Эсперанто с Юлио Баги. Рассказы

Disciplinsklava, tre vulgara, eĉ kruela li estis, sed ĉiufoje, kiam li rigardis al la blindaj okuloj de sia fileto, stranga emocio regis lin. Korŝiran taŭzantan doloron li portis en si kaj enviis la patrinon, kiu havis larmojn. La eta blindulo havis ĉion el li, kio estis nomebla — homa. Ne mirinde! ONI edukis lin en kazernoj kaj lia sintenado devis respeguli ĉie la potencon de Romo. Ne koro, sed disciplino batadis en lia brusto. Tiu sensenta disciplino nur tiam eksilentis, kiam la infanaj manetoj karese palpadis lian vizaĝon. Tiam la katenoj de la ĉiama disciplino falis, kaj li fariĝis — homo.

Redoni la vidon al la blinduleto estis lia sola deziro, sed nek la ĥaldeaj saĝuloj, nek la plej famaj sorĉistinoj povis helpi, eĉ la potencaj dioj de Romo montriĝis senpovaj. Kiom da espero neniiĝinta!

Sed Rufus denove esperis (но Руфус снова надеялся). Vespere lia virino parolis pri miraklofaranto (вечером его женщина говорила о чудотворце: miraklo – чудо), kiu antaŭ tagoj alvenis (который /несколько/ дней назад = некоторое время назад прибыл). Ŝi vidis la pompan akceptadon (она видела роскошный приём). La juna rabeno rajdis sur azeno (молодой раввин ехал верхом на осле: rajdi – ехать верхом), kaj virinoj sternis multvalorajn tapiŝojn (а женщины стелили дорогие ковры: valora – ценный) sur la vojon antaŭ li (на дорогу перед ним). Knaboj kaj knabinoj plenŝutis la stratojn (мальчики и девочки усыпали улицы: ŝuti – сыпать) per floroj kaj freŝaj palmofolioj (цветами и свежими пальмовыми листьями). Grizbarbaj kadukuloj kisadis la randon de lia vestaĵo (седобородые дряхлые старики целовали край его одежды: kaduka – ветхий, дряхлый), kaj la almozuloj de Jerusalemo larmadis pro ĝojo (а нищие Иерусалима лили слёзы от радости: almoza – нищенский, larmo – слеза). Ĉie oni rakontadis pri la mirindaj faroj kaj instruoj (везде рассказывали об удивительных делах и учениях: instrui – учить, преподавать) de la juna majstro (молодого мастера). La lepruloj puriĝis (прокажённые очищались: lepro – проказа, pura – чистый) kaj la blinduloj vidas (а слепые видят).

Sed Rufus denove esperis. Vespere lia virino parolis pri miraklofaranto, kiu antaŭ tagoj alvenis. Ŝi vidis la pompan akceptadon. La juna rabeno rajdis sur azeno, kaj virinoj sternis multvalorajn tapiŝojn sur la vojon antaŭ li. Knaboj kaj knabinoj plenŝutis la stratojn per floroj kaj freŝaj palmofolioj. Grizbarbaj kadukuloj kisadis la randon de lia vestaĵo, kaj la almozuloj de Jerusalemo larmadis pro ĝojo. Ĉie oni rakontadis pri la mirindaj faroj kaj instruoj de la juna majstro. La lepruloj puriĝis kaj la blinduloj vidas.

Rufus pleniĝis je fido (преисполнился веры, доверия: fidi – доверять, полагаться на кого-л.). Li decidis konduki sian fileton al tiu viro (он решил отвести своего сынишку к тому человеку), sed la deĵoro (но дежурство, служба), la devo (долг) ne estis prokrastebla (был неотложен: prokrasti – отложить, отсрочить). Li devos atendi kelkajn tagojn (он должен будет подождать несколько дней). Kion fari (что делать)? Sed nun (но теперь), antaŭ sia foriro (перед своим уходом), li fariĝis senpacienca (он сделался нетерпеливым: pacienco – терпение). Eble post tagoj la miraklofaranto (возможно, через /несколько/ дней чудотворец) estos forlasinta la urbon (покинет город) kaj tiam (и тогда)... Fine li decidis (наконец он решил): la patrino plenumu tion (мать пусть выполнит то), kion la patro ne povas (что отец не может). Kolektinte ĉiujn valoraĵojn de la hejmo (собрав все ценности дома), li metis ilin en cedrolignan skatolon (он положил их в ларец из древесины кедра: cedro – кедр, ligno – дерево, древесина) kaj transdonis ĝin al sia virino (и передал своей женщине).

Rufus pleniĝis je fido. Li decidis konduki sian fileton al tiu viro, sed la deĵoro, la devo ne estis prokrastebla. Li devos atendi kelkajn tagojn. Kion fari? Sed nun, antaŭ sia foriro, li fariĝis senpacienca. Eble post tagoj la miraklofaranto estos forlasinta la urbon kaj tiam... Fine li decidis: la patrino plenumu tion, kion la patro ne povas. Kolektinte ĉiujn valoraĵojn de la hejmo, li metis ilin en cedrolignan skatolon kaj transdonis ĝin al sia virino.

— Ŝutu ilin antaŭ liajn piedojn (высыпь их перед его ногами = к его ногам) kaj diru (и скажи), ke Rufus (что Руфус), la romana soldato (римский солдат), per sia vivo estos lia ŝuldanto (своей жизнью будет его должник = своей жизнью будет ему обязан: ŝuldo – долг), se li resanigos la knabeton (если он исцелит мальчугана: sana – здоровый)!

La virino silente neis per kapbalanco (женщина молча отказалась: «отрицала» покачиванием головы: balanci – качать, размахивать).

— Oni diras (говорят), ke li malŝatas la riĉaĵon (что он не любит богатство: ŝati – любить, ценить). Arĝento kaj oro antaŭ li (серебро и золото перед ним) valoras ne pli (стоят не больше) ol la silikoj de la vojo (чем кремни с дороги).

— Ŝutu ilin antaŭ liajn piedojn kaj diru, ke Rufus, la romana soldato, per sia vivo estos lia ŝuldanto, se li resanigos la knabeton!

La virino silente neis per kapbalanco.

— Oni diras, ke li malŝatas la riĉaĵon. Arĝento kaj oro antaŭ li valoras ne pli ol la silikoj de la vojo.

Rufus malespere ekkriis (отчаянно закричал: espero – надежда).

— Kion do vi povos porti por li (что же ты сможешь отнести для него)?!

La pagana virino (языческая женщина = язычница) kun milda rezigno klinis sin al la knabeto (с мягкой отрешённостью склонилась к мальчугану) kaj longe kisis lin (и крепко: «долго» поцеловала его).

— La larmojn kaj doloron de mia patrina koro (слёзы и боль моего материнского сердца).

Rufus la unuan fojon sentis ian admiron pri sia virino (в первый раз почувствовал какое-то восхищение своей женщиной: «о своей женщине»). Li silentis longan momenton (он молчал долгое мгновение), sed poste per muta kapjeso konsentis (но потом немым кивком согласился: jesi – отвечать утвердительно).

Rufus malespere ekkriis.

— Kion do vi povos porti por li?!

La pagana virino kun milda rezigno klinis sin al la knabeto kaj longe kisis lin.

— La larmojn kaj doloron de mia patrina koro.

Rufus la unuan fojon sentis ian admiron pri sia virino. Li silentis longan momenton, sed poste per muta kapjeso konsentis.

*

Jam tagiĝis (уже светало: tago – день), kiam Rufus forlasis la domon (когда Руфус покинул дом). Kokokrioj vokis la sunon (крики петухов призывали солнце). Varmeta vento karesadis la olivarbojn (тепловатый ветер ласкал оливковые деревья: varma – тёплый) en la ĝardeno Getsemane (в Гефсиманском саду). Nun frue vekiĝadis Jerusalemo (теперь рано просыпался Иерусалим: veki – будить), ĉar la proksimiĝanta Pasko (потому что приближающаяся Пасха: proksima – близкий) donis urĝan preparan laboron al la judoj (дала срочную приготовительную работу евреям). Tiu tago estis la 14-a [dekkvara] de la monato Nisan (тот день был четырнадцатым месяца Нисана), kaj la festo atendis ĉe la sojloj (и праздник ждал у порогов).

Jam tagiĝis, kiam Rufus forlasis la domon. Kokokrioj vokis la sunon. Varmeta vento karesadis la olivarbojn en la ĝardeno Getsemane. Nun frue vekiĝadis Jerusalemo, ĉar la proksimiĝanta Pasko donis urĝan preparan laboron al la judoj. Tiu tago estis la 14-a de la monato Nisan, kaj la festo atendis ĉe la sojloj.

Rufus rapidis al la palaco de la pretorio (спешил ко дворцу претории). En pensoj profundiĝinte (в мысли углубившись: profunda – глубокий) li ne atentis pri la grupetoj (он не обратил внимания на группки), vigle diskutantaj (оживлённо переговаривавшиеся: diskuti – обсуждать), kiuj preterkuris lin (которые пробегали мимо него). Lia revekita espero (его вновь пробуждённая надежда) skizis antaŭ li belajn revobildojn (набросала перед ним красивые воображаемые картины: skizo – набросок, эскиз, revo – мечта) kaj dum la egalpaŝa marŝado li ne rimarkis (и во время равномерной: «равными шагами» ходьбы он не заметил: egala – равный), ke liaj pezaj sandaloj dispremas velkintajn florojn (что его тяжёлые сандалии раздавливают увядшие цветы), rompas sekiĝintajn palmofoliojn sur la vojo (ломают засохшие пальмовые листья на дороге: seka – сухой). Eĉ la ekscititajn parolojn de la preterkurantoj li ne aŭdis (даже возбуждённые разговоры пробегающих мимо он не слышал).

Rufus rapidis al la palaco de la pretorio. En pensoj profundiĝinte li ne atentis pri la grupetoj, vigle diskutantaj, kiuj preterkuris lin. Lia revekita espero skizis antaŭ li belajn revobildojn kaj dum la egalpaŝa marŝado li ne rimarkis, ke liaj pezaj sandaloj dispremas velkintajn florojn, rompas sekiĝintajn palmofoliojn sur la vojo. Eĉ la ekiscititajn parolojn de la preterkurantoj li ne aŭdis.

De malproksime murmuris obtuza bruo (издалека журчал глухой шум). Furoro de kaprica ventego bruas tiel (ярость переменчивого шторма шумит так: kaprico – каприз, прихоть). Rufus surprizite vidis grandan amason (поражённо увидел большую толпу) antaŭ la pretorio (перед преторией). Ĝi svarmis (она кипела: svarmi – кишеть, роиться), kriadis (кричала), kverelis (бранилась: kvereli – ссориться; браниться), pugnojn skuante postulis ion (кулаками потрясая, требовала чего-то). Eble ribelo (возможно, бунт), li pensis kaj ekkuris (он подумал и побежал).

Pilato (Пилат), la pretoro (претор), staris sur la supro de la ŝtuparo (стоял на верху лестницы: ŝtupo – ступенька) kaj parolis al la amaso (и говорил толпе = обращался к толпе). Rufus ne povis aŭdi liajn vortojn (не мог слышать его слов), ĉar la tondra respondo de la popolo superbruis ĉion (потому что громовой ответ народа заглушал всё: brui – шуметь, superi – превосходить, superbrui – заглушать /шумом/).

— Barabas' (Варавва)! Barabas'! Barabas'!

De malproksime murmuris obtuza bruo. Furoro de kaprica ventego bruas tiel. Rufus surprizite vidis grandan amason antaŭ la pretorio. Ĝi svarmis, kriadis, kverelis, pugnojn skuante postulis ion. Eble ribelo, li pensis kaj ekkuris.

Pilato, la pretoro, staris sur la supro de la ŝtuparo kaj parolis al la amaso. Rufus ne povis aŭdi liajn vortojn, ĉar la tondra respondo de la popolo superbruis ĉion.

— Barabas'! Barabas'! Barabas'!

Rufus ekkomprenis (начал понимать). Ne ribelo (не бунт), sed la amaso postulas juĝon pri Barabas' (а толпа требует суда над Вараввой: «о Варавве»), kiun la soldatoj antaŭ nelonge arestis (которого солдаты недавно арестовали: antaŭ longe – давно). Nur laŭfame li konis la krimulon (только по слухам он знал /этого/ преступника: famo – слава; слухи, молва, krimo – преступление, злодеяние). La brua juĝopostulo (шумное требование суда) rememorigis lin pri la devo (напомнило ему о долге). Perkubute li rompis vojon por si tra la amaso (локтями он проложил: «пробил» путь для себя сквозь толпу: kubuto – локоть), suprenkuris la ŝtuparon (взбежал по лестнице) kaj rapidis rekte al la korta koridoro (и поспешил прямо к дворовому коридору). Li ne povas manki (он не может отсутствовать: manki – недоставать, не хватать; отсутствовать), ĉar li estas unu el la kvar deĵorantaj ekzekutistoj (потому что он – один из четверых дежурных палачей). Liaj kamaradoj certe jam atendas lin (его товарищи, конечно, уже ждут его).

Rufus ekkomprenis. Ne ribelo, sed la amaso postulas juĝon pri Barabas', kiun la soldatoj antaŭ nelonge arestis. Nur laŭfame li konis la krimulon. La brua juĝopostulo rememorigis lin pri la devo. Perkubute li rompis vojon por si tra la amaso, suprenkuris la ŝtuparon kaj rapidis rekte al la korta koridoro. Li ne povas manki, ĉar li estas unu el la kvar deĵorantaj ekzekutistoj. Liaj kamaradoj certe jam atendas lin.

Lia sepbranĉa skurĝo (его семихвостая плеть: branĉo – ветка; ответвление) pendis sur kolono de la koridoro (висела на столбе коридора). Unu el ĝiaj rimenbranĉoj displektiĝis (один из её хвостов расплёлся: rimeno – ремень, plekti – плести, вить). Necese ripari ĝin (необходимо починить его) kaj fiksi novan stanoungon al ĝi (и прикрепить новый оловянный коготь к нему: stano – олово). Rufus senprokraste eklaboris (незамедлительно заработал = принялся за дело: prokrasti – отложить, отсрочить). Dum la dikaj fingroj plektoligis nodon post nodo (пока большие пальцы завязывали узел за узлом: ligi – завязывать), la pensoj libere vagadis (мысли свободно блуждали). Li vidis antaŭ si la etan blindulon (он видел перед собой маленького слепца) en la nova robo (в новом платье). Baldaŭ li estos kun sia patrino ĉe la miraklofaranto (скоро он будет со своей матерью у чудотворца), kaj tiu certe resanigos lin (и тот, конечно, исцелит его). Eĉ momenton li ne dubis pri tio (даже мгновение = ни одного мгновения он не сомневался в этом), nur tion bedaŭris (только о том сожалел), ke li ne povos ĵeti sin teren antaŭ tiu rabeno (что он не сможет броситься на землю перед тем раввином) kaj per tio esprimi la sinceran dankon (и тем выразить искреннюю благодарность), kiun lia mallerta lango ne kapablus interpreti (которую его неуклюжий язык не был бы способен истолковать = выразить словами: lerta – ловкий, искусный). Li decidis plenumi ĉiun deziron de tiu viro (он решил выполнить каждое желание этого человека), eĉ se la deziro ofendus la romanan soldaton en li (даже если /это/ желание обидело бы римского солдата в нём).

Lia sepbranĉa skurĝo pendis sur kolono de la koridoro. Unu el ĝiaj rimenbranĉoj displektiĝis. Necese ripari ĝin kaj fiksi novan stanoungon al ĝi. Rufus senprokraste eklaboris. Dum la dikaj fingroj plektoligis nodon post nodo, la pensoj libere vagadis. Li vidis antaŭ si la etan blindulon en la nova robo. Baldaŭ li estos kun sia patrino ĉe la miraklofaranto, kaj tiu certe resanigos lin. Eĉ momenton li ne dubis pri tio, nur tion bedaŭris, ke li ne povos ĵeti sin teren antaŭ tiu rabeno kaj per tio esprimi la sinceran dankon, kiun lia mallerta lango ne kapablus interpreti. Li decidis plenumi ĉiun deziron de tiu viro, eĉ se la deziro ofendus la romanan soldaton en li.

Neatendite milde mallaŭta voĉo alparolis lin (неожиданно мягко тихий голос обратился к нему: laŭta – громкий).

— Kion vi faras (что ты делаешь), frato (брат)?

— Mi plektas skurĝon (я вью плеть)... ĉu vi ne vidas (разве ты не видишь)?

— Por kiu (для кого)?

— Por Barabas' (для Вараввы).

— Mi diras al vi (я говорю тебе), frato, ke ĝi vundos mian korpon (что она будет ранить моё тело).

Rufus turnis sin al la voĉo (повернулся к голосу). Lia rigardo renkontis tiun (его взгляд встретил тот /взгляд/) de ĉielblua okulparo (небесно-голубой пары глаз: ĉielo – небо). Neniam li vidis tiajn okulojn (никогда он не видел таких глаз). La viro kun ligitaj manoj (мужчина со связанными руками), gardata de tri soldatoj (охраняемый тремя солдатами), staris kaj rigardis (стоял и смотрел)... rigardis la skurĝon (смотрел на плеть).

Rufus pensis pri Barabas' (подумал о Варавве) kaj indiferente eklevis la ŝultrojn (и равнодушно поднял плечи = пожал плечами).

— Tio facile povos okazi (это легко сможет случиться), — kaj li fiksis akran stanoungon (и он прикрепил острый оловянный коготь) al la riparita branĉo (к починенному хвосту)...

