Учебник языка эсперанто. Основной курс

Лексика

adepto ‘сторонник’, ‘последователь’,

admiri ‘восхищаться’, ‘любоваться’ (admirinda ‘восхитительный’, ‘превосходный’),

agrikulturo ‘сельское хозяйство’,

aranĝi ‘устроить’, ‘организовать’, ‘провести’,

balbuti ‘лепетать’,

bebo ‘младенец’,

cetera ‘прочий’,

etendi ‘простирать’, ‘протягивать’,

fervora ‘страстный’, ‘горячий’, ‘ревностный’, ‘усердный’,

firmao ‘фирма’,

fortika ‘крепкий’,

haǔto ‘кожа’ (человека или животного),

heredi ‘наследовать’,

inkluzive ‘включительно’,

insulo ‘остров’,

juro ‘юриспруденция’, ‘право’,

kadro ‘рама’, ‘рамка’, ‘кадр’,

kamelo ‘верблюд’,

konfirmi ‘подтвердить’,

konstanta ‘постоянный’,

linio ‘линия’, ‘строка’,

mapo ‘географическая карта’,

mezuri ‘мерить’,

miraklo ‘чудо’,

noto ‘заметка’, ‘запись’, ‘отметка’, ‘примечание’,

observi ‘наблюдать’,

Pacifiko ‘Тихий океан’,

prismo ‘призма’,

prospekto ‘проспект’, ‘описание’,

radio 1) ‘радио’, 2) ‘луч’ (radii ‘излучать’, ‘сиять’),

rimedo ‘средство’,

sojlo ‘порог’,

tavolo ‘слой’,

trajno ‘поезд’,

varo ‘товар’.

Без перевода: akademio, almanako, festivalo, filatelo, filozofo, geografo, kontinento, logiko, miniaturo, olimpia, romantiko, stilo, temperamento, termino, tropiko.

Словоупотребление

20-1. Следующие слова необходимо употреблять в таких значениях: demandi ‘спрашивать’ (а не ‘просить’); estimi ‘уважать’ (а не ‘полагать’, ‘оценивать’); gajni ‘выиграть’ (а не ‘зарабатывать’); konferenco ‘конференция’ (а не ‘лекция’); placo ‘площадь’ (а не ‘место’); poemo ‘поэма’ (а не ‘стихотворение’); profesoro ‘профессор’ (а не ‘учитель’); rendevuo ‘свидание’ (а не ‘заседание’, ‘слет’, ‘конференция’); senco ‘смысл’ (а не ‘направление’); tempo ‘время’ (а не ‘погода’).

Lando, kiu ne estas sur la mapo

La lando Esperantujo. Ne serĉadu tiun landon sur la mapo – ĝin ne notis la ĉiosciantaj geografoj. Kaj tamen Esperantujo ekzistas – ĝi etendiĝas sur la tuta terglobo, ĝin enloĝas homoj de ĉiuj sociaj tavoloj – laboristoj kaj ŝtatestroj, lernejanoj kaj akademianoj; homoj de ĉiuj aĝoj – de balbutantaj beboj ĝis centjaraj maljunuloj; homoj de ĉiuj nacioj kaj haǔtkoloroj; homoj de ĉiuj profesioj, okupiĝoj, hobioj, interesoj, temperamentoj. Esperantujo estas la mondo en miniaturo. La mondo estas grandega kaj malfacile ĉirkaǔrigardebla. Tra la prismo de Esperantujo estas pli facile ĉirkaǔrigardi kaj kompreni la mondon.

Kio do unuigas la homojn en Esperantujo? Unue – la aspiro fortikigi la pacon kaj interkompreniĝon inter la popoloj. Due – la internacia lingvo Esperanto, kiu heredis ĉion plej bonan, logikan, esprimkapablan, kio ekzistas en naciaj lingvoj. Malgraǔ tio, ke esperantujanoj loĝas en Arkto kaj en tropikoj, sur montoj kaj sur Pacifikaj insuloj, sur ĉiuj kontinentoj, ili bonege komprenas unu la alian pro la admirinda unueco de la lingvo. Se en esperantlingvaj revuoj ne starus subskriboj sub artikoloj, oni ne kapablus difini laǔ la stilo, en kiuj landoj loĝas ties aǔtoroj.

