Тамбурны маскіт - читать бесплатно онлайн полную версию книги автора Зміцер Вішнеў (7 МЯЧЫКІ І ТАЗІКІ) #10

7 МЯЧЫКІ І ТАЗІКІ

КІДАЙЦЕ ЧАІЦ У АКІЯН

У 1999 годзе ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі я правёў перформанс «На хвалях шкла». Пляскат маіх ластаў выявіў рэаліі нашага жыцця, якія мы бачым штохвілінна праз фотаапараты, тэлебачанне, акуляры, вокны аўтамабіляў, кампутары і г. д. Я біў лямпачкі з уласнымі вершамі, і гэта сімвалізавала летуценнасць паэзіі. Пускаў бурбалкі ў тазіку. I атрымаўся скандал. Вар'ятная журналістка папросту абвінаваціла мяне ў антымастацтве. I, акрамя таго, яна абвінаваціла мяне ў закліках да вайны ў Югаславіі. Псіхічка! I гэта толькі таму, што я запускаў папяровыя самалёцікі!.. Але на маіх ластах свяціліся кроплі сусвету. Я ішоў па галовах чыноўнікаў і адукаваных вар'ятаў. Мяне немагчыма было спыніць.

ПАДЧАС ПЕРФОРМАНСА «НА ХВАЛЯХ ШКЛА» ЗАПАЦЕЛА ПАДВОДНАЯ МАСКА I ГЭТЫ КАВАЛАК ТЭКСТУ НЕ БЫЎ АГУЧАНЫ

тут у павуцінні гэтага дня

мы вітаем рэвалюцыю шкла

мы глядзім на святло

праз шкляныя сківіцы

мы не людзі — мы правадыры лямпачак

цяпер на сонцы растуць вокны

праз вітрыны крамаў сонца

мы чытаем паэзію

крыштальных гарматаў

а на плафонах

тэлевізарах і дысплеях

і лямпачках

мастакі ствараюць шкляныя краявіды да пабачэння

сустрэнемся ў шкляным горадзе

да пабачэння

сустрэнемся ў шкляным горадзе

да пабачэння

сустрэнемся ў шкляным горадзе

гэй

лямпавыя тэлевізары тэлеаб'ектывы

і фотаапараты

***

у чорным раялі нараджаецца хрып мой

людзі-бамжы ля фантана паляць цыгаркі

тынк адвальваецца з вачэй на палатно

Саламаціна

дзе на арэне да бою рыхтуецца бык

у чорным раялі нараджаюцца вершы

я на падлозе сяджу

як джыгіт

1998

***

На магутнай магме-спіне

ляжыць сфінкс з вокам-фінікам

ён глядзіць на Каўказ

дакладней на мапу

чароўную калейдаскоп-карціну

дзе ёсць сіні туман і ціна

сіні барабан і «Маrtinі»

барытонам гучыць сон

у аксамітнай барадзе жыве матылёк

я бяру малаток і забіваю шпынёк

на магутнай спіне Каўказа

гэта нібыта ў сне

быццам побач дзед з сенам

у самавітай барадзе серпам

10.06.99

***

Я прысвячаю гэты верш сваёй музе з Кітая

Яна аголеная худая на камянях танчыць

На руках яе плёскаецца гейзеравае віно

Праз тунэлі яе галавы праходзяць магістралі

Сотні львоў ліхтарных чытаюць кнігі

маргінальныя

Вінт пяцілапісты закручваю

Віно на вуснах вые сумна

Спыняю танцы

Спыняю табакавыя оргіі

Вясна 2000

***

Зафрахтуй маё цела на некалькі сутак Паркетнае неба будзе над намі Чорныя пальцы пройдуцца па далінах тваёй фігурнай краіны

1996

***

Файныя раскінуцца малочныя краявіды-

рапіры

Усё гэта прывіды I вочы сінія маціцовыя I горы белыя мармуровыя У параўнанні з месяцам што хаваецца пад снежнай лесвіцай

1999

ПРАЗ ПАЛЬЦЫ МОРФІЮ

камфорт - гэта разрэзаны крывавы рот

гэта лісце

і мая жоўтая аголеная галава

камфорт - гэта дзяўчынка Элі

якая ляжыць на маіх плячах цюленем

і цягне дзіцячыя ручкі да варэння

сонца крэсліць наросхліст

вараныя крэветкі я кладу асцярожна на

мяккія вусны

вусень

я крычу: Прыйшла восень!

на кавалках лінолеуму воспа

я вырабляю чорныя іерогліфы

У цэнтры Еўропы - савецкая выспа!

