Тамбурны маскіт

5 НА ШПАЛЕРАХ ПТУШКІ

На дошках сусвету я напісаў залатымі літарамі: «Шханава — ты мая шахта!» I гэтыя словы замацавалі ў маёй душы вялікую жарсць. Праз усё жыццё я пранясу гэтае заклінанне.

Напэўна, у чэраве маткі я ўжо прадчуваў не толькі сваё нараджэнне, але і сваё каханне. Паводле аповедаў роднай бабулі, мая неардынарнасць праяўлялася ўжо ў маленстве. Так, я любіў лупцаваць дзяўчатак кулаком, кнігай або гумовым кракадзілам. Магчыма, у тыя часы і пачаліся пошукі Шханавай.

Аднойчы ў халодны зімовы вечар 1996 года, гартаючы адзін графаманскі часопіс, я наткнуўся на фота... Пачаў-пачаў прыглядацца. Прыгледзеўся. Шханава! Сонца! Мая паэзія! Мая муза! Мая рыбная луза! Гэта быў лёс. Так у той вечар я ўпершыню пабачыў Ганку. У рэдакцыі часопіса я дамогся атрымаць яе нумар тэлефона. I пазваніў. «Алё», — сказалі мне. I скрозь рып электрапілы, электрадрэлі я пачуў дзурчэнне мёду!.. «Не алё, — сказаў я, — а рыхтуй мне мясное філе, бо праз трыццаць хвілінаў я буду ў цябе дома. Гэта значыць, што на гаспадара прыйшла мода. Шлак машынамі будзем адгружаць. Не чакай ружы».

Аднойчы на Дзень Святога Валянціна я прыйшоў да Шханавай а 8-й раніцы з падарункамі. Я купіў тры кілаграмы аранжыкаў і паклаў іх у размаляванае вершамі вядро. Акрамя гэтага я купіў набор нажоў і на іх нагах напісаў верш «Легедà пра медузабо». I да ўсяго гэтага падарункавага набору я прыклаў жоўтыя кветкі — на развітанне.

Праз 78 гадоў на Дзень Святога Валянціна я падару Шханавай сякеру і кавун памерам з чалавечую галаву. Хочацца, каб спадарыня Шханава стала Шахеразадай з халвы. Выла піларама хіты. Ідуць хіпі!

Я на боты апранаў камяні. Я рабіў раны на канторах. Я кіраваў кантонам. Кант чытаў трактат народу. У 1999 годзе ў Менскім Палацы мастацтваў нарадзілася выстава «Сhron-А-Тор". Я выставіў некалькі прасторавых карцін з серыі «Інфузорыі». У буклеце быў змешчаны тэкст пра мае творы. На творчай шашы ўзнікалі макаронныя заторы.

Аб'ёмныя карціны з серыі «Інфузорыі» даюць магчымасць у поўнай меры наблізіцца гледачу да ідэй аўтара. Гэтаму спрыяюць незвычайныя сродкі для прагляду твораў. Фактычна адбываецца падарожжа ў цудоўны свет аднаклетачных арганізмаў. Дзеля ажыццяўлення грандыёзнага праекта спатрэбіліся кірзавыя боты, красоўкі, пантофлі, тупачкі... Спецыяльныя вентыляцыйныя дзірачкі ў абутку набліжаюць скуру аматара прыгожага да прыгожага. Праўда, ёсць варыянты шпацыраванкі басанож, але ў некаторых выпадках гэтае выключаецца, бо знікаюць пачуцці, звязаныя з абхопам ступні разнаскурым матэрыялам. Яшчэ адным сродкам набліжэння наведніка да ідэяў аўтара служаць спецыяльныя напоі. Кожны твор мае свае асаблівасці смаку: так, да прыкладу, шкло асацыятыўна спалучаецца з самагонкай, зброя — з атрутай і г. д.

Карціны з серыі «Інфузорыі» унікальныя сваёй мутацыйнасцю. Пры кожным судакрананні з наведнікам яны набываюць новыя фантастычныя рысы, што з'яўляецца працягам дыялогу з аўтарам. Практычна любы глядач падключаны да творчага працэсу. Трансфармацыя ў прасторы часу сцвярджае ісціну навізны ў кожным шэдэўры. Падобныя «Інфузорыі» застануцца актуальнымі для чалавецтва, пакуль яно існуе.

