en Zeŭsa palaco.
Jen nun eldiris Hefesto, la glora artisto, favore
Pri sia kara patrino Hero, diino blankmana:
«Estos certege malbone kaj fine ne elsufereble,
Se vi tiel malice malpacos por la mortemaj
Kaj inter dioj vi semos ribelon. Ne ĝuos ja pli ni
Ĝojon festenan, se reĝos malpaco. Al mia patrino
Mi nun konsilas (kvankam ŝi mem havas multan prudenton)
Al kara patro obee submeti sin, por ke li ree
Ne ekkoleru, kaj pli ne konfuzi nin dume festeno.
Ĉar se li, la Olimpano tondronĵetanta, ekvolos,
Li nin deĵetos de tronoj; li estas pli forta ol ĉiuj.
Sed vi lin volu per vortoj delikataj moligi
Kaj refariĝos favora baldaŭ al ni l’Olimpano».
Tiel dirinte, leviĝis li kaj pokalon dufundan
Donis al sia patrino kara kaj diris la vortojn:
«Kara patrino, elportu malĝojon malgraŭe sufero,
Ke mi vin, ho, la plej kara, ne vidu per propraj okuloj
Baldaŭ batata; ĉar vana, kiel ajn volus mi, estos
Mia helpo, ĉar Zeŭson kontraŭi estas ne eble.
Ĉar jam antaŭe, kiam fojon mi volis vin helpi,
Kaptis li min ĉe l’ piedo, de sojlo la sankta min ĵetis.
Tutan la tagon mi flugis suben kaj dum sunsubiro
Mi sur Lemnoson surfalis, havante malmulte da vivo,
Sed la Sintoj ricevis la subenfalinton amike.»
Tiel eldiris li, kaj ekridetis Hero blankmana
Kaj ridetante ŝi prenis de sia filo pokalon.
Li do al ĉiuj ceteraj senmortaj, irante de dekstre,
Dolĉan nektaron enverŝis, el la kaliko ĉerpante,
Kaj inter dioj feliĉaj eksonis ridado senfina,
Kiam ili lin vidis kuradi kaj rekuradi.
Ĝis sunsubiro festenis ili dum tuta la tago,
Kaj nenio mankis al koroj dum festenado
Bonaranĝita: nek sonoj belegaj de liro Apola.
Nek l’ harmonia kantado de Muzoj, kantantaj alterne.
Sed kiam ekestingiĝis la lumo de l’ suno brilega,
Ĉiu el ili foriris dormi en sian loĝejon,
Kiun al ĉiu lamapieda artisto Hefesto
Ekkonstruis per sia multescianta prudento.
Zeŭso do tondronĵetanta iris al sia kuŝejo,
Kie li ofte kuŝadis sub ago de dormo la dolĉa.
Tien veninte, li dormis, kaj apud li — Hero orkrona.
ТЕЛЕГРАМКанал с обзорами, анонсами новинок и книжными подборками
Книжный Вестник
Бот для удобного поиска книг (если не нашлось на сайте)
Поиск книг
Свежие любовные романы в удобных форматах
Любовные романы
О психологии, саморазвитии и личностном росте
Саморазвитие
Детективы и триллеры, все новинки
Детективы
Фантастика и фэнтези, все новинки
Фантастика
Отборные классические книги
Классика
ВКОНТАКТЕБиблиотека с любовными романами, которая наверняка придётся по вкусу женской части аудитории
Любовные романы
Библиотека с фантастикой и фэнтези, а также смежных жанров
Фантастика
Самые популярные книги в формате фб2
Топ фб2
книги