У цэнтры Еўропы - калгасная пыса!

***

Неабходна вынесці на холад

усе самавары. Каб зямля

забурбулілася і пакрылася

пальмамі. У лункі мы будзем

класці не зярняткі, а гузікі.

Ракавінкі бурбочуць у пузіках...

Дык схавай свой савецкі каптурык

Бачыш, як у нямецкіх гарнітурах

шпацыруюць туркі?

2001

***

на тарпедным бронецягніку прышвартуюся

выпаўзу праз квадратны люк

цыкорнай цыбуляй плюну нібы куляй

накручу на кулакі галіны ліпавыя

душыць буду пад музыку Феранца Ліста

буду лютаваць пад сонечныя блісы

буду катаваць валютнага ліса

Лета 2000

***

каша на плячах бліскае

рыпяць салёныя агуркі

з іх выліваецца вайсковая песня

рухаюцца атрады ў накірунку тушы

якая смярдзіць чалавечынай

півам і гарэлкай

абрэзкі скуры бінтамі

вятры дыхаюць як паравозы

магма накіпае на ботах

гэта адказ на

твары кладуцца на прастору як трафарэты сонца замест фарбы

1997

НЯБОЖЧЫКАМ - КАЛАМАЗЬ!

Я ўразіў шведаў, і мяне захацелі бачыць фіны. Усіх натхняў мой нафталін. Нафтай пляваліся фаны з Таліна. Ха-ха. Музей сучаснага мастацтва Хельсінкі запрасіў мяне на тусоўку мастакоў. Марылі, напэўна, што буду біць усіх электрычным токам. I котку сустрэну і кока. Таму я не доўга раздумваў — зрабіў у Швецыі візу, сеў на самалёт і...

I літаральна праз тыдзень з адным беларускім кунаком я быў у Фінляндыі. На дэбілах я ставіў мастацкія плямы. Эксцэсы перапаўзалі чарвякамі сталінскімі. П'яныя дэбошы з паэтам Юккам Малліненам нагадвалі садысцкіх налімаў. Мне здаецца, што тады мы паставілі на галаву ўсе тамтэйшыя піцейныя ўстановы. Шукалі беларускія міны. Гучаў матыў вайсковай малітвы. Ша! Няхай ведаюць нашых! Цяпер у многіх фінскіх афіцыянтак дома ляжыць мая апаленая алкаголем творчасць. Свае аўтографы я пакінуў пад ром і чыпсы. Я быў сыты сын фінскага мора. На маёй кашулі свяціліся мардоўскія зоры. Мае перформансы скакалі альпійскімі козамі. Быццам нехта забіваў усіх КамАЗам. А пасля абкладаў твары нябожчыкаў каламаззю.

МУЗА НА ПАЛАСАТЫХ БАТАРЭЯХ

прывітанне восень вось і я

у душы маёй швэдар

як у кожнага фіна

прыкладаю да вачэй чырвонае шкло

праз яго я бачу дзяўчыну

надакучыла грэцца ля батарэяў

паласатыя пад'езды накшталт ганарэі

так хочацца разбіць лямпачку суму

бо з пляча раптам збегла муза

цішыня

як цік шыі

ціск напэўна таксама шыпіць

дыск гадзінніка варушыць вусамі

у цісках памірае

мой развітальны верш

9 лістапада 1999

СУМ САЛАТАВАГА КОЛЕРУ

КАЛІ НА ДУШЫ СОК

якое неба

давай возьмемся за рукі і скінем скуру

мне так надакучыла есці металёвыя слоікі

у Хельсінкі мабыць няма сініх дажджоў

тут на століках ляжаць вецер і кава

у мяне спякота на сэрцы

Тут таксама некаторыя людзі носяць

па святах шаманскія маскі

Таму мілую дзяўчыну з воблакам

валасоў я заўважыў але

прайшоў міма толькі як моль

дакрануўся да яе

пальчыкаў ваксавых

Яна не заўважыла

села ў аўтобус бусловы

я не сумую

я проста плачу ад радасці

і выпускаю ў неба з клеткі

маленькія самалёты

гэта марскія птушкі

Якое неба салютнае

Куплю сіняга дажджу і гарэлкі «Аbsolut»

запалю цыгарэту «Космас»

і можа адкрыецца трэцяе вока

з краявідам кававым

і вобраз незнаёмкі зафіксуецца на вокнах лавай

2 лістапада 1999, Хельсінкі

***

Прыемна піць каву ў якой прысутнічае

нешта бразільскае і сядзець у балеі

абшарпанай і разглядваць лямпачку

запыленую з плямкамі і аб котках

пародзістых прыемна думаць і аб адной загадкавай мастачцы Н.

