Krimo kaj Puno

Sur la ŝtuparo li rimarkis, ke li malzorge lasas ĉiujn aĵojn kuŝi en la tapeta truo, — "kaj kiam mi estos for — tuj venos traserĉo", — li kom- prenis tion kaj haltis. Sed subite ekregis lin tia despero kaj tia, se eblas diri, ciniko de morto, ke li svingis la manon kaj plu iris.

"Sed finiĝu ĉio rapide!..."

Ekstere la varmego estis netolerebla; neniu pluvero falis dum la lastaj tagoj. Denove la polvo, brikoj kaj kalko, denove la fetoro el la butikoj kaj drinkejoj, denove ĉiupaŝe ebriaj finnoj-portistoj kaj la kadukaj fia- kroj. La suno akre ekbrilis en liajn okulojn, tiel ke iĝis dolore rigardi, kaj lia vertiĝo intensiĝis, — la kutima sento de februlo, subite elirinta straten en klara luma tago.

6'

Atinginte la turnon de la hieraŭa strato, li kun turmenta maltrankvilo rigardis tien, al tiu domo... kaj tuj forturnis la rigardon.

83

"Se ili min demandos, mi, eble, rakontos", — li pensis, alirantc la kontoron.

La kontoro troviĝis je kvarona versto de lia loĝejo. fii estis antaŭne- longe instalita en ia nova loĝejo, en la kvara etaĝo. En la antaŭa oficejo li iam estis pretere, sed tre nelonge. Enirinte en la pordegejon, li ekvidis dekstre ŝtuparon, laŭ kiu malsupreniris viro kun libreto enmane: "korti- sto; la kontoro do estas ĉi tie", kaj komencis sendemande alsupri. De- mandi iun pri io li ne volis.

"Mi venu, surgenuiĝu kaj ĉion rakontu..." — li pensis, enirante la kvaran etaĝon.

La ŝtuparo estis mallarĝa, kruta kaj priverŝita per postlavaĵo. Ciuj kuirejoj de ĉiuj loĝejoj en ĉiuj etaĝoj havis la pordojn al la ŝtuparo, kaj la pordoj estis preskaŭ ĉiam apertaj. Pro tio regis terura sufoko. Supren- malsupren iradis kortistoj kun libretoj subaksele, policaj kurieroj kaj vi- zitantoj — viroj kaj virinoj. La enira pordo de la kontoro ankaŭ estis vaste aperta. Li eniris kaj haltis en la vestiblo. Ĉi tie staris kaj atendis iuj kampuloj. Ankaŭ ĉi tie regis eksterordinara sufoko kaj, krome, ĝisnaŭze frapis ia nazon freŝa, ankoraŭ ne tute sekiĝinta farbo miksita en putra oleo, per kiu la ĉambroj estis refarbitaj. Iom atendinte, li de- cidis movi sin antaŭen, en la sekvan ĉambron. La ĉambroj estis tute etaj kaj malaltaj. Terura malpacienco tiris lin plu kaj plu. Neniu lin atentis. En la dua ĉambro sidis kaj skribis iuj skribistoj — vestitaj nur iom pli bone ol li — laŭaspekte tre strangaj homoj. Li direktis sin al unu el ili.

Kion al vi?

Li montris la avizon.

Studento? — tiu demandis, rigardinte la avizon.

Jes, eksa studento.

La skribisto pririgardis lin, cetere sen ajna intereso. Li estis iel pre- cipe hirta viro kun senmova ideo en la rigardo.

"De tiu oni povus nenion ekscii, ĉar lin interesas nenio", — pensis Raskoljnikov.

Iru tien, al la sekretario, — diris la skribisto kaj puŝis fingron antaŭen, montrante la plej lastan ĉambron.

Li eniris tiun ĉambron (la kvaran laŭvice), malvastan kaj preme ŝto- pitan de publiko — popolo iom pli pure vestita, ol en la antaŭaj ĉambroj. Inter la vizitantoj ĉeestis du virinoj. Unu, en funebraj malriĉaj vestoj, sidis ĉetable kontraŭ la sekretario kaj skribis ion laŭ lia diktado. La alia, tre dika, purpure ruĝa, kun makuloj, rimarkinda virino, kaj iom tro pompe vestita, kun broĉo granda kiel subtaso sur la brusto; ŝi staris flanke kaj ion atendis. Raskoljnikov ŝovis al la sekretario la avizon. Tiu apenaŭ rigardis ĝin, diris: "atendiT, kaj daŭrigis okupiĝi pri la funebra virino.

Li ekspiris pli libere. "Verŝajne ne pro tio!" Iom post iom li kura- ĝiĝis, ii ĉiel penis kuraĝigi kaj rekonsciigi sin.

"Iu stultaĵo, iu plej eta maizorgo, kaj mi povos min tute malkaŝi! Hm... domaĝe, ke ĉi tie mankas aero, — li aldonis, — sufoke... La kapo eĉ pli turniĝas... ankaŭ la menso..."

Li sentis en si teruran konfuzon. Li timis perdi la sinregon. Li penis kroĉiĝi al io, pensi pri io ajn, pri io tute flanka, sed li neniel sukcesis. Cetere, lin tre interesis la sekretario: ii ege volis ion diveni laŭ lia vi- zaĝo, kompreni lian esencon. Li estis tre juna viro, eble dudekdujara, kun malhela kaj moviĝema fizionomio laŭaspekte pli aĝa ol li mem, ve- stita mode kaj dande, kun disiimitaj haroj, kombita kaj parfumita, kun pluraj ringoj sur la blankaj brositaj fingroj kaj kun oraj ĉenoj sur la veŝ- to. Ai ia ĉeestanta eksterlandano li eĉ diris kelkajn vortojn en la franca, kaj tre kontentige.

Luiza Ivanovna, bonvolu eksidi, — li diris fluge al la pompe ve- stita purpure ruĝa virino, kiu plu staris, kvazaŭ ŝi ne aŭdacus eksidi, kvankam la seĝo apudis.

Ich danke[1], — ŝi diris kaj mallaŭte, kun silka susuro, malleviĝis sur la seĝon. Ŝia helblua robo, borderita per blankaj puntoj, kiel aero- stato, disetendiĝis ĉirkaŭ la seĝo kaj okupis preskaŭ duonon de la ĉam- bro. Sentiĝis parfumaromo. La virino evidente hontis, ke ŝi okupas duo- nan ĉambron kaj disvastigas odoron de parfumo; malgraŭ ŝia timida kaj samtempe aroga rideto estis kiare videbla maltrankvilo.

La funebra virino, finfine, ĉesis kaj ekstaris. Subite, kun ioma bruo, sufiĉe brave kaj iel parade turnante la ŝultrojn ĉe ĉiu paŝo eniris oficiro, ĵetis kaskedon kun kokardo surtablen kaj sidiĝis en fotelon. La pompa virino eĉ saltis de V seĝo ekvidinte lin, kaj kun iu aparta ekzalto ekri- verencis; sed la oficiro tute ne atentis ŝin, dum ŝi en lia ĉeesto jam ne plu kuraĝis eksidi. Li estis leŭtenanto, asistanto de la distrikta inspek- toro, kun horizontale elstarantaj ambaŭflanken rufetaj mustaĉoj kaj kun ekstreme fajnaj vizaĝtrajtoj, esprimantaj cetere nenion apartan, eble krom ioma arogo. Li oblikve kaj iom kolere rigardis al Raskoljnikov, sur kiu estis tre aĉa kostumo kaj, malgraŭ ia mizeriĝo, ankoraŭ nelaŭkostu- ma estis lia sinteno. Raskoljnikov, ne singarde, tro rekte kaj longe ri- gardis la oficiron, tiel ke tiu eĉ ofendiĝis.

Kion ai vi? — li kriis, evidente mirante, ke tia Ĉifonulo tute ne humiliĝas sub lia fulmoplena rigardo.

Oni vokis... jen la avizo... — nelerte respondis Raskoljnikov.

Pro la kazo pri nepagado de mono fare de tiu sinjoro, de ia stu- dento, — hastis la sekretario, deŝirante sin de paperoj. — Jen, sinjoro!

kaj li transdonis al Raskoljnikov kajeron, indikinte en ĝi la necesan lokon, — legu!

"Mono? Kiu mono? — pensis Raskoljnikov, — nu, do tute ne pro tiol" Kaj li tremeris pro ĝojo. Li eksentis subitan, grandan, neesprime- blan faciliĝon. Ĉio falis for de liaj Ŝuitroj.

Kaj je kiu horo veni al vi estas skribite, karsinjoro? — kriis la leŭtenanto, ne kompreneble pro kio pli kaj pll ofendiĝante, — ni vokis vin por la naŭa horo, sed nun jam post la dekunua!

A1 mi oni alportis ĝin nur antaŭ kvarona horo, — laŭte kaj trans- Sultre rcspondis Raskoljnikov, kiu ankaŭ subite kaj neatendite por si mem komencis koleri, kaj trovante en tio eĉ iun plezuron. — Sufiĉas jam tio, ke mi malsana, en febro, alvenis.

Bonvolu ne krii!

Sed mi ne krias ja, mi parolas tute normale, sed estas vi, kiu krias al mi; sed mi estas studento kaj alkrii min mi ne permesos.

La leŭtenanto tiel ekflamis, ke dum unu minuto li nenion kapablis eldiri, kaj nur iuj ŝprucoj flugis el lia buŝo. Li saltis.

Silenton! Vi estas en ŝtata oficejo. Ne arogu, sinjoro!

Ja ankaŭ vi estas en oficejo, — krietis Raskoljnikov, — kaj krom tio, ke vi krias, vi ankoraŭ cigaredon fumas, do ĉiujn nin vi ignoras. — Dirinte tion, Raskoljnikov eksentis neesprimebian plezuron.

La sekretario rigardis iiin kun rideto. La flama leŭtenanto estis evi- dente embarasita.

Ne estas via afero, sinjoro! — li finfine elkriis iel nenature laŭte,

sed jen bonvolu fari respondon, kiun oni postulas de vi. Montru al li, Aleksandro Grigorjeviĉ. Plendas oni kontraŭ vi! Vi ŝuldon ne pagas! Kia falko el ĉielo!

Sed ne plu aŭskultante, Raskoljnikov avide kaptis la paperon haste serĉante la solvon. Li traiegis ĝin unufoje, duafoje, sed nenion kompre- nis.

KJo ĝi estas? — li demandis la sekretarion.

Monon oni de vi laŭ la ŝuldoatesto postuias, jen kio. Vi devas nun aŭ pagi kun ĉiuj elspezoj, punmono kaj cetere, aŭ subskribi dokumenton kun indiko de la dato kiam vi pagos, kaj kun ĝi ankaŭ la promeson ne forveturi el la Ĉefurbo ĝis la finpago kaj ne vendi nek kaŝi vian pose- daĵon. Kaj la kreditoro rajtas vendi vian posedaĵon, kaj trakti vin iaŭleĝe.

Sed mi... al neniu ŝuldas!

Tio ne koncernas nin. Ni riccvis proteston por la ŝuldoatesto je cent dek kvin rubloj, kiu ne estis ĝustatempe pagita. La ateston antaŭ naŭ monatoj vi donis al vidvino, kolegia asesoro Zarnicyna, kiu pludonis ĝin kiel pagon al korta konsilisto ĉebarov; pro ĝi vi estis vokita.

Sed Si ja estas mia mastrino?

Nu, klo do, ke la mastrino?

La sekretario rigardis lin kun degna rideto de bedaŭro, kaj samtempe de certa triumfo, kiel soldaton-novicon, kiu unuafoje trafis sub kuglojn: "Nu, kiel fartas vi nun?" Sed ĉu li povis, Ĉu li povis nun serioze preni tlun Suldoateston kaj pegigon! Ĉu povis nun tio valori iun angoron, aŭ eĉ iun atentonl Li staris, legis, aŭskultis, respondis, eĉ mem faris de- mandojn, sed Ĉion li plenumis maŝine. La jubllo de sinkonservo, saviĝo el la premanta danĝero, — jen kio plenigis en tiu minuto lin tutan, sen antaŭvido, sen analizo, sen divenoj pri estonto, sen duboj kaj sen de- mandoj. Tio estis minuto de plena, senpera, pure animala ĝojo. Sed ĝuste en tiu minuto en la kontoro okazis io simila al fulmotondro. La leŭtenanto, ankoraŭ en ŝoko pro tiu malrespekto, flame ardanta kaj evi- dente deziranta subteni sian vunditan ambicion, transĵetis siajn fulmojn sur la malfeliĉan pompulinon, kiu ne ĉesis rigardi lin kun stultega rideto ekde tiu minuto, kiam li eniris.

Kaj vi, damnenda ino, — subite li kriis plenvoĉe (la funebra vi- rino jam eliris), — kio okazis tie ĉe vi lastnokte? Ha? Via revo estas karcero! Ja mi diris al vi, ja mi dekfoje vin avertis, ke la dekunua fojo estos la lasta. Kaj vi denove, denove, damnenda ino!

Eĉ la papero falis el la manoj de Raskoljnikov, kaj li sovaĝe gapis al la pompulino, kiu estis tiel senceremonie skoldata. Sed baldaŭ li di- venis pri kio temas, kaj tiu historio tuj ekŝajnis al li eĉ tre plaĉa. Kun plezuro li aŭskultis, tiel ke li eĉ volis ridegi, ridegi, ridegi... Ĉiuj nervoj liaj dolĉe vibradis.

Ilja Petroviĉ! — komencis zorgeme la sekretario, sed haltis por iom atendi, ĉar ei ia propra sperto li sciis, ke la ekflamiĝintan oficiron oni povus reteni nur per manoj.

Kaj koncerne la pompulinon, komence ŝi eĉ tremis humile pro la ful- mo kaj tondro; sed jen stranga afero: ju pli multaj kaj akraj iĝis la in- sultoj, des pli afabia iĝis ŝia aspekto, des pli ĉarmiĝis ŝia rideto, adresita al la feroca ieŭtenanto. §i trotis surloke kaj senĉese riverencis, kun mal- pacienco atendante kiam finfine ankaŭ al ŝi estos permesite intermeti vorteron. Kaj ŝi ĝisatendis.

Neniu bruo kaj lukto okazis ĉe mi, sinjor kapiten, — ŝi subite ekŝutis la vortojn kvazaŭ pizojn, kun forta germana prononco, kvankam tute kontentige en la rusa, — kaj neniu, neniu ŝkandalo, sed ii venis ebria, kaj mi, sinjor kapiten, mi estas tute ne kulpa... mi havas noblan domon, sinjor kapiten, kaj estas nobla traktad, sinjor kapiten, kaj mi ĉiam, mi mem neniam volas neniun ŝkandalon. Sed li venis tute ebria kaj ankoraŭ tri potelojn mendis, kaj poste unu piedon levis kaj per pied komencis ludi fortepjanon, kaj tio estas tute aĉa en nobldomo, kaj ii rompis ganc¹ fortepjanon, kaj tute mankis en tio iu manir, kaj mi ĝin diris. Sed li prenis potelon kaj komencis per potell puŝadi ĉiujn en dor- so. Kaj tiam mi vokis kortiston, kaj Karl venis, sed li batis al Karl oku- lon, kaj al Henriet ankaŭ okulon batis, kaj al mi vangon kvin fojojn ba- tis. Kaj tio estas tiel, tiel neĝeatile en nobldom, sinjor kapiten, kaj mi kriis. Sed li al kanal malfermis fenestron kaj kiel eta pork jelpis. Fuj- fuj-fuj! Kaj Karl post li je frak de fenestr lin tiris kaj tiam, ĝi estas vero, sinjor kapiten, al li zajn rok² li ŝiris. Kaj mi mem, sinjor kapiten, kvin rublojn pro lia rok pagis. Kaj ii estas malnobla gast, sinjor kapiten, kaj li faris ŝkandalon! Mi, li diris, — pri vi grand satir gedrukt³ estos, ĉar mi en ĉiu gazeto pri vi povas verki.

Do, verkisto?

Jes, sinjor kapiten, kaj kia li estas malnobla gast, kiam en no- bldom...

Bone-bone-bone! Sufiĉas! Mi jam parolis al vi, parolis, ja mi pa- rolis al vi...

Ilja Petroviĉ! — denove multsignife diris la sekretario. La leŭte- nanto ĵetis al li flugan rigardon; la sekretario jese balancetis la kapon.

Do jen por vi, respektinda Laviza Ivanovna, mia lasta averto, kaj tiu jam por la lasta fojo, — daŭrigis la leŭtenanto. — Se ĉe vi almenaŭ unufoje en via nobla domo okazos ankoraŭ skandalo, tiam mi pagigos ŝuldojn viajn, kiel diras ia beletristoj. Ĉi vi aŭdis? Tiel literaturisto, ver- kisto, kvin rublojn en "nobldom" je la basko kaptis! Jen ili, la verkistoj! — kaj li lancis malrespektan rigardon al Raskoljnikov. — Antaŭ tri tagoj en drinkejo okazis la sama historio: li tagmanĝis, sed pagi ne bonvolis; "mi, — li diras, — pro tio vin en satiro priverkos". Ankaŭ alia en va- porŝipo, en la pasinta semajno, respektindan familion de ŝtata konsilisto, edzinon kaj fiiinon, per kanajlaj vortoj ofendis. Antaŭ nelonge el suke- raĵejo oni ankoraŭ unu ulon forpuŝis. Jen kiaj ili estas, verkistoj, Iitera- turistoj, studentoj, heroldoj... kraĉ! Kaj vi for! Baldaŭ mi mem vin vi- zitos... tiam tremu! Ĉu vi aŭdis?

Luiza Ivanovna kun akcelita afablo ekriverencis al ĉiuj flankoj kaj, ri- verencante, iris dorsantaŭe al la pordo; sed ĉe la pordo ŝi puŝis per la pugo iun imponaspekton oficiron kun malfermita freŝa vizaĝo kaj kun be- laj densegaj blondaj vangoharoj. Estis Nikodim Fomiĉ mem, ia distrikta inspektoro. Luiza Ivanovna haste riverencis preskaŭ ĝis la planko kaj per oftaj etaj paŝoj, preskaŭ kure, forfiugis el la kontoro.

Denove bruego, denove fulmo kaj tondro, trombo, uragano! — afable kaj amike diris Nikodim Fomiĉ al Ilja Petroviĉ, — denove la koro maltrankvila, denove vi flamas. Mi ankoraŭ en ia ŝtuparo aŭdis!

Nu! — kun nobla neglekto diris Ilja Petroviĉ (kaj eĉ ne nu, sed iel: "N-noo!"), transirante kun iuj paperoj al alia tablo kaj teatrece ti- rante kun ĉiu paŝo la ŝultrojn, kien la paŝo, tien la ŝultro, — jen, bon- volu vidi, sinjoro verkisto, pli ĝuste studento, eksa studento... ne pagas monon, disdonis kambiojn, la loĝejon lasi ne volas, senĉesaj plendoj pri li alvenas, sed li bonvolis plendi, ke mi cigaredon en lia ĉeesto ekfumis! Li m-m-mem faras fiaĵojn, rigardu nur lin: jen li estas en sia plej alloga aspekto!

Malriĉeco ne estas malvirto, amiko, sed kial paroli! Konate, pulvo, li ne povis ofendon elteni. Verŝajne, iel vi ofendiĝis je li, kaj mem ne retenis respondon, — daŭrigis Nikodim Fomiĉ, afable adresante al Ra- skoljnikov, — sed vane vi tiel faris: la-plej-nob-la-virro li estas, sed pul- vo, pulvo! Li ekflamis, forbrulis — kaj fino! Ĉio pasis! Kaj en rezulto restis nur la sola oro de P koro. Oni eĉ donis nomon al li en regimento: "leŭtenanto-pulvo""...

Kaj kia estis la regim-m-mento! — ekkriis Ilja Petroviĉ tre kon- tenta, ke tiel agrable estis tiklita lia gloramo, tamen ĝis nun paŭtante.

Raskoljnikov subite ekvolis diri al ili ĉiuj ion neordinare agrablan.

Indulgu, kapitano, — li komencis tre senĝene, adresante subite al Nikodim Fomiĉ, — komprenu ankaŭ mian situacion... Mi estas eĉ preta peti lian pardonon, se ankaŭ miaflanke mi estas ion ignorinta. Mi eatai malfeliĉa, malsana studento, deprimita (li ftuste tiel estis dirinta "depri- mita") de malriĉeco. Mi estas eksa studento, ĉar nun mi ne povas vivteni min, sed mi ricevos monon. Mi havas la patrinon kaj la fratinon en gu- bernio -a. Ui sendos al mi, kaj mi... pagos. Mia mastrino estas bona virino, sed ŝi tiom iritiĝis al mi pro tio, ke perdinte la lecionojn mi ne pagas al ŝi jam la kvaran monaton, ke ŝi eĉ la tagmanĝon al mi ne plu donas... Kaj mi tute ne komprenas: kio estas tiu kambio! Nun Ŝi postu- las, ke mi pagu laŭ tiu ŝuldoatesto, sed per kio mi pagos al ŝi, pripensu mem!..

Sed tio ja ne estas nia kapdoloro... — denove rimarkis la sekre- tario...

Permesu, permesu, mi tute konsentas kun vi, sed permesu ankaŭ al mi klarigi, — denove daŭrigis Raskoljnikov, adresante ne al la sekre- tario, sed ĉiam al Nikodim Fomiĉ, tamen per ĉiuj fortoj pcnante adresi ankaŭ al llja Petrovlĉ, kvankam tiu persiste Ŝajnigis, ke li fosas en la paperoj kaj malestime lin malatentas, * permesu ja ankaŭ el mia flanko klarigi, ke mi loĝas ĉe Si jam Ĉirkaŭ tri jarojn, ekde la veno el ia pro- vinco kaj antaŭe... antaŭe... cetere, kial ml ne konfesu miavice, kc an- koraŭ komence mi donis promeson edziĝi al Ŝia filino, la promeson pa- rolan, tute liberan... Tiu junulino estis... cetere, Ŝi eĉ plaĉis al mi... kvankam mi ne amis ŝin... do, juneco, kaj mi volas diri, ke la mastrino tiam multe pruntedonis al mi kaj mi havis parte tian vivmanieron... mi estis tre neprudenta...

De vi oni tute ne postulas tiajn intimajojn, karsinjoro, kaj ia tempo mankas, — bruske kaj triumfe interrompis iin Ilja Petroviĉ, sed Raskoljnikov kun ardo haltigis lin, kvankam subite malfacile iĝis paroli al li.

Sed permesu, permesu ja al mi, parte, ĉion rakonti... kiel ĉio oka- zis kaj... miaflanke... kvankam jes, mi konsentas kun vi, rakonti tion estas superflue, — sed antaŭ unu jaro tiu junulino mortis pro tifo, sed mi restis loĝanto, kiel antaŭe, kaj la mastrino, kiam ŝi transloĝiĝis en la nunan loĝejon, diris al mi... kaj diris amikece... ke ŝi pri mi estas tute certa, kotopo... sed mi eble donu al ŝi tiun ŝuldoateston por cent dek kvin rubloj, la tuta mono kiun ŝi kalkulis kiel mian ŝuldon. Perme- su, sinjoroj: ŝi nome diris, ke apenaŭ mi donos al ŝi tiun paperon, ŝi denove kreditos min je ajna sumo kaj ke neniam, neniam, — tio estis ŝiaj propraj vortoj, — ŝi uzos tiun paperon, ĝis mi mem estos paginta...

Kaj jen nun, kiam mi perdis la lecionojn, eĉ la manĝojn mi ne povas aĉeti, ĝuste nun ŝi postulas pagigon... Kion do mi nun diru?

ĉiuj tiuj sentimentaj detaloj, karsinjoro, nin ne koncernas, — aro- ge rompis Ilja Petroviĉ, — vi devas doni la skriban respondon kaj la promeson, sed tio ke iam vi estis enamiĝinta, kaj ĉiuj tiuj tragikaj mo- mentoj, tio nin entute ne devas koncerni.

Nu, vi... jam kruele... — murmuris Nikodim Fomiĉ, eksidante ĉe- tablen kaj ankaŭ komencante subskribi paperojn. Li iom ekhontis.

Skribu do, — diris la sekretario al Raskoljnikov.

Kion mi skribu? — demandis li iel bruske.

Kion mi diktos.

A1 Raskoljnikov ekSajnis, ke la sekretario nun traktas lin pli neglek- teme kaj malestime post lia konfeso, — sed jen stranga afero, — subite li mem iĝis tute indiferenta pri fremda opinio, kaj tiu Sanĝo en li okazis iel rapide, en unu momento. Se nun li havus deziron iom pripensi, tiam li certe mirus, ke li povis tiel paroli kun ili antaŭ unu minuto kaj trudi siajn sentojn? Kaj de kie apcris tiuj scntoj? Kontraŭe, se subite nun la Ĉambron plenigus ne distriktaj inspektoroj, sed liaj plej intimaj amikoj, eĉ tiam, Sajne, li trovus por ili neniun varman vorton, tiom subite mal- pleniĝis lia koro. Tenebra sento de la terura, senfina izoliĝo kaj frem- diĝo subite aperis en lia animo. Ne la malnobleco de liaj koraj elverSoj, nek la malnobleco de la leŭtenanta triumfo super ii estis tiel renversinta lian koron. Ho, por li nun tute ne gravis lia propra kovardeco, ĉiuj am- bicoj, leŭtenantoj, germaninoj, pagigoj, kontoroj k.t.p.! Eĉ se oni kon- damnus lin al tuja ŝtiparumo, eĉ tiam li ne moviĝus, eĉ apenaŭ li atente aŭskultus la verdikton. Lin ekregis io tute nekonata, nova, subita kaj ne- niam spertita. Li ne fakte komprenis, sed klare sentis, per ĉiuj siaj sen- toj, ke ne nur kun sentimentalaj konfidencoj, kiel ĵus, sed eĉ kun io ajn li ne plu devas adresi sin al tiuj homoj en la distrikta kontoro; eĉ se ili estus liaj gefratoj, sed ne distriktaj leŭtenantoj, eĉ tiam li entute ne devus adresi al ili, eĉ en neniu okazo de la vivo; neniam pli frue li sper- tis similan strangan kaj teruran senton. Kaj plej turmente: tio estis pli sento, ol konscio, ol kompreno; senpera sento, plej turmentega sento el ĉiuj ĝis nun spertitaj en lia vivo.

La sekretario komencis dikti al li la formon de ordinara por tiu okazo respondo, tio estas: mi ne povas pagi, mi promesas pagi ĝis... (iu dato), el la urbo mi ne forveturos, mi protnesas ne vendi, nek donaci miajn posedaĵojn kaj cetere.

Sed vi eĉ skribi ne povas, ia plumo falas el via mano, — rimarkis la sekretario, scivole rigardante al Raskoljnikov. — Cu vi estas malsa- na?

Jes... la vertiĝo... plu diktu!

Sed finite! subskribu.

La sekretario forprenis la paperon kaj ekokupiĝis pri aliaj.

Raskoljnikov redonis la plumon, sed anstataŭ ekstari kaj foriri, li metis ambaŭ kubutojn surtablen kaj kunpremis per la manoj la kapon. Li kvazaŭ sentus, ke en lian verton oni enbatas najlon. Stranga penso subite venis al li: ekstari, iri al Nikodim Fomiĉ kaj rakonti al li ĉion okazintan hieraŭ, ĉion ĝis la iasta detalo, poste iri kune kun ili en la loĝejon kaj montri al ili la aĵojn, en la angulo, en la truo. La impulso estis tiom forta, ke li jam ekstaris por ĝin plenumi. "Ĉu mi pripensu dum unu minuto? — trafuimis en lia kapo. — Ne, prefere sen pensi, kaj la ŝarĝo for de ŝultroj!" Sed subite li haltis kvazaŭ ŝtoniĝinta: Ni- kodim Fomiĉ arde paroiis al Ilja Petroviĉ, kaj la vortoj atingis liajn ore- lojn:

Ne povas esti, ambaŭ estos liberigitaj. Unue, faktoj estas kon- traŭdiraj; pripensu: kial ili vokus la kortiston, se la aferon ili farus? Cu por sin denunci? Aŭ pro ruzo? Ne, estus jam tro ruze! Kaj, laste, stu- denton Pestrjakov-on ĉe la pordego mem vidis ambaŭ kortistoj kaj lo- ĝantino, ĝuste kiam li estis eniranta: ii iris kun tri amikoj kaj adiaŭis iiin ĝuste ĉe la pordego kaj pri la apartamento la kortistojn ii deman- dadis, ankoraŭ en la ĉeesto de la amikoj. Nu, ĉu tiu ulo komencus de- mandi pri la apartamento, se li kun tia intenco estus irinta? Kaj Koĥ, ja tiu antaŭ iri al la oldulin' en malsupra etaĝo ĉe arĝentisto horduonon sidis kaj ĝuste je kvarono antaŭ la oka li de tie al la oldulino supren ekiris. Nun konsideru.

Sed permesu, kiel do ĉe ili okazis tia kontaŭdiro: ili mem asertas, ke ili frapadis kaj la pordo estis ŝlosita, sed post tri minutoj, kiam ili venis kun la kortisto, la pordo estis aperta?

ĉuste ĝi estas la nodo: la murdinto nepre estis tie kaj riglis la pordon; kaj nepre li estus tie kaptita, se Koĥ ne farus la stultaĵon, irinte mem al la kortisto. Kaj li nome en tiu intertempo sukcesis desupri laŭ la ŝtuparo kaj tragliti iel preter ili. Koĥ krucosignas sin per ambaŭ ma- noj: "Se mi tie, li diras, restus, tiu elsaltus kaj murdus min per la ha- kilo". La rusan diservon li volas mendi, he-he!

Kaj la murdinton vidis neniu?

Kiel estus eble? Tiu dom' — la arkeo de Noa estas, — rimarkis la sekretario, aŭskultanta de sia loko.

Kiara afero, kiara afero! — arde ripetis Nikodim Fomiĉ.

Ne, la afero tre malklaras, — verdiktis Ilja Petroviĉ.

Raskoljnikov levis sian ĉapelon kaj iris al la pordo, sed la pordon li

ne atingis.

Kiam li rekonsciiĝis, li vidis, ke li sidas surseĝe, ke dekstre subtenas lin iu viro, kaj live staras iu alia viro, kun flava glaso, plenigita per flava akvo, kaj Nikodim Fomiĉ staras antaŭ li atente rigardante al li; li leviĝis de la seĝo.

Kio estas, ĉu vi malsanas? — sufiĉe akre demandis Nikodim Fo- miĉ.

Ankaŭ subskribante, la sinjoro apenaŭ la plumon tenis, — rimar- kigis la sekretario, eksidante ree sur sian seĝon kaj reokupiĝante pri la paperoj.

ĉu delonge vi estas malsana? — kriis de sia loko Ilja Petroviĉ, ankaŭ kribrante siajn paperojn. Ankaŭ li, certe, pririgardis la malsanu- lon, kiam tiu estis en la sveno, sed ii deiris, apenaŭ tiu rekonsciiĝis.

De hieraŭ... — balbutis responde Raskoljnikov.

ĉu hieraŭ vi eliris el la hejmo?

Eliris.

Malsana?

Malsana.

Je kiu horo?

Je la oka vespere.

Sed kien, se estas permesate?

Straten.

Kurte kaj klare.