Neatendite milde mallaŭta voĉo alparolis lin.

— Kion vi faras, frato?

— Mi plektas skurĝon... ĉu vi ne vidas?

— Por kiu?

— Por Barabas'.

— Mi diras al vi, frato, ke ĝi vundos mian korpon.

Rufus turnis sin al la voĉo. Lia rigardo renkontis tiun de ĉielblua okulparo. Neniam li vidis tiajn okulojn. La viro kun ligitaj manoj, gardata de tri soldatoj, staris kaj rigardis... rigardis la skurĝon.

Rufus pensis pri Barabas' kaj indiferente eklevis la ŝultrojn.

— Tio facile povos okazi, — kaj li fiksis akran stanoungon al la riparita branĉo...

*

Rufus kun siaj tri kamaradoj (со своими тремя товарищами) staris antaŭ la pilorio (стоял перед позорным столбом). Li tenis la skurĝon en la pugniĝinta mano (он держал плеть в сжатой в кулак руке: pugno – кулак) kaj kun kutima indiferenteco rigardis jen al la viro (и с привычным равнодушием смотрел то на мужчину), ligata de soldatoj (привязываемого солдатами), jen al la freneze bruanta amaso (то на безумно шумящую толпу). La unua ne tre interesis lin (первый не очень интересовал его), ĉar li certe devas esti krimulo (потому что он, конечно, должен быть преступником), kaj la duan li malŝatis (а вторую он ненавидел), abomenis (терпеть не мог: abomeno – отвращение). Tamen por momento li sentis ian kompaton al la viro (однако на миг он почувствовал какую-то жалость к мужчине) kaj indulgon al la malamata plebo de Jerusalemo (и снисхождение к ненавистной черни Иерусалима), el kiu devenis ankaŭ tiu rabeno (из которой происходил и тот раввин), kiu redonos la vidon al lia fileto (который вернёт зрение его сынишке). Eble la etulo ĵus (возможно, малыш только что = как раз сейчас: eta – маленький) estas benata de tiu viro (благословляем тем человеком) = (малыша благословляет тот человек).

Rufus kun siaj tri kamaradoj staris antaŭ la pilorio. Li tenis la skurĝon en la pugniĝinta mano kaj kun kutima indiferenteco rigardis jen al la viro, ligata de soldatoj, jen al la freneze bruanta amaso. La unua ne tre interesis lin, ĉar li certe devas esti krimulo, kaj la duan li malŝatis, abomenis. Tamen por momento li sentis ian kompaton al la viro kaj indulgon al la malamata plebo de Jerusalemo, el kiu devenis ankaŭ tiu rabeno, kiu redonos la vidon al lia fileto. Eble la etulo ĵus estas benata de tiu viro.

Komando eksonis (команда прозвучала). Rufus fariĝis disciplinita maŝino (сделался дисциплинированной = отлаженной машиной), eklevis la skurĝon (поднял плеть) kaj komencis kruele draŝi per ĝi la duonnudan viron (и начал жестоко молотить ею полуголого мужчину). La skurĝobatoj postlasis sangajn striojn (удары плети оставляли кровавые полосы). La amaso histerie ĝuis la vandalismon (толпа истерически наслаждалась /этим/ варварством: vandalo – вандал; варвар). Nur la viro ĉe la pilorio silentis (только мужчина у позорного столба молчал). Klinante la kapon al sia brusto (склоняя голову к своей груди), li toleris ĉion sen ĝemo (он терпел всё без стона), sen veo (без жалобы), kun martira sinofero (с мученическим самопожертвованием: martiro – мученик, oferi – жертвовать).

Komando eksonis. Rufus fariĝis disciplinita maŝino, eklevis la skurĝon kaj komencis kruele draŝi per ĝi la duonnudan viron. La skurĝobatoj postlasis sangajn striojn. La amaso histerie ĝuis la vandalismon. Nur la viro ĉe la pilorio silentis. Klinante la kapon al sia brusto, li toleris ĉion sen ĝemo, sen veo, kun martira sinofero.

Rufus, incitite de tiu ĉi apatio (раздражённый этим безразличием), komencis furiozadi (начал неистовствовать). Per tuta forto li skurĝis (всей силой = со всей силы он стегал), ne rigardante plu la lokon (не глядя больше на место), kie profundajn vundojn tranĉis la akraj stanoungoj (где глубокие раны прорезали острые оловянные когти). Almenaŭ unu veon li volis elvoki (хотя бы один стон он хотел вызвать) el tiu ĉi obstina krimulo (из этого упрямого преступника).

Rufus, incitite de tiu ĉi apatio, komencis furiozadi. Per tuta forto li skurĝis, ne rigardante plu la lokon, kie profundajn vundojn tranĉis la akraj stanoungoj. Almenaŭ unu veon li volis elvoki el tiu ĉi obstina krimulo.

Kiam la komando haltigis lian brakon (когда команда остановила его руку), la skurĝito levis sian kapon (наказанный: «исхлёстанный» поднял свою голову) kaj rigardis al Rufus (и посмотрел на Руфуса). Ĉielblua okulparo (небесно-голубая пара глаз), plena de larmoj (полная слёз). Rufus sentis nekonatan doloron (чувствовал незнакомую боль), kiu kunpremis lian koron (которая сжала его сердце).

— Ĉu mi ne diris (разве я не сказал), frato (брат), ke ĝi vundos mian korpon (что она будет ранить моё тело)?

Por venki la momentan emocion (чтобы преодолеть минутное: «мгновенное» волнение) Rufus kun spita (Руфус с упрямым: spiti – действовать наперекор, вопреки), altrudita indiferenteco (показным, принуждённым: «навязанным» равнодушием: trudi – навязывать) eklevis la ŝultrojn (пожал плечами: «поднял плечи»).

— Ankaŭ mi diris (я тоже сказал), ke tio facile povas okazi (что это легко может случиться).

Kiam la komando haltigis lian brakon, la skurĝito levis sian kapon kaj rigardis al Rufus. Ĉielblua okulparo, plena de larmoj. Rufus sentis nekonatan doloron, kiu kunpremis lian koron.

— Ĉu mi ne diris, frato, ke ĝi vundos mian korpon?

Por venki la momentan emocion Rufus kun spita, altrudita indiferenteco eklevis la ŝultrojn.

— Ankaŭ mi diris, ke tio facile povas okazi.

*

Jam de longa tempo (уже с давних пор) ne okazis io simila en Jerusalemo (не случалось что-либо подобное в Иерусалиме). Tio estis ja kurioza spektaklo (это было правда: «ведь» любопытное зрелище: «представление»), kaj nemirinde (и не удивительно), ke la tuta urbo venis por rigardi (что весь город пришёл посмотреть) la justofaron de Romo (на справедливое дело Рима = как вершится правосудие Рима). Ĉe ambaŭ flankoj de la vojo al la Golgoto (с обеих сторон дороги к Голгофе) svarmis la amaso (кишела толпа), precipe virinoj (главным образом женщины). Multaj funebre vestis sin (многие траурно оделись = оделись в траур), multaj laŭte ploris (многие громко плакали) kaj tre multaj kraĉadis (и очень многие плевались), mokis la kondamnitojn (глумились над осуждёнными).

Jam de longa tempo ne okazis io simila en Jerusalemo. Tio estis ja kurioza spektaklo, kaj nemirinde, ke la tuta urbo venis por rigardi la justofaron de Romo. Ĉe ambaŭ flankoj de la vojo al la Golgoto svarmis la amaso, precipe virinoj. Multaj funebre vestis sin, multaj laŭte ploris kaj tre multaj kraĉadis, mokis la kondamnitojn.

Rufus paŝadis malantaŭ la krucumoto (шагал позади приговорённого: «того, который будет распят»: antaŭ – перед, впереди, krucumi – распять). Ĉe ĉiu paŝo ektintis la najloj kaj martelo (при каждом шаге звенели гвозди и молоток) en lia lada skatolo (в его жестяной коробке). Li senpense aŭskultadis la mortvokan tintadon (он бездумно слушал заунывный: «зовущий смерть» звон: voki – звать). Ĝi distris lin dum la longa vojo (он отвлекал его во время долгого пути).

Rufus paŝadis malantaŭ la krucumoto. Ĉe ĉiu paŝo ektintis la najloj kaj martelo en lia lada skatolo. Li senpense aŭskultadis la mortvokan tintadon. Ĝi distris lin dum la longa vojo.

Unu el la krucportantoj terenfalis (один из несущих крест упал на землю) jam la trian fojon (уже в третий раз). Estis leĝo (был закон), ke ĉiu kondamnito mem devis porti sian krucon (что каждый осуждённый сам должен был нести свой крест) ĝis la ekzekutejo (до места казни). La leĝo estas leĝo (закон есть закон), kaj Rufus levis sian skurĝon (поднял свою плеть) por revigligi la inertajn membrojn de la malfeliĉulo (чтобы оживить бездеятельные = слабые члены несчастного).

Sed la levita mano haltis (но поднятая рука остановилась). Haltigis ĝin ploranta voĉo de virino (остановил её плачущий голос женщины).

— Majstro (мастер), benu mian fileton (благослови моего сыночка), la blindan senpekulon (слепого безгрешного человека: peko – грех)!

Unu el la krucportantoj terenfalis jam la trian fojon. Estis leĝo, ke ĉiu kondamnito mem devis porti sian krucon ĝis la ekzekutejo. La leĝo estas leĝo, kaj Rufus levis sian skurĝon por revigligi la inertajn membrojn de la malfeliĉulo.

Sed la levita mano haltis. Haltigis ĝin ploranta voĉo de virino.

— Majstro, benu mian fileton, la blindan senpekulon!

Subite Rufus sentis (внезапно Руфус почувствовал), kvazaŭ lia koro batadus en la gorĝo (как будто его сердце билось в горле). Li vidis en la unua vico de la apudvoje starantoj (он видел в первом ряду стоящих у дороги) knabeton kaj genuantan virinon (маленького мальчика и стоящую на коленях женщину: genuo – колено, genui – стоять на коленях). Kaj ili estis la liaj (и они были его) kaj li vidis post momento (и он увидел через мгновение), ke la skurĝovundita brako de la falinto leviĝas (что израненная плетью рука упавшего поднимается) kaj la tremanta mano (и дрожащая кисть руки) milde ekkaresas la buklan kapon de la knabeto (мягко начинает ласкать кудрявую голову мальчугана), kaj li aŭdis formorte mallaŭtan voĉon (и он слышал замирающе тихий = еле слышный голос).

— Virino (женщина), cia kredo estos benata (твоя вера будет благословлена)...

Subite Rufus sentis, kvazaŭ lia koro batadus en la gorĝo. Li vidis en la unua vico de la apudvoje starantoj knabeton kaj genuantan virinon. Kaj ili estis la liaj kaj li vidis post momento, ke la skurĝovundita brako de la falinto leviĝas kaj la tremanta mano milde ekkaresas la buklan kapon de la knabeto, kaj li aŭdis formorte mallaŭtan voĉon.

— Virino, cia kredo estos benata...

La skurĝo falis el la levita mano (плеть упала из поднятой руки). Rufus ne vidis klare plu (не видел ясно более). Larmoj vualis liajn okulojn (слёзы застили его глаза). Li nur konjektis (он только предполагал, догадывался), ke tiu virino (что та женщина), falinta survizaĝen en la polvon de la vojo (упавшая на лицо = лицом вниз в пыль дороги: vizaĝo – лицо) kaj kun arda plorego (и с жарким рыданием) kisanta la faligitan skurĝon (целующая оброненную плеть: fali – падать), estas lia virino (его женщина). Plumbopezaj fariĝis liaj piedoj (свинцово тяжёлыми сделались его ноги: plumbo – свинец), kaj li sentis (и он почувствовал), kvazaŭ iu estus metinta tiun krucon sur lia koro (словно кто-то положил тот крест на его сердце). Ĝis nun ĉio estis indiferenta por li (до сих пор всё было безразлично для него), ĉu Barabas' (Варрава ли), ĉu alia krimulo (другой ли преступник), sed de nun (но отныне)... de nun... Terure (ужасно)!

La skurĝo falis el la levita mano. Rufus ne vidis klare plu. Larmoj vualis liajn okulojn. Li nur konjektis, ke tiu virino, falinta survizaĝen en la polvon de la vojo kaj kun arda plorego kisanta la faligitan skurĝon, estas lia virino. Plumbopezaj fariĝis liaj piedoj, kaj li sentis, kvazaŭ iu estus metinta tiun krucon sur lia koro. Ĝis nun ĉio estis indiferenta por li, ĉu Barabas', ĉu alia krimulo, sed de nun... de nun... Terure!

Por helpi en la krucportado (чтобы помочь в несении креста), la komandanto prenis iun el la amaso (командир взял кого-то из толпы), kaj la funebra trupo denove ekiris (и траурный отряд снова пошёл). Rufus maŝine (механически), preskaŭ senkonscie paŝadis malantaŭ la krucumoto (почти бессознательно шагал позади приговорённого: konscio – сознание). La najloj kaj martelo en la lada skatolo tintis (гвозди и молоток в жестяной коробке звенели)... tintis ĉe ĉiu paŝo (при каждом шаге), sed la mortvoka tintado nun ŝiris (но заунывный звон теперь рвал), taŭzis la koron (терзал сердце) de Rufus.

Por helpi en la krucportado, la komandanto prenis iun el la amaso, kaj la funebra trupo denove ekiris. Rufus maŝine, preskaŭ senkonscie paŝadis malantaŭ la krucumoto. La najloj kaj martelo en la lada skatolo tintis... tintis ĉe ĉiu paŝo, sed la mortvoka tintado nun ŝiris, taŭzis la koron de Rufus.

*

Oni metis la krucon sur la teron (положили крест на землю), kaj la krucumoto senvorte ekkuŝis sur ĝin (и приговорённый молча: «бессловесно» лёг на него). Kun najlo kaj martelo en la manoj (с гвоздём и молотком в руках) Rufus genustaris ĉe la dekstra brako de la kondamnito (стоял на коленях у правой руки осуждённого: genuo – колено) kaj senmove rigardis la obee streĉiĝantan manplaton (и неподвижно смотрел на послушно напрягающуюся ладонь: streĉi – напрячь, натянуть). Post momento li devos najli ĝin al la kruco (через мгновение он должен будет пригвоздить её к кресту). Kaj ĝuste tiun manon (и именно ту руку), kiu benis lian filon (которая благословила его сына)... kaj ĝuste la manon de tiu (и именно руку того), kies ĉiun deziron plenumi li decidis (чьё каждое желание исполнить он решил). Kion fari (что делать)? Kion li povus fari (что он мог бы сделать)? Kion li devus fari (что он должен бы сделать)? Tiuj demandoj turmentis lin (эти вопросы мучили его). La disciplino batalis kontraŭ nova (дисциплина боролась против нового), neniam konata sento en li (никогда не известного чувства в нём), kaj liaj retenitaj larmoj falis en la streĉitan manplaton (и его сдерживаемые слёзы упали в напряжённую ладонь): la larmoj de la ekzekutisto (слёзы палача).

Oni metis la krucon sur la teron, kaj la krucumoto senvorte ekkuŝis sur ĝin. Kun najlo kaj martelo en la manoj Rufus genustaris ĉe la dekstra brako de la kondamnito kaj senmove rigardis la obee streĉiĝantan manplaton. Post momento li devos najli ĝin al la kruco. Kaj ĝuste tiun manon, kiu benis lian filon... kaj ĝuste la manon de tiu, kies ĉiun deziron plenumi li decidis. Kion fari? Kion li povus fari? Kion li devus fari? Tiuj demandoj turmentis lin. La disciplino batalis kontraŭ nova, neniam konata sento en li, kaj liaj retenitaj larmoj falis en la streĉitan manplaton: la larmoj de la ekzekutisto.

La viro sur la kruco rigardis pardondone al Rufus (мужчина на кресте смотрел извиняюще, снисходительно: «давая прощение» на Руфуса: pardoni – прощать).

Je la komando du pezaj marteloj (по команде два тяжёлых молотка), preskaŭ samtempe brue falis sur la najlojn (почти одновременно шумно обрушились на гвозди), sed Rufus (но Руфус), eble unuafoje en sia vivo (возможно, впервые в своей жизни), restis surda por la ordono (остался глух для приказа = к приказу). Kun paralizitaj fortoj li rigardis la manplaton (с парализованными силами он смотрел на ладонь), konvulsie tordiĝantan pro la doloro (судорожно скручивающуюся = сводимую судорогой от боли: tordi – выкручивать, скручивать), ĝis rekonsciigis lin la milda (пока не привёл его в сознание мягкий), peteganta voĉo de la martiro (умоляющий голос мученика).

— Plenumu vian devon (исполняй свой долг)!

...kaj la muskola brako de Rufus levis (и мускулистая рука Руфуса подняла), eksvingis la martelon je bato (взмахнула молотком в ударе)...

La viro sur la kruco rigardis pardondone al Rufus.

Je la komando du pezaj marteloj, preskaŭ samtempe brue falis sur la najlojn, sed Rufus, eble unuafoje en sia vivo, restis surda por la ordono. Kun paralizitaj fortoj li rigardis la manplaton, konvulsie tordiĝantan pro la doloro, ĝis rekonsciigis lin la milda, peteganta voĉo de la martiro.

— Plenumu vian devon!

...kaj la muskola brako de Rufus levis, eksvingis la martelon je bato...

