Таямніцы полацкай гісторыі

1

Старажытная абсерваторыя (XIX ст. да н. э.) у Англіі. Сто валуноў, з якіх складаецца гэты мегалітычны помнік, зарыентаваныя на кропку, дзе 21 чэрвеня, у дзень летняга сонцастаяння, з’яўляецца сонца.

2

Урыўкі са «Слова» падаюцца ў перакладзе Рыгора Барадуліна.

3

Тут і далей урыўкі з «Жыція святой Еўфрасінні Полацкай» падаюцца ў перакладзе Аляксея Мельнікава.

4

Закамара — паўкруглае ці кілепадобнае завяршэнне часткі сцяны будынка, якое адпавядае форме ўнутранага скляпення.

Какошнік — несапраўдная закамара, што мае дэкаратыўнае прызначэнне.

5

Паводле новага стылю дзень памяці святой Еўфрасінні Полацкай святкуецца 5 чэрвеня.

6

Такую, на першы погляд, завышаную лічбу А. Міцкевіч называе зыходзячы з этнаграфічных межаў Беларусі, якія абдымалі амаль усю Смаленшчыну, Віленшчыну, Дзвіншчыну (землі, прылеглыя да сучаснага Даўгаўпілса), усходнюю частку Беласточчыны, некаторыя раёны цяперашніх Пскоўскай, Бранскай і Чарнігаўскай абласцей. Паглядзіце змешчаныя ў дасавецкіх выданнях карты, пачытайце дадзеныя ўсерасійскага перапісу насельніцтва 1897 года.

7

«Битва шла за Московское княжество, которое захватил Альгерд (в 1373 году (за 7 лет до битвы)). Именно поэтому в ней участвовали литовские князья Андрей и Дмитрий Альгердовичи, а на помощь им шел еще и Ягайло. Но узнав о том, что его братья разгромили Мамая, он повернул назад.»

В. Деружинский «Тайны Беларуской истории». Глава 14. Литва и Куликовская битва. ― Polochanin72.

8

Сажань роўны тром аршынам, або 2,134 м.

9

Назва паходзідь ад пабудаванай тут у старажытнасці царквы ў гонар святых Іаакіма і Ганны (Якіманія — Екімань — Экімань).

10

Звесткі пра гэтыя вёскі ўзятыя пераважна са складзенага палачанінам, выкладчыкам Магілёўскага дзяржаўнага універсітэта Ігарам Шарухам «Геаграфічна-статыстычнага слоўніка Полаччыны», які яшчэ чакае свайго выдаўца.

11

Пераклад з лацінскае мовы Анатоля Цыркунова.

12

Радкі з верша Наталлі Арсенневай.

13

У старажытнарымскім пантэоне багіня земляробства, палёў і збожжа.

14

Бунт быў роўны 40 камяням, а камень — 20 фунтам.

15

«Слава імператару! Слава вызваліцелю!» (франц.).

16

Ідзём! Ідзём! (франц.).

17

Полацкі універсітэт (лац.).

18

Ліктары — ганаровыя ахоўнікі ў Старажытным Рыме, узброеныя сякерамі і пучкамі розкаў.

19

Урыўкі са «Шляхціча Завальні» падаюцца ў перакладзе з польскай мовы Міколы Хаўстовіча.

20

Фут роўны 30,48 см.

21

Пераклад з польскай мовы Уіадзіміра Мархеля.

22

Пераклад Кастуся Цвіркі.

23

Фрагмент з паэмы Т. Лады-Заблоцкага «Віцебскія ваколіцы». Пераклад з польскай мовы Пятра Бітэля.

24

Псеўданім К. Каліноўскага.

25

Пераклад с польскай мовы Віктара Шніпа.

26

Тут — царскі салдат.

27

Манахаў-базыльянаў.