Raskoljnikov respondis akre, abrupte; li estis tre pala kiel rteĝo, kaj ne mallevis siajn nigrajn inflamajn okulojn antaŭ la rigardo de Ilja Pe- troviĉ.

Li apenaŭ tenas sin sur la kruroj, sed vi... — rimarkis Nikodim Fomiĉ.

Ne-gra-ve! — iel speciale prononcis Ilja Petroviĉ. Nikodim Fomiĉ volis ankoraŭ ion aldiri, sed, rigardinte al la sekretario, kiu ankaŭ tre fikse lin rigardis, li eksilentis. Subite ĉiuj eksilentis. Estis strange.

Nu bone, sinjoro, — resumis Ilja Petroviĉ, — ni ne plu vin rete- nas.

Raskoljnikov eliris. Li ankoraŭ povis aŭdi, ke post iia foriro komen- ciĝis vigla konversacio, en kiu plej laŭte resonis la demanda voĉo de Ni- kodim Fomiĉ... En ia strato li rekonsciiĝis definitive.

"Traserĉo, traserĉo, nun traserĉo! — ii ripetadis interne, hastante hejmen, — friponoj! ili suspektas!" La antaŭa timego denove kaptis lin tutan, de la piedoj ĝis ia kapo.

n

"Se efektive nun estas traserĉo? Kaj mi ilin trafos en mia hejmo?"

Sed jen lia ĉambro. Nenio kaj neniu; neniu eniris ĝin dum lia for- esto. Eĉ Nastasja tuŝis nenion. Sed, Dio! Kiel li povis restigi ĉiujn aĵojn en tiu truo?

Li ĵetiĝis al la angulo, ŝovis la manon sub la tapetojn kaj komencis eltiri la aĵojn, ŝtopante per ili la poŝojn. Entute estis ok pecoj: du etaj skatoloj kun orelringoj aŭ io simila — li ne bone rigardis; poste kvar negrandaj marokenaj oraĵujoj. Unu ĉeneto estis simple volvita en gazet- papero. Ankoraŭ io en la gazetpapero, ŝajne ordeno...

Ĉion ii metis en diversajn poŝojn de la mantelo kaj en la konser- viĝintan dekstran poŝon de 1' pantalono, zorgante ke estu malpli rimar- keble. Ankaŭ la monujon li prenis kune kun la aĵoj. Poste li eliris el la ĉambro, ĉi-foje lasinte ĝin tute aperta.

Li iris rapide kaj firme. Kaj kvankam li sentis, ke li estas tute rom- pita, la konscio tamen restis kun ii. Li timis persekuton. Timis, ke post horduono, post horkvarono oni verŝajne jam ordonos al iugvati iin, do spite ion ajn li devas ĝis certa tempo entombigi ĉiun spuron. Li devas fini dum ankoraŭ restas en li iom da fortoj kaj iom da penskapablo... Sed kien iri?

Tio jam delonge estis decidite: "Ĉion forĵeti en kanalon, dronigi la spurojn en akvo, kaj finita la far"\ Tiel ii decidis ankoraŭ nokte, en ia deliro, en tiuj momentoj, kiam — tion li kiare memoris — li kelkfoje intencis ekstari kaj iri: "Urĝe, urĝe, ĉion forĵeti". Sed forĵeti estis tre malfacile.

Li vagis sur la kajo de la Jekaterina kanalo jam dum horduono, eble eĉ pli longe, kaj de tempo al tempo rigardis la ŝtuparojn al la akvo, kiam li ilin renkontis. Sed ne eblis eĉ pensi pri plenumo de la intenco: aŭ flosoj staris ĝuste ĉe la ircjoj, kaj lavistinoj sur iii lavis tolaĵojn, aŭ boatoj estis albordigitaj, kaj ĉie homoj svarmis, cetere de la kajoj, de ĉiuj flankoj, oni povis vidi, rimarki: suspektindas, ke viro intence desu- pras, haltas kaj ion en la akvon forĵetas. Kaj se la skatoletoj ne dronos, sed naĝos? Nu certe ja tiel. Ĉiu vidos. Jam sen tio ĉiuj rigardas lin, ĵetadas renkonte suspektajn rigardojn, kvazaŭ krom li estus nenio alia rigardinda. "Pro kio estas tiel? Aŭ nur ŝajnas al mi?" — pensis Raskolj- nikov.

Fine, en lian kapon venis, ke eble estus pli bone iri ien al Neva? Ja tie homoj estas malpli multaj, kaj estas maipli videble, kaj, en ĉiu okazo, pli oportune, sed ĉefe — ĝi foras de ĉi tie. Kaj li miris subite: kial li la tutan horduonon vagaĉas angora kaj alarmita en la danĝera loko, sed ne povis elpensi tion pli frue? La tutan horduonon li perdis por la stulta afero, ĉar tiel li foje en sonĝo, en deliro decidis! Lastatempe li iĝis ege distriĝema kaj forgesema, kaj tion ii sciis. Li nepre devis urĝi!

Li ekiris al Neva laŭ la avenuo V.; sed survoje al li venis ankoraŭ unu penso: "Kial al Neva? Kial en akvon? Ĉu ne estus pli prudente iri ien for, ekzemple en la insulojn, kaj tie en iu dezerta loko, en arbaro, sub arbusto, — enfosi ĉion, kaj la arbon memorfiksi?" Kaj kvankam li sentis, ke ii ne kapablas ĉion klare kaj racie pripensi en tiu minuto, li tamen konsideris la penson senerara.

Sed ankaŭ trafi la insulojn li ne havis destinon. Ĉar okazis aliel: eli- rante de la avenuo V. en placon, li subite rimarkis live enirejon en kor- ton, ĉirkaŭbaritan per tute nepenetreblaj muroj. Dekstre, tuj post la por- dego, etendiĝis en la profundon de la korto senfenestra nefarbita muro de la najbara kvaretaĝa domo. Live, paralele al la doma muro kaj ankaŭ tuj post la pordego, etendiĝis ligna barilo, dudek paŝojn profunden de ia korto, kaj nur poste ĝi fleksiĝis liven. Tio estis dezerta barita loko, kie kuŝis iuj konstrumaterialoj. Plu, en la kortoprofundo, flanke de la barilo vidiĝis angulo de malalta, fulgokovrita ŝtona remizo, evidente par- to de iu metiejo. 6i estis verŝajne iu kaleŝejo, seruristejo, aŭ io simila. ĉie, preskaŭ ekde la pordego mem, nigris abunda karba polvo. "Jen bela loko por ĉion forĵeti kaj lasi!" — subite li havis ideon. Rimarkinte en la korto neniun, li paŝis tra la pordego kaj tuj vidis, tute apud la pordego, defluilon establitan ĉe la barilo (tio estas ofta en tiuj kortoj, kie loĝas multe da laboristoj, metiistoj, fiakristoj k.t.p.), kaj super la defluilo, sur la barilo, estis krete skribita spritaĉo nepra en tiuj okazoj: "Ci tie sta- ridĝi mal permesata". Do jam tio bonas, ke ne estas suspektinde, ke mi venis kaj haltis. "Forĵetu mi ĉion ĉi tie, kaj foriru!"

Li ankoraŭfoje ĉirkaŭrigardis, ŝovis la manon en la poŝon, kaj subite rimarkis grandan neprihakitan ŝtonegon⁴, kiu pezis eble pudon kaj kuŝis ekzakte ĉe la ŝtona stratmuro. Post tiu muro estis strato, trotuaro, de tie alflugis paŝoj de preterpasantoj kiuj konstante kuris tien-reen; sed post la pordego lin neniu povis ekvidi. Eble nur se iu enirus de la stra- to, kio cetere estis tre probabia, kaj li do devis hasti.

Li klinis sin al la ŝtono, kaptis forte ĝian supraĵon per ambaŭ manoj kaj, kolektinte ĉiujn siajn fortojn, renversis la ŝtonon. Sub la ŝtono ape- ris negranda kavo: tuj li ĵetis tien ĉion el siaj poŝoj. La monujo kuŝiĝis plej supre, kaj tamen en la kavo ankoraŭ restis loko. Poste, li denove kaptis la ŝtonon kaj unumove relokigis ĝin. La ŝtono sidiĝis ĝuste en sian lokon, nur ĝi ŝajnis esti iom pli alta. Sed li alrastis teron kaj al- premis ĝin ĉe la rando. Nenio estis rimarkebla.

Tiam li eliris kaj direktis sin al la placo. Denove forta, apenaŭ re- tenebla ĝojo, kiel antaŭe en la kontoro, regis lin por momento. "La spu- roj en tombo! Kiu, kiu havus ideon serĉi sub la ŝtono? ĉi kuŝas tie eble ekde la konstruado de V domo kaj ankoraŭ samtiom longe kuŝos — ne- niu ĝin tuŝos. Eĉ se oni ĝin trovos: min kiu suspektos? Finita ĉio! For-. estas la pruvoj!" — kaj li ekridis. Jes, poste li rememoris, ke li ridis nervoze, softe, longe. Kaj Ii ridis la tutan tempon, dum li iris tra la pla- co. Sed kiam li paŝis sur la bulvardon K., sur kiu li antaŭhieraŭ ren- kontis tiun knabinon, lia rido subite finiĝis. Aliaj pensoj ekrampis en lian kapon. Subite ŝajnis al li, ke nun estus terure abomene preteriri tiun benkon, sur kiu li tiam, post la foriro de V knabino, sidis medi- tante, kaj same terure estus renkonti tiun lipharulon, al kiu li donis du- dek kopekojn. "Prenu lin diablo!"

Li iris rigardante ĉirkaŭen distrite kaj kolere. ĉiuj liaj pensoj turniĝis nun ĉirkaŭ unu ĉefa punkto, — kaj li mem sentis, ke ĝi estas fakte la ĉefa punkto kaj ke nun, ĝuste nun, li restis sola vidalvide kun tiu ĉefa punkto, — kaj ke tio okazas unuafoje post la lastaj du monatoj.

"Ah, prenu diablo ĉion ĉi! — li pensis subite en paroksismo de la neelĉerpebla kolero. — Nu, se jam komenciĝis, do komenciĝis. Mi fajfas pri tio kaj pri nova vivo! Dio, kia stultaĵo!.. Kiom da mensogoj kaj fiaĵoj hodiaŭ mi faris! Kiel fie mi estis humila kaj servila antaŭ la abomenega Ilja Petroviĉ! Ah, cetere, ankaŭ tio estas absurda. Kraĉas mi al ili ĉiuj, nu kaj al tio, ke mi estis humila kaj servila! Tute ne tio! Tute ne tio!.."

Subite li haltis; nova, tute surpriza kaj ekstreme simpla demando tuj konfuzis lian cerbon kaj lin amare mirigis: ^MSe efektive la afero estis fa- rita konscie, ne stultule, se efektive mi havis certan kaj firman celon — do kielmaniere mi ĝis nun eĉ ne enrigardis la monujon kaj ne sciante kian predon mi akiris, pro kio ĉiujn turmentojn mi surprenis kaj pro kio tian kovardan, turpan, fian aferon mi konscie iniciatis? Ja ĵus mi inten- cis en akvon ĵeti ĝin, la monujon, kune kun la ceteraj aĵoj, kiujn vi an- kaŭ Jie vidis... Do kiel?"

Jes, estas tiel, ĝuste tiel. Li, cetere, ankaŭ tion antaŭe sciis, kaj tute ne nova estis tiu demando por li; kaj kiam nokte li decidis ĵeti ĉion en akvon, tiu decido estis senhezita kaj senrefuta, kvazaŭ alia decido jam ne povus esti... Jes, ĉion ĉi li sciis kaj ĉion memoris: eble eĉ jam hieraŭ estis tiel decidite, ĝuste en tiu minuto, kiam li sidis antaŭ la kesto kaj ia skatoletojn el ĝi prenis... Ja tiel!..

"Estas pro tio, ke mi tre malsanas, — malserene decidis li fine, — mi mem elturmentis min, kaj mem mi ne scias kion mi faras... Kaj hie- raŭ, kaj antaŭhieraŭ, kaj dum la tuta tempo mi turmentadis min... Mi resaniĝos... kaj ne plu min turmentos... Sed, se mi tamen ne resaniĝos? Dio! Kiel ĉio tedis al mi!.." Li iris ne haltante. Li havis fortan deziron distriĝi, sed li ne sciis kion li faru kaj entreprenu. Iu nova, riesuperebla sento ekregis lin ĉiam pli kaj pli forte kun ĉiu minuto: ĝi estis ia sen- fina, preskaŭ fizika, abomeno pri ĉio renkontiĝanta kaj ĉirkaŭanta, per- sista, malica, naŭza. Ĉiuj irantoj renkonten ŝajnis al li naŭzaj, — naŭzaj estis iliaj vizaĝoj, irmaniero, movoj. Se iu nun subite lin alparolus, li verŝajne kraĉus al li aŭ mordus lin.

Subite li haltis, kiam eliris sur la kajon de la Malgranda Neva en la insulo Vasiljevskij, apud la ponto. "ĉi tie li loĝas, en tiu ĉi domo, — li pensis. — Ha, jen al Razumifiin mi venis! Denove la sama historio, kiel tiam... Sed tamen, estas tre kurioze: ĉu intence mi venis^ aŭ simple iris kaj ĉi tien hazarde aliris? Egale; mi ja diris... antaŭhieraŭ... ke al li mi iros la sekvan tagon post tio, nu do iru mi! Aŭ jam mi ne povas fari viziton al li?.."

Li supreniris en la kvaran etaĝon, kie Razumiĥin loĝis.

97

Razumiĥin estis hejme, en sia ĉambreto, okupante sin dum tiu mi- nuto per skribado. Li mem malfermis la pordon. Dum ĉirkaŭ kvar mo- natoj ili ne vidis unu la alian. Razumiĥin estis en ĉifoniĝinta negliĝo, senŝtrumpetaj pantolfloj, hirta, nerazita, nelaviĝinta. Lia vizaĝo esprimis miron.

7 3eke3 1541

Ĉu vi? — ii kriis, de ia piedoj ĝis la nuko pririgardante la eni- rintan kamaradon; poste silentis kaj fajfis.

Ĉu jam tiel aĉe? Vi, frat\ eĉ pli bele aspektas ol mi... — li al- donis, rigardante la ĉifonojn de Raskoljnikov. — Sed jam sidiĝu, vi ja laciĝis! — kaj kiam Raskoljnikov falis sur vakstolan turkan sofon, kiu estis eĉ pli malbona ol lia propra, Razumiĥin subite divenis, ke lia gasto estas malsana.

Ja vi serioze malsanas, ĉu vi scias tion? — Li komencis palpi lian pulson. Raskoljnikov elŝiris la manon.

Ne necesas, — li diris, — mi venis... jen kio: mi ne havas lecio- nojn... mi volus... cetere, neniujn lecionojn mi bezonas...

He, ja vi deliras! — rimarkis Razumifiin atente lin ekzamenante.

Ne, mi ne deliras... — Raskoljnikov leviĝis de la sofo. Irante al Razumiĥin, li ne pensis pri tio, ke kun tiu, do, li devos interparoli vid- alvide. Sed nun, en unu momento, li divenis, jam el la sperto, ke li tute ne deziras en tiu minuto interparoli vidalvide kun iu ajn en la tuta mon- do. La tuta galo leviĝis en li. Li preskaŭ sufokiĝis pro la kolero kontraŭ si mem, apenaŭ transpaŝinte la sojlon de Razumiĥin.

Adiaŭ! — li diris subite kaj ekiris al la pordo.

He, haltu, haltu, strangulo!

Ne necesas!.. — li ripetis, denove elŝirante la manon.

Do kiun diablon vi venis serĉi ĉi tie! ĉu vi freneziĝis? Ja tio... preskaŭ ofendas. Tiel vin mi ne lasos.

Nu, aŭdu: al vi mi venis, ĉar krom vi mi neniun konas, kiu hel- pus... komenci... ĉar vi estas la plej bona el ĉiuj, do plej saĝa, kaj povas pritrakti... Sed nun mi vidas, ke mi nenion bezonas, aŭdu, tute ne- nion... nenies komplezojn kaj helpon... Mi mem... sola. Nu, sufiĉe! La- su min en trankvilo!

He, atendu minuton, kamentubisto! Tute freneza! A1 mi ja egale. Vidu jen: lecionojn ankaŭ mi ne havas, cetere mi kraĉas, sed ekzistas en la pulbazaro librovendisto Ĥeruvimov, tiu laŭ si mem estas leciono. Mi lin eĉ kontraŭ kvin lecionojn por komercistoj nun ne ŝanĝos. Li tiajn presaĵojn faras, natur-sciencajn broŝurojn eldonas, kiuj bonege vendiĝas! La titoloj estas brilaj! Vi ĉiam asertis, ke mi estas stulta, sed, je Dio, estas pli stultaj ol mi! Nun li ankoraŭ en unu direkton ŝoviĝis; li mem tute nenion en ĝi komprenas, sed mi, kompreneble, lin kuraĝigas. Jen pli ol du presfolioj da germanlingva teksto, — laŭ mi, stultega ĉarlata- naĝo: unuvorte, oni prikonsideras, ĉu la virino estas homo, aŭ ne? Nukaj triurafe oni pruvas, ke tamen homo. Ĥeruvimov surprenas la taskon pri ia virina probiemo; mi tradukas: li poste distiros tiujn du kaj duonan foiiojn ĝis ses, ni eldonos por ĝi pompan duonpaĝan titolon kaj ekvendos kontraŭ kvindek kopekoj. Ni prosperos! Kontraŭ la traduko mi ricevas po ses rubloj de ĉiu presfoiio, do kontraŭ la tuta laboro dek kvin rubiojn mi gajnos, kaj ses rublojn mi antaŭricevis. Ni finos tion kaj pri balenoj komenĉos traduki, poste el la dua parto de "Confessions"⁵ iujn enuegajn klaĉojn ni notis por traduko; iu diris al Ĥeruvimov, ke kvazaŭ Rousseau estas en sia speco Radiŝĉev*. Mi, kompreneble, ne obĵetas, al diablo iin! Nu, ĉu vi volas la duan folion de "Ĉu la virino estas homo?" traduki? Se vi volas, do prenu nun la tekston, la plumojn prenu, paperon — ĉio estas pagita — kaj prenu tri rublojn, ĉar mi por la tuta traduko antaŭri- cevis, por la unua kaj la dua folioj, tri rubloj ĝuste estas via kvoto. Kiam vi finos la tradukon — vi ankoraŭ tri rublojn ricevos. Kaj jen ankoraŭ kio: mi petas, ne taksu tion kiel komplezon el mia flanko. Kontraŭe, apenaŭ vi eniris, mi jam komprenis, kiel vi estos utila al mi. Unue, mi la ortografion scias maibone, kaj due, en la germana mi ofte estas vera ŝtipulo. Pro tio mi plejofte verkas mem, kaj konsolas min nur tio, ke tiel eĉ pli bone rezultas. Sed, kiu scias, eble ne pli bone sed pli aĉe rezultas... Ĉu vi prenas aŭ ne?

Raskoljnikov silente prenis la germaniingvajn foliojn de la artikolo, prenis tri rubiojn kaj dirinte nenion, eliris. Razumifiin mire rigardis post lin. Sed atinginte la straton, Raskoljnikov subite turniĝis, denove al- supris al Razumifiin kaj, metinte surtablen kaj la germanajn foliojn kaj la tri rublojn, denove dirinte nenion, iris for.

He, ĉu vi havas drinkuldeliron? — ekmuĝis freneziĝinta, fine, Ra- zumifiin. — ĉesu komediojn ludaĉi! Eĉ min li trompis... Do, por kio vi estis veninta, diabio?

Ne necesas... tradukoj... — murmuris Raskoljnikov, jam de- suprante laŭ la ŝtuparo.

Kiun do diablon vi bezonas? — kriis desupre Razumiĥin. — Ra- skoljnikov silente daŭrigis la desupradon.

He, vi! Kie vi loĝas?

Respondo ne sekvis.

Diablo vin pr-r-renu!..

7'

Sed Raskoljnikov jam estis elirinta straten. Sur la ponto Nikolajevskij li havis plian okazon por rekonsciiĝi, sekve de malagrabla incidento. Koĉero de iu kaleŝo forte vipis lin sur la dorson pro tio, ke li preskaŭ

99

trafis sub la ĉevalojn, malgraŭ tio, ke la koĉero tri aŭ kvar fojojn kriis al ii. La knuto-bato tiel kolerigis iin, ke li saltis al la parapeto (ial li iris ĝuste en la mezo de V ponto, kie oni veturas, sed ne iras), malice grincigis kaj kiakigis ia dentojn. ĉirkaŭe, kompreneble, aŭdiĝis rido.

Kaj juste!

Iu fripono!

Sciate, oni ŝajnigas sin ebriulo kaj intence sin ŝovas sub la radojn; sed vi responsos.

Per tio ili vivas⁷, respektinda sinjoro, per tio...

Sed kiam li staris ĉe la parapeto, kaj daŭrigis sensence kaj malice rigardi post la forveturanta kaleŝo, frotante la dorson, subite li sentis, ke iu ŝovas en lian manon monon. Li rigardis: nejuna komercistino, en kaptuketo kaj kaprofelaj ŝuoj, kaj kun ŝi junulino, en ĉapeleto kaj kun verda ombrelo, evidente ŝia filino. "Akceptu, pro Kristo!" Li prenis, kaj ili preteriris. Estis dudekkopeka monero. Laŭ la vesto kaj la aspekto ili plej verŝajne prenis lin por almozulo, por la vera petanto de groŝo, kaj la donitajn dudek kopekojn li, verŝajne, devus danki al la knuto-bato, kiu igis ilin kompati.

Li premis la moneron enmane, faris dekon da paŝoj kaj turnis sin vizaĝe al Neva, laŭdirekte al la palaco. La ĉielo malhavis eĉ la plej mal- grandan nubeton, kaj la akvo estis preskaŭ blua, kio en Neva malofte okazas. La kupolo de 1' katedralo, kiu de neniu punkto vidiĝis pli bone, ol de tie ĉi, de la ponto, ne ĝisirante dudek paŝojn ĝis kapeleto, nun brilegis kaj tra la pura aero eblis klare distingi ĉiun ĝian ornamaĵon. La doloro pro la knuto mildiĝis, kaj Raskoljnikov forgesis pri la bato; nun unu maltrankvila kaj ne tute klara penso komplete okupis lin. Li staris, rigardante en la foron longe kaj fikse; tiu loko estis al li precipe bone konata. Kiam li estis frekventanta la universitaton, tiam ordinare — plej ofte dum la revenoj hejmen — li eble centfoje haltis ĝuste sur tiu ĉi lo- kd, fikse rigardis tiun efektive superban panoramon kaj ĉiufoje li preskaŭ miris pri tiu malklara kaj nedifinebla sia impreso. Neklarigebla frosto ĉiam spiris al li de tiu superba panoramo; da spirito muta kaj surda estis plena por li tiu pompa bildo... ĉiufoje li miris pri sia malserena kaj enigma impreso kaj ĉiam prokrastis ĝian solvon, ne fidante al si, en futuron. Nun subite li abrupte rememoris pri tiuj siaj antaŭaj demandoj kaj nekomprenoj, kaj ekŝajnis al li, ke ne senintence li rememoris nun pri ili. Jam tio ŝajnis al li sovaĝa kaj stranga, ke li haltis en la sama loko kiel antaŭe, kvazaŭ li efektive imagus, ke li povas nun pensi pri la samaj aferoj, kiel antaŭe, interesiĝi pri ia samaj temoj kaj vidaĵoj pri kiuj li interesiĝis... ankoraŭ antaŭ neionge. Li eĉ preskaŭ ridis, kaj sam- tempe sentis doioran ekpremon en la brusto. En iu profundo, maisupre, apenaŭ videble ie sub la piedoj, ekŝajnis nun al ii tiu tuta pasinto, kaj la antaŭaj problemoj, kaj la antaŭaj temoj, kaj la antaŭaj topresoj, kaj ĉiu tiu panoramo, kaj li mem, kaj ĉio, ĉio... ŝajnis, ke li forflugas ien supren, kaj ĉio maiaperas de liaj okuloj... Farinte kontraŭvoian movon per brako, li subite eksentis en sia pugno la kunpremitan moneron. Li malpugnigis la manon, fikse rigardis la moneron, kaj svinginte ĵetis ĝin en akvon; poste li sin turnis ekirante hejmen. Al li ŝajnis, ke en tiu mi- nuto li kvazaŭ per tondilo fortranĉis sin mem de ĉiuj kaj de ĉio.

Li venis hejmen ĉe vesperiĝo. Li do promenis dum ses horoj. Kie kaj kiel li iris reen, tion li ne memoris. Malvestiĝinte kaj tutkorpe tremante, kiel kur-lacigita ĉevalo, li kuŝiĝis sur la sofon, surtiris la kapoton kaj tuj ekdormis...

Li vekiĝis en densa mallumo pro terura kriego. Dio, kia kriego ĝi estis! Tiajn nenaturajn sonojn, tian hurladon, ululon, grincadon, ploron, draŝadon kaj sakrojn li ankoraŭ neniam aŭdis. Li eĉ imagi ne povis tian brutalon, tian furiozegon. En hororo li leviĝis kaj eksidis en sia sofo; ĉiun momenton kun koraj ekhaltoj kaj turmentoj. Sed la lukto, hurlado kaj la sakroj iĝis pli kaj pli fortaj. Kaj jen, je sia granda miro, li subite distingis la voĉon de sia mastrino. Ŝi hurlis, jelpis kaj lamentis, rapide, haste, ellasante vortojn tiel ke nenion eblis kompreni, pri io suplikante, — certe pri tio, ke oni ĉesu bati ŝin, ĉar iu senkompate batis ŝin en la ŝtuparo. La voĉo de la batanto iĝis tiom terura pro koiero kaj frenezo, ke ĝi iĝis tute raŭka, tamen ankaŭ tio estis parolo, kaj ankaŭ rapida, nedistingebla, hastanta kaj sufokiĝanta. Subite Raskoljnikov ektremegis kiel folio: li rekonis tiun voĉon; ĝi estis la voĉo de Ilja Petroviĉ. Ilja Pe- troviĉ estas ĉi tie, li draŝas la mastrinon! Li batas ŝin per la piedoj, ba- tas ŝian kapon kontraŭ la ŝtupojn, — tio klaras, tio aŭdiĝas laŭ la sonoj, laŭ la kriegoj, laŭ la frapoj! Kio okazas? ĈuWa fino de 1' mondo? Estis aŭdeble, ke en ĉiuj etaĝoj, en la tuta ŝtuparejo kolektiĝis homa amaso, aŭdiĝis voĉoj, eksklamacioj, irado, frapado, pordklakado, kurado sur la stuparo. "Sed pro kio, pro kio, kaj kiel tio eblas!" — li ripetadis, serioze ipensante, ke li tute freneziĝis. Sed ne, li tute klare aŭdas!.. Sed, tio si- Ignifas, ke ankaŭ al li oni tuj venos, se estas tiel, "ĉar... vere ĉio ĉi oka- szas pro tio... pro la hieraŭa... Ho, Dio!" Li intencis rigli la pordon, sed Ra mano ne leviĝis... kaj senutile ja! La timego kiel glacio kovris lian animon, turmentis lin, stuporigis lin... Sed jen, finfine, tiu bruego, daŭrinta ne malpli ol dek minutojn, komencis iom mallaŭtiĝi. La mastri- no ĝemis kaj veis, Ilja Petroviĉ ankoraŭ minacis kaj insultis. Sed jen, finfine, ankaŭ li ŝajne silentiĝis; jam li ne estas aŭdebla; "ĉu vere li fo- riris! Ho, Dio!" Jes, jen ankaŭ la mastrino foriras, daŭre ĝemanta kaj ploranta... jen ŝia pordo klakis... Jen la amaso disiras de la ŝtuparo en la loĝejojn, — oni miras, diskutas, vokas unu la alian, jen laŭtigante la parolon ĝis krio, jen mallaŭtigante ĝis flustro. Evidente, ili estis multaj; preskaŭ la tuta domo ĉi tien kunkuris. "Sed Dio, ĉu tio estas ebla! Kaj por kio li venis ĉi tien!"

Raskoljnikov konsumite falis sur la sofon, sed ne plu li povis ekdor- mi. Li kuŝis horduonon en tia sufero, en tia netolerebla sento de sen- lima teruro, kian li ankoraŭ neniam estis spertinta. Subite akra lumo he- ligis iian ĉambron: eniris Nastasja kun kandelo kaj telero da supo. Ri- gardinte al li kun atento kaj komprcninte, ke li ne dormas, Ŝi starigis ia kandelon surtablen kaj komencis dismeti la alportiton: panon, salon, teleron, kuleron.

De hieraŭ vi verŝajne ne manĝis. La tutan tagon trampaĉis, sed mem febregas.

Nastasja... pro kio oni draŝis la mastrinon?

Si fikse rigardis lin.

Kiu draŝis ia mastrinon?

Ĵus... antaŭ horduono, ilja Petroviĉ, la asistanto de la inspektoro, sur la ŝtuparo... Pro kio li tiel draŝis ŝin. Kaj... por kio li venis?

Nastasja silente, kuntirinte la brovojn, ekrigardis lin, kaj longe tiel rigardis. Pro tiu pririgardado li sentis malagrablon, eĉ timon.

Nastasja, kial do vi silentas? — timide ii diris finfine, per voĉo malforta.

La sango, — ŝi finfine respondis, mallaŭte kaj kvazaŭ nur enpen-

se.

Sango!.. Kiu sango?.. — ii murmuris, paliĝante kaj sin movante al la muro. Nastasja daŭrigis silente rigardi al li.

Neniu la mastrinon draŝis, — ŝi diris denove per severa kaj firma voĉo. Li rigardis ŝin, apenaŭ spirante.

Mi mem aŭdis... mi ne dormis... mi sidis, — eĉ pli timide li diris. — Mi longe aŭskultis... Venis la inspektora asistanto... ĉiuj sur la ŝtu- paron alkuris, el ĉiuj loĝejoj...

Neniu alvenis. Sed la sango en vi krias. Kiam ĝi ne trovas eliron, kiam ĝi jam koaguliĝi komencas, tiam halucinoj aivenas... Nu, vi man- ĝos, ĉu?

Li ne respondis. Nastasja piu staris super li, fikse lin rigardis, kaj ne foriris.

— Alportu akvon... kara Nastasja.

ŝi desupris kaj post du minutoj revenis kun akvo en blanka argila kruĉo; sed li jam ne memoris kio okazis poste. Li memoris nur, ke fa- rinte unu gluton da malvarma akvo el la kruĉo, li preterverŝis la akvon sur sian bruston. Poste li falis en svenon.

m

Tamen ne la tutan tempon dum la malsano li estis en plena sveno: tio estis febra stato, kun deliro kaj somnolo. Poste li povis multon re- memori. Jen Sajnis al li, ke apud li kolektiĝas multa popolo kaj oni volas preni lin kaj ien elporti, arde pri U diskutas kaj kverelas, Jen subite li estas sola en la ĉambro, ĉiuj foriris timante lin, nur sporade oni iomete malfermas la pordon por gvati lin, oni minacas al li, komplotas inter si, ridas kaj lin incitas. Li ofte memoris apud si Nastasjan; li distingis an- koraŭ iun viron, ŝajne tre konatan al li, sed kiun nome — li neniel povis diveni kaj tio tre angorigis lin, eĉ plorigis. Foje ŝajnis al li, ke li kuŝas jam dum unu monato; alifoje — ke ĝi estas ankoraŭ la sama tago. Sed pri tio> — pri tio li komplete forgesis; tamen ii memoris ĉiuminute, ke ion li forgesis, kion ii ne devus forgesi; — li turmentis sin, suferis pe- nante elrememori, ĝemis, falis jen en furiozon, jen en teruran netolere- blan timon. Tiam li impetis leviĝi, li volis kuri, sed ĉiam iu perforte hai- tigis lin, kaj denove lin atakis laciĝo kaj dormo. Fine, li tute rekon- sciiĝis.