Адбойным малатком зраблю табе трэцяе вока, дарагая. Яно будзе свяціцца і блішчэць дыяментам. Сакавік прыйдзе ў нашу кватэру.

Мы памерлі 19 кастрычніка. На гарнітурах рыпелі значкі. 3 неба падалі жоўтыя атручаныя кветкі. На зубах мармыталі гаркавыя квіткі. На плошчы Незалежнасці злавілі кішэнніка. На ягонай шыі сядзеў плюшавы мішка. Кішэнніку запхнулі ў рот сасновую шышку. Паэты весела пілі ў скверыку з кілішкаў. Таннае віно гудзела ў кішках. А бамжы саграваліся гарэлкай. Бомбы падалі ў страўнік, як на роліках.

Перад смерцю мы выключылі семафоры і запалілі парафінавыя свечкі. Гэта было пахавальнае веча. Моўчкі паклалі ў вёдры салату «Масэдуан» і налілі ў вазоны Еўрапейскага чырвонага. Краявід быў нервовы. Прыйшоў трунар і пачаў апісваць рэчы. Чыстая вінная рака каровай рыкала. А трунар увесь час грукаў вялікай пячаткай і злосна ўсміхаўся. Сапраўднае хамло. Трактарыст маўзалейны. Было халодна, і таму я вырашыў распаліць невялікае вогнішча. Лікі знішчаюцца імгненна. Я сабраў свае вершы і падпаліў іх. Зрэдку паліваў іх бензінам. Чамусьці лепш за ўсё гарэлі тыя, што прысвячаліся ёй... Бо пісаў іх не на фользе — на паперы. Папера скручвалася ў трубачкі, чырванела, цямнела і рассыпалася... Быццам краявіды набягалі праз падзорныя трубы. Быццам туман набягаў разам з лесарубамі. Радкі, словы штосьці мармыталі і з глухім грукатам знікалі ў пустэчы... Я адкруткай дабіваў адных, другіх на катаргу выпраўляў.

26 кастрычніка

Чую, як гучыць твой голас. Магу раскласці яго на гукі, але не раблю гэтага. Усе мае кракадзілы — усе мае сябры-драпежнікі — разбегліся па кватэрах суседзяў. Зніклі невядома куды мой партрэт і скіпетр. Кожную раніцу я прачынаюся ад твайго голасу, раблю табе каву і не знаходжу цябе. Вось каля канапы ўжо шэсць кубкаў, шэсць цёмных люстэркаў.

***

Я гляджу на тыя два каменьчыкі, што ты мне прывезла з Грэцыі. Супакойваюся грэцкімі арэхамі. Каменьчыкі — гэта слёзы мора. Я брусую аб іх лязо самурая. А каменьчык з дзірачкай махае мне ручкай. Ха-ха. Зараз я рачкоў аб цябе буду расколваць. Ты не рыбінка - ты марская фінка. Я трымаю гэтыя каменьчыкі ў руках. Каханне выменьваю. Халву завальваю.

Некалі да гэтых каменьчыкаў дакраналася і ты. Магчыма, ты падарыла ім некалькі сваіх сінякоў і пацалункаў. Ды я лункі выбіваю на валунах. У шклянкі складаю твае жалезныя ўздыхі. Слухаю подых марскога паветра. На самаварах — лікі. Лічбы перакочваюцца як фурункулы-фігі.

кастрычніка

Ведаеш, Мікалай Гумілёў падчас вандроўкі па Абісініі аднойчы вельмі напужаў сваіх спадарожнікаў. Бо ходнікі кракадзілавыя вынаходзіў. Ход гадзіннікаў спыняў. Допыт гадаў праводзіў. Мілыя былі відарысы. Падарункі рыссю перапаўзалі. Па залах. Па лазах. Нейкія крычалі хазары.

Калі Гумілёў перапраўляўся праз раку ў падвешаным на канаце кошыку, ён пачаў калыхаць кошык над вадой. Шыкаваў вайсковец малады. А ўнізе было шмат кракадзілаў. Лыпала неба вачыма. Зубатыя шэльмы валтузіліся пад кошыкам раз'юшаным натоўпам. Ноты вывучалі. Чай каштавалі. Пазяхалі і выстуквалі зяпамі нешта шаманскае. Потым спадарожнікі пілі шампанскае. У піялах сядзела сонца каштанавае.

