Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Якія будуць сніцца сны

Нашчадкам нашым:

Ці дзень вясны,

Ці цень сасны,

Ці шум лясны,

Ці нашум?

Ці неба зорнае прыкмет

Для іх значэе —

I казак свет,

I след камет

Не будзе мець значэння?

Ці хопіць памяці званоў

Званіць у заўтра,

Прачнецца зноў

Трывога сноў,

I мы, як дыназаўры?

Наведвайце бацькоў, пакуль яны жывыя,

Пакуль дымяцца коміны — нагрэйцеся ў бацькоў.

Калі адчай вякоў гайнёй ваўкоў завые,

Не трэба анікому ён, сум ля сляпых слупкоў.

Пішыце ім часцей, спакоем ахінайце,

Як ахіналі некалі яны ўсе вашы сны.

Без бацькавых надзей, без ціхай ласкі маці,

Куды б ані заехалі, вы будзеце адны.

Вы маладыя ўсе, пакуль бацькі старыя

Жывуць няўмольным клопатам, каб вам лягчэй было.

А на глухой страсе, якую вецер крые,

Бацян забытым клёкатам нясе ў гняздо цяпло.

Бацькі глядзяць на свет шпакоўнямі пустымі,

Адкуль у вырай вымкнулі вясёлыя шпачкі.

А крылаў лёткі след трывогай жалю стыне,

I выбягаюць дымкія сцяжынкі нацянькі,

Спяшайцеся паспець душою разгавецца,

Пакуль, спагады просячы, на выстылым галлі

Трымціць лісток ледзь-ледзь бяссонніцай на вейцы,

Пакуль завеі ў роспачы шляхоў не замялі.

— Дамоў! — гукае маці

Дачушку.

Дзе яна?

Спакой туманнай масці

Пасецца ля акна.

— Дамоў! —

Не хоча неслух

Ісці ў начны палон,

Дзе ціша ў мяккіх крэслах

Забыты бачыць сон.

— Дамоў! —

Свае чароды

Вясной вяртае край.

Матулін голас родны,

Гукні мяне, парай.

— Дамоў! —

Спрабуе скруха

Гукаць мае гады

Туды,

Дзе будзе глуха

І ў дождж, і ў халады...

3-за парога роднай хаты —

3 запарожжа

Пачалося падарожжа

У запарошша,

Дзе пароша запрашала

У заварожжа,

Дзе на шчасце варажыла

Раздарожжа...

Мне дома цяжка заснуць,

Пакуль ува мне засынаюць

Неба, ад жаўранкаў ажаўранелае,

Што для мяне іх раней разбудзіла;

Нечапаныя вішні ў цвеце,

Якім нецярпіцца зірнуць у студню;

Дзьмухаўцы-жаўтароцікі,

Ад вугольчыкаў пчолаў пякучыя;

Рэчка, дзе плёхае пранікам плотка,

Мыючы дзецям сваім кашулі;

Луг, дзе трава раскашуецца,

Як маладая чупрына мая даўно;

Мятлік гарачы, які раскрывае крылы,

Правяраючы недаверліва, ці ягоныя;

Луговіна, што ператрасае пярыны з зімы,

Аж завейна ад цёплага пер'я кнігавак;

I, вядома ж, абавязковы бусел —

Ён па традыцыі даўняй

Мусіць мой сон пераксціць,

Як некалі гэта рабіла мама,

А цяпер яе дома няма.

Я чакаю, пакуль яны ўсе заснуць,

А пасля іх прашу, заклінаю ласкай

Сноў маіх не мінаць анідзе —

3 імі ўсюдых я дома буду...

Дрэвы за душой не носяць злосці.

Мы на іх з сякераю, з пілой.

А яны прытуляць на пагосце,

Плачучы па нас жывой смалой.

Мы іх папялілі, карчавалі,

Ворыву пакінуўшы прастор,

А яны за намі качавалі,

Не ўшчувалі, тоячы дакор.

Дол умураваўшы камянямі,

Дошкамі трывала ўслаўшы дно,

Мы да дрэў адносіны мянялі,

Мы іх запрашалі пад вакно.

Ды, перасяленцы, з недаверам

Дрэвы чулі шум свайго галля,

Як ні называлі

Паркам, скверам

Іхнія калоніі пасля.

Хаты, што і з краю

I з бярвення,

Цвёрда высылаюць гарады

На былыя месцы пасялення,

Дзе шумелі дрэвамі,

Туды.

Слыху не стае густога спеву,

Воку —

3 пальцаў плота гладыша.

Як сабе,

3 гадамі верыць дрэву

Неадзервянелая душа.

На вечны твой гарод

За плот глухі, жалезны

Паслы тваіх турбот

Няпрошана залезлі:

Асот і крапіва,

Трыпутнік і макрыца,

Сівая галава —

Рамон святлом іскрыцца.

I плача, змогшы тлен

Загону ўсёўладаркі,

Слязьмі сухімі кмен

3 забытай гаспадаркі.

Саміх нябёс ганцы,

У памяць гаспадыні

Набожныя званцы

Прынеслі смутак сіні.

Дзядоўнік падысці

Наважыўся з зароўя.

Усё як у жыцці,—

Пяшчотна і сурова.

Сярпом і секачом,

Матыкаю крывою

Дзе з песняй,

Дзе з плачом

Ты білася з травою,

Старалася штодня.

А я чапаць баюся:

Зялёная радня

Яна ў адным хаўрусе.

Стаў аблачынкай дым

3 жыццёвага надзела.

Зайздросцячы жывым,

Трава пазелянела.

Узгорак у мальбе,

У яго таксама сёння,

Як некалі ў цябе,

Зялёныя далоні...

Жыла чаканнем летняга цяпла,

Была для ўсіх

Прыветлівым начлегам.

3 вайны,

3 патопу попелу ўсплыла

Хаціна наша

Ноевым каўчэгам.

Каўчэг хістаўся часам ад вятроў.

Азяблых нас ад голаду вадзіла.

Да лесу, дзе шумела столькі дроў,

Было далей, чым да якога дзіва.

За печкай ціха грэлася цяля,

Вялікадне

Кудахтала ў падпечку.

Агонь, што закліналі з вугаля,

Надзею цепліў

Хліпкую, як свечку.

Жылі ў каўчэгу

Дым і дамавік,

Галодны кот

I адпаведна мышы.

Ступаў мароз —

Лянотны ламавік —

Па бруку так,

Што чуў яго Усявышні.

У шыбіне ані прахукаць тхло.

I пара ледзянела на дзвярыне.

Нячысцік выў —

I ў коміне гуло.

I пары

Кожнай не было тварыне.

Не голуб —

Іх звяла блакада ўсіх —

3 аліўкавай галінкай,

А варона

Апавясціла, што патоп аціх.

Ад крапівы

Цвіло ў вачах зялёна...

Прасілі талакою:

— Піліпе, шавяліся,

Сыграй ты нам такое,

Каб грошы завяліся!

Нібыта з ганарлівай

Залёткай чубіў спрэчку,

3 суседкай гаварыў ён,

А голас слаў за рэчку:

— Цераз рэчку жэрдачка,

На тым баку сэрдачка.

Клічу-клічу,

Не чуіць,

Няхай з богам начуіць!..

Не спаў у футарале

Смык у яго ніколі.

Шляхцянкі-хутаранкі

Не спалі ў наваколлі.

I ў смаляной кабылкі

Ён мог дабіцца згоды.

Памылкі,

Як абмылкі,

Змывалі часу воды.

Красунь у лес ад плётак

Вёў смелы смык Піліпаў.

3 гнязда не раз

Падлётак

Ягонай долі выпаў.

Нагамі чуў Еўропу,

Піліп ішоў з палону

Да маладога кропу,

Да ўшацкага булёну.

I зноў іграў вяселлі,

Вірыў-юрыў ігрышчы.

Як гусі, палі-селі

Снягі гадоў на ржышча

Жыццёвага загону,

Дзе ўсмак пасмычыў гора

А спрыт ляцеў з адхону,

А стома лезла ўгору.

Бо й скрыпка пасумуе

Не доўга, для парадку,

Дый пра сябе самую

Загадвае загадку:

— Авохці мне,

Пяць на мне,

Шосты строчыць.

Што ж ён хочаць?

А клопаты паслугай

Яго не абміналі.

Хадзіў па лузе з пугай

I ў небе камінарыў.

Ішлі паволі з поля

Звяздоні ды Букеткі,

Давалі скрусе волю

Ссівелыя суседкі.

На ўзлеску адшкадуе

Ялінку маладую —

I комін граў трубою,

Вітаў зіму журбою.

Чаму я пра Піліпа,

Веселуна з пасёлка,

Успомніў?

Смутак-клыпа

Ідзе здалёку золка.

Завея загалосіць

У незабытым краі,

Здаецца, спеў узносіць —

Піліп на скрыпцы грае...

Адны на лавачках ля муроў

I днююць, і вечаруюць.

А думкі днеюць там,

Ля двароў,

Сякуць ахрап'е, з поля кароў

Чакаюць,

На лехах шчыруюць.

А думкі ў госці ідуць

Да радні:

Кумы частуюць,

Клапоцяцца свацці.

Балюча ўспамінам —

Які ні крані.

Старыя яблыні,

Іх карані

Не прыжываюцца на асфальце.

Яны ў вайне навечна засталіся,

Палі вайны засеяўшы сабой.

Палеглі за пагоркі,

За сталіцы.

Спакой

Рунее іхняю сяўбой.

У мірнае зямлі на далані

Балюча важыць

Зерне цішыні.

