Gambit turecki

Rozdział siódmy,

„Moskowskoje Gubiernskoje Wiedomstwo”

22 lipca (3 sierpnia wg kalendarza europejskiego) 1877 roku

No i pomyliła się Waria, mocno pomyliła. Podróż do Bukaresztu okazała się strasznie nudna.

Oprócz Francuza na odpoczynek do stolicy księstwa rumuńskiego wybrało się jeszcze kilku korespondentów. Wszyscy doskonale wiedzieli, że w najbliższych dniach, a może nawet tygodniach, teatr działań wojennych nic ciekawego im nie pokaże – wykrwawiwszy się pod Plewną, Rosjanie nieprędko przyjdą do siebie; dlatego dziennikarską brać zaniosło na tyły.

Zbierali się długo, wyjechali więc dopiero na trzeci dzień. Warię, jako damę, wsadzono do bryczki razem z McLaughlinem, reszta pojechała wierzchem, tak że na Francuza, który dosiadł znudzonego powolną jazdą Jatagana, Waria musiała patrzeć z daleka, a rozmawiać z Irlandczykiem. Ten wszechstronnie omówił z nią klimat Bałkanów, Londynu i Azji Środkowej, opowiedział o budowie resorów w swoim powozie i szczegółowo przedstawił kilka najinteligentniejszych etiud szachowych. Wszystko to tak popsuło Warii nastrój, że kiedy na popasach widziała ożywionych towarzyszy, w tym także zarumienionego jazdą d’Evraita, za każdym razem doznawała napadu mizantropii.

Drugiego dnia podróży – kiedy minęli Alexandrię – było już trochę lepiej, bo kawalkadę dognał Zurow. Odznaczył się w bitwie, Sobolew wziął więc zucha na adiutanta, chciał go nawet przedstawić do „Anny”, ale huzar w zamian za nią wytargował tydzień urlopu – żeby, jak się wyraził, rozprostować kości.

Z początku rotmistrz zabawiał Warię dżygitówką – zrywał w biegu niebieskie dzwoneczki, żonglował złotymi imperiałami i jechał na stojąco. Potem chciał się zamienić miejscami z McLaughlinem, a kiedy spotkał się z flegmatyczną, ale zdecydowaną odmową, przesadził potulnego stangreta na swoją rudą kobyłę, sam zaś usiadł na koźle i co chwila odwracając się, rozśmieszał Warię opowiastkami o swoim bohaterstwie i intrygach zazdrosnego Żeromka Pieriepiołkina, który był na noże ze świeżo upieczonym adiutantem. No i tak dojechali do Bukaresztu.

Jak przewidywał Erast Pietrowicz, Lucana nietrudno było znaleźć. Zgodnie z instrukcją Waria zatrzymała się w najdroższym hotelu „Royal” i spytała portiera o pułkownika, a wtedy wyjaśniło się, że son excellence jest tu doskonale znany – i wczoraj, i przedwczoraj hulał w restauracji. Z pewnością będzie i dzisiaj.

Czasu do wieczora pozostało dużo, więc Waria wyprawiła się na elegancką Calea Mogoşoaia, która po życiu w namiocie wydała się jej istnym Newskim Prospektem: eleganckie powozy, pasiaste markizy nad witrynami, olśniewające południowe piękności, zawadiaccy bruneci w błękitnych, białych, a nawet różowych surdutach, no i mundury, mundury, mundury. Mowa rosyjska i francuska wyraźnie zagłuszały rumuńską. W prawdziwej kawiarni Waria wypiła dwie filiżanki kakao, zjadła cztery ciastka i całkiem pogrążyła się w błogim nastroju, ale koło sklepu mimo woli zajrzała na wystawę i jęknęła. Rzeczywiście, napotkani mężczyźni patrzyli jakoś obok niej!

Kocmołuch w wypłowiałej błękitnej sukience i wyblakłym słomkowym kapeluszu hańbił imię kobiety rosyjskiej. A po chodnikach paradowały takie mesaliny, rozebrane zgodnie z ostatnią paryską modą!

Do restauracji Waria spóźniła się straszliwie. Umówiła się z McLaughlinem na siódmą, a zjawiła o dziewiątej. Korespondent „Daily Post”, jako prawdziwy dżentelmen, na rendez-vous zgodził się bez szemrania (nie pójdzie przecież sama do restauracji – jeszcze wezmą ją za kokotę) i wprawdzie nie wyrzekł ani słowa pretensji za spóźnienie, ale wyglądał bardzo nieszczęśliwie. Nie szkodzi, jak ty komu, tak on tobie: męczył ją całą drogę wiadomościami z dziedziny meteorologii, to niech teraz będzie z niego jakiś pożytek.