Tio matene okazis, ĉirkaŭ la deka horo. Kiel kutime je tiu matena horo, en klaraj tagoj, la suno ĉiam irigis sur lia dekstra muro longan lumstrion, lumigante angulon apud la pordo. Ĉe lia lito staris Nastasja kaj ankoraŭ iu viro, kiu tre scivole lin pririgardis, kaj kiun li tute ne konis. Tiu estis juna viro en kaftano, kun barbeto, kaj laŭaspekte ano de laborista brigado. E1 la duone aperta pordo rigardis la mastrino. Ra- skoljnikov leviĝetis.

Kiu li estas, Nastasja? — li demandis, montrante ia junulon.

Aha, rekonsciiĝis! — ŝi diris.

Li rekonsciiĝis, — efiis la brigadano. Diveninte, ke li vekiĝis, la mastrino, kiu rigardetis el post ia pordo, tuj fermis ĝin kaj kaŝiĝis. ŝi estis virino tre timida kaj ŝi malfacile toleris interparolojn kaj klarigojn; ŝi havis ĉirkaŭ kvardek jarojn, estis dika kaj grasa, nigrabrova kaj ni- graokula, bonanima pro la dikeco kaj pro la pigreco; kun tre linda aspekto, sed enorme hontema.

Vi... estas kiu? — li daŭrigis la enketadon, adresante al la bri- gadano mem. Sed en tiu minuto la pordo denove malfermiĝis vaste kaj iom kliniĝinte, en la ĉambreton eniris Razumiĥin.

Kia ŝipa kajuto, — li kriis, enirante, — ĉiam mi frapas la frunton; oni nomas tion loĝejo! Nu, frato, ĉu vi rekonsciiĝis? A1 mi ĵus diris Pa- ŝenjka.

Ĵus rekonsciiĝis, — diris Nastasja.

Li ĵus rekonsciiĝis, — resonis denove la brigadano ridetante.

Kaj kio vi mem estas? — Razumifiin subite turnis sin al li. — jen mi, bonvolu vidi, estas Rezonumiĥin; ne Razumiĥin*, kiel ĉiuj min no- mas, sed Rezonumiĥin, studento, filo de nobelo, kaj li — li estas mia amiko. Nu, sinjoro, kaj kio vi estas?

Kaj mi brigadano estas, el la kontoro de komercisto ŝelopajev. Mi ĉi tien pro la afero venis.

Bonvolu eksidi sur iun seĝon, — mem Razumiĥin eksidis sur la alia, de la kontraŭa flanko de P tableto. — Tion vi, frato, bone faris, rekonsciiĝinte, — li daŭrigis, sin turninte al Raskoljnikov. — La kvaran tagon vi apenaŭ manĝas kaj trinkas. Kredu, teon pokulere al vi ni estis donantaj. Dufoje mi venigis al vi Zosimov-on. Ĉu vi memoras Zosimov- on? Li atente ekzamenis vin kaj tuj diris, ke via malsano estas bagatela, — io frapis en la kapon. Iu nerva absurdo, nutrado estis mava, li diris, biero kaj kreno mankis en la porcioj, pro tio vi ekmalsanis. Sed ne da- nĝere, ĝi pasos, formueliĝos. Brava Zosimov! Eminente li nun kuracas. Nu, sinjoro, mi ne atendigas vin, — li returnis sin al la brigadano, — ĉu vi bonvolos klarigi vian aferon? Rimarku, Rodja, el ilia kontoro jam la duan fojon oni venas; nur antaŭe venis ne tiu, sed alia, kun kiu ni jam parolis. He, kiu antaŭ vi ĉi tien jam venis?

Antaŭ hieraŭ, sinjoro, ŝajne... ja! Estis Aleksej Semjonoviĉ, ankaŭ en nia kontoro servas.

Kaj li ja pli saĝas ol vi, ĉu ne?

Jes, sinjoro, li estas certe pli solida.

Laŭdinde. Nu, daŭrigu.

Jen, pere de Afanasij Ivanoviĉ Vahruŝin, pri kiu kredeble vi muit- foje bonvolis aŭdi, laŭ la peto de via patrino, pere de nia kontoro al vi estas poŝtmandato, sinjoro, — komencis la brigadano, rekte adresante al Raskoljnikov. — En la kazo, se vi jam troviĝas en konscio — mi ha- vas tridek kvin rublojn por transdoni al vi, ĉar Semjon Semjonoviĉ de Afanasij Ivanoviĉ, laŭ la peto de via patrino samkiel pli frue ricevis avi- zon. Ĉu vi konas?

Jes... mi memoras... Vahruŝin... — diris Raskoljnikov, mediteme.

ĉu vi aŭdas: li konas komerciston Vafiruŝin! — kriis Razumifiin. — Do kiel ne en la konscio? Nu, mi rimarkas nun, ke ankaŭ vi estas saĝa viro. Bone! Saĝajn vortojn estas agrable aŭskulti.

Jes, ĝuste sinjoro Afanasij Ivanoviĉ Vafiruŝin. Laŭ la peto de via patrino, kiu pere de li jam sammaniere estis sendinta al vi foje. Ankaŭ nun la sinjoro ne rifuzis, kaj antaŭ nelonge sciigis el sia loko al Semjon Semjonoviĉ, ke li transdonu al vi tridek kvin rublojn, en atendo de la plibono.

Jen "en atendo de la plibono" vi plej bele diris; ne mave ankaŭ pri "via patrino". Nun diru do: ĉu li estas en plena aŭ en malplena kon- scio?

Ai mi estas egale, sinjoro. Mi nur la kvitancon bezonas ricevi, sin- joro.

—■ Li skrapos! Kie, ĉu en la kajero?

Jes, sinjoro, en la kajero.

Donu ĉi tien. Nu, Rodja, leviĝu. Mi subtenos vin; subskribu por li Raskoljnikov, prenu la plumon. Ĉar mono, frato, necesas al ni nun pli ol melaso.

Ne, — diris Raskoljnikov, depuŝante la plumon.

Kio ne?

Mi ne subskribos.

Pu, damne, sed kiel senkvitance?

Ne necesas... mono...

ĉu mono ne necesas! He, fraĉjo, mi atestas vian mensogon! Sin- joro, ne maltrankviliĝu, mi petas, denove li vagas enmense. Ai li cetere tio ankaŭ reale okazas... Vi estas homo prudenta, ni lin subskribigu, tio estas: ni igu lin subskribi, li do subskribos. Nu, ek...

Eble mi alian fojon venu, sinjoro...

Ne, ne; kial vi maitrankviiiĝu. Vi estas homo prudenta... Nu, Rodja, ne tenu la gaston... ĉu vi ne vidas, ke li atendas, — kaj li se- rioze prepariĝis gvidi la manon de Raskoljnikov.

Lasu, mi mem... — tiu murmuris, prenis ia plumon, kaj subskri- bis en la kajero. La brigadano elmetis ia monon kaj foriris.

Brave! Kaj nun, frato, ĉu vi volas manĝi?

Mi volas, — respondis Raskoijnikov.

ĉe vi estas supo?

La hieraŭa, — respondis Nastasja, kiu ia tutan tempon staris apu-

de.

Kun terpomoj kaj rizo?

Kun terpomoj kaj rizo.

Parkere mi scias. Portu ia supon, kaj teon ĉi tien.

Mi portos.

Raskoljnikov rigardis ĉion kun profunda miro kai kun obtuza sensen- ca timo. Li decidis silente atendi: kio estos plu? "Sajne, mi ne dcliras, — li pensis, — Sajne tio estas reala..."

Post du minutoj Nastasja revenis kun la supo, anoncinte ke ankaŭ teo tuj estos. Ĉe la supo aperis du kuleroj, du teleroj kaj cetera manĝi- laro: salujo, piprujo, mustardo por bovaĵo kaj cetere, kio en tiu ordo, jam delonge ne okazis. La tablotuko estis pura.

Estus bone, kara Nastasja, se Praskovja Pavlovna du botelojn da biero por ni alkomandu. Ni trinkos.

Nu ja, kia rapida! — murmuris Nastasja kaj iris plenumi la or- donon.

Sovaĝe kaj streĉite Raskoljnikov daŭrigis pririgardi. Intertempe Razu- miĥin sidiĝis sur la sofo, mallerte kiel urso ĉirkaŭprenis per la liva bra- ko lian kapon, malgraŭ tio ke Raskoljnikov ja mem povus leviĝi, kaj per la dekstra li portis al lia buŝo kuleron, kelkfoje blovinte sur ĝin, por evi- ti brogon. Sed la supo estis apenaŭ varma.

Raskoljnikov avide glutis unu kuleron, poste duan, trian. Sed post kelkaj kuleroj Razumiĥin subite ĉesis kaj diris, ke pri pluo li devas trakti kun Zosimov.

Eniris Nastasja, portante du botelojn da biero.

Kaj ĉu teon vi volas?

Jes. /

Ruliĝu rapide ankaŭ por teo, Nastasja. Ĉar koncerne la teon, ŝaj- ne, eblas agi sen fakultato. Ha, jen la biero! — li residiĝis sur sian se- ĝon, tiris ai si supon, bovaĵon kaj ekmanĝis kun tia apetito, kvazaŭ li ne manĝus tri tagojn.

Mi, frato Rodja, ĉi tie nun preskaŭ ĉiutage tiel tagmanĝas, — ii balbutis kiom permesis al li la buŝo, ŝtopita per viando, — kaj ĉio estas dank* al Paŝenjka, via mastrinjo, ŝi mastrumas kaj min el la tuta animo regalas. Mi kompreneble ne insistas, sed ankaŭ ne protestas. Ha, jen Nastasja kun teo. Kiel vigla! Nastenjka, ĉu vi volas bieron?

Hi, iru al diablo.

Kaj teon?

Nu, teoh jes.

Verŝu. Stop, mi mem al vi verŝos; altabliĝu.

Li aktiviĝis, verŝis, poste verŝis ankoraŭ alian tason, lasis sian ma- nĝon kaj residiĝis sur la sofon. Kiel antaŭe li brakumis la kapon de K malsanulo, levetis iin kaj komencis trinkigi al li teon per kulereto, de- nove senhalte kaj tre fervore blovante sur la kuleron, kvazaŭ en tiu pro- cedo de blovado ĝuste konsistis la plej Ĉefa savpunkto de resaniĝo. Ra- skoljnikov silentis senreziste, malgraŭ tio, ke li sentis en si sufiĉajn for- tojn por leviĝeti kaj sidi sur la sofo sen ajna ekstera helpo, li povus ne nur regi la manojn por teni kuleron aŭ tason, sed eĉ, eble, ankaŭ por iradi. Sed pro iu stranga, preskaŭ besta ruzeco li subite decidis kaŝi du- me siajn fortojn, senmoviĝi, afekti se estas necese eĉ ne tutan kompre- nemon, kaj dume elaŭskulti, ekscii, kio ĉi tie okazas? Cetere li ne suk- cesis venki sian abomenon: glutinte dek kulerojn da tco, li subite libe- rigis sian kapon, kaprice forpuŝis la kuleron kaj refalis sur la kusenon. Sub lia kapo efektive kuŝis nun veraj kusenoj — lanugaj kun puraj te- gosakoj, ankaŭ tion li rimarkis kaj konsideris.

Necesas, ke Paŝenjka jam hodiaŭ alportu al ni framban konfitaĵon por fari trinkaĵon al li, — diris Razumiĥin, eksidante sur sia loko kaj denove okupinte sin pri la supo kaj biero.

Sed kie ŝi prenos al vi la konfitaĵon? — demandis Nastasja, te- nante sur ia disigitaj kvin fingroj teleron kaj suĉante en sin teon tra su- kero.

Frambon, amikino mia, ŝi prenos en butiko. Vidu, Rodja, ĉi tie sen vi tuta historio okazis. Kiam vi en tiu kanajla maniero forgalopis de mi, ne dirinte eĉ vian adreson, mi subite tiel koleriĝis, ke forte decidis trovi vin kaj ekzekuti. La saman tagon mi komencis. Mi iradis, iradis, mi enketis, enketis! Ja ĉi tiun nuhan loĝejon mi forgesis, cetere mi eĉ neniam memoris ĝin, ĉar ne sciis. Nu, kaj ia antaŭa loĝejo, — mi me- moras nur ke ĝi estis ĉe ia Kvin Anguloj⁴, — la domo de Ĥarlamov. Se- rĉis, serĉis mi tiun domon de Ĥarlamov, — sed poste aperis ja, ke estas la domo ne de Ĥarlamov, sed de Buch, — kiel oni povas erari pri sonoj! Nu, mi koleriĝis. Koleriĝis kaj — kiu ne riskas, tiu ne sukcesas — mi iris do la sekvan tagon en la adres-fakon de polico, kaj imagu: du mi- nutoj sufiĉis por ke oni vin trovu tie. Vi tie estas registrita.

Registrita!

Jes ja; sed jen generalon Kobelev tie, dum mi atendis, oni trovi ne povis. Nu, karulo, estas longe rakonti. Apenaŭ mi ĉi tien surfalis, tuj mi devis konatiĝi kun ĉiuj viaj cirkonstancoj, kun ĉiuj, frato, kun ĉiuj. Mi ĉion scias. Jen ankaŭ ŝi vidis. Mi kun Nikodim Fomiĉ konatiĝis, kaj oni montris al mi tiun Ilja Petroviĉ, mi konatiĝis kun la kortisto, kaj kun sinjoro Zametov, Aleksandro Grigorjeviĉ, la sekretario en la loka kontoro, kaj laste, ankaŭ kun Paŝenjka, — tio jam estis la krono; jen ŝi povas atesti...

Li dolĉigis Ŝin, — balbutis Nastasja, friponete mokridetante.

Ankaŭ vi metu sukeron en la teon, Nastasja Nikiforovna.

Hej, diablo! — Subite kriis Nastasja kaj eksplodis de rido. — Mi ja estas Petrovna, sed ne Nikiforovna — laŭ la patronomo. — ŝi aldonis satridinte.

Des pli, mi vin ŝatas. Do tiel, frato. Komence mi volis ĉi tie sendi fluon elektran, por eltordi en ĉi ioko ĉiujn superstiĉojn ĝis la radikoj. Tamen, Paŝenjka venkis. Mi, frato, neniel atendis, ke ŝi estas tia... ave- nanta¹⁰ ...ha? Kiel vi opinias?

Raskoljnikov silentis, eĉ por unu momento ne forpreninte de ii sian fiksan rigardan.

Kaj eĉ tre plaĉa, — daŭrigis Razumifiin, neniom embarasita de la silento, kaj kvazaŭ jese eĥante al la ricevita respondo — eĉ tre ŝi estas en ordo, laŭ ĉiuj punktoj.

Jen ruzulo! — krietis Nastasja, al kiu la konversacio evidente por- tis neesprimeblan plezuron.

Mavas, frato, ke vi ek de V komenco mem ĉion fuŝis. Trakti ŝin aliel necesus. Ja ŝi estas virino kun karaktero plej surpriza! Sed poste pri la karaktero... Nu, kiel eblus tion atingi, ke ŝi eĉ ne havigis al vi la tagmanĝon? Aŭ ni prenu, ekzemple, tiun kambion? He, ĉu vi frene- zas, kambiojn subskribi! Aŭ, ekzemple, tiu planata geedziĝo, kiam la fi- lino Natalja Jegorovna, ankoraŭ vivis... ĉion mi scias! Cetere, mi vidas, ke tio estas delikata kordo kaj ke mi estas azeno; pardonu min. Sed in- teralie pri stulteco: kiei laŭ vi, ja Praskovja Paviovna, frato, tute ne stul- tas, kiel oni supozus unua-vide, ha?

Jes... — traiasis Raskoljnikov, dum li rigardis flanken, sed kom- prenante ke estas pli prudente subteni la konversacion.

Vere, ĉu ne? — ekkriis Razumifiin, ĝoja pro tio, ke liajn deman- dojn oni respondas, — sed ankaŭ saĝa ŝi ne estas, ha? Perfekte, per- fekte surpriza karaktero! Mi, frato, estas iom embarasita, kredu al mi... ŝi havas ne malpli ol kvardek jarojn. Sed ŝi diras tridek ses kaj pri tio ŝi plene rajtas. Cetere, mi ĵuras, ke mia juĝo pri ŝi estas pli mensa, pure metafizika; inter ni, frato, tiaj rilatoj fariĝis, ne pli simplaj ol en alge- bro. Mi nenion komprenas. Sed lasu ni tion, ja vidante, ke vi ne plu estas studento, ke vi perdis la lecionojn kaj via kostumo ĉifoniĝis, ke post la morto de V fraŭiino ŝi ne plu povas trakti vin kiel parencon, ŝi subite ektimis; sed ĉar viaflanke vi fermis vin en la angulo kaj ne plu subtenis la antaŭajn rilatojn — ŝi fine decidas elpeli vin el la loĝejo. Kaj ŝi delonge vartis tiun intencon, sed ŝi bedaŭris perdi la kambion. Des pii, ke vi mem certigis, ke via patrino pagos...

Pro mia fieco mi tiel diris... Mia patrino mem preskaŭ almozon petas... kaj mi devis mensogi, por ke oni restigu min en la loĝejo kaj... nutru, — Raskoljnikov diris laŭte kaj klare.

Jes, vi agis prudente. Sed jen tubero en la afero: aperis sinjoro ĉebarov, korta konsilisto, aferema viro. Sen ii Paŝenjka nenion elpensus. Ja ŝi estas tre hontema, sed la aferema viro ne scias honti kaj li tuj, kompreneble, proponas demandon: ĉu ekzistas espero iel realigi la kam- bion? La respondo: jes, ekzistas, ĉar estas la patrino, kiu el sia centdu- dekrubla pensio mem maisatante savos tamen sian Rodjan, kaj estas la fratino, kiu por sia fraĉjo iros en skiavecon. Sur tio li baziĝis... Kial vi ekmoviĝas? Mi, frato, tutan vian vivon nun konas, — kiun vi sincere konfidencis al Paŝenjka, kiam vi havis ankoraŭ parencajn rilatojn — kaj nun mi diras tion amante vin... Tiel ĉiam okazas: honesta kaj sentema homo sinceras, sed aferema homo aŭskultas kaj manĝas; kaj poste tute formanĝas. ŝi cedis do tiun kambieton, kvazaŭ pagilon, al tiu ĉebarov, kaj tiu faris formalan postulon, tute senhonte. Tion eksciinte, mi ankaŭ al li, simple por trankviligi konsciencon, intencis sendi elektran fluon, sed tiam mi kaj Paŝenjka venis al harmonio, kaj mi postulis tiun aferon ĉesigi, ĝuste ĉe la radiko mem, garantiinte ke vi repagos. Mi, frato, ga- rantiis por vi, ĉu vi aŭdas? Ni vokis Cebarov-on, donis dek rublojn en liajn dentojn kaj reprenis la paperon. Kaj jen, mi havas la honoron pre- zenti gin al vi, — nun, karulo, vi estas fidata parole, — jen, prenu, mi ŝiris ĝin laŭregule.

Razumifiin metis surtablen la ŝuldoateston: Raskoljnikov rigardis al li, kaj ne dirinte eĉ unu vorton, li fortunis sin al la muro. Eĉ tia homo kiel Razumiĥin estis iom ŝokita.

Mi vidas, frato, — li diris post unu minuto, ke denove mi faris stultaĵon. Mi volis distri vin kaj amuzi per babilo, sed ŝajne mi nur in- citis al vi la galon.

ĉu estis vi, kiun mi en la deliro ne povis rekoni? — demandis Raskoljnikov post minuta silento, nereturnante la kapon.

Mi. Kaj vi eĉ furiozadis pro tio, precipe kiam foje mi venigis Za- metov-on.

Zametov?.. La sekretario?.. Por kio? — Raskoljnikov rapide retur- niĝis kaj fiksis la okulojn sur Razumiĥin.

He, kial vi tiel... Kial vi maltrankviliĝis? Li deziris konatiĝi kun vi; li mem deziris, ĉar mi multe kun li interparolis pri vi... Aliel, de kiu mi pri vi tiom ekscius? Bona, frato, li estas ulo, admirindega... en sia speco, kompreneble. Nun ni estas amikoj; preskaŭ ĉiutage revidiĝas. Ja mi en tiun ĉi distrikton transloĝiĝis. ĉu vi ankoraŭ ne sciis? Ĵus mi transloĝiĝis. Ni estis ĉe Laviza dufoje. ĉu vi memoras Lavizan Ivanovnan?

Ĉu mi deliris?

Ho ja! Vi ne regis vin.

Pri kio mi deliris?

Jene! Pri kio vi deliris? Pri kio ĉiuj deliras... Nu, frato, nun por ne perdi la tempon, ek al la afero!

Li leviĝis de 1' seĝo, kaptis la kaskedon.

Pri kio mi deiiris?

Nu gurdulo! Ĉu eble pri iu sekreto vi timas? Ne maltrankviliĝu: pri la grafino¹¹ estis dirite nenio. Sed jen pri iu buldogo, kaj pri orel- ringoj, kaj pri iuj ĉenetoj, kaj pri la insulo Krestovskij, kaj pri iu kor- tisto, kaj pri Nikodim Fomiĉ, kaj pri Ilja Petroviĉ, la asistanto de V in- spektoro, estis multe dirite. Kaj krome, pri la propra ŝtrumpeto via moŝ- to eĉ tre interesiĝi bonvolis, tre! Vi lamentis: donu ĝin al mi, donu! Zametov mem en ĉiuj anguloj viajn ŝtrumpetojn serĉis kaj per la propraj parfumitaj manetoj kun ringoj al vi tiun aĉaĵon etendis. Nur tiam via moŝto kvietiĝis, kaj la tutan diurnon tenis en la manoj tiun aĉaĵon, eĉ elŝiri ne eblis. Vere ĝis nun tiu ŝtrumpeto ie sub via kovrilo kuŝas. Kaj ankoraŭ franĝon por la pantolono vi petadis, kaj petis tiel larme! Longe mi vin pridemandis: pri kiu franĝo temas? Sed nenion eblis kompreni... Nu, karulo, ek al la afero! Jen tridek kvin rubloj, el ili mi prenas dek, kaj post du horoj mi revenos kun la raporto. Dume mi sciigos ankaŭ al Zosimov, kvavkam li mem jam delonge devus esti ĉi tie, ĉar estas la dekdua horo. Kaj vi, Nastasja pli ofte ĉi tien venu, zorgu pri trinko aŭ ĉio cetera, kion lia moŝto deziros... Kaj al Paŝenjka mi mem tuj ĉion necesan diros. Cis la revido!

— Jen kiel li ŝin nomas — Paŝenjka! Afi, kia muzeP ruzuia! — diris post li Nastasja; poste ŝi maifermis la pordon kaj komencis kaŝaŭskulti, sed ne eltenis kaj mem kuris maisupren. ŝi ege scivolis pri kio li tie pa- rolas kun la mastrino. Kaj ĝenerale ja videblis, ke ŝi estas plene ĉarmita de Razumiĥin.

Apenaŭ fermiĝis post ŝi la pordo, la malsanulo forĵetis de si la ko- vrilon kaj frenezule saltis el la iito. Kun brula, spasma malpacienco li atendis ilian foriron, por tuj sen ilia ĉeesto komenci la aferon. Sed kion ja, kiun aferon? — ii ĝuste nun, kvazaŭ speciale forgesis. "Dio! nun diru al mi: ĉu ili scias ĉion aŭ ankoraŭ ne scias? Kaj eble ili jam scias kaj nur afektas malscion, incitas min dum mi malsanas, sed poste ili eniros kaj diros, ke ili delonge ĉion sciis... Kion do mi faru nun? Jen mi for- gesis, kvazaŭ speciale; subite forgesis, ĵus memorinte!.."

Li staris meze de F ĉambro kaj en la turmenta embaraso rigardis ĉir- kaŭen; poste aliris la pordon, malfermis, streĉis la atenton; sed ne tion li deziris. Subite, kvazaŭ rememorinte, li ĵetiĝis al la angulo, kie en la tapeto estis la truo, komencis ĝin pririgardi, ŝovis la manon en la truon, palpis tie; sed denove estis ne tio. Li iris al la forno, malfermis ĝin kaj ekpalpis en la cindro: pecoj de la pantalona franĝo kaj la ĉifonoj de F ŝirita poŝo ĝis nun kuŝaĉis kiel li tiam ilin ĵetis, do neniu ilin vidis! Tiam li rememoris pri la ŝtrumpeto, pri kiu Razumiĥin ĵus rakontis. Ve- re, ĝi kuŝas sur la sofo, sub la kovrilo, sed tiom ĝi frotiĝis kaj malpu- riĝis de tiu tempo, ke certe Zametov nenion povis rimarki.

"Ba, Zametov!.. la kontoro!.. Por kio oni vokas min en la kontoron? Kie la avizo? Ba!.. mi ja konfuzis: oni antaŭe min vokis! Ankaŭ tiam mi ekzamenis la ŝtrumpeton, sed nun... nun mi estis malsana. Por kio Za- metov venis? Por kio Razumiĥin venigis lin?.. — li balbutis senforta, re- sidiĝante sur la sofo. — Do kio estas? ĉu la deliro ankoraŭ daŭras, aŭ ĉio realas? Ŝajne realas... Aha, mi rememoris: fuĝi! urĝe fuĝi, nepre, ne- pre fuĝi! Jes... sed kien? Kaj kie estas miaj vestoj? La botoj mankas! Ili forprenis! Kaŝis! Kompreneble! Aha, jen la mantelon ili preteratentis!

Jen ankaŭ la mono surtable, dank' al Dio! Jen la kambio... Mi prenos ia monon kaj foriros, kaj luos alian loĝejon, ke ili ne trovu min!.. Jes, sed la adres-fako? Ili trovos! Razumiĥin trovos. Pli bone tute forkuri... foren... en Amerikon, kaj kraĉu mi pri ili! Kaj ia kambion mi prenu... ĝi tie taŭgos. Ankoraŭ kion mi prenu? Ili kredas min malsana! Ili eĉ ne scias, ke mi iri kapablas, ha, ha, ha!.. Mi laŭ la okuloj divenis, ke ili ĉion scias! Necesas nur la ŝtuparon glate desupri! He, sed eble tie gar- distoj stariĝis, policanoj! Kio ĝi, ĉu teo? Aha, ankaŭ la biero restis, duo- na botelo, malvarma!"

Li kaptis ia botelon, en kiu restis ankoraŭ unu glaso da biero, kaj ĝue trinkis ĝin per unu glutego, kvazaŭ estingante en la brusto brulegon. Sed eĉ minuto ne paŝis, kiam la biero frapis lian kapon, kaj tra la dorso iris facila kaj eĉ agrabla frostotremo. Li kuŝiĝis kaj tiris sur sin la ko- vrilon. Liaj pensoj, sen tio malsanaj kaj malligitaj, baldaŭ ĉirkaŭbraku- mis lin. Kun plezuro li trovis per kapo la lokon sur la kuseno, pli dense ĉirkaŭvolvis sin per la mola vata kovrilo, kiu nun estis sur li anstataŭ la antaŭa ŝirita studenta kapoto, mallaŭte suspiris kaj ekdormis profun- dan, fortan, sanigan dormon.

Li vekiĝis, ekaŭdinte ke iu venis al li. Li malfermis la okulojn kaj ekvidis Razumiĥin-on vaste malferminta la pordon kaj sur la sojlo hezi- tante: ĉu eniri aŭ ne? Raskoljnikov rapide leviĝetis sur la sofo kaj ri- gardis al li kvazaŭ penante ion rememori.

Aha, vi ne dormas, nu jen mi! Nastasja, portu ĉi tien la sakon! — kriis Razumifiin malsupren. — Tuj vi aŭdos la raporton...

Kioma horo? — demandis Raskoljnikov, alarmite ĉirkaŭrigardante.

Jes, frato, brave vi dormis: vesperas jam, proksimume la sesa. Pli ol ses horojn vi dormis...

Dio! Kial do mi!..

Sed kio speciala? Ja por via sano! Kien vi hastas? Ĉu al rendevuo? La tuta tempo nun estas nia. Mi jam tri horojn atendas vin; dufoje mi eniris, sed vi dormis. Dufoje mi faris viziton al Zosimov: li ne estas hej- me, tute for! Nu, ne gravas, li venos!.. Ankaŭ laŭ miaj aferetoj mi kel- kfoje iris. Ja mi hodiaŭ transloĝiĝis, tute transloĝiĝis, kun la onklo. Ja nun mi havas la onklon... Sed al diablo, ek al la afero!.. Donu ĉi tien la sakon, Nastasja. Tuj mi... Sed kiel, frato, vi fartas?

Mi estas sana! mi ne malsanas... Razumifiin, ĉu vi delonge estas ĉi tie?

Mi ja diras, ke tri horojn mi atendis.

Ne, sed antaŭe?

Kio antaŭe?

De kiu tempo vi Ĉi tien venas?

Sed ja pii frue mi rakontis al vi: Ĉu vl ne memoras?

Raskoljnikov enpensiĝis. Kiel en sonĝo vidiĝis al li la antaŭaj eventoj.

Li mem ne povis rememori kaj demande rigardis al Razumiĥln.

Hm! — tiu diris, — vi forgesis! Mi jam divenis, ke vi ankoraŭ ne plene re... Sed nun, post dormo, vi pliboniĝis. Vere, tute alia rigar- do! Brave! Sed ek al la afero! Tuj vi rememoros. Rigardu ĉi tien, kara homo.

Li komencis malpaki la sakon, pri kiu evidente li havis grandan in- tereson.

Tio, frato, ĉu vi kredus, precipe premis mian koron. Ĉar necesas ja fari el vi homon. Ni komencu de la supro. Ĉu vi vidas tiun kaskedon?

li komencis, elprenante el la sako sufiĉe bonan sed samtempe tre or- dinaran kaj ĉipan kaskedon. — Bonvolu almezuri.

Poste, poste, — Raskoljnikov grumblante svingis la brakon.

Ho ne, frato Rodja, ne kontraŭstaru, poste estos malfrue; ja mi la tutan nokton ne povos ekdormi, ĉar mi aĉetis sen scii viajn mezurojn. Laŭmezure! — li ekkriis triumfe, provinte, — ĝuste laŭmezure! Kapve- sto, frato, tio estas 1a plej unua aĵo en la kostumo, — siaspeca reko- mendilo. Dikuljov, mia amiko, estas devigita demeti sian kovrilon ĉiufo- je, kiam li eniras en iun publikan iokon, kie ĉiuj aliaj staras kun la ĉapeloj kaj kaskedoj surkape. Ĉiuj pensas, ke li tion faras pro sklavaj sentoj, sed li faras tion simple, ĉar li hontas pri sia birda nesto sur la kapo: tia hontema viro! Nu, Nastenjka, jen antaŭ vi du kapvestoj: ĉi pal- merstono¹² (li prenis el angulo la kripligitan bulĉapelon de Raskoljnikov, kiun nekompreneble kial li nomis palmerstono) aŭ tiu ĉi juvelaĵo? Taksu, Rodja, laŭ vi, kiom mi pagis? Nastasja? — li adresis al ŝi, vidante ke li silentas.

