Kien ci iras?

Bibliografio kaj mallongigoj

gr. — greke (fakte, malnovgreke).

hist. — historie.

KE — «Kien ci iras», ĉi tiu prilaboraĵo de la Esperanta traduko.

lat. — latine, en la lingvo latina.

mit. — mite, en la mitaro.

NPIV — «La Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto» (2002–2005).

PIV — «Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto» (1975).

QE — «Quo vadis», la Esperanta traduko fare de Lidja Zamenhof (1934).

QP1 — «Quo vadis» originale Pollingva, la unua eldono (1896).

QPM — «Quo vadis» Pollingva, eldono Moderna (de post 1949).

UV — Universala Vortaro de Esperanto (parto de la Fundamento)

Nomtabelo

(Listo nekompleta. Ne aperas iuj nekontesteblaj vaste konataj esperantigoj, ekz-e Romo, Odiseo, Eolo ktp.)

La eroj de la formo «Pyrrho (Πύρρων) → Pirono [PIV]» indikas, ke en QE aperas la latinigo «Pyrrho» de la (greka) nomo «Πύρρων»; dum en KE ĝin anstataŭas la esperantigo «Pirono» (cetere, PIV-a).

La eroj de la formo «Mezembrio ← gr. Μεσημβρία» signifas, ke kaj en QE, kaj en KE estas uzata la esperantigo «Mezembrio», devenanta el la greka «Μεσημβρία».

La eroj de la dusaga formo «Cipro [QE, PIV] ← gr. Κύπρος → Kipro [NPIV]» indikas, ke en QE (kaj en PIV) estas uzata la esperantigo «Cipro», devenanta de la greka «Κύπρος»; dum en KE aperas la (nun preferata kaj NPIV-a) formo «Kipro».

Acilius → Acilio

Acratus (Ἄκρατος) → Akrato

Acte (Ακτή) → Akteo

Aedono ← gr. Ἀηδών

Afer → Afro

Afranius Quintianus → Afranio Kvintiano

Afrodito ← gr. Ἀφροδῑ́τη

Ager Vaticanus → la Kampo Vatikana

Agrippa → Agripo [NPIV]

Agrippina → Agripino [NPIV]

Ahenobarbus → Ahenobarbo — kunnomo de la gento Domitia (Domicioj), al kiu apartenis Nerono. Laŭvorte ĝi signifas «Kuprobarba».

Aĥajo [QE, PIV] ← lat. Achæa, Achaja ← gr. Αχαΐα (Homera nomo de Grekujo)

Akryzyona [QP1] = Akryzjona [QPM] → Acrisione [QE] → Akriziono

Akteono [QE, PIV] ← gr. Ακταίων, lat. Actæon

Aliturus → Alituro

Amfitrito [QE, NPIV] ← gr. Ἀμφιτρίτη

Amor⁴o ← Amor

Anicius → Anicio

Anneus Gal(l) (Annæus Gallio?) → Aneo Galiono (Agoj 18:12)

Anthemios → Antemio

Antistia → Antistia

Antistius → Antistio

Antistius Verus → Antistio Vero

Antium → Ancio

Apicius → Apicio [86]

Apolonio ← gr. Ἀπολλωνία ἡ Ποντική — antikva kolonio, la nuna Bulgaria Созопол (Diogeno el Apolonio)

Apolonio [PIV] ← lat. Apollonius ← gr. Απολλώνιος (virnomo)

Apolonio el Tiano ← gr. Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεύς — filozofo novpitagorismano (1–98 p.K.).

Apolono ← Apollo

Appius → Appio

Aqua Albana → la Lago Albana

Aqua Appia → la akvedukto Appia

Aquillius Regulus → Akvilio Regulo

Aquæ Salviæ → la Fontoj Salviaj

Araricus → Arariko

Areso [PIV]

Argiletum → Argileto

Arguso [Z, QE, PIV] ← gr. Ἄργος Πανόπτης

Arĥipelago [PIV] ← gr. Ἀρχιπέλαγος [85]

Arsacidoj [QE] (la posteuloj de Arŝako, gr. Ἀρσάκης) → Arŝakidoj

Arsinoo ← gr. Ἀρσινόη

Arulanus (fakte, Arulenus) → Aruleno[27]

Asklepio [PIV] ← gr. Ἀσκληπιός [19]

Atacinus → Ataceno

Atelius Hister → Atelio Histro

Ate (gr. Άτη) → Ateo

Attis → Atiso

Atractus → Atrakto

Attalus ← gr. Ἄτταλος → Atalo [135]

Aulus Plautius → Aŭlo Plaŭcio [48]

Aureolus → Laŭreolo?[319]

Avirunus → Aviruno

Baal → Baalo [PIV]

Bajoj ← lat. Bajæ → Bajo

Bakĥo [PIV] ← lat. Bacchus ← gr. Βάκχος

Barcus Soranus → Barko Sorano

Bassus → Basso

Baŭloj ← lat. Baŭli → Baŭlo

Benevento ← lat. Beneventum — urbo en la suda Italio

Berenice (Βερενίκη) → Bereniko

Bitinio (Agoj 16:7, 1Petro 1:1) ← gr. Βιθυνία, lat. Bithynia [22].