Sinjoro Melonkapo

(Господин Дынная Голова)

Unu el la plej simplaj figuroj (одной из самых простых личностей: «фигур, образов») estis sinjoro Melonkapo (был господин Дынная Голова: melono – дыня). Tiu ĉi nomo (это имя), moke donacita al li (в насмешку дарованное ему: moki – насмехаться, издеваться) de liaj kolegoj (его коллегами), iom post iom preskaŭ forgesigis la oficialan (постепенно почти заставило забыть официальное: iom post iom – постепенно, мало-помалу, букв. «несколько после несколько»). Nur malofte oni memorigis lin (только изредка напоминали ему: ofta – частый), ke antaŭ dudek ses jaroj (что двадцать шесть лет назад) li estis baptita Kazimiro Georgo Precko (он был окрещён Казимиром Георгом Прецко). La altruditan nomon (навязанное имя: trudi – навязывать) li portis kun sama tolero silenta (он носил с таким же молчаливым терпением), kiel la ŝarĝojn de la ĉiutaga vivo (как и бремя повседневной жизни: ŝarĝo – груз, нагрузка).

Unu el la plej simplaj figuroj estis sinjoro Melonkapo. Tiu ĉi nomo, moke donacita al li de liaj kolegoj, iom post iom preskaŭ forgesigis la oficialan. Nur malofte oni memorigis lin, ke antaŭ dudek ses jaroj li estis baptita Kazimiro Georgo Precko. La altruditan nomon li portis kun sama tolero silenta, kiel la ŝarĝojn de la ĉiutaga vivo.

Li estis modeste salajrita skribisto (он был скромно оплачиваемый писарь: salajro – зарплата, skribi – писать) ĉe la departementestro (при начальнике департамента). (Ho, la sinjoro departementestro (господин начальник департамента) estas vere altrangulo (действительно высокопоставленная персона: alta – высокий, rango – ранг, чин). Li havas kaleŝon (у него есть коляска) kun du paroj da pursangaj ĉevaloj (с двумя парами чистокровных лошадей), kaj li povas pruntepeti eĉ la aŭtomobilon (и он может одолжить даже автомобиль: prunti – заимствовать, peti – просить) de lia grafa moŝto (у его графской светлости) por eventualaj ekskursoj (для возможных поездок: «экскурсий»)). Sinjoro Melonkapo – ĉar de nun ni nomos lin tiel en la rakonto (потому что отныне мы будем называть его так в рассказе) – havis sensignifan malaltan staturon (имел маленький: «незначительный, ничтожный» низкий рост: signifo – значение, staturo – осанка, фигура; рост). Lia ronda kapo (его круглая голова) kun haroj ĝisradike tonditaj (с волосами, до корней остриженными: radiko – корень), la malgranda pinta nazo (маленький остроконечный нос), ĉiam ruĝa kaj ŝvitanta (всегда красный и потный: ŝviti – потеть), la senĉese palpebrumantaj okuloj (непрерывно моргающие глаза: ĉesi – перестать, прекратиться) fulgonigraj kaj senesprimaj (чёрные, как сажа, и невыразительные: fulgo – сажа, esprimi – выражать), la trajtoj en plena disharmonio aranĝitaj (черты, в полной дисгармонии сформированные: «устроенные») de la kaprica mano de la naturo (капризной рукой природы), donis al lia vizaĝo komike seriozan aspekton (придавали его лицу комически серьёзный вид). Li ŝajnis pli simpla (он казался проще), sensignifa (ничтожнее) ol estis efektive (чем был на самом деле: efektiva – действительный).

Li estis modeste salajrita skribisto ĉe la departementestro. (Ho, la sinjoro departementestro estas vere altrangulo. Li havas kaleŝon kun du paroj da pursangaj ĉevaloj, kaj li povas pruntepeti eĉ la aŭtomobilon de lia grafa moŝto por eventualaj ekskursoj). Sinjoro Melonkapo – ĉar de nun ni nomos lin tiel en la rakonto – havis sensignifan malaltan staturon. Lia ronda kapo kun haroj ĝisradike tonditaj, la malgranda pinta nazo, ĉiam ruĝa kaj ŝvitanta, la senĉese palpebrumantaj okuloj fulgonigraj kaj senesprimaj, la trajtoj en plena disharmonio aranĝitaj de la kaprica mano de la naturo, donis al lia vizaĝo komike seriozan aspekton. Li ŝajnis pli simpla, sensignifa ol estis efektive.

En lia naiva animo naskis la vivo tri dezirojn (в его наивной душе породила жизнь три желания). En komenco li mem ne konsciis pri ili (сначала он сам не отдавал себе в них отчёта: «не осознавал о них»: konscii – осознавать). Poste la sonĝoj fariĝis revoj (потом сны сделались мечтами) kaj iom post iom la revoj evidentiĝis realigeblaj deziroj (и постепенно мечты оказались осуществимыми желаниями: evidenta – очевидный; evidentiĝi – обнаружиться, выясниться, reala – реальный, realigi – реализовать, осуществить). Tri modestaj deziroj de modesta homo (три скромных желания скромного человека): ofico (служба, должность) por certigi la ekzistadon (чтобы обеспечить существование: certa – уверенный, несомненный); edzineto bonkora (добродушная: «добросердечная» жёнушка) por dividi la zorgojn (чтобы разделить заботы) kaj infano ridetanta (и улыбающийся ребёнок) por doni feliĉajn minutojn (чтобы дать счастливые минуты) post la grizaj horoj de la laboro (после однообразных: «серых» часов работы).

Memkompreneble ĉio dependas de la providenco (разумеется, всё зависит от провидения: komprenebla – понятный). (Ho, providenco, kiom multe oni postulas de vi (как много требуют от тебя)!)

En lia naiva animo naskis la vivo tri dezirojn. En komenco li mem ne konsciis pri ili. Poste la sonĝoj fariĝis revoj kaj iom post iom la revoj evidentiĝis realigeblaj deziroj. Tri modestaj deziroj de modesta homo: ofico por certigi la ekzistadon; edzineto bonkora por dividi la zorgojn kaj infano ridetanta por doni feliĉajn minutojn post la grizaj horoj de la laboro.

Memkompreneble ĉio dependas de la providenco. (Ho, providenco, kiom multe oni postulas de vi!)

Li estis enamiĝinta (он был влюблён), sed konforme al la provizora ofico (но в соответствии с временной должностью: konformi – соответствовать). La amata idealo (возлюбленным идеалом) estis servistino ĉe lia dommastro (была служанка у его домохозяина). Knabino kun ruĝaj manoj (девушка с красными руками) kaj kontuzitaj kubutoj (и ушибленными локтями). Ŝi ĉiutage vekis lin (она каждый день будила его), alportante kun granda bruo du bulkojn (принося с большим шумом две булки) kaj duonlitran poteton da lakto por matenmanĝo (и пол-литровый горшочек молока на завтрак). Ŝi zorgis pri lia mizera kamero (она заботилась о его жалком чулане), kiun li nomis plenkontente (который он называл с полным удовлетворением: kontenta – довольный) "mia ĉambro (моя комната)".

Li estis enamiĝinta, sed konforme al la provizora ofico. La amata idealo estis servistino ĉe lia dommastro. Knabino kun ruĝaj manoj kaj kontuzitaj kubutoj. Ŝi ĉiutage vekis lin, alportante kun granda bruo du bulkojn kaj duonlitran poteton da lakto por matenmanĝo. Ŝi zorgis pri lia mizera kamero, kiun li nomis plenkontente "mia ĉambro".

Kelkfoje (несколько раз), dum la cindrulino de la domo lerte manumis la balailon (пока золушка дома ловко орудовала метлой: cindro – пепел, зола, balai – мести, подметать), li sidis en la sola kaduka fotelo (он сидел в единственном ветхом кресле), kies risortoj jam delonge trapikis la ŝtofon (чьи пружины уже давно проткнули материю) kaj kiam la knabino honteme mallevis siajn okulojn (и когда девушка стыдливо опускала свои глаза: honto – стыд, levi – поднимать) por ŝtelĵeti rigardon al la sinjoro de la kamero (чтобы украдкой бросить взгляд на господина из чулана: ŝteli – красть), li ĉiam respondis bonkore (он всегда отвечал добродушно: «добросердечно») per embarasa rideto (смущающей: «затруднительной, мешающей» улыбкой). Foje li fariĝis tre kuraĝa (однажды он сделался очень смелым). Li ŝtelis kiseton (он сорвал: «украл» небольшой поцелуй), apenaŭ senteblan (едва чувствуемый = едва заметный: senti – чувствовать).

Kelkfoje, dum la cindrulino de la domo lerte manumis la balailon, li sidis en la sola kaduka fotelo, kies risortoj jam delonge trapikis la ŝtofon kaj kiam la knabino honteme mallevis siajn okulojn por ŝtelĵeti rigardon al la sinjoro de la kamero, li ĉiam respondis bonkore per embarasa rideto. Foje li fariĝis tre kuraĝa. Li ŝtelis kiseton, apenaŭ senteblan.

Lia amo estis laŭregula (его любовь была правильной, по правилам: regulo – правило): en komenco rideto (сначала улыбка), kaj poste – kiseto (потом – небольшой поцелуй). La kisoj plioftiĝis (поцелуи участились: ofta – частый). Ili jam ne estis plu ŝtelitaj (они уже не были более тайными: «украденными»). (Laŭregule estas ja (по правилам ведь /должно быть/), ke nur la unua kiso estas ŝtelita (что только первый поцелуй тайный).) Kion mi rakontu pri ilia amo (что мне рассказать об их любви)? Ĝi estis simpla (она была простой), ĉiam ripetiĝanta historio (всегда, постоянно повторяющейся историей: ripeti – повторить) de ĉiu amo (каждой любви), ĉar foje (потому что однажды)... dum bela aŭtuna vespero (во время красивого осеннего вечера)... Eh, mi ne volas paroli pri tio (я не хочу говорить об этом).

Lia amo estis laŭregula: en komenco rideto, kaj poste – kiseto. La kisoj plioftiĝis. Ili jam ne estis plu ŝtelitaj. (Laŭregule estas ja, ke nur la unua kiso estas ŝtelita.) Kion mi rakontu pri ilia amo? Ĝi estis simpla, ĉiam ripetiĝanta historio de ĉiu amo, ĉar foje... dum bela aŭtuna vespero... Eh, mi ne volas paroli pri tio.

Oni diras (говорят), ke nuntempe ne okazas mirakloj (что теперь не случается чудес). Granda eraro (большая ошибка)!

En iu mateno (в одно утро = однажды утром) la bonfaranta morto (благодетельная смерть) silente fermis la palpebrojn de maljuniĝinta aktovermo (тихо закрыла веки состарившегося чиновника: «документного червя»: vermo – червь). La vakantan oficon okupis mia heroo (вакантную должность занял мой герой: vaki – быть не занятым, свободным) Kazimiro Georgo Precko, dank' al la bonvolo de la departementestro (благодаря благосклонности начальника департамента). (Jen (вот), multfoje estas utile (много раз полезно) kun humila riverenco saluti la altrangulojn (со смиренным поклоном приветствовать высокопоставленных лиц).) Tiamaniere la providenco plenumis la unuan deziron (таким образом провидение выполнило первое желание: maniero – манера, способ).

Oni diras, ke nuntempe ne okazas mirakloj. Granda eraro!

En iu mateno la bonfaranta morto silente fermis la palpebrojn de maljuniĝinta aktovermo. La vakantan oficon okupis mia heroo Kazimiro Georgo Precko, dank' al la bonvolo de la departementestro. (Jen, multfoje estas utile kun humila riverenco saluti la altrangulojn.) Tiamaniere la providenco plenumis la unuan deziron.

La nova situacio (новая ситуация, положение) aliigis eĉ la sintenon de liaj kolegoj (изменило: «сделало другим» даже поведение его коллег). Ili ne kuraĝis plu nomi lin (они не смели больше называть его) sinjoro Melonkapo. Ankaŭ li mem aliformiĝis (он сам тоже преобразился: «сменил форму»: formo – форма). La harojn li lasis kreski ĝis tia longeco (волосам он позволил расти до такой длины), kiu ebligis fari laŭmodan frizuron (которая позволяла сделать модную причёску). Kun troa zorgo li penadis (с чрезмерной тщательностью он пытался) bantumi elegantajn kravatojn (завязать элегантные галстуки: banto – бант) el multkoloraj rubandoj (из разноцветных: «многоцветных» лент). Eĉ lukson li permesis al si (даже роскошь он позволял себе). Li mendis du novajn vestojn (он заказал два новых костюма). (Unu estu por la festotagoj (один пусть будет для праздничных дней) kaj la alia en la oficejo (а другой – /носить/ в конторе) por konservi la oficialan dignecon (чтобы сохранять официальное достоинство)!) Li fariĝis incitema en la laboro (он сделался раздражительным в работе: inciti – раздражать) kaj pli aŭdaca en la revado (и более дерзким в мечтах: «мечтании»).

La nova situacio aliigis eĉ la sintenon de liaj kolegoj. Ili ne kuraĝis plu nomi lin sinjoro Melonkapo. Ankaŭ li mem aliformiĝis. La harojn li lasis kreski ĝis tia longeco, kiu ebligis fari laŭmodan frizuron. Kun troa zorgo li penadis bantumi elegantajn kravatojn el multkoloraj rubandoj. Eĉ lukson li permesis al si. Li mendis du novajn vestojn. (Unu estu por la festotagoj kaj la alia en la oficejo por konservi la oficialan dignecon!) Li fariĝis incitema en la laboro kaj pli aŭdaca en la revado.

Li pensadis pri edziĝo (он помышлял о женитьбе: edzo – муж). Multfoje li rememoris pri la knabino kun ruĝaj manoj (много раз он вспоминал о девушке с красными руками) kaj kontuzitaj kubutoj (и ушибленными локтями) kaj lia fantazio vagadis ĉiam pli kaj pli malproksimen (и его фантазия забредала всегда более и более далеко = всё дальше и дальше). Li jam vidis sin kun infano (он уже видел себя с ребёнком) rajdanta sur liaj genuoj (сидящим верхом на его коленях), kiam la hometo per graciaj manetoj (когда человечек изящными ручками) tordas liajn lipharojn (крутит его усы)...

Li pensadis pri edziĝo. Multfoje li rememoris pri la knabino kun ruĝaj manoj kaj kontuzitaj kubutoj kaj lia fantazio vagadis ĉiam pli kaj pli malproksimen. Li jam vidis sin kun infano rajdanta sur liaj genuoj, kiam la hometo per graciaj manetoj tordas liajn lipharojn...

Havante novan oficon (имея новую должность) li luis ankaŭ novan loĝejon (он снял также новое жильё). Nur malofte li renkontis la modestan idealon (лишь изредка он встречал скромный идеал). (Hja, malnova vero (старая истина), ke la ofico donas multe da laboroj (что должность даёт много работы), precipe (особенно), se la amata persono ne plu konvenas al la nova situacio (если любимая особа больше не подходит к новой ситуации).) Verdire (по правде говоря), la amrilato de la modeste salajrita skribisto (любовные отношения скромно оплачиваемого писаря) tute ne plaĉis jam al la sinjoro "oficisto" (совсем не нравились уже господину «чиновнику»).

Havante novan oficon li luis ankaŭ novan loĝejon. Nur malofte li renkontis la modestan idealon. (Hja, malnova vero, ke la ofico donas multe da laboroj, precipe, se la amata persono ne plu konvenas al la nova situacio.) Verdire, la amrilato de la modeste salajrita skribisto tute ne plaĉis jam al la sinjoro "oficisto".

Sed venis la providenco bonŝance (но пришло провидение удачно, к счастью: ŝanco – шанс; удача) (ĝi venas ĉiam bonŝance (оно приходит всегда удачно)) kaj kondukis lin al amuzado (и привело его на вечеринку: «забаву») dum la lasta tago de la jaro (в последний день года). Tie li konatiĝis kun instruistino (там он познакомился с учительницей), kiu ne havis tiutempe postenon (у которой не было в то время работы: posteno – должность). Ŝi estis grizokula (она была сероглазая), malaltfrunta (низколобая) kaj larĝbuŝa fraŭlino (и широкоротая девица). Tuj evidentiĝis (тотчас выяснилось), ke la sako trovis sian flikon (что мешок нашёл свою заплатку).

Sed venis la providenco bonŝance (ĝi venas ĉiam bonŝance) kaj kondukis lin al amuzado dum la lasta tago de la jaro. Tie li konatiĝis kun instruistino, kiu ne havis tiutempe postenon. Ŝi estis grizokula, malaltfrunta kaj larĝbuŝa fraŭlino. Tuj evidentiĝis, ke la sako trovis sian flikon.

Li zorge rigardadis kun oftaj palpebrumoj (он старательно рассматривал с частыми морганиями) la delikatajn konturojn de la blankaj manoj (изящные очертания белых рук). (Je Dio (Боже), ŝi havas vere belegajn manetojn (у неё действительно прекрасные ручки). Tiajn manetojn havas nur la sinjorina moŝto (такие ручки есть только у госпожи, её светлости: sinjorino – госпожа) de la departementestro (/жены/ начальника департамента). La dio zorgu pri la saneco de ambaŭ (Бог пусть позаботится о здоровье обоих)!) Li ebriiĝis (он опьянел: ebria – пьяный) de la odoro de ŝiaj pomaditaj pajlokolоraj haroj (от запаха её напомаженных волос цвета соломы: pajlo – солома) kaj en lia animo malheliĝis la bildo pri la ruĝmana (и в его душе померкло изображение краснорукого: hela – светлый, яркий), glathara idealo (гладковолосого идеала: glata – гладкий).

