Адклікаюцца рэхам гады

* * *

Дзень добры табе, чалавек!

Дзень добры, хвіліна, век!

Дзень добры, рака і поле.

Дзень добры, і лёс, і доля.

Дзень добры! А гэта значыць:

Нідзе і ніхто не плача.

І сонца, і неба будзе

Служыць адмыслова людзям.

* * *

Сябруе з сонцам расток,

Сябруе з ветрам лісток.

З птушкай сябруе неба.

Зямля наша — з бульбай і хлебам.

Дажджынка сябруе з хмарай,

Юнак і дзяўчынка — з марай.

А чалавек, ён, братцы, —

Ад нараджэння — з працай.

* * *

Ціхім будзе мой апошні шлях,

Толькі б не прыходзіць па начах,

Не хачу трывожыць вашы сны.

Ад вясны да новае вясны

Не хадзіце да мяне і вы.

Толькі ўлетку кветак лугавых

Прынясе хай шчодрая рука

Любага заўсёды сваяка.

* * *

Прахалодай павеяла з лесу:

Хутка восень, згушчаюцца хмары.

Сохне лісце на клёне, на бэзе,

На рабіне, што з дубам у пары.

Над ракой не лятаюць стракозы,

Сонца меней зямлю сагравае.

Як жанчына, і восень слёзы

У пажоўклыя хмары хавае.

* * *

Ад калыскі, ад першага слова

Мы жыццё пазнаем паступова.

Аглядаем, што ў нас за плотам,

Ну а свет пакідаем потым...

Вывучаем старонкі падзей,

Вылучаем характар людзей,

Здабываем скарынку хлеба,

Заглядаем на зорнае неба.

* * *

Нашы рэчкі бягуць, пятляюць,

З берагамі яны размаўляюць

Толькі ўвесну, калі разводдзе,

З берагоў на нізіны выходзяць.

Ну а ўлетку мялеюць ад спёкі.

Нібы людзі, маюць вытокі,

Нібы людзі, вытокі маюць —

Памятаюць, адкуль выцякаюць.

* * *

Як цесна тут, як мнагалюдна,

І невыносны гвалт і тлум!..

І спіць чамусьці непрабудна

Сном непрабудным вечны сум.

Пад хмурным небам, боскім небам,

Пад срэбным ліўнем веснавым

Утульна, можа, толькі вербам,

Бо не напіцца срэбра ім.

* * *

Доўга-доўга жывуць нашы душы

Ад пасеянай дабрыні.

Паглядзіце: і ў дзікай грушы

Сок на пні.

Гэта — ціха карэнне плача,

Мабыць, зрэзана не ў пару.

Вы не думайце, што іначай

Я памру.

* * *

Не падвядзі мяне, надзея,

На Бацькаўшчыне, за мяжой.

Няхай нашчадак лёс сагрэе

Сваёю светлаю душой.

Дзеля таго свае урокі,

Напэўна, продкі і вялі,

Каб нашы мары, нашы крокі

Заўсёды светлымі былі.

* * *

Айчыны я не адракуся

На Богам дадзенай сцяжы.

Я на цябе адну малюся —

Ты боль і сум маёй душы.

Ты тая песня, што ніколі

Не дапяецца да канца.

Мой лёс, мая зямная доля

І водар роднага слаўца.

* * *

Шукай той радасці, шукай

На сцежках і ва ўсіх куточках,

Дачцэ і ўнучцы перадай

Надзею, звітую ў клубочак.

Хай за клубочкам паспяшаць

Да лепшай долі і да шчасця:

Павінна кожная душа

Сваю святую песню скласці.

* * *

Я веру ў цябе, мой народзе.

Твой смутак знянацку пройдзе.

Ты вернешся з чорнай бяды,

Яшчэ заквітнеюць сады,

Пацешацца росам лугі,

У сена складуцца стагі.

І там, адкуль з'ехалі людзі,

Жыццё яшчэ будзе.

* * *

Дзяцінства ў памяці маёй

Бяжыць свавольнаю дзяўчынкай.

А неба там, на схіле, ёй

Махае сіняю касынкай,

Вясёлкавы узводзіць мост:

Ўзбірайся і бяжы за хмары!

Трава і кветкі ў самы рост...

Надзеі... Мроі... Думкі... Мары...