Bovillæ → Bovilo

Brennus → Brenno

Briareo [PIV] ← gr. Βριάρεως [254]

Britannicus → Britaniko

Brutus → Bruto [Z, PIV]

Buksento ← lat. Buxentum ← gr. Πυξοῦς [223]

Burrhus → Burro

Caius Hasta → Gajo Hasta

Caius, Cajus, Gaius → Gajo [PIV]

Caja, Gaia → Gaja

Calendio → Kalendio

Calicratus → Kalikrato

Caligula → Kaligulo [PIV]

Callina [QP1, QE] → Kallina [QPM]

Calvia Crispinilla (QPM: Kalwia Kryspinilla) → Kalvia Krispinilla

Campus Martius → Kampo de Marso

Carinæ (QP1 ankaŭ Karyny) → (la) Karinoj

Cassius → Kasio [PIV]

Cassius Chærea → Kasio Ĥereo [150]

Celer → Celero

Cephas (gr. Κηφᾶς ← aram. kēpā) → Kefas [Joh 1:42, 1Kor, Gal] → Kefaso

Chilo Chilonides → Ĥilono Ĥilonido

Chrestos (Χρηστός), Chrestus → Ĥresto [112]

Christus (lat.) ← gr. Χριστός = Krist*o

Chrysothemis (Χρυσόθεμις) → Ĥrizotemiso

Circus Maximus

Claudius → Klaŭdio [PIV]

Cletus → Kleto

Cibelo [NPIV] ← gr. Κυβέλη

Cipro [QE, PIV] ← gr. Κύπρος → Kipro [NPIV]

Clivus Argentarius → la Deklivo Arĝenta

Clivus Dalphini → la Deklivo Delfina

Clivus Publicus → la Deklivo Publika

Clivus Virbius → la Deklivo Virbia

Corbulo → Korbulono

Cornelius → Kornelio

Cornelius Martialis → Kornelio Marcialo

Cornelius Pudens → Kornelio Pudento

Cornutus → Kornuto

Cotta → Kotta [QPM]

Crispinus → Krispeno

Crispus → Krispo

Croto → Krotono

Cypria [QE] (QPM: Kipryda) → Kipridino [20]

Danaë ← gr. Δανάη → Danaino

Delfoj [Z, PIV] → Delfo [PIV]

Demas → Demaso

Demetro ← gr. Δημήτηρ

Deŭkaliono ← gr. Δευκαλίων

Diodorus → Diodoro

Diokletiano ← Diocletianus → Diokleciano [PIV]

Diomedes → Diomedo [PIV]

Drice (lat.) ← gr. Δίρκη → Dirkeo

Domitia (Lepida Major) → Domicia

Domitius Afer → Domicio Afro

Domus aŭrea → la Ora Domo

Drusus → Druzo

Emauso [PIV] ← gr. Ἐμμαούς ← heb. אמאוס

Emporium → Emporio [ReVo]

Erebo [PIV] ← gr. Έρεβος) — (mit.) personigo de la infera mallumo, filo de Ĥaoso kaj frato de Nokto.

Epaphroditus → Epafrodito

Epictetus → Epikteto [PIV]

Epidaŭro [PIV] ← Epidaurus

Eprius Marcellus → Eprio Marcelo

Eunice (Εὐνίκη) → Eŭniko

Euricius → Eŭrikio (grekigita gota nomo responda al Henriko aŭ E(ŭ)riko)

Evander (Εὔανδρος) → Evandro

Fabricius Vejento → Fabricio Vejentono

Festus → Festo

Fidio [PIV]

Flavius → Flavio [PIV]

Flavius Nepos → Flavio Nepoto

Flavius Sabinus → Flavio Sabeno

Flavius Scævinus → Flavio Sceveno

Focido [PIV] ← gr. Φωκίς [244]

Fontejus Capito → Fontejo Kapitono

Forum Boarium → la Bova Forumo

Forum Cæcilium → la Forumo Cecilia

Forum Pistorium → la Forumo Panista

Forum Romanum → la Roma Forumo

Furnius → Furnio

Fænius Rufus → Fenio Rufo

Galba → Galbo

Gall → Galiono

Gelotius → Gelocio

Gemellus → Gemelo

Germanicus → Germaniko [PIV]

Glaucos, Glaucus (Γλαῦκος) → Glaŭko

Gorgiaso ← Γοργίας → Gorgio [PIV]

Gratus → Grato

Gulo → Gulono

Hadeso [Z, PIV]

Harmodios ← gr. Ἁρμόδιος → Harmodio

Hasta → Hasta

Helios, gr. Ήλιος → Helioso

Helius → Helio

Hekato [NPIV] (gr. Ἑκάτη) — malnovgreka diino triforma, luna, mara kaj infera.