Тых, што жылі

Пры бамбёжках і пры абстрэлах

I пасля,

Ад цішыні не аглухшы,

Выжылі,

Сынкі-пестункі ўладкоўваюць

У дамы прыстарэлых,

Дзе перад старымі крыўды

Перадкуюць выжламі.

Дзеткамі рай абяцаны

На самай мяжы з апраметнай —

Спачатку бацькоў

У горад вязуць з куфэркамі,

А пасля,

Атрымаўшы на іх дадатковыя метры,

Збываюць, як мэблю старую,

Каб інтэр'ер не кавэркала.

У дамах прыстарэлых

Сцены з бёрнаў абразы,

Столь з аглухлай тугі,

3 адчаю маснічыны.

Туды, як з блакады чэргі,

Далятаюць спагады фразы.

Там выбухам глушыць спакой —

Пасынак ласкі знішчанай.

Ці перспектыўнае сяло,

Дзе густа жыта каласіла,

Дзе нема гора галасіла,

Вяселле песнямі гуло?

Ці перспектыўнае сіло,

Што словам матчыным нашчадка

У палон адданасці няшчадна

Невынішчальнасцю ўзяло?

Ці перспектыўнае святло,

Што над калыскай заяснела,

Каб гадавала мару смела

Надзеі ранішняй жытло?

Ці перспектыўнае чало,

Што, зняўшы шапку-аблавушку,

Падпільнаваўшы думкі птушку,

Хмурнець ласкава пачало?

На ўсё,

Што будзе,

Што было,

Адкажа час без нашай спешкі,

Пакуль блуканняў нашых сцежкі

Знявагаю не замяло.

Хат болей, чым людзей.

Цямнее вечарамі,

I ціхі ўецца ўранні

Дым з комінаў радзей.

Галлём жыцця да дна

Пазагаціўшы гаці,

Дасюль у кожнай хаце

Яшчэ жыве вайна.

Жывыя вочы хат

Глядзяць праз пальцы дошчак,

Як скача босы дожджык

Па лехах наўздагад.

I хаты ў бабылі

Пайшлі б,

Ды моцна гэтак

Двароў,

Хлявоў,

Паветак

Трымаюць хатулі.

А галасы надзей

У даўнім перапудзе

Гукаюць:

— Дзе вы, людзі?!

Хат болей, чым людзей.

Уціснулі спіны ў зямлю

Падмуркаў жалобныя крушні.

Тут страшна шаптацца быллю,

Здзічэламу сіверу скрушна.

Баяцца расці камяні —

Свой нораў зыначылі звыклы.

Тут толькі ўспамін схамяні,

Ускінуцца полымя іклы.

Ішоў Бай па сцяне

У чырвоным жупане.

Баіць ці не?

А можа, цемра агонь заглыне?

Баіць.

Няўжо не стоміцца куляў заедзь?

Баіць.

Чым апошнія хвілі бавіць,

Покуль сынок засне?

Агонь на сцяне.

Не-

ба,

Дзе ты?

У дыме — адно прасветы.

Табе дзірванець, Аралля.

Дзе сейбіты,

Дзе аратаі?

I з песні твайго жураўля

Вясна ні адна не вяртае.

А на араллі жураўлі

У песні хадзілі.

3-пад Кубліч

Вяселлі і ксціны гулі,

Стаеннікі дзятлінку скублі.

Тут час

Памыляецца ў днях,

Тут жах

Сам сябе карануе.

Па прысаку, па камянях

Адчай свой загон барануе.

— Мама, я паслухаю шпакоў, -

Сын маленькі просіцца з падвала,

Дзе націнне ў жудасці падвяла,

Дзе ўцямнелы дзень шукае схоў.

Край лясны дажыў да саракоў,

I рака была разліцца рада,

Ды паслала выраю блакада

3 горламі жалезнымі шпакоў.

Ані ціхне іх свінцовы спеў —

Злосцю захлынаецца па лесе.

Рухнула страхою паднябессе.

Луг травой акрыцца не паспеў.

Кулямёты б'юць з усіх бакоў,

Гільзы непрастылыя дымяцца,

А малеча ціснецца да маці:

— Выпусці,

Паслухаю шпакоў.

Жвірам аслепіць адчаю вока

Просьба малых да ката:

— Не засыпай зямлёю глыбока,

А то нас не знойдзе тата...

У лесу, азяблага партызана,

Пытаю:

— Колькі ў цябе ствалоў,

3 якіх ты можаш ударыць рана

Зялёным залпам?..

Апошніх слоў

Лес не даслухаў:

— 3 усіх ствалоў

Удару заўтра ж.

Зіму далоў!

Паклаўшы мех пусты пад галаву,

Сніць вецер

Стог, завеяны снягамі.

У сена маладзік

Залез з рагамі,

Яму крычыць хмурынка:

— Я плыву!..

Перазалее вецер да касцей,

Пацягнецца пад ранне,

Пустадомак,—

Сняжок з галін

Пасыплецца гусцей,

Па сухадолах —

Выстылых стадолах.

I доўга вытрасае цішыня

Начной трывогі крошкі

3 кішаня...

Мы толькі ходзім па зямлі;

А думкі нашыя ў нябёсах.

I Млечны Шлях,

Як вечны посах,

Відзён з туманнай араллі,

Каб не забыўся напамін,

Што зоры —

Нашых мар радзіма.

I зорамі вачэй глядзім мы

На зорны пыл былых сцяжын.

Па зорах вызначаем лёс,

Па зорах на зямлі варожым.

I трызнім даўнім падарожжам,

Якім нізрынуты з нябёс.

Перабіраюць нашы дні

Для памяці

Ружанец зораў,

I незямнога смутку жораў

Нас кліча ў вырай вышыні.

Пі горкую смела —

Вайна адгрымела.

Ный, скруха тупая,

На раны хапае

Чыгуначнага палатна.

Прыгруквалі колы:

— Да д-дна!

I чулі магнаты:

— Дукаты—дукаты!..

I чулі салдаты:

— Дахаты — дахаты!..

Круціліся колы,

Быў кожны вясёлы.

Вайна адсмылела

Чарговая,

А новая

Порах прыхоўвае...

Вышэла неба мараю Купалы,

Да зорак

Думку слала ўпершыню.

I навальніц гняўлівыя цымбалы

Будзілі перунамі цішыню.

I Коласавым клопатам раднела

Зямля,

Сыноў вяртаючы дамоў.

Ралля надзеі ранішняй

Рунела,

Ад бліскавіц чакаючы замоў.

Там далягляд,

Дзе да зямлі прыпала

На момант неба,

Блізкае здаля.

3 арламі неба мройнае —

Купала,

3 ратаем Колас —

Крэўная зямля.

Зямля гаворыць з небам

Курганамі,

Калыша неба зорку-немаўля.

Радзіма ў слова ёсць,

Пакуль вы з намі,

Купалы неба,

Коласа зямля!

Дабраў лістапад барышы,

I снежань над ім нахіліўся.

Ахапісты снег на галінах,

Як першы цяжар на душы.

Бялеюць завеі сляды,

Глушэюць далёкія крокі.

Надзённай трывогі сарокі

Вяшчуюць — ідуць халады.

А з полацкіх стольных бароў

Да полымнастволых ушацкіх

Вятры пачынаюць спяшацца,

Як некалі мы з вечароў.

Не ўгрэецца на сівярах

Твой шлях перазяблы да школы.

I позірк матулі вясёлы

Дагэтуль прыхмарвае страх:

А дзе ён, а як там сынок?

Надоўга дарогі забралі.

За горамі, ці за барамі,

Ці ў казцы смяецца званок?

Салодкае слова дамоў

Паволі ў гаркоце растане,

I ўрэшце настане расстанне,

Нібы цягнікоў ля Грамоў.

У станцыі ціхай адкуль

Імя навальнічнае гэта?

Тут наша нядаўняе лета

Развязвала смеху хатуль.

Ды сум ускуліла зіма,

Відаць, ненадоўга на плечы.

I рады мы кожнай сустрэчы,

Пакуль той апошняй

Няма...

Любуецца восень

Хусцінкай рудою.

Суседка ссівелая,

Як заінелая градка,

Мадоннай

Трымае перад сабою

Качанятка.

Нібы немаўлятка.

I мне, спавітая

Хрупаткою смугою,

Падміргвае хітра

Загадка:

«Сорак насавоў,

А ўсе без рукавоў?»

Не з пустымі рукамі

Вуліцу пераходзіць

Сарочыха.

Ласка мяне сустракае,

Смутак дамоў варочае?

Класічны крой лацінскай апранахі

Хацеў стрымаць славянскі ўзмах рукі.

Начэлі догмаў сонныя манахі,

I каркалі анафемы крукі.

I слухаў Рым нячутай пушчы пахі,

Туровы гром, алені бег ракі.

Ляцелі ў вырай з Белай Русі птахі,

I ў вырай вечнасці — твае радкі.

Ты з год юначых меў талан на ловы,

Сіло латыні самі рвалі словы,

Ішлі ў Еўропу з годнасцю здалёк.

Каб дум раскутасць лёс не ўрок суровы,

Кужэльную кашулю роднай мовы

Ад забыцця замовіў васілёк.

Дастаўся дубу птах,

Пакуль вярба гавее.

Ва ўтульных Дубултах

Стараецца завея.

Як здзіў,

Застыў заліў

У белых выдмах-дзюнах.

Ваду недасаліў

Нептун у марах юных.

Балтыйскае цяпер

Завуць салодкім морам.

