Сад Замкнёных Гор

ІІІ

Калідор.

Простакутная кішка!

І людзі, жыхары яе — душы ў іх вузкія, сьлізкія і роўныя, быццам плоскія глісты.

Бэтонная шэрань на скуры, такі ж самы бэтонна-непрабівальны выраз твару. І размаўлялі, здавалася, не з дапамогай зьвязак, а — схаванай у горле жалезнай арматурай. Ж-жжжж-вібра-цыя!

Нарэшце я зь сельскай мясцовасьці трапіў у горад.

Перад адкрытай Брамай мяне з ног да галявы асьвятліў аранжавы прамень.

— Небясьпечных захворваньняў няма, грошай няма, можа працаваць, — пачулася дзесьці ў сьцяне.

Потым пачуўся працяжны позех.

Я бесьперашкодна прайшоў у горад. Места было тыповае, як раз такое, пра якое я чуў — чатыры тунэлі па прастакутным пэрымэтры, два асобныя, шырэйшыя, — пэрпэндыкулярна перакрыжоўваліся ў прасторным квадратным памяшканьні — гэты была галоўная кірмашовая плошча.

Мае ўласныя біярытмы патрабавалі сну. А страўнік ежы.

Я падышоў да лаўкі.

Лысы дзядок з даўно няголенымі шчакамі і вузкім хітрым позіркам гандляваў землянымі арэхамі, вырашчанымі ў выбаінах бэтон, ці плястыкавых нішах.

— Можаце прадаць жменю?

— Тры рутобы.

— Што?

— Грошы.

Я ведаў, што ў гарадах ежу даюць за нейкія круглякі, але ніколі ня бачыў іх. Там, дзе я жыў, усё было агульным, а гандлявалі толькі за гадзіны працы.

— Праца.

Па маёй гаворцы, якая вымовай адрозьнівалася ад іхняй, ён зразумеў, адкуль я.

— Добра, — сказаў ён. — Праца. Пойдзеш на той край плошчы, убачыш чорную бабу, якая таксама гандлюе арэхамі. Перакулі яе кашы… патапчы. Я табе дам жменю.

— Вы нясеце адказнасьць за тое што я зраблю.

— Так, так, вядома… — ён нахіліўся да мяне і зашаптаў: — Яна вядзьмарка. Яе арэхі замоўленыя. У людзей ад іх пухнуць жываты. Але ўсё роўна купляюць у яе!

Я пабег, куды паказваў дзядок, хутка адшукаў старую гандлярку, незважаючы на лямант, раскідаў яе тавар, патаптаў, пайшоў за платай. Але празь дзесяць крокаў капронавае ласо здушыла мне горла.

— Гэта ён! — вішчала чорная баба.

Два бамбізы ў карычневых каптурах зьвязалі мяне і прывалаклі ў простакутны пакой.

Там на алюміневым, абцягнутым матэрыяй крэсьле сядзеў худы, як бамбук, дзядзька і паліў сьмярдзючую люльку.

— Што здарылася, — спытаў ён, з асалодай наліваючыся пачуцьцём улады.

— А-ааа! Паночку! Ратуй! Дапамажы! А-аа! Гэты мярзотнік усе мае арэхі, усю маю бульбу, гуркі, мой тавар сапсаваў…

— Яна мела толькі арэхі… І гэта ня я рабіў. Я прадаў сваю працу, — з гонарам сказаў я.

— Ты зь нізу?

— Так.

— Як клічуць?

— Даль… Даляшорзах Ін-Йорм.

– І каму ты прадаўся?

— Я шчыра прадаў сваю працу старому чалавеку, які таксама гандлюе арэхамі.

Худы кіўнуў бамбізам. Яны паставілі мяне ў кут і борзда выбеглі за дзьверы.

— Ты не ў сябе дома, у нас за вашыя звычкі забіваюць, — худы праз карычневыя, як яго каптур, зубы выціснуў хмару чорнага смуроду. Кручкаваты погляд, здавалася, драпаў маю шыю.

Праз пэўны час бамбізы зьявіліся зноў.

— На рынку такімі арэхамі гандлююць яшчэ адна старая і малы хлапец. Ніхто зь іх пра дзядка ня чуў… Ён хлусіць.

— Не, гэта ідыёт з самага нізу, ён хлусіць ня ўмее. А вы, спадарыня, — зьвярнуўся да чорнай бабы, — ідзеце дамоў ці гандлюйце, чым засталося. Калі знойдзем таго дзядка, дык ён вам заплаціць. А ідыёта за тое, што ён ідыёт, мы ўстырнем.

Чорная баба ўся ў сьлязах, праклінаючы мяне, выйшла з пакою.

Я не разумеў, чаму яна на мяне ўзьелася, вінаваты быў дзядок, а ня я… Я ж быў толькі яго існтрумэнтам? Рыдлёўку ж ня судзяць, калі ёю ўдарылі чалавека! Калі маральныя перакананьні яе народа дазваляюць заказваць такую працу, якую прапанаваў мне дзядок, то значыцца я паступаў правільна.

Аднак худы ня стаў мяне слухаць, два бамбізы адвалаклі мяне ў глухую кельлю.

Там мне прынесьлі падобную да плястыкавага пюрэ, кашу. Трэба сказаць, што яна насамрэч была даволі пажыўнай.

— Паеш, каб каленкі не падкасіліся, — зарагаталі бамбізы.

Мне разьвязалі лішнія вяроўкі — пакінулі толькі на руках. Замкнулі жалезныя дзьверы.

Нарэшце я мог нядрэнна выспацца.