Herakleo ← gr. Ηράκλεια, lat. Heraclea [23].

Hermeso [PIV]

Hero [NPIV, QE] ← gr. Ἥρα

Hesperidinoj [PIV]

Hibernio [PIV] — Irlando

Ĥeopso ← gr. Χέοψ

Ifida [QP1] → Ifis [QE] → Ifiso

Iono ← gr. Ἰώ, gen. Ἰοῦς ak. Ἰοῦν → Ioo

Iras → Iriso

Itilo ← gr. Ἴτυλον

Junius → Junio

Junono [NPIV, QE] ← lat. Jūnō, Junonis

Kakuso ← lat. Cacus ← gr. Κάκος → Kako

Kaledonio [PIV] — Skotlando

Kastoro [PIV] ← gr. Κάστωρ, lat. Castor

Kefalonio, novgreke Κεφαλλονιά (PIV-e Cefalonio)

Kleopo (greke Κλεόπας) — disĉiplo de Jesuo (Luko 24:18); eble grekigo de la aramea nomo קלופא

Kolĥido [Z, PIV] ← gr. Κολχίς, lat. Colchis [24].

Korioloj [QE] ← Corioli

Koronido ← Κορωνίς → Koroniso

Kresido (gr. Χρυσηίδα) → Ĥrizidino

Ksenofano (gr. Ξενοφάνης, ĉ. 570–478 a.K.) — malnovgreka poeto, humuristo kaj filozofo

Kumoj ← Cumæ (lat.) [QPM] → Kumo

Lanio (lat.) [QP1] → Lannio [QE] → Buĉulo

Lecanius → Lekanio

Licinianus → Liciniano

Licinius → Licinio

Licinius Stolo → Licinio Stolono

Lilith → Lilito

Linus (Λῖνος) → Lino [2Tim 21]

Lizipo [PIV] ← Λύσιππος

Locusta → Lokusta [QP1] → Locusta [QE] → Lokusta

Lotofagoj (gr. Λωτοφάγοι)

Lucanus → Lukano [PIV]

Lucino ← lat. Lucina

Lucius Saturninus → Lucio Saturneno

Lucretia → Lukrecia

Lucretius → Lukrecio [PIV]

Lucullus → Lukulo [PIV]

Macrinus → Makreno

Maja (gr. Μαῖα) → Maio [QE] → Majo

Malgranda Azio ← lat. Asia Minor → Anatolio [PIV] ← gr. Ἀνατολή [15]

Mamertina malliberejo — mezepoka nomo de la plej malnova malliberejo de Romo (propre, Carcer Tullianum)

Marcus Vinicius → Marko Vinicio

Marcus, Markus → Marko

Mario el Magdalo ← heb. מרים המגדלית → Maria el Magdalo (LB: Maria Magdalena, QPM: Maria z Magdali).

Martinianus → Martiniano

Massinissa (lat.) ← Masensen → Masenseno — la unua reĝo de Numidio.

Maximus → Maksimo

Memfiso ← gr. Μέμφις — la ĉefurbo de la Malnova Regno Egiptuja (la PIV-oj preferas pli egiptecan, sed ankoraŭ malmulte konatan nomformon Menefro)

Memmius Regulus → Memmio Regulo

Menelao [PIV]

Menicles → Meniklo

Meocio ← lat. Mæotius [306].

Merio → Meriono

Mezembrio ← gr. Μεσημβρία — urbo en Tracujo [178].

Midaso [PIV].

Minucius Thermus → Municio Termo

Miriam ← heb. מרים → Mirjam’

Mirono ← gr. Μύρων

Mithridates → Mitridato [PIV]

Mopsus ← gr. Μόψος → Mopso — heroo de la Troja milito, fondinto de orakolejo sciiganta la estontecon per sonĝoj

Mucius Scævola → Mucio Scevolo

Murrha, Myrrha → Murho — nekonata loko el kiu devenis la eksterodinare valorega vazo (pokalo) de Petronio. Pole {waza, czara, kruża} mirreńska. Lidja Z opinias, ke «murho» estas ia ne plu konata materialo: «vazo el murho». Pli detale: Brayley, E.W.: The Graphic and Historical Illustrator…, 1834, p. 341 (anglalingve).

