Учебник языка эсперанто. Основной курс

Лексика

abunda ‘обильный’,

afabla ‘любезный’, ‘приветливый’,

alumeto ‘спичка’,

artikolo ‘статья’,

aspekti ‘выглядеть’, ‘иметь вид’,

benko ‘скамья’, ‘скамейка’,

brako ‘рука (выше кисти)’ (brakumi ‘обнимать’),

branĉo ‘ветвь’, ‘ветвь’, ‘отрасль’,

butiko ‘киоск’, ‘ларек’, ‘магазинчик’, ‘лавка’,

danĝero ‘опасность’,

delegito ‘делегат’, ‘представитель’, ‘уполномоченный’,

Dio ‘Бог’,

difini ‘определить’,

dubi ‘сомневаться’,

ekskursi ‘совершать экскурсию’,

fero ‘железо’,

funkcio ‘функция’ (funkcii ‘работать’, ‘функционировать’),

giĉeto ‘окошко (в учреждении)’, ‘форточка’,

glacio ‘лед’ (glaciaĵo ‘мороженое’),

gvidi ‘руководить’,

ĝardeno ‘сад’,

honoro ‘почёт’, ‘честь’,

inaǔguro ‘торжественное открытие’,

instali ‘установить’, ‘устроить’, ‘оборудовать’,

intenci ‘намереваться’, ‘замышлять’,

kajo ‘набережная’, ‘платформа’, ‘перрон’,

karesi ‘ласкать’,

konversacii ‘беседовать’,

korto ‘двор’,

kravato ‘галстук’,

krii ‘кричать’,

membro ‘член’,

merito ‘заслуга’, ‘достоинство’,

moderna ‘современный’,

najlo ‘гвоздь’,

ombro ‘тень’,

ornami ‘украсить’,

permesi ‘позволить’, ‘разрешить’,

prononco ‘произношение’,

pruvi ‘доказать’,

rendevuo ‘свидание’,

senco ‘смысл’,

sino ‘глубина’, ‘чрево’, ‘лоно’, ‘грудь’, ‘пазуха’, ‘недра’,

ŝtupo ‘ступень’,

teruro ‘ужас’,

trafiko ‘связь’, ‘сообщение’, ‘движение’, ‘транспорт’,

Usono ‘США’.

Без перевода: analizi, atmosfero, bankedo, filologo, filologio, fono, komitato, melodio, negro, oratoro, persiko, profesoro, rezolucio, vestiblo.

Список наиболее употребительных сокращений

anst. – anstataǔ ‘вместо’

ASE – Asocio de Sovetiaj Esperantistoj Ассоциация советских эсперантистов‘, ’АСЭ

BET – Balta Esperanto-Tendaro, Baltaj Esperanto-Tagoj ‘Прибалтийский лагерь эсперантистов’

bk – bildkarto ‘иллюстрированная открытка’

bv – bonvolu ‘будьте добры’, ‘пожалуйста’

CED – Centro de Esploro kaj Dokumentado pri la monda lingva problemo Центр исследований и документации по мировой языковой проблеме

CO – Centra oficejo ‘Центральное бюро’

ĉ. – ĉirkaǔ ‘около, приблизительно’

ĈD – ĉefdelegito ‘главный уполномоченный УЭА’

ĉ. l. – ĉiuj landoj ‘все страны’

ĉ. t. – ĉiuj temoj ‘все темы’

D – delegito ‘уполномоченный УЭА’

doc. – docento ‘доцент’

d-ro – doktoro ‘доктор’

E – Esperanto ‘эсперанто’

EK – Esperanto-klubo ‘клуб эсперантистов’

ekz. – 1) ekzemple ‘например’ 2) ekzemplero ‘экземпляр’

Eo, Esp. – см. E.

EVA – Esperantista Verkista Asocio Ассоциация писателей, пишущих на эсперанто

FD – fakdelegito ‘уполномоченный УЭА по специальности’

f-ino – fraǔlino ‘девушка’ (обращение к незамужней женщине)

FK – «Fundamenta Krestomatio» ‘«Основная хрестоматия»’

HdE – «Heroldo de Esperanto» ‘газета «Герольдо де Эсперанто»’

i. a. – interalie ‘между прочим’

IEM – Internacia Esperanto-Muzeo en Wien Международный музей эсперанто в Вене

IJK – Internacia Junulara Kongreso Международный молодёжный конгресс эсперантистов