Салёнаму цярпець

Такі эпітэт — сорам.

Вясне душа баліць.

Мароз штодня лявее.

Усё хоча абяліць

Апошняя завея.

Абклалі ўвесь абшар

Сумёты хутарамі.

Чарнее камінар,

Як грак,

Што ўзяўся рана.

Прыбою-махляру

Цяплей ад успаміну.

Завея маляру

Дабельвае штаніну.

Паштовая скрынка

На прыстарэлай бярозе.

Калісьці лясістая

Зглухлая вёска Лясіны.

Хаціна пры самай дарозе.

Бяроза пры самым парозе.

Асенняга смутку скрыпка

Наўколле абгаласіла.

Чакаюць пяшчотна

Лістоў ад сыноў і дочак,

Вайну ўспамінаюць

Старыя, што тут засталіся.

На сэрцы ранні лядочак —

Скупы ад дзяцей радочак.

I ў скрынку ляцяць паштоўкі

Спагаднага жаўталісця...

Унізе агні.

Чалавек такі,—

Якое б чорнае гора ні зеўрыла,

Нашчадзіць насенне агню праз вякі.

Жыццё ўсё — змаганне з цемраю.

Veca Riga —

Старая Рыга,

Вечная — ўдакладніць хачу.

Не здзівіўся б

Туроваму рыку,

Вулачку б саступіў рагачу.

Змоўкла

Вежа парахавая —

Палюбоўніца бога вайны.

Папрасі —

I перахавае

Ад зімы

Да вясны перуны.

3 навальніцамі

Процьму мелі

Тых размоў,

Дзе не ўчуеш слоў,

Зыркапёрыя дахі прыцьмелі,

Як абнылыя крылы арлоў.

Каб на Шлях перакінуцца

Млечны,

Тут жа

3 даху на дах ступаў,

Уцякаў ад паліцыі

Плекшан —

Той,

Што Янам Райнісам стаў.

Тут эпохам усім

Прасторна,

Вольніца —

Ні кійка,

Ні кіўка.

I вітаецца

Вулка Гісторыі

3 вулкамі Каваля,

Мясніка.

Вулачкі,

Вы сваё адвазілі —

Конь Вялікі

I Конь Малы.

Сталі вуліцай Вальнай

Знясіленыя

Крапасныя былыя валы.

Кожны вал

Быў, як вол цярплівы,

Шмат цягнуў на сваім гарбе.

Штормы войнаў,

Спакою адлівы

Захлыналіся ў барацьбе.

Veca Riga —

Успамінаў веча,

Незабыўнасці гамана.

Тут сумуе па-чалавечы

Аўдавелая даўніна.

Аэрафлоцкія архангелы

Садзяцца на далоні сноў.

Таполі — змоўклымі арганамі

На фоне мудрых курганоў.

Херсоншчына,

Ты — ўся мелодыя,

Дзе ўрэшце хваля кавылю

Ля хвалі морскае халодае,

Працяўшы гукамі зямлю.

А дажджавалка дрогкакрылая —

Палёў жаданая сляза —

Дрыжыць,

Вясёлкаю акрылася,

Нібы на ўзлёце страказа.

Херсоншчына,

Ты карабеламі

I вінадарамі здаўна

Слывеш адна.

Ад солі белая

У стэпу потная спіна.

Плугі

Загон радкамі роўнымі

Задумаю ўзнялі скразной.

I чайкі

Белымі варонамі

Ідуць услед за баразной.

Херсоншчына,

Тваёй бы восені

Хапіла б шар здзівіць зямны.

Так хмелем слоў

Ты ў сэрцы возьмешся —

Застогнуць кавуноў званы!

Гавораць многа пра народнасць,

Даказваюць слязой і крыкам.

Ступіўшы вечных пёр нарогі,

Узагрудкі бяруцца крытыкі.

Якую выбіраць тэматыку,

Якую трэба выдаць якасць?

Пісаць пра воблачкі калматыя

Альбо пра лепшую даярку?

Ці выхапіць зноў зорку з космасу

На гэта адкажу я шчыра.

Дамоў прыеду — мама Коласа

Папросіць прачытаць яшчэ раз.

Чытаю пра зямлю ёй родную,

Пра смешнага святога Яна.

У хаце і на сэрцы робіцца

Святлей ад коласаўскіх ямбаў!

Для згадак захавалася хароміна

Мастацкага вучылішча славутага,

Куды з Бычкоў

Заглядвала скаромніна

Для Васіля

Вялікаднем, галутаю.

У будучага мастака народнага

Вучыўся маляваць

Народны будучы.

Адсюль пайшоў

Дарогаю няроўнаю,

Ні званняў, ні чыноў не патрабуючы.

Адсюль пайшоў ён

На вайну Вялікую

Ахвярамі багатую Айчынную.

Перадавая

Самых смелых клікала

I акрывала чорнай аблачынаю.

Смаленскі рынак

3 плошчаю Чырвонаю

Не ўратаваў

Тае хаціны ціхае,

Што ў восень углядалася півонямі,

Дзе пад страхой

Ластаўчаняты ціўкалі.

Гатова прысягнуць вякамі

Ратуша,

Што ацалеў

Яе гадзіннік велічны,

Каб, стрэлак недаверлівасць

Пакратаўшы,

Сустрэча адбылася,

Вечнасць цвелячы.

Праз далячынь гадоў

Грукаюць смутку ўсцешна

Гулкія пяткі сцежкі

Той,

Што бяжыць дамоў...

Ёсць самазабыццё начы,

Асвечанае згодай цела.

Як потым сэрца б ні хацела,

Яму нікуды не ўцячы

3 няволі радаснай тае,

Дзе толькі вочы,

Толькі рукі,

Дзе,

Покуль ціша растае,

Сябе саромеюцца гукі.

Хоць за сабою сам сачы

Люцей, чым наглядач астрожны,

У цемру светлую начы

Спяшацца будзе

Дзень твой кожны...

Лівень лету надламаў плячо

I надлом зялёным болем ные

Лета —

Палахлівае дзяўчо —

Прымярае пацеркі шкляныя,

У якіх адбіўся першы страх

Слодыч забароненай пакуты,

Смех,

Што не ўтрымаўся на губах,

Куфар,

Таямніцаю абкуты.

Трэба неспакою

Ключ знайсці,

Куфар адчыніць —

I чарадзеі

Зробяць, як у казцы,

У жыцці

Так,

Што чуб у ліўня парадзее...

Бочка плыве па ром.

Хваля легенды пялегвае.

Яхта гусіным пяром

Піша марскую элегію...

Знямелае здзіўленне глыбіні

Ад нецярпення робіцца каралам,

Каб, выцягнутае нахабным тралам,

Уздрыгнуць ад пагляду вышыні.

Цярпенне вечнасці апошнім валам

Узважвала на важкай далані,

Каб быў карал, як водбліск цеплыні,

Сцяблом святла, а не націннем вялым.

Карал — раптоўны выбух чысціні,

Чые акамянелі карані.

I акіян, на міг забыты шалам,

Як успамінам, бавіцца каралам,

Каб усплывалі з дна былыя дні.

Прадонне ў неба цягнецца харалам

I моліць цішыню: — Абарані!..

Інваліды — асколкі вайны

У кары галаўнога мозга

Планеты.

Не суцішыўся боль разрыўны,

Ныюць на непагадзь

Асколкі дагэтуль.

А прымедаліцца край лясны,

Каб зноў

Маладою была перамога,

Асколкамі,

Што лятуць з вайны,

Пра сябе напомніць

Трывога...

Успомніш пра асцярогу,

Што верыць прыкметам вучыла,

Калі пераходзяць дарогу

3 пустымі вачыма...

Яго Высокасць

Тэлеграфны слуп,

Адзервянелы ў аднастайным гудзе.

Ён з вышынёй узяў нябесны шлюб,

3 лясной гушчарні выбіўся на людзі

У доўгіх аксельбантах правадоў,

Ад чашачак заслуг увесь зіхоткі.

Там, на прагалах,

Лезуць аднагодкі

Да сонца,

Не шкадуючы сукоў.

3 яго знялі

Карэлую кару.

Дазволілі стаяць насупраць лесу.

Гніе ў зямлі,

Ды цягнецца ўгару,

Як непасрэдны праваднік прагрэсу.

Крутая служба

У кадравіка:

Гудзе ў мароз,

Скіпаецца ў спякоту.

I ўспамінае, як, здаравяка,

Яго на руме ўскочвалі з пакоту.

Ад год маіх малых

Яму хвала!

Слуп тэлеграфны

У гарод калісьці

Прыйшоў — і нашу хату да святла

Ён прычасціў,

Каб прыцемкі звяліся.

Яго браты

Наш паднавілі зруб.

Ані забыць мне радасць маладую.

Яго Высокасць

Тэлеграфны слуп,

Высокіх слоў яму не пашкадую!

Сплывала хмара беспрытульных сноў,

Нябёсы днелі ад слядоў пагоні,

Што павярнула ў мройлівым сутонні

Знявераных нашчадкаў да высноў.

Чакала праца ўпартасці сыноў.

I песня, ўчуўшы зерне на далоні,

Выходзіла ратайкаю на гоні,

I верыла ў жніво надзея зноў.

Сум — радцу дум ахвярнага Максіма

Удзячнасцю знядзеліла Радзіма,

Каб вешчыя радкі раслі ў вякі.

На аржаных старонках роднай нівы

Цяплеюць слоў азяблых васількі —

Блакітнае легенды сказ праўдзівы.

Яна — пылінка космасу і хата,

Пагроза бамбавоза, гул чмяля.