Musonius → Muzonio

Mæcenas → Mecenaso [PIV]

Narcissus, Narcizo [QE] → Narciso [PIV]

Naumachia → Naŭmaĥi[ej]o

Naŭzikao ← gr. Ναυσικάα (NPIV: Naŭsikao)

Nazarius → Nazario

Nereus → Nereo

Neapolo [Z] ← Neapolis — Napolo

Nero → Nerono [PIV]

Nerva → Nervo

Nesuso ← lat. Nessus ← gr. Νέσσος → Neso [NPIV] [275]

Niger → Nigro

Nigidia → Nigidia

Nimfidius → Nimfidio

Niobo [NPIV] gr. Νιόβη — (mit.) Filino de Tantalo, naskinta 14 gefilojn, ĉiujn sagmortigitajn de Apolono.

Nomentana → Nomentana

Noricum → Noriko

Novius Priscus → Novio Prisko

Numa Pompilius → Numo [PIV] Pompilio

Octavia → Oktavia

Odiseo ← gr. Όδυσσεύς

Œta, Ojta (lat.) ← gr. Οίτη → Ojto

Okeanoso ← gr. ’Ωκεανός → Oceano

Ostia → Ostio

Ostorius Scapula → Ostorio Skapula

Ostriano ← Ostrianum — unu el la tombejoj en Romo

Otho → Otono

Pacht → Paĥto

Pafoso [PIV] ← Πάφος: «Antikva urbo en Kipro, fama pro sia templo de Afrodito» [NPIV]

Pagus Janiculensis → la Kampo Janikula

Pallas (Πάλλας, Πάλλαντος) → Palaso [NPIV]

Pandataria ← gr. Πανδατερία → Pandatario

Panopo ← gr. Πανοπεύς [244]

Parcoj [PIV]

Pasiphaë → Pazifao [NPIV]

Pasiteo, gr. Πασιθέα → Paziteo

Paroso [PIV]

Paris → Pariso [Z, PIV]

Pedanius Secundus → Pedanio Sekundo

Pentelikono

Periodonica, Periodonices (περιοδονίκης) → Periodoniko[232]

Pessinus (gr. Πεσσινούς) → Pesinunto

Persius → Persjo

Petronius (QP1: Petroniusz) → Petronio [PIV]

Phaon (Φάων) → Faono

Phlego → Flegono

Pincius → Pincio

Plautius Lateranus → Plaŭcio Laterano

Plinius → Plinio [PIV]

Politetes → Politeto

Polukso ← Pollux

Pompejus → Pompeo [PIV]

Pomponia Græcina → Pomponia Grecina

Pomponius → Pomponio

(Pons) Cestius → la ponto Cestia

(Pons) Milvius → la ponto Milvia

Pons Sublicius → la Fostoponto

Pons Æmilius → la ponto Emilia

Pontius Pilatus → Poncio Pilato [PIV]

Pontius Telesinus → Poncio Telezeno

Pontus Euxinus ← gr. Εὔξεινος Πόντος → Pont-Eŭkseno [NPIV] [178] (QE: Ponto Eŭksino)

Poppæa → Popea

Porta Trigenia Trigemina → la Triobla pordego

Porta Appia → la pordego Appia

Porta Asinaria → la Azena pordego

Porta Capena → la pordego Kapena

Porta Cælimontana → la pordego Celimonta

Porta Flaminia → la pordego Flaminia

Porta Mugionis → la pordego Mugiona

Porta Ostiensis → la pordego Ostia

Porta Salaria → la Sala pordego

Porticus Æmilia → la Portiko Emilia

Praksitelo [PIV]

Processus → Proceso

Proculus → Prokulo

Protagoro [PIV] ← Πρωταγόρας

Prodiko ← Πρόδικος

Proximus → Proksimo

Psyche (Ψυχή) → Psiĥo

Pyrrho (Πύρρων) → Pirono [PIV]

Pythagoras (Πυθαγόρας) → Pitagoro [PIV]

Rostra → Rostroj [PIV]

Quartus → Kvarto

Quintianus → Kvintiano

Rex Nemorensis → Nemorena reĝo

Rubelius Plautus → Rubelio Plaŭto

Rubria → Rubria

Ruffinus → Rufeno

Rufius (fakte, Rufrius) → Rufrio

Rufrius Crispinus → Rufrio Krispeno

Sallustius → Salustio

Saturno [PIV, QE] ← Saturnus

Scaurus → Skaŭro

Scribonia → Skribonia

Scævinus → Sceveno

Secundus Carinas → Sekundo Karinato

Sejanus → Sejano

Seneca (Lucius Annæus Seneca) → (Lucio Aneo) Seneko [Z, PIV]