кастрычніка

У цемры грукочуць цягнікі. Рым вандроўны. Сумнае стварэнне. Варэнне з алеем паглынаюць суслікі. У адным з купэ засталося маё каханне. Ласі.

***

Ты здзекуешся. Шыпіш гадзюкай. Ты гэта добра ўмееш рабіць. Па панядзелках посуд б'еш. Нават цяпер нешта задумала — зноў знікла. Я выпускаю іклы. Тваё маўчанне мяне пужае. Толькі ў балоце жабы крумкаюць. У гэтыя хвіліны я гатовы поўзаць па сценах і крычаць на ўсю вуліцу пра сваё няшчасце. У цеплатрасу запіхваю пакеты з цукрам. Зрэдку мне падаецца, што паміж маім каханнем і нянавісцю ўжо няма мяжы. Ханы ўжо нябожчыкі. Змыла хваляй панкаўскіх вожыкаў. Я — Жыгала, у руках — вялікае душманскае джала. Зараз буду ўсіх рэзаць кінжалам.

29 кастрычніка

Я пачынаю ненавідзець гадзіннікі. Гады разынкавыя. Яны бадзяюцца вакол мяне, як нейкія хатнія злодзеі. Радыеактыўнае трымаюць валлё. Шчоўкаюць стрэлкамі, выпучваюць лічбы, ашчыляюцца. Зуб чысцяць. Узнікае жаданне ўзяць кулямёт і расстраляць гэтыя вымяральнікі часу. Сучасныя амаральнікі. Трэба плаціць падаткі кулямі. Дакуль моцы хопіць. Трэба біць гопнікаў. Я стаміўся чакаць — не магу і не хачу думаць пра гадзіны, хвіліны, секунды... Буду секчы. Буду праводзіць экзекуцыю.

***

Сябры па Бум-Бам-Ліце мяне выратоўваюць. Запіхваюць мне ў рот варэнне. Закідваюць мне ў страўнік дубовае карэнне. Яны даюць мне сухарыкі і згушчанае малако. А пасля лакіруюць маю галаву. На рукі накладваюць гарачую лаву. I я крычу, што чую свой апошні самурайскі вал. Бо смярдзіць ён ванілінам. Калі я здыхаю, мяне кладуць на насілкі і носяць уздоўж вуліцы Залатая Горка. Я сілкуюся ў апошні раз... Горка таюць на зубах цукеркі Рака нясе кедры.

7 лістапада

Сёмага лістапада пад паяданне сёмгі нарадзілася ты. Ты — сука не сібірская. Ты — сука не аўстралійская. Ты — сука не азербайджанская. Ты — сука не афрыканская. Ты — сука не гандураская. Ты — сука аблачынная. Ты — сука сацыялістычная. I не трэба ўзгадваць Жанну д'Арк. Я ведаю, што нявыхаваны. Здагадваюся, што параноік. Але на тваіх пазногцях інфантыльны гной. Чуеш, як Гоя Фейхтвангер мяне вітае? Гэта таямніца фомкавая. Я твой апошні факір. Я буду калоць рапірай. А потым зробім у Парыжы пір.

Памятаеш тры радкі, што я напісаў у 1996 годзе:

Знайшоў. Цяпер, як шаман, бадзяюся з бубнам па Менску і гучна грукаю. Злобна весялюся і сумую. Мус з бадуна п'ю.

***

На плячы свеціцца зорка. А праз фортку шлангі цягнуцца да норкі. I людзі п'юць чырвоны ліманад. На машынах вязуць дынаміт. Вароны лётаюць шампанскімі коркамі. Я чытаю ліст сябра з Комі. Я калыхаюся, як прафесійны шкіпер. Капялюх пернікавы нацягваю на вушы. Нехта крычыць: «Шухер!» Халодныя промні падаюць на зямлю кроплямі. Мікробы танчаць з лямантам мамантамі. Я ўзгадваю маці.

Па вулках носіцца песня бубна. Каханне бурбуліцца. Гэта я расшаманіўся! Заплюшчвайце вочы! Заціскайце вушы! Я пад вокнамі каханай пратанчу рытуальны танец!