Dudek kopekojn, mi pensas, — respondis Nastasja.

Dudek kopekojn, stulta! — li kriis ofendite, — nun kontraŭ dudek kopekoj eĉ vin ne eblas aĉeti, — okdek! Kaj eĉ nur tial, ke ĝi estas jam uzita. Tamen, kun interkonsento: tiun trivinte, sekvajare la alian vi sen- page ricevos, kredu! Nu, gesinjoroj, kaj nun la pantomimo, kiel ĝi estis nomata ĉe ni en la gimnazio. Averto: pri V pantalono mi fieras — kaj li disfaldis antaŭ Raskoljnikov grizan pantalonon el leĝera somera lano,

113

nek truetoj, nek makuloj, kaj interalie sufiĉe bona, kvankam uzita,

8 3axaj 1541samkiel ia veŝto, de la sama kolora, kiel la modo postulas. Ne gravas, ke estas uzita, tio eĉ estas pli bona: la Ŝtofo iĝis pli mola, tenera... VI- du, Rodja, por fari en la mondumo karieron, laŭ mi, sufiĉas ĉiam la se- zonon sekvi; se januare rezigni pri asparago, eblas kelkajn rublojn en la mdnujo konservi; same pri ĉi aĉetaĵo. Nun estas la somera sezono, kaj mi la someran aĉeton faris, Ĉar aŭtune la sezono des pli varman ŝtofon postulos, kaj ĉion necesos lasi... des pli, ke Ĉio tiam mem detruiĝos, se ne pro pligrandiĝanta lukso, do pro la internaj konfliktoj. Nu, taksu! Kiom laŭ vi? — Du rubloj dudek kvin kopekoj! Kaj memoru, denove kun la sama kondiĉo, trivinte ĝin en la sekva jaro vi senpage ricevos alian pantalonon! En la butiko de Fedjajev alimaniere oni ne vendas: unufoje vi pagos, kaj por la tuta vivo sufiĉas, ĉar la sekvan fojon vi mem ne iros. Nu, gesinjoroj, nun la botoj — do kiaj? Ja videblas jam, ke ili estis uzitaj, sed por du monatoj ili ja estos kontentigaj, ĉar ili estas ekster- lande faritaj kaj aĉetitaj: la sekretario de la angla ambasado antaŭ unu semajnon ilin en la pulbazaro vendis; nur ses tagojn ili servis al li, sed subite li ekbezonis monon. La prezo estas unu rublo kvindek kopekoj. Bele?

He, eble ne laŭmezura! — rimarkis Nastasja.

Ne laŭmezura? Sed kio ĝi estas? — kaj li elpoŝigis la malnovan duriĝintan, truitan boton de Raskoljnikov kun dika tavolo de sekiĝinta koto, — mi kun ĝi iris butiki. Laŭ tiu monstro oni restarigis ia ĝustan mezuron. La tuta afero estis tre afable farata. Kaj koncerne ia subve- stojn mi kun la mastrino iriterkonsentis. Jen, unue, tri ĉemizoj el simpla tolo, sed kun moda kolumo... Nu, do: okdek kopekojn kontraŭ la ka- skedo, du rublojn dudek kvin kontraŭ la cetera vestaĵo, sume tri rubloj kvin kopekoj; unu rublo kvindek kontraŭ la botoj — ĉar tre bonaj — sume kvar rubloj kvindek kvin kopekoj, pius kvin rubloj kontraŭ la sub- vestoj, — kun pograndista rabato — precize naŭ rubloj kvindek kvin ko- pekoj. Kvardek kvin kopekoj, la resto, per kupraj moneroj, jen, karulo, bonvolu akcepti, kaj tielmaniere, Rodja, vi nun estas restarigita en la tuta kostumo, ĉar laŭ mia opinio via mantelo ne nur ankoraŭ povas ser- vi, sed eĉ havas la aspekton de aparta nobleco: jen kion signifas mendi ĉe Sarmer!¹³ Koncerne ŝtrumpetojn kaj ceterajn mi lasas vin mem decidi; restis al ni dudek kvin rubletoj, kaj pri Paŝenjka kaj pri la lupago ne maltrankviliĝu; mi parolis: la kredito estos senlima. Kaj nun, frato, per- mesu ŝanĝi viajn subvestojn, ĉar nun la maisano eble en la ĉemizo nur sidas.

ĉesu! Mi ne volas! — mansvingis Raskoljnikov kun abomeno aŭskultinta la streĉite ludeman raporton de Razumiĥin pri la aĉetado de V vestoj.

Ne, frato, maleblas; pro kio mi ia botojn trotadis! — insistis Ra- zumiĥin. — Nastasja, ne hontu kara, helpu, jen tiel! — kaj malgraŭ la rezistemo de Raskoljnikov ili tamen ŝanĝis al li la subvestojn. Tiu falis sur la sofon kaj du minutojn ne diris eĉ unu vorton.

"Ja ili longe ne foriros!" — li pensis. — E1 kiu mono ĉio ĉi estas aĉetita? — li demandis, finfine, rigardante al la muro.

Mono? Jes ja! E1 via propra. Matene brigadano venis, de Vaĥruŝ- in, via patrino sendis, aŭ vi eĉ tion forgesis?

Nun mi rememoris... — diris Raskoljnikov post longa kaj malse- rena enpensiĝo. Razumiĥin, kuntirinte la brovojn, maltrankvile ĵetis al li rigardojn.

Malfermiĝis la pordo, kaj eniris alta fortika viro, ŝajne ankaŭ iom ko- nata al Raskoljnikov per sia aspekto.

Zosimov! Finfine! — kriis Razumiĥin, ekĝojinte.

IV

Zosimov estis alta kaj dika viro, kun pufvanga kaj pala, glate razita vizaĝo, kun blondaj rektaj haroj, kun okulvitroj, kaj kun granda ora rin- go sur grasa fingro. Li aĝis proksimume dudek sep jarojn. Li estis ve- stita en vasta danda malpeza mantelo, hela somerpantalono, kaj ĝenerale ĉiu vesto sur li estis vasta, danda, kaj tute nova; la ĉemizo estis neri- proĉebla, la ĉeno de V horloĝeto — masiva. Li movis sin malrapide, kva- zaŭ pigre kaj samtempe kun bone lernita senĝeno; malgraŭ ĉiuj penoj kaŝi la ambicion, ĝi tamen ĉiam estis rimarkebla. ĉiuj konatoj trovis lin viro pezkaraktera, sed se kredi iliajn vortojn, en sia metio li estis maj- stro.

Mi, frato, dufoje ĉe vi estis... Vidu, li rekonsciiĝis! — kriis Ra- zumiĥin.

8*

Mi vidas, mi vidas; nu, kiel vi fartas nun? — adresis Zosimov al Raskoljnikov, fikse lin rigardante kaj eksidante ĉe lin sur la, sofo, kie li tuj sin aranĝis laŭeble komforte.

115

Li ĉiam splcnas, — daŭrigis Razumiĥin, — kiam ni Sanĝis lian ĉcmizon, 11 preskaŭ ploris.

Komprenebla afero. Poste oni povus ftanĝi al li la ĉemizon, se li mem malvolis... La pulso estas beia. La kapo ĝis nun iomete doloras, Ĉu?

Mi estas sana, mi estas tute sanal — insiste kaj agacite diris Ra- skoljnlkov, subite levetiĝante sur la sofo kaj sparkinte per la okuloj, sed tuj li refalis sur la kusenon kaj forturnlĝis al la muro. Zosimov per fiksa rigardo observis lin.

Tre bone... kiel devas esti, — li prononcis pigre. — ĉu ii manĝis ion?

Oni rakontis al li kaj demandis, per kio eblas nutri.

Per ĉio eblas nutri. Per supo, teo... Fungoj kaj kukumoj, kompre- neble, estas malpermesitaj, nu ankaŭ per bovaĵo ne nutru, kaj... nu, su- fiĉas baliii!.. — Li interŝanĝis rigardon kun Razumiĥin. — Miksturon for, kaj ĉion for; morgaŭ mi rigardos... Bone estus ankaŭ hodiaŭ... nu,

Morgaŭ vespere mi igos lin promeni! — decidis Razumiĥin, — en la ĝardenon de Jusupov, kaj poste al "Palais de cristal"¹⁴.

Tuŝi lin morgaŭ mi malkonsilus, cetere... iomete... nu, morgaŭ ni vidos...

Efi, domaĝe, ĝuste hodiaŭ mi festas la enloĝiĝon, je du paŝoj de ĉi tie, kiel estus bele, se ankaŭ li. Li almenaŭ kuŝus sur sofo en nia kompanio! Kaj Ĉu vi estos? — Razumifiin sin turnis subite al Zosimov, — ne forgesu, vi promesis.

Bone, sed eble mi iom malfruiĝos. Kion vi aranĝas tie?

Nenio precipa, teo, vodko, haringoj. Kuko estos surtable: proksi- muloj kunvenos.

Kiuj nome?

Ĉiuj ĉi-Ioksg kaj ĉiuj preskaŭ novaj, vere, — eble krom la maljuna onklo, sed ankaŭ tiu estas nova: nur hieraŭ li al Peterburgo venis, pro iuj aferetoj; unufoje en kvin jaroj ni vidas unu la alian.

Kio li estas?

La tutan vivon li vegetis kiel distrikta poŝtestro... Nun li etan pension ricevas, sesdekkvinjara, ne valoras rakonton... Cetere mi amas lin. Porfirij Petroviĉ venos: la ĉi-ioka polica komisaro... juristo. Sed ja vi lin konas...

Ankaŭ li estas iu el viaj parencoj?

La plej malproksima, sed kial vi paŭtas? Jen vi foje kverelis kui li, kaj ĉu pro tio vi ne venos?

He, mi kraĉas pri tiu...

Kaj tute bone. Nu, kaj la aliaj — studentoj, instruisto, unu ofi- cisto, unu muzikisto, oficiro, Zametov...

Diru al mi, bonvole, kiun rilaton povas havi vi aŭ jen li, — Zo- simov kapsignis al Raskoljnikov, — kun iu Zametov?

Ho ve! denove vi grumblas! Principoj!.. Vi tuta estas Ŝtopita pei principoj, kiel sofo per la risortoj — ne povas moviĝi laŭ la propra volc — laŭ mi se la homo estas bona — tio sufiĉas por principo, kaj ne p!i mi volas scii ion. Zametov estas homo bonega.

Kaj li profitas el sia ofico.

Nu jes, mi kraĉas ke li profitas! Do kio el tio, ke li profitas! - kriis subite Razumiĥin, iel nenature koleriĝante, — Ĉu mi laŭdas lin prc tio, ke li profitas? Mi nur diris, ke li estas en sia speco bona! Kompre- neble, se rekte kaj detale ĉiun homon esplori — tiam Ĉu multaj bona homoj restus? Tlam estus certe, ke mi kun tuta mia tripaĵo valorus nur< nuran solan putran bulbon, eble eĉ nur kun vi duope!..

Tio malmulte; mi kontraŭ vi du bulbojn donus...

Kaj mi kontraŭ vi nur unu! Ankoraŭ spritu! Zametov estas anko- raŭ knabo, mi ankoraŭ taŭzos liajn haretaĉojn, ĉar lin altiri necesas, sec ne forpuŝi. Per tio, ke vi forpuŝis homon, — vi ne plibonigos lin, des pli knabon. Kun knabo oni duoble delikataj estu. Eĥ, ŝtipuloj vi estas iprogresintaj, nenion vi komprenas! Vi ne estimas la homon kaj ofendas >vin mem... Cetere, se vi volas ekscii, mi kun li eĉ unu aferon komunar Ikomencis.

Mi ŝatus scii ĝin.

Koncerne ia kazon de V murkolorigisto, do farbisto... Ni eltiros lin! Cetere, mankas jam pri kio ni zorgu. La afero estas tute, tute klara! Ni nur varmigos ĝin.

Kiu farbisto?

Kiel, ĉu mi ankoraŭ ne rakontis? Ĉu ne? Nu jes, mi nur ja ko- mencis rakonti al vi... jen, pri la murdo de P oldulino, uzuristino... nu, sn tiun aferon jam ankaŭ farbisto estas miksita...

Pri tiu murdo mi eble eĉ antaŭ vi aŭdis. Kaj tiu afero eĉ tre in- teresas min... iomete... pro unu kialo... kaj en la gazetoj mi legis! 3ed...

Ankaŭ Lizavetan oni mortigis — subite elpafis Nastasja, adresante al Raskoljnikov. Ŝi ĉiam restis en ia ĉambro, apoginte sin ĉe la pordo kaj aŭskultis.

Lizavetan? — murmuris Raskoljnikov per voĉo apenaŭ aŭdebla.

Lizavetan, la revendistinon, ĉu vi ŝin ne konas? ŝi venadis ĉi tien, malsupren. Kaj ĉemizon al vi ŝi foje riparis.

Raskoljnikov turnis sian vizagon al la muro, kie sur la malpura flava tapeto kun blankaj floretoj li elektis unu plumpan floron, blankan kun iuj brunaj streketoj, kaj komencis ĝin pririgardi: kiom da folietoj en ĝi, kaj kiaj dentetoj sur la folietoj estas kaj kiom da streketoj? Li sentis, kiel rigidiĝas liaj brakoj kaj ia kruroj, kvazaŭ ili estus el ligno, kaj li ne povis movi ilin, persiste rigardante la floron.

Do kio pri la farbisto? — kun iu precipa malkontento interrompis Zosimov la babiladon de Nastasja. Suspirinte, ŝi eksilentis.

Ankaŭ lin oni akuzis pri 1' murdo! — arde daŭrigis Razumiĥin.

Iuj konviktoj, ĉu?

Damne, kiuj konviktoj! Cetere, nome laŭ konviktaĵo oni akuzis, sed tiu konviktaĵo fakte ne estas la konviktaĵo, jen kion necesas pruvi! ĉuste samkiel oni komence arestis kaj suspektis tiujn, nu tiujn... Koĥ kaj Pestrjakov. Kraĉ! Kiel stulte ĉio ĉi estas farata, eĉ deflanke tuj vi- deblas la fiaĵo! Jen, Pestrjakov eble hodiaŭ venos al mi... Interalie, Rodja, tiun kazon vi scias jam, ankoraŭ ĝis la malsano ĝi okazis, ek- zakte unu tagon antaŭ via sveno en la kontoro, kiam pri ĝi oni tie pa- rolis...

Zosimov scivole rigardis al Raskoljnikov; tiu ne movis sin.

He, Razumiĥin, rigardas mi vin; kia vi, tamen, estas klopodulo, — rimarkigis Zosimov.

Ne gravas, tamen ni lin eltiros! — kriis Razumiĥin kaj pugnofra- pis la tablon. — Ja ĉi tie kio plej estas ofenda? Ja ne tio ke ili menso- gas; mensogon oni povas ĉiam pardoni; mensogo estas bela afero, ĉar ĝi la veron naskas. Ne, ofendas tio, ke ili mensogas kaj sian mensogon adoras. Mi estimas Porfirij-on, sed... Ja kio ilin, ekzemple, plej unue trompis? La pordo estis riglita, sed post la venigo de la kortisto — mal- riglita; nu do: la murdintoj estas Koĥ kaj Pestrjakov! Jen estas ilia lo- giko.

Nu ne bolu; oni simple retenis ilin; tiel decas... Interalie: ja mi vidis tiun Koĥ; ja li, kiel evidentiĝis, aĉetis ĉe la oldulino neelaĉetitajn garantiaĵojn. Ha?

Jes, li estas fripono! Li ankaŭ kambiojn aĉetas. Ĉasisto. Sed lasu lin ĉe diablo! Ja mi je kio koleras, ĉu vi komprenas? Je ilia rutino ka- duka, putra, vulgara mi koleras... Sed en tiu kazo, tute novan direkton eblas malfermi. Laŭ la nuraj psikologiaj donitaĵoj eblas montri, kiel la veran spuron oni devas ekkapti. "Ni disponas la faktojn!" Jene! Sed fak- toj ja ne estas ĉio: almenaŭ duono de P afero konsistas en tio, kiel oni la faktojn uzi scipovas!

Kaj vi scipovas uzi la faktojn, ĉu?

Ja ne eblas silenti, kiam vi sentas, palpe sentas, ke jen vi povas helpi la aferon, se... Eh!.. Ĉu vi detale konas la kazon?

Jen pri la farbisto mi atendas.

Ha, jes! Nu, aŭskultu la historion: ekzakte la trian tagon post la murdo, matene, kiam la polico ankoraŭ vartis Koh-on kaj Pestrjakov-on, — kvankam tiuj ĉiun sian paŝon pripruvis: la krianta evidenteco! — su- bite aperis plej neatendata fakto. Kamparano Duŝkin, tenanto de drin- kejo, kiu situas ĝuste kontraŭ tiu domo, venis en la kontoron kaj alportis juvelujon kun oraj orelringoj kaj faris tian rakonton: "Vesperiĝe, an- taŭhieraŭ, proksimume je la oka kun kelkaj minutoj, — la tago kaj horol ĉu vi komprenas? — farbisto Mikolao, kiu ĉiutage vizitas min, alportis al mi ĉi skatoleton kun la oraj orelringoj kun gemoj, kaj petis kontraŭ ili pruntedoni du rublojn, kaj je mia demando: kie prenitaj? — deklaris, ke li levis ilin de sur trotuaro. Mi ne plu lin demandadis pri tio, — tion Duŝkin parolis! — kaj enmanigis al li unu bileton, — do unu rublon, ĉar jen kiel mi pensis: se ne al mi li ĝin alportus, tamen al iu alia. ĉiuokaze la monon li fordrinkus. Tial prefere, la aĵo ĉe mi kuŝu. Kaj se io klariĝos, aŭ se onidiroj flugos — tuj mi ĝin prezentos". Nu, certe, avinan sonĝon li rakontas, mensogas kiel ĉevalo, ĉar tiun Duŝkin mi ko- nas, li lombardas kaj ricelas. Kaj la tridekrublan aĵon ne por prezenti ja li rabis ĉe Mikolao. Li simple ektimis. Tamen al diablo tion, aŭskultu: Duŝkin daŭrigas: "Kaj tiun kampulon, Mikolaon Dementjev, mi ekde P infanaĝo konas, el nia gubernio li estas, el Zarajska distrikto¹⁵, ĉar mi ja mem estas el Rjazanj. Kaj Mikolao kvankam ne estas drinkulo, sed drinketas, kaj sciis mi, ke en tiu ĝusta domo li laboras, farbas, kune kun Mitrej, ili estas samvilaĝanoj. Kaj ricevinte la bileton, li tuj ĝin mo- nerigis, fortrinkis du glasetojn, prenis la restmonon kaj foriris. Mitrej-on kun li en tiu horo mi ne vidis. Kaj la sekvan tagon jen mi aŭdas, ke Aljona Ivanovna kaj ŝia fratino Lizaveta Ivanovna estas murditaj per ha- kilo, ja mi konis iiin, kaj ekdubis mi tiam koncerne la orelringojn — ĉar mi ja sciis, ke la mortintinto pruntedonis monon kontraŭ garantiaĵoj.

Mi iris en ilian domon kaj komencis singardan priesploron, per molaj paŝoj, kaj plej unue mi demandis: ĉu Mikolao estas ĉi tie? Kaj Mitrej respondis, ke Mikolao ekdiboĉis, hejmen revenis frumatene, ebria, pasi- gis hejme nur dek minutojn kaj denove foriris, kaj poste ne plu Mitrej lin vidis, la laboron li sola finfaras. Kaj ili laboris en la sama ŝtuparo kie la mortintoj, en la dua etaĝo. Tion aŭdirrte, mi tiam al neniu ion maldiskretigis, — tion Duŝkin parolas, — sed pri la murdo ĉion, kion eblis, eksciinte, mi revenis hejmen kun la samaj duboj kiel antaŭe. Kaj hodiaŭ matene, je la oka horo, — tio estas en la tria tago, ĉu vi kom- prenas? — jen mi vidas, eniras al mi Mikolao, ne sobra, sed ankaŭ ne tro ebria, kapabla vortojn kompreni. Li eksidis sur benko, silentas. Kaj krom li en la drinkejo en tiu horo estis nur unu homo fremda, kaj an- koraŭ unu, konata al mi, dormis sur benko, kaj du miaj knaboj-servistoj. Mi demandas: "Cu vi vidis Mitrej-on?" Li respondas: "Ne, ne vidis." — "Ankaŭ Ĉi tie vi ne estis?" — ^MNe, de antaŭhieraŭ." — "Kaj hodiaŭ kie vi noktumis?" — "En la Sabloj, li diras, ĉe V kolomenskanoj". Mi de- mandas: "Do, kie vi prenis la orelringojn?" — "Sur la trotuaro mi tro- vis", — kaj li diras tion kvazaŭ nedece kaj ne rigardante al mi. Mi diras: "Sed ĉu vi aŭdis, kio en tiu sama vespero, en tiu sama horo kaj en tiu sama ŝtuparo okazis?" — "Ne, ne aŭdis", — sed mem aŭskultas kun rondaj okuloj, kaj subite paliĝis, kvazaŭ kreto. Mi do rakontas al li, kaj jen kion mi vidas: li kaptis la ĉapon kaj ekstariĝis. Tiam mi voiis reteni lin: "Atendu, Mikolao, — mi diras, — ĉu vi volas glaseton?" — kaj mi okulumis al knabo, ke li fermu la pordon, kaj mi mem eliris el trans la bufedo: kaj tiam li kiel leporo sagis de mi, tuj kuregis tra Ia pordo, tuj en flankstraton, — nur liajn kalkanojn mi vidis. Kaj mi ne plu jam du- bis — estas certe, ke li pekis..."

Jes ja!.. — diris Zosimov.

Stop! La finon aŭskultu! La polico, kompreneble, impetis en ĉiujn flankojn serĉi Mikolaon: oni arestis Duŝkin-on kaj faris traserĉon, ankaŭ Mitrej-on; ankaŭ la kolomenskanojn Ј11 traktis, — nur subite je la tria tago oni alkondukas Mikolaon mem: oni arestis lin proksime de la ur- bolimo en gastejo. Li venis tien, demetis de si la arĝentan krucon, kaj petis kontraŭ ĝi glaseton da vodko. Oni donis. Post kelkaj minutoj kam- pulino iris en bovejon kaj jen kion ŝi vidas tra murfendo: apude en re- mizo li ligis zonon al trabo, faris maŝon; ekstaris sur ŝtipo kaj jam sur- metas la maŝon sur sian kolon; la kampulino iaŭte ekhurlis, alkuris ho- moj: "Jen kia ci!" Kaj li respondas: "Irigu min al ia polico, mi ĉion konfesos!" Nu, kun la decaj honoroj oni do liveris lin en la koncernan policejon, do ĉi tien. Nu, jen tio, jen alio, kiu, kiom da jaroj — "dudek du" — kotopo, kotopo. Demando: "Ĉu laborante kun Mitrej, vi vidis iun sur la ŝtuparo, jen je tiu certa horo?" La respondo: "Kompreneble, eble iuj homoj trapasis, sed ni ne atentis." — "Kaj ĉu vi aŭdis ion, iun bruon kaj cetere?" — "Nenion specialan ni aŭdis". — "Kaj ĉu vi sciis, Mikolao, en tiu tago, ke tiu vidvino jen en tiu tago kaj horo kun sia fratino estis murdita kaj prirabita?" — "Nenion mi scias, neniun mi konas. La unuan fojon de Afanasij PavloviĈ, la trian tagon, en la drinkejo mi ekaŭdis." — "Kaj kie vi prenis la orelringojn?" — "Sur trotuaro mi trovis." — "Kial la sekvan tagon vi ne venis labori kun Mitrej?" — "Tial, ke mi ekdrinkadis." - "Kaj kie vi drinkadis?" — "Tie kaj tie." - "Kial vi ku- ris de DuŜkin?" — "Ĉar mi forte ektimis." — "Kion vi ektimis?" — "Ke oni juĝos min." — "Kiel do vi povis ektimi tion, se vi sentis vin neniel kulpa?.." Nu, Ĉu vi kredas aŭ ne kredas, Zosimov, tiu demando estis metita, kaj metita ĝuste kicl mi ĵus esprimis, mi scias certe, oni min ĝuste informis! Nu, bele, ĉu?

Nu, ne. Ekzistis ja konviktaĵoj.

Sed ne pri ia konviktaĵoj nun temas, mi pri la demando, pri tio, kiel ili sian taskon komprenas! Sed al diablo!.. Oni lin premis kaj pre- mis, atakis kaj atakis; nu li konfesis: "Ne sur trotuaro mi ilin trovis, sed mi trovis en la loĝejo, en kiu mi kun Mitrej farbis." — "Kiamanie- re?" — "Tiamaniere, ke la tutan tagon mi kaj Mitrej farbis, ĝis la oka horo, kaj estis ni forirontaj, kiam Mitrej prenis la penikon kaj per la farbo, nu, al mi la muzelon ŝmiris. Ŝmiris kaj kuris, kaj mi post lin. Kaj kuras mi, nu, post lin, laŭte kriante; kaj ĉe la pordego — kurfrapis mi la kortiston kaj sinjorojn, kiom da sinjoroj estis kun li mi ne memo- ras, sed la kortisto insultis nin, kaj la alia kortisto insultis nin, ankaŭ la edzino de la kortisto eliris kaj nin insultis, ankaŭ iu sinjoro, veninta en la pordegejon kun damo, nin insultis ĉar mi kun Mitjka bare sur vo- jo uŝiĝis. Mi kaptis la harojn de Mitjka, faligis lin kaj komencis lin taŭzadi, ankaŭ Mitjka, el sub mi, kaptis miajn harojn kaj komen- cis taŭzadi, sed ne pro kolero ni tion faris, sed ŝate, tio estas ludan- te. Kaj poste Mitjka elliberiĝis kaj straten elkuris, kaj mi post lin, sed ne atingis, revenis sola en la loĝejon, ĉar estis necese ordigi. Komencis mi ĉion ordigi, atendante Mitrej-on, li devis veni, kaj ĉe la pordo en la antaŭĉambro, post la muro, ert angulo, mi surpaŝis la skatole- ton. Mi rigardis: kuŝas io, en paper¹ envolvita. La paperon mi for kaj tie — iuj hoketoj et-etaj, la hoketojn mi for — ha, orelringoj en la ska- tolo..

Ĉu post la pordo? ĉu post la pordo ĝi kuŝis? Post la pordo? — subite ekkriis Raskoljnikov per la malklaraj, timigitaj okuloj rigardante al Razumiĥin kaj mairapide leviĝetis, apogante sin per la brako sur la sofo.

Jes... sed kio? Kio al vi okazis? Kial vi tiel? — Ankaŭ Razumiĥin leviĝetis de sur la loko.

Nenio! — apenaŭ aŭdeble respondis Raskoljnikov, denove malle- viĝante sur ia kusenon kaj denove turniĝante al la muro. Ĉiuj iom si- lentis.

Verŝajne li ekdormis kaj ĵus vekiĝis, — pronocis finfine Razumi- ĥin, demande rigardante al Zosimov. Tiu faris facilan nean movon per la kapo.

Nu, daŭrigu, — diris Zosimov, — kio plu?

Kio plu? Apenaŭ ii ekvidis la oreiringojn, li tuj forgesis kaj la loĝejon kaj Mitjkan; li kaptis la ĉapon kaj kuris al Duŝkin kaj, kiel scia- te, ricevis de li unu rublon, mensoginte, ke la skatoleton li trovis sur trotuaro, kaj tuj komencis drinki. Kaj pri la murdo li ripetas la samon: "Nenion mi konis, nenion mi sciis, nur je la tria tago mi sciiĝis." — "Sed kial do vi ĝis nun al poiico ne iris?" —■ "Pro timo". — "Kaj pen- dumi vin pro kio vi volis?" — "Pro penso". — "Pro kiu penso?" — "Ke oni forjuĝos min." — Nu, jen la tuta rakonto. Nun, kiel vi pensas, kion iii ei tio kokludis?

Kial pensi? Spuro estas, kvankam nur eta. Fakto. Estus eraro tute iiberigi vian farbiston.

Sed kiel la murdinton ili jam traktas lin! Ui jam eĉ ne dubas.

Lasu jam, ne bolu. Sed la orelringoj? Konsentu, ke la saman ta- gon kaj la saman horon al Mikolao el ia olduiina ŝrankokesto trafas la orelringoj; konsentu, ke iamaniere iii devis trafi en liajn manojn? Tio ne estas malgrava en tiu enketo.

Kiel aperis! Ĉu kiel aperis? — ekkriis Razumiĥin, — ĉu vi, ku- racisto, vi, kiu antaŭ ĉio la homon pristudi devas, kaj jen vi havas la unikan okazon pristudi la homan naturon, — ĉu do vi ne vidas, laŭ ĉiuj ĉi indicoj, kio estas la naturo de tiu Mikolao? Ĉu do vi ne vidas, unua- rigarde, ke ĉio kion li depoziciis dum la enketo, estas sanktega vero? Custe tiel ili trafis al li, kiel ii depoziciis. Li surpaŝis la skatoleton kaj levis ĝin!

Sanktega vero! Tamen li mem konfesis, ke en ia unua fojo li men- sogis?

Aŭskultu min. Aŭskuitu atente: kaj la kortisto, kaj Kofi, kaj Pe- strjakov, kaj ia alia kortisto, kaj la edzino de V unua kortisto, la urba- nino, kiu en tiu horo ĉe ŝi en ia kortistejo sidis, kaj la korta konsilisto Krjukov, kiu en tiu minuto lasis fiakron kaj estis eniranta sub la por- degejon man-en-mane kun damo, — ĉiuj, tio estas ok aŭ dek atestantoj, ĉiuj unuvoĉe depozicias, ke Mikolao premis Mitrej-on al la tero, kaj kuŝ- ante sur li taŭzadis lin, dum tiu kaptis liajn harojn kaj ankaŭ taŭzadis. Ili kuŝis barante la vojon, embarasante irantojn: oni insultis ilin de ĉiuj flankoj, sed iii, "kiel etaj knaboj" (la laŭiitera esprimo de V atestantoj), kuŝas unu sur la aiia, jelpas, luktas, ridegas, unu plilaŭtas la alian, kun la plej ridindaj muzeloj, kaj vetkurante en straton forsagas. Ĉu vi aŭdas? Nun vi rigore notu al vi: la kadavroj supre ankoraŭ estas varmaj, ĉu vi aŭdas, varmaj, tiaj oni trovis ilin! Se ili estis la murdintoj, aŭ nur sola Mikolao, kaj ĉe tio rompmalfermis la kestojn, aŭ nur iel partoprenis en la rabado, do permesu fari al vi unu solan demandon: ĉu povas koincidi simila animagordo, tio estas la jelpado, ridego, la knabeca lukto sub la pordego — kun hakiloj, kun sango, kun kovarda ruzo, singardemo, ra- bo? Ili ĵus murdis, antaŭ nur-nuraj kvin aŭ dek minutoj, — ĉar la korpoj ankoraŭ varmas, — kaj jen subite, lasinte kaj la kadavrojn kaj la loĝejon malŝlosita kaj sciante ke tien nun iras la homoj, ili forĵetis la predon, kaj kiel etaj knaboj, kuŝaĉas sur la vojo, ridegas, altiras al si ĉies aten- ton, kaj por tio estas dek sendubaj atestantoj!