IKU – Internacia Kongresa Universitato Международный конгрессный университет

IL, ILo – Internacia Lingvo ‘международный язык’

il. – ilustrita ‘иллюстрированный’

ILEI – Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj ‘Международная Лига учителей-эсперантистов’

IMK – Instru-Metodika Komisiono ‘Учебно-методическая комиссия’

inkl. – inkluzive ‘включительно’

interŝ. – interŝanĝas ‘обменивается’

ISAE – Internacia Scienca Asocio Esperantista Международная научная ассоциация эсперантистов

IUEF – Internacia Unuiĝo de la Esperantistoj-Filologoj ‘Международное объединение эсперантистов-филологов’

j. – jaro ‘год’

JD – junulardelegito ‘уполномоченный УЭА по молодёжным вопросам’

k – kaj ‘и’

k. a. – kaj aliaj ‘и другие’

k. c. – kaj ceteraj ‘и прочие’

k-do – kamarado ‘товарищ’

kp – komparu ‘сравните’

k. s. – kaj simile ‘и тому подобное’

ktp – kaj tiel plu ‘и так далее’

LA – landa asocio ‘национальная ассоциация’

LKK – Loka kongresa komitato ‘местный оргкомитет конгресса’

MA – membro-abonanto ‘член-подписчик УЭА’

MEM – Mondpaca Esperantista Movado Движение эсперантистов за мир во всем мире

n-ro – numero ‘номер’

OkSEJT – Okcident-Sovetia Esperantista Junulara Tendaro ‘Молодёжный лагерь эсперантистов западной части СССР’

OrSEJT – Orient-Sovetia Esperantista Junulara Tendaro ‘Молодёжный лагерь эсперантистов восточной части СССР’

OSER – Okcident-Siberia Esperanto-Renkontiĝo Западно-Сибирский слет эсперантистов

p. – paĝo ‘страница’

PAG – «Plena analiza gramatiko» «Полная аналитическая грамматика»

PIV – «Plena ilustrita vortaro» «Полный иллюстрированный словарь эсперанто»

pk – poŝtkarto ‘почтовая карточка’

pm – poŝtmarko ‘почтовая марка’

prof. – profesoro ‘профессор’

proks. – proksimume ‘приблизительно’

PV – «Plena vortaro» ‘«Полный словарь эсперанто»’

REJM – Rusia Esperantista Junulara Movado Российское молодёжное движение эсперантистов (РЭЙМ)

REK – Rusia Esperantista Kongreso ‘Российский конгресс эсперантистов (РЭК)’

REU – Rusia Esperantista Unio Российский союз эсперантистов (РоСЭ).

REVU – Renkontiĝo de Esperantistoj de Volgo kaj Uralo Слет эсперантистов Поволжья и Урала

rim. – rimarko ‘примечание’

rpk – respondkupono ‘международный купон для ответа’

s-ano – samideano ‘единомышленник’, ‘товарищ’, ‘коллега’

SAT – Sennacieca Asocio Tutmonda Безнациональная Всемирная Ассоциация

SEJM – Sovetia Esperantista Junulara Movado Советское молодёжное движение эсперантистов‘, ’СЭЙМ

SEJT – Sovetia Esperantista Junulara Tendaro Всесоюзный молодёжный лагерь эсперантистов

SEU – Sovetrespublikara Esperantista Unio 'Союз эсперантистов советских республик‘, ’СЭСР'

s-ino – sinjorino ‘госпожа’

s-ro – sinjoro ‘господин’

t. e. – tio estas ‘то есть’

TEJO – Tutmonda Esperantista Junulara Organizo Всемирная молодёжная организация эсперантистов‘, ’ТЭЙО

tel. – telefono ‘телефон’

t. n. – tiel nomata ‘так называемый’

trad. – traduko ‘перевод’

UEA – Universala Esperanto-Asocio Всемирная ассоциация эсперантистов, УЭА

UK – Universala Kongreso ‘Всемирный конгресс эсперантистов’

UN – Unuiĝinta Naciaro ‘Организация Объединённых Наций’, ‘ООН’

Unesko – Organizo de Unuiĝintaj Nacioj por eduko, scienco kaj kulturo Организация Объединённых наций по вопросам образования, науки и культуры‘, ’ЮНЕСКО

USSR – Unio de Sovetaj Socialismaj Respublikoj 'Союз Советских Социалистических Республик‘, ’СССР'

vd – vidu ‘смотри’

Z – Zamenhof ‘Заменгоф Л. М.’