Бярэ і сына любага, і ката

Адна ўсёдаравальная зямля.

У полі бярэцца вясновы дзень.

Дарога, быццам далонь ад авацый,

Гарыць —

I хоча ў зялёны цень

3 вачэй уцячы,

Схавацца...

Мы ўсіх мужчын раўнавалі

Да нашых матуль аўдавелых,

Пасталелыя ранавата,

Былі мы ў злосці ў даверы.

3 вайны мы махру курылі,

Бацькоў сваіх пераймалі.

Мы толькі ўласныя крыўды

Да сэрца блізка прымалі.

Баяліся — мамы ласку,

Што нам належыць,

Падзеляць.

Вось вырасцем — і палацы

Паставім з такой падзеі.

I мам забяром з сабою —

3 упартасцю прысягалі.

Апошніх надзей забойцы,

Мы вольныя ў свет сягалі.

Маленькія эгаісты,

Што ведалі мы пра самоту?

Завейна

Адной галінцы

Застацца гібець зімою...

Клопат прыспешваў:

Тумкай,

Каб не гавець пасля!

Горад цягнуўся думкай,

Вёска жыла з мазаля.

Золушкаю прагрэсу

Доўга была зямля.

Вёска —

3 гароду, з лесу,

Горад,

Ён жыў з рубля.

Ды не магла знявагі

Доўга трываць зямля.

Клала на шалі ўвагі

Цвёрды курс мазаля.

Ведала, гордая ў крыўдзе,—

Ніхто ад зямлі не ўцячэ,

Людства, нарэшце, прыйдзе

Ёй пакланіцца яшчэ.

Шаля з ціхаю вераю

Шалю з пыхаю

Перасвервае...

Загадай, у сасны якой

Паляцела зялёная вейка.

Гэты зачараваны спакой

Чараўніцай альбо чарадзейкай?

Любіць вечнасць

На нейкі міг

Запыніцца над возерам слыхам.

I збаяцца сябе саміх

Хвалі патурбаваць ускалыхам.

3 вершаліны да караня

Зарыпіць

Дрэва вечнага руху.

Перадасць цішыні цішыня

Ашчаджальніцу радасці —

Скруху.

I ўсплывуць адгалоскі віны

У душы пад сасной-векавухай.

Затанулых цэркваў званы

Чуе вечнасць.

I ты паслухай...

Сукаватыя, шчоглыя

У градах, у кастрах

Пацеюць смалою,

Як мёд у скрылях.

Летаюць,

Петраюць на сівярах,

Каб ласы агонь

Зімавеям на страх

Смактаў смаляныя

Соты з калоды,

Па-мядзведжаму жмурачыся

Ад асалоды.

Паабымшэў валун,

Абыржавеў калун.

На печы кот-вуркун,

За печкаю — цвыркун.

Для ўсіх вякоў адны —

Няхітрыя даніны.

Нам дадзены яны

Маркоціць успаміны...

Дзіця з вачыма празарліўца,

3 душой, пакрыўджанай на свет,

Зірне — і будзе фраза ліцца,

Нібыта клёкат праз арліцу,

Як несупыннасць праз Тыбет.

Адчай з прарочымі вачыма,

Дзе ўзорацца шляхоў шлякі,

Дзе з небам раіцца Радзіма,

Дзе немагчымае магчыма,

Дзе дзівакуюць дзівакі.

Ахвярца верны неспакою

Над плынню крэўнае ракі.

I мова матчынай рукою

Яго сумленне трапяткое

Багаславіла на вякі.

Трохкутнік

выраю

высока.

Трыпутнік ласкаю прыціх.

Трывога зерыцца трохвока.

Век чалавечы,

Як трыпціх.

Світанне,

дзень

і змрок вячэрні —

Іх, трох,

Навечна час упрог.

Трыпціх пасеянага зерня.

Трыпціх —

дол,

аралля,

нарог.

Трыпціх крыжа,

Трыпціх жагнанняў,

Трыпціх расстайных

Трох дарог.

Трыпціх апошніх

Трох жаданняў.

Трыпціх —

калыска,

кут,

парог...

I слова, крэўнасцю пачэснае,

Іскрынкай радасці былой,

Як камень Фелікса Тапчэўскага,

3 зямлі

Узыдзе над зямлёй.

Часаны любасцю і вераю

Валун —

Пястун ледавіка —

Не лёг над прахам

Глыбай шэраю,

А ўстаў — нямы працяг радка

Шаноўнейшага Хвэлькі з Рукшаніц,

Паўстаў, каб далягляд шырэў.

Зноў камень,

3-пад дзярноўя зрушаны,

Вяльможнай яснасцю ўшарэў.

Бо шэры краявід імжычкаю,

Зязюлька шэрая з імжы,

I світка шэрая мужыцкая,

I жаўранятка на мяжы

Прасіліся ў радок ля Вухвішча

I ў Глыбачцы каля карчмы.

I быў мужык,

Нібыта луг яшчэ,

Што ўглух пад кажухом зімы.

Дзівіліся ўсе з пана Фелікса,

Што па-тутэйшаму казаў,

Што лёс свой

Не з шляхоцкай веліччу,

А з беднай простасцю звязаў.

...Грудкі магільніка спрадвечныя,

Нібы радкі чарнавіка

Жыцця.

Гараць хваінкі свечкамі

I грэюць памяць земляка...

Якраз гулянку справіў пан Падвей,

Дадому дачакаўшыся Максіма.

Не суравей, сцюдзёны суравей,

Зірні на свет ягонымі вачыма.

Праз дзевяноста год,

Бы ў забыцці,

Ідзе паэт па змененаму Менску.

Між камяніцаў хочацца знайсці

Драўляны дом,

Як той дубок на ўзлеску.

Яму паабяцаў Сяргей Вакар,

Які змушае камень засмяяцца,

Што дом свой

Знойдзе блізка гаспадар,

Ды некуды надоўга знік дарадца.

Не рада Свіслач ледзяным плытам.

Нахмурыўся брывамі голля шэрас.

Падацца б на Захар'еўскую —

Там

Чакае маладая Зоська Верас...

Так і стаяў,

Пакуль яго ўначы

Не ўбранзавела вопратка ад стыні.

Снег не растаў і ўранні на плячы,

Як і належыць снегу на вяршыні...

Быў амаль з іголачкі апрануты

I лічыў карміцелькай іголку,

Што з маёю мамаю стараннаю

Разам прачыналася на золку.

Бліскавіцай злоўленаю

Блізкаю

Пры святле газоўкі курадымнай,

3 ноччу дзень сшываючы,

Паблісквала,

Завіналася без перадыху.

Дзеля жытняга кавалка ласага

Мама шыла ўсё ўсяму пасёлку,

Па крамніне ды па зрэб'і

Пасвіла

На суровай прывязі іголку.

Са старога новае вымоджвала,

Толькі долю ніцаваць не ўмела.

Кужаль злыбяды ў слязе вымочвала,

Перастрочвала жыццё набела.

Караціла,

Сточвала,

Выстрэнчвала,

Падганяла ўсё ды прымярала.

Радасцю чаканаю не стрэчаная,

Сум з тугой па-ўдоўю прымірала.

3 кончыка іголкі быў я ўскормлены,

Як з канца кап'я,

Часінай золкай.

Адрастаў са спаленага кораня,

Перакшчоны мамінай іголкай...

Абмінаючы смерці пагляды,

Да Берліна ішоў наўпрост

3 партызанскіх лясоў,

3 блакады

Кулямётчык Мікола Дрозд.

Усяго за квартал ад рэйхстага

Куля вока яго знайшла —

Цёмна стала,

Святло растала,

Захапіла ў палон імгла.

Ён застаўся адзін як палец,

Нібы ў песні той, без гнязда.

I ўспаміны гараць,

I паляць

Каты родную вёску Дразда.

Вёска Тухаціна не атухла,

Не паўстала дасюль з агню.

Падступала туга-шаптуха —

Не прызнаў яе за радню.

Шле ў лазутчыкі

Ноч бяссонне,

Падпаўзае, кладзецца ў лост.

Не расплюшчвае вока —

I сёння

Цэліцца кулямётчык Дрозд.

Не ведаючы тэорыі вольных вершаў,

Не чуўшы нічога

Пра факт існавання авангардызму,

Мама

Лісты мне пісала верлібрам

Без знакаў прыпынку,

Без абавязковых вялікіх літар.

Падчас у радок

Прарываліся самі рыфмы,

Як вецер зімовы ў комін

Ці восеньскі той,

Што далічваў лісты на яблыні.

А рыфмы не вытыркаліся вельмі,

Яны перагукваліся па сутнасці:

«Мой сынок, каласок, васілёк,

Баравое зеллейка,

Мой каласутанька...»

I ў кожным радку

Столькі было зямлі і неба,

Лесу і мурагу,

I столькі мне добрага напрарочана,

I кожны радок

Быў да сэрца прытулены,

Што біблію слова матулінага

Берагу.

Каб не сурочылі!

Прайдзі туркі-баркі,

А клопат не састарыцца.

I соліць Мінск гуркі,

I хрэн дзярэ на тарцы.

Стаіць каля сцяны

Прымоўклая старая.

Тузе,

Як з даўніны,

У вочы пазірае.

I ў сонейка прыжмур

Халодны на заходзе.

Не грэе плечы мур

3 асенняй золлю ў згодзе.

Згубіла ўсё цяпло

Шлякастая хусціна.

Куды цяпло ўцякло?

Нядоўга тут гасціла.