у якой ёсць сонечны позірк

і ёсць аранжыкавы позірк

і магчыма марэлевы позірк

і без сумнення гарбузовы позірк

і абавязкова вішнёвы позірк

і вядома малінавы позірк

і вось кава дыміцца і заліваецца

ўнутр мяне а я апускаюся ў бурбалкі

серабрыстыя а мазгі парцалянавыя

чамусьці ў туман мараў

падаюць і атрымліваецца

небяспечны сінтэз мастацтваў

13 жніўня 1997

***

Трамвайны шлях спіралямі абкручвае мой жоўты дом. У вокнах пустэчы я вынаходжу адлюстраванні ворагаў. Яны стаяць слупамі. Іх рукі цягнуцца да мяне і ператвараюцца ў шоўкавыя канаты. Усмешкі цягнуцца ніткамі... і раптам усё ірвецца.

Я прымаю лекі смерці - белыя таблеткі, падобныя да вітамінаў, падаюць у шахту. Чуюцца крыкі. Я здыхаю і разумею, што душа - гэта дымавая шашка.

2001

***

У яечнях ёсць свая цішыня. Жаўткі — падобныя да запаленых вачэй. Так-так — усе мы аматары смажанага кан'юнктывіту. А белая махра вакол жоўтага - гэта нечы мёртвы голас. Зрэдку мне падаецца, што і мае вершы запякаюцца на патэльнях нашых грамадзянаў. У гэткія хвіліны я ўяўляю свой доўгі распараны язык, які выпрастаўся і нападае на нечы відэлец. Ша!

2001

***

Цыклопы таксама не лохі

у іх на штрыфелях клацаюць блохі

цыклопы жывуць у холах і лазах лімоннасці

у іх на спіне ёсць бэзавыя лопасці

яны любяць культурныя вольнасці

яны схільныя да лекарства

там займаюць першынства

сярод

афрыканскіх

брыгад

1999

ЗВАНОК 3 ГАРАЧАЙ КРАІНЫ

ДЗЕ НЕБАСТЫК ТАМ ДЗІВОСНЫЯ БЕРАГІ

— Гэта Алена Твая залатая карова

дасылае шыфроўку з какосавага Зімбабвэ

Вельмі хочацца секчы дровы Брускву

і тваё ўсходняе цела Праходчык

Валасы мае ў жоўтых пёрах Тут вятры

і птушкі нерастуюць кожныя хвіліны тры

Твар мой у чырвоным атраманце

бо тубыльцы пырскаюцца з Атрабанта

п'ю шмат крыштальнага віскі

на руках узрастаюць выспачкі-міскі

ты пішы ты чуеш ты напішы

мой партрэт вясельны ў поўны рост

з цаглічнай вагой як у кіта

каб усмешка мая спявала жалезнай

каруселлю каб у

вачах свяціліся бэзавыя сяляне

а вушы зелянелі смачным салямі

не праміні пра грудзі Яны ў мяне

вялікія Як вялікія два матавыя плафоны

як два кірзавыя патэфоны

з флаконамі славянскага адэкалону «Трайны»

Гэтак значыць цябе абдымаю моцна

каб тут не загнуцца каля салёнага вала

бо я твая навала

я цябе не змяняла

я камянямі кідала ў ворагаў

19 чэрвеня 1999

КОЖНАМУ Ў ЗУБЫ ПА ДРАНІКУ

Ха! На шыю 9 прычапіў амуле- ты з трупных вершаў.

А ў 2000 годзе ў сталічным Доме літаратара я цягаў на ашыйніку двух маленькіх кракадзілаў. Апрануты ў нацыянальны беларускі гарнітур, я ажыццявіў поўную афрыканізацыю беларускіх земляў. Публіка ў зале была шакіравана па самыя копчыкі. Ша! У самы нечаканы момант я пачаў жаваць адну зялёную шэльму... Паяданне кракадзіла і чытанне вершаў уразіла ўсіх!.. У зале заплакала дзяўчынка. Няшчаснае дзіцё Яно і не ведала пра свае шчасце: Хутка ў кожным культурным цэнтры будуць стэнды з муміяй кракадзіла. Не плач, дзяўчо. Я выратаваў зямлю запаветную. Я — кракадзіл! Я — нашчадак вялікіх беларускіх шаманаў! Свабода!

