Апавяданні ў перакладзе Валерыі Далевіч

Падарунак 1959

Заўтра Новы год. Ужо па дарозе на касмадром бацька і маці хваляваліся. Для іхняга сына гэта будзе першы палёт у Космас, упершыню ў жыцьці ён сядзе ў ракету, і ім хацелася, каб усё прайшло самым лепшым чынам. Таму, калі ім не дазволілі пранесьці ў карабель падрыхтаваны для яго падарунак, вага якога апынулася ўсяго толькі на некалькі ўнцый больш дапушчальнага, і маленькую ялінку з чароўнымі белымі сьвечкамі таксама прыйшлося пакінуць на мытні, і яны адчулі, што іх пазбавілі і сьвята, і любові да сына.

Хлопчык чакаў іх каля ўваходу на пасадку. Даганяючы яго пасьля безвыніковых пярэчаньняў з чыноўнікамі Міжплянэтнае службы, маці і бацька перашэптваліся.

– Што будзем рабіць?

– Нават ня ведаю. Зараз нічога ня зробіш.

– Дурныя інструкцыі!

– А яму так хацелася ялінку!

Рэзка прагучала сірэна, і сьціслы людзкі натоўп накіраваўся да ракеты, якая мусіць ляцець на Марс. Бацька і маці падняліся на борт самымі апошнімі, іх маленькі бледны сын ішоў паміж імі моўчкі.

– Што-небудзь прыдумаю, – сказаў бацька.

– Аб чым ты? – не зразумеў хлопчык.

Ракета стартавала, іх імкліва шпурнула ў чорную прастору.

Ракета ляцела, пакідаючы за сабой агністы хвост, пакідаючы ззаду Зямлю, на якой ішоў апошні дзень сьнежня 2052 г., накіроўваючыся да мейсца, дзе зусім не было часу, не было месяца, не было года, не было хвілінаў. Яны праспалі астатак першага палётнага дня. Апоўначы, калі лічыць па зямных гадзінах, хлопчык прачнуўся і сказаў:

– Я хачу паглядзець у ілюмінатар.

На караблі быў усяго адзін ілюмінатар, наверсе, вышэй за палубу, вакно вялікіх памераў зь неймаверна тоўстым шклом.

– Яшчэ рана, – адгукнуўся бацька. – Сходзім наверх крыху пазьней.

– Я хачу паглядзець, дзе мы і куды ляцім.

– Давай пачакаем. Потым зразумееш чаму, – сказаў бацька.

Ён ужо даўно ляжаў з расплюшчанымі вачыма і варочаўся з боку на бок, думаючы пра пакінуты падарунак, аб тым, як быць са сьвятам, і аб тым, як шкада, што ялінка зь белымі свечкамі засталася на Зямлі. Нарэшце, усяго за пяць хвілін да таго, як прачнуўся сын, ён ўстаў, адчуваючы, што прыдумаў плян. Ажыцьцявіць яго – і падарожжа стане па-сапраўднаму радасным і цікавым.

– Сынок, роўна праз паўгадзіны наступіць Новы год, – сказаў ён.

Маці ціха войкнула, напалоханая тым, што ён нагадаў пра сьвята. Было б лепей, калі б хлопчык як-небудзь забыўся на гэта, так ёй хацелася.

Твар хлопчыка ўзгарэўся ад хваляваньня, і вусны задрыгацелі.

– Я ведаю, ведаю. Вы мне падаруеце нешта, так? У мяне будзе ялінка. Вы абяцалі...

– Так, вядома, і падарунак, і ялінка, і нават больш, – сказаў бацька.

У маці задрыжаў голас:

– Але...

– Слова гонару, – паўтарыў бацька. – Даю слова гонару. Усё, што абяцалі, і нават больш, нашмат больш. Чакайце мяне тут. Я хутка павярнуся.

Яго не было хвілін дваццаць. Ён вярнуўся усьміхаючыся.

– Засталося нядоўга.

– Можна, я буду трымаць твае гадзіньнікі? – Папрасіў хлопчык, і яму падалі гадзіньнікі, і ён трымаў іх, яны цікалі ў яго на пальцах, адлічваючы апошнія хвіліны дня, якія несьліся ў агні і бязмоўі, у неадчувальным руху.

– Усё, наступіў! Новы год! Дзе мой падарунак?

– Хадзем, – бацька паклаў руку на плячо сына і павёў яго з каюты, па калідоры, уверх па трапе; маці накіроўвалася за імі.

– Нічога не разумею, – паўтарыла яна некалькі разоў.

– Хутка зразумееш. Вось мы і на мейсцы, – сказаў бацька.

Яны спыніліся перад зачыненымі дзьвярыма вялікае каюты. Бацька пагрукаў тэлеграфным кодам: тры разы і потым яшчэ два... Дзьверы адчыніліся, а сьвятло ў каюце згасла, у цемры перашэптваліся галасы.

– Уваходзь, сынок, – сказаў бацька.

– Там цёмна.

– Вазьмі мяне за руку. Пойдзем, маці.

Яны пераступілі цераз парог, дзьверы зачыніліся, у каюце была поўная цемра. А адразу перад імі незразумела вымалёўвалася вялізарнае шклянае вока, ілюмінатар, вакно чатырох футаў у вышыню і шасьці футаў у шырыню, празь яго можна было вызірнуць у космас.

Хлопчык прытаіў дыханьне. У яго за сьпінай бацька і маці таксама зьдзіўлена прыціхлі, і ў гэты момант некалькі галасоў засьпявалі ў цемры.

– З Новым годам, сынок.

Галасы ў цемры сьпявалі калядны гімн, старажытны, незабыўны; хлопчык рушыў асьцярожна наперад, пакуль не прыціснуўся тварам да халоднага шкла ілюмінатара. Ён доўга стаяў каля вакна і глядзеў у адкрыты космас, проста глядзеў у прадонную ноч, дзе палымнелі сьвечкі, мільярд мільярдаў белых, цудоўных, палымнеючых сьвечак.