Na razie w sali nie było Lucana, zatem Waria w przypływie ludzkich uczuć poprosiła, żeby McLaughlin jeszcze raz wyjaśnił, na czym polega obrona staroperska. Irlandczyk, który zupełnie nie zauważył zmian w wyglądzie Warii (a poświęciła im sześć godzin i prawie całe pieniądze na podróż – sześćset osiemdziesiąt pięć franków), oświadczył sucho, że taka obrona nie jest mu znana. Trzeba więc było wykazać zainteresowanie, czy tu, na południu, zawsze w końcu lipca jest tak gorąco. Okazało się, że zawsze, ale to zupełne głupstwo w porównaniu z pełnym żaru, wilgotnym Bangalurem.

Kiedy o wpół do jedenastej pozłacane drzwi się otworzyły, a do sali wszedł podpity potomek rzymskiego legata, Waria ucieszyła się, jakby to był ktoś bliski, poderwała się i naprawdę serdecznie pomachała mu ręką.

Co prawda pojawiła się też nieprzewidziana trudność w postaci pulchnej szatynki, wiszącej pułkownikowi na ramieniu. Trudność spojrzała na Warię tak nieprzyjaźnie, że ta aż się zmieszała – dotąd jakoś nie przychodziło jej do głowy, że Lucan może być żonaty.

Ale pułkownik rozwiązał problem iście po wojskowemu – lekko klepnął swoją towarzyszkę poniżej wspaniałego trenu, szatynka wysyczała coś złośliwego i oddaliła się wzburzona. To na pewno nie żona – pomyślała Waria i stropiła się jeszcze bardziej.

– Nasz polny kwiatuszek rozchylił płatki i okazał się piękną różą! – wołał Lucan, rzucając się przez salę w kierunku Warii. – Co za sukienka! Jaki kapelusik! Boże, czy to Champs Elysées?!

Tanie to, oczywiście, i banalne, ale mimo wszystko miłe. Waria pozwoliła mu nawet przypaść do ręki, dla dobra sprawy poświęciła zasady. Irlandczykowi pułkownik skinął głową z niedbałą łaskawością (nie rywal) i nie czekając na zaproszenie, usiadł za stołem. Warii wydało się, że McLaughlin też jest rad Rumunowi. Czyżby zmęczyła go rozmowa o klimacie? Ee, chyba nie?

Kelnerzy już zabierali dzbanek z kawą i keks, zamówiony przez oszczędnego korespondenta, dźwigając teraz wina, słodycze, owoce, sery.

– Zapamięta pani Bukareszt! – obiecywał Lucan. – W tym mieście wszystko należy do mnie!

– W jakim sensie? – zapytał Irlandczyk. – Czy posiada pan w mieście jakąś większą nieruchomość?

Rumun nie zaszczycił go odpowiedzią.

– Niech mi pani pogratuluje, mademoiselle. Mój raport został oceniony stosownie do wagi, w najbliższym czasie mogę oczekiwać awansu!

– Co za raport? – znowu zapytał McLaughlin. – Jaki awans?

– Awans czeka całą Rumunię – z ważną miną oświadczył pułkownik. – Teraz jest absolutnie jasne, że cesarz Rosji przecenił siły swojej armii. Z pewnych źródeł wiadomo mi – ostentacyjnie zniżył głos i nachylił się, łaskocząc policzek Warii zakręconym wąsem – że generałowi Krüdenerowi zostanie odebrane dowództwo zachodniego ugrupowania, a na czele wojsk oblegających Plewnę stanie nasz książę Karol.

McLaughlin wyciągnął notatnik z kieszeni i zaczął zapisywać.

– Nie zechciałaby pani przejechać się nocą po Bukareszcie, mademoiselle Warwara? – szepnął jej na ucho Lucan, korzystając z chwili przerwy. – Pokażę pani coś, czego nie zobaczy pani w waszej nudnej, północnej stolicy. Zapewniam, będzie co wspominać.

– To decyzja cesarza rosyjskiego czy tylko życzenie księcia Karola? – zapytał skrupulatny dziennikarz.