***

напэўна на маёй зялёнай радзіме

ёсць такія фруктовыя кракадзілы

якія нерастуюць як рыбіны

і лятаюць на хвастах

як на ластах

1998

Кароста маёй галавы скінула валасы. Цяпер я — лысы. Скура блішчыць салам, і мылам, і маслам. Чысціня галавы канцэнтруе чалавечую нацыю. Бо каска цудоўна адзяваецца менавіта на аголены чэрап! Валасы - гэта непатрэбны бруд! Да прыкладу, расейскі паэт Іван Ігнацьеў абраў шлях брытвы! Ягоная шыя скінула паразітную вопратку! У рукі — брытву!

2001

***

Нашыя мазгі засмактала сістэма. Працоўны дзень мне нагадвае вялікі морг з незлічонай колькасцю маразільных камераў. Я рухаюся сантыметрамі, бо вакол бегаюць вусатыя чыноўнікі і падсоўваюць пад нос усялякія загады. Перад вачыма перасоўваюцца вар'яцкія рэзалюцыі. Ды ў маім пантофлі ляжыць рэвалюцыя. Я раблю ёй штучнае дыханне. Яе сінія рукі чырванеюць.

Супраць сістэмы дыктатуры ёсць сістэма аўтамата Калашнікава!

2001

ЛАПКІ ІМПЕРАТАРСКІХ ПАЛАЦАЎ

партвейн хвалі Нявы

усё гэта нагадвае глінтвейн

цёплага горла невад

я раскладаю горад вейкамі

мёртвымі голкамі Іосіфа

адчуваю горад рыбнымі пальцамі

кальцыем вокнаў

дыхае п'яны сіні сіфон

фон - даміно трушчаных дамоў

праз думкі

праз белую муку

праплывае фестывальны кубрык

галава - труна перакуленая

у сэнсе бяссонага кубіка

няголенай шчакой цалую паветра

гетэру у вел ьветавых гетрах

школьніцы з кантрабасамі штосьці

абстрактнае

заключаю мастацкі кантракт

з горадам дзе жыве трап

майго твайго

паласатага сэрца

24 красавіка 2001

Санкт-Пецярбург

***

Твой шматгабарытны страўнік, пабудаваны пры дапамозе піўных лімузінаў і каўбасных сховішчаў, уяўляе сабой белы месяц у перыяд саспеласці галандскага сыру. Можна не карыстацца бубнам, а граць на тваім пузе. Так-так, даражэнькі. Ты — звычайны гібрыд дыназаўра і гіпапатама. Твая каштанавая туша перад вачыма — нібыта трэйлер

Красавік 2001

Санкт-Пецярбург

ЖЫВЁЛІНЫ

Малюнак як пацалунак

ён для мяне малюс(а)к

я гляджу на яго праз шкло

ён кусае сцяну як клоп

***

Лоб раскручваецца белым пластырам. Быццам шаша

пракладзеная ў накірунку празрыстага неба.

Калі далонямі заплюшчыць твар, падаецца, што

сядзіш у панцыры. Але на жаль, маё трэцяе вока

выкацілася лупай і зачапіла небастык. Гучна

крумкае мой кадык. Дык. Дык. Дык.

2001

***

Пажадай мне моцы сталёвай

птушка палётная

ліра шалёная

сонца салёнае

Пажадай мне мора вольнага

ветру дзікага

вопраткі дымнай

Каб імчалі аблокі марныя

горы чорныя

дрэвы фарныя

звяры сінія

вершы файныя

23.03.99

***

Запісаць сваю думку — тое самае, што забіць мураша. Мурын коціць шар. Гучыць беларускі марш. У кампутары суцэльны кірмаш. 3 вуха выязджае машына. Галава — гумовая шына.

2001

СІМФОНІІ АФРЫКАНСКАГА МЛЫНА

выбачай за ўсё мая сонечная афрыканка

я буду цалаваць твае ракавінкі неба

але толькі не кідай у самотным Конга

дай змяюку рашпіль

пакладзі мяне ў чорную скураную валізу

на спражкі зашпілі

я буду ляжаць ціха як крамлёўскі шпіль

толькі адзін раз муркну курантамі

толькі не пакідай Змія Віша людажэрам з

племя Мбу

тады будзе амба

1999

***

У чамадане я сяджу. Жвакаю. Слухаю крыкі багажу. Сівая мастачка — аўтарка інсталяцыі. Столь талеркавай тканінай яна запаяла. Яна — мастачка — гаўкала. Нельга забіваць кашалотаў. Я не шаблон — жывёліна. Сонца я зусім не бачу. Патыліцу чухаю. Я тут акрайчык батона смакчу. Я сяджу ў кальсонах крутога фасону. Я чытаю тут кнігу пра каханне Ганса Хрысціяна Андэрсена. Я свайго роду дыверсант. У мяне на шыі амулет. Ён як мул муку перамолвае. Я тут акрайчык батона смакчу і плаўнікамі варушу. Я крышку валодаю ушу. Я патаемны шаман. У маім ручніку жабка шапоча.