Li zorge rigardadis kun oftaj palpebrumoj la delikatajn konturojn de la blankaj manoj. (Je Dio, ŝi havas vere belegajn manetojn. Tiajn manetojn havas nur la sinjorina moŝto de la departementestro. La dio zorgu pri la saneco de ambaŭ!) Li ebriiĝis de la odoro de ŝiaj pomaditaj pajlokolоraj haroj kaj en lia animo malheliĝis la bildo pri la ruĝmana, glathara idealo.

Li komencis babiladon (он начал болтовню). Li parolis pri sia ofico (он говорил о своей должности), pri la nova salajro-altigo (о новом повышении зарплаты), pri la nova skribisto (о новом писаре), kiu estas terure impertinenta (который ужасно нахален). Foje li kuraĝis rememorigi lin (однажды он осмелился напомнить ему), ke antaŭ nelonge sinjoro (что недавно господин) Kazimiro Georgo Precko estis ankoraŭ skribisto (был ещё писарем) kaj oni nomis lin sinjoro Melonkapo (и звали его господин Дынная Голова). Terura impertinenteco (ужасное нахальство). (Sed kion fari (но что делать), la nova skribisto estas nevo de la departementestro (новый писарь – племянник начальника департамента). Ho, se li ne konsiderus altvalora (если бы он не считал ценной: konsideri – рассматривать, принимать во внимание, учитывать, valora – ценный) la amikecon inter li kaj la sinjoro departementestro (дружбу между ним и господином начальником департамента), tiam li punus severe la petolan (тогда он бы наказал строго озорного), senpripensan junulon (бездумного юношу: pripensi – обдумывать).) Li parolis kaj parolis (он говорил и говорил), ĝis fine li decidis (до /тех пор, пока/ наконец он не решил) kaj (и) – svatis la fraŭlinon por si (посватал девицу за себя: «для себя»).

Li komencis babiladon. Li parolis pri sia ofico, pri la nova salajro-altigo, pri la nova skribisto, kiu estas terure impertinenta. Foje li kuraĝis rememorigi lin, ke antaŭ nelonge sinjoro Kazimiro Georgo Precko estis ankoraŭ skribisto kaj oni nomis lin sinjoro Melonkapo. Terura impertinenteco. (Sed kion fari, la nova skribisto estas nevo de la departementestro. Ho, se li ne konsiderus altvalora la amikecon inter li kaj la sinjoro departementestro, tiam li punus severe la petolan, senpripensan junulon.) Li parolis kaj parolis, ĝis fine li decidis kaj – svatis la fraŭlinon por si.

Iom mirante (немного удивляясь), iom surprizite pro la neatendita atako (немного поражённо из-за внезапного нападения) (Dio donu tian atakon al ĉiu fraŭlino (дай Бог такое нападение каждой девушке)!) iom ruĝiĝante (немного краснея: ruĝa – красный) ŝi donis respondon (она дала ответ): jes (да)!

Baldaŭ okazis la edziĝa festo (вскоре состоялась свадьба: «праздник женитьбы») en intima familia rondo (в узком семейном кругу: intima – близкий, задушевный). Sinjoro Melonkapo – pardonu (простите)! (mi preskaŭ forgesis (я почти забыл), ke li estas jam oficisto (что он – уже чиновник)) – sinjoro Kazimiro Georgo Precko kvazaŭ naĝis en la maro de la feliĉo (как будто плавал в море счастья).

Iom mirante, iom surprizite pro la neatendita atako (Dio donu tian atakon al ĉiu fraŭlino!) iom ruĝiĝante ŝi donis respondon: jes!

Baldaŭ okazis la edziĝa festo en intima familia rondo. Sinjoro Melonkapo – pardonu! (mi preskaŭ forgesis, ke li estas jam oficisto) – sinjoro Kazimiro Georgo Precko kvazaŭ naĝis en la maro de la feliĉo.

En la antaŭurba kvartalo (в пригородном квартале) al alia sinjoreto (другому маленькому господину) portis ĉiumatene du bulkojn (приносила каждое утро две булки) kaj duonlitran poteton da lakto (и пол-литровый горшочек молока) – la servistino kun ruĝaj manoj kaj kontuzitaj kubutoj (служанка с красными руками и ушибленными локтями) kaj... okuloj ruĝaj pro dumnokta plorado (глазами, красными от ночного плача: nokto – ночь).

En la antaŭurba kvartalo al alia sinjoreto portis ĉiumatene du bulkojn kaj duonlitran poteton da lakto – la servistino kun ruĝaj manoj kaj kontuzitaj kubutoj kaj... okuloj ruĝaj pro dumnokta plorado.

Jam ŝajnis (уже казалось), ke la providenco plenumis nur parte (что провидение выполнило только частично) la dezirojn de nia heroo (желания нашего героя) (por senpaciencaj homoj (для нетерпеливых людей) ĉio ŝajnas esti duone farita (всё кажется: «кажется быть» наполовину сделанным)), ĉar lia plej dorlotata deziro ne realiĝis (потому что его самое заветное желание не осуществилось: dorloti – баловать; лелеять, reala – реальный). La silenton de la hejmo (тишину дома) ne rompis ridado de infanaj lipoj (не нарушал смех детских губ).

Ĉio estis en ordo (всё было в порядке). Modesta kontenteco (скромное удовлетворение, довольство), paca kunvivado (мирное сосуществование) karakterizis lian familian vivon (характеризовали его семейную жизнь). Ankaŭ la financa situacio pliboniĝis (финансовая ситуация тоже улучшилась), ĉar oni elektis lian edzinon (потому что выбрали его жену) instruistino en elementa lernejo (учительницей в начальной: «элементарной, основной» школе).

Jam ŝajnis, ke la providenco plenumis nur parte la dezirojn de nia heroo (por senpaciencaj homoj ĉio ŝajnas esti duone farita), ĉar lia plej dorlotata deziro ne realiĝis. La silenton de la hejmo ne rompis ridado de infanaj lipoj.

Ĉio estis en ordo. Modesta kontenteco, paca kunvivado karakterizis lian familian vivon. Ankaŭ la financa situacio pliboniĝis, ĉar oni elektis lian edzinon nstruistino en elementa lernejo.

Malgraŭ ĉio (несмотря на всё) lia animo havis sekretan doloron (его душа имела тайную боль), kiu senĉese turmentis lin (которая непрерывно мучила его: ĉesi – перестать, прекратиться). Ofte li pasigis longajn horojn en melankolio (часто он проводил долгие часы в печали). Nedivenebla ĉagreno (необъяснимая тоска: diveni – угадать, разгадать) tranĉis sulkojn sur lia frunto (прорезала морщины на его лбу). Kiam oni parolis antaŭ li pri infanoj (когда говорили при нём: «перед ним» о детях), tuj larman vualon tiris al liaj okuloj (тотчас пелену слёз влекло к его глазам = застилало его глаза слезами) ia stranga emocio (какое-то странное волнение). Ne unufoje okazis (не один раз случалось), ke promenante sur la strato (что прогуливаясь по улице) li haltigis preterpasantan infanon (он останавливал проходящего мимо ребёнка). Kun malgaja rideto li profundiĝis (с грустной улыбкой он углублялся: profunda – глубокий) en observo de la senkulpaj okuloj (в созерцание невинных глаз: observi – наблюдать, следить, kulpo – вина) kaj ŝovis kelkajn groŝojn por bombono (и совал несколько грошей на конфету) en la etajn manojn (в маленькие руки). Poste (потом), kvazaŭ rifuĝante de persekutanta penso (словно спасаясь от преследующей мысли), li kuris tien kaj reen (он бегал туда и сюда: «туда и обратно») de strato al strato (от улицы к улице).

Malgraŭ ĉio lia animo havis sekretan doloron, kiu senĉese turmentis lin. Ofte li pasigis longajn horojn en melankolio. Nedivenebla ĉagreno tranĉis sulkojn sur lia frunto. Kiam oni parolis antaŭ li pri infanoj, tuj larman vualon tiris al liaj okuloj ia stranga emocio. Ne unufoje okazis, ke promenante sur la strato li haltigis preterpasantan infanon. Kun malgaja rideto li profundiĝis en observo de la senkulpaj okuloj kaj ŝovis kelkajn groŝojn por bombono en la etajn manojn. Poste, kvazaŭ rifuĝante de persekutanta penso, li kuris tien kaj reen de strato al strato.

Kvar jaroj pasis (четыре года миновали). Foje (однажды), dum plumbkolora novembra posttagmezo (в пасмурный: «цвета свинца» ноябрьский вечер: plumbo – свинец), revenante el sia oficejo (возвращаясь из своей конторы), li estis nekutime gaja (он был непривычно весел: kutimo – привычка, обыкновение). Li ĉirkaŭprenis kaj kisis sian edzinon tiel delikate (он обнял и поцеловал свою жену так нежно), kvazaŭ pie (словно благоговейно), kiel en la unuaj tagoj de la edzeca vivo (как в первые дни супружеской жизни). Kun miro ŝi rigardis lin (с удивлением она посмотрела на него).

Li sidiĝis al la tablo (он сел к столу) por trinki tason da kafo (чтобы выпить чашку кофе). Kun oftaj palpebrumoj li petole ridetis al sia edzino (с частыми морганиями он озорно улыбнулся своей жене). Milda (мягким), karesa (ласковым) kaj komprenon serĉanta estis lia rigardo (и понимание ищущим был его взгляд), sed ŝi ne povis diveni ĝian signifon (но она не могла разгадать его значение).

Kvar jaroj pasis. Foje, dum plumbkolora novembra posttagmezo, revenante el sia oficejo, li estis nekutime gaja. Li ĉirkaŭprenis kaj kisis sian edzinon tiel delikate, kvazaŭ pie, kiel en la unuaj tagoj de la edzeca vivo. Kun miro ŝi rigardis lin.

Li sidiĝis al la tablo por trinki tason da kafo. Kun oftaj palpebrumoj li petole ridetis al sia edzino. Milda, karesa kaj komprenon serĉanta estis lia rigardo, sed ŝi ne povis diveni ĝian signifon.

– Strangan humoron vi havas hodiaŭ (странное настроение у тебя сегодня) – ŝi rimarkis (она заметила).

Anstataŭ respondo li salte leviĝis (вместо ответа он вскочил: «прыжком поднялся»: salti – прыгать, levi – поднимать) kaj premante al si la edzinon (и прижимая к себе жену) li kisis kaj kisis ŝin (он целовал и целовал её).

– Nu, kion vi volas (что ты хочешь)?

Por momento li embarasiĝis (на мгновение он смутился: embarasi – затруднять, мешать), residiĝis al la tablo (снова сел к столу). Silento (молчание). Subite (внезапно), kvazaŭ eksplode (словно взорвавшись: «словно от взрыва, взрывно»: eksplodi – взорваться; вспылить, разразиться), li ekkriis (он закричал). Lia edzino preskaŭ faligis la tason (его жена почти уронила = едва не уронила чашку: fali – падать).

– Kiel vi opinius (как бы ты полагала = что бы ты думала: opinii – считать, полагать)? – li komencis kun troa aplombo (он начал с излишней самоуверенностью).

– Pri kio (о чём)?

– Se Dio donacus al ni infanon (если бы Бог подарил нам ребёнка)... ĉarman (очаровательного), bukloharan (кудрявого)...

– Nu jen (ну вот)! Vi denove plektas revon (ты опять плетёшь мечту), kiu finiĝas ĉiam (которая заканчивается всегда) per amara kaj vana riproĉo (горьким и напрасным упрёком).

– Strangan humoron vi havas hodiaŭ – ŝi rimarkis.

Anstataŭ respondo li salte leviĝis kaj premante al si la edzinon li kisis kaj kisis ŝin.

– Nu, kion vi volas?

Por momento li embarasiĝis, residiĝis al la tablo. Silento. Subite, kvazaŭ eksplode, li ekkriis. Lia edzino preskaŭ faligis la tason.

– Kiel vi opinius? – li komencis kun troa aplombo.

– Pri kio?

– Se Dio donacus al ni infanon... ĉarman, bukloharan...

– Nu jen! Vi denove plektas revon, kiu finiĝas ĉiam per amara kaj vana riproĉo.

– Ne (нет)! Neniam (никогда)! Tio estas mia sola revo (это моя единственная мечта) kaj ĝi devas (и она должна), jes jes (да-да), devas realiĝi (должна осуществиться). Nu, edzinjo (жёнушка), mia kara (моя дорогая), kiel vi opinius (что бы ты думала), se tio vere efektiviĝus (если бы это правда осуществилось)?

– Vi konas jam mian opinion (ты знаешь уже моё мнение). Ankaŭ mi tre amas la infanojn (я тоже очень люблю детей), sed vi scias (но ты знаешь), ke neeble estas ĉe ni (что невозможно у нас)... neeble... Kion fari (что делать)?! Ho kiel malfeliĉa mi estas (о, как я несчастна)! Ho kiel...

Ŝiaj okuloj pleniĝis per larmoj (её глаза наполнились слезами).

– Sed eble (но /это/ возможно)! – li konsolis ŝin kun triumfa certeco (он утешил её с торжествующей уверенностью).

La respondo surprizis ŝin (ответ поразил её). Kontraŭvole ŝi rigardis lian vizaĝon (невольно она посмотрела в его лицо), kies mieno brilis de ĝojo (чьё выражение сияло от радости). Ŝi penis diveni la penson (она пыталась разгадать мысль), kiu ankoraŭ kaŝis sin (которая ещё пряталась) en la naive revanta kapo de ŝia edzo (в наивной мечтательной: «наивно мечтающей» голове её мужа).

Pro la subita silento (от внезапного молчания), esplora rigardo de la edzino (испытующего взгляда жены: esplori – исследовать, изучать), li (он), kuraĝon perdinte (смелость утратив), ŝanĝis la tonon pli mallaŭta (сменил тон более тихим = на более тихий), malpli entuziasma (менее воодушевлённый).

– Ne! Neniam! Tio estas mia sola revo kaj ĝi devas, jes jes, devas realiĝi. Nu, edzinjo, mia kara, kiel vi opinius, se tio vere efektiviĝus?

– Vi konas jam mian opinion. Ankaŭ mi tre amas la infanojn, sed vi scias, ke neeble estas ĉe ni... neeble... Kion fari?! Ho kiel malfeliĉa mi estas! Ho kiel...

Ŝiaj okuloj pleniĝis per larmoj.

– Sed eble! – li konsolis ŝin kun triumfa certeco.

La respondo surprizis ŝin. Kontraŭvole ŝi rigardis lian vizaĝon, kies mieno brilis de ĝojo. Ŝi penis diveni la penson, kiu ankoraŭ kaŝis sin en la naive revanta kapo de ŝia edzo.

Pro la subita silento, esplora rigardo de la edzino, li, kuraĝon perdinte, ŝanĝis la tonon pli mallaŭta, malpli entuziasma.

– Vere (верно), vi estas prava (ты права)... sed tamen (но всё же), se tio povus okazi (если это могло бы случиться)... Edzinjo (жёнушка), mia kara (моя дорогая), amata mia (любимая моя)... mi ankoraŭ nenion petis de vi (я ещё ничего не просил у тебя). Ĉu ne (не так ли)? Nu bone (ну ладно)! Mi petis ja de vi por cigaro (я просил ведь у тебя на сигару) aŭ por bagatelaĵo (или на /какой-нибудь/ пустяк: bagatela – пустячный), sed (но)... sed edzinjo mia, vi scias ja (ты знаешь ведь), ke infano ne estas cigaro aŭ ia bagatelaĵo (что ребёнок – не сигара или какой-нибудь пустяк)... ĉu ne? Infano estas io alia (ребёнок – нечто другое), io pli (нечто большее). Ĝi estas vivcelo (он – цель жизни: celo – цель), la plej sankta io en la vivo (самое святое что-то в жизни)... ĉu ne? Ĝi estas ridetanta feliĉo de la familia vivo (он – улыбающееся счастье семейной жизни) kaj ne cigaro, aŭ ia alia bagatelaĵo... ĉu ne?

– Sed kion mi faru (но что мне делать)? Mi estas tiel malfeliĉa (я так несчастна) vidante vin suferanta (видя тебя страдающим) pro ĉi tiu neefektivigebla revo (из-за этой неосуществимой мечты: efektiva – настоящий, действительный, efektivigi – осуществить)... Vi scias ja (ты знаешь ведь), ke mi volonte donus mian propran vivon por vi (что я охотно отдала бы мою собственную жизнь за тебя)... – malesperis la virino (отчаивалась женщина) kaj larmoj ruliĝis sur ŝiaj vangoj (и слёзы катились по её щекам).

– Vere, vi estas prava... sed tamen, se tio povus okazi... Edzinjo, mia kara, amata mia... mi ankoraŭ nenion petis de vi. Ĉu ne? Nu bone! Mi petis ja de vi por cigaro aŭ por bagatelaĵo, sed... sed edzinjo mia, vi scias ja, ke infano ne estas cigaro aŭ ia bagatelaĵo... ĉu ne? Infano estas io alia, io pli. Ĝi estas vivcelo, la plej sankta io en la vivo... ĉu ne? Ĝi estas ridetanta feliĉo de la familia vivo kaj ne cigaro, aŭ ia alia bagatelaĵo... ĉu ne?

– Sed kion mi faru? Mi estas tiel malfeliĉa vidante vin suferanta pro ĉi tiu neefektivigebla revo... Vi scias ja, ke mi volonte donus mian propran vivon por vi... – malesperis la virino kaj larmoj ruliĝis sur ŝiaj vangoj.