Septimiana → (la pordego) Septima

Serapeum → Serapejo [PIV]

Serapis → Serapo [PIV]

Seriko ← sericum

Servius Tullius — Servio Tulio

Severus → Severo

Sextus Africanus → Seksto Afrika

Sferoso — koncepto pri homogena diaro (aŭ diaĵo) en la filozofio de Ksenofano

Sifax ← Syphāx, Syphācis → Sifako

Silanus → Silano

Sirus → Siro

Sisenna → Sizeno

Skopaso ← gr. Σκόπας [175]

Sofonius → Sofonio

Solina → Solino

Sorakto ← lat. Mons Soracte [61]

Sosius (QPM: Sozjusz) → Sozio

Spartacus → Spartako [PIV]

Spiculus → Spikulo

Spirus → Spiro

Sporus → Sporo

Stabioj ← Stabiæ → Stabio

Statius Domitius → Stacio Domicio

Subrius Flavius → Subrio Flavo

Suburra → Suburo

Suilius Nerulinus → Svilio Neruleno

Sulpicius Asper → Sulpicio Aspero

Sysena [QE] = Sisenna [QPM]

Tanat(os)o ← gr. Θάνατος

Tarso ← lat. Tarsus ← gr. Ταρσός

Teocles → Teoklo

Terpnos (Τερπνός) → Terpno

Tersito ← Θερσίτης

Thabita (aramee טביתא) → Tabita

Theocles → Teoklo

Thrasea, Thraseas, Thrazeas → Trazeo

Tiberiada lago [PIV] — granda nesalakva lago Galilea (Israelo), trafluata de Jordano.

Tiberis → Tibero [PIV]

Tiberius → Tiberio [PIV]

Tigellinus → Tigeleno

Tigranes → Tigrano

Timotheus → Timoteo [PIV]

Tiridates → Tiridato

Titus → Tito [PIV]

Torquatus Silanus → Torkvato Silano

Transtiberim → Transtibero

Trimalchio, Trimalchionojn → Trimalĥiono(jn)

Troilo [PIV]

Tugurinus → Tugureno

Tullius Senecio → Tulio Seneciono

Ursus → Urso

Ustrinum → Ustrino

Vannius → Vanio

Vatinius → Vatinio

Velabrum → Velabro

Venus, Veneris → Venuso [QE] → Venero [Z]

Verres → Verreso

Vespasian [QE] ← lat. Vespasianus (QP1: Vespazyan, QPM: Wespazjan) → Vespaziano [PIV]

Vesto ← lat. Vesta — «Romana diino de la hejma fajro» [NPIV].

Vestinus → Vesteno

Vetus → Veto

Via Appia → la Vojo Appia

Via Asinaria → la Vojo Azena

Via Lata → la Vojo Larĝa

Via Nomentana → la Vojo Nomentana

Via Ostiensis → la Vojo Ostia

Via Portuensis → la Havena Vojo

Via Salaria → la Vojo Sala

Via Tecta → la Kovrita strato

Vibilius → Vibilio

Vicus Alexandri

Vicus Apollinis → la strato Apolona

Vicus Judæorum → la strato Juda

Vicus Patricius → la strato Patricia

Vicus Sandalarius → la Sandala strato

Vicus Sceleratus → la Fia strato

Vicus Tuscus → la Tuska strato

Viminalo ← lat. collis Viminalis [213]

Vindex → Vindekso

Vinicius → Vinicio

Virginius → Virginio

Vitelius → Vitelio

Vologes → Valagaŝo

Zeŭso [Z, PIV] ← gr. Ζεύς

Zetoso ← gr. Ζήθος → Zeto

Glosaro

En la original teksto de la romano abundas latinaĵoj. Multaj el ili en ĉi tiu prilaboraĵo estas tradukitaj; kelkaj aliaj estas asimilitaj (transskribitaj kaj provizitaj je esperantaj finaĵoj). Tiaj porokazaj asimilaĵoj en la teksto (kaj en la kapvortoj de la ĉi-suba Glosaro) aperas kursive, ekz‑e mirmilono, triklinio.

Iom da tiaj neologismaj asimilaĵoj aperis jam en QE; tio estas markita en la glosaj kapvortoj, ekz‑e «kviritoj [QE]».

La vortoj jam esperantaj, jam troveblaj en la PIV-oj (ekz‑e «atrio», «hipokaŭsto», «liktoro», «peplo» aperas en la teksto nemarkite, en la ordinara rekta tiparo ĉefteksta; la vortoj kiuj krome estas oficialaj aŭ eĉ fundamentaj aperas en la glosaj kapvortoj grase (ekz‑e obol²o, pleb⁴o, stadion⁸o; kuratoro, zorgato).