Centmiloj da esperantujanoj legas en la Internacia lingvo beletrajn, soci-politikajn, scienc-teknikajn librojn, centon da revuoj, aǔskultas dekon da radiostacioj, rigardas spektaklojn kaj kinofilmojn, korespondas, kantas, parolas dum kongresoj kaj renkontiĝoj, en tendaroj kaj kluboj. Esperanto estas ne simple lingvo, sed ankaǔ rimedo de pacbatalo; ĝi estas romantiko, ĝi estas interesa kaj utila ŝatokupo.

En Esperantujo estas Akademio, kiu observas la evoluadon de la lingvo. Funkcias unuiĝoj laǔ profesioj kaj interesoj – de sciencistoj, instruistoj, turistoj, fervojistoj, aǔtomobilistoj, verkistoj, medicinistoj, filologoj, ĵurnalistoj, agrikulturistoj, poŝtistoj, muzikistoj, filatelistoj, filozofoj, juristoj k. c. Pluraj landoj, inkluzive Sovet-Union, eldonis poŝtmarkojn kun Esperanta teksto.

Insuletoj de Esperantujo estas ĉie, inkluzive la Tutmondajn festivalojn de la junularo kaj studentaro, en kies kadroj okazas esperantistaj renkontiĝoj. Esperanto trovis uzon dum kelkaj lastaj Olimpiaj ludoj (Olimpikoj). Estas publikigitaj terminaroj kaj frazlibroj pri sportaj temoj.

Esperantujanoj estas fervoraj vojaĝantoj. Nun, kiam vi legas tiujn ĉi liniojn, sur la tuta terglobo – en aviadiloj kaj trajnoj, en aǔtobusoj kaj aǔtomobiloj, sur ŝipoj kaj kameloj, kaj ankaǔ piede – moviĝas vivoĝojaj homoj kun insignoj en la formo de verdkolora steleto surbruste. Kaj kien ajn ili venas, ĉie ilin atendas la salutaj vortoj «Bonvenon, samideano!» kaj varma akcepto.

Kelkaj monde konataj firmaoj konfirmas utilecon de Esperanto, reklamante siajn varojn per teknikaj katalogoj kaj koloraj kinofilmoj en la Internacia lingvo. Konstante estas eldonataj turismaj prospektoj kaj gvidlibroj pri multaj landoj kaj urboj.

Multas esperantistoj en Rusio. Funkcias Rusia Esperantista Unio (REU), kluboj, rondetoj kaj kursoj de Esperanto. Estas eldonataj libroj kaj almanakoj. Oni aranĝas konferencojn, tendarojn, konstrutaĉmentojn, regionajn renkontiĝojn de esperantistoj. Ĉiujare en la rusia gazetaro aperas multe da artikoloj kaj informoj pri la Internacia lingvo kaj pri agado de ĝiaj adeptoj. Ne maloftas televidaj kaj radiaj elsendoj.

Oni plenmezure uzadas la Internacian lingvon por plivastigi kulturajn kaj sciencajn ligojn, por propagandi la plej helajn idealojn de la homaro, por fortikigi la internacian amikecon.

La romantika, mirakla simbola lando Esperantujo vokas vin transiri ĝian sojlon. Ankaǔ por vi, nova esperantujano, restas en ĝi multe da diversa, grava, utila, interesa kaj agrabla laboro, ĉar, laǔ la jura formulo, permesita estas ĉio, kion ne malpermesas la leĝo. Estu konscia, klera kaj iniciatema esperantisto!

Задания

20.1. Образуйте равнозначные эсперантские слова:

ходьба; пешеход; разослать; баня; наблюдательный; партийность; льдинка; самодельный; жеребенок; презирать; полулежать; переизбрать; сахарница; предшествовать; перевыполнить; заменитель; еженедельно; многоугольник; бесполезный; купаться; подкожный; проплыть; перенести; всенародный; противодействовать; взаимодействовать; однокурсник; неизвестный; осознать; переулок; доблестный; несравнимый; снегурочка; памятный; перекрасить; очертить; побег; повысив; послеобеденный; прилуниться; швырнуть; пройдоха; выдумка; удариться; спорттовары; межконтинентальный; субтропики; кинофестиваль.