– Aŭskultu min (послушай меня), edzinjo mia! Aŭskultu min – liaj okuloj malseke ekbrilis (его глаза влажно заблестели: seka – сухой). – Vi scias ja (ты знаешь ведь), ke infano estas vera trezoro (что ребёнок – настоящее сокровище), ke ĝi estas ridetanta (что он – улыбающееся)...

–... feliĉo de la familia vivo (счастье семейной жизни) – ŝi finis la frazon iom malpacience (она закончила фразу немного нетерпеливо). – Tre bone mi scias (очень хорошо я знаю), tre bone, sed kion mi faru (но что мне делать)? Kion mi faru? Kion vi deziras de mi (что ты желаешь от меня)?

– Ni adoptu unu (давай усыновим кого-нибудь: «одного»)!

Momenta silento (короткое: «мгновенное» молчание). Kun malsamaj pensoj ili rigardis unu la alian (с разными мыслями они смотрели друг на друга: sama – тот же самый, одинаковый).

– Ni adoptu unu! – ripetis la edzo preskaŭ plorante (повторил муж чуть не плача: «почти плача»). – Mi scias (я знаю), ke en la "Azilo por Trovitaj Infanoj" (что в «Приюте для найдёнышей»: «найденных детей») ni povos ricevi unu (мы сможем получить кого-нибудь)... Mi (я)...

La virino esplore rigardis (женщина испытующе смотрела) en la okulojn de sia edzo (в глаза своего мужа). Li embarasiĝis (он смутился) kaj daŭrigis kun troa fervoro (и продолжил с чрезмерным рвением: daŭri – продолжаться, длиться).

– Tie estas multe da infanoj orfaj (там много детей-сирот: «детей сиротливых»), sen helpo (без помощи) kaj forlasitaj de siaj gepatroj (и покинутых своими родителями)... Edzinjo, mia amata (моя любимая), mi petegas (я умоляю), adoptu ni unu el ili (давай усыновим одного из них)! Adoptu ni unu!

– Aŭskultu min, edzinjo mia! Aŭskultu min – liaj okuloj malseke ekbrilis. – Vi scias ja, ke infano estas vera trezoro, ke ĝi estas ridetanta...

–... feliĉo de la familia vivo – ŝi finis la frazon iom malpacience. – Tre bone mi scias, tre bone, sed kion mi faru? Kion mi faru? Kion vi deziras de mi?

– Ni adoptu unu!

Momenta silento. Kun malsamaj pensoj ili rigardis unu la alian.

– Ni adoptu unu! – ripetis la edzo preskaŭ plorante. – Mi scias, ke en la "Azilo por Trovitaj Infanoj" ni povos ricevi unu... Mi...

La virino esplore rigardis en la okulojn de sia edzo. Li embarasiĝis kaj daŭrigis kun troa fervoro.

– Tie estas multe da infanoj orfaj, sen helpo kaj forlasitaj de siaj gepatroj... Edzinjo, mia amata, mi petegas, adoptu ni unu el ili! Adoptu ni unu!

Kiel infano (как ребёнок) li genuis antaŭ ŝin (он встал на колени перед ней: genuo – колено, genui – стоять на коленях) kaj prenante en siajn larĝajn manplatojn (и беря в свои широкие ладони) la fingretojn de la edzino (пальчики жены), li sieĝis per kisoj ŝin (он осыпал: «осаждал» поцелуями её). Dum la kisado li ekploris (во время целования он заплакал) kaj ankaŭ ŝi ne povis reteni la larmojn (и она тоже не смогла сдержать слёз). Ŝi glatigis la hirtajn harojn de sia edzo (она пригладила взъерошенные волосы своего мужа: glata – гладкий) kaj kun virina delikateco konsentis (и с женской деликатностью согласилась).

– Ni adoptos unu (мы усыновим кого-нибудь), ni adoptos unu...

Kiel infano li genuis antaŭ ŝin kaj prenante en siajn larĝajn manplatojn la fingretojn de la edzino, li sieĝis per kisoj ŝin. Dum la kisado li ekploris kaj ankaŭ ŝi ne povis reteni la larmojn. Ŝi glatigis la hirtajn harojn de sia edzo kaj kun virina delikateco konsentis.

– Ni adoptos unu, ni adoptos unu...

La posta tago estis festotago por ili (следующий день был праздничным днём для них). Jam frumatene li zorge brosis la paradan veston (уже рано утром он старательно почистил парадную одежду: frua – ранний, broso – щётка) kaj ŝi prenis la plej ŝatatan kostumon el la ŝranko (а она взяла самый любимый костюм из шкафа). Li rigardis ĉiuminute (он смотрел каждую минуту) la montrilojn de la kukola horloĝo (на стрелки часов с кукушкой: montri – показывать, kukolo – кукушка) kaj esprimis dubon pri ĝia precizeco (и выражал сомнение в их точности). Fine alvenis la konvena horo (наконец, наступил подходящий час) por fari la viziton (чтобы сделать визит = нанести визит) ĉe la direktoro de la "Azilo por Trovitaj Infanoj" (у директора «Приюта для найдёнышей»).

La posta tago estis festotago por ili. Jam frumatene li zorge brosis la paradan veston kaj ŝi prenis la plej ŝatatan kostumon el la ŝranko. Li rigardis ĉiuminute la montrilojn de la kukola horloĝo kaj esprimis dubon pri ĝia precizeco. Fine alvenis la konvena horo por fari la viziton ĉe la direktoro de la "Azilo por Trovitaj Infanoj".

Ili ekiris (они пошли). Dumvoje li aĉetis en iu magazeno (по дороге: «во время дороги» он купил в каком-то магазине) pupeton kun moveblaj okuloj (куколку с движущимися: «движимыми» глазами: movi – двигать, шевелить).

La direktoro afable (директор любезно) servoprete akceptis ilin (услужливо принял их: servi – служить, preta – готовый). La afero estis tre facila (дело было очень лёгким), kvazaŭ preparita (как будто подготовленным), kion oni povis konstati el la mieno (что можно было установить: «констатировать» из выражения лица = о чём можно было догадаться по выражению лица) de sinjoro Melonkapo, tro naiva por esti bona aktoro (слишком наивного, чтобы быть хорошим актёром).

La direktoro kondukis ilin en grandan ĉambron (директор повёл их в большую комнату) de la du- kaj trijaraj infanoj (двух- и трёхлетних детей). La ploretado kaj kria ridado de la infanaro (хныканье и пронзительный: «крикливый» смех детворы: krii – кричать) estis la plej rava muziko (были самой восхитительной музыкой) por la oreloj de nia heroo (для ушей нашего героя). Liaj okuloj brilis pro ĝojo (его глаза сияли от радости) kaj kvazaŭ serĉante iun (и словно ища кого-то) li rigardadis tien kaj reen (он смотрел туда-сюда: «туда и обратно»). La rigardo fine trovis ripozon (взгляд наконец нашёл отдых = остановился) en fora angulo de la ĉambro (в дальнем углу комнаты). Knabineto (девчушка), apenaŭ trijara (едва трёхлетняя), kun pupeto ludis tie (с куколкой играла там).

Ili ekiris. Dumvoje li aĉetis en iu magazeno pupeton kun moveblaj okuloj.

La direktoro afable servoprete akceptis ilin. La afero estis tre facila, kvazaŭ preparita, kion oni povis konstati el la mieno de sinjoro Melonkapo, tro naiva por esti bona aktoro.

La direktoro kondukis ilin en grandan ĉambron de la du- kaj trijaraj infanoj. La ploretado kaj kria ridado de la infanaro estis la plej rava muziko por la oreloj de nia heroo. Liaj okuloj brilis pro ĝojo kaj kvazaŭ serĉante iun li rigardadis tien kaj reen. La rigardo fine trovis ripozon en fora angulo de la ĉambro. Knabineto, apenaŭ trijara, kun pupeto ludis tie.

Li kuris al ŝi (он подбежал к ней) kaj premante ŝin al si (и прижимая её к себе), li kisis kaj kisis ŝin kun emocia pasio (он целовал и целовал её с взволнованной: «эмоциональной» страстью). La infano rekone ridetis (ребёнок благодарно: «признающе» улыбнулся: rekoni – узнавать, признавать /знакомое/, rekono – признание), ĉirkaŭprenis lian kolon (обнял его шею). La graciaj fingretoj hirtigis liajn lipharojn (изящные пальчики взъерошили его усы: hirta – взъерошенный) kaj la zorge kombitan frizuron (и старательно уложенную причёску: kombi – расчёсывать).

Li kuris al ŝi kaj premante ŝin al si, li kisis kaj kisis ŝin kun emocia pasio. La infano rekone ridetis, ĉirkaŭprenis lian kolon. La graciaj fingretoj hirtigis liajn lipharojn kaj la zorge kombitan frizuron.

– Rigardu (посмотри), rigardu! – Li montris la infanon al sia edzino (он показал ребёнка своей жене). – Kiel bela ŝi estas (как красива она)! Kiel ĉarme ŝi ridetas (как очаровательно она улыбается)! Rigardu, edzinjo mia, tiun ĉi senkulpan rideton (на эту невинную улыбку)! Ĉu vi vidis iam pli belan (видела ли ты когда-нибудь более красивую)? Kaj tiujn brilantajn okulojn (а эти блестящие глаза)! Diamantoj (бриллианты), veraj (настоящие) diamantoj! Jen (вот), edzinjo kara, jen rigardu kiel etaj manplatoj (насколько маленькие ладони), ĉerizaj lipoj (вишнёвые губы), neĝblanka frunteto (белоснежный лобик: neĝo – снег)! Edzinjo, rigardu! Ŝi estas belega knabineto (она – прекрасная девчушка)... ĉu ne (не так ли)?

– Jes, beleta (да, хорошенькая), sed (но)... – kaj ŝi flustris al sia edzo (и она прошептала своему мужу) – ĉu vi ne vidas (разве ты не видишь), ke la etulino estas kripla (что малышка – калека: «увечная»)? Ŝi havas ĝibon (у неё горб).

Per subita gesto lia larĝa manplato (резким жестом его широкая ладонь: subita – внезапный; резкий, отрывистый) kovris la dorseton de la infano (накрыла спинку ребёнка). Doloraj larmoj tremetis en liaj okuloj (слёзы боли подрагивали в его глазах: doloro – боль).

– Ne (нет)! Ne! Ne vere (неправда)! Ŝi ne havas ĝibon (у неё нет горба)! Ŝi ne estas kripla (она – не калека)! Ne diru (не говори) edzinjo, ne diru tion (не говори этого)!

– Rigardu, rigardu! – Li montris la infanon al sia edzino. – Kiel bela ŝi estas! Kiel ĉarme ŝi ridetas! Rigardu, edzinjo mia, tiun ĉi senkulpan rideton! Ĉu vi vidis iam pli belan? Kaj tiujn brilantajn okulojn! Diamantoj, veraj diamantoj! Jen, edzinjo kara, jen rigardu kiel etaj manplatoj, ĉerizaj lipoj, neĝblanka frunteto! Edzinjo, rigardu! Ŝi estas belega knabineto... ĉu ne?

– Jes, beleta, sed... – kaj ŝi flustris al sia edzo – ĉu vi ne vidas, ke la etulino estas kripla? Ŝi havas ĝibon.

Per subita gesto lia larĝa manplato kovris la dorseton de la infano. Doloraj larmoj tremetis en liaj okuloj.

– Ne! Ne! Ne vere! Ŝi ne havas ĝibon! Ŝi ne estas kripla! Ne diru edzinjo, ne diru tion!

Por kaŝi sian emocion (чтобы скрыть своё волнение), li turnis la atenton al la infano (он обратил внимание к ребёнку) kaj parolis rapide ŝerce al ŝi (и говорил быстро шутливо ей).

– Rigardu etulino (посмотри, малышка), kion mi portis por vi (что я принёс для тебя). Nu kion (ну, что)?... Pupeton (куколку). Veran (настоящую) pupeton. Novan (новую) pupeton kun moveblaj okuloj (с движущимися глазами)... rigardu, nun la pupeto dormas (сейчас куколка спит)... nun la pupeto vekiĝas (сейчас куколка просыпается)... nun denove ĝi dormas (сейчас снова она спит)... kaj nun denove ĝi vekiĝas...

La infano kaptis la pupon (ребёнок схватил куклу), kisadis ĝiajn vangojn (целовал её щёки) mallerte pentritajn (кое-как: «неумело, неловко» раскрашенные: lerta – ловкий, искусный, pentri – рисовать, заниматься живописью; здесь – красить).

– Mi amas pupeton (я люблю куколку)! – ŝi pepetis (она пискнула: pepi – лепетать; чирикать, пищать) kaj forte premis la pupon al si (и сильно прижала куклу к себе).

– Edzinjo! Edzinjo!! ĉu vi aŭdas (ты слышишь)? – eksplodis (разразилось, вырвалось: «взорвалось») kun entuziasma krio (страстным: «воодушевлённым» криком) la sento el lia koro (чувство из его сердца). – Ŝi diris (она сказала) "mi amas pupeton". Edzinjo mia, ĉu vi aŭdis iam pli kortuŝan vorton (слышала ли ты когда-нибудь более трогательное слово)? Edzinjo mia... ni adoptu ŝin (давай усыновим её)... ni adoptu ŝin! Edzinjo... edzineto mia...

­

Por kaŝi sian emocion, li turnis la atenton al la infano kaj parolis rapide ŝerce al ŝi.

– Rigardu etulino, kion mi portis por vi. Nu kion?... Pupeton. Veran pupeton. Novan pupeton kun moveblaj okuloj... rigardu, nun la pupeto dormas... nun la pupeto vekiĝas... nun denove ĝi dormas... kaj nun denove ĝi vekiĝas...

La infano kaptis la pupon, kisadis ĝiajn vangojn mallerte pentritajn.

– Mi amas pupeton! – ŝi pepetis kaj forte premis la pupon al si.

– Edzinjo! Edzinjo!! ĉu vi aŭdas? – eksplodis kun entuziasma krio la sento el lia koro. – Ŝi diris "mi amas pupeton". Edzinjo mia, ĉu vi aŭdis iam pli kortuŝan vorton? Edzinjo mia... ni adoptu ŝin... ni adoptu ŝin! Edzinjo... edzineto mia...

La virino rigardis sian edzon (женщина посмотрела на своего мужа). Dolĉa kompreno (мягкое, нежное понимание: dolĉa – сладкий; приятный, милый), senfina kompato (бесконечная жалость), eĉ pardono varmigis ŝian animon (даже прощение согрели её душу: varma – тёплый). Ŝi fikse (она пристально), sed kun milda kareso (но с мягкой лаской), rigardis al liaj okuloj (смотрела в его глаза) kaj vidis en ili senesperan baraktadon de patra amo (и видела в них отчаянный трепет отцовской любви: espero – надежда). Ŝi mem ne sciis kial (она сама не знала почему), sed sentis emocian simpation al la eta orfino (но чувствовала эмоциональную симпатию к маленькой сироте) kaj preskaŭ kontraŭvole etendis la brakojn al ŝi (и почти против воли протянула руки к ней), transprenis la infanon de li (взяла: «переняла» ребёнка у него) kaj longe kisis ŝin (и крепко: «долго» поцеловала её).

– Diru al mi (скажи мне), etulino (малышка), panjo (мама)! Nur diru (только скажи = скажи же), kara (дорогая), pan-jo!

La infano kun necerta voĉo (ребёнок неуверенным голосом), nekonsciante pri la signifo de la vorto (не осознавая о значении слова = не понимая значения слова), ripetis ĝin (повторил его).

– Panjo...

La virino rigardis sian edzon. Dolĉa kompreno, senfina kompato, eĉ pardono varmigis ŝian animon. Ŝi fikse, sed kun milda kareso, rigardis al liaj okuloj kaj vidis en ili senesperan baraktadon de patra amo. Ŝi mem ne sciis kial, sed sentis emocian simpation al la eta orfino kaj preskaŭ kontraŭvole etendis la brakojn al ŝi, transprenis la infanon de li kaj longe kisis ŝin.

– Diru al mi, etulino, panjo! Nur diru, kara, pan-jo!

La infano kun necerta voĉo, nekonsciante pri la signifo de la vorto, ripetis ĝin.

– Panjo...

Sinjoro Melonkapo, klinante sin al mano de sia edzino (склоняясь к руке своей жены), kisis ĝin kun larma danko (поцеловал её со слёзной благодарностью). Ŝia respondo estis delikata (её ответом была нежная), senriproĉa rideto (безупречная улыбка).

Kiu scias (кто знает)? eble en tiu ĉi momento (возможно, в этом момент) petis dian benon por ili (просила божьего благословения для них) en la transtera mondo (в потустороннем мире: tero – земля) – la animo de la iama knabino (душа прежней девушки: iam – когда-то) kun ruĝaj manoj kaj kontuzitaj kubutoj (с красными руками и ушибленными локтями).

Sinjoro Melonkapo, klinante sin al mano de sia edzino, kisis ĝin kun larma danko. Ŝia respondo estis delikata, senriproĉa rideto.

Kiu scias? eble en tiu ĉi momento petis dian benon por ili en la transtera mondo – la animo de la iama knabino kun ruĝaj manoj kaj kontuzitaj kubutoj.