Ankaŭ la regulaj derivaĵoj de la jam esperantaj vortoj aperas en la neŭtrale rekta tiparo, ekz‑e «atri/estr/o».

areopago [Z, PIV]

atri/estr/o ← lat. atriensis — sklavo-gardisto de la atrio, hejma servisto.

atrio [PIV] (lat. atrium) — interna salono (aŭ interna korto) en Roma domo, sen fenestroj, kun aperturo en la plafono kaj pluvakva baseno.

aŭgustanoj ← lat. augustiani [169].

aŭreo ← lat. aureus (lat.) — altvalora ora monero.

bakĥantino [PIV] — adorantino de Bakĥo en ties orgia kulto.

banisto [QE] ← lat. balneator — baneja servisto.

banked⁹o ← agapo [Z, PIV] — Senkeviĉo parolas pri «agapoj en nokto» kiajn aranĝadis inter si membroj de «enterigaj korporacioj» [QE, ĉap. 20ª]. Imageblas ke Vinicio povus klarigi al si kristanan agapon per analogio kun kolegiaj bankedoj (afero tradicia en Romo; tian analogion faris E. Renan); sed ne estas versimila, ke li farus inversan komparon, klarigante korporacian bankedon per al li nekonata «agapo».

bestisto ← lat. bestiarius [231].

bisino^Z ← byssus [11].

bulao ← lat. bulla — ora aŭ lada aŭ leda medaliono, globa aŭ plata, ofte korforma, enhavanta amuleton, kiun knaboj el liberulaj familioj portis sur la kolo. [83] (≠buleo)

demiurg/o [PIV] — en la antikva filozofio: diaĵo kreinta la materian mondon.

dia ← diva

efebejo [6] ← ephebium (lat.←gr.)

ekuso ← lat. œcus ← gr. οἶκος — salono aŭ halo rigardanta ĝardenon.

ekzomido ← lat. exomis, exomidis ← gr. ἐξωμίς, ἐξωµίδος — mallonga tuniko sen manikoj, kiun plejparte portis laboristoj. («Ekzo-» kiel en «ekzotika»; «-do» kiel en «ĥlamido».)

epilatoroj ← epilatores — senharigistoj.

epinikio (gr. ἐπινίκιον, lat. epinicium) — triumfkanto, venkokanto.

forum²o ← lat. forum — placo de Romo, kie la popolo pritraktis publikajn aferojn [PIV].

fridejo ← frigidarium — malvarmiga parto de vaporbanejo.

hamadriado [PIV] ← gr. ἁμαδρυάδες.

harhava teksaĵo ← lat. cilicium → harteksaĵo — sakaĵo [233].

hipogeo [PIV] gr. ὑπόγαιον — prahistoria aŭ antikva duone subtera tombo aŭ kultejo.

hipokaŭsto [PIV] (gr. ὑπόκαυστος, lat. hypocaustum) — subplanka hejtosistemo.

histriono [PIV] ← histrio

hosana! [PIV, LB] ← aramea אושענא /ʾuŝaʾno/, heb. הושיעה נא‏‎ /hoŝia-na/ (laŭvorte «savu do!»; en kristanismo reinterpretita kiel saluto al savanto) — preĝa ekkrio (QE: Hosanna!)

ĥaritoj ← gr. Χάριτες [33].

ĥattoj ← lat. Chatti, germane Chatten — ĝermana tribo kiu vivis en la nuna Hesio, la prauloj de la hesoj, al kiuj ili heredigis sian nomon: Ĥatti (1ª jc) → Hatti → Hazzi → Hassi (7ª jc) → Hessi → Hessen. (QE: kattoj)

intendant²o ← dispensator — persono komisiita mastrumi domon, bienon de riĉulo aŭ nobelo [PIV].

kadavrejo ← spoliarium [300].

kaleŝ*o = lat. carruca

karbasa (teksaĵo) ← carbassus

kavaliro [UV] — civitano apartenanta al la ordumo meza inter la pleba kaj la patricia (lat. eques; ordo equestris, ordo secundus)

Kimerujo (Cimmeria ← gr. Κιμμέρια) — la mita «lando de kimeroj» (Κιμμέριοι), kien ne penetras sunradioj kaj kie situas la enirejo en Hadeson («Odiseado», 11:13–19). Laŭ alia mito, iam la kimeroj deklaris, ke ili ne bezonas la diojn; indignigite de la blasfemo, Hadeso englutis Kimerujon. En la romano tiu nomo ĉiam indikas Hadeson.

kriptoportiko [QE] ← lat. cryptoporticus — tegmentita pasejo, galerio, koridoro.