– W zupełności wystarczy, że jego wysokość sobie tego życzy – odciął się pułkownik. – Bez Rumunii i jej dzielnej pięćdziesięciotysięcznej armii Rosjanie są bezradni. O, panie korespondencie, mój kraj czeka wielka przyszłość! Wkrótce, wkrótce książę Karol otrzyma tytuł króla. A pani uniżony sługa – dodał, zwracając się do Warii – zostanie bardzo ważną personą. Możliwe, że nawet senatorem. Moja przenikliwość została odpowiednio oceniona. To co będzie z naszą romantyczną przejażdżką? Nalegam.

– Zastanowię się – odpowiedziała niejasno, myśląc, jak by tu skierować rozmowę na właściwe tory.

W tej chwili do restauracji weszli Zurow i d’Evrait. Z punktu widzenia sprawy – bardzo nie w porę, ale Waria mimo wszystko była zadowolona: przy nich Lucanowi ubędzie werwy.

Podążając spojrzeniem za jej wzrokiem, pułkownik z niezadowoleniem w głosie zamruczał:

– Z tego „Royalu” zrobił się, niestety, pokój przechodni. Trzeba było przenieść się do chambre séparé.

– Dobry wieczór, panowie – wesoło powitała znajomych Waria. – Bukareszt to małe miasto, nieprawdaż? Pułkownik właśnie chwalił się nam swoim darem proroczym. Przepowiedział, że szturm Plewny zakończy się porażką.

– Naprawdę? – spytał d’Evrait, uważnie patrząc na Lucana.

– Ślicznie pani wygląda, Warwaro Andriejówno – powiedział Zurow. – Co to macie, Martell? Hej, człowieku, daj no tu kieliszki!

Rumun wypił koniak i zmierzył obu ponurym spojrzeniem.

– Komu przepowiedział? Kiedy? – zmrużył oko McLaughlin.

– W raporcie dla swojego władcy – wyjaśniła Waria. I teraz przenikliwość pułkownika została doceniona.

– Proszę, panowie, pijcie, częstujcie się. – Lucan zaprosił ich szerokim gestem i gwałtownie wstał. – Wszystko na mój rachunek. A my z panną Suworow przejedziemy się, obiecała mi to.

Zdumiony d’Evrait uniósł brwi, a Zurow z niedowierzaniem zawołał:

– Co słyszę, panno Warwaro? Jedzie pani z Łukaszem?

Waria była bliska paniki. Odjechać z Lucanem znaczyło na zawsze pogrzebać swoją reputację – i jeszcze nie wiadomo było, czym się to zakończy. A odmowa równałaby się fiasku powierzonego zadania.

– Zaraz wrócę, panowie – powiedziała z rezygnacją w głosie i szybciutko poszła do wyjścia. Trzeba było zebrać myśli.

W foyer zatrzymała się przed wysokim zwierciadłem, oprawionym w esy-floresy z brązu, i przyłożyła dłoń do rozpalonego czoła. Co robić? Wrócić do swojego pokoju, zamknąć się i nie odpowiadać na pukanie. Pietia, wybacz; przykro mi, panie radco tytularny, ale szpiega z Warii Suworow pan nie zrobi.

Drzwi ostrzegawczo skrzypnęły, a w lustrze, wprost za jej plecami, pojawiła się czerwona, rozzłoszczona twarz pułkownika.

– Pani wybaczy, mademoiselle, ale Mihaia Lucana tak traktować nie wolno. Pani mi w pewnym sensie robiła awanse, a teraz publicznie chce mnie ośmieszyć?! Nie na takiego pani trafiła! To nie klub, tutaj jestem u siebie w domu!

Z galanterii senatora in spe nie pozostało nawet śladu. Czarne z żółtym odcieniem oczy miotały błyskawice.

– Idziemy, mademoiselle, powóz czeka. – Na ramieniu Warii spoczęła smagła, porośnięta włosem ręka z nadspodziewanie silnymi, jak gdyby wykutymi z żelaza palcami.

– Pan zwariował, pułkowniku! Bierze mnie pan za kurtyzanę! – krzyknęła Waria, rozglądając się na wszystkie strony.

Ludzi w foyer było dosyć dużo, przeważnie panowie w letnich marynarkach i oficerowie rumuńscy. Z ciekawością obserwowali pikantną scenę, jednak w obronie damy (czy aby na pewno damy?) nikt nie zamierzał występować.

Lucan powiedział coś po rumuńsku, a widzowie roześmiali się ze zrozumieniem.