Certe, tio strangas! Kompreneble, maleblas, sed...

Ne, frato, ne sed, ja se la orelringoj en la sama tago kaj horo aperintaj ĉe Mikolao, efektive konsistigas gravan faktan kompromitaĵon kontraŭ li, kiu rekte klariĝas per liaj depozicioj — sekve ankoraŭ dispu- teblan kompromitaĵon, — tiam necesas konsideri ankaŭ pravigajn fak- tojn, kaj des pli, ke tiuj faktoj estas nerefuteblaj. Kaj kiel vi opinias — laŭ la karaktero de nia jurisprudenco — ĉu ili akceptos aŭ ĉu ili kapa- blas akcepti tiun fakton — kiu estas bazita nur sur la pura psikologia malebleco, sur la nura spiritagordo, kiel fakton nerefutebian, kiu detruas ĉiujn ĝisnunajn akuzojn kaj materiajn faktojn. Ne, ili ne akceptos, ne- niam akceptos, ĉar jen trovitas la skatoleto kaj jen la viro kiu intencis strangoli sin, "kio ne povus okazi, se li ne sentus sin kulpa!" Jen la fun- damenta demando, jen pro kio mi bolas! Komprenu!

Ja mi vidas, ke vi bolas. Stop, mi forgesis demandi: ĉu es|as pru- vite, ke la skatoleto kun la orelringoj efektive estas el la oldulina Ŝran- kokesto?

Tio estas pruvita, — respondis Razumiĥin ĉagrenite kaj kuntirinte ia brovojn, — Koĥ rekonis la aĵon kaj indikis la lombardinton, kaj tiu konfirmis, ke la aĵo estas lia.

Aĉe. Nun ankoraŭ: ĉu iu vidis Mikolaon en tiu tempo, kiam Koĥ kun Pestrjakov iris supren, kaj ĉu tio iel estas pruvebla?

Ve, neniu lin vidis, — ĉagrenite respondis Razumiĥin, — ĝuste tio estas aĉa, eĉ Koĥ kun Pestrjakov ne rimarkis la farbistojn, kiam ili iris supren, kvankam ilia atesto nun ne multe signifus. "Ni vidis — ili rakontas — ke la loĝejo estas aperta, verŝajne iu laboris en ĝi, sed pre- terirante ni ne atentis pri tio, kaj nun ni ne ĝuste memoras, Ĉu estis tie en tiu minuto la laboristoj, aŭ ne.^M

Hm. Do estas la nursola pravigo, ke ili reciproke taŭzadis sin kaj ridegis. Supozeble, ĝi estas forta pruvo, sed... Permesu nun: kiel do vi mem tiun Ĉi fakton klarigas? La trovon de P orelrlngoj per kio vi kla- rigas, se efektive li ilin tiel trovis, kiel 11 depozlciis?

Per kio mi klarigas? Kion mi klarigu: klaras la afero! Almenaŭ la vojo, laŭ kiu la afero estas kondukinda, estas klara kaj pruvita, kaj no- me la skatoleto ĝin pruvis. La vera murdinto perdis tiujn orelringojn. La murdinto estis supre, kiam Koĥ kun Pestrjakov frapadis ĉe V pordo, li sidis riglinte. Koĥ faris stultaĵon kaj iris malsupren; tiam la murdinto elsaltis kaj kuris ankaŭ malsupren, ĉar li ne havis alian eliron. Sur la ŝtuparo li kaŝis sin de Koĥ, Pestrjakov kaj la kortisto en la vaka loĝejo, ĝuste en tiu minuto, kiam Dmitrij kaj Mikolao forkuris el ĝi, li staris post la pordo dum la kortisto kun la duopo iris supren, li atendis ĝis iliaj paŝoj kvietiĝis kaj tute libere desupris ĝuste en tiu minuto kiam Dmitrij kaj Mikolao forkuris straten, kaj ĉiuj disiris, neniu restis en la korto. Iu eble vidis lin, sed ne memorfiksis: tiom multaj homoj svarmas! Kaj la skatoleto falis el la poŝo, kiam li post la pordo staris, kaj li ne rimarkis, ke ĝi falis, ĉar ne pri tio li tiam zorgis. Kaj ĝuste la skatoleto kiare montras, ke li ĝuste tie staris. Jen ja la solvo!

Ruze! Ne, frato, tio estas ruza. Tro ruza!

Sed kial, kiai?

Ja tial, ke ĉio tro trafe koincidas... kaj interplektiĝas... kvazaŭ en teatro.

E-eĥ! — ekkriis Razumiĥin, sed ĝuste tiam malfermiĝis la pordo, kaj eniris nova persono konata al neniu el la ĉeestantoj.

Tiu estis jam ne juna sinjoro, pedanta, imponaspekta, kun singarda kaj malkontenta fizionomio. Li komencis de tio, ke ii haltis sursojie, ĉir- kaŭgapante kun ofendite nekaSata miro kaj kvazaŭ demandanta per la rigardo: "Nu, kien mi trafis?" Malfide kaj eĉ kun afekto de timeto, pre- skaŭ de ofendiĝo, li ĉirkaŭgapis la etan kaj malaltan "Sipkajuton" de Ra- skoljnikov. Kun la sama miro li transmetis poste la rigardon al Raskolj- nikov mem, nevestita, hirta, nelavita, kuŝanta sur sia mizera sofo kaj ankaŭ senmove lin rigardanta. Poste kun la sama malrapidemo li ko- mencis rigardesplori la taŭzitan, nerazitan kaj nekombitan figuron de Razumiĥin, kiu siavice aroge-demande rigardis rekte en liajn okulojn, sen movi sin de la loko. La streĉita silento daŭris unu minuton, kaj fin- fine, kiel atendite, okazis malgranda ŝango de la dekoro. Kompreninte versajne laŭ kelkaj, cetere tre akraj, indicoj, ke per la trorigora sinteno ĉi tie, en ia "ŝipkajuto", eblas gajni nenion, ia enirinta sinjoro iom mil- diĝis, kaj ĝentiie, kvankam ne sen rigoro, ekparolis, sin turnante al Zo- simov kaj stampante ĉiun silabon de sia demando:

Rodion Romanyĉ Raskoljnikov, sinjoro studento aŭ eksa studento?

Zosimov mairapide moviĝetis kaj, povas esti, li eĉ respondus, se Ra-

zumiĥin, at kiu la vortoj entute ne estis adresitaj, ne tuj devancus lin:

Jen li kuŝas sur la sofo! Sed kion vi bezonas?

Tiu familiara "sed kion vi bezonas?" preskaŭ subtranĉis la pedantan sinjoron, li preskaŭ turnis sin al Razumiĥin, sed sukcesis tamen rebridi sin ĝustatempe kaj rapide returniĝis al Zosimov.

Jen Raskoljnikov! — balbutis Zosimov, kapmontrinte la malsanu- lon, poste oscedis, kaj iel enorme malfermis sian buŝon kaj enorme lon- ge tenis ĝin en tiu pozicio. Poste li malrapide ŝovis ia manon en la veŝ- tan poSon, elprenis grandan konveksan senbruan orhorloĝon, apertis, ri- gardis kaj same malrapide kaj pigre Sovis ia manon por ĝin reenpoŝigi.

Mem Raskoljnikov dum ia tuta tempo kuŝis silente kaj obstine kvan- kam sen speciala penso, rigardis al la veninto. Lia vizaĝo, nun fortur- niĝinta de 1' atentokapta floro sur ia tapeto, estis nekutime pala kaj esprimis neordinaran suferon, kvazaŭ li ĵus spertus turmentan operacion aŭ estus ĵus liberigita ei torturo. Sed la veninta sinjoro iom post iom komencis eksciti en li kreskantan atenton, poste embarason, poste mal- konfidon kaj preskaŭ timon. Kiam Zosimov, niontrinte al li, diris: "jen

Raskoljnikov", li subite rapide leviĝis, kvazaŭ eksaltis, sidiĝis sur la sofo kaj preskaŭ defie, sed kun rompiĝema kaj febla voĉo diris:

Jes! Mi estas Raskoljnikov! Kion vi volas?

La gasto atente rigardis kaj digne diris:

Petro Petroviĉ Luĵin. Mi volas esperi, ke mia nomo jam ne estas al vi tute nekonata.

Sed Raskoljnikov, atendinta ion tute alian, stulte kaj enpensiĝeme ri- gardis lin kaj nenion respondis, kvazaŭ la nomon de Petro Petroviĉ li aŭdis por la unua fojo.

Kiel? Ĉu ĝis nun vi ricevis neniun informon? — demandis Petro Petroviĉ grimacante.

Responde je tio Raskoljnikov malrapide kuŝiĝis sur la kusenon, ŝovis la manojn sub la kapon kaj ekrigardis al la plafono. En la vizaĝo de Luĵin aperis angoro. Zosimov kaj Razumiĥin eĉ kun plia scivolemo ko- mencis lin pririgardi kaj li evidente, finfine, konfuziĝis.

Mi supozis kaj kalkulis, — li ekbalbutis, — ke la letero, sendita jam antaŭ pli ol dek tagoj, preskaŭ antaŭ du semajnoj...

Aŭskultu, kial vi staras ĉe V pordo? — subite interrompis Razu- miĥin, — se vi havas ion klarigendan, tiam sidiĝu, ja por vi kaj Nastasja tie mankas loko. Nastasjuŝka, paŝu flanken, lasu la sinjoron trairi! Trai- ru, jen por vi la seĝo, ĉi tien! Penetru!

Li tiris sian seĝon de la tablo, liberigis iom da spaco inter la tablo kaj siaj genuoj kaj atendis en iom streĉita pozicio, por ke la gasto "pe- netru" tra tiu fendeto. Rezultis tiel, ke neniel eblis rifuzi, kaj la gasto ekŝovis sin tra la streta interspaco, haste kaj stumblante. Atinginte la seĝon, li eksidis kaj suspekte ekrigardis al Razumiĥin.

Vi ne konfuziĝu, — tiu diris frivole, — Rodja jam la kvinan tagon malsanas kaj tri tagojn li deliris, sed nun li rekonsciiĝis kaj eĉ manĝis kun apetito. Jen sidas lia kuracisto, kiu ĵus lin esploris, kaj mi estas ka- marado de Rodja, ankaŭ eksa studento, kaj jen nun mi iin vartas; do ne atentu pri ni, ne embarasiĝu, sed daŭrigu kion vi volas.

Mi dankas vin. Ĉu mi, tamen, ne maltrankviligos la malsanulon per mia ĉeesto kaj paroio? — Petro Petroviĉ turnis sin al Zosimov.

N-ne, — balbutis Zosimov, — eble distros, — kaj denove oscedis.

Ho, li jam delonge rekonsciiĝis, matene! — daŭrigis Razumiĥin, kies familiareco aspektis tiel senafekte simplanime, ke Petro Petroviĉ, iom pensinte, komencis vigliĝi, eble ankaŭ pro tio, ke tiu ĉifonulo kaj arogulo tamen sukcesis sin prezenti studento.

Via patrino... — komencis Luĵin.

Hm! — laŭtis Razumifiin. Luĵin demandc rigardis al li.

Nenio, ne gravas, daŭrigu...

Luĵin Ŝultrumis.

...Via patrino, ankoraŭ dum miaj vizitoj ĉe ŝin, komencis skribi al vi leteron. Alveninte ĉi tien mi intence atendis kelkajn tagojn kaj ne vizitis vin, por akiri plenan certecon, ke vi estas informita pri ĉio; sed nun, al mia miro...

Mi scias, scias! — subite diris Raskoljnikov kun esprimo de ne- tolerebla agaciĝo, — Estas do vi? La fianĉo? Jes, mi scias!.. kaj sufiĉe!..

Petro Petroviĉ forte ofendiĝis, sed restis silenta. Li streĉe penis kom- preni, kion ĉio ĉi signifas? La silento daŭris eble unu minuton.

Dume Raskoljnikov, kiu respondante nur iom turnis sin al li, subite denove komencis rigardesplori lin fikse kaj kun iu aparta scivolemo, kva- zaŭ ĵus li ne sukcesis pririgardi lin sufiĉe, aŭ kvazaŭ io nova en li mi- rigis lin: li eĉ leviĝetis por tio de la kuseno. Efektive, en la ĝenerala aspekto de Petro Petroviĉ konsternis kvazaŭ io speciala, kaj nome, io kvazaŭ praviganta la nomon "fianĉo", tiel senceremonie ĵus donitan al li. Unue, estis videble kaj eĉ tro rimarkeble, ke Petro Petroviĉ streĉe penis uzi kelkajn tagojn en la ĉefurbo, por sin vesti kaj plibeligi en la atendo de r fiancino, kio cetere estis tute nekulpigebla kaj permesebla. Eĉ la propra, eble tro orgojla, konscio pri sia agrabla baldaŭa ŝanĝo povus esti pardonita pro tiu kazo, ĉar Petro Petroviĉ estis nun en la rolo de fianĉo. Lia kostumo estis ĵus tajlorita, kaj ĉio estis bona, krom eble nur tio, ke ĉio estis tro nova kaj tro montranta la sciatan celon. Eĉ la danda, tut- nova, ronda ĉapelo atestis pri tio: Petro Petroviĉ iel eĉ tro respekte ri- latis al ĝi kaj tro atente tenis ĝin en la manoj. Eĉ la ĉarma paro de lilakaj, vere jouvin-aj gantoj¹⁶ atestis la samon, almenaŭ per tiu sola fak- to, ke ili ne estis vestitaj, sed nur portataj enmane por parado. En ia vesto de Petro Petroviĉ dominis koloroj helaj kaj junuiaj. Sur li estis bo- neta somera jako de helbruna tono, hela leĝera pantalono, samkolora veŝto, ĵus aĉetita fajna ĉemizo, batista leĝera kravato kun rozkoloraj strietoj, kaj plej bele: ĉio ĉi tre bone konvenis al Petro Petroviĉ. Lia vi- zaĝo, tute freŝa kaj eĉ bela, eĉ sen la bona kostumo ŝajnis pli juna ol liaj kvardek kvin jaroj. La maihelaj vangharoj agrable ĉurkaŭis ĝin de ambaŭ flankoj, en formo de du kotletoj, kaj tre bele densiĝis apud la freŝrazita brilanta mentono. Eĉ la haroj, cetere preskaŭ sen grizo, kom- bitaj kaj frizitaj ĉe barbiro, ne prezentis pro tiu cirkonstanco ion ridin- dan aŭ iun stultan aspckton, kio estas ordinara Ĉc frizlta hararo, Ĉar tio donas ai la vizaĝo neevitebian slmilecon kuri germano iranta al la altaro. Kaj eĉ se en tiu sufiĉe bela kaj sollda fizlonomlo estls io malagrabla aŭ forpuSa, tio devenis nur de aliaj kaŭzoj. Familiare pririgardinte sinjoron Luĵin, Raskoljnikov sarkasme ridetls, denove kuSiĝis sur la kusenon kaj daŭrigis rigardadl plafonen.

Sed sinjoro Luĵin kolektis la fortojn kaj, laŭŝajne, decidis dume ne rimarki tiujn strangaĵojn.

Tre, tre bcdaŭrinde estas, ke mi trovas vin en tia sanstato, — li komencis denove, pene rompinte la silenton. — Se mi scius pri via mal- sano, mi venus pli frue. Sed, vi scias: zorgoj!.. Krome mi havas tre gra- van aferon laŭ mia advokata metio en la senato. Mi jam ne mencias tiujn zorgojn, kiujn vi mem komprenas. Mi atendas viajn panjon kaj fra- tinon, kiuj venos tre baldaŭ...

Raskoljnikov moviĝetis kaj ŝajne volis ion diri; lia vizaĝo esprimis certan emociiĝon. Petro Petroviĉ iom haltis, atendante, sed ĉar nenio sekvis, li daŭrigis:

...Tre baldaŭ. Por la unua tempo mi trovis por ili loĝejon...

Kie? — malforte diris Raskoljnikov.

Tute ne malproksime de ĉi tie. La domo de Bakalejev...

En la avenuo Voznesenskij, — intervenis Razumifiin, — tie du etaĝoj estas luĉambroj; komercisto Juŝin proprietas; al mi okazis tie esti.

Jes, luĉambroj...

Abomenaĵo terura: koto, stinko, loko tre suspektinda; ĉio tie oka- zis; kaj nur diablo scias kiu povas loĝi!.. Kaj mi estis ja tie ĝuste pro unu skandala evento. Ĉipe, tamen.

Certe, mi ne povis kolekti tiom da informoj, ĉar mem mi estas nova homo, — delikate kontraŭdiris Petro Petroviĉ, — sed, cetere, du tre kaj tre puraj ĉambretoj, kaj nur por tre kurta tempo... Mi trovis jam la vcran, tio estas nian estontan loĝejon, — li turnis sin al Raskotjnikov, — nun oni aranĝas ĝin. Kaj dume mi mem devas lui ĉambron, je du paŝoj de ĉi tie, ĉe sinjorino Lippeveĥzel, en ia loĝejo de mia juna amiko, Andreo Semjonoviĉ Lebezjatnikov: ĝuste li rekomendis al mi la domon de Bakalejev...

Lebezjatnikov? — malrapide diris Raskoljnikov, kvazaŭ rememo- rante.

Jes, Andreo Semjonoviĉ, oficisto en ministerio. Ĉu vi bonvolas koni?

Ja... ne... — respondis Raskoljnikov.

Pardonu, tiel ŝajnis ai mi el via demando. Mi estis iam lia kura- toro... tre plaĉa juna viro... kaj ne fremda al politiko... Ja mi ŝatas ren- kontiĝi kun junularo: laŭ ĝi eblas sciiĝi pri la novo. — Petro Petroviĉ kun espero ĉirkaŭrigardis la ĉeestantojn.

Tio estas en kiu rilato? — demandis Razumiĥin.

En la plej serioza. Tiel diri, en la esenco mem, — rekaptis Petro Petroviĉ, kvazaŭ ekĝojinte pri la demando. — Vidu, mi jam dek jarojn ne vizitis Peterburgon. ĉiuj ĉi niaj novaĵoj, reformoj, ideoj — ĉio ĉi an- kaŭ nin tuŝis en la provinco; sed por vidi pli klare kaj vidi la tuton, necesas esti en Peterburgo. Nu, kaj mia penso nome estas tia, ke plej multe eblas rimarki kaj ekscii, observante niajn junajn generaciojn. Kaj mi konfesas: mi ĝojis...

Pri kio nome?

Via demando estas vasta. Mi povas erari, sed ŝajnas al mi, ke mi trovas pli klarajn konceptojn, pli multan, por tiel diri, kritikon; pli mul- tan aferemon...

Estas vero, — tradentigis Zosimov.

Mensogo, aferemo mankas, — atakis lin Razumiĥin. — Aferemon malfacile oni akiras, ĝi ne falas de la ĉielo. Kaj ni jam preskaŭ ducent jarojn estas dekutimigitaj de la aferoj... Ideoj, ja, eble cirkulas, — li adresis al Petro Petroviĉ, — kaj la strebo al bono ekzistas, kvankam in- fana; troviĝus eĉ honesteco, malgraŭ tio, ke ĉi tien invadis amaso da fri- ponoj, tamen aferemo mankas! Aferemo estas valoro simila al oro.

Mi ne konsentos kun vi, — kun videbla plezuro kontraŭdiris Petro Petroviĉ, — kompreneble, ekzistas pasioj, eraroj, sed oni devas esti an- kaŭ tolerema: la pasioj atestas pri ardeco por la afero kaj pri tiu erariga ekstera medio, en kiu la afero troviĝas. Vere, estas farita malmulto, sed ankaŭ la tempo estis malmulta. Pri rimedoj mi eĉ ne parolas. Laŭ mia propra vidpunkto, se vi volas, eĉ io estas farita: estas disvastigitaj kelkaj novaj utilaj ideoj, disvastigitaj kelkaj novaj utilaj verkoj, anstataŭ la an- taŭaj revemaj kaj romantikaj; la literaturo prenas pli maturan nuancon; estas elsarkitaj kaj primokitaj multaj nocaj antaŭjuĝoj... Unuvorte, ni senrevene fortranĉis nin de la pasinto, kaj tio, laŭ mi, jam estas afero, sinjoroj...

Li gurdas! Sin rekomendas, — subite diris Raskoljnikov.

Kion, sinjoro? — demandis Petro Petroviĉ, ne bone aŭdinte la vortojn, sed respondon li ne ricevis.

129

Ĉio ĉi estas ĝusta, — haste intermetis Zosimov.

9 3axa3 1541

Ĉu vere, sinjoro? — daŭrigis Petro Petroviĉ, milde rigardinte al Zosimov. — Konsentu mem, — li daŭrigis, adresante al Razumifiin, sed nun kun nuanco de kelka triumfo kaj supereco kaj preskaŭ aldonis: "ju- nulo", — ke ekzistas prosperado, aŭ kiel oni diras nun, progreso, alme- naŭ en la nomo de scienco kaj ekonomika vero...

Banale!

Ne, ne banale, sinjoro! Se al mi, ekzemple, |is nun oni parolis: "amu" kaj mi amis, kio sekvis el tio? — daŭrigis Petro Petroviĉ, eble kun troa hastemo, — sekvis, ke mi ŝiris la kaftanon duone, dividis kun proksimilo, kaj ni ambaŭ restis duonnudaj, laŭ la rusa proverbo: "Kiu ĉasas du leporojn kaptas neniun". Tamen la scienco diras: amu, plej unue, nur vin, ĉar ĉio en la mondo sur la privata iniciatemo baziĝas¹⁷. Ekaminte vin mem, vi viajn aferojn faros plej bone, kaj via kaftano re- stos nedifektita. Kaj ekonomika vero aldonas, ke ju pli multaj estas en la socio prosperantaj privataj aferoj kaj, por tiel diri, nedifektitaj kafta- noj, des pli multas por ĝi firmaj bazoj kaj des pli prosperas en ĝi ankaŭ la komuna afero. Sekve, akirante sole kaj ekskluzive por mi, mi ĝuste per tio akiras ankaŭ por ĉiuj kaj tiel kondukas al tio, ke proksimulo ri- cevas iom pli grandan disŝiritan kaftanon, kaj jam ne pro privataj ha- zardaj donacoj, sed sekve de 1' ĝenerala prospero. La ideo estas simpla, sed malfeliĉc tro longe ne alveninta, ŝirmita de ekzaltiĝo kaj revemo, kvankam ŝajnas, ne troan spriton oni devus havi por diveni...

Pardonu, ankaŭ mi ne spritas, — abrupte interrompis Razumifiin, — tial ni ĉesu. Ja mi ekparolis ne sencele, ĉar ĉi babilo-sinkonsolado, tiuj ĉi senĉesaj, nehaltigeblaj banalaĵoj kaj ĉiam samaj kaj samaj, jam tiel dum tri jaroj abomeniĝis, ke, je Dio, mi ruĝiĝas kiam eĉ aliaj, ne mi, en mia ĉeesto tiel parolas. Vi, kompreneble, hastis rekomendiĝi per viaj scioj, tio estas tre pardonebla, kaj mi ne malaŭdas. Mi volis nur ekscii, kio vi estas, ĉar vidu, al la komuna afero lastatempe kroĉiĝis tiom da diversaj industriistoj kaj tiom ili kripligis ĉion kion ili tuŝis, je sia profito, ke komplete la tutan aferon ili kotigis. Nu, kaj sufiĉe!

Kara sinjoro, — komencis sinjoro Luĵin, agaciĝante kun ekstrema degno, — ĉu vi volas, tiom frivolmaniere, kiarigi, ke ankaŭ mi...

Ho, indulgon, indulgon... ĉu mi povus!.. Sed sufiĉe! — tranĉis Razumiĥin kaj abrupte turnis sin kun la daŭrigo de ia antaŭa interpa- rolo al Zosimov.

Petro Petroviĉ montriĝis tiom saĝa, ke li tuj kredis al la klarigo. Ce- tere, li decidis foriri post du minutoj.

Espereble, ke nia konatiĝo komencita nun, — ii diris al Raskolj- nikov, — post via resaniĝo, kaj en ia konsidero de konataj al vi cirkon- stancoj, firmiĝos eĉ pli— Precipe mi deziras ia sanon al vi...

Raskoljnikov eĉ ne turnis la kapon. Petro Petroviĉ komencis ekstari de V seĝo.

Murdis nepre iombardinto! — konfirme diris Zosimov.

Nepre iombardinto! — jesis Razumifiin. — Porfirij siajn pensojn ne maikaŝas, tamen li iombardintojn enketas...

Li enketas la lombardintojn? — laŭte demandis Raskoljnikov.

Jes, sed kio?

Nenio.

Kiel li trovas ilin? — demandis Zosimov.

Kelkajn Kofi indikis, la aiiaj nomoj estis sur la paperaj voivaĵoj skribitaj, kaj keikaj mem venis, kiam ekaŭdis...

Nu, lerta kaj sperta devas esti tiu kanajlo! Kia aŭdaco! Kia re- zoluto!

Tamen ne! — rompis Razumifiin. — Ja ĝuste tio ĉiujn vin devo- jigas! Sed mi diras — mallerta, malsperta, kaj verŝajne, ĝi estis lia unua paŝo! Supozu, ke la kanajlo estas lerta kaj kalkulema, kaj la afero aperas malprobabla. Sed supozu malspertulon, kaj vi vidos, ke nur hazardo po- vis savi lin, kaj kiel multe povas fari hazardo. Pardonu min, ja li plej verŝajne eĉ barojn ne kapablis antaŭvidi! Kaj kiei li agas? — li prenas dek-dudekrubiajn aĵojn, ŝtopas per ili la poŝojn, fosas en la ina ŝranko- kesto, en ĉifonaĉoj, — sed en la komodo, en la supra tirkesto, en ska- toleto, oni trovis ĉirkaŭ unu mil kvincent rublojn ore kaj bankbiletojn! Li eĉ rabi ne sciis, li povis nur murdi! La unua paŝo, mi diras ai vi, estas la unua paŝo; li konfuziĝis! Kaj ne per plano, per hazardo li el- turnis sin!

Temas, ŝajne, pri la antaŭnelonga murdo de oldulino-oficistino, — intervenis, sin adresante al Zosimov Petro Petroviĉ, staranta jam kun la ĉapelo kaj gantoj enmane, sed antaŭforire dezirante ĵeti ankoraŭ kelkajn saĝajn vortojn. Li, evidente, klopodis fari favoran impreson, kaj la van- teco venkis la prudenton.

Jes. ĉu vi aŭdis?

Jes ja, mia najbarino...

ĉu vi detale scias?

9*

Ne tute; sed min interesas ea tio alia cirkonstanco, por tiel diri, la tuta demando. Mi ne parolas ja pri tio, ke la kvanto da krimoj en la

181

malsupra klaso, dum la lastaj kvin jaroj, pligrandiĝis. Mi ne parolas pri ĉiulokaj senĉesaj raboj kaj incendioj. Plej strangas por mi tio, ke la kvanto da krimoj en la supraj klasoj en la sama maniero pligrandiĝas, pdr tiel diri, paralele. Tie, ni aŭdas, eksa studento poŝtan kalefon ata- kis. Tie, avarlgardaj, laŭ sia socia situo, homoj falsajn dokumentojn fa- ras. Tle, en Moskvo, oni serĉas tutan bandon de falsintoj de la obllga- cioj de la publika prunto kun lotoj — kaj inter la ĉefoj estas lektoro pri la mondhistorio¹⁸. Tle, oni murdas alilande nian sekretarion¹⁴, pro kaŭzo morta kaj enigma... Kaj se nun tiu oldulino-uzuristino estas murdita fare de unu el societo pli supra, kampuloj ja ne lombardas oraĵojn, tiam do kiel oni klarigu tiun unuflankan senmoraliĝon de P civilizita parto de nia socio?

Ekonomiaj ŝanĝoj multas... — efiis Zosimov.

Kiel oni klarigu? — atkroĉiĝis Razumifiin. — Ja ĝuste per la en- radikigita troa malaferemo eblas klarigi.

Tio estas kiel?

Ja kion respondis en Moskvo tiu lektoro je la demando, kial li falsis biletojn: "ĉiuj riciĝas diversmaniere, do ankaŭ mi volis rapide riĉiĝi"²⁰. La ĝustajn vortojn mi ne memoras, sed la senco estas: riĉiĝi fa- cile, raplde, sen penoj! El ĉio preta oni vivi kutimas, en fremdaj botoj irddi, maĉitan manĝi. Kaj kiam venas la tempo — jen ili jam alkuras, Ĉiuj kun granda ĉerpilo...

Sed tamen, moralo? Kaj, por tiel diri, reguloj...

Sed pri kio vi klopodas? — neatendite intervenis Raskoljnikov. — Ja laŭ via teorio rezultas!

Kiel laŭ mia teorio?

Nu, daŭrigu konsekvence, kion vi ĵus prelegis, kaj rezultos, ke ho- mojn eblas buĉi...

Indulgon! — ekkriis Luĵin.

Ne, ne vere! — efiis Zosimov.

Raskoljnikov kuŝis pala, kun tremanta supra lipo, li malfacile spira-

dis.

ĈIo havas sian mezuron, — fiere daŭrigis Luĵin, — la ekonomia ideo ankoraŭ ne estas invito al murdo, kaj se nur supozi...

Kaj ĉu estas vere, ke vi, — subite interrompis denove Raskdjni- kov per la tremanta pro kolero voĉo, en kiu estis aŭdebla iv ĝoja ofendo, — ĉu vere, vi diris al via fianĉino... ĝuste en tiu horo, kiam vi ŝian kon- senton ricevis, ke vi plej ĝojas pri tio... ke ŝi estas mizera... ĉar estas pli avantaĝe preni edzinon el mizero, por poste regi super ŝi... riproĉan- te, ke ŝi riccvas de vi vian bonfaremon?

Kara sinjorol — malice kaj incitite kriis Luĵin tute ruĝiĝinte kaj konfuziĝinte, — kara sinjoro... tiel falsi la penson! Pardonu min, sed mi devas diri, ke la klaĉoj, atingintaj vin, aŭ pli ĝuste diri, atingigitaj ĝis vin, ne havas eĉ ombron de la reala bazo, kaj mi... konjektas kiu... unuvorte... tiu sago... unuvorte, via patrino... ŝi ja montriĝis al mi, pre- ter ŝiaj bonegaj ecoj, iom tro ekzaltiĝema kaj romantikema en pensoj... Sed mi tamen estis je la distanco de mil verstoj de la supozo, ke ŝi povis kompreni kaj prezenti ia aferon en tia aspekto falsita de la fantazioj... Kaj, fine... fine...

Kaj ĉu vi scias? — kriis Raskoljnikov, iom leviĝante sur la kuseno kaj trapikante lin per fiksa, akra rigardo, — ĉu vi scias?

Kion? — Luĵin haltis kaj atendis kun ofendita kaj defia aspekto. Kelkajn sekundojn daŭris silento.

Tion, ke se vi ankoraŭ foje... aŭdacos mencii almenaŭ unu vor- ton... pri mia patrino... tiam mi certe ruligos vin de sur ia ŝtuparo!..

Kio al vi okazas! — Razumiĥin ekkriis.