***

Недзе ля вогнішча ты смяешся і жартуеш. Як кажуць, мяне няма. Я б навёў манеры. Рыпелі б нервы. Усе плавалі б на пірогах. А так невядомыя мне папуасы ходзяць вакол цябе і складаюць ля тваіх ног падарункі. Трэба ім павыдзерці рукі. Так некалі сказаў хан Пашкевіч. Я яму падару ката Пашку. Будуць яны есці кашку. А ты, гадзіна, адпачывай пакуль. Я рыхтую для цябе залатыя кулі. Буду страляць з гранатамётнага лука.

8 лістапада

«Усе мужчыны — гады», — гэтыя словы расплыліся па маім пакоі, як атрута з марэлевым смакам, як грузінская гарбата з лімоннікам, як пах наркатычнай цыгарэты. Цяпер жыву гадам і ўзгадваю, што і ты нарадзілася ў год Змяі.

Алілуя! Снарады ў маёй валізе зілавыя. Будуць яны выць, як мілыя тонныя пчолы. Я радасна жвакаю дыню. Будзе над горадам вялікі дым. Вырадкам будзе адзін альпійскі дом. Я хлопец модны. Потым схаваюся на афрыканскае дно. Буду пісаць оды.

9 лістапада

Ты аддаляешся. Ша! Я гэта адчуваю. Па артэрыях чўхаюцца чукчы. Узнікае жаданне распілаваць сябе на дзве паловы, выцягнуць вар'яцкае сэрца і аддаць яго сабакам. Я — нябожчык. Я — мёртвы паэт. Я ляжу ў труне і спяваю песні маторам. Пад маім галаўным уборам гудзе бор. Я выцягваю з робы свечы. Я падару сусвету фарных матылькоў. Але чаму так марудна ператраўліваецца яд? Выдры ў вачах - як групавы палавы акт. Не — не буду рабіць тэрактаў. Дайце напісаць апошні тэкст. Гэта будзе мой апошні тэст. Апошні тост. За смерць!

***

Ніколі не вер маім слязам. Замкі на залах. Я злосны, калі іду па холе. Я злосны, калі мне холадна. Я злосны, калі мне голадна. Слёзы — гэта сонечныя блісы, што асвятляюць мой твар. Гэта — салёная вада, якая выліваецца з мёртвых азёраў. Гэта — смех з цябе. Я — каўбой. Гэта — тамагаўк над шханавай ракой.

Хо Шы Мін мяне блаславіў. Я міны кладу на шашу. Шолах лёду на далонях. Кладзіся. Я іду.

***

Словы, думкі, вершы — гэта мае прывіды. Я стаю з віламі. Я раскладваю іх. Перад гэтым адпілоўваю ім галовы. Гарачы свінец заліваю ў рот. У перапынках адпачываю і жвакаю торт. Я запіхваю трупы ў ложак, хаваю ў валізы і кнігі. Размалёўваю свой пакой тваімі вобразамі. У язвах ёсць свая прыгажосць. Жорсткая ноч. Узгадваю гарачыя вусны, цёплае лета і чырвонае віно. Так хочацца апрануць дыктатарскае паліто. Перад вачыма літыя прынтэры. Я рарытэтны дыктар.

10 лістапада

Я раптам захацеў пісаць аб прыгожым вершамі, казкамі і кветкамі. Ша! Але гэтае прыгожае я запхаю ў рагожу. Рагатаць буду. Скуру буду здымаць. Будца будзе мне дапамагаць. Сонца апусціцца на мае далоні, і я панясу яго, як ліхтар. Яно апынецца ў пляшцы ліхой. Блыхой. Бляха будзе блішчэць, як гной. I не дзіўна, што ля нашага дома з'явіліся кіпарысы і пальмы... Іх высадзілі тубыльцы. Я буду глытаць фінікавыя пальцы. Цеплыня ляснецца.

Але ты знікла...

***

Я паднясу да тваіх вуснаў крывавыя вішні. Будуць падаць шыны. Ты — сатканая з вятроў і кветкавых пялёсткаў - падары толькі ўсмешку, позірк і цень. Але будуць падаць шыны. I шыны, шыны, шыны. Нашы, нашы, нашы.

***

Дыназаўраў прымі на палянцы. У фляжцы сядзяць атручаныя плямы падбароддзя. Гэта Радзімаю. Але Наталі мяне гукам гэтага дня. Заслані мае вочы вуснамі сваёй яшчаркі. Згубі тут на некалькі гадзін усе рэаліі, траекторыі і вектары. Каб свяціла нервовая зялёная свечка. Каб мароз перапаўзаў з кончыкаў пальцаў на падлогу, а столь асвятлялася нашым скрыжаваным ценем. Тут жывуць сінія птушкі, што спяваюць пра далёкую выспу, вясёлыя марскія хвалі і пухкія аблачынкі.