– Za dużo wypiłaś, Maruśka? – spytał jeden po rosyjsku, a wszyscy zarechotali jeszcze głośniej.

Pułkownik władczym gestem chwycił Warię w talii i poprowadził do wyjścia, w dodatku tak zręcznie, że wszelki opór nie zdał się na nic.

– Jest pan bezczelny! – zawołała Waria i chciała wymierzyć Lucanowi policzek, oficer jednak zdążył chwycić ją za nadgarstek. Przy swojej twarzy poczuła inną twarz, pachnącą mieszaniną wódki i wody kolońskiej. Zaraz zwymiotuję – pomyślała z przestrachem.

Ale w następnej sekundzie ręce pułkownika same rozluźniły uścisk. Najpierw coś siarczyście trzasnęło, potem głośno chrupnęło, a prześladowca Warii odleciał na ścianę. Jeden jego policzek był purpurowy po wymierzonym ciosie, a drugi biały od ciężkiego uderzenia pięścią. O dwa kroki od pułkownika, ramię przy ramieniu, stali d’Evrait i Zurow. Korespondent potrząsał palcami prawej ręki, huzar rozcierał pięść lewą dłonią.

– Pomiędzy sojusznikami przebiegł czarny kot – stwierdził Ipolit. – Ale to dopiero początek, Łukasz, na mordobiciu się nie skończy. Za takie traktowanie damy można zarobić kulę w łeb.

D’Evrait nic nie powiedział – w milczeniu ściągnął białą rękawiczkę i cisnął ją pułkownikowi w twarz. Lucan potrząsnął głową, wyprostował się i potarł policzek. Popatrzył na jednego, potem na drugiego. Warię najbardziej uderzyło to, że o jej istnieniu wszyscy trzej, zdawało się, całkiem zapomnieli.

– Wyzywają mnie tu na pojedynek? – Ochryple, jakby z wysiłkiem, Rumun cedził francuskie słowa. – Obaj naraz? Czy może jednak po kolei?

– Wybieraj pan tego, kto się panu bardziej podoba – rzucił sucho d’Evrait. – A jeśli z pierwszym ci się poszczęści, będziesz miał do czynienia z drugim.

– Eee, nie – oburzył się hrabia. – Tak się nie zgadzam. Ja pierwszy powiedziałem, że mu palnę w łeb, to będzie się strzelał ze mną.

– Strzelał? – Lucan zaśmiał się niemiłym głosem. – O nie, panie szuler, wybór broni należy do mnie. Doskonale wiem, żeście obaj z panem pismakiem zawołani strzelcy. Ale tutaj jest Rumunia i bić się będziemy po naszemu, po wołosku.

Krzyknął coś, zwracając się do widzów, po czym kilku rumuńskich oficerów ochoczo dobyło szabel i podało je rękojeścią do przodu.

– Wybieram pana żurnalistę. – Pułkownik zachrzęścił palcami i położył rękę na głowni swojej szabli. Trzeźwiał i wprost w oczach weselał. – Bierz pan, monsieur, którąś z tych szabel i proszę na dwór. Najpierw nadzieję pana, a potem obetnę uszy panu awanturnikowi.

W tłumie podniósł się pełen aprobaty szum, a ktoś nawet krzyknął: „Brawo!”

D’Evrait wzruszył ramionami i wziął pierwszą z brzegu szablę.

McLaughlin roztrącił gapiów.

– Zaczekajcie! Charles, niech pan nie traci rozumu! To barbarzyństwo! On pana zabije! Robienie szablą to sport bałkański, pan tego nie umie!

– Uczyłem się walki na szpady, a to prawie to samo – odparł niewzruszony Francuz, ważąc szablę w dłoni.

– Panowie, nie trzeba! – Waria odzyskała w końcu mowę. – To wszystko moja wina. Pułkownik trochę wypił, ale wiem, że nie chciał mnie obrazić. Proszę, przestańcie, to przecież bez sensu! W jakim stawiacie mnie położeniu? – W jej głosie zabrzmiała skarga, ale błaganie pozostało bez odpowiedzi.

Męska zgraja ruszyła korytarzem w stronę dziedzińca i nawet nie spojrzała na niewiastę, której cześć stała się powodem awantury. Z Warią został tylko McLaughlin.