Afi, jen kiel! — Luĵin paliĝis kaj mordetls la lipon. — Aŭskultu, sinjoro, min, — li ekparolis kun paŭzetoj kaj bridante sin per ĉiuj fortoj, sed tamen sufokiĝante, — mi jam antaŭe, nur enirinte, divenis vian malŝaton, sed intence ĉi tie restadis, por ekscii ankoraŭ pli. Multon mi povus pardoni al malsanulo kaj parenco, sed nun... al vi... neniam...

Mi ne malsanas! — kriis Raskoljnikov.

Tiom pli...

Iru al diablo!

Sed Luĵin jam estis eliranta mem, ne fininte la parolon, denove pe- netrante inter ia tablo kaj seĝo. Razumiĥin ĉi-foje ekstaris, por lin tra- lasi. Rigardante neniun kaj eĉ sen kapoklino al Zosimov, kiu jam delon- ge signalis al li per la kapo, ke li lasu ia malsanulon kvieta, Luĵin eliris, tenante pro singardemo apud la ŝultro sian ĉapelon, kiam, iom kliniĝin- te, li estis trairanta la pordon. Kaj eĉ en lia kurbigita dorso estis espri- mo, ke li forportas kun si teruran ofendon.

ĉu eblas, ĉu eblas tiel? — parolis embarasita Razumifiin, baian- cante la kapon.

Lasu, lasu min ĉiuj! — en furiozo kriis Raskoljnikov. — Nu, ĉu fine vi lasos min, turmentistoj! Mi vin ne timas! Mi neniun, neniun nun timas! For de mi! Sola mi volas esti, sola, sola, sola!

Ni iru! — diris Zosimov, kapsigninte al Razumiĥin.

Indulgon, ĉu eblas lin lasi tia.

Ni iru! — insiste ripetis Zosimov kaj eliris. Razumiĥin iom pensis kaj kuris por atingi lin.

Estus pli malbone, se ni ne obeus lin, — diris Zosimov, jam sur- ŝtupare. — Ne eblas inciti...

Kio okazas al li?

Nun li bezonas ies favoran puŝon, jen dezirindas kio! Ja li havis fortojn... Ĉu vi scias, li ion tenas en la menso! Ion senmovan, preman- tan... Tion mi tre timas, nepre!

Povas esti, tiu sinjoro, Petro Petroviĉ! EI la parolo klaras. ke li edziĝas je lia fratino kaj Rodja pri tio, ĝuste antaŭ la malsano, ricevis leteron...

Jes, diablo alportis lin nun. Li eble ĉion fuŝis. Kaj ĉu vi rimarkis, ke pri ĉio li indiferentas, pri ĉio silentas, krom la sola punkto, pro kiu li freneziĝas: tiu murdo...

Jes, jes! — rekaptis Razumiĥin, — mi tre rimarkis! Li interesiĝas, timas. Oni timigis lin ĝuste en la tago de lia ekmalsano, en la kontoro ĉe V inspektoro. Li tie svene faiis.

Rakontu tion al mi pli detale vespere, kaj poste ankaŭ mi ion ra- kontos al vi. Interesas li min, ege! Post horduono mi lin vizitos... Ce- tere, li ne plu inflamos...

Dankon ai vi! Kaj mi dume atendos ĉe Paŝenjka kaj observados pere de Nastasja...

Raskoljnikov, restinte sola, kun malpacienco kaj angoro ekrigardis al Nastasja; sed tiu ankoraŭ prokrastis foriron.

Teon vi trinkos nun, ĉu? — ŝi demandis.

Poste! Mi dormi volas! Lasu min...

Li konvulsie forturniĝis ai la muro; Nastasja eiiris.

VI

Sed apenaŭ ŝi eliris, li ekstaris, hokriglis la pordon, malnodis ia sa- kon kun la vestoj, kiun alportis Razumiĥin kaj kiu ĝin renodis, kaj ko- mencis vestiĝi. Stranga afero: ŝajnis, ke li subite iĝis tute trankvila; ne plu estis la duonfreneza deliro, kiel antaŭe, ne piu estis ia panika time- go, kiel dum la tuta lasta tempo. Estis la unua minuto de iu stranga, subita trankvilo. Liaj movoj estis precizaj kaj kiaraj, ili montris firman intencon. "Hodiaŭ, hodiaŭ!.." — li murmuris en si. Li tamen komprenis, ke li ankoraŭ estas malforta, sed ia fortega animstreĉo, evoluinta ĝis la trankvilo, ĝis la senmova ideo, donis al li forton kaj memfidon; li cetere esperis, ke li ne falos surstrate. Vestinte ĉion novan, ii rigardis la mo- non, kiu kuŝis sur la tablo, pensis kaj metis ĝin en la poŝon. Estis du- dek kvin rubloj. Li prenis ankaŭ ĉiujn kuprajn monerojn, la restaĵon de ia dek rubloj, kiujn Razumifiin elspezis por la vesto. Poste li senbrue formetis ia hokon, eliris el la ĉambro, desupris la ŝtuparon kaj enrigar- dis en la vaste malferman kuirejon: Nastasja staris dorse al li kaj, kii- niĝinte, blovante ardigis la braĝon en la mastrina samovaro. Ŝi aŭdis ne- nion. Cetere, kiu povus supozi, ke li foriros? Post unu minuto li estis jam sur la strato.

Estis ĉirkaŭ la oka horo, la suno malleviĝis. Staris la kutima sufoko; sed li avide englutis tiun stinkan, polvozan aeron infektitan de la urbo. Li eksentis facilan vertiĝon; iu freneza energio subite ekbrilis en liaj in- flamaj okuloj kaj en lia sekiĝinta palflava vizaĝo. Li ne sciis kien iri, kaj li eĉ ne pensis pri tio; li sciis nur: "ke ĉion tion necesas fini jam hodiaŭ, unufoje, tuj; ke aliel li ne revenos hejmen, ĉar li ne volas tiel vivi. Kiel fini? Per kio fini? Pri tio li havis neniun komprenon, cetere li ne volis eĉ pensi. Li forpelis la penson: la penso turmentis lin. Li nur sentis kaj sciiis, ke estas necese ĉion ŝanĝi, tiel aŭ aiiel, "almenaŭ iel ajn", li ripetis kun malespera, senmova memfido kaj decidemo.

Laŭ la matfnova kutimo li,«laŭ la ordinara vojo de siaj antaŭaj pro- menoj, direktiis sin rekte al la placo Sennaja. Ne malproksime de Sen- naja, antaŭ butiko, sur la pavimo staris juna nigrohara gurdisto kaj tur- nis iun tre koirtuŝan romancon. Li akompanis junulinon starantan antaŭ li sur la trotuiiro, proksimume dekkvinjaran, fraŭline vestitan, en krino- lino, pelerino, gantoj kaj pajla ĉapeleto kun fajrokolora plumo; ĉio estis malnova kaj tnivita. ŝi kantis la romancon per strata, knaranta, sed su- fiĉe agrabla kaj forta voĉo, atendante du kopekojn el la butiko. Raskolj- nikov haltis por nelonge apud du-tri aŭskultantoj, aŭskutis, elprenis kvin kopekojn kaj metis la moneron en la manon de P junulino. ŝi subite rompis la kantadon ĉe la plej kortuŝa kaj alta noto, kvazaŭ fortranĉis, abrupte kriis al la gurdisto: "sufiĉe!", kaj ambaŭ ektrenis sin plu, al la sekva butiko.

Ĉu vi ŝatas stratan kantadon? — subite adresis Raskoljnikov al unu, jam ne juna, preterpasanto, kiu staris kun li apud la gurdo kaj ha- vis aspekton de vagulo. Tiu sovaĝe kaj mire rigardis al li. — Mi ŝatas, — daŭrigis Raskoljnikov, sed kun tia aspekto, kvazaŭ tute ne pri la stra- ta kantado ii parolis, — mi ŝatas, kiel oni kantas kun gurdo en frosta, malhela kaj humida aŭtuna vespero, nepre en la humida, kiam ĉiuj pa- santoj havas palverdajn kaj malsanulajn vizaĝojn. Aŭ, eĉ pli bone, kiam falas neĝo malseka, tute rekte, sen vento, ĉu vi scias? kaj tra ĝi la ga- slanternoj brilas...

Mi ne scias... Pardonu... — murmuris la sinjoro, timigita kaj de la demando kaj de la stranga aspekto de Raskoljnikov, kaj transiris al la alia stratflanko.

Raskoljnikov ekiris rekten kaj atingis tiun angulon en Sennaja, kie tiam staris la vendisto kun virino, kiuj interparolis kun Lizaveta; sed nun ili forestis. Rekoninte la lokon, li haltis, ĉirkaŭrigardis kaj turnis sin al junulo en ruĝa ĉemizo, oscedanta apud eniro de farunmagazeno²¹.

Ĉu ĉi tie, Ĉe la angulo, iu urbano vendadas kun virino, kun la edzino, ha?

Multaj ĉi tie vendas, — respondis la ulo, desupre okulmezurante Raskoljnikov.

Kiel oni nomas lin?

Kiel baptita, tiel nomita.

He, ĉu ankaŭ vi estas el Zarajsk? E1 kiu gubernio?

La ulo denove rigardis al Raskoljnikov.

ĉe ni, via moŝto, estas ne gubernio, sed distrikto. Kaj mi estas distrito, kaj scias nenion... Pardonu min, via moŝto, grandanime.

Ĉu estas manĝejo, ĉi-supre?

Estas gastejo, kun bilardo; ankaŭ prynzessinojn vi trovos.. .Tra- la-la!

Raskoljnikov transiris la placon. Tie, ĉe angulo, staris densa aro da viroj. Li ŝovis sin en la plejan densaĵon, scivole rigardante en la viza- ĝojn. Pro io li inklinis alparoli ĉiun. Sed la viroj ne atentis lin, laŭte parolante inter si, kunpremiĝante en grupetojn. Li haltis, pensis kaj iris dekstren, laŭ la trotuaro, en la direkton al la avenuo V. Forlasinte la placon, li trafis strateton.. P

Ankaŭ pli frue li ofte iris en tiu kurta strateto, fleksiĝanta kaj kon- dukanta de ia placo al Sadovaja. Lastatempe ĉiuj ĉi lokoj eĉ altiris lin vagi en ili kiam li sentis naŭzemon "por ke estu eĉ pli naŭze". Sed nun li pensis pri nenio, kiam eniris tiun strateton. Staris granda domo, plene konsistanta el drinkejoj kaj ceteraj manĝotrinkaj ejoj. El iii ĉiuminute el- kuris virinoj vestitaj mi-iras-al-najbarino — sentukaj kaj en ia nuraj ro- boj. Ili grupiĝis en du-tri iokoj sur la trotuaro, piejparte ĉe la subirejoj en teretaĝon, kien, per du ŝtupoj, eblis maisupreniri en diversajn tre amuzajn iokalojn²³. En unu el ili nun estis terura bruego je la tuta stra- to, tintis gitaro, oni kantis, kaj la etoso estis tre gaja. Ĉe ia enirejo gru- piĝis multe da virinoj; kelkaj sidis sur ia ŝtupoj, kelkaj sur ia trotuaro, kelkaj staris kaj interparolis. Apude, sur la pavimo, iaŭte sakrante, tre- nis sin ebria soldato kun cigaredo kaj ŝajne voiis eniri, sed kvazaŭ for- gesus kien li eniru. Iu ĉifonulo interŝanĝis insuitojn kun alia ĉifonulo, kaj iu morte ebria kuŝaĉis laŭiarĝe de ia trotuaro. Raskoljnikov haltis ĉe la granda grupo de virinoj. Ili raŭke interparolis; ĉiuj surhavis indienajn robojn, kaproŝuojn kaj estis sentukaj. Kelkaj havis pli ol kvardek jarojn, sed estis ankaŭ deksepjaraj, preskaŭ ĉiuj havis la okulojn batitaj.

Ial lian atenton logis la kantado kaj tiu bruego, tie, malsupre... De tie estis aŭdeblc, kiel inter ridegoj kaj jelpoj akompanate de minca fal- seto de brava kanto kaj de gitaro, iu arde dancadis, elfrapante la ritmon per la kalkanoj. Li fikse, morne kaj enpensiĝe aŭskultis, kliniĝinte al la enirejo kaj scivole enrigardante de V trotuaro internen.

Mia kara policano

Kial vi min draŝas vane? —

fluis la alta voĉo de kantistino. Raskoljnikov forte ekdeziris aŭdi la kanton, kvazaŭ tio havus por li ia ĉefan sencon.

"ĉu mi eniru? — li pensis. — Ili ridegas! Ebriaj. Ĉu eble ankaŭ mi ebriiĝu?"

ĉu vi eniras, kara moŝtulo? — demandis unu ei la virinoj kun voĉo tre sonora kaj ankoraŭ ne tute raŭka. ŝi estis juna kaj eĉ ne mal- bela — sola en la tuta grupo.

Beleta! — li respondis, rektiĝinte kaj rigardante al ŝi.

ŝi ridetis; ia komplimento tre plaĉis al ŝi.

Vi mem tre beleta, sinjoro, — ŝi diris.

Kia maldika! — rimarkis base alia virino, — ĉu el kuracejo?

Hej, filinoj de generalo kun nazoj kampulaj! — subite interrompis alirinta viro, ebrieta, en nebutonita krudŝtofa kampula kitelo kaj kun ru- ze ridetanta muzelo. — Pro kio vi gajas?

Nu, eniru, se vi venis!

Bele! Mi eniros!

Kaj li plonĝis malsupren.

Raskoljnikov ekmovis sin plu.

Hej, moŝtulo! — kriis post lin la junulino.

Kio?

Ŝi konfuziĝis.

Mi, kara moŝtulo, ĉiam ĝojos dividi kun vi horojn, sed nun antaŭ vi mi ial ne povas konscienciĝi. Donacu, ĉarma kavaliro, ses kopekojn al mi por drinko!

Raskoljnikov elprenis kiom trovis: tri kvinkopekajn monerojn.

Ah, kia bonkorega moŝtuio!

Kiel oni nomas vin?

He, nomu Duklida.

Ho ne, ja kio ĝi estas, — subite rimarkis virino en la grupo, ri- proĉe balancante la kapon al Duklida. — Mi jam ne komprenas kiel eblas tiel peti! Mi, vere, nur pro nura honto tuj subteriĝus...

Raskoljnikov scivole rigardis al la parolantino. Ŝi estis variolkava ino, ĉirkaŭ tridekjara, kun multegaj bluaĵoj surhaŭte, kun ŝveliĝinta supra li- po. Ŝi parolis kaj riproĉis trankvile kaj serioze. "Kie, — pensis Raskolj- nikov, plu irante, — kie mi legis, kiel iu kondamnjta al morto, unu ho- ron antaŭ la morto, parolas aŭ pensas, ke se li devus vivi en iu altaĵo, sur roko, kaj sur tiel mallarĝa placeto²⁴, kien nur du piedojn li povus meti, — kaj ĉirkaŭ li estus abismoj, oceano, eterna mallumo, eterna so- leco kaj eterna uragano, — kaj restadi tiel, starante sur unu arŝino da spaco, la tutan vivon, mil jarojn, la eternon, — tiam estus prefere tiel vivi, ol tuj morti! Nur vivi, vivi kaj vivi! Kiel ajn vivi, — nur vivi!.. Kia vero! Dio, kia vero! La homo estas fuilo! Kaj fiulo estas tiu, kiu lin pro tio nomas fiulo," — li aldonis post unu minuto.

Li eniris alian straton. "Ba! «La Kristala palaco»! Antaŭe Razumihin parolis pri «La Kristala palaco». Cetere, kion mi volis? Ja, tralegi!.. Zo- simov diris, ke li en gazetoj tralegis..."

Ĉu vi havas gazetojn? — li demandis, enirinte en sufiĉe vaistan kaj eĉ puran gastejon kun kelkaj ĉambroj, cetere, preskaŭ malplenaj. Du, tri gastoj trinkis teon, kaj en la plej fora ĉambro sidis grupo, kvar ho- moj, trinkantaj ĉampanon. A1 Raskoljnikov ŝajnis, ke inter ili sidas Za- metov. Cetere, demalproksime ne eblis bone distingi.

"Ne gravas!" — li pensis.

Ĉu vodkon, sinjoro? — demandis la kelnero.

Teon donu. Kaj alportu ai mi gazetojn, malnovajn, de la lastaj kvin tagoj, envice, kaj vi trinkmonon ricevos.

Jes, sinjoro. Jen la hodiaŭaj. Kaj ĉu vodkon, sinjoro?

La mainovaj gazetoj kaj teo aperis. Raskoljnikov sidiĝis kaj komencis serĉadi: "Izler²⁵ — Izier — Aztekoj —- Aztekoj — lzler — Bartola — Massimo — Aztekoj²⁶ — Izler... hu, damne! aha, jen ia notoj²⁷: ŝi falis de ŝtuparo — urbano forbrulis pro vino — incendio en Sabloj — incen- dio en Peterburgskaja²⁸ — ankoraŭ incendio en la Peterburgskaja — an- koraŭ incendio en la Peterburgskaja — Izler — Izler — Izler — Izler

Massimo... Aha, jen..."

Li finfine trovis kion serĉis kaj eklegis; la linioj saltis antaŭ liaj oku- loj, li tamen finlegis la tutan "novaĵon" kaj avide komencis serĉi en la sekvaj numeroj postajn aldonojn. Kiam li foliumis, liaj manoj tremis pro konvulsia malpacienco. Subite iu eksidis apud li ĉe iia tablo. Li rigardis

estis Zametov, kaj en la sama aspekto, kun la ringoj, oraj ĉenetoj, kun la strio en la nigraj ŝmiritaj harbukloj, en la danda veŝto kaj en iom irivita surtuto kaj malfreŝa ĉemizo. Li estis gaja, aimenaŭ li tre gaje kaj bonanime ridetis. Lia brunhaŭta vizaĝo iom ardiĝis pro trinkita ĉam- pano.

Kiel! Vi ĉi tie? — li komencis kun malkompreno kaj per tiu tono, kvazaŭ delonga konato, — sed ankoraŭ hieraŭ Razumifiin diris al mi, ke vi ĝis nun estas en febro. Jen strange! Ja mi vizitis vin...

Raskoljnikov sciis, ke li aliros. Li dcmetis la gazetojn kaj turnis sin al Zametov. Sur liaj lipoj ludis moka rideto kaj iu nova incitita malpa- cienco vidiĝis en tiu rideto.

Tion mi scias, ke vi vizitis, — li respondis, — mi aŭdis. Vi serĉis la ŝtrunipeton... Kaj ĉu vi scias, Razumifiin ŝategas vin. Li diras, ke vi kun li al Laviza Ivanovna iris, nu, pro kiu vi klopodis tiam, al leŭtenanto Pulvo palpebrumadis, kaj tiu neniel povis kompreni, ĉu vi memoras? Ja kiel ne kompreni — ja klara afero... ĉu?

Afi, kia ii estas senbridulo!

Pulvo, ĉu?

Ne, via amiko, Razumifiin...

Kaj bone vi vivas, sinjoro Zametov, en plej agrabiajn lokojn eniro estas senpaga! Nun kiu verŝis en vin ĉampanon?

Nu, tio estas... ni iom trinkis. Kaj vi jam: "verŝis"!

Honorario! ĉion vi bonuzas! — Raskoijnikov ridis. — Ne gravas,

ne gravas, bonkarega knabo! — li aldonis, batinte ia ŝultron de Zame- tov, — ja mi ne kolere, "sed ŝate, tio estas ludante", mi diris ĝuste kiel tiu iaboristo paroiis, kiam ii Mitjkan taŭzadis, jen, laŭ la olduiina kazo.

Sed vi kiel scias?

Ja mi, povas esti, pli ol vi scias.

Hm, iel strangas vi... Vere, ankoraŭ tre malsana. Vane vi forlasis la hejmon...

Cu mi stranga ŝajnas al vi?

Jes, Ĉu vi nun gazetojn legas?

Gazetojn.

Oni pri incendioj multe skribas.

Ne, mi ne pri incendioj. — Kaj li enigme ekrigardis al Zametov; la moka rideto denove kurbigis liajn iipojn. — Ne, mi ne pri incendioj legis, — li daŭrigis, palpebrumante al Zametov. — Nu, konfesu, kara junulo, ke vi terure ŝatus scii, pri kio mi legis?

Tute mi ne Ŝatus; mi simple demandis. Cu ne estas permesite de- mandi? Kial vi ĉiam....

Aŭskultu, vi estas homo klera, literatura, ĉu?

Mi finis ses klasojn de gimnazio, — respondis Zametov kun certa digno.

Ses! Aĥ, kia pasereto! Kun harstrio, en ringoj — riĉa homo! Fu, kia ĉarma knabeto! — Raskoljnikov ŝprucis sonoran ridon, rekte en ia vizaĝon de Zametov. Tiu abrupte flankiĝis kaj ne tiom ofendiĝis, kiom ekmiris.

Pu, kia stranga! — ripetis Zametov tre serioze. — ŝajnas al mi, ke vi ankoraŭ deliras.

Mi deiiras? Mensogas vi, pasereto!.. Do, mi estas stranga? Nu, kaj ĉu vi scivolas pri mi, ĉu? Cu vi scivolas?

Jes, mi scivolas.

Do mi diru, pri kio mi legis, kion serĉis? Jen kiom da numeroj mi ordonis altreni! Estas suspektinde, ĉu?

Nu, vi ŝercas!

La oreloj estas funeloj, ĉu ne?

Kiuj funeloj?

Poste mi diros, kiuj funeloj, kaj nun, mia ĉarma, mi dekiaras ai vi... ne, prefere: "mi konfesas"... Ne, ankaŭ tiel mave: "mi faras depo- zicion, kaj vi prenas ĝin" — jen kiel! Do, mi depozicias, ke mi legis, interesiĝis... serĉadis... — Raskoljnikov faris ia okulojn stretaj kaj iom atendis, — serĉadis — kaj por tio fakte mi venis ĉi tien, — pri la murdo de 1* oldulino-oficistino, — li diris, finfine, preskaŭ flustre, tute alprok- simiginte sian vizaĝon al tiu de Zametov. Zametov fikse rigardis lin, sen movi kaj sen depuŝi sian vlzaĝort de la lia. Plej strange Ŝajnis poste al Zametov, ke ekzakte unu minuton daŭris ilia sllento kaj ekzakte unu mi- nuton ili tiel rigardis unu la alian,

Nu, kio do, ke vi legis? — subite ekkriis li en malkompreno kaj senpacience. — Ĉu tio gravas por mi? Kiu senco estas en tio?

ĉuste tiu oldulino, — daŭrigis Raskoljnikov, kun la sama flustro, eĉ ne movinte sin pro la krio de Zametov, — ĝuste tiu, pri kiu, se vi memoras, oni komencis en la kontoro rakonti — kaj mi falis sveninte. Nu, ĉu nun vi komprenas?

Kio okazas? Kion..."vi komprenas"? — diris Zametov preskaŭ alarmite.

La senmova kaj serioza vizaĝo de Raskoljnikov ŝanĝiĝis unumomente, kaj subite li ŝprucis denove tiun saman nervozan ridegon, kiel antaŭe, kvazaŭ li nun tute ne povus reteni sin. Kaj unumomente li subite reme- moris ĝis la ekstrema klareco de I' sensoj tiun antaŭnelongan momen- ton, kiam li staris post la pordo, kun la hakilo, la riglilo saltadis, ili trans la pordo insultis kaj penis eniri, kaj li subite volis ekkrii ai ili, insulti ilin, ekridi, ridegi, ridegi, ridegi!

Vi estas aŭ frenezulo, aŭ... — diris Zametov — kaj haltis, kvazaŭ subite frapita de penso, fulme trakurinta en lia cerbo.

Aŭ? Kio "aŭ"? Nu, kio? Nu, diru ja!

Nenio! — kolere respondis Zametov, — absurde!

Ambaŭ eksilentis. Post la abrupta, paroksisma rideksplodo Raskoljni- kov subite enpensiĝis kaj ektristis. Li metis la kubuton surtablen kaj apogis permane la kapon. ŝajnis, ke li komplete forgesis pri Zametov. La silento daŭris sufiĉe longe.

Kial vi ne trinkas teon? Ĝi estos malvarma, — diris Zametov.

Ha? Kio? Teo?.. Ja... — Raskoljnikov glutis el la glaso, metis en la buŝon panpeceton kaj subite, rigardinte al Zametov, ŝajne, ĉion re- memoris, kaj kvazaŭ reskuis sin: lia vizaĝo reprenis la komencan mok- esprimon. Li daŭrigis trinki la teon.

Nuntempe multas tiaj friponaĵoj, — diris Zametov. — Jen an- taŭnelonge mi legis en "La moskva bulteno", ke en Moskvo oni kaptis tutan bandon da monfalsistoj. Eĉ tuta societo ĝi estis. Ili falsis biletojn.

Ho, tio okazis delonge! Mi jam antaŭ unu monato legis, — re- spondis trankviie Raskoljnikov. — Do tiuj, laŭ vi, estas friponoj? — li aldonis rikane.

Kial do ne friponoj?

ĉu tiuj? Tiuj estas infanoj, flavbekuloj, sed ne friponoj! Kvindeko da homoj por tiu celo kolektiĝas! ĉu oni tiel devas? Ĉi tie eĉ tri estus tro, kaj eĉ nur se unu la alian fidus pli ol sin mem. Ja sufiĉas, ke unu el ili elbabilu ebriiĝinte kaj la afero krevas kiel sapveziko! Flavbekuloj! Ili komisias al nefidindaj homoj ŝanĝi la biletojn: ĉu tian gravan aferon eblas konfidi al la unua renkontito? Nu, supozu, ke ili sukcesus kun la flavbekuloj, supozu, ke ĉiu por si po unu miliono ŝanĝus, sed poste? La tutan vivon? ĉiu dependos de aliaj dum la tuta vivo! Prefere pendumi sin tuj! Sed ili eĉ ŝanĝi monon ne sciis: unu komencis ŝanĝi en banko, ricevis kvin milojn, sed ektremis la manoj. Kvar li rekalkulis, kaj la kvi- nan akceptis senkalkule, kredinte, nur por ŝovi ĝin rapide en la poŝon kaj tuj forkuri²⁹. Do, li vekis suspekton. Kaj krevis ĉio pro sola stultulo! ĉu oni tiel devas?

Ke la manoj ektremis? — eĥis Zametov, — sed tio okazas. Ne, mi tute certas, ke tio okazas. Foje ne eblas elteni.

Ĉu tion?

Kaj ĉu vi eltenus? Ne, mi ne eltenus! Pro centrubla profito kon- senti je tia teruro! Iri kun falsa bileto — ja kien? — en la bankan kon- toron, kies ekspertoj estas lertaj kaj spertaj, — ne, mi konfuziĝus. Kaj ĉu vi ne konfuziĝus?

Raskoljnikov subite denove ekhavis teruran deziron "montri la lan- gon". Frosteto laŭonde kuris sur lia dorso.

Mi farus ne tiel, — li komencis demalproksime. — Mi jen kiel komencus ŝanĝi: mi kalkulus la unuan milon, kvarfoje de la komenco kaj fino, ĉiun paperon ekzamenante, kaj ekprenus la duan milon; komencus ĝin kalkuli, kaj kalkulinte ĝis la mezo, jen elprenus iun kvindekrublan bileton kaj levus al la lumo, jen mi turnus ĝin kaj denove levus al la lumo — ĉu ne estas falsa? "Mi, ja, timas: mia parencino tiei antaŭne- longe perdis dudek kvin rublojn"; kaj mi rakontus konvenan historion. Kaj komencinte kalkuli la trian milon — stop, permesu: mi ŝajne en la dua milo la sepan centon miskalkulis, mi dubas... kaj mi lasus la trian, kaj denove al la dua, — kaj jen tiel ĉiujn kvin. Kaj finfine, el la kvina kaj dua mi plukus po unu bileto, kaj denove ekdubus: "anstataŭigu, mi petas", — kaj mi tute ŝvitigus la kontoriston, ke li eĉ preĝus por mia foriro. Finfine ĉion fininte, mi irus, malfermus la pordon, — sed ne, pardonu, mi denove revenus, demandus pri io, iun klarigon petus, — jen kiel mi farus!

Fi, kiajn teruraĵojn vi diras! — diris ridante Zametov. — Sed estas ĉio ĉi nuraj vortoj, kaj reale, vi stumbius verŝajne. Ĉi tie, mi diras al vi, laŭ mi, ne nur mi kaj vi, sed eĉ sperta, bravega homo pri si ne certus. Jen klara ekzemplo: la murdo de 1' oldulino. Jen, kiei ŝajnus, estas kuragulo, en la hela tago ĉiujn riskojn decidis, per nurnura mira- klo saviĝis, — sed la manoj tamen ektremis: li bone ŝteli ne povis, ne eltenis; tio estas videbia...

Raskoljnikov ŝajne ofendigis.

Videbia! Sed kaptu lin nun, nu! — li krietis, malice ekscitante Za- metov-on.

Nu, oni ja kaptos.

Kiu oni? Ĉu vi kaptos? Vi laciĝos kaptadi! Ja vi ĉefe al kio rigar- das: ĉu elspezas homo monon aŭ ne? Jen ĉe iu ĉiam mankis mono, kaj subite li komencas disipi, — nu ĝuste li estas la murdinto! Sed per tio vin povas ĉiu infano trompi!

Sed ĝuste tiel ili ĉiam faras, — respondis Zametov. — Murdo ler- ta, tre riska, sed oni tuj kaptas ilin en drinkejo! Pro la disipo ili ĉiuj kaptiĝas. Ne ĉiuj ja estas tiaj ruzaj, kia vi. Vi ja certe ne irus en drin- kejon, ĉu?

Raskoljnikov paŭtis kaj fikse rigardis al Zametov.

Vi ŝajne ekhavis apetiton, kaj vi nun volas scii, kiel mi agus en tia okazo? — li demandis malkontente.

Mi ŝatus, — firme kaj serioze respondis tiu. Li ial komencis tro serioze paroli kaj rigardi.

ĉu tre?

Tre.

Bone. Mi agus jen tiel, — komencis Raskoljnikov, denove subite alproksimigante sian vizaĝon al tiu de Zametov, denove fikse rigardante lin kaj denove flustrante, tiel ke ĉi-foje tiu eĉ tremis. — Mi jen tiel fa- rus: mi prenus la monon kaj la aĵojn kaj, post foriro de tie, tuj, sen deflankiĝi, irus en iun dezertan lokon, kie mankas homoj kaj nur bariloj staras — eble en iun legomĝardenon aŭ io simila. Ankoraŭ anticipe mi trovus en tiu korto pezan ŝtonon ie en angulo, ĉe barilo, kiu kuŝis tie eble de la konstruo de la domo. Mi levus tiun ŝtonon — sub ĝi devus esti kavo, — kaj en tiun kavon mi metus la tutan monon kaj ĉiujn aĵojn. Metus, kaj per la ŝtono kovrus, en la maniero, kiel ĝi antaŭe kuŝis, pre- mus ĝin per la piedo, kaj irus for. Kaj unu jaron, du jarojn mi ĝin ne tuŝus, tri jarojn ne tuŝus, — nu, serĉu do! Malaperis tute!