kulpoferoj ← lat. piacula — pentofaraj, pekliberigaj oferoj. La termino «kulpofero» estas biblia, ekz‑e Lev 6:17.

kunnomo ← lat. cognomen — la tria parto de tradicia homnomo latina, herediĝinta alnomo.

kuratoro [UV] ← curator — zorganto.

kuristoj [QE] ← lat. pedisequi — sklavoj, surpiede akompanantaj la portilon de sia mastro.

kvadrigo [Z, PIV] — veturilo kun 4 aljungitaj ĉevaloj.

kviritoj [QE] ← lat. quirites — romaj civitanoj (cives)

lakoniko ← lat. laconicum [12]

lararo kaj lararejo (lat. lararium) — kolekto da laroj (vd) kaj resp. la hejma loko por ili.

laroj [PIV], lat. lares — statuetoj de dioj, gardantaj la hejmon, kiuj kune kun statuetoj de antaŭuloj.

legisto [QE] ← lectoro [QP1], sklavo voĉleganta manuskriptojn.

lemurio ← lat. lemur(al)ia — oferoj por pacigi animojn de malfavoraj mortintoj (la lemuroj laŭ PIV), kiujn romanoj plenumis je la 9ª, 11ª kaj 13ª de majo.

liktoro [PIV] (lat. lictor) — gardisto de altrangulo en Romo.

Logoso [QE] ← gr. λόγος [131].

lotofagoj (gr. Λωτοφάγοι) — «lotusmanĝantoj» [216].

maniplo [QE] ← lat. manipulus [82]

menadoj [PIV] (gr. Μαινάδες) — la grekeca vorto responda al la latineca bakĥantinoj.

minao ← lat. mina ← gr. μνᾶ; PIV-e «mino»

mirmilono ← lat. mirmillo, -onis — gladiatoro en la peza gaŭla kiraso kun figureto de fiŝo sur la pinto de la kasko.

morao [PIV] ← lat. micatio

nablo (gr. νάβλα, lat. nablium — fenica harpo. Pro la simileco de la formo la matematikistoj eknomis sian simbolon ∇ laŭ la greka nomo de tiu muzikilo.

nomenklatoro ← lat. nomenclator — «nomotenisto», sklavo aŭ liberigito, kies devo estis nomi al la mastro la konatojn kaj klientojn, ĉiujn sklavojn en la domo kaj anonci la surtabligotajn manĝaĵojn.

obol²o (gr. ὀβολός, lat. obolus) — etvalora malnovgreka monero.

oleadejo ← elæothesium

ordumo — En antikva aŭ feŭdisma socio, aparta socia grupo, kun heredaj aŭ korporaciaj leĝe fiksitaj devoj kaj rajtoj (lat. ordo, status; gr. κατάλογος).

patrici⁴o — nobelo apartenanta al klaso posedanta la politikan potencon en Romo.

peplo [PIV] ← lat. peplum — senmanika virina mantelo, kiun oni agrafis sur la ŝultro.

peripatetiko ← gr. περιπατητικός — aristotelano [177].

peristil²o ← lat. peristylium

piedkatenito ← lat. compeditus — homo kun la piedoj katenitaj.

Pitio [PIV]

pleb⁴o — malalta klaso en la roma popolo.

pluvujo ← lat. impluvium — akvujo en atrio, kie kolektiĝis la pluva akvo, falanta tra speciala aperturo en la tegmento.

prefekt¹o — supera roma magistratano.

pretorianoj — soldatoj de la imperiestra gvardio.

pretorio (lat. prætorium) — la imperiestra gvardio.

pretoro [PIV] — helpanto de konsulo, neelektita altranga oficisto.

(kampara) punlaborejo [QE]; punĉambro ← ergastulum.

retisto ← retiarius — gladiatoro luktanta per reto.

sablofosejoj ← arenaria [179] [QP1] (QE: sablejoj).

sambiko ← sambuca ← gr. σαμβύκη — triangula harpo (≠ sambuk*o ← lat. sambucus!)

