Маладзік над стэпам

Вагон таварны дрогка тузае.

Гарыць, трапеча стэарын.

Там жарты заглушае музыка.

Тут многіх сон паспеў скарыць.

А вецер, дым над дахам сцелячы,

Праводзіць у далёкі шлях.

Ды нам на шчасце, з поўным,

Велічна

Дарогу Волга перайшла.

I зорным золатам размолатым

Шлях млечны неба запыліў.

Урал гасцінным рускім волатам

Ручнік чыгункі раскаціў.

Абапал — па дарожных правілах—

Слупы з падпорамі — ў струну,

Бы плечы два сябры падставілі,

Каб трэці мог далей зірнуць.

Нарэшце, вольны стэп...

Пякучае,

Тут сонца не шкадуе нас.

I ўжо гадзіннікі падкручваем

Спяшаецца цалінны час.

1957

З машын спадае хваляю тугой

Цалінная пшаніца.

Далонь падстаў — спячэ гарачынёй:

Тут сонца не скупіцца.

Прыгледзься, не пшаніца, а бурштын

Бяжыць, адшліфаваны.

Хоць наніжы яго ў каралі ты

Ды падаруй каханай.

1956

Б'е пярун прамой наводкай,

A маланкі неба крэсляць,

Як з Бюро надвор'я зводку

Аб бясхмар'і на ўвесь месяц.

Вось адна адной на спіны

Налягаюць грузна хмары,

Вось — прарвуцца,

вось — лавінай

Дождж нястрымны чохне зараз.

На таку усе — з запалам

Мы зграбаем зерне ў кучы.

Яшчэ й кроплі не упала,

A кашулі — хоць выкручвай.

Сыпнуў дождж.

Пайшоў старацца...

Ды ў буртах ляжыць пшаніца..

Каб за моладдзю угнацца,

Духу мала,

навальніца!

1956

Цыгаркі круцяць трактарысты.

Глядзіць на фары суслік слепа.

I маладзік, крамяны, чысты,

Растком прарэзаўся над стэпам.

А недзе там, на Беларусі,

Павіс над борам задумёным,

I за сялом ён чуе, мусіць,

Як пара шэпчацца пад клёнам.

Каб закаханых не бянтэжыць —

Хутчэй хаваецца за хмары.

А луг мурожны ў росах свежых,

I салаўі на ўсім абшары!

А недзе там, на Беларусі,

Глядзіць азёрам прама ў вочы.

Тут на адной назе, як бусел,

Стаіць пагрузчык i траскоча.

Ліецца шумная пшаніца,

Увішна шоргаюць лапаты.

На сон i лірыку забыцца

Нам сёння трэба — спраў багата.

Тут i яму не да забавы,

Дармо, што так высока ў небе,—

Маладзіку хапае справы:

Ен тут, як сонца, нам патрэбен.

Над стэпам маладзік бяссонны,

Над стэпам маладзак праменны.

Працуе ўпоплеч шчыра сёння

Ён з намі у начную змену.

1958

Спяшаюць гледачы у клуб —

Хто з зэдлікам, хто з табурэткай;

I вунь ужо хлапечы чуб

Заблытаўся з касой суседкі.

Сядзіць у бацькі на руках

Жыхар — карэнны ў гэтым етэпе.

I столькі радасці ў вачах,

Яму за ўсіх зручней i лепей.

Экран закрыў акно, адкуль

Вячэру толькі што давалі.

I нецярпіцца хлапчуку

Зірнуць на акіян у хвалях...

Гады прамчаць... I будзе дзень:

Тады ў тэатр — не ў клуб-сталоўку –

Ен на прэм'еру павядзе

Упершыню сваю сяброўку.

З ёй седзячы плячо ў плячо

Хлапчына, поўны захаплення

Убачыць гэтых гледачоў

Героямі

На новай сцэне...

1956

Не! Не ўсім надарылася шчасце

Есці боршч, прыгатаваны Насцяй.

Не ўявіць вам, што гэта за боршч!

Хай чатыры порцыі ты знішчыш —

Яшчэ ў місцы выскрабаеш днішча

I абавязкова просіш больш.

Ну, а каша! I нябеснай манне

Да яе далека ў параўнанне:

Гэткую варыць — паверце мне —

Можна толькі на зямлі цаліннай;

Растае у роце, як маліна

У маёй азёрнай старане.

Насціна фантазія без краю!

Хай i кухня, нібы піпка тая,

У якой муштук хтось адламаў;

A запаліш — дым, як з паравоза

(Бо гарыць салярка — не бяроза!),

Для кухаркі ж гэта ўсё — дарма!

Па-над кухняй Насці адвячоркам,

Бы драбкі крыштальнай солі, зоркі.

Мала солі—знічка упадзе.

У кацёл сам просіцца з нябёсаў,

Быццам часнаку зубок, курносы

Маладзік.

А папрацуеш дзень

На таку з лапатай,

За штурвалам —

Будзе апетыт твой небывалым.

Чай з дымком — паболей цукру сып!

Хай меню парой кансерватыўна,

За сталом працуем так актыўна,

Аж ідуць упрысядкі насы!

Хто ні разу ў Насці не абедаў,

Той сапраўднай стравы i не ведаў!

1956

Стэпавы учотчык — перакаці-поле.

I прыпомніць нельга, ад пары якой

Бесклапотна скачаш па такім раздоллі

З быльняговай лёгкай са сваёй казой.

Скачаш бесклапотна... Вымяраеш далі,

Што спрадвеку смягл'і без дажджоў i рос,

Дзе на сонцы косы кавылі часалі,

Дзе суркі i тыя пракліналі лёс.