Vi eslas freneza, — pene eldiris Zametov pro io ankaŭ flustre kaj demoviĝis subite de Raskoljnikov. ĉe tiu ekbrilis la okuloj, li terure pa- iiĝis, lia supra lipo ektremis kaj konvulsietis. Li klinis sin al Zametov laŭeble proksime kaj komencis movi la lipojn dirante nenion; tiel daŭris duonan minuton; li sciis kion li faras, sed li ne kapablis reteni sin. Te- rura vorto, kiel la tiama riglilhoko en la pordo, danĝere saltis sur liaj lipoj: ĝi tuj eksaltos; nur se lasi ĝin; nur se diri!

Sed se estas mi, kiu murdis la oldulinon kaj Lizavetan? — li su- bite diris kaj — rekonsciiĝis.

Zametov freneze rigardis al li kaj iĝis pala, kiel tablotuko. Lia vizaĝo tordiĝis je rideto.

Ĉu tio eblas? — li eldiris apenaŭ aŭdeble.

Raskoljnikov ĵetis al li malican rigardon.

Konfesu, ke vi kredis? Ĉu jes?

Tute ne! Nun mi pli ol iam ne kredas! — haste diris Zametov.

Vi kaptiĝis! Kaptiĝis vi, pasereto! Do, antaŭe vi kredis, se nun "vi pli ol iam ne kredas"?

Tute ne! — ekkriis Zametov, evidente konfuzita. — Ĉu por tio vi timigis min, por konduki al tio?

Do, vi ne kredas? Kaj pri kio vj. en ia kontoro ekparolis, kiam mi eliris? Kaj pro kio leŭtenanto Pulvo min enketis post la sveno? He, vi, — li kriis al la kelnero, ekstarante kaj preninte la kaskedon, — kiom de mi?

Tridek kopekojn, sinjoro, — tiu respondis, alkurinte.

Jen prenu ankoraŭ dudek por vodko. Vidu kiom da mono! — li etendis al Zametov sian tremantam manon kun bankbiletoj, — ruĝaj, bluaj, dudek kvin rubloj. De kie? Kaj de kie la novaj vestoj aperis? Ja vi scias, ke eĉ unu kopekon mi ne havis! Certe, la mastrinon oni enketis jam... Nu, sufiĉe! Assez causĉ![2] Cis revido... agrablega!..

Li eliris, tuta tremanta pro iu sovaĝa histeria sento, en kiu cetere ĉeestis parte ekstrema ĝuo, — tamen li estis morna, terure laca. Lia vi- zaĝo estis tordita, kvazaŭ post iu paroksismo. Lia laciĝo rapide kreskis. La fortoj ekscitiĝis kaj alvenis nun subite, kun unua puŝo, kun unua ek- scita sento, kaj same rapide foriris, laŭgrade dum malfortiĝis la sento.

Zametov, rcstinta sola, ankoraŭ longe restis sidante sur la sama loko, en medito. Raskoljnikov surprize renversis ĉiujn liajn pensojn rilate la konatan punkton kaj definitive fiksis lian opinion.

"Ilja Pertoviĉ estas ŝtipulo!" — li decidis definitive.

Apenaŭ Raskoljnikov malfermis la eliran pordon, kiam subite, sur la perono, li kunpuŝiĝis kun eniranta Razumifiin. Ambaŭ, eĉ je unupaŝa di- stanco ne vidis unu la alian, kaj iliaj kapoj apenaŭ ne koliziis. Kelkan tempon ili rigarde mezuris unu la alian.

Razumiĥin estis tre surprizita, sed subite kolero, vera kolero, malice ekbrilis en liaj okuloj.

Do, jen kie vi estas! — li kriis plenvoĉe. — E1 la lito eskapis! Kaj mi eĉ sub la sofo lin serĉis! Eĉ en la subtegmenton ni iris! Pro vi mi preskaŭ batis Nastasjan!.. Kaj li estas jen kie! Rodjka! Kion tio si- gnifas! Diru la veron! Konfesu! Ĉu vi aŭdas?

Tio signifas, ke ĉiuj vi ĝismorte tedis min, kaj mi volas esti sola, — trankvile respondis Raskoljnikov.

Sola? Kiam vi apenaŭ kapablas iri, kiam eĉ la muzelo palas kiel la neĝo, kaj vi anhelegas! Stulta!.. Kion vi en "La Kristala palaco" faris? Konfesu tuj!

Lasu! — diris Raskoljnikov kaj volis preteriri. Tio jam frenezigis Razumifiin-on. Li forte kaptis lian ŝultron.

Lasu? Ĉu vi aŭdacas diri: "Lasu"? Kaj ĉu vi scias, kion mi faros nun al vi? Mi kaptos vin per ambaŭ manoj, ligos node kaj subaksele for- portos vin hejmen, kie vi sidos ŝlosite.

Aŭskultu, Razumihin, — komencis mallaŭte kaj, evidente, tute trankvile Raskoljnikov, — ĉu vi ne vidas, ke mi ne volas viajn zorgojn? ĉu vi volas zorgi pri tiuj, kiuj... kraĉas al tio? AI tiuj, finfine, kiuj vere malfacile toleras tion? Nu, por kio vi trovis min en la komenco de V malsano? Eble mi tiam ĝojus morti? Ĉu vere nesufiĉe mi hodiaŭ montris al vi, ke vi turmentas min, ke vi min... tedis! Ĉu vere vi volas turmenti homojn! Mi certigas vin, ke tio serioze malhelpas mian resaniĝon, ĉar senĉese incitas min. Zosimov ja foriris tiam, por min ne inciti! Foriru je Dio ankaŭ vi! Kaj kian rajton, finfine, vi havas perforte min teni? Ĉu vi vidas, ke mi en la absolute sana konscio parolas nun? Kiel, kiel, diru al mi, mi petu vin, ke vi fine ne trudu vin al mi kaj ne zorgu? Jes, mi estas maldankema, jes, mi estas malnobla, sed lasu vi ĉiuj min, je Dio, lasu! Lasu! Lasu!

145

Li komencis trankvile, antaŭĝuante la venenon, kiun li pretiĝis elve-

10 ^aica-i I 541

rŝi, sed li finis en furiozo kaj sufokiĝante, kiel tio okazis antaŭe kun Luĵin.

Razumiĥin iom staris, pensis kaj eliasis lian manon.

Iru al diablo! — li diris mallaŭte kaj preskaŭ mediteme. — Stop! — li ekmuĝis abrupte, kiam Raskoljnikov ekmovis sin, — aŭskultu min. Mi deklaras al vi, ke ĉiuj vi, senescepte, estas babiluloj kaj fanfaronuloj! Se aperas ĉe vi sufereto — vi ĝin vartas kiel kokino la ovon. Eĉ en tio vi ŝtelas ĉe aliaj aŭtoroj. Eĉ signon de memstara vivo vi malhavas. E1 spermaceta ŝmiraĵo vi estas faritaj, kaj anstataŭ sango estas sero! A1 ne- niu el vi mi kredas! Via plej grava zorgo, en ĉiuj cirkonstancoj, estas neniel simili la homon! Sto-o-p! — li kriis kun duobla frenezeco, rimar- kinte, ke Raskoljnikov denove ekmovas sin por foriri, — aŭskultu ĝis la fino! Sciu, ke ĉe mi hodiaŭ kunvenas amikoj por festi la enloĝiĝon, po- vas esti, ke ili jam nun venis, ja mi restigis tie la onklon — mi ĵus estis tie — ke li akceptu la alvenantojn. Do, se vi ne estus stultulo, banala stultulo, ekstrema stultulo, traduko el fremda lingvo... vidu, Rodja, mi konfesas, ke vi estas viro saĝa, sed stultulo! — do jen, se vi ne estus stultulo, vi preferus viziti min hodiaŭ por pasigi la vesperon, ol senutile la botojn trivi. Ja malgraŭ ĉio vi eliris! Mi al vi molan fotelon alrulus, ilin la gemastroj havas... Teo, kompanio... Kaj se vi ne povus, — sur sofon mi vin kuŝigus, — kun ni iom vi kuŝus... Kaj Zosimov estos. Nŭ, ĉu vi venos?

Ne.

Malver-r-ro! — malpacience krietis Razumiĥin, — kiel vi sciu? Vi ne kapablas respondi pri vi! Kaj nenion vi komprenas en tio... Milfoje mi simile kraĉis al homoj kaj poste revenis. Aperas honto, kaj oni reve- nas al la homo! Do, memoru, la domo de Poĉinkov, la tria etaĝo...

He, sed tiel vi al iu eĉ bati vin permesos, sinjoro Razumiĥin, pro la plezuro zorgi.

Kiun? ĉu min! Nur pro sola tia ekpenso mi elŝraŭbos la nazon! La domo de Poĉinkov, numero kvardek sep, en la loĝejo de oficisto Ba- buŝkin...

Mi ne venos, Razumiĥin! — Raskoljnikov turnis sin kaj iris for.

Mi vetas, ke vi venos! — kriis post lin Razumiĥin. — Aliel vi... aliel mi eĉ koni cin maldeziras! Atendu, hej! ĉu Zametov estas ĉi tie?

ĉi tie.

ĉu vi lin vidis?

Vidis.

Ĉu vi kun ii paroiis?

Paroiis.

Pri kio? Nu, diable, ne respondu do. Poĉinkov, kvardek sep, Ba- buŝkin, memoru!

Raskoljnikov venis ĝis Sadovaja kaj turnis sin post angulon. Razu- mifiin rigardis al li enpensiĝinte.. Fine, svinginte la manon, li eniris en la domon, sed haltis sur la ŝtuparo.

"Damne! — li daŭrigis preskaŭ voĉe, — li parolas kun senco, sed kvazaŭ... Ankaŭ mi ja. estas stultulo! Do, ĉu frenezuioj ne parolas kun senco? Kaj Zosimov, ŝajnas al mi, ĝuste tion timetas! — Li frapis la fin- grojn sur la frunton. — Kaj se... nu, kiel eblas lasi nun lin soia. Li eble eĉ dronigos sin... Efi, mi faris eraron! Vane!"

Kaj li kuris reen post Raskoljnikov, sed eĉ ties spuroj vanuis. Li kraĉis kaj rapide revenis en "La Kristalan palacon" por urĝe enketi Za- metov-on.

Raskoljnikov venis sur la ponton -a, haltis meze, ĉe la parapeto, apo- gis sin per ia kubutoj kaj komencis rigardi iaŭlonge de I' rivero. Post la adiaŭo kun Razumiĥin, li tiom laciĝis, ke li nur pene ĝisiris ĉi tien. Li ekvolis ien eksidi aŭ ekkuŝi, en la strato. Kliniĝinte super la akvo, li maŝine rigardis al la lasta roza brilo de V sunsubiro, al la vico de do- moj, kiuj malhelis en la densiĝinta krepusko, al sola fora fenestro, ie en mansardo, ĉe la liva bordo, kiu rebrilis kvazaŭ fajre, pro la lasta sunradio, trafinta ĝin por unu momento, ai la maihela akvo de V kanalo kaj, ŝajne, kun atento ion serĉis en tiu akvo. Fine, en liaj okuloj ektur- niĝis iuj ruĝaj rondoj, la domoj ekŝanceliĝis, la pasantoj, kajoj, kaleŝoj — ĉio ĉi ekturniĝis dancante ĉirkaŭ ii.

Subite Raskoijnikov tremeris, ebie savita de 1' sveno per sovaĝa kaj naŭza bildo. Li sentis, ke iu haltis apud ii, dekstre, apude; Ii rigardis kaj vidis virinon, altan, kun kaptuko sur la kapo, kun flava, longa, drin- kulina vizaĝo kaj ruĝetaj, kavaj okuloj.

ŝi rigardis lin rekte, sed, evidente, ŝi nenion vidis kaj neniun distin- gis. Subite ŝi apogis sin per la dekstra brako sur la parapeto, levis la dekstran kruron kaj ĵetis ĝin trans la kradon, poste ia livan, kaj ŝi ĵetiĝis en la kanalon. La malpura akvo disiĝis, tuj glutis la viktimon, sed post unu minuto ŝi surakviĝis, kaj la fluo malrapide ekportis la korpon, kun la kapo kaj piedoj enakve, dorso supren, kun malordita jupo ŝvelinta super la akvo kiel kuseno.

10*

ŝi dronis! Dronis! — kriis dekoj da voĉoj; amasiĝis homoj, sur

147

ambaŭ kajoj aperis spektantoj, sur la ponto, ĉirkaŭ Raskoljnikov, kreiĝis amaso, puŝante kaj premante lin deposte.

Dio mia, ja estas nia Afrosinjuŝka! — ie proksime aŭdiĝis virina piorkrio. — Dio mia, savu! Patroj karaj, eltiru!

Boaton! Boaton! — oni kriis en la amaso.

Sed boato jam ne estis bezonata: policano kuris malsupren sur la ka- jŝtuparo, forĵetis de si la kapoton, botojn kaj ĵetiĝis en la akvon. Laboro ne estis multa: la dronantinon akvofluo portis je du paŝoj de 1' kajo, li kaptis ŝin je la vesto per la dekstra mano, per la liva sukcesies kapti stangon kiun etendis al li kamarado, kaj ŝi stis eltirita. Oni metis ŝin sur la granitajn platojn de 1' kajo. ŝi baldaŭ rekonsiiĝis, eksidis, komen- cis terni kaj snufi, sensence viŝante la malsekajn vestojn per la manoj. ŝi parolis nenion.

Ofi, ŝi estas morte ebria, morte, — jelpis la sama virina voĉo, jam apud Afrosinjuŝka, — kaj antaŭnelonge ŝi sin strangoli volis, oni apenaŭ sukcesis tranĉi la ŝnuron. Mi iris ĵus butikumi, la knabineton ĉe ŝi re- stigis por prizorgi, — sed jen kia peko rezultis! Nia ŝi estas, karulo, nia najbarino, la dua domo de 1' angulo, jen ĉi tie...

La homoj disiris, la policanoj ankoraŭ kiopodis ĉe la dronintino, iu kriis pri la kontoro... Raskoljnikov rigardis ĉion kun stranga sento de indiferento kaj apatie. Li estis naŭzita. "Ne, aĉe... akvo... ne necesas, — li balbutis senvoĉe. — Okazos nenio, — li aldonis, — mi atendu ne- nion... Kial la kontoro... Kaj kial Zametov estas ne en la kontoro? La kontoro je la deka estas aperta..." Li turnis sin dorse al la parapeto kaj rigardis ĉirkaŭ si.

"Nu bone! Jes ja!" — li diris rezolute kaj direktiĝis de la ponto al tiu flanko, kie situis la kontoro. Lia koro estis malplena kaj muta. Li ne volis pensi. Eĉ la angoro ĉesis, ne restis eĉ spuro de V antaŭa ener- gio, kiam li el la hejmo eliris kun la intenco "ĉion fini!" Absoluta apatio okupis ĝian lokon.

"Bone, tio estas eliro! — li pensis, malrapide kaj lacc irante sur la kajo de V kanalo. — Tamen mi finu, ĉar mi volas... Ĉu eliro tamen? Afi, ne gravas! Arŝinon da spaco mi ja havos, — he! Kia, tamen fino! Ĉu fino? Ĉu mi diros al ili aŭ ne diros? He... diable! Sed mi iaciĝis: mi volus nun ekkuŝi aŭ eksidi ie! Estas plej hontinde, ke estas tro stulte. Cetere, mi kraĉas ankaŭ al tio. Fi, kiaj stultaĵoj venas kapen..."

En la kontoron necesis iri ĉiam rekte kaj ĉe la dua vojkruco turni sin iiven: ĝi estis ĉi tie je du paŝoj. Sed atinginte ia unuan vojkrucon, li haltis, iom pensis, turnis sin al strateto kaj iris ĉirkaŭe, tra du stratoj, — eble sencele, eble por gajni plian minuton, prokrasti tempon. Li iris rigardante teren. Subite kvazaŭ iu flustrus ion en iian orelon. Li levis la kapon kaj ekvidis, ke li staras ĉe tiu domo, apud la pordego. Ek de tiu vespero li nt estis ĉi tie, nek preteriris.

Nevenkebla kaj neklarigebla deziro logis lin. Li eniris, trairis la por- degejon, poste venis en la unuan dekstran pordon kaj komencis iri laŭ la konata ŝtuparo al la kvara etaĝo. Sur la streta kaj kruta ŝtuparo estis tre mallume. Li haltis sur ĉiu ŝtuparplaceto kaj scivole ĉirkaŭrigardis. En la placeto de V unua etaĝo en fenestro tute mankis la kadro. "Tiam ĝi estis", — li pensis. Jen la loĝejo de la dua etaĝo, kie laboris Nikolaŝka kaj Mitjka: "Ŝlosita, kaj la pordo renove farbita, la loĝejo do estas lue- bla". Jen la tria etaĝo... kaj la kvara... "Ĉi tie!" Embaraso lin kaptis: la pordo de tiu loĝejo estis vaste malfermita, tie estis homoj, aŭdiĝis vo- ĉoj; tion li neniel atendis. Post ioma hezito, li supreniris la lastajn ŝtu- pojn kaj eniris.

Ankaŭ ĝi estis renovigata; en ĝi estis laboristoj; tio preskaŭ konster- nis lin. Li imagis ial, ke li renkontos ĉion tia, kia li tiam lasis, eĉ, eble, ia kadavroj kuŝos sur la samaj lokoj surplanke. Sed nunr nudaj muroj, neniuj mebloj; iel strange! Li trairis al la fenestro kaj sidiĝis sur ĝian breton.

Ĉeestis nur du junaj laboristoj, unu pli aĝa, kaj la alia multe pli ju- na. Ili gluadis al la muroj novajn tapetojn, blankajn kun violaj floretoj, anstataŭ la malnovaj flavaj tapetoj, ĉifitaj kaj malpuraj. Al Raskoljnikov tio ial terure malplaĉis; li rigardis tiujn novajn tapetojn malamike, kva- zaŭ bedaŭrante, ke oni ĉion tiel ŝanĝis.

La laboristoj, evidente, malfruiĝis, kaj nun rapide kunrulis paperon, forironte hejmen. La apero de Raskoljnikov preskaŭ ne vekis Ilian aten- ton. Ili interparolis pri io. Raskoljnikov krucis la brakojn kaj komencis aŭskulti.

Ŝi venas, do, al mi matene, — parolis la pliaĝa al la pli juna, — Ege frue kaj belvestite. "Nu — mi diras — kial vi antaŭ mi citronumas, kial vi antaŭ mi oranĝumas?" — "Mi volas — ŝi diras — Tit Vasiljiĉ, de nune, ĉiam laŭ via volo esti". Jene! Kaj kiel belvestita: revuo, vera revuo!

Kaj kio estas, onĉjo, revuo? — demandis la juna. Li evidente staĝis ĉe la "onĉjo".

Kaj revuo estas, frato mia, tiaj bildoj, pentritaj, kaj alvenas ili ĉi tien ai ia lokaj tajloroj ĉiun sabaton, perpoŝte, ei eksteriando, ke oni sciu, kiel necesas sin vesti, kiel la viroj kaj kiel la virinoj. Do, estas bil- do. La viroj plejparte en bekeŝoj pentriĝas, nu kaj en ia fako de virinoj tiaj, frato, estas ulinoj, ke donu al mi ĉion, sed eĉ malmulte estos.

Kio nur ne estas en tiu urbo Petra! — pasie kriis la pli juna, — krom la gepatroj ĉio estas!

Krom tio, frato mia, ĉio troviĝas, — mentore konkludis la pliaĝa.

Raskoijnikov ekstaris kaj iris en la duan ĉambron, kie antaŭe staris

ia ŝrankokesto, lito kaj komodo; la ĉambro ŝajnis al li terure eta sen la meblaro. La tapetoj restis la samaj, en la angulo sur Ia tapetoj vidiĝis klaraj signoj en tiu loko, kie staris la ikonoŝranko. Iom rigardinte, li re- venis al sia fenestro. La pliaĝa laboristo oblikve rigardis al li.

Por kio vi? — li subite demandis, turniĝante al li.

Anstataŭ respondo, Raskoljnikov ekstaris, eiiris en la koridoron, pre- nis la sonorilon kaj tiris. La sama sonorileto, la sama lada sono! Li tiris la duan, la trian fojon, li aŭskultis kaj rememoris. La antaŭa turmente- terura, abomena sento komencis pli kaj pli klare kaj bildece aperi en lia memoro, kun ĉiu sonoro li frostotremis kaj li sentis sin pli kaj pli agra- ble.

He, kion al vi! Kio vi estas? — kriis la laboristo, elirante al li. Raskoljnikov denove eniris.

La loĝejon mi volas lui, — li diris, — do rigardas.

Nokte oni kvartirojn ne luas. Kaj cetere, vi kun la kortisto devus veni.

La planko estas lavita, ĉu oni farbos? — daŭrigis Raskoljnikov. — Ĉu la sango restis?

Kiu sango?

Oni ja murdis la oldulinon kun la fratino. Ĉi tie estis flako da sango.

Kiu homo vi estas? — kriis maltrankvile ia laboristo.

Ĉu mi?

Jes.

AI vi estas interese, ĉu ne?.. Do, venu kun mi en la kontoron, tie mi diros.

La laboristoj embarasite rigardis lin.

Ni jam devas foriri, ni malfruiĝis. Ni iru, Aljoŝka. Necesas ŝlosi, — diris la pliaĝa laboristo.

Nu, ni iru! — respondis Raskoljnikov indiferente, eliris antaŭ ili kaj malrapide desupris sur la ŝtuparo. — Hej, kortisto! — ii kriis, — irante tra la pordegejo.

Surstrate ĉe la eniro en la domon staris kelkaj homoj, gapante al ia pasantoj: ambaŭ kortistoj, virino, viro en kitelo kaj ankoraŭ iu. Raskolj- nikov iris rekte ai ili.

Kion al vi? — respondis unu kortisto.

Ĉu vi hodiaŭ estis en la kontoro?

Mi ĵus venis de tie. A1 vi kion?

Ĉu oni sidas tie?

Sidas.

Kaj la asistanto estas tie?

Estis tiam. Kion al vi?

Raskoljnikov ne respondis kaj stariĝis apud ili, enpensiĝinte.

Li venis la kvartiron rigardi, — diris alirante la pliaĝa laboristo.

Kiun kvartiron?

Kie ni laboras. "Kial oni la sangon lavis? Ĉi tie — li diras — murdo okazis, kaj mi volas lui". Kaj la sonorileton li komencis tiri, pre- skaŭ deŝiris. "Venu kun mi en la kontoron, tie mi ĉion prezentos". Tru- dulo.

La kortisto senkomprene kaj sulkinte la frunton ĉirkaŭrigardis Ras- koljnikov-on.

He, kiu vi estas? — li kriis iom minace.

Mi estas Rodion Romanoviĉ Raskoljnikov, eksa studento, mi loĝas en la domo de Ŝilj³⁰, tie en la strateto, proksime de ĉi tie, en aparta- mento numero dek kvar. Demandu nian kortison... li konas min. — Ra- skoljnikov diris ĉi tion iel pigre kaj enpensiĝe, ne alturnante sin, fikse rigardante la malhelan straton.

Kaj por kio vi venis ĉi tien?

Rigardi.

Kion tie vi rigardu?

Eble ni kaptu lin kaj konduku en la kontoron, ha? — subite en- miksiĝis la urbano en la kitelo kaj eksilentis.

Raskoljnikov oblikve strabis al li trans la ŝultro, rigardis atente kaj same trankvile kaj pigre respondis:

Nu, ni iru!

Jes, ni konduku lin! — rekaptis la kuraĝiĝinta urbano. — Kial li pri tio interesiĝas, kion li en la kapo tenas?

Ĉu ebria aŭ ne: nur Dio scias, — murmuris la laboristo.

Nu, kion al vi? — kriis denove la kortisto, komencanta serioze kolerigi, — kial vi trudas vin?

Do, vi timas iri en la kontoron, ĉu? — moke diris al li Raskolj- nikov.

Kion mi devas timi? He, kion vi volas?

Fripono! — kriis la virino.

Kial kun li paroli, — kriis la alia kortisto, granda kampulo en ne- butonita kaftano kaj kun ŝlosiloj ĉe P zono. — For!.. Nu, vere fripono... For!..

Kaj, preninte Raskoljnikov-on je la ŝultro, li ĵetis lin sur la straton. Tiu stumblis, tamen ne falis, rektigis, silente rigardis al ĉiuj spektantoj kaj iris plu.

Stranga homo, — diris la laboristo.

Stranga iĝis nun la popolo, — diris la virino.

Tamen necesas konduki lin en la kontoron, — aldonis la urbano.

Ne necesas rilati, — decidis la granda kortisto. — Vera fripono! Intence li celas, mi scias! Nur ekrilatu kun li, kaj ankaŭ vi trafos... Mi scias!

"Do, ĉu mi iru aŭ ne iru?" — pensis Raskoljnikov, haltinte en la me- zo de P vojkruco kaj rigardante ĉirkaŭen, kvazaŭ atendante de iu la la- stan vorton. Sed nenio respondis de ie; ĉio estis muta kaj morta, kiel ŝtonoj, sur kiuj li paŝis, morta por li, sole por li... Subite, malproksime, je ducento da paŝoj, fine de la strato, en la densiginta krepusko, li ri- markis popolamason, parolojn, kriojn... Meze de la amaso staris iu ka- leŝo... Sur la strato ektremis lumeto. "Kio estas?" Raskoljnikov turnis sin dekstren kaj iris al la amaso. Li kvazaŭ kroĉigus al ĉio, kaj kompreninte tion, li malvarme ridetis, ĉar li jam certe decidis pri la kontoro kaj li firme sciis, ke nun ĉio finigos.

VII

En ia mezo de P strato staris kaleŝo, luksa kaj moŝta kaleŝo, jungita al du ardaj grizaj ĉevaloj. La veturantoj mankis, kaj la koĉero mem, malgrimpinta de sia benko, staris apude. La ĉevalojn oni tenis per la brido. La homoj amasigis ĉirkaŭ ili, antaŭe staris policanoj. Unu el ili tenis bruligitan lanternon, per kiu li, kliniĝinte, lumigis ion sur la pa- vimo ĝuste ĉe ia radoj. Ĉiuj parolis, kriis, veis. La koĉero aspektis em- barasita, de tempo al tempo li ripetis:

Kia peko! Ho, Dio, kia peko!

Raskoljnikov penetris laŭeble proksimen, kaj finfine ekvidis la objek- ton de tiu tumulto kaj atento. Sur la tero kuŝis ĵus tretita de la ĉevaloj viro, evidcnte senkonscia, vestita tre aĉe, sed en vestoj "noblaj", kovrita de sango. De la vizaĝo kaj de la kapo fluis sango. Estis videble, ke li estas grave dispremita.

Ve! — la koĉero lamentis, — kiel mi povis antaŭvidi! Se mi la ĉevalojn pelegus aŭ ne krius al li, sed mi veturis senhaste, egalrapide. Ĉiuj vidis, ĉiuj konfirmos. Drinkuloj pri la vivo ne zorgas — klare! Do, jen mi ekvidis lin, li la straton transiras: ŝanceliĝas, la kruroj apenaŭ lin tenas. Do, mi kriis al li unufoje, poste la duan, kaj la trian fojojn. Kaj certe mi bridis la ĉevalojn. Sed li rekte falis sub iliajn krurojn! Ĉu li intence aŭ nur pro ebrio... La ĉevaloj estas junaj, timemaj — ili ek- tiris, li ekkriis — kaj ili pli arde... kaj jen la malfeliĉo.

ĉuste tiel! — aŭdiĝis ies atesta voĉo en la amaso.

La koĉero kriis, jes, estas vero. Li trifoje al tiu kriis, — resonis alia voĉo.

Ĝuste trifoje, ĉiuj aŭdis! — kriis la tria.

Cetere, la koĉero ne estis tre angora kaj timigita. Estis videble, ke la kaleŝo apartenas al riĉa kaj eminetnta posedanto, kiu atendis ie ĝian alvenon. La policanoj certe tre zorgis por ordigi la lastan cirkonstancon. La tretiton necesis forporti en policon kaj en kuracejon. Neniu konis lian nomon.

Intertempe Raskoljnikov penetris pli proksimen. Subite la lanterno klare lumigis la vizaĝon de V malfeliĉulo, kaj Raskoljnikov rekonis lin.

Mi lin konas, konas! — li kriis trapuŝante sin tute antaŭen, — li estas oficisto, eksa, titola konsilisto, Marmeladov! Li loĝas ĉi tie, apude, en la domo de Kozel... Doktoron urĝe! Mi pagos, jen! — Li elpoŝigis monon montrante al policano. Li estis ekstreme emociita.

La policanoj estis kontentaj, ke ili eksciis, kiu estas la tretito. Ra- skoljnikov nomis ankaŭ sin, donis sian adreson kaj per ĉiuj fortoj, kva- zaŭ temus pri lia propra patro, admonis urĝe transporti la senkonscian Marmeladov en lian loĝejon.

Ĉi tie, post tri domoj, — li klopodis, — la domo de Kozel, de riĉa germano... Nun li verŝajne iris ebria, hejmen. Mi konas lin... Li estas drinkulo... Tie estas lia familio, edzino, infanoj, filino. ĉis la ku- racejo estas longe, sed ĉi tie, verŝajne en la domo mem loĝas iu kura- cisto! Mi pagos, mi pagos!.. Ĉi tie estos familia prizorgo, tuj oni, sed ĝis la kuracejo ii povas eĉ morti...

Li eĉ sukcesis nerimarkeble ŝovi monon. Cetere, la afero estis klara kaj laŭleĝa, kaj sendube la helpo ĉi tie estis pli proksima. La tretiton oni levis kaj ekportis: troviĝis helpantoj. La domo de Kozel troviĝis je distanco de tridek paŝoj. Raskoljnikov iris malantaŭe, zorgeme subportis la kapon kaj montris la vojon.

Ĉi tien, ĉi tien! Sur la ŝtuparo necesas porti per la kapo antaŭen, turnu... jen tiel! Mi pagos, mi dankos, — li balbutis.

Katerina Ivanovna, kiel ĉiam, nur kiam aperis libera minuto, pendolis tien kaj reen en sia eta ĉambro, de I' fenestro al la forno kaj reen, al- preminte la krucitajn brakojn al la brusto, parolante kun si mem kaj tu- sante. Lastatempe ĉiam pli ofte kaj pli longe ŝi komencis interparoli kun sia pliaĝa knabino, dekjara Polenjka, kiu kvankam ankoraŭ komprenis ne multon, tamen ŝi tre bone komprenis, ke ŝi estas necesa al la patri- no, kaj pro tio ŝi ĉiam sekvis ŝin per siaj grandaj saĝaj okuloj kaj ĉiel penis montri, ke ŝi ĉion komprenas. Ĉi-foje Polenjka malvestis sian etan fraton, kiu la tutan tagon malsanetis, por lin dormigi. Atendante, kiam oni ŝanĝos lian ĉemizon, kiun nokte necesos lavi, la knabeto silente sidis sur seĝo, kun serioza mieno, rekta kaj senmova, kun etenditaj, kunpre- mitaj kruretoj, per la kalkanoj al la publiko kaj per la fingroj disen. Li aŭskultis kion paroiis la patrino al la fratino, ŝveliginte la lipetojn, kun rondigitaj okuletoj, senmove, ĝuste kiel kutime devas sidi ĉiuj saĝaj kna- betoj, kiam oni malvestas iiin antaŭ la dormo. Knabino, ankoraŭ pli juna ol li, ĉifone vestita, staris ĉe ŝirmilo atendante sian vicon. La pordo al la ŝtuparo estis aperta por almenaŭ iel saviĝi de V tabakondoj, atakantaj ilin el la aliaj ĉambroj kaj ĉiuminute devigantaj longe kaj turmente tusi ia malfeliĉan ftizulinon. Dum tiu semajno Katerina Ivanovna ŝajne iĝis eĉ pli malgrasa, kaj la ruĝaj makuloj sur ŝiaj vangoj brilis pli arde ol antaŭe.