«Satirikono» ← lat. Satyricon [107].

sekve ← ergo — tial.

sesterco [PIV] (lat. sestertia)

sferistoj ← spheristæ — t.e. «pilkistoj»; la vorto povas indiki pilkoludantojn, sed ĉi-okaze temas pri ties servistoj.

sikambroj ← lat. Sicambri — ĝermana (aŭ kelta?) popolo.

siko ← lat. sica — malgranda sabro aŭ larĝa ponardo traca-daka-iliria, disvastiĝinta en la tuta Romio. En Romo ĝi kutime estis 30–40 cm longa kaj 3 cm larĝa. Senkeviĉo tamen opinias ĝin «mallonga roma ponardo» (ĉap. 57ª).

sistro [2Sam 6:5; PIV] ← sistrum, sistra, sistræ

skriplo ← lat. scripulum = scrupulum = scriplus — malgranda ora monero, triono de aŭreo. (Fakte la latina vorto indikas mezurunuon respondan al nia gramo, pli ĝuste 1137µg; tiusence eble pli avantaĝa formo eble estus skruplo — kp la germanan Skrupel.)

stadion⁸o ← stadium

stolo [PIV] ← stola — [63].

tabelejo ← lat. tablinum — la kabineto kaj akceptejo de la dommastro [117].

tabl*o = lat. mensa

tepidejo [PIV] ← tepidarium — seka varma antaŭĉambro de vaporbanejo.

tesero ← lat. tessera [212].

teurgo ← lat. theurgus ← gr. θεουργός — sorĉisto, vidiganta diojn kaj fantomojn.

(armea) tribunuso [PIV] ← lat. tribunus — mezalta oficira rango en Romio.

triklinio (lat. triclinium) — manĝoĉambro kun sofoj laŭantaj 3 flankojn de manĝotablo, sur kiuj oni duonkuŝis dum manĝado.

tunelo — ĉi-verke la vorto estas uzata por la signifo «subtera irejo en cirko» (responde al lat. cuniculum).

unktorio ← unctuarium, unctorium = oleadejo.

vazetoj ← epilichnia

velariisto ← lat. velarius

velario ← lat. velarium — antikva speco de tolmarkezo, kurteno ŝirmanta kontraŭ sunradioj.

Venero [Z, NPIV] ← lat. Venus / Veneris — Roma diino de la amo responda al gr. Afrodito.

vestalo [PIV] ← lat. virgo vestalis (QE: vestpastrino)

vestofaldistino ← lat. vestiplica [45].

vigiloj ← lat. vigiles urbani — urbaj gardistoj (policanoj) kaj fajresingistoj.

vomitorioj ← lat. vomitoria

zorgato [UV] ← alumnus (alumna, alumni) — neplenaĝa persono edukata kiel adoptita infano.

Latinaj vortoj kaj esprimoj.

arbiter elegantiarum — plej eleganta kaj bonmaniera homo.

capitium [kapítium] → [kapícium] — korsaĵo, vesto kovranta la bruston.

carissima! [karisima] — plej kara, karulino!

carissime! [karisime] — plej kara, karulo!

cingulum — zono.

domina — sinjorino.

eheu! (lat.) → aĥ ne!; ho ve!

evoe! — ĝojkrio dum festo de Bakĥo.

flava coma — flava aŭ blonda hararo.

habet — li havas, li estas trafita, sufiĉe.

imaginarii — sklavoj portantaj portretojn de la imperiestro.

innoxia corpora — senkulpaj korpoj.

ínsula → en ĉi tiu romano: = domo.

janitor — pordisto.

lampadarii — sklavoj portantaj torĉojn.

lanista — posedanto de lernejo por gladiatoroj, gladiatoro.

ludus matutinus — ludo, spektaklo matena en cirko.

lupanar [QP1] — malĉastejo [QE]

macte! [makte] — latina interjekcio responda al la moderna «Brave!»

mastigophori (QPM: mastygoforowie) → mastigoforoj — homoj armitaj per vipoj, kiuj vipis stimulante la luktantojn sur cirkareno.

mensa → tablo.

matricida → patrinmurdinto.

ocelle mi — okuleto mia (karesa esprimo)

oleotechium — vd elæothesium

ostium (lat.) — pord(eg)o, enirejo.

panem et circenses! — panon kaj cirkaĵojn!

pax vobiscum → paco al vi [Luk 24:36, Joh 20:21]

peractum est! — iĝis!, plenumite!, prete!

prandium — en la imperia epoko: la dua matenmanĝo, tagmanĝo.

pro Christo → pro Kristo.

puticuli — malŝata nomo de komunaj tomboj, kavoj kien oni ĵetis kadavrojn de sklavoj kaj mizeruloj.

quo vadis, Domine? — kien ci iras, Sinjoro?

salve! — saluton!

sagatio — ludo, konsistanta en suprenĵetado de fraŭlino sur soldata mantelo.

sannio — amuzisto, komikulo.

sarmentitii (semaxii) — vivaj torĉoj el homoj alligitaj al fostoj kaj bruligataj.

scriptæ duodecim — antikva formo de damludo.

synthesis — malstrikta hejma vesto.

univira — «unuedza», (pri virino kiu nur unufoje estis edziniĝinta)

via — vojo, strato.

vicus — mallarĝa strateto.

Roma domo riĉula.

(Adaptita bildo el Vikipedio.)