– Co za głupota – powiedział ze złością. – Gdzież tu szpady! Widziałem przecież, jak Rumuni walczą na szable. Tutaj nie staje się w trzeciej pozycji i nie mówi: gardez! Siekają jak mięso na kotlety. Ach, jakież pióro ginie, i to jak głupio! Wszystko przez francuską fanfaronadę. Temu indorowi Lucanowi też nie wyjdzie to na zdrowie. Wpakują go do więzienia i przesiedzi się, póki nie ogłoszą amnestii dla uczczenia zwycięstwa. U nas w Brytanii…

– Boże, Boże, co robić – nie słuchając go, mamrotała zgnębiona Waria. – To ja jestem wszystkiemu winna.

– Kokieteria, panienko, to wielki grzech – niespodziewanie łatwo zgodził się Irlandczyk. – Jeszcze od czasów wojny trojańskiej…

Z podwórza dobiegi chóralny okrzyk zgromadzonych mężczyzn.

– Co tam? Czyżby skończone? – Waria przycisnęła rękę do serca. – Jak szybko! Niech pan idzie, Seamus, i zobaczy. Błagam!

McLaughlin zamilkł, nasłuchując. Na jego dobrodusznej twarzy zastygła trwoga. Korespondent wyraźnie nie miał ochoty wychodzić na dziedziniec.

– No, czegóż pan zwleka? – ponagliła go Waria. – Może potrzebuje lekarza? Ach, co z pana za człowiek!

Rzuciła się na korytarz, ale już z naprzeciwka, brzęcząc ostrogami, szedł Zurow.

– Ach, co za niepowetowana szkoda, Warwaro Andriejówno! – krzyknął z daleka. – Jakże nad tym ubolewam!

Waria z rezygnacją przywarła ramieniem do ściany, podbródek jej zadrżał.

– Jak mogliśmy w Rosji zaprzepaścić taką tradycję! – lamentował nadal Ipolit. – Pojedynek na szable; piękne, efektowne widowisko! Nie to, co nasze pif-paf, i po wszystkim! A tutaj – balet, poezja, fontanna Bachczysaraju!

– Niech pan przestanie pleść bzdury, Zurow! – chlipnęła Waria. – Mówże pan po ludzku. Co tam się stało?

– O, trzeba to było widzieć! – Podniecony rotmistrz popatrzył na nią i na McLaughlina. – W dziesięć sekund było po wszystkim. No więc tak. Mają tam małe ciemne podwórze. Kamienna posadzka oświetlona latarniami. My, widzowie – na galeriach, a na dole tylko ci dwaj: Evrait i Łukasz. Sojusznik dalej woltyżerować – wymachuje szabliskiem, kreśli w powietrzu ósemki, podrzuca dębowy listek i rozcina na pół. Publika zachwycona, oklaski. A Francuz tylko stoi i czeka, póki nasz paw nie skończy się popisywać. Potem Łukasz hyc do przodu i rysuje klingą taki klucz wiolinowy, a Evrait, nie ruszając się z miejsca, tylko odchyla się do tyłu, robi unik i błyskawicznie, nawet nie zauważyłem kiedy, ciach Rumuna szabelką prosto w gardło, samym ostrzem. Tamten tylko zabulgotał, zwalił się na wznak, nogami podrygał i – koniec pieśni; do rezerwy, bez emerytury. Już po walce.

– Sprawdzali? Nie żyje? – spytał szybko Irlandczyk.

– Trudno o bardziej nieżywego – zapewnił go huzar. – Krwi pociekło całe jezioro Ładoga. Pani Warwaro, ależ pani się zmartwiła! Jak pani wygląda! Proszę oprzeć się o mnie. – Z zapałem objął Warię wpół, co w danej sytuacji było bardzo wskazane.

– D’Evrait? – wyszeptała.

– Co? Nic. Poszedł zgłosić się do komendantury. Wiadoma rzecz, po główce go nie pogłaszczą. Nie podchorążego zaszlachtował, tylko pułkownika. Wyrzucą go z powrotem do Francji, i to w najlepszym wypadku. Odepnę pani guzik, lżej będzie oddychać.

Waria nic nie widziała i nie słyszała. Jestem zhańbiona – myślała. Na zawsze utraciła miano przyzwoitej kobiety. Igrała z ogniem, aż się doigrała, doszpiegowała. Ona jest lekkomyślną idiotką, a mężczyźni to bestie. Przez nią zginął człowiek. D’Evraita też więcej nie zobaczy. A najstraszniejsze, że zerwała się nitka, dzięki której można było rozwikłać sieć wrogich intryg.

Co powie Erast Pietrowicz?