* * *

Струмені крыніц лясных

Салодзяць і зрок, і слых.

Салодзяць і слых, і зрок

Мне змалку каторы рок.

Здаецца: я з імі плыву

Ў астылую сіняву,

Плыву праз вясны настой,

Бяроз беларускіх і хвой.

* * *

Зямля святла і прыгажосці,

Дзе спадаром ты, а не госцем,

Дзе і сяброўкі, і сябры

Глядзяць звычайна, не з гары.

Дзе роднасцю іскрацца вочы,

Дзе не пакрыўдзяць, не падмочаць

(Бо не такі менталітэт),

Дзе ты празаік і паэт.

* * *

Як зразумець сваё значэнне

У гэтым гудзе,

Каб неабходнае свячэнне

Служыла людзям?

Як зразумець сваё значэнне

На зломе веку,

Каб неабходнае свячэнне

Служыла чалавеку?

* * *

Яшчэ грукоча крыгаход

І хмары карагодзяць.

Яшчэ маўчыць лясны народ

І з нораў не выходзіць.

Не прыляцелі жаўрукі

Свае спяваці песні.

Гляджу на неба з-пад рукі...

Вясна ўжо ці прадвесне?

* * *

Заплюшчу вочы: і ўначы

Успамінаецца дзяцінства,

Жыцця сумленнага зачын,

І неба і зямлі адзінства.

Праглядваецца рэчкі дно,

І чую, як сваволіць вецер,

Як праз маленькае акно

Блакітам боскім неба свеціць.

* * *

Ёсць адвечная сіла — роднасць,

З ёй і рос, і дужэў.

Нам яна чалавечую годнасць

Праз жыццё беражэ.

Беражэ, нібы зрэнку вока,

Нібы матчыну мову ці слых.

З ёй ты бачыш далёка-далёка,

Не мінаючы добрых і злых.

* * *

Няўжо гэта — я? Няўжо гэта — ты?

За намі — другія, іх многа...

Што ж прывяло нас сюды,

Сюды, дзе крутая дарога?

І вочы аслеплі ад цемнаты,

Ў душќ — за нашчадкаў трывога.

Сагнулі ў дугу і лёс, і гады, —

Надзея адна — на Бога.

* * *

Сабака за проста так

Руку тваю не паліжа.

Не кожны мастак — мастак,

Не кожны мастак, хто піша.

Не ў кожнага — лёгкай сцяжа,

Не кожны адважыцца ў вечнасць,

Не ў кожным дыханні — душа,

Не ў кожнай душы — чалавечнасць.

* * *

Глядзяць і дзівяцца суседзі...

Куды ж ты пойдзеш, беларус?

Ці да паўночнага мядзведзя,

Ці то на Захад, на хаўрус?

Шумяць наўкол бары і пушчы,

І вецер з'едліва гудзе,

І вые воўк на месяц злюшчы...

Ах, воля, воля, дзе ты, дзе?

* * *

Травень травамі ўцешыў нас,

Свет зрабіўся пяшчотным і мілым.

Снег на травы выпаў не ў час,

Не дае ім набрацца сілы.

Ды і лес, мне здаецца, ажыў:

Воды ўдосталь яго наталілі.

Дзе ж тады снег жаданы быў,

Калі людзі аб ім малілі?

* * *

Свінцовыя хвалі коціць Нява,

Душу напаўняе трывога.

Над ёю навісла нябёс сінява

І месяц глядзіць убога.

Паднятыя ўвысь развадныя масты.

Трымаюць іх стопары моцна.

Над горадам гэтым дзіўным, святым

Вітае вясна святочна.

* * *

Маленькія раздробленыя шкельцы

Складае неслухмяная рука.

І кветку, і траву, і цельца

Жывёліны, расліны, павука.

І гэта — не, не святатацтва:

Тварэнне сэрца, розуму, рукі.

І будзе жыць вялікае мастацтва

Не год, не два — сто тысяч год, вякі!

* * *

Нянавісць і любоў стварылі людзі.

І тое, і другое вечна будзе.

Як і прычыны поспехаў, няўзгод, —

Без гэтага не існуе народ.

Нянавісць і любоў — падзенне, ўзлёт.

Ад іх і холадна, і прабівае пот.

Ад іх жыццё пад небам сінім

І нараджаецца і гіне.