Падары адпачынак. Качан капусты будзе свідраваць спадар Пушкін.

* * *

Сёння дрэвы цёмныя і абвугленыя. Па парку гуляюць нашы цені. Я вуглем кідаю ў помнік. Навошта абражаю гэты каменны комін? Памінкі зробяць без мяне міністэрскага. У мяне ёсць партфель імперскі. Я зноў паглынаю пернікі. Цень мая накшталт фанатычнага верніка. Сёння можа быць вербны дзень? У куце парка карпы рабамі калоцяцца. Пайду ў галошах да сусветнага калодзежа.

13 лістапада

Вясной, калі ўсё агаляецца да непрыстойнасці, ты прачнешся. Але я ўжо знікну ў цемрачы. Я буду на выспе вешацца. Над маёй галавой будуць лётаць светлякі. Глухім голасам я буду чытаць салёныя вершы. Табе не дапаможа крык, здзекі і праклёны. На дамах будзе ляжаць туман.

15 лістапада

Чорная раса падае на маю галаву. За ржавымі кратамі свеціцца цьмяны ліхтар. На каменных лаўках сядзяць манекены. Наводзяць манікюр. Вятры ахінаюць мае вочы. Я поўзаю змяюкай. Па маім целе прабягаюць бліскавіцы — я паціху ператвараюся ў дзіўнага звера — чалавека-зебру. Як хочацца разбіць аб галаву начальніка бра. Ён брат казла. Сволач. Валачыце, валы, для мяне лесвіцу свабоды. I дайце бітон вады. Сволачы, дайце вады!

17 лістапада

Мая паэзія ператварылася ў шчотку, якой абціраюць шэрыя сцены камеры.

19 лістапада

За шыбамі падае белы снег — дробны, блішчасты, сумны. Паляўнічы страляе пошчакам. Дробатам накатваюцца вобразы мёртвых ваўкоў. У вантробах каня знік твой голас. Ён паляцеў, як гулкі аэраплан на поўнач да хваста. Бо, магчыма, там схавана твая снежная карона. Маё сэрца спрэс пакрылася каростай. Цяпер яно не пульсуе, а толькі рыпіць, як той аэраплан. Абавязкова зрабі каня план. Бо там невядомыя землі.

21 лістапада

Хачу, каб ты дакранулася да мяне сваімі вуснамі. Адрошчвай, дарэчы, вусы. Тады пацалунак будзе больш моцны. Ён будзе накшталт укусу. Выпалі на мне таўро «ты мой». А я адкажу кулаком. Ён будзе кувалдай-кухталём. Тады па небе прабягуць залатыя блісы. А на снезе з'явяцца жоўтыя ружы. Гэткае простае

жаданне. Нават жаба пад душам душыцца.

***

Ты зусім не ведаеш Зміцера Вішнёва. Калісьці яго абварылі смалой і білі нагамі. На рукі наклалі металічныя клемы. У вочы кінулі солі і налілі гарчычнага соусу. У страўнік закінулі два літры мыш'яку. Цяпер ён ляжыць на карнізе дзевяціпавярховіка і мар- мыча нешта пра каханне і Ганку. Такі вось сюжэт. I не трэба чытаць Фета!

22 лістапада

Скумбрыяй валэндаюся. Пускаю бурбалкі маслістыя. Шпількай тыркаю дзверы дубовыя. Уваходжу ў камеры сінія. Ем кашу серную з катлетай тубыльскай. Лыжкай-яйкам пілую сцены пеністыя. Закручваюся ў футра фінскае. Чытаю «Эка марыхуана» і

«Пацука Мама на Ганак шама». Я шаман!

***

У кожным маім свалачным радку ёсць схаваная чароўнасць. Унутры маёй акулы ляжаць катвіга і бурштынавыя бусы.

***

У гуках новага дня зноў з'явішся ты. На шпалерах узнікнуць вялікія птушкі Фазаны. На агромністым кухонным стале я раскладу абрус з краявідамі Афрыкі. Тут я пастаўлю кактус.

1997, Менск