Nigra Kristnasko

(Чёрное Рождество)

La unua neĝo degelis (первый снег таял) kaj la botoj de la surstrate vagantoj knedis kaĉan (и сапоги блуждающих по улице месили пюреобразную: vagi – блуждать, бродить, kaĉo – каша, пюре), nigran koton (чёрную грязь). Festrompanta melankolio ekkuŝis al la urbeto (непраздничная: «нарушающая праздник» печаль легла на городок: festo – праздник, rompi – сломать, разбить; нарушить). Nigra Kristnasko (чёрное Рождество). La Vintro-patro dormis (Отец-зима: «Зимний отец» спал) kaj la infanaj koroj vane atendis (и детские сердца напрасно ждали), ke li elskuu blankajn neĝoflokojn (чтобы он начал вытряхивать белые снежные хлопья) el sia barbo (из своей бороды). Eble la Vintro-patro koleris (возможно, Отец-зима сердился), kaj la vespero tute ne aspektos kristnaska por ili (и вечер совсем не будет выглядеть рождественским для них), se la neĝo ne grincos sub la paŝoj de la betlehemanoj (если снег не будет скрипеть под шагами вифлеемцев: Betlehemo – Вифлеем; вертепная драма /рождественский спектакль, изображающий рождение Иисуса Христа/; betlehemano – житель Вифлеема; участник рождественского спектакля), vizitantaj domon post domo (посещающих дом за домом) kaj se iliaj botoj per koto makulos la sojlojn (и если их сапоги грязью запачкают пороги: makulo – пятно).

La unua neĝo degelis kaj la botoj de la surstrate vagantoj knedis kaĉan, nigran koton. Festrompanta melankolio ekkuŝis al la urbeto. Nigra Kristnasko. La Vintro-patro dormis kaj la infanaj koroj vane atendis, ke li elskuu blankajn neĝoflokojn el sia barbo. Eble la Vintro-patro koleris, kaj la vespero tute ne aspektos kristnaska por ili, se la neĝo ne grincos sub la paŝoj de la betlehemanoj, vizitantaj domon post domo kaj se iliaj botoj per koto makulos la sojlojn.

La nemotiveblan koleron (необъяснимую злость: motivi – мотивировать, обосновать) klarigis kelkaj gepatroj al la infanoj (объясняли некоторые родители детям): "Vi ne estis obeemaj (вы не были послушными: obei – слушаться, подчиняться) kaj jen nun la Vintro-patro koleras (и вот теперь Отец-зима сердится), eble li forgesos alporti eĉ la kristnaskan arbon (возможно, он забудет принести даже рождественское дерево)." La gepatra despotismo en tiaj frazoj (родительский деспотизм в таких фразах) ĝuis sian potencon (наслаждался своей властью), sed tamen en la fundo de la koro (но всё же на дне сердца = в глубине души) ili riproĉis la ĉielon (они упрекали небеса) pro la manko de la blanke brilanta vintra kovrilo (за отсутствие белого сияющего зимнего покрова: kovri – покрывать, накрывать).

La nemotiveblan koleron klarigis kelkaj gepatroj al la infanoj: "Vi ne estis obeemaj kaj jen nun la Vintro-patro koleras, eble li forgesos alporti eĉ la kristnaskan arbon." La gepatra despotismo en tiaj frazoj ĝuis sian potencon, sed tamen en la fundo de la koro ili riproĉis la ĉielon pro la manko de la blanke brilanta vintra kovrilo.

Menaŝe, la servisto de la sinagogo (служитель синагоги), ne multe pensis pri la malĝojo de la kristanoj (не много думал о горе христиан). Kristnasko ne estas ja juda festo (Рождество ведь – не еврейский праздник). Tamen ankaŭ lia frunto respegulis la nuboplenan firmamenton (однако и его лоб отражал облачный небосвод: spegulo – зеркало, nubo – облако) kaj profunda ĉagreno vualigis liajn okulojn (и глубокая печаль застилала его глаза: vualo – вуаль, завеса) kiel la decembra nebulo la sunon (как декабрьский туман – солнце). Lia mizera (его жалкая), tro frue kurbiĝinta figuro (слишком рано скривившаяся фигура: kurba – кривой) kiel laca ombro (как усталая тень), forte premante sin al la muroj de la domoj (сильно прижимаясь к стенам домов), senbrue preterpasis (бесшумно проходила), evitis ĉiun renkonte venanton (избегала каждого навстречу идущего). De tempo al tempo li rigardis al la suno (время от времени он смотрел на солнце), kiu jam proksimiĝis al la rando de la horizonto (которое уже приближалось к краю горизонта). Estis vendredo (была пятница), kaj lia edzino atendis lin senpacience (и его жена ждала его нетерпеливо) pro du kaŭzoj (по двум причинам). Li rapidigis sian iradon (он ускорил свою ходьбу: rapida – быстрый, скорый), premante al si la pakaĵeton sub la akselo (прижимая к себе пакетик подмышкой: paki – упаковывать) kaj la boteleton en la manoj (и бутылочку в руках). En la unua modestadis la kandeloj por la vendredo (в первом были две простые свечи для пятницы: modesta – скромный) kaj en la boteleto li varmigis per siaj malgrasaj manoj (а в бутылочке он согревал своими худыми руками: varma – тёплый, graso – жир, grasa – жирный, толстый) la medikamenton por la malgranda Lejzer (лекарство для маленького Лазаря), por ke ĝi estu tuj uzebla post la alveno (чтобы его можно было сразу использовать после прихода /домой/: uzi – использовать).

Menaŝe, la servisto de la sinagogo, ne multe pensis pri la malĝojo de la kristanoj. Kristnasko ne estas ja juda festo. Tamen ankaŭ lia frunto respegulis la nuboplenan firmamenton kaj profunda ĉagreno vualigis liajn okulojn kiel la decembra nebulo la sunon. Lia mizera, tro frue kurbiĝinta figuro kiel laca ombro, forte premante sin al la muroj de la domoj, senbrue preterpasis, evitis ĉiun renkonte venanton. De tempo al tempo li rigardis al la suno, kiu jam proksimiĝis al la rando de la horizonto. Estis vendredo, kaj lia edzino atendis lin senpacience pro du kaŭzoj. Li rapidigis sian iradon, premante al si la pakaĵeton sub la akselo kaj la boteleton en la manoj. En la unua modestadis la kandeloj por la vendredo kaj en la boteleto li varmigis per siaj malgrasaj manoj la medikamenton por la malgranda Lejzer, por ke ĝi estu tuj uzebla post la alveno.

Ĉe la angulo de sia strato li devis halti (на углу своей улицы он должен был остановиться). Longe retenita tusado (долго сдерживаемый кашель) kvazaŭ eksplode eliĝis el lia ftiza pulmo (словно взрывом вырвался из его чахоточного лёгкого: eksplodi – взорваться, ftizo – туберкулёз, чахотка). La skuo senigis lin de ĉiuj fortoj (встряска лишила его всех сил: sen – без), liaj piedoj ŝancele tremadis (его ноги подкашивались: «шатаясь дрожали»: ŝanceli – шатать, колебать) kaj kaptis lin momenta sveneto (и овладел им короткий: «мгновенный» полуобморок: kapti – поймать, схватить, sveno – обморок). La kapon metante al muro de domo (голову прикладывая к стене дома) li spiris malfacile kaj kraĉis (он дышал тяжело и плевался). En la ŝaŭma salivo ruĝis gelatiniĝinta sango (в пенной слюне краснела свернувшаяся кровь/сгусток крови: gelatino – желатин; желе). Ĉe liaj lipoj aperis rezigna rideto (на его губах появилась отрешённая улыбка), submetiĝinta al la neevitebla fatalo (покорившаяся неизбежной судьбе: submeti – подложить; подчинить). Jam delonge li amikiĝis (уже давно он примирился: «подружился»: amiki – дружить) kun la bildo de la proksimiĝanta fino (с картиной приближающегося конца) kaj pro tio li rigardis indiferente ĝin (и из-за этого он смотрел равнодушно на него).

Ĉe la angulo de sia strato li devis halti. Longe retenita tusado kvazaŭ eksplode eliĝis el lia ftiza pulmo. La skuo senigis lin de ĉiuj fortoj, liaj piedoj ŝancele tremadis kaj kaptis lin momenta sveneto. La kapon metante al muro de domo li spiris malfacile kaj kraĉis. En la ŝaŭma salivo ruĝis gelatiniĝinta sango. Ĉe liaj lipoj aperis rezigna rideto, submetiĝinta al la neevitebla fatalo. Jam delonge li amikiĝis kun la bildo de la proksimiĝanta fino kaj pro tio li rigardis indiferente ĝin.

Negrave (неважно), ke unu judo pli aŭ malpli (что одним евреем больше или меньше) suferas sur tiu ĉi tero (страдает на этой земле), li pensis (он думал), sed subite akra doloro kunpremis lian koron (но внезапно острая боль сжала его сердце). Pri la malgranda Lejzer (о маленьком Лазаре), pri sia fileto li rememoris (о своём сынишке он вспомнил). Lian animon turmentis terura sinakuzo (его душу мучило ужасное самообвинение: akuzi – обвинять): eble lia patra kiso infektis la senpekulon (возможно, его отцовский поцелуй заразил безгрешного человека). Centfoje li malbenis sin por ĉiu kiso (сто раз он проклинал себя за каждый поцелуй), sed kion fari (но что делать) kaj kiel kontraŭstari al la kispetanta infana buŝo (и как противостоять просящему поцелуя детскому рту: peti – просить)? Ĉu ekzistas vera patra koro (разве существует настоящее отцовское сердце), kiu povas kontraŭstari tian tenton (которое может противостоять такому соблазну)? La malgranda Lejzer eble (возможно) pli baldaŭ forlasos la teran plorvalon (скорее покинет земную долину слёз: plori – плакать) ol la patro (чем отец). Menaŝe sentis (чувствовал), kvazaŭ kruela demono estus metinta pezan ŝtonon sur lian koron (будто жестокий демон положил тяжёлый камень на его сердце). Streĉante ĉiun forton li ekiris (напрягая все силы, он пошёл). La domo (дом), kie li loĝis (где он жил), estis ĉe la fino de la strato (был в конце улицы). Ankoraŭ longa vojo (ещё долгий путь), precipe por li (особенно для него).

Negrave, ke unu judo pli aŭ malpli suferas sur tiu ĉi tero, li pensis, sed subite akra doloro kunpremis lian koron. Pri la malgranda Lejzer, pri sia fileto li rememoris. Lian animon turmentis terura sinakuzo: eble lia patra kiso infektis la senpekulon. Centfoje li malbenis sin por ĉiu kiso, sed kion fari kaj kiel kontraŭstari al la kispetanta infana buŝo? Ĉu ekzistas vera patra koro, kiu povas kontraŭstari tian tenton? La malgranda Lejzer eble pli baldaŭ forlasos la teran plorvalon ol la patro. Menaŝe sentis, kvazaŭ kruela demono estus metinta pezan ŝtonon sur lian koron. Streĉante ĉiun forton li ekiris. La domo, kie li loĝis, estis ĉe la fino de la strato. Ankoraŭ longa vojo, precipe por li.

Sur la kontraŭa flanko de la strato malfermiĝis pordego (на противоположной стороне улицы открылись ворота: fermi – закрыть) kaj tri knaboj elvenis (и три мальчика вышли). La unua estis forta (первый был сильный), muskola (мускулистый), longstatura (долговязый: staturo – осанка, фигура; рост). Li havis ŝafistan kostumon (у него был костюм чабана: ŝafo – баран, овца) kaj tiris post si per ŝnuro blankan ŝafideton (и /он/ тянул за собой верёвкой белого ягнёнка). La dua estis plenvanga dikulo (второй был круглолицый: «полнощёкий» толстяк: vango – щека, dika – толстый) en kostumo de orienta reĝo (в костюме восточного короля) kun ora paperkrono sur la kapo (с золотой бумажной короной на голове) kaj tenis en sia mano brilantan stelon (и держал в своей руке блестящую звезду) el arĝentkolora papero (из серебристой: «цвета серебра» бумаги: arĝento – серебро), fiksitan sur stangeto (прикреплённую на палочку: stango – шест, жердь). La tria havis barbon el stupo (у третьего была борода из пакли), sur la kapo episkopan tiaron (на голове – епископская тиара) kaj en la manoj tenis la betleheman stalon (а в руках /он/ держал вифлеемский вертеп: stalo – хлев, стойло), faritan el papero (сделанный из бумаги). En la interno de la stalo brulis kandeleto (внутри вертепа горела свечка), kiu lumigis la dekoracion (которая освещала декорацию: lumi – светить): la etan Jesueton en la manĝotrogo (маленького Иисуса в яслях: trogo – корыто; кормушка), la sanktajn gepatrojn (святых родителей). La tri knaboj ekiris kantante (три мальчика пошли, напевая) sur la sama flanko de la strato (по той же стороне улицы).

Sur la kontraŭa flanko de la strato malfermiĝis pordego kaj tri knaboj elvenis. La unua estis forta, muskola, longstatura. Li havis ŝafistan kostumon kaj tiris post si per ŝnuro blankan ŝafideton. La dua estis plenvanga dikulo en kostumo de orienta reĝo kun ora paperkrono sur la kapo kaj tenis en sia mano brilantan stelon el arĝentkolora papero, fiksitan sur stangeto. La tria havis barbon el stupo, sur la kapo episkopan tiaron kaj en la manoj tenis la betleheman stalon, faritan el papero. En la interno de la stalo brulis kandeleto, kiu lumigis la dekoracion: la etan Jesueton en la manĝotrogo, la sanktajn gepatrojn. La tri knaboj ekiris kantante sur la sama flanko de la strato.

"Paco al homoj sur la tero (мир людям на земле),

Gloro al Dio en ĉielo (слава Богу на небесах)..."

Menaŝe rigardis al ili momenteton (смотрел на них короткое мгновение: «маленькое мгновение»), kaj lia koro ektremis (и его сердце вздрогнуло). Li rekonis en la longstatura knabo (он узнал в долговязом мальчике) la stratan heroon de la lasta pogromo (уличного героя последнего погрома). Malamo ekbrilis en la okuloj (ненависть сверкнула в глазах) de Menaŝe, kaj li murmuris malbenon (и он пробормотал проклятие). La tri knaboj ĉe la najbara domo (три мальчика у соседнего дома) per ceremoniaj alparoloj petis enirpermeson (церемониальными обращениями попросили разрешения войти: eniri – войти) kaj la pordego baldaŭ larĝe malfermiĝis (и ворота вскоре широко раскрылись) kaj infanaj ĝojkrioj eĥis en la muta strato (и детские радостные крики отдались эхом в безмолвной улице: eĥo – эхо, eĥi – отзываться эхом).

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

Menaŝe rigardis al ili momenteton, kaj lia koro ektremis. Li rekonis en la longstatura knabo la stratan heroon de la lasta pogromo. Malamo ekbrilis en la okuloj de Menaŝe, kaj li murmuris malbenon. La tri knaboj ĉe la najbara domo per ceremoniaj alparoloj petis enirpermeson kaj la pordego baldaŭ larĝe malfermiĝis kaj infanaj ĝojkrioj eĥis en la muta strato.

– Paco kaj dia beno estu sur tiu ĉi domo (мир и божье благословение пусть будут на этом доме)! – komencis la longstatura (начал долговязый). – Permesu al ni ripozi en via hejmo (позвольте нам отдохнуть в вашем доме)!

– Ni portis al vi montri la malgrandan Jesueton (мы принесли вам показать маленького Иисуса), kiu naskiĝis (который родился: naski – родить, породить) por instrui la homojn pri la amo (чтобы научить людей любви), – diris la plenvanga knabo (сказал круглолицый мальчик).

– Kaj venis al li reĝoj el oriento (и пришли к нему короли с востока) kaj simplaj ŝafistoj (и простые чабаны) por adori lin (чтобы поклониться ему: adori – обожать, поклоняться), – finis la enkondukan parolon la tria knabo (закончил вводную речь третий мальчик: konduki – вести), kaj la pordego fermiĝis post ili (и ворота закрылись за ними).

– Paco kaj dia beno estu sur tiu ĉi domo! – komencis la longstatura. – Permesu al ni ripozi en via hejmo!

– Ni portis al vi montri la malgrandan Jesueton, kiu naskiĝis por instrui la homojn pri la amo, – diris la plenvanga knabo.

– Kaj venis al li reĝoj el oriento kaj simplaj ŝafistoj por adori lin, – finis la enkondukan parolon la tria knabo, kaj la pordego fermiĝis post ili.

Menaŝe kontraŭvole pensadis pri la ĵus aŭditaj vortoj (невольно думал о только что услышанных словах). Ju pli li meditadis (чем больше он размышлял), des pli ne povis kompreni la kristanojn (тем больше не мог понять христиан). Ili havas la religion de la paco kaj fratamo (у них религия мира и братской любви: frato – брат) kaj tamen (и всё же), se li (если он), Menaŝe, la servisto de la sinagogo (служитель синагоги), nun kuraĝus transiri la alian flankon de la strato (сейчас осмелился бы перейти на другую сторону улицы), kie komenciĝas la kristana kvartalo (где начинается христианский квартал = квартал христиан) kaj li (и он), Menaŝe, la mizera judo (жалкий еврей), sincerkore dirus al ili (простодушно: «искренним сердцем» сказал бы им: sincera – искренний): "Pacon al homoj sur la tero (мир людям на земле), gloron al Dio en ĉielo (слава Богу на небесах)!", tiam tute certe la kristanoj konsiderus tion moko (тогда совершенно точно христиане посчитали бы это издевательством) kaj venĝus sin kruele (и отомстили бы ему: «и отомстили бы за себя» жестоко). Kiel strange (как странно), ke li (что он), Menaŝe, la neglektita fava judo de tiuj ĉi kristanoj (паршивый еврей, презренный этими христианами: neglekti – пренебрегать, favo – лишай, парша), tamen estas tia homo kiel ili (всё же такой /же/ человек, как они)! Kial do la senĉesa malamikeco (отчего же непрерывная вражда: ĉesi – перестать, прекратиться, amiko – друг)? Kial la oftaj sangaj venĝoj (отчего частые кровавые мщения)? Centmilojn da viktimoj (сотни тысяч жертв) jam postulis la multmiljara malbeno (уже потребовало проклятие многих тысячелетий: miljaro – тысячелетие), kies tutan pezon jam ĉe la naskiĝo devas senti (всю тяжесть которого уже при рождении должны чувствовать) multaj idoj de tiu ĉi dispelita popolo (многие потомки этого отверженного: «разогнанного» народа: peli – гнать). Ĉu ankoraŭ ne sufiĉe (разве ещё недостаточно)?