* * *

Магілы продкаў — гэта памяць,

Каб у жыцці нам меней падаць,

Каб памятаць свой абавязак,

Наслухаўшыся розных казак.

Іх сэнс, іх вартасць разумець,

Каб годнасць мець.

Бо толькі той, хто мае годнасць,

Шануе род, шануе роднасць.

* * *

Зманны вецер на Поўнач занёс,

Не хачу, каб змяніўся мой лёс.

Іншай радасці не хачу —

З гэтым ветрам далей палячу.

Палячу ў прыбярэжны тлум,

Каля мора развеецца сум.

Не развеецца — дык утаплю.

Злосны вецер, цябе я люблю!

* * *

Зямля, Зямля, і круглая, і плоская,

Ты Боскі ўсмех, а мо слязінка Боская.

Ты шэрая, зялёная і белая —

Нікім яшчэ як след не зразумелая.

І густа й рэдка ты заселена,

І на кавалкі, на шматкі падзелена...

Слязіначка-расіначка салёная,

Табою на вякі я паланёная.

* * *

Цяпер я ведаю, напэўна,

З кім звязана, зраднёна крэўна...

Бо паўстагоддзя з ім іду,

Дзялю і шчасце, і бяду.

Іду, не адчуваю стомы,

У свет, пакуль што незнаёмы.

А ці не там, за даляглядам,

Уласны крыжык з райскім садам?

* * *

Пакутнага веку мы людзі,

Не бралі нас гора і стома.

Асудзіць нас час ці рассудзіць —

Пакуль невядома.

А мо нас нішто не чапае?

Ўзляцеўшы над лёсам і векам...

Сучаснасць і з нас высякае

Другога зусім чалавека.

* * *

Калі праходзім босымі

Лужкамі і палянамі,

Мы размаўляем з росамі

І з кветкамі духмянымі.

Зямля нас поўніць сілаю,

Душу трывожыць неба.

З старонкай зліцца мілаю

У кожнага патрэба.

Надзея

Яна апошняй памірае,

Так пра яе гавораць людзі.

Памрэ і ўсё яшчэ палае,

Заснуўшага надзейна будзіць.

Надзеі чыстыя слязінкі

З павек засмучаных зляцяць.

Душы маленькія іскрынкі

Парой нязгасна зіхацяць.

* * *

Вецер гуляе з лістотай апалай,

Бліскае сонца дрыготкаю свечкай.

Колькі шчаслівых хвілінак схавала

Дзіва-Нява — славутая рэчка.

Нешта чакаем, нечаму верым,

Не паддаемся ні ўсхліпам, ні рухам...

Гэта душы адчыняюцца дзверы,

Хочацца гэтую музыку слухаць.

* * *

Зямля бацькоў, травінак срэбра,

Табой жывем — ты нам патрэбна:

Дарогамі, што ў далі клічуць,

Сябрамі, што нам шчасця зычаць.

Ты нам патрэбна — словам маці

І ўсмехам роднага дзіцяці.

Ты нам патрэбна родным гаем

І ўсім, што любім і што маем.

* * *

Падае з неба зорка імклівая,

Хоча свой вечны прытулак знайсці.

Сніцца на досвітку песня шчаслівая,

Ёю душу ты сваю прычасці.

Ноччу анёлы з нябёсаў спускаюцца

Адвечны спакой вартаваць.

Крылы мае ад зямлі адрываюцца:

Люба душы палятаць.

* * *

Маўчаць бярозы, нібы сёстры,

І хвоі мудрыя маўчаць...

А ты, мой боль, галінкай вострай

Параніў сэрца — не суняць...

Я моўчкі стану на калені,

Зямлю бацькоў перахрышчу.

І так у шчырасці, у маленні

Грахі былыя адпушчу.

* * *

Другім жыццём жывуць не ўсе.

Адных, як лісце, час трасе

І нават следу не пакіне.

Другіх далёка дзесь закіне.

І толькі трэцім — жыць вякі.

Час разбярэцца — хто які:

Ён кожнага на месца ставіць,

Ён лёсам чалавечым правіць.

* * *

Дзічэюць родныя сады,

Ў зямлю ўрастаюць хаты.

На сцежках зараслі сляды

Духмянай мятай.

Змяніліся з табой і мы, —

Ад мазалёў, ад поту,

Ад летняй спёкі, ад зімы —

Найбольш ад адзіноты.