20.2. Переведите сочетания:

чай с сахаром; с левой стороны; по рублю с человека; поздравить с праздником; с детства; упасть с кровати; с горя; с вашего разрешения; бороться с врагом; что с вами?; перевод с немецкого языка; ветер с юга; вид с горы; прожить с месяц; вышиной с дерево; сбиться с пути; беседовать с глазу на глаз.

Работать над важным вопросом; смеяться над шуткой; над этим следует подумать.

Говорить о событии; удариться о стену; бок о бок.

Далеко от меня; это тебе от меня; от имени директора; лекарство от сердечной болезни; написанный от руки; от нечего делать; не слышать от рождения; от всего сердца.

Под знаменем; под музыку Вивальди; под Новый год; под Казанью; ему под 50 лет; это ему не под силу; ехать под гору.

У голубого озера; у кого ты был?; у меня нет автомобиля.

Я доволен вами; провожать взглядом; сделано специалистом; богатый опытом; больной сердцем; казаться смельчаком.

20.3. Придумайте предложения со следующими словами-паронимами:

aĝo, aĵo;

aligi, aliigi, alligi;

atendi, atenti;

brui, bruli, brili;

ĝusta, justa;

ĥoro, horo, koro;

konsento, kunsento;

kredo, kreto;

nombro, numero;

pago, paĝo;

pasi, paŝi;

sento, senco, esenco;

serĉi, ŝerci;

soni, sonori;

stato, ŝtato;

tablo, tabulo;

provi, pruvi;

placo, palaco;

iam, jam.

20.4. Переведите на эсперанто:

Эсперанто – язык дружеской международной переписки, язык литературы, журналов, радио, спектаклей, песен. Использование этих возможностей – в ваших руках.

Эсперанто – язык конгрессов, конференций, лагерей, слетов. Вы можете принять в них участие.

Эсперанто помогает обмену профессиональным опытом, при зарубежных поездках, полезен коллекционерам и людям других увлечений, позволяет обогатить свои знания, приобрести зарубежных друзей.

Активное участие в эсперанто-движении развивает различные творческие возможности людей.

Член Французской Академии медицинских наук Эме Коттон писал: «Я участвовал в восьми конгрессах эсперанто и могу подтвердить, что эсперантисты, прибывшие даже из очень далеких стран, могут прекрасно понимать друг друга. С другой стороны, я много раз участвовал в научных конгрессах. Кроме некоторых лиц, которые действительно имеют большую практику в пользовании многими языками, там люди очень плохо понимают друг друга; чаще всего делают вид, что понимают».

И сегодня актуальны слова академика А. Е. Ферсмана: «Учёные всего мира должны приветствовать эсперанто. Создание единого международного языка устранит одно из препятствий к объединению учёных и распространению знаний среди трудящихся масс».

В середине 50-х годов в СССР появилось множество кружков и клубов эсперантистов, целями которых стали изучение, распространение и использование эсперанто для расширения международных культурных и научных связей, укрепления мира во всем мире, дружбы и взаимопонимания народов Советского Союза и зарубежных стран.

С 1959 г. в нашей стране проводятся массовые летние лагеря эсперантистов. С 1965 г. активизировались молодёжные клубы эсперанто, создавшие Советское молодёжное движение эсперантистов (СЭЙМ), имевшее высокий идейный, организационный и языковой уровень.

14 марта 1979 г. в Москве, в Доме дружбы с народами зарубежных стран была создана Ассоциация советских эсперантистов, которая 24 января 1989 г. была преобразована в Союз эсперантистов советских республик (СЭСР). В связи с распадом Советского Союза СЭСР был преобразован в Союз российских эсперантистов (РоСЭ).

20.5. Напишите по-русски статью о проблеме международного языка и об эсперанто и сделайте её краткое изложение на эсперанто.

Приложения