Menaŝe kontraŭvole pensadis pri la ĵus aŭditaj vortoj. Ju pli li meditadis, des pli ne povis kompreni la kristanojn. Ili havas la religion de la paco kaj fratamo kaj tamen, se li, Menaŝe, la servisto de la sinagogo, nun kuraĝus transiri la alian flankon de la strato, kie komenciĝas la kristana kvartalo kaj li, Menaŝe, la mizera judo, sincerkore dirus al ili: "Pacon al homoj sur la tero, gloron al Dio en ĉielo!", tiam tute certe la kristanoj konsiderus tion moko kaj venĝus sin kruele. Kiel strange, ke li, Menaŝe, la neglektita fava judo de tiuj ĉi kristanoj, tamen estas tia homo kiel ili! Kial do la senĉesa malamikeco? Kial la oftaj sangaj venĝoj? Centmilojn da viktimoj jam postulis la multmiljara malbeno, kies tutan pezon jam ĉe la naskiĝo devas senti multaj idoj de tiu ĉi dispelita popolo. Ĉu ankoraŭ ne sufiĉe?

La tri knaboj jam denove kantis sur la strato (три мальчика уже снова пели на улице), kiam Menaŝe atingis sian loĝejon (когда Менаше достиг своего жилья).

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

Menaŝe ekhaltis antaŭ sia sojlo (остановился перед своим порогом) kaj kun retenita spiro (и с задержанным дыханием = задержав дыхание) aŭskultis (слушал), ĉu li ne aŭdas la ploregon de sia edzino (не слышит ли он рыдание своей жены)? Ne (нет). Silento (тишина). Tamen tiu ĉi korhaltiga silento (всё же эта жуткая: «останавливающая сердце» тишина) ekkuŝis al lia brusto (легла на его грудь) kaj kun tremanta mano li ekpremis la anson (и дрожащей рукой он нажал на /дверную/ ручку: anso – ручка, рукоятка).

La tri knaboj jam denove kantis sur la strato, kiam Menaŝe atingis sian loĝejon.

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

Menaŝe ekhaltis antaŭ sia sojlo kaj kun retenita spiro aŭskultis, ĉu li ne aŭdas la ploregon de sia edzino? Ne. Silento. Tamen tiu ĉi korhaltiga silento ekkuŝis al lia brusto kaj kun tremanta mano li ekpremis la anson.

En la ĉambro regis duonhelo (в комнате царил полусвет: hela – светлый, яркий). En la unuaj momentoj li apenaŭ povis distingi (в первые мгновения он едва мог различать) inter la homaj figuroj kaj la mebloj (между человеческими фигурами и мебелью). Ĉe la kapo de la lito sidis lia edzino (у изголовья кровати сидела его жена) kaj apud ŝi staris la rabeno (а возле неё стоял раввин). Lia alta staturo tiel funebre (его высокая фигура так скорбно), tiel solene impresis (так торжественно впечатляла = производила такое торжественное впечатление), ke Menaŝe pro subita korpremo (что Менаше от внезапно сжавшегося сердца: «внезапного сжатия сердца») forgesis ĉiun salutvorton (забыл все приветственные слова) kaj liaj larmaj okuloj (и его слёзные = полные слёз глаза) kun rigida rigardo fiksiĝis al la lito (застывшим взглядом уставились: «зафиксировались» на кровать: fiksi – зафиксировать, закрепить), kie la malgranda Lejzer senmove kuŝis (где маленький Лазарь неподвижно лежал). Estis nur momenta silento (было только короткое молчание), sed por Menaŝe ĝi ŝajnis tre longa (но для Менаше оно показалось очень долгим), ĉar turmentaj demandoj mute svarmis ĉe liaj lipoj (потому что мучительные вопросы безмолвно роились у его губ).

En la ĉambro regis duonhelo. En la unuaj momentoj li apenaŭ povis distingi inter la homaj figuroj kaj la mebloj. Ĉe la kapo de la lito sidis lia edzino kaj apud ŝi staris la rabeno. Lia alta staturo tiel funebre, tiel solene impresis, ke Menaŝe pro subita korpremo forgesis ĉiun salutvorton kaj liaj larmaj okuloj kun rigida rigardo fiksiĝis al la lito, kie la malgranda Lejzer senmove kuŝis. Estis nur momenta silento, sed por Menaŝe ĝi ŝajnis tre longa, ĉar turmentaj demandoj mute svarmis ĉe liaj lipoj.

– Ĉu alvenis vi (/это/ пришёл ты), paĉjo kara (милый папа)? – muzikis al li la malforta paĉjovoko (пропел ему слабый зов: «зов, обращение к отцу»: muziki – музицировать, forta – сильный, voko – зов) de la malgranda Lejzer, kaj Menaŝe apenaŭ povis reteni la ekkrion de plifaciliĝo (едва смог сдержать вскрик облегчения: facila – лёгкий). Li metis la pakaĵon kaj la boteleton sur la tablon (он положил пакет и бутылочку на стол) kaj kuris al la lito (и подбежал к постели) por kisi la diafanajn manetojn (чтобы поцеловать прозрачные ручки) de la eta Lejzer kaj li kisis (и он целовал)... kisis ilin (целовал их) forgesante pri ĉio kaj pri ĉiu (забывая обо всём и обо всех).

– Ĉu alvenis vi, paĉjo kara? – muzikis al li la malforta paĉjovoko de la malgranda Lejzer, kaj Menaŝe apenaŭ povis reteni la ekkrion de plifaciliĝo. Li metis la pakaĵon kaj la boteleton sur la tablon kaj kuris al la lito por kisi la diafanajn manetojn de la eta Lejzer kaj li kisis... kisis ilin forgesante pri ĉio kaj pri ĉiu.

Jam brulis la kandeloj en la kupra kandelingo (уже горели свечи в медном подсвечнике), kiam Menaŝe levis sian kapon de la etaj manoj (когда Менаше поднял свою голову от маленьких рук). Li ĉirkaŭrigardis (он огляделся). Lia edzino preĝis ĉe la tablo (его жена молилась у стола), la rabeno kun kompatema mieno rigardis lin (раввин с сочувствующим выражением лица смотрел на него: kompati – жалеть, сочувствовать) kaj la knabeto spiretadis tre rapide (а мальчуган дышал очень быстро: spireti – мелко дышать). Menaŝe rememoris pri la medikamento (вспомнил про лекарство). La boteleto ankoraŭ staris nemalfermite (бутылочка ещё стояла неоткрытой). Li etendis sian manon al ĝi (он протянул свою руку к ней).

Jam brulis la kandeloj en la kupra kandelingo, kiam Menaŝe levis sian kapon de la etaj manoj. Li ĉirkaŭrigardis. Lia edzino preĝis ĉe la tablo, la rabeno kun kompatema mieno rigardis lin kaj la knabeto spiretadis tre rapide. Menaŝe rememoris pri la medikamento. La boteleto ankoraŭ staris nemalfermite. Li etendis sian manon al ĝi.

– Lasu ripozi la infanon (дайте отдохнуть ребёнку), Menaŝe! – diris mallaŭte la rabeno (сказал тихо раввин), kaj post momento li aldonis (и через мгновение он прибавил) – mi venis (я пришёл) por esti kun vi en tiu ĉi vespero (чтобы быть с вами в этот вечер).

Menaŝe longe rigardis al la okuloj de la rabeno (долго смотрел в глаза раввина) kaj li divenis liajn prisilentitajn pensojn (и он угадал то, о чём он молчал: «его умалчиваемые мысли»: prisilenti ion – замалчивать что-л.; умалчивать о чём-л.). La etendita mano rezigne falis (протянутая рука отрешённо упала) kaj li senvorte aŭskultis (и он безмолвно: «бессловесно» слушал) la lacan spiretadon (усталое дыхание) de la malgranda Lejzer. La etulo jam adiaŭadis de la vivo (малыш уже прощался с жизнью: «от жизни»).

– Lasu ripozi la infanon, Menaŝe! – diris mallaŭte la rabeno, kaj post momento li aldonis – mi venis por esti kun vi en tiu ĉi vespero.

Menaŝe longe rigardis al la okuloj de la rabeno kaj li divenis liajn prisilentitajn pensojn. La etendita mano rezigne falis kaj li senvorte aŭskultis la lacan spiretadon de la malgranda Lejzer. La etulo jam adiaŭadis de la vivo.

­ Neniu kuraĝis rompi la silenton (никто не смел нарушить тишину)... Menaŝe kun sekaj okuloj (с сухими глазами) rigardis al angulo de la plafono (смотрел в угол потолка), kie grasa araneo ŝpinis sian reton (где жирный паук плёл свою сеть: ŝpini – прясть, сучить). Li admiris ĝian lertan laboradon (он любовался его ловкой работой), post momento konstatis (через мгновение признал: «констатировал»), ke la plafono estas tro malpura (что потолок слишком грязный: pura – чистый). Jen venis al lia kapo ideo (то приходила в его голову идея) pri renovigo de la urbeta sinagogo (об обновлении городской синагоги), kie en la mallumaj anguloj ŝpinis retojn similaj araneoj (где в тёмных углах плели сети похожие пауки: lumo – свет), jen li rememoris pri la tago de sia edziĝa festeno (то он вспоминал о дне своей свадьбы: «пира женитьбы»: festeno – пир), kiam lia bona amiko (когда его добрый друг), la lignaĵisto Aron (деревообработчик Арон: ligno – древесина, lignaĵo – изделие из дерева), senpage pentris tiun ĉi plafonon per olea farbo (бесплатно покрасил этот потолок масляной краской: pago – плата)... La lignaĵiston oni mortigis jam antaŭ du jaroj (деревообработчика убили уже два года назад: morti – умереть)... Ho, kiel kortaŭze spiretadas la malgranda Lejzer (как душераздирающе дышит маленький Лазарь: taŭzi – трепать, мять; терзать)! Tiu ĉi stertora spirado (это хриплое дыхание)... ve (увы)... tiu ĉi neniam ripozanta spirado (это никогда не отдыхающее дыхание)... La patra kiso infektis lin (отцовский поцелуй заразил его)... Li (он), Menaŝe, estas la mortigisto (убийца)... kaj tiu araneo kiel rapide laboras (а тот паук как быстро работает)... Ĉu ĝi havas pulmon (есть ли у него лёгкие)?

Neniu kuraĝis rompi la silenton... Menaŝe kun sekaj okuloj rigardis al angulo de la plafono, kie grasa araneo ŝpinis sian reton. Li admiris ĝian lertan laboradon, post momento konstatis, ke la plafono estas tro malpura. Jen venis al lia kapo ideo pri renovigo de la urbeta sinagogo, kie en la mallumaj anguloj ŝpinis retojn similaj araneoj, jen li rememoris pri la tago de sia edziĝa festeno, kiam lia bona amiko, la lignaĵisto Aron, senpage pentris tiun ĉi plafonon per olea farbo... La lignaĵiston oni mortigis jam antaŭ du jaroj... Ho, kiel kortaŭze spiretadas la malgranda Lejzer! Tiu ĉi stertora spirado... ve... tiu ĉi neniam ripozanta spirado... La patra kiso infektis lin... Li, Menaŝe, estas la mortigisto... kaj tiu araneo kiel rapide laboras... Ĉu ĝi havas pulmon?

La pala virino rigardis sian edzon (бледная женщина смотрела на своего мужа). Lia vira (его мужское), barbokovrita vizaĝo (покрытое бородой лицо: barbo – борода) ŝajnis tiel infana (казалось таким детским)! Tiel infana, tiel mizera (таким жалким), tiel sensanga (таким бескровным: sango – кровь)! Kie ŝi vidis tian vizaĝon (где она видела такое лицо)? Ŝi vane penadis rememori pri simila mieno (она напрасно пыталась вспомнить о похожем выражении лица), kvankam ŝi kuraĝus ĵuri (хотя она осмелилась бы поклясться), ke ofte ŝi renkontis jam tiun puran infanan mienon (что часто она встречала уже это чистое детское выражение лица). Ŝia erarvaganta rigardo (её блуждающий взгляд: erari – ошибаться) subite falis al la malgranda Lejzer (внезапно упал на маленького Лазаря) kaj ŝi (и она), kvazaŭ unuafoje ŝi konstatus (словно впервые она /это/ признала), miris pri la simileco (удивилась сходству). La filo similas al sia patro (сын похож на своего отца)... La patro similas al sia filo (отец похож на своего сына)... Ili havas saman mienon (у них одинаковое выражение лица), saman sorton (одинаковая судьба)...

La pala virino rigardis sian edzon. Lia vira, barbokovrita vizaĝo ŝajnis tiel infana! Tiel infana, tiel mizera, tiel sensanga! Kie ŝi vidis tian vizaĝon? Ŝi vane penadis rememori pri simila mieno, kvankam ŝi kuraĝus ĵuri, ke ofte ŝi renkontis jam tiun puran infanan mienon. Ŝia erarvaganta rigardo subite falis al la malgranda Lejzer kaj ŝi, kvazaŭ unuafoje ŝi konstatus, miris pri la simileco. La filo similas al sia patro... La patro similas al sia filo... Ili havas saman mienon, saman sorton...

Nova teruro ektamburis en ŝia koro (новый ужас забился в её сердце: tamburo – барабан, tamburi – барабанить). Tiam do ankaŭ la patro baldaŭ (тогда ведь отец тоже скоро)... baldaŭ ankaŭ li (скоро и он), kaj ŝi restos sola (и она останется одна)... sola... kaj mankas unu butono sur lia veŝto (и не хватает одной пуговицы на его жилете)... Ŝi kudros ĝin (она пришьёт её). Certe (конечно) ŝi kudros ĝin, ĉar baldaŭ estos la enterigo (потому что скоро будут похороны) kaj li ne havas alian veŝton (а у него нет другого жилета)... Nu, jen en la domo de la kontraŭa flanko (вот в доме на противоположной стороне) jam oni ekbruligas la kandelojn sur la ornamita abio (уже зажигают свечи на украшенной ёлке: bruli – гореть)... La kristanoj festenas (христиане пируют)... Ankaŭ ni festenas (мы тоже пируем). Estas vendredo (/сегодня/ пятница: «есть пятница»). Ankaŭ ĉe ni brulas kandeloj (у нас тоже горят свечи)... unu el ili tiel rapide konsumiĝas (одна из них так быстро сгорает: «истощается»: konsumi – потреблять, расходовать)... kiel rapide (как быстро)!

Nova teruro ektamburis en ŝia koro. Tiam do ankaŭ la patro baldaŭ... baldaŭ ankaŭ li, kaj ŝi restos sola... sola... kaj mankas unu butono sur lia veŝto... Ŝi kudros ĝin. Certe ŝi kudros ĝin, ĉar baldaŭ estos la enterigo kaj li ne havas alian veŝton... Nu, jen en la domo de la kontraŭa flanko jam oni ekbruligas la kandelojn sur la ornamita abio... La kristanoj festenas... Ankaŭ ni festenas. Estas vendredo. Ankaŭ ĉe ni brulas kandeloj... unu el ili tiel rapide konsumiĝas... kiel rapide!

La rabeno klinante la kapon (раввин, склоняя голову) kalkulis la najlojn en la planko (считал гвозди в полу). Kiel mallarĝaj tabuloj (какие узкие доски: larĝa – широкий)! Tute ne ekonomie uzi tiajn mallarĝajn (совсем не экономно использовать такие узкие), ĉar ili bezonas multajn najlojn (потому что им требуется много гвоздей). Lignaj tabuloj (деревянные доски)... ligna tabulo (деревянная доска)... Por tiel malgrasa infano (для такого худого ребёнка) kiel tiu ĉi eta Lejzer (как этот маленький Лазарь) tamen sufiĉos unu el tiu speco (всё же хватит одной такой: «одной из такого сорта»)... Li baldaŭ silentiĝos (он скоро затихнет)... Kompatinda infano (бедный ребёнок: kompati – жалеть, сочувствовать)!... Ĉe li la servistino ĉiusemajne (у него служанка еженедельно: semajno – неделя) lavas almenaŭ unufoje la plankon (моет хотя бы один раз пол). Nu la edzino de tiu ĉi mizera (ну, жена этого бедного) Menaŝe... sed verdire semajnojn ŝi maldormis ĉe la lito (но, по правде говоря, неделю она не спала у постели: dormo – сон, maldormo – бессонница; бдение) de la malgranda Lejzer... Nu, eble morgaŭ (может быть, завтра)...