На печы

Добрыя рэчы —

Прыгадвае сон старэчы.

Хоць прыказка гадам

Пагрэць гатова плечы,

Што засталася там,

У вёсцы,

Разам з печчу...

Хлеб фармавы,

Ён цагліну нагадвае,

Як новаспечаны урбаніст.

Сына ратая

Вітае над хатаю

Дрэва,

Што ў печ пасылала ліст,

Каб падтрымаў, даланісты,

Спадыспаду

Бохан яшчэ не ачахлы

Ад дыспуту

3 духам паганскім

Бога агню.

Бохан напомніць

Валун на праталінцы

Той, што ў вясновага сонца пытаецца,

Ці не забылася на цеплыню.

3 коміна дрэва расце —

I ўпіраецца

У небасхіл дымавейны сук.

Хлеб падавы.

I чаму гэта раніца

Пахне боханам

3 маміных рук?

Суровая нітка жыцця

Не лезе ў шаршатку долі.

Ад часу-краўца

Ныцця

Ніхто не пачуў ніколі.

I выюць турбот ваўкі,

I золка ў зорнай паветцы.

Гарбее кравец вякі.

Суровая нітка ірвецца...

Не знойдзеш у стозе сноў

Пранырлівую шаршатку.

I вузел завязвай —

I зноў

Усё пачынай спачатку...

Загрузлі ў травах

Сноў грузавікі,

Што везлі ў дамавінах галашэнне.

А ў партызанскім краі павукі

Дагэтуль вяжуць сеткі,

Як мішэні.

Далёка зязюля кукуе.

Чакаюць яблыні лісця.

Ігрушына цень прымярае.

Канец зімавой нудзе!

— Якую,

якую,

якую,—

3 пытаннем кнігаўка вісне,—

Мне купіну выбраць з краю?

Блакіт да твару вадзе.

У садзе яшчэ чарнарукім

Карову пасе старая.

I сам сябе трактар цягне —

I чайкі ідуць баразной.

I сіверна гукам і рухам,

I песні самотна без гаю.

Чарцям не сядзіцца ў багне —

Шавеляцца пад рабрыной.

Магільнік вачыма сухімі

3 пагорку на свет пазірае.

Кулік падсверыў калёсы

I цвеліць:

— Кулі! Кулі!

Магільнік чакае — ўздыме

Пагорка хваля сырая

Рыбацкія душы ў нябёсы

У вечных чаўнах —

Калі?

У лета свае правы,

У лета свае клапоты.

Заходзяцца паплавы

У прыцемку ад пяшчоты.

Траве

Яшчэ сакаўной

Не час у стагі вяршыцца,

Ей хочацца варушыцца,

Зялёнай стаяць сцяной.

Сланечніны вудаўё

Згінаецца пад цяжарам.

Атава возьме сваё.

Рабіна ўзгарыцца жарам.

Чуваць,

Як на цёплых гарбах

На ўзмежках змрок прарастае.

У красак адчайны пах,

Трывожны,

Як пры расстанні...

Хто з вас, каб з часу зусім не збіцца,

Каб хоць на момант з тугой расстацца,

У даўжэзных сказах

Чыгункі сібірскай

Расстаўляў рэдкія знакі прыпынкаў

Станцый?

Звыкаць абшару да фарбаў шэрых.

I хвалі ў ладкі б'юць памяркоўна.

Прымераць марыць прымоўклы бераг

На палец кладкі пярсцёнак чоўна.

А заручылі яго з затокай,

Да прорвы ў сваты ідзе ўсё роўна,

Хоць аблачыны тугой высокай

Прыемна кратаць пярсцёнак чоўна...

Граніт вуглее ў мураве,

А мужная легенда крэпасці

У ім адным

Ва ўсёй канкрэтнасці

Працягваецца і жыве.

Яго баі не адгулі.

Гады ідуць,

А ён накульгвае,

Праслухваючы чуйнай кульбачкай

Дол, як мінёр,—

Баліць зямлі.

Ніяк не пасвятлее Буг.

I міна памяці

Зацятая

Яго спакой

Дагэтуль катуе,

Што разам з выбухам

Аглух.

Усіх жывых

Клапоціць рух,

Хто цісне нацянькі,

Хто подбегам.

Спаважна

Ён ступае з подзвігам,

I вечнасць іх чакае —

Двух!

Па дарозе вёска Есяніца —

Там сваё пяе вясне сініца,

Восені там сніцца сена пах.

Нас імчыць шаша

Далей ад дому.

Чашачкі, якім усё вядома,

Як сарокі, ўсцяж на ўсіх слупах.

Свінакроп ты называеш слёзкай.

Шчырасць наша не за гэтай вёскай.

Доўгі шлях яшчэ ад «вы» да «ты».

Вудзе белы снег

I шэры ранак,

Грэх жаданы, без прыступкаў ганак,

Палыны глухія ад слаты.

А пакуль ля вёскі Есяніцы

Самі ў рыфму просяцца суніцы,

А яны салодкія з рукі.

Болей аніколі не спыніцца

Ля дарогі

На папас такі.

На слупах вясёлыя сарокі

Навяшчуюць іншым

Шлях далёкі...

У канверце прыляцеў лісток

3 дрэва,

Што спакой трымала кронай.

Ліст прыйшоў

Ад цішыні зялёнай,

Дотыку твайго збярогшы ток.

Каб нанова

Успамін апёк

Той вясной,

Дзе яблыні чакалі

Адцвітаць,

А ласка летняй хвалі

Біла з забароненых заток.

Змоўца-змрок

Сачыў, каб хто не ўрок.

Вечар быў

Таемным паштальёнам.

Нагадаць аб полымі зялёным

У канверце прыляцеў лісток...

Хоць абмацвала сцены трава-татарва,

Ды, бяскрыжая, славай мроіла —

Перайшла ў партызанскую веру царква,

Стала грознай майстэрняй зброевай.

Не да ўсёдаравання — дух помсты святы!

Расставаліся з дамавінамі,

Уставалі святыя з глухой нематы —

Сталі ўсе вайсковапавіннымі.

I паўстала царква супраць чорных крыжоў,

Як даўней, зрабілася крэпасцю.

Каб згарэлай вінтоўцы прыклад падышоў,

Бог сачыў — з ёй у бой заўтра трэба ісці.

Судны дзень уцалелай рукой Міхаіл

Пратрубіў — архангел у роспачы:

Не відзён небасхіл, як паўсталі з магіл,

Помста кожнаму маткай хроснаю.

Пакідалі анёлы суседні касцёл —

Хай пустуе спічастаю пуняю! —

I ляцелі ў царкву, атрымаўшы дазвол

У райвыканкоме на унію.

Барацьбе прысягала на вернасць царква

Ад падземных ходаў да макавак.

Іскры веры ў святло ў горана з рукава

Партызанскіх сірот аплаквалі.

Рызамі — гімнасцёркі, рыззё, пінжакі.

Трызніць двор вясельнымі бомамі.

3 Вулы робяць налёты штодня хіжакі

3 падарункамі неба — з бомбамі.

Як з анёламі ўпоплеч мой крэўнік Пятрок

Працаваў, і цяпер прыгадвае.

Ну, а цёзка, з бяроз не сарваўшы лісток,

Па лясах блакадзіў з брыгадамі.

Подзвіг збройнай рукой бласлаўляла царква,

Узвышалася над Ушачаю.

...I дагэтуль яшчэ не астыла жарства,

Дзе гула майстэрня гарачая...

Лясы прымоўклі хутарамі —

Не ўсе іх

За вайну звялі.

У цвеце сосны

Алтарамі

Гараць на зраненай зямлі.

Дарогі выбітай узбочча,

Дзе каўняром

Скарэла гразь,

Вядзе памалу ў вёску Цётча.

Сталярыць нешта

Дзед Барнась.

Даўно за восемдзесят дзеду,

Вайна забрала

Двух сыноў.

А ўсё ж травець

Нязвыкла следу

Да перавернутых чаўноў,

Дзе ходзіць боссю

Барнасіха

Дасюль,

Ледзь толькі сыдзе снег.

I спіцца ліху,

Покуль ціха.

Аддыхаўся

Штодзённы спех.

I нейчы дах

За іх хацінай

Ляжыць,

Нібы той конь стары

3 пераламанаю хрыбцінай,

Што ўпаў,

Не звёзшы воз з гары.

Жывёлка ёсць

Апроч ката ў іх.

I кажа,

Стоячы ў раллі,

Пра іх суседка,

Як пра даўніх

Людзей:

— Жывушчыя былі...

Двары суседскія

Трывала

Затуленыя ад вятроў.

Спагадных слоў

Ім трэба мала,

Як мала

Пад паветкай дроў.

I вечарамі

Алтарамі

Гараць сузор'і,

Нібы ўся

Зямля малітву паўтарае

За Барнасіху,

Барнася...

Світанак скрыпіць на сырой назс,

Раздзьмухвае мокрых лістоў іскрынкі.

Брылькі падымаючы па чарзе,

Паштарка корміць галодныя скрынкі.

Пасад і званняў абляціць лісцё,

I застанецца голы ствол слупка

Магільнага.

I змесціцца жыццё

У скупасці апошняга радка.

Пра што ён скажа

Чытачу жывому,

Што цягне ўсё яшчэ

Зямную стому?..

Тры чвэрткі веку —

Тры маладзічкі

Займаліся трывогамі надзеі.

Спагадна поўня вечнасці глядзела,

Як рунню прабіваліся радкі.

А дні ішлі.

Юнацтвам пах чабор.

Палілі змрок

Чырвоныя рабіны.