Internacia kongreso sen tradukistoj

Ni sidis sepope ĉirkaǔ la tablo – du rusianoj, bulgaro, polo, germanino, belgo kaj indoneziano. Ni trinkis nigran kafon, manĝis sukoplenajn persikojn kaj agrable konversaciis. Antaǔ ol foriri al la radiostacio por laǔvica esperantlingva disaǔdigo de la Bulgara radio, la mastro de la hejmo Simeon Ĥesapĉiev proponis originalan ludon: «Ni reprezentas ses landojn, sed ni bonege komprenas unu la alian per la internacia lingvo Esperanto. Ĉiu el ni, krom sia gepatra lingvo kaj Esperanto, parolas almenaǔ unu alilandan lingvon. Ni provu interkompreniĝi sen Esperanto!» Kaj li diris bulgarlingve simplan frazon. Ni penis klarigi unu al la alia ĝian sencon, uzante plurajn lingvojn. Fine ni sukcesis, tamen tio forprenis de ni preskaǔ dek minutojn. Sed kio estus, se ni devus fari sammaniere la tutan konversacion!

Tio okazis en Sofio dum la 48-a Universala Kongreso de Esperanto. Unuafoje post la dua mondmilito al la kongreso venis sovetia delegitaro sub gvido de doktoro de filologiaj sciencoj, profesoro Jevgenij Aleksejeviĉ Bokarev. Ni venis al la fervoja stacidomo posttagmeze, kaj sur la kajo nin renkontis membroj de LKK. Infanoj kun verdaj kravatoj kantis esperantlingve kaj kriis ĥore: «Vivu la esperantista amikeco!»

Instalinte nin en hotelon, ni tuj eliris en la urbon. Sur la stratoj, ornamitaj per grandegaj verdaj standardoj kun verda stelo sur blanka fono, en la ombro de parkoj kaj ĝardenoj promenis multaj homoj kun verdsteletaj insignoj. Kun unu el ili – negro el Usono – ni konatiĝis. Li afable sciigis, ke ĉi-matene jam ekfunkciis la infana Esperanto-kongreseto. Ni aĉetis alumetojn kun la kongresa emblemo, krajonojn «Esperanto» kaj bulgarajn ĵurnalojn. Ili enhavis artikolojn pri la ĵus finiĝinta IJK kaj pri la tuj komenciĝonta UK.

La kongresa akceptejo troviĝis en la vestiblego de la Sofia universitato. Tie ĉi funkciis diversaj giĉetoj: «Dokumentoj», «Poŝtoficejo», «Teatraj biletoj», «Gazetara servo», «Trafika informejo», «Ekskursoj» k. a. En la poŝtoficejo oni povis aĉeti prikongresan poŝtmarkon, presitan en la kvanto de 300 000 ekzempleroj, kaj specialajn kovertojn. La librobutikoj abundis je modernaj esperantlingvaj libroj; interalie, estis vendata la ĵus aperinta «Dia komedio» de Dante. Oni amasiĝis ĉe la ekspozicioj de pentraĵoj kaj fotoj. Sendube, la plej grandan popularecon meritis la rendevua tabulo kun najletoj apud numeroj de ĉies kongreskartoj. Se oni deziris renkontiĝi kun eksterlanda korespondamiko, sufiĉis lasi skribaĵon ĉe lia kongresnumero!

Ni iris al la interkona vespero, kie renkontiĝas malnovaj geamikoj kaj okazas multaj novaj konatiĝoj. Kia agrabla surprizo – estis preskaǔ neeble difini la apartenon de iu persono al sia lando laǔ la prononco aǔ aspekto!

Matene pli ol 3500 personoj el kvardek landoj partoprenis la inaǔguron de la kongreso. Unue, ni aǔskultis saluton de la bulgara registaro. Poste salutis reprezentantoj de registaroj kaj de Esperanto-asocioj. Oni ĉie parolis sen helpo de tradukistoj, kio pruvis veran internaciecon de la kongreso.

Sep labortagoj permesis al ni partopreni multajn diskutojn. Aparte oni okazigis kunsidojn de diversaj organizaĵoj: UEA, TEJO, ISAE, ILEI, IUEF k. a.

Ege vizitataj estis la kunvenoj de MEM, finiĝintaj per gravaj rezolucioj kontraǔ intencoj plifortigi la danĝeron de militteruroj. Oni aǔskultis interesajn popularsciencajn prelegojn en IKU, rakonton pri vojaĝo de esperantista grupo tra la Orienta Afriko.