Ie proksime sur la strato (где-то близко на улице) eksonis la kanto de la tri betlehemanoj (зазвучала песня троих вифлеемцев).

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

La rabeno klinante la kapon kalkulis la najlojn en la planko. Kiel mallarĝaj tabuloj! Tute ne ekonomie uzi tiajn mallarĝajn, ĉar ili bezonas multajn najlojn. Lignaj tabuloj... ligna tabulo... Por tiel malgrasa infano kiel tiu ĉi eta Lejzer tamen sufiĉos unu el tiu speco... Li baldaŭ silentiĝos... Kompatinda infano!... Ĉe li la servistino ĉiusemajne lavas almenaŭ unufoje la plankon. Nu la edzino de tiu ĉi mizera Menaŝe... sed verdire semajnojn ŝi maldormis ĉe la lito de la malgranda Lejzer... Nu, eble morgaŭ...

Ie proksime sur la strato eksonis la kanto de la tri betlehemanoj.

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

La malgranda Lejzer levis la lacajn palpebrojn (поднял усталые веки) kaj kun streĉita atento aŭskultis (и с напряжённым вниманием слушал). Subite larĝa rideto vigligis lian mienon (внезапно широкая улыбка оживила его выражение лица). Li rememoris pri la rakontoj de Anastas Lukjanov (он вспомнил о рассказах Анастаса Лукьянова), sia sola kristana amiketo (своего единственного маленького друга-христианина), kiu antaŭ tagoj vizitis lin kaj parolis pri la baldaŭa alveno de Jesueto (который /несколько/ дней назад навещал его и говорил о скором приходе Иисуса), kiu portas donacojn al la infanoj (который приносит подарки детям). Anĉjo rakontis (Аник рассказывал), ke tiun tagon ĉiu homo ĝojas (что в этот день каждый человек радуется) kaj amas unu la alian (и любит друг друга), ĉar Jesueto frapas ĉe la pordoj (потому что Иисус стучит в двери: «у дверей») kaj li metas arbon sur la tablon (и он кладёт дерево на стол), kaj tiu arbo estas plena de dolĉaĵoj (и это дерево полно сладостей: dolĉa – сладкий) kaj sub ĝi estas diversaj ludiloj por la infanoj (а под ним – разные игрушки для детей: ludi – играть). En la pasinta jaro Jesueto portis tutan vagonaron al Anĉjo (в прошлом году Иисус принёс целый поезд Анику: vagono – вагон). Sed ĉu Jesueto amas nur la kristanajn infanojn (но разве Иисус любит только христианских детей)? Li demandis Anĉjon (он спросил Аника), sed li ne povis respondi (но тот не смог ответить), nur poste li diris (только потом он сказал), ke verŝajne Jesueto venos (что, вероятно, Иисус придёт) ankaŭ al la bonaj judaj infanoj (также к хорошим еврейским детям).

La malgranda Lejzer levis la lacajn palpebrojn kaj kun streĉita atento aŭskultis. Subite larĝa rideto vigligis lian mienon. Li rememoris pri la rakontoj de Anastas Lukjanov, sia sola kristana amiketo, kiu antaŭ tagoj vizitis lin kaj parolis pri la baldaŭa alveno de Jesueto, kiu portas donacojn al la infanoj. Anĉjo rakontis, ke tiun tagon ĉiu homo ĝojas kaj amas unu la alian, ĉar Jesueto frapas ĉe la pordoj kaj li metas arbon sur la tablon, kaj tiu arbo estas plena de dolĉaĵoj kaj sub ĝi estas diversaj ludiloj por la infanoj. En la pasinta jaro Jesueto portis tutan vagonaron al Anĉjo. Sed ĉu Jesueto amas nur la kristanajn infanojn? Li demandis Anĉjon, sed li ne povis respondi, nur poste li diris, ke verŝajne Jesueto venos ankaŭ al la bonaj judaj infanoj.

Nun la malgranda Lejzer komencis prijuĝadi sian bonecon (теперь маленький Лазарь начал расценивать: «осуждать» свою доброту = размышлять, был ли он хорошим: juĝi – судить; полагать, считать) kaj trovis sin tute bona (и нашёл себя совсем хорошим). Lia patro diris ja ne unufoje (его отец говорил ведь не один раз), ke li estas la plej granda trezoro (что он – самое большое сокровище) kaj beno de la hejmo (и благословение дома). Tiam do li ne povas esti evitata de Jesueto (тогда, значит, он не может быть избегаем Иисусом = значит, тогда Иисус обязательно придёт к нему). Tamen duboj vekiĝis en lia kapeto (однако сомнения пробудились в его головке) kaj tiuj turmentis lin (и они мучили его: «и те мучили его»). Por liberiĝi de ili (чтобы освободиться от них), li mallaŭte ekparolis (он тихо заговорил):

Nun la malgranda Lejzer komencis prijuĝadi sian bonecon kaj trovis sin tute bona. Lia patro diris ja ne unufoje, ke li estas la plej granda trezoro kaj beno de la hejmo. Tiam do li ne povas esti evitata de Jesueto. Tamen duboj vekiĝis en lia kapeto kaj tiuj turmentis lin. Por liberiĝi de ili, li mallaŭte ekparolis:

– Paĉjo kara (папа милый)!

Menaŝe ekatentis pri la voko de sia fileto (обратил внимание на зов: «о зове» своего сынишки) kaj turnis sin al li (и повернулся к нему).

– Paĉjo kara, – ripetis la infano (повторил ребёнок), – ĉu mi estas bona knabo (я – хороший мальчик)?

– La plej bona (самый лучший), fileto mia (сыночек мой). Vi estis ĉiam bona (ты был всегда хорошим), obeema (послушным: obei – слушаться, подчиняться) kaj mia sola trezoro (и моим единственным сокровищем).

– Tiam bone (тогда хорошо)!... Tiam li venos ankaŭ al mi (тогда он придёт и ко мне)...

– Kiu (кто)?... Kiun vi atendas (кого ты ждёшь)?

– Jesueton (Иисуса)... Li amas la bonajn infanojn (он любит хороших детей) kaj vizitas ilin (и посещает их)... Li venos ankaŭ al mi.

– Paĉjo kara!

Menaŝe ekatentis pri la voko de sia fileto kaj turnis sin al li.

– Paĉjo kara, – ripetis la infano, – ĉu mi estas bona knabo?

– La plej bona, fileto mia. Vi estis ĉiam bona, obeema kaj mia sola trezoro.

– Tiam bone!... Tiam li venos ankaŭ al mi...

– Kiu?... Kiun vi atendas?

– Jesueton... Li amas la bonajn infanojn kaj vizitas ilin... Li venos ankaŭ al mi.

Menaŝe rigardis al la rabeno (посмотрел на раввина), kvazaŭ atendante (как будто ожидая), ke li respondu ion kontentigan al la infano (чтобы тот ответил что-нибудь успокаивающее: «удовлетворительное» ребёнку: kontenta – довольный). La patrino rigide rigardis la rapide konsumiĝantan kandelon (мать оцепенело смотрела на быстро догорающую свечу).

– Li venos ankaŭ al mi, ĉu ne (не так ли)?!

La rabeno iom surprizite rigardis la infanon (раввин немного поражённо смотрел на ребёнка). Lin kortuŝis la esperplena mieno (его тронуло полное надежды лицо: espero – надежда), sed kion fari (но что делать)? Ĉu mensogi (солгать)? Ne, tute ne (вовсе нет)! Li alpaŝis al la lito (он шагнул к кровати), milde ekkaresis la febran blondan kapeton (мягко погладил горячую: «лихорадочную» белокурую головку: febro – лихорадка).

– Ne (нет), Lejzer, li ne vizitas la judajn infanojn (он не посещает еврейских детей).

Menaŝe rigardis al la rabeno, kvazaŭ atendante, ke li respondu ion kontentigan al la infano. La patrino rigide rigardis la rapide konsumiĝantan kandelon.

– Li venos ankaŭ al mi, ĉu ne?!

La rabeno iom surprizite rigardis la infanon. Lin kortuŝis la esperplena mieno, sed kion fari? Ĉu mensogi? Ne, tute ne! Li alpaŝis al la lito, milde ekkaresis la febran blondan kapeton.

– Ne, Lejzer, li ne vizitas la judajn infanojn.

Momenta paŭzo (короткая пауза). La infana vizaĝo montris (детское лицо выражало: «показывало») doloran trompiĝon (болезненное разочарование: «самообман»: trompi – обманывать), sed lia espero ankoraŭ vivis (но его надежда ещё жила).

– Ĉu vi konas lin (вы знаете его)?

– Ne, Lejzer, mi ne konas lin (я не знаю его).

– Kial (почему)?

– Ĉar mi ne volas koni lin (потому что я не хочу знать его).

Sincera miro streĉis la infanajn okulojn (искреннее удивление напрягло детские глаза = ребёнок уставился /на него/ с искренним удивлением: streĉi la rigardon/okulojn = всматриваться), kaj post momento li jam ridetis (а через мгновение он уже улыбнулся).

– Li venos al mi (он придёт ко мне), ĉar mi volas koni lin (потому что я хочу знать его).

– Neeble (невозможно), Lejzer, ĉar li ne amas la judajn infanojn (потому что он не любит еврейских детей).

Momenta paŭzo. La infana vizaĝo montris doloran trompiĝon, sed lia espero ankoraŭ vivis.

– Ĉu vi konas lin?

– Ne, Lejzer, mi ne konas lin.

– Kial?

– Ĉar mi ne volas koni lin.

Sincera miro streĉis la infanajn okulojn, kaj post momento li jam ridetis.

– Li venos al mi, ĉar mi volas koni lin.

– Neeble, Lejzer, ĉar li ne amas la judajn infanojn.

Longa silento (долгое молчание). La larmoj de Menaŝe silente faletis (слёзы Менаше тихо падали). Lia edzino kvazaŭ duonfreneze pro korprema penso (его жена словно полубезумно от гнетущей: «сжимающей сердце» мысли: freneza – безумный) rigardis sole la rapide konsumiĝantan kandelon (смотрела только на быстро догорающую свечу). La karesanta mano de la rabeno (ласкающая рука раввина) ankoraŭ kuŝis sur la frunteto (ещё лежала на лобике) de la malgranda Lejzer, kiu malfacile stertore spiretadis (который тяжело, хрипло дышал).

Antaŭ la pordego de la kontraŭflanka domo (перед воротами дома на противоположной стороне: flanko – сторона) eksonis tute klare (зазвучала совершенно отчётливо), penetre (проникновенно: penetri – проникать) la kanto de la betlehemanoj (песня вифлеемцев).

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

Longa silento. La larmoj de Menaŝe silente faletis. Lia edzino kvazaŭ duonfreneze pro korprema penso rigardis sole la rapide konsumiĝantan kandelon. La karesanta mano de la rabeno ankoraŭ kuŝis sur la frunteto de la malgranda Lejzer, kiu malfacile stertore spiretadis.

Antaŭ la pordego de la kontraŭflanka domo eksonis tute klare, penetre la kanto de la betlehemanoj.

"Paco al homoj sur la tero,

Gloro al Dio en ĉielo..."

La malgranda Lejzer rigardis al la plafono fikse (смотрел в потолок пристально), rigide (застывше), formorte (слабо: «замирающе»). Apenaŭ aŭdeble li parolis al si (едва слышно он говорил себе):

– Li ne amas la judajn infanojn (он не любит еврейских детей)... Anĉjo mensogis (Аник солгал)... Mi estas bona (я хороший) kaj tamen li ne venas al mi (и всё же он не приходит ко мне)... La rabeno ne konas (раввин не знает), ne volas koni lin (не хочет знать его)... Eble la paĉjo (может быть, папа)... la paĉjo... Jesueto estas kristano (Иисус – христианин) kaj ne vizitas la judajn infanojn (и не посещает еврейских детей)... Anĉjo estas kristano (Аник – христианин) kaj li vizitis min (и он навещал меня), ludis kun mi kaj batis min neniam (играл со мной и не бил меня никогда)... neniam.

La malgranda Lejzer rigardis al la plafono fikse, rigide, formorte. Apenaŭ aŭdeble li parolis al si:

– Li ne amas la judajn infanojn... Anĉjo mensogis... Mi estas bona kaj tamen li ne venas al mi... La rabeno ne konas, ne volas koni lin... Eble la paĉjo... la paĉjo... Jesueto estas kristano kaj ne vizitas la judajn infanojn... Anĉjo estas kristano kaj li vizitis min, ludis kun mi kaj batis min neniam... neniam.

Subite vekiĝis stranga spito en la infano (внезапно проснулось странное упрямство в ребёнке: spiti – действовать наперекор, вопреки). Streĉante ĉiun forton (напрягая все силы) li penadis eksidi (он пытался сесть), sed vane (но напрасно). Ĉiufoje plimalfaciliĝis lia spirado (всё: «каждый раз» затруднялось его дыхание). Lia malforta voĉo (его слабый голос) kvazaŭ stertore sputis la vortojn (словно хрипло выплёвывал слова: sputi – харкать, схаркивать).

– Jesueton al mi (Иисуса ко мне)... mi volas koni lin (я хочу знать его)... Jesueton... voku (позовите)... paĉjo (папа)... Li venos (он придёт)... Anĉjo diris (Аник сказал)... li venos al la (он придёт к)... al la... al la juda Lejzer (к еврейскому Лазарю)... Paĉjo voku... voku lin (позови его)... li estas (он)... estas... infano kiel mi (ребёнок, как я)... kiel Anĉjo (как Аник)... Paĉjo... Paĉjo voku... voku... lin... lin al mi (его ко мне)... al mi... al mi... al mi...

Subite vekiĝis stranga spito en la infano. Streĉante ĉiun forton li penadis eksidi, sed vane. Ĉiufoje plimalfaciliĝis lia spirado. Lia malforta voĉo kvazaŭ stertore sputis la vortojn.

– Jesueton al mi... mi volas koni lin... Jesueton... voku... paĉjo... Li venos... Anĉjo diris... li venos al la... al la... al la juda Lejzer... Paĉjo voku... voku lin... li estas... estas... infano kiel mi... kiel Anĉjo... Paĉjo... Paĉjo voku... voku... lin... lin al mi... al mi... al mi... al mi...

Plore petegis la infana voĉo (слёзно умолял детский голос: plori – плакать) kaj ĝi taŭzis la koron (и он терзал сердце) de Menaŝe. Li ne povis plu elteni (он не мог больше выдержать) kaj ĵetis sin sur la teron antaŭ la lito (и бросился на землю перед кроватью). La patrino kun sekaj okuloj rigardis la agonianton (мать с сухими глазами смотрела на бьющегося в агонии). Kun streĉita atento aŭskultis (с напряжённым вниманием слушала) la formortan melodion de la infana voĉo (замирающую мелодию детского голоса).

La rabeno kun profunda emocio batalis en si (раввин с глубоким волнением боролся в себе = боролся с собой). Post kelkaj minutoj la malgranda Lejzer mortos (через несколько минут маленький Лазарь умрёт), kaj li volas vidi la Jesueton (а он хочет видеть Иисуса). Jen, lasta deziro de mortanto (вот последнее желание умирающего). Kial ne plenumi la deziron de la eta senpekulo (почему не исполнить желание маленького безгрешного человека)... Almenaŭ provi (хотя бы попробовать). La homo venkis en li la rabenon (человек победил в нём раввина), kaj li ektuŝis la ŝultron (и он коснулся плеча) de Menaŝe.

Plore petegis la infana voĉo kaj ĝi taŭzis la koron de Menaŝe. Li ne povis plu elteni kaj ĵetis sin sur la teron antaŭ la lito. La patrino kun sekaj okuloj rigardis la agonianton. Kun streĉita atento aŭskultis la formortan melodion de la infana voĉo.

La rabeno kun profunda emocio batalis en si. Post kelkaj minutoj la malgranda Lejzer mortos, kaj li volas vidi la Jesueton. Jen, lasta deziro de mortanto. Kial ne plenumi la deziron de la eta senpekulo... Almenaŭ provi. La homo venkis en li la rabenon, kaj li ektuŝis la ŝultron de Menaŝe.

– Menaŝe, iru (идите)! La malgranda Lejzer volas vidi lin (хочет видеть его)... Voku lin (позовите его)!... Iru, Menaŝe, mi diras al vi (я говорю вам)!

Menaŝe levis la kapon (поднял голову), rigardis la rabenon (посмотрел на раввина) kaj danke kisis lian manon (и с благодарностью поцеловал его руку). Jen la rabeno divenis lian penson (вот раввин угадал его мысль) kaj li nun povas plenumi la lastan deziron (и он теперь может исполнить последнее желание) de la malgranda Lejzer, la lastan deziron de sia trezoro (своего сокровища)... Li leviĝis kaj ekiris al la pordo (он поднялся и пошёл к двери).

La infano senĉese (ребёнок безостановочно), kvazaŭ maŝine (словно механически), kantis solan frazon (напевал единственную фразу):

– Jesueton al mi... Jesueton al mi... al mi... al mi...

La kandelo ekflagris (свеча вспыхнула: flagri – полыхать, пламенеть), kaj la virino kun terurita gesto (и женщина резким движением: «испуганным жестом»: teruri – ужаснуть, привести в ужас) ŝirmis la flameton (заслонила огонёк: flamo – пламя), ke la aerblovo ne estingu ĝin (чтобы сквозняк: «дуновение воздуха» не погасил его: blovi – дуть).

– Menaŝe, iru! La malgranda Lejzer volas vidi lin... Voku lin!... Iru, Menaŝe, mi diras al vi!