Лясоў наддзвінскіх

Не драмаў дазор,

I шчырасць далі блізкімі рабіла.

3 Ушаччыны —

3 крынічнай стараны —

Брыў успамін

Шляхамі баравымі.

I помніў слых

Цымбальны лад струны,

I помніў верш

Рачулкі кожнай вывіў.

Вёў горды шлях,

Азораны з вясны

Купалаўскім агністым запаветам.

I клопатам дзяліўся

Шар зямны

3 паўпрэдам мудрай радасці —

3 паэтам.

Маладзічок апошні

У вятох

Падступна перайшоў,

Ды поўня справы,

Якую ён адзін

Адолець змог,

Напоўнена святлом

Вячыстай славы.

Хвастоў густы вадаспад,

Грабеньчыкаў зыркі золак

Вясёлкамі ззялі ў сёлах,

Нядзелілі далягляд.

Трон хісткі

Цанілі свой

Жрацы няспыннага часу,

За раніцу і за красу

Адказвалі галавой.

Гарластай вартай двароў

У Жывалацы і ў Плеўне

Драмаць не давалі пеўні

Турботам гаспадароў.

Год пеўня,

Вазьмі сабе

У спадчыну вечны клопат.

Хай крылаў трывогі лопат

3 дарог спакой не саб'е.

3 любоўю мудрасць жані.

Хай сквапнасць не петушыцца

Пажарам дай патушыцца,

Адстоіцца цішыні!

У неба сонца малі,

Адпрэчвай грымот надрывы,

Будзі кожны дзень руплівы

Пад мірнай страхой Зямлі!

Балюча ные на снезе след.

Маўчыць палазня маладая.

У дзень,

Калі ён прыйшоў на свет,

Ён гэты свет пакідае.

...Да дня сталіцу будзіў тэлефон —

Ад весткі сцюдзёнай балесна.

Няма таго, хто вёў на паклон

Усіх

Да роднага слова з маленства.

А слова бярог

Для дарог і трывог

Рупліўцам гордагаловым.

Замоўклі вусны,

Ды ён перамог

У процістаянні са словам.

Яшчэ ідуць тэлеграмы, лісты,

Віншуючы з днём нараджэння,

Ды стыне спіна

Надмагільнай пліты

Ад смутнага нарачэння.

Балюча ные на снезе след.

Маўчыць палазня маладая.

У дзень,

Калі ён прыйшоў на свет,

Ён гэты свст пакідас.

Спынілася кола турботных дзён.

Нябёсам журботна, зімова.

Ён словам жыў,

Жыць у слове ён

Застаўся ў народзе, як мова.

Слязіна,

Бачыць не замінай,

Як ля труны пахіла

Стаяць Алеся,

Бацька Мінай

I хлопцы з Брацкаіі магілы...

Дзе тая зязюля,

Што мне вякі вешчавала?

Падавілася каласком.

Дзе шчыруха-матуля,

Што мяне сустракала?

Папярхнулася жоўтым пяском.

Дзе дарога дадому санная,

Нецярпенню доўгая самая?

Знікла з палазком,

Што спяваў баском.

Дзе сцяжынка беглая

За прымоўклым ляском?

Ногі босыя адпялегвала,

Часам сасватаная,

Цёмным асфальтавым

Падперазалася паяском.

А мне ўспаміны

Балюча паляцца,

Нібыта ў зямлі яліны

Замлела шавеляць пальцамі,

Апавітыя туманком.

Сэрца заходзіцца шаргунком.

Мы больш сваёй ахвярнасцю вядомы,

Мы, беларусы,

Мы — народ такі.

Ахвотна забываем, што мы,

Хто мы.

Згадаюць

Нашай памяці вякі!

Мы сціпласцю сваёй здаўна вядомы,

Саміх сябе хваліць нам не з рукі.

Хай слабакі

Аж падаюць ад стомы,

На плечы ўзяўшы

Пыхі мех цяжкі.

Мы ўсім сваёй гасціннасцю вядомы,

Надзейныя сябры і дружбакі.

I госць, і падарожны ў нас,

Як дома.

А злым і травы колюцца ў бакі.

Гатовы ўсё аддаць —

I тым багаты,

Мы, беларусы,

Мы — народ такі.

Што з краю небяспекі нашы хаты,

Пра гэта

Не забудуць чужакі!

Да бога збірайся, а жыта сей! —

Вучылі вякі неўміручасць вясковую.

Ты рана сейбітам стаў,

Аляксей,

Падперазаны шляхамі вайсковымі.

Была нялёгкай твая сяўня —

Адмервала помста

Зярняты свінцовыя.

Крапіла трывогу тваю да дня

Крыніц краснапольскіх

Вада свянцоная.

А іх свянцілі і гнеў круты,

I ласка дняпроўскіх бяроз

Спагадаю.

I да цябе праз усе франты

Прыходзіла і пра сябе нагадвала

Ад касьбы, ад ворыва

Смугалёўшчына,

Лютая да ворага

Вугалёўшчына,

Клопатамі ўзвышаная

Мазалёўшчына,

Вышытая вішнямі

Магілёўшчына.

Дзе на маланкавым вудаўі

Дрыжэла слова нерастлумачана,

Дзе баркалабаўскія салаўі

Ляцелі ў летапіс мовы матчынай.

Шаптала зямля:

Сівярэй, расей,

Дадому вярніся,

У змаганні выстаі

Ды роўнае праўдзе

Слова выстагні.

Хай родзіць нашчадкам,

Сей, Аляксей!

Скарылася ратніку

Слова вячыстае!

Зноў — праз пятнаццаць год —

У гэтым лесе.

Мы пастарэлі, лес памаладзеў

Падсадкаю, што смела ўгору лезе,

Не ведаючы пра нябесны гнеў.

Апошняй сакавіцкай, сакавітай

Мяцеліцы бялеюцца сляды.

Яліны ўсёй панураплечай світай

Яшчэ ідуць з багатай каляды.

Сінічка зябкай кропелькай блакітнай

Са звонам разбівае глушыню.

Чаўны пацягваюцца ля ракі той,

Якой гайдаць тугу не ўпершыню.

Даўжэе дзень,

Даўжэюць нашы цені,

Патурбаваўшы вечнасць на зямлі,

Дзе мы аснову радасці —

Здзіўленне —

I чысты снег даверу збераглі...

Мы кожны дзень

Туды, туды

Вяртаемся ўспамінам,

Дзе хрыпне вырай малады,

Трымаюць небасхіл сады,

Здароўкаюцца халады,

Дзе ты

Завешся сынам.

Мы кожны дзень

Адтуль, адтуль

Ідзем хадой няхуткай,

Адтуль,

Дзе ніву помніць куль,

Дзе пахне сіверам хатуль,

Дзе развітальнае

Пакуль

Махае смутку

Хусткай.

Дакуль трываюць нашы дні,

А іх да жалю мала,

Вяртаемся на карані

Сваёй забытай дабрыні

Успомніць ласку далані,

Што клопат наш трымала...

Чытае вершы Захарэвіч,

Нібы сыходзіць на зямлю.

I звечарэеш,

Захварэеш

Жаданнем выгукнуць:

— Люблю!..

I захварэеш невылечна

Забытай прагай чысціні.

Ад слоў душы, як небу,

Млечна.

Нанова кожны гук цані!

Ах, нарачанка —

Нарачонка

Радка прачулага,

Які

У бераг сэрца

Б'ецца чоўнам

Праз веі веку,

Трапяткі.

— Марыля! —

Свіцязі ласкава

Пачуць

Імя світання зноў.

— Маrіа! —

Храмы ўтораць.

— АVЕ! —

Зямной малітваю званоў.

Марына,

Маша.

Кветка Мар'я,

Дзе зман-Іван?

Туман, як лёс.

Ты тая хмарка,

Што захмар'е

Паслала нам

Для светлых слёз.

Не багатая

На літцецерукоў,

Бы Гомельшчына,

Ды касматая

На сябрукоў

Бягомельшчына.

Небу

Хочацца набыцца

У стольным Бегамлі —

Чапурыцца

Мілавіцамі

Ды Вегамі.

Горка

Звозіла

У гурбу

Санкі

Панчанкі.

Зорка

Позняя

Паэтаў позірк

Бачыла.

Лёс

То спешваў,

То ўздымаў

На горы роздуму,

Ды запомнілася

Першая

Народнаму.

Юрасёва

Маргавіца

Ціхамірная

Вераснёва

Маладзіцаю

Падміргвае.

Поле восенню

Уцякае ў лес

Палёўкаю.

Як увосні,

Спеў Алесеў

Там галёкае.

Калі еду на радзіму,

Сум пагойдваючы,

Рады дыму

Ядлаўцоваму

Бягомельшчыны.

Баравіна,

Светлым ветрам

Перавітая,

На сяброў

I на паэтаў

Баравічная!

Горад,

Быццам лебяда гарод,

Заглушае немата стагоддзяў.

Хоць хапала выбухаў,

Грымот,

Цішыню ніхто не залагодзіў.

Тут раскашаваўся дынаміт,

Нейкі міг навалы спачывалі.

I запал саляркаю дыміў.

А ўспамін травеў на грозным вале.

...Ледзь гайдае барку Палата,

Дзе плытам быў

Шлях да мора вольны.

Быццам апусцілася пліта,

Дзе сябе ўсе не забылі войны.

Насыпны ўзнімаецца курган

Над будзённым тлумам,

Над мінулым.

Слухае маўклівасці груган,

Як гудзе ваколле даўнім гулам.