Dum vesperoj ni iradis al esperantlingvaj spektakloj kaj koncertoj, baloj kaj bankedoj. Dum liberaj minutoj estis agrable vidi diverslandajn kongresanojn amike konversacii en la vestiblo kaj sur la ŝtuparo de la kongresejo, sur benkoj en ĝia korto, en apudaj kafejoj kun kafo aǔ kun glaciaĵo. Oni memoros longe akcepton ĉe la urbestro de Sofio honore al la kongresanoj, ekskursojn tra la urbo kaj tra la lando.

Estas neniam forgeseblaj la amikeca, internaciisma atmosfero de la kongreso kaj la neordinara gastamo de la bulgara popolo, kiujn bonege esprimis en sia kanto la moskva poeto-esperantisto Konstantin Miĥajloviĉ Gusev.

Verdstela Sofio (melodio de la kanto «Любимый город»)

Sofio, aǔgusto 1963.

Задания

19.1. Образуйте равнозначные эсперантские слова:

экскурсант; лечение; помощник; распасться; полюбить; щенок; собачка; дождинка; светильник; мама; прибежать; иногородний; ежемесячный; внеочередной; въехать; антинаучный; стянуть; самолюбие; многоголосый; самозабвение; подземный; сверхзвуковой; удовлетворить; шумливый; заболеть; освободитель; вышесказанный; огородить; выпросить; отцвести; перепрыгнуть; гражданство; пресса; неописуемый; тезка; доисторический; обоюдоострый; переутомиться; мазня; декан; подлежащий устранению; пожизненно; побрататься; удлиняемый; бессмыслица; проход; проамериканский; злонамеренный; запретный плод; восклицание.

19.2. Переведите сочетания:

врач по профессии; по ветру; класть соль по вкусу; рассказать по дороге; путешествовать по Европе; ударить по столу; гулять по площади; отсутствовать по болезни; по случаю праздника; по почте; по получении вашего письма; по 10 копеек за штуку; по уши; ходить по магазинам; по вторникам; лекция по физике; это мне не по силам; по правде говоря; по крайней мере.

Без всякой надежды; без моего ведома; без четверти час; делать работу без головы; спать без задних ног.

Свет из окна; дом из дерева; старший из братьев; сделать из страха; сделать из любви к искусству; изо всех сил; изо дня в день; выйти из моды; выбиться из сил; из рук вон плохо.

Из-за пустяка; вынуть из-за шкафа; встать из-за стола; из-за моря; из-за границы.

Между двух огней; между тем; между тем как.

Сквозь открытые двери; сквозь зубы.

19.3. Придумайте предложения на эсперанто со следующими словами:

ĵurnalo ‘газета’, gazeto ‘журнал’, familio ‘семья’, familinomo ‘фамилия’, preso ‘печатание’, gazetaro ‘пресса’, vetero ‘погода’, vento ‘ветер’, mastro ‘хозяин’, majstro ‘мастер’, ripeto ‘повторение’, provludo ‘репетиция’.

19.4. Переведите на эсперанто:

В эсперанто входят интернациональные слова, общие для многих европейских языков, благодаря чему большое количество слов известно европейцам без предварительного изучения.

Эсперанто обладает качествами, которые необходимы для международного языка.

Эсперанто – язык нейтральный: он не принадлежит ни одному народу и не затрагивает ничьего национального самолюбия.

Эсперанто – язык лёгкий: для его изучения необходимо столько месяцев, сколько лет необходимо для изучения иностранного языка в такой же степени. Лев Толстой писал: «Лёгкость обучения его такова, что, получив эсперантскую грамматику, словари и статьи, написанные на этом языке, я после не более двух часов занятий был в состоянии если не писать, то свободно читать на этом языке».

Эсперанто – язык богатый и гибкий: по своим выразительным возможностям он не уступает национальным языкам. Его словообразование позволяет легко создавать из небольшого количества простых слов огромное количество новых слов.

Эсперанто – язык экономичный: вы учите мало, а знаете много.

Эсперанто – язык благозвучный: он напоминает итальянский и испанский языки.

Анри Барбюс писал: «Эсперанто удовлетворяет всем потребностям. Он уже доказал свои достоинства».

19.5. Расскажите, как Вы представляете себе ваше участие в международном конгрессе или лагере эсперантистов.

Приложения