1998

КЛЁКАТАМУС АЛЕ ТАМАТНЫ СОУС

***

Шамацяць чарнічныя сцягі.

Шыпы ўслалі актавую залу.

Рабая люстра адбарабаніла марш.

***

Маўзерная сволач зваліла бутэльку.

Забразгаталі медныя гербы.

Затрашчалі сібірскія тамтамы.

***

Чырвоная скнара, седзячы на бочцы,

выцягнула зялёны талмуд.

Я слухаў яе тужлівую малітву.

***

Размазалі ботамі крушон.

Апоўзень бранявых тылітаў.

Мая клятчастая душа.

***

Я — Вішнёў — ля кіпарыса.

На галаве агнямётны шаль.

На шыі Эфа пясчаная.

***

Мой сябра ў шлафроку.

На плячы клінтух.

Ён занадта геніяльны.

***

Выкпалі з даміно небасхіл.

Прыклеілі пажаваную гумку.

Самі размаляваліся.

***

Рэвалюцыйны слон скокнуў уніз.

Ляпаліся крумкачы.

Мяне не было.

***

Чуліся гукі маракаса.

Я ляжаў у Мерычлеры.

Цябе не было.

***

Я паўлін-маўлін,

сапселы канчаткова,

не падлеглы рэтардацыі

***

Свабода мая - паліхромія!

Акружаная! Зарэтушаваная! Прышпіленая!

Заражаная ксенафобіяй!

***

У піўных бутэльках сядзяць бегемоты.

Яны ўсмоктваюцца, угрызаюцца

у мой страўнік, артэрыі, мозг.

Уключаецца музыка Шастаковіча.

Узлятае сімфонія.

***

Вялікая подласць.

Усе мы падлюгі.

У кожнага халодная зброя.

***

Калі я напіваюся чорнай вадкасці,

з мяне выкочваецца каменны страх.

Я бадзяюся па няправільных траекторыях.

Я шукаю сярод цьмяных ліхтароў начное

сонца.

***

Я — купрыт — глытаю

сасіскі, сардэлькі, курагу

і іншую юшку барвовага колеру!

***

Глытаючы таблеткі трэнталу,

гледзячы на амялу —

з'язджаю з глузду.

***

Здыхаю пад крыкі.

Але паўзу...

Цягну шаблю.

1994-2000

ПРЭЧ!

У ноч з 31 снежня 1999 на 1 студзеня 2000 года я зладзіў перформанс «Смерць гадзінам!». Так-так, на вялікае народнае свята — Новы год — я не проста п'янстваваў, як добрапрыстойны грамадзянін, а клапаціўся пра нашу літаратурную спадчыну. Дзякаваць Богу, на той момант маю кватэру аздабляла вялізная чырвоная труна. Яна стаяла ў маёй аднапакаёўцы як нейкі каменны ўцёс. I што цікава, .перашкаджала хатняму руху. Кожны раз даводзілася скакаць як кенгуру, калі была патрэба ў кухні альбо ў прыбіральні. Але вернемся да перформанса «Смерць гадзінам!». У навагоднюю ноч у труну я заклаў каля двух дзесяткаў розных кніжак. Я адабраў на мой погляд самыя бяздарныя літаратурныя працы. Дарэчы, сам пошук кніжнай брыды заняў каля дзесяці хвілінаў. У сваёй большасці гэтую макулатуру мне прэзентавалі самі аўтары, якія імкнуліся атрымаць маю прафесійную ацэнку... Атрымайце! Глытайце выбітыя зубы! Я здзейсніў кніжны акт! Увесь 2000-ы год пройдзе пад знакам афрыканскай літаратуры! Калаціцеся, мазгавыя нябожчыкі! Ванітуйце, закарузлыя ахматаўкі, шханкі і саўдэпы!

2000 СНЯЖЫНАК

расквітнелася ўсё паўсюль

пульсуюць гадзіннікі

на святочным падарунку сяджу ў кальсонах

побач агеньчыкамі гараць птушкі-гілі

тушкі з абвугленымі сям-там пёркамі

штучная радасць апусціцца на шпалы

шапікам задушу кавалак сала

банальныя словы распадаюцца на гукі

мы народ мы не сукі

мы паглынаем шампанскае праз шкляныя

люкі