Коннік часу

Мчыць наўскапыта.

Моліцца натоўп білетнай касе.

Можа, гэта наша глухата

Даўнасці сівой перадалася?

Яшчэ задоўга да Калумба

Саперніца маланкі

Румба

Агніста вывівала стан.

Радок Гільена губы Кубы

Апёк, як пацалунак любы,

I выгукам свабоды стаў.

Пакуль ішлі вякі-маруды,

Паплечнік Лоркі і Нэруды,

Быў братам гневу Нікалас.

Да сонца ўзняўся праз нягоды

Сасмяглы востраў трысняговы,

Каб на яго стараўся час.

Рад партызанскі край, Паэце,

Прывеціць сурмача дасвецця,

Адчуць хаду твайго радка.

I ў свеце светаў немаўлятка —

Планета нашая — мулатка —

Смуглее, як твая шчака.

Дух падымала з тла,

Вяртала да святла

Эпоха адраджэння,

А ўслед за ёй была

Эпоха адрачэння

Ад ісцін прапісных,

Сваіх і прывазных,

Ад ідалаў здубелых

I ад сябе саміх,

Ад страху анямелых.

Дол слухаў голас хмар.

На міг адчуў ліхвяр

Нажывай атручэнне.

Не прагнула ахвяр

Эпоха адрачэння.

Смялела гамана.

Не пялася мана

Армяк змяняць на тогу.

Крышыла лёд вясна,

Няхай сабе не доўга.

Цішэй вады,

Ніжэй травы —

Ад слоў да ісціны далёка:

Вада ў адчаі рве равы,

Глытае хваля астравы.

Трава над тым шуміць высока,

Хто,вечнай прагнасцю сляпы,

У свеце сеяў смерць і звады.

Жвір

Возьме ўсіх —

Ён не скупы.

Вір

Перамые чарапы

Вар'ятам,

П'яным ад улады.

Чакае,

Покуль спіць бяда,

Трывогачуйная вада.

Расце,

Забыўшы на гады,

Трава —

Хаўрусніца вады.

У Пушкіна адносіны з царом

Складаныя і напаміну вартыя.

Мёд з палыном

Якой чарэпаў квартаю,

Ні расказаць, ні апісаць пяром.

Пакуль калега пыху таймаваў

I раіўся даверліва са шлункамі,

Ён аплявуху звання камер-юнкера

Радком да дзекабрыстаў адмываў.

У Пушкіна —

Прыгоннага вякоў —

Адносіны са славаю дваранскія.

Сумленне толькі прызнаваў дарадцаю,

Каб дзёрзкасць падкаваць,

Шукаў цвікоў.

А быў адзін,

А першы быў паўсюль,

Упарты,

Асцярогай не прычэсаны.

I думаў,

Стаўшы пад прыцэл дантэсавы,

Што ўсіх паэтаў засланіў ад куль...

Вучыць не трэба маладых,

Ні лашчыць,

Ні даваць пад дых,

Ім думаць

Трэба даць магчымасць.

Дзяліць не трэба маладых

На гнедых,

Шэрых,

На рудых,—

Абы яны былі з вачыма,

Дзе дзёрзкасць і непрымірэнне,

Нібыта ў першы дзень тварэння...

Вецер хмары так нізка соўгаў,

Аж не можа падняцца трава.

Аднарукая калонка

Доўга

Вылівае ваду з рукава.

3 гадамі менш і менш сяброў,

Нібы ў бары трывалых сосен,

Што ацалелі ад вятроў,

Ад тупалобых тапароў,

Тых, што з нябёсамі адносін

Ашчаднай шчодрасцю дароў

Не сапсавалі, хоць кастроў

Ахвярных не зашмат палілі,

А ўдосыць росамі паілі

Крылатых песняй песняроў.

Нас сабірае ўсё радзей

Застолле, шумнае калісьці.

Настрой — вясёлы дабрадзей —

Хаваецца, а ўсё люцей

Туга свайго шукае выйсця.

I ўсё цяпер як у людзей:

Надзень святковы ўбор з надзей,

Трывай, забудзь на клопат дробны.

Яшчэ далёка стол жалобны.

Як бор, шумі і не хлудзей!

Яшчэ не ўсох пясок сыры,

Жалобны стол не ўгорбіў плечы,

А старцы цягнуцца ў сябры

Таму, хто ўжо не запярэчыць.

Каго хацелі пры жыцці

Дастаць сваёй рукой кашчавай,

Каб ценем за чужою славай

На ганак памяці ўзысці.

Яшчэ ягоная душа

Ад клопатаў не адляцела,

А прагным хціўцам закарцела

Хоць зазірнуць на дно каўша,

Каўша, што акрапіў куццю,

Сабраўшы кропелькі журбы ўсе,

Дзе воблік вечнасці адбіўся,

Непадуладны забыццю...

Паненка сцяжынка,

Цётка шаша,

Дзядзька бальшак,

Суседка чыгунка,

За вамі імкнецца

3 маленства мая душа

Ад першых слядоў

Да апошняга пункта.

I толькі галінка,

Як тая ляўша,

У шыбу няўзнак

Грукне ззяблая гулка,

Паненка сцяжынка,

Цётка шаша,

Дзядзька бальшак,

Суседка чыгунка,

Узнікнеце ўсе

У снягах, у расе,

Забраўшы спакой ціхутка.

Ён і яна — і сусвет не пустуе.

Сэрцы заходзяцца ў цішы званчэй.

Б'юцца спалохана ў цемру густую

Іскры з вачэй.

А перакласці —

Значыць пераплавіць,

Нанова пераліць метал упарты.

Перапісаць,

Закрэсліць,

Пераправіць,

Заблытаўшы сабе самому карты.

А перакласці —

Значыць пераправіць

Паром павагі на прыветны бераг,

Каб не пералявіць,

Не пераправіць,

Трымаць канат даводзіцца аберуч.

Загадка перакладу,

Як вядзьмоўства:

Ашчаднасць,

Марнатраўства,

Красамоўства!

Кажыце пры жыцці —

Не ў слове развітальным

Аб шчырым адкрыцці

Паэта ці ратая,

Не сыпце слоў яму

Пасля, як медзь, у яму.

У вечным цераму

Яму ўжо не да ямбаў.

Яму не да тугі,

Не да жальбы спагаднай.

Не гляне той, другі,

Ні з ласкай, ні з пагардай.

Не прыйдзе той, другі,

Да радаснай сябрыны.

Як на вадзе кругі,

Закругляцца ўспаміны...

Жыццё вас барані

Пасля ва ўсім вініцца.

Са словам дабрыні

Спяшайце не спазніцца!

Наіўны я, мяне зусім не тычыцца,

Адкуль прыйшла ты — з цемры, са святла.

Ты, пэўна, неўміручая, з антычнасці

Абразу мармуру з сябе зняла.

Шчаслівая ад палкага цяпла,

Аднойчы ты з музеяў уцякла...

Ліст жаўцее.

Шоўк вясельны зжоўк.

Можа, нешта зменіцца заменаю?

I на шыі б'ецца ланцужок,

Як абрывак ланцуга сямейнага.

Ад вачэй нахабных,

Ад людзей

Дзе схавацца з радасцю шалёнаю?

I з салодкай робіцца салёнаю.

Соль жа за гаркоту саладзей...

У мурах, камяніцах,

У парыўных вагонах

Сніцца сцежка-лісіца,

Што бяжыць па адхонах.

Гараджанін часовы,

Праз бетон, праз цагліны

Чую траў перазовы,

Сум засохлай галіны.

Хоць сваё галава гне,

Сэрца слухае стому.

Да апошняга цягне —

Да драўлянага дому...

Зазвінелі мячы

Ці ключы

Княства Тмутараканскага?

Хоць хрыбетнік стэпу лічы —

Курганы вытыркаюцца.

Вараняцца раскрыллі скіб

Стуманелага ворыва.

Грывяцца кавылі —

Скача скіф

I праменіць стралою ворага.

Перагнаць сябе

Рэху няўцерп.

Далягляду —

Сцяжына вузкая.

Ці сарока на месцы ляціць,

Ці стэп

Забаўляецца з косткі вурзгалкай?

Хоць не рабіце з космасу халтуры,

Да кас удзячных не спяшайце надта.

Аднолькава дэбільныя скульптуры

3 міжзор'я апускаюць касманаўтаў.

У космасе важчэй за год хвіліна,

А вы ў бязважкасці свайго шаблону.

Ад сораму аж чырванее гліна

Як вынік вашага пустога плёну.

Далёкія нашчадкі,

У Сусветах

Пабыўшы, вернуцца, як з лесасплаву

Бог барані,

Каб па фігурах гэтых

Яны аб нас — як продках —

Мелі ўяву!

Пакуль мы спешым час,

Шукаем вечных ісцін,

Чакае хата нас

I двор, запалы лісцем.

Над хатай нашай дым

Трымае пах забыты.

Двор ходзіць следам тым,

Дзе пыл дажджом прыбіты,

Дзе раніца слядоў

Лядком тугі зашклёна.

А з ветрам шум кладоў

Яшчэ шуміць зялёна.

П'еш цішу з гладыша

Пад подых ліставею.

I адтае душа,

I ў печы дух цяплее.

За дзень нагулася ад кожнага ўздрыгу —

Лясная дарога чакае святла:

Сцямнелыя дзве далані развяла,

Трымаючы неба ўначэлага кнігу...

Купалава дуброва

У першыя сто гадоў

Вечнасці Янкі Купалы

Пасадзіма

Сто дубоў

Ля хаты,

Што спеў калыхала,

Што помніць калыскі скрып

I плач Янука малога.