Далі, над якімі казачнаю зданню

Цяжка падымаўся стэпавы арол,

Каб палюбавацца на свае ўладанні,

Што бязмежнай пусткай леглі навакол.

Перакаці-поле! Ужо не тыя далі.

Досыць быць без працы! — Замярай хутчэй,

Колькі мы аблогі ў стэпу адабралі,

Колькі засталося адабраць яшчэ?

1957

«Амурскія хвалі», «Дунайскія хвалі»,

Чые толькі сэрцы вы не падмывалі?!

Па стэпе казахскім, пад небам без хмараў

Ізноў разліліся вы, поўныя чараў.

Ну дзе тут уседзіш? І як тут устоіш?

Забудзеш пра стому, забудзеш пра тое,

Што прыдзецца спаць тры гадзіны, не болей,

I што асцюкі за кашуляй сваволяць.

А вальсам на змену — тут полька да ўпаду,

Факстрот да пракруту падэшваў— аж градам

У шчырых танцораў пот коціцца з твараў,

З зямлі толькі пыл узнімаецца хмарай.

Хлапец-кіяўлянін з дзяўчынай-мінчанкай

Гатоў так кружыцца да самага ранку.

Аж зоркі у круг захацелі, спяшаюць,

Ды ад нецярпення ў дарозе згараюць...

«Амурскія хвалі», «Дунайскія хвалі»,

Чые толькі сэрцы вы не падмывалі?!

1956

Палатка, як шацёр былінны.

Ca скрынак зроблен стол адзін.

Спраўляем мы на лад цалінны

Адразу восем імянін.

Аж дваццаць год! A нібы ўчора

У калысках кіяўлян, мінчан

Заплакалі вясёлым хорам

Васьмёра юных грамадзян.

I брыгадзір наш весяліцца —

Падносіць ад імя усіх

Паўмісак залатой пшаніцы

Для юбіляраў дарагіх.

На пажаданні не скупіцца —

Гадоў жадае столькі ім,

Як у паўміску той пшаніцы,

I нават — колькі ў стэпе ўсім.

A ў хуткім часе, каб не меней,

A роўна столькі, як зярнят

(Што месцяцца ў ягонай жмені),

Было чарнявых немаўлят!..

На золку заўтра зноў павінны

На працу выйсці як адзін.

А сёння ў нас — на лад цалінны

Адразу восем імянін...

1957

Па брызенту лапоча-трашчыць

Дождж апрыклай назолай.

Так i хоча да ніткі змачыць.

Ноч ды стэп навакола,

...Дождж трашчыць.

Прыгадаў я цябе,

Лес далёкага краю,

Дзе, як быццам маршчынку на лбе,

Сцежку кожную знаю.

...Казку мы на начлезе гурбой

Слухаем з захапленнем,

I трашчыць кулямётнай чаргой

На кастры сыраваты яленец.

Дождж...

А мне перапёлка крычыць,

Луг дыміцца на досвітку роены,

Песня роднага краю гучыць:

— Ой, бярозы ды сосны!..

1956

Бурты кладуцца, як барханы.

Лапатам не даём астыць.

Ды што за шум?..

Прыйшлі лісты,

Лісты ад родных, ад каханых.

I мне ж тут нешта быць павінна...

Матулін почырк пазнаю.

I піша пра бяду сваю,

Пра радасць i пра ўсе навіны:

«Сусед наш справіў наваселле.

Ну a ў бары па верасу

Грыбоў — хоць закладай касу,

I ўжо арэхі палыселі...

Вуголле з печы ўранні скача.

Кот мыцца на акне пачне,—

I верыцца, што ты ка мне

Паспееш на пірог гарачы».

Я сёмы раз, забыўшы стому,

Чытаю гэты ліст,

нібы

Я на Ушаччыне пабыў,

Пагутарыў з усімі дома...

I зноўку зерне з-пад лапаты

Уверх ляціць ва ўсе бакі

I падае. (А так шпакі

На луг садзяцца там, за хатай...)

1957

Павекі ўжо заплюшчылі лілеі,

Спяць, ліст-далонь падклаўшы пад шчаку

Табол парушыць ix спакой не смее —

Стамлёна расцягнуўся на пяску.

I вецер так залётаўся, што, ўрэшце,

Тут падрамаць у чараты прылёг...

— Ой, гусі воду скалацілі ў рэчцы...—

Дзявочы голас чуецца здалёк.

На беразе засмяглым бестурботна

Аб нечым ціха шэпчуць кавылі.

Глыбей залезлі ў залатыя соты,

Як чорныя, калматыя чмялі,

Сланечнікавы семкі;

I чакаеш,

Што зараз рантам загудуць яны

Суладна з песняй трактароў, якая

Ca стэпу гоніць векавыя сны.

1956

I венікамі з лозаў ніцых

Брыгадны ток падмецеиы.

I з красак стэпавых, пшаніцы

Вянкі рупліва сплецены,

Каля палаткі тэрмінсва

Сабраліся цаліннікі.

Сам брыгадзір пачаў прамову

Падвесці трэба вынікі.

Прэзідыум тут не абраны,

Паперамі не шастаюць.

Кудлаціць вецер апантаны

Хлапцам чубы віхрастыя.

I асвятляе мітынг гэты

Камбайн сваімі фарамі.

Ды вось i ўсе вянкі надзеты

І воплескі раздараны.

He ўсе з вянкамі — ды нічога

(Сплялі ix малавата мы).

Уперадзе ўраджаяў многа

I цаліны няўзнятае.

1957