Тут дуб расказаў стары б,

Як многа

Тоіць аблога,

Аб чым маўчаць дзірваны,

Траве даверыўшы права

У зялёныя біць званы,

Ледзь сонца зірне ласкава.

Крыніцы,

Дубы,

Курганы,

Апалага замчышча плечы...

Далёкія перуны

Для рыфмы ўзбудзіць дарэчы.

Расціснулі кулачкі

Сваіх каранёў не ў скрусе —

Прынеслі зямлю дубкі

3 усіх куткоў Беларусі.

Дубкам вартаваць вякі

I весці падлік суровы,

На грунт упадуць які

Купалавай моцы словы.

Рачулка вуліцы Купалы

Са снегам мех

Згубіў мароз,

Як захмялелы поп-расстрыга.

Яшчэ на год

Сталее Рыга.

I надвячорак смех растрос.

Тут гараджанкаю Дзвіна,

А з дому босая ўцякала...

Рачулка вуліцы Купалы

Спынілася,

Як даўніна.

У маразянай цішыні

Запахла родна

Хлебам з кменам.

Прымарыўся мурам каменным

Спакой драўлянай дабрыні.

Паружавелыя дамы

Ідуць паволі ў сон ружовы.

У неба ўскінулі галовы

Аблокабровыя дымы.

Дамы запальваюць агні

На гулкай вуліцы Купалы.

I памаўчаць з табой кварталы —

Тут крок

I слова супыні.

Дамоў ружовых пас цяжкі —

Цьмянее брук.

А мне ў сутонні

Не сцены бачацца —

Далоні

Над дымам грэюць пастушкі.

Прасвечвае цяпельца іх.

Агонь на ўзлеску не шалее.

I небу жаліцца жалейка,

Заступніца адна за ўсіх.

Праз нецярпенне ледзяшоў

Туга нябёс

Па дол апала.

Сваёю вуліцай

Купала

Да Яна Райніса прыйшоў!

Граф Галавін чытае «Жалейку»

Хвала вачам вушастым і нагам,

Няўсыпнасці, што да ўсяго дапала,

Хвала ахранцы

I яе багам —

Дасьеччыкам,

Даследчыкам Купалы.

Яны чыталі першыя яго,

Уважліва, прыдзірліва ўнікалі,

Мазгуючы, што, як і да чаго,

Уласны страх яго радком лякалі.

Запоўніць соты чорныя дасье

Стараліся

Даносаў чорным мёдам,

Ды апяклі пагонаў крылы ўсе.

Звёў чорных пчол

Няшчаднасці куродым.

Стаў светлы мёд

Ад праўды новых дзён,

А чорнае на белы свет паўстала.

Ён не прапаў,

I вашай працы плён,

Першадаследчыкі.

Ідзе Купала

3 пачатку веку ў новыя вякі.

Вы небяспеку першыя адчулі

Яго хады.

Купалавы радкі

Нясуць святло на ўсе мацерыкі

I каркання не ўчуць ва ўладным гуле!

Гэты горад табе не чужы.

Углядзіся,

Дачушка, ў Рыгу.

Камяніцаў аселі глыжы —

Прадчуваюць

Стагоддзяў адлігу.

3 дахаў

Зваліцца снег уначы,

Як заспаная птушка

3 дрэва.

Крок свой

Да цішыні прыручы.

Тут мінуўшчыне

Грому не трэба.

Тут — двухрогакрутыя сярпы —

Якары

Свае гоні дажалі.

Іх на сценах,

Як рыцар скупы,

Параспяў

Кожны свіран

Без жалю.

У глухіх да мальбы

Свіраноў

Дзверцы ўверсе,

Як тыя шпакоўні,

А ці для прапаноў

Туманоў

Парасчынены скрынкі поўні.

Гэта вырысы

Рыгі старой,

Вокнаў выразы,

Здзіву выразы.

Латвія

Свой святковы строй

Праз вякі ўсцерагла

Ад абразы.

Мору Даўгава б'е чалом —

Чую ўсхліпы

Рачулкі ўшацкай,

Што ішла праз бары

Напралом

Да салёнай вады

Прычашчацца.

Дык прымі

Гэты горад стары

У маршчаках вулак раскосых.

I званіц алаўкі

Падвастры —

Паўтары

Воблік Рыгі ў нябёсах!

Запрашаю цябе ў зіму,

Дзе ад снегу душна ялінам —

Нагадаюць няхай яны нам, .

Мы шукалі сябе чаму.

Запрашаю цябе ў вясну,

Дзе ад квецені снежнай бела,

Дзе сцяжынка збегчы паспела

У нядаўнюю даўніну.

Запрашаю цябе адну

У хаціну маёй самоты.

Для цябе маладосць гукну,

Узаб'ю ў галавах сумёты.

Ад цябе журбы не ўтаю,

Той, што верыць дагэтуль маю.

Запрашаю ў восень сваю,

У зіму сваю

Не запрашаю!

Вы з той магутнай чарады

Дваццатых,

Вераю крылатых

Гадоў, што ў нашыя гады

Ляцелі густа,

Ды жуды

3 сівых часін хапіла ў спратах.

Праз ростані, праз халады

Пранёс ваш вырай малады,

Збярог тугу па родных хатах,

Дзе ад крынічнае вады

Хмялее прыказка па святах.

I ўчабарэлыя груды,

I смех праталінак кірпатых

Ад самай дарагой руды

Быў даражэй сынам аратых.

I слова матчына тады,

Не згубленае ў тлумных тратах,

Шукала ў родны край брады,

Сябе гукала ў зябкіх шатах...

Вы бачылі —

Цвітуць дзяды,

Як ва ўспамінах ружаватых?!

Няхай вядуць радкоў сляды,

Не стомленыя ад хады,

Шаноўніка гадоў крылатых

За стол

Багатай каляды!

Любоў не даюць на вынас,

Як піва ў гастраноме.

Дзядуля вясёлы Вільнюс

3 профілем вастраносым.

Табе фіміяму ўволю

Порахам вечнасць дыміла.

Упёрся ў каўнер ваколля

Кадык гары Гедыміна.

Ты, мудра таленавіты,

Спакойна глядзіш на славу,

Пакінуў у спадчыну Вітаўт

Размах і кулак не слабы.

Са збожжам легендаў

Скрыні

Былі з парахоўнямі помеж.

Ты даў прытулак Скарыне,

Купалавы крокі помніш.

Бяда малаціла цапамі —

Аж гнуліся цапавільны.

Вякоў нашых

Ясная памяць,

Араты гісторыі — Вільнюс.

У краме хлебнай чарга не менес.

Жанчыны,

Нахохленыя хлапчукі

Падносяць касірцы

3 дробяззю жмені.

Так

Крошкамі кормяць

Птушку з рукі...

Чакаю ў ціхай старане,

Калі — маўчун зацяты —

Валун

Спытаецца ў мяне,

Якія на яго спіне

Няўмольнасць выб'е даты...

Пах забытай раніцы

Распушыўшы комінаў хвасты,

Па сумётах крадуцца нясмела

Хаты,

Як заспаныя каты —

Смажаніна смачна засквірчэла.

Жыцця кароткага растуць даўгі,

I тленам мітусні завецца клопат.

Сумленне цягне

Свой апошні допыт.

Зямныя ўсе

Мізэрнеюць багі.

Імгненнаму зямному мурашу

Недасягальны

Застаецца

Богам

Той, хто душою ахрысціў душу,

Непадуладны

Похапным эпохам.

Скубіце ўсе мяне,

Дратуйце капытамі —

На голым лахмане

Зноў зашчымлю атавай,

Упірыстай травой

Аброць цяпла прывечу,

Аседласці прабой

Сарву ў адчаі вечным —

I захлыну абшар

Зялёнаю крывёю.

Мне лівень-жыццядар

Ахвяраваў прыволле.

Хай туману ланцуг

Навязвае стагоддзі

Пасціся на выгодзе.

Насычу ўсіх.

Я — луг!

Рабіце ўсё, што абяцалі

Сваім знаёмым і сябрам:

Яны нябожчыкамі сталі,

I абяцанае не вам,

А ім належыць,

Гэта значыць —

Належыць вечнасці,

Яна

Таўром маўчання хлуса значыць

I праўду дастае са дна.

Не забывайце, што жывыя

I вы датуль, пакуль за іх,

Як вол той,

Цягне ваша шыя

Турботны воз,

Пакуль не сціх

У вашых душах голас сябра

Напамінаннем вышыні,

Каб праведная ўсмешка д'ябла

Не далічыла вашы дні...

Заплюшчылася далеч, як сляпая.

Яліна не страхае снег з пляча.

Каб цішыню расслухаць, не хапае

Прарэзлівага скрыпу крумкача.

А снег ідзе, ў нячутнасці ступае.

I карчанее даланя ў карча.

У неба ціха цепліцца скупая

Бярозы ацалелая свяча.

А недзе ў незаснежаным Мілане

На плошчы, як на выбітай паляне,

Нібы з бяроз арган, грыміць сабор.

Што белы гай, узнесеныя шпілі

Даўно з хмурын вякоў пыхлівасць зб

Хто ўчуе вечнай чысціні дакор?

У кнізе скону

Удоды і совы,

У кнізе Чырвонай

Народы і мовы.

Яна разбухае,

Яна чырванее

За нашу нахабнасць,

За нашыя дзеі.

Зямля,

не скраніся

3 арбіты надзённай,

Чарнеючы ў кнізе

Заходу чырвонай!