Vi ne kredos, vi eĉ imagi ne povas, Polenjka, — ŝi parolis, pen- dolante en la ĉambro, — kiom gaje kaj pompe ni vivis en la domo de la paĉjo kaj kiel tiu drinkulo pereigis min kaj vin ĉiujn pereigos! La pa- tro estis civila kolonelo kaj preskaŭ guberniestro, nur unu paŝo por tio restis, kaj ĉiuj vizitantoj parolis: "Ni jam vin opinias, Ivan Mifiajlyĉ, nia guberniestro". Kiam mi... kfie! Kiam mi... kfie-kfie-kfie... ho, la damna vivo! — ŝi kriis, forkraĉante la sputaĵon kaj alpreminte la manon al la brusto, — kiam mi... afi, kiam en la lasta balo... min ekvidis princino Bezzemeijnaja, — kiu poste benis min, kiam mi edziniĝis al via patro, Polja, kaj tiam ŝi demandis: "Ĉu estas ŝi, tiu ĉarma junuiino, kiu kun ŝalo dancis en la bankedo?"... (La truon ja necesas fliki; nu, prenu la kudrilon kaj fliku nun, kiel mi instruis vin, ĉar morgaŭ... kfie! morgaŭ... kĥe-kĥe-kfie! la truon li pli disŝiros! — ŝi forte ekkriis)... — Tiam an- koraŭ kortega kavaliro princo Ŝĉegoijskoj, ĵus veninta ei Peterburgo... li dancis kun mi mazurkon kaj jam en la sekva tago intencis alveturi kun propono geedziĝi. Sed mi ĝentile dankis lin kaj diris, ke mia koro de- longe apartenas al alia. Tiu alia estis via patro, Poija. La paĉjo terure koleris... Ĉu la akvo pretas? Nu, donu la ĉemizeton; kaj la ŝtrumpetoj?.. Lida, — ŝi adresis al la eta filino, — vi dormu ĉi-nokte sen la ĉemizo, ĉu bone?.. kaj la ŝtrumpetojn elmetu apude... Mi lavos ankaŭ ilin... Kial tiu ĉifonulo ne revenas, drinkulo! La ĉemizon li ĉifonigis, kvazaŭ viŝaĵon, tute disŝiris... Estus bone lavi ĉion kune, por ne suferi du noktojn vice! Dio! Kĥe-kfie-kfie-kfie! Denove! Kio estas? — ŝi krietis, rigardinte al la amaso en la koridoro kaj ai la homoj penetrantaj en ŝian ĉambron kun iu portaĵo. — Kio ĝi estas? Kion ili portas? Dio!

Kien ni metu lin ĉi tie? — ĉirkaŭrigardante demandis policano, kiam oni enportis en la ĉambron la sangozan kaj senkonscian Marmela- dov-on.

Sur ia sofon! Metu rekte sur la sofon, la kapon Ci tien, — montris Raskoljnikov.

Tretita surstrate! Ebria! — iu kriis en la koridoro.

Katerina Ivanovna staris tute pala kaj spiris malfacile. La infanoj ege ektimis. La malgranda Lidoĉka ekkriis, ĵetiĝis al Polenjka, ĉirkaŭkaptis ŝin kaj tutkorpe skuiĝis.

Kuŝiginte Marmeiadov-on Raskoljnikov ĵetiĝis ai Katerina Ivanovna:

Je Dio, trankviliĝi, ne timu! — li haste parolis, — li transiris stra- ton, kaleŝo surtretis lin, ne maltrankviliĝu, ii rekonsciiĝos, mi ordonis lin porti ĉi tien... mi estis ĉe vi, ĉu vi memoras... Li rekonsciiĝos, mi pagos!

Li fine atingis! — despere ekkriis Katerina Ivanovna kaj impetis al la edzo.

Raskoljnikov baldaŭ rimarkis, ke tiu virino ne estas el tiuj, kiuj tuj svenas. Fulmrapide sub la kapo de V malfeliĉulo aperis kuseno — pri kiu ankoraŭ neniu pensis. Katerina Ivanovna komencis malvesti lin, ĉir- kaŭrigardi, klopodi, ne perdante sinregon, mordetante siajn lipojn kaj retenante kriojn pretaj ŝiriĝi el ŝia brusto.

Raskoljnikov intertempe persvadis iun kuri por kuracisto. Kuracisto, kiel evidentiĝis, loĝis post unu domo.

Mi sendis por kuracisto, — li plugurdis al Katerina Ivanovna, — ne maltrankviliĝu, mi pagos. Ĉu estas akvo?.. kaj donu tukon, viŝilon, ion ajn, rapide, ni ankoraŭ ne scias, kiel li estas vundita... Li estas vun- dita, sed ne mortigita, estu certa... Kion diros kuracisto!

Katerina Ivanovna ĵetiĝis al la fenestro. Tie sur seĝo kun elpremita sidilo, staris granda argila pelvo kun akvo, pretigita por la nokta lavado de r infana kaj vira tolaĵo. Tiun noktan lavadon Katerina Ivanovna faris mem, propramane, almenaŭ dufoje semajne, kaj iam ec pli ofte, ĉar ili jam preskaŭ ne havis rezervajn tolaĵojn, kaj ĉiu familiano portis nur po unu peco, sed Katerina Ivanovna ne povis toleri malpuraĵon kaj ŝi pre- feris nokte turmenti sin per superforta laboro, kiam ĉiuj dormas, por sukcesi ĝis mateno sekigi la malsekan tolaĵon sur etendita ŝnuro kaj doni purajn vestojn, por ne vidi malpuraĵon en hejmo. Apenaŭ kaptinte la pelvon, por porti ĝin laŭ la peto de Raskoljnikov, ŝi preskaŭ falis kun la portaĵo. Sed tiu jam sukcesis trovi manviŝilon, malsekigis ĝin en la akvo kaj komencis ĉirkaŭlavi la sangozan vizaĝon de Marmeladov. Kate- rina Ivanovna staris apude, dolore respirante kaj alpreminte la manojn al la brusto. Ŝi mem bezonis helpon. Raskoljnikov komencis kompreni, ke li eble malbone faris, ke persvadis porti ia tretiton ĉi tien. Ankaŭ la policano staris embarasita.

Polja! — kriis Katerina Ivanovna. — Kuru al Sonja, rapide. Se ŝi ne estos hejme, egale, diru, ke la patron surtretis ĉevaloj kaj ŝi tuj iru ĉi tien... kiam ŝi revenos. Rapide, Polja! Prenu, kovru vin per la tuko!

Lapide kulu! — subite kriis la knabeto de la seĝo kaj tion dirinte denove mergiĝis en la antaŭan silentan rektan sidadon sur la seĝo, el- rondiginte la okulojn, la kalkanojn antaŭen, kaj la piedpintojn disen.

Intertempe, la ĉambro pleniĝis tiel, ke eĉ al pomo ne estis loko por fali. La policanoj foriris, krom unu, kiu por kelka tempo ankoraŭ restis, kiopodante forpeli la publikon, kiu kunvenis el la ŝtuparo, reen sur ia ŝtuparon. Sed el la internaj ĉambroj elŝutiĝis preskaŭ ĉiuj loĝantoj de sinjorino Lippevehzel kaj komence ili interpuŝiĝis nur en la pordo, sed poste horde lavangis en la ĉambron mem. Katerina Ivanovna furioziĝis.

Almenaŭ permesu morti trankviie! — ŝi kriis al la tuta amaso, — ili trovis spektaklon! Kun cigaredoj! Khe-khe-khe! Ankoraŭ kun la ĉape- loj eniru!.. Nu jes, unu surhavas ĉapelon... For! Estu almenaŭ respektaj al morta korpo!

La tusado sufokis ŝin, sed la riproĉo utilis. Evidente, oni ŝin timis: la loĝantoj unu post alia forpremiĝis reen al la pordo kun tiu stranga interna sento de plezuro, kiu estas ĉiam rimarkebla eĉ ĉe proksimuloj, kiam al ilia parenco subite okazas malfeliĉo, malgraŭ tio, ke ili plej sin- cere sentas bedaŭron kaj kompaton.

Cetere, post la pordo aŭdiĝis voĉoj pri hospitalo kaj pri tio, ke ĉi tie ne decus veki senutilan kaoson. ""

ĉu morti ĉi tie ne decas? — ekkriis Katerina Ivanovna kaj ĵetiĝis jam malfermi la pordon por kraŝigi sur ilin fulmotondron, sed kunpuŝiĝis sursojle kun sinjorino Lippehvezel mem, kiu ĵus ekaŭdis pri V malfeliĉo kaj alkuris por meti sian ordon. ŝi estis ekstreme skandalema kaj mal- ordema germanino.

Afi, mia Dio! — ŝi svingis la manojn, — vian edzon ebrian ĉeval surtretis. Kuracejen lin! Estas mi la mastrino!

Amalia Ludvigovna! Mi petas vin zorgi pri via parolo, — orgojle komencis Katerina Ivanovna (kun la mastrino ŝi ĉiam parolis en orgojla tono, ke tiu "memoru sian lokon", kaj eĉ nun ŝi ne povis rifuzi al si tiun plezuron), — Amalia Ludvigovna...

Mi estas jam dirinta vin, ke vi neniam kuraĝe diri min Amalia Ludvigovna. Mi estas Amal-Ivan!

Vi estas ne Amal-Ivan, sed Amalia Ludvigovna, kaj tial ke mi ne apartenas al viaj fiaj flatuloj, kiel sinjoro Lebezjatnikov, kiu ridas nun post la pordo (post la pordo efektive aŭdiĝis rido kaj iu ekkriis: "ili skandalas!"), tial mi ĉiam nomas vin Amalia Ludvigovna, kvankam mi tute ne povas kompreni kial tiu nomo al vi ne plaĉas. Vi mem vidas, kio okazis al Semjon Zafiaroviĉ: li mortas. Mi petas vin nun ŝlosi tiun pordon kaj neniun enlasi ĉi tien. Permesu almenaŭ morti trankvile! Aliel, estu certa, jam morgaŭ via konduto estos sciigita al la ĝenerala guberniestro. La princo konis min ankoraŭ kiel fraŭlinon kaj li eĉ tre bone memoras pri Semjon Zafiaroviĉ, al kiu li multfoje faris bonfarojn. ĉiuj scias, ke Semjon Zafiaroviĉ havis multajn amikojn kaj protektantojn, kiujn li mem forlasis pro la nobla fiero, sentante sian malfeliĉan inkii- non, sed nun (ŝi montris al Raskoljnikov) al ni heipas tiu ĉi grandanima juna viro, havanta monrimedojn kaj kontaktojn, kaj lin Semjon Zafiaroviĉ konis ankoraŭ infanaĝe, kaj estu certa, Amalia Ludvigovna...

ĉio estis dirita ekstreme rapide, ĉiam pli rapide, sed la tuso abrupte rompis la elokventon de Katerina Ivanovna. En tiu minuto la mortanto rekonsciiĝis kaj ekĝemis, kaj ŝi kuris al li. La malsanulo malfermis la okulojn kaj, ankoraŭ ne rekonante kaj ne komprenante, komencis fikse rigardi al Raskoljnikov staranta super li. Li spiris peze, profunde kaj malofte; sur la buŝanguloj elpremiĝis sango; Ŝvito aperis sur la frunto. Ne rekoninte Raskoljnikov-on li maltrankvile komencis serĉi per ia oku- loj. Katerina Ivanovna rigardis lin kun ĉagrena, sed severa rigardo, kaj el ŝiaj okuloj fluis larmoj.

Mia Dio! Lia tuta brusto estas frakasita! Kiom da sango, kiom da sango! — ŝi diris en malespero. — Necesas demeti de li ĉiujn suprajn vestojn! Turnu vin, Semjon Zafiaroviĉ, se vi povas, — ŝi kriis al Mar- meladov.

Marmeladov rekonis ŝin.

Pastron! — li diris kun raŭka voĉo.

Katerina Ivanovna deiris al la fenestro, tuŝis per la frunto ia fene- stroframon kaj malespere ekkriis:

Ho, damna vivo!

Pastron! — denove diris la mortanto, post minuta silento.

Tu-u-uj! — kriis al li Katerina Ivanovna kaj li obee eksilentis. Kun timida, sopira rigardo li serĉadis ŝin per la okuloj. Ŝi revenis al li kaj ekstaris ĉe la kapo. Li iom trankviliĝis, sed ne por longe. Baldaŭ lia rigardo haltis ĉe la malgranda Lidoĉka (lia plej amata infano), kiu tre- mis en la angulo, kvazaŭ pro paroksismo, kaj rigardis lin per siaj miri- gitaj, infane fiksaj okuloj.

A... a... — li montris ŝin kun maltrankvilo. Li volis diri ion.

Kion ankoraŭ? — kriis Katerina Ivanovna.

Nudpieda! Nudpieda! — li balbutis, per la duonfreneza rigardo montrante la nudajn piedetojn de 1' knabino.

Sile-e-entu! — kolere kriis Katerina Ivanovna, — vi mem scias, kial ŝi estas nudpieda!

Dank* al Dio, la kuracisto! —- ekkriis Raskoljnikov.

Eniris kuracisto, akurata olduleto, germano, ĉirkaŭgapante kun mal- fidema aspekto. Li aliris al la malsanulo, trovis la pulson, atente pripal- pis la kapon kaj kun helpo de Katerina Ivanovna malbutonis tute san- gozan ĉemizon kaj nudigis la bruston de V malsanulo. La tuta brusto estis kripligita kaj ĉifita, kelkaj ripoj de la dekstra flanko rompitaj. De ia liva flanko, sur la koro mem, estis malica, granda, flaveta-nigra ma- kulo, la kruela hufo-bato. La kuracisto kuntiris la brovojn. La poiicano rakontis, ke la tretito estis trafinta en radon kaj tirita, turniĝe, tridekon da paŝoj sur la pavimo.

Mirindas, ke ii ankoraŭ rekonsciiĝis, — mallaŭte flustris la kura- cisto al Raskoljnikov.

Kion vi diros? — tiu demandis.

Li tuj mortos.

ĉu tute mankas espero?

Tute! Estas la lastaj spiroj... Ankaŭ la kapo estas tre danĝere vundita... Hm. Eblas ellasi la sangon... sed... tio estos senutila. Post kvin aŭ dck minutoj ii nepre mortos.

Do, ellasu ja sangon!

Jes. Cetere, mi avertas vin, ke tio estos tute senutila.

Tiam aŭdiĝis ankoraŭ paŝoj, la amaso en la koridoro disiĝis, kaj ĉe la sojlo aperis pastro kun vojaĝ-hostiujo, grizhara oiduieto. Ankoraŭ de la strato por li iris policano. La kuracisto tuj cedis al li la lokon kaj reciprokis kun li multsignifajn rigardojn. Raskoljnikov persvadis la kura- ciston almenaŭ iom ankoraŭ atendi. Levinte la ŝultrojn, tiu restis.

Ĉiuj forpaŝis. La konfeso daŭris tute nelonge. La mortanto apenaŭ bone komprenis ion. Li kapablis prononci nur abruptajn, malklarajn so- nojn. Katerina Ivanovna prenis Lidoĉkan, demetis de 1' seĝo la knabeton kaj, deirinte en la angulon al la forno, surgenuiĝis, kaj la infanojn sta- rigis genuen antaŭ si. La knabino nur tremis; la knabo, starante sur la nudaj genuetoj, ritme levis la maneton, faris plenan krucosignon kaj kli- nis sin teren, frapante per la frunto, kio evidente precipe plezurigis lin. Katerina Ivanovna mordetis la lipojn, retenante la larmojn. Ŝi preĝis, de tempo al tempo reĝustigante la ĉemizeton sur la infano kaj sukcesinte meti sur la tro nudigitaj ŝultroj de la knabino tuketon, kiun ŝi prenis el komodo, ne ekstarante de la genuoj kaj preĝante. Intertempe la pordon de la internaj ĉambroj denove malfermis scivoluloj. En la koridoro pli kaj pli densiĝis la amaso de 1' gapantoj, la loĝantoj de la tuta ŝtuparo, ne transirante cetere la sojlon de V ĉambro. Nur sola kandelrestaĵo lu- migis la tutan scenon.

En tiu minuto el la koridoro, tra la amaso, rapide penetris Polenjka, kiu kuris por la fratino. ŝi eniris, respirante post rapida kurado, demetis de si la tukon, rimarkis la patrinon, aliris ŝin kaj diris: "ŝi venas! Mi sur strato ŝin renkontis!" La patrino klinigis ŝin surgenuen, apud si. EI la amaso, neaŭdeble kaj timide, penetris junulino, kaj strangis ŝia subita apero en tiu ĉambro, inter la mizero, ĉifonoj, morto kaj malespero. An- kaŭ ŝi surhavis ĉifonojn; ŝiaj vestoj estis ĝroŝaj, sed ornamitaj strat-ma- niere, iaŭ la gusto kaj la reguloj kreiĝintaj en tiu aparta mondo, kun klare kaj hontige eistaranta celo. Sonja haltis en la koridoro ĝuste ĉe la sojlo, sed ne transpaŝis la sojlon kaj rigardis kvazaŭ perdiĝinte, ne kon- sciante ŝajne entute, forgesinte ankaŭ pri sia robo reaĉetita ĉe kvara po- sedanto, silka, ĉi tie maldeca, bunta kun longega kaj ridinda vosto kaj pri la neĉirkaŭprenebla krinolino, barinta la tutan pordokadron, kaj pri la helaj ŝuoj, kaj pri P ombreleto, maltaŭga nokte, sed kiun ŝi prenis kun si, kaj pri la ridinda ronda pajloĉapelo kun brila fajrokolora plumo. Ј1 sub tiu knabece vestita ĉapeleto rigardis magra, pala kaj timigita vi- zaĝeto kun la malfermita buŝo kaj okuloj senmovaj pro teruro. Sonja estis malalta, proksimume dekokjara, maldika, tamen sufiĉe linda blon- dulino, kun rimarkindaj bluaj okuloj. ŝi fikse rigardis al la lito, al la pastro. Ankaŭ ŝi anhelis pro rapida iro. Finfine, la flustrado, kelkaj vor- toj el la amaso, evidente atingis ŝin. Mallevinte la rigardon, ŝi transiris la sojlon kaj ekstaris en la ĉambro, sed denove nur ĉe la pordo.

La konfeso kaj komunio finiĝis. Katerina Ivanovna denove aliris la liton de P edzo. La pastro depaŝis kaj, forironte, volis diri kelkajn kon- solajn vortojn al Katerina Ivanovna.

Sed kio nun al iii okazos? — abrupte kaj iritite ŝi rompis mon- trante al la etuloj.

Dio estas kompatema; esperu la helpon de P Kreinto, — komencis la pastro.

E-efi! Li helpos, sed ne al ni!

Estas peko, peko, sinjorino, — rimarkis la pastro, balancante la kapon.

Kaj ĉu tio estas peko? — kriis Katerina Ivanovna, montrante al la mortanto.

Eble la homoj, kiuj nevole kaŭzis tion ĉi, konsentos kompensi al vi, almenaŭ pro la perdo de la enspezoj...

Ne komprenas vi min! — iritite kriis Katerina Ivanovna, mansvi- nginte. — Ja pro kio kompensi? Li ja mem, ebria, sub la ĉevalojn ĵetiĝis! Kiuj enspezoj? Li ne enspezojn, sed nur turmentojn donis al ni. Ja li, drinkulo, ĉion fordrinkis. Nin li priŝtelis por konsumi en drinkejo, la in- fanajn kaj mian vivojn en drinkejo li foruzis! Kaj dank' al Dio, li mor- tas! Malprofito estos malplia!

Pardoni necesas en la morta horo, kaj tio estas peko, sinjorino, tiaj sentoj estas granda peko!

Katerina Ivanovna klopodis ĉe la malsanulo, ŝi donis al li trinkaĵon, viŝis la ŝviton kaj la sangon de la kapo, ĝustigis la kusenojn kaj dume parolis kun la pastro, malofte sukcesante sin turni al li, interokupe. Nun ŝi subite atakis lin preskaŭ furioze.

Eh, via pastra moŝto! Vortoj kaj vortoj estas nuraj! Pardoni! Se li venus hodiaŭ ebria — se li ne estus tretita — kun la sola ĉemizo sur si, tute trivita, ĉifona, kaj tuj falus dormi, dum mi ĝis la sunleviĝo en la akvo ĉifonojn liajn kaj la infanajn lavus, kaj poste sekigus post la fe- nestro, kaj tuj, kiam la suno leviĝus, mi komencus fliki, — jen mia nok- to!.. Do, kial ĉi tie pri la pardono paroli! Jam ĉion mi pardonis!

Profunda, terura tusado rompis ŝian parolon. Ŝi sputis en tukon kaj ŝovis ĝin por montri al la pastro, kun doloro tenante la alian manon ĉe la brusto. La tuko estis tute sangoza...

La pastro mallevis la kapon kaj diris nenion.

Marmeladov estis en la lasta agonio. Li ne formetis siajn okulojn de la vizaĝo de Katerina Ivanovna, kiu denove kliniĝis super li. Li ĉiam vo- lis ion diri al ŝi; li eĉ komencis, pene movante la langon kaj malklare eldirante vortojn, sed Katerina Ivanovna, komprenintĉ, ke li volas peti pardonon ĉe ŝi, tuj ordone kriis al li:

Sile-e-entu! Ne necesas!.. Mi scias, kion vi volas diri!.. kaj la malsanulo silentiĝis, sed en la sama minuto lia vaganta rigardo falis al la pordo, kaj li ekvidis Sonjan...

ĉis nun li ne rimarkis ŝin. Ŝi staris en angulo kaj en ombro.

Kiu estas? Kiu estas? — li subite diris per la raŭka kaj anhelanta voĉo, tre maltrankvila, kun teruro montrante per la okuloj la pordon, kie la filino staris, kaj penante Ieviĝi,

Kuŝu! Ku-u-uŝu! — kriis Katerina Ivanovna.

Sed li kun nenatura peno sukcesis sin apogi per la brako. Li sovaĝe kaj senmove rigardis kelkan tempon al la filino, kvazaŭ ne rekonante ŝin. Li ankoraŭ neniam vidis ŝin en tia kostumo. Subite li rekonis ŝin, humiligitan, malfeliĉan, pompe vestitan kaj hontantan, obee atendantan sian vicon adiaŭi kun la mortanta patro. Senfina sufero skiziĝis sur lia vizaĝo.

161

Sonja! Filino! Pardonu! — li ekkriis kaj volis etendi al ŝi la ma- non, sed, perdinte la apogon, tuj falegis de sur la sofo, kun la vizaĝo malsupren. Oni tuj levis lin, kuŝigis, sed li jam estis mortanta. Sonja malforte ekkriis, alkuris, brakumis lin kaj en tiu brakumo ŝi senmoviĝis. Li mortis en ŝiaj brakoj.

1 1 3&k213 1541

Li ricevis la sian! — kriis Katerina Ivanovna, ekvidinte la kada- vron de P edzo, — nu, kion fari nun! Per kio mi enterigos lin! Kaj per kio ilin, ilin mi morgaŭ per kio nutros?

Raskoljnikov aliris al Katerina Ivanovna.

Katerina Ivanovna, — li. ekparolis, — en la pasinta semajno via forpasinta edzo rakontis al mi sian tutan vivon kaj ĉiujn cirkonstan- cojn... Estu certa, ke li paroiis pri vi kun admira estimo. De tiu vespero, kiam mi eksciis, kiel li estis fidela al ĉiuj vi kaj kiel Ii estimis kaj amis precipe vin, Katerina Ivanovna, malgraŭ sia maifeliĉa inklino, ĝuste en tiu vespero ni iĝis amikoj... Permesu do nun al mi... kontribui... al la redono de ŝuldo al mia forpasinta amiko. Ĉi tie... estas dudek rubloj, ŝajne, kaj se tio povas servi al vi kiel helpo, tiam... mi... unuvorte, mi revenos... mi, eble, jam morgaŭ vizitos vin... adiaŭ!

Kaj li rapide eliris el la ĉambro, rapide penetrinte tra la amaso sur la ŝtuparon. Sed en la amaso li subite kunpuŝiĝis kun Nikodim Fomiĉ, eksciinta pri P malfeliĉo kaj dezirinta mem fari ordon. De la tempo de P sceno en la kontoro ili ne revidiĝis, sed Nikodim Fomiĉ tuj rekonis lin.

Ha, estas vi? — li demandis.

Li mortis, — respondis Raskoljnikov. — Venis doktoro, venis pa- stro, ĉio estas en ordo. Ne maltrankviligu la tre malfeliĉan virinon, ŝi sen tio ftizas. Diru al ŝi ion kuraĝigan, se vi povos... Ja vi estas bonkora homo, mi scias... — ii aldonis kun sarkasmo, rigardante rekte en liajn okulojn.

Tamen, kiel vin sango makulas, — rimarkis Nikodim Fomiĉ, ek- vidinte en la lumo de ianterno keikajn freŝajn makulojn sur la veŝto de Raskoljnikov.

Jes, mi makuliĝis... mi estas tuta en sango! — diris Raskoljnikov kun iu aparta aspekto, poste ridetis kaj kapsvinginte ekiris malsupren laŭ la ŝtuparo.

Li desupris malrapide, nehaste, en forta febro kaj ne konsciante tion, ke lin plenigas sola, nova, neĉirkaŭprenebla sento de subite altajdinta granda kaj potenca vivo. Tiu sento povus simili al sento de mortkondam- nito, al kiu subite kaj neatendite oni deklaris indulgon³¹. En la mezo de P ŝtuparo lin atingis la pastro revenanta hejmen. Raskoljnikov silente la- sis lin preteriri, interŝanĝinte kun li senvortan kapklinon. Sed, jam sur la lastaj ŝtupoj, li subite ekaŭdis hastajn paŝojn post si. Iu atingis lin. Estis Polenjka, ŝi kuris post li kaj vokis: "Atendu! Atendu!"

Li turnis sin al ŝi. Ŝi trakuris la iastan ŝtuparon kaj haltis tuj antaŭ li, starante sur la sekva plisupra ŝtupo. De la korto fluis malhela lumo. Raskoljnikov rimarkis la malgrasan, sed ĉarman vizaĝeton de F knabino, kiu ridetis al ii kaj gaje, infane, rigardis lin. Ŝi alkuris kun komisio, kiu evidente al ŝi mem tre plaĉis.

Atendu, kiel oni nomas vin?.. kaj ankoraŭ: kie vi loĝas? — ŝi de- mandis haste, per la anhelanta voĉeto.

Li metis ambaŭ manojn sur ŝiajn ŝultrojn kaj kun iu feliĉo rigardis ŝin. Li sentis tian plezuron rigardante ŝin! Pro kio — li eĉ mem ne sciis. — Kiu sendis vin?

Min sendis fratino Sonja, — respondis la knabino, ridetante pli gaje.

ĉuste tiel mi pensis, ke vin sendis fratino Sonja.

Ankaŭ la patrino min sendis. Kiam fratino Sonja ordonis al mi, ankaŭ la patrino aliris kaj diris: "Kuru rapide, Polenjka!"

Ĉu vi amas fratinon Sonja?

Mi ŝin amas pli ol ĉiujn! — kun iu speciala firmeco diris Polenjka, kaj ŝia rideto subite pliserioziĝis.

Kaj ĉu min vi amos?

Anstataŭ la respondo li ekvidis la proksimiĝantan vizaĝeton de F knabino kaj la pufajn lipetojn, naive etendiĝintaj por kisi lin. Subite ŝiaj brakoj, mincaj kiel alumetoj, ĉirkaŭpremis iin forte-forte, la kapo kliniĝis al lia ŝultro, kaj la knabino mallaŭte ekploris, alpremante sian vizaĝon al li pli kaj pli forte.

Mi kompatas la paĉjon! — ŝi diris post unu minuto, levante sian larmozan vizaĝeton kaj viŝante la larmojn per la manoj, — nun ĉiam ve- nas tiaj plagoj, — ŝi aldonis neatendite, kun tiu speciale grava aspekto, kiun penas alpreni infanoj, kiam ili subite volas paroli kiel "plenkresku- loj".

Kaj ĉu la patro vin amis?

Plej ol ĉiujn nin li amis Lidoĉkan, — ŝi daŭrigis tre serioze kaj ne ridetante, jam tute kiel parolas plenkreskuloj, — li ŝin pro tio amis, ĉar ŝi estis malgranda, kaj ankoraŭ pro tio, ke malsana, kaj li ĉiam do- nacojn al ŝi alportis, kaj nin li legi instruis, kaj min pri gramatiko kaj pri ia Biblio, — ŝi aldonis kun digno, — kaj la panjo nenion kontraŭdi- ris, sed ni sciis, ke tio plaĉas al ŝi, ankaŭ la paĉjo sciis, kaj la panjo volas instrui al mi la francan lingvon, ĉar jam estas tempo ricevi la edu- kon.

Kaj ĉu preĝi vi scias?

Ho, ja, mi scias! Jam delonge; kiam mi iĝis jam granda, mi do preĝas senvoĉe, sed Kolja kaj Lidoĉka kune kun la patrino iaŭte. Ko- mence "Dipatrinon" ili legas, kaj poste ankoraŭ unu preĝon: "Dio, par- donu kaj benu fratinon Sonja", kaj poste ankoraŭ: "Dio, pardonu kaj be- nu mian alian patron", ĉar nia pliaĝa patro jam mortis, kaj tiu nuna estas ja alia por ni, sed ankaŭ pri tiu ni preĝas.

Poleĉka, oni nomas min Rodion. Preĝu iam ankaŭ pri mi: "ankaŭ la dian sklavon Rodion" — plu nenion.

Mian tutan estontan vivon mi preĝos pri vi, — arde diris la kna- bino kaj subite denove ekridis, ĵetiĝis al li kaj denove forte brakumis iin.

Raskoljnikov diris al ŝi sian nomon, donis la adreson kaj promesis jam morgaŭ nepre viziti ilin. La knabino foriris tute ravita pro li. Estis la dek-unua horo, kiam li eliris straten. Post kvin minutoj li staris sur la ponto, ĝuste sur tiu loko, de kiu antaŭ nelonge en la akvon ĵetiĝis virino.

"Sufiĉe! — li diris firme kaj triumfe, — for miraĝoj, for afektaj timoj, for fantomoj!.. Ekzistas la vivo! ĉu mi nun ne vere vivis? Ne mortis an- koraŭ mia vivo kun la maljuna oldulino! Bone ŝi vivu en la ĉiela regno kaj sufiĉas, patrino, ripozu en paco! Nun estas la regno de la racio kaj de lumo kaj... kaj de volo, kaj de forto... kaj ni vidos nun! Ni vetos nun! — li aldonis orgojle, kvazaŭ adresante al iu nigra potenco kaj de- fiante ĝin. — Sed mi jam konsentis vivi sur la arŝino da spaco!

...Tre malfortas mi en ĉi minuto, sed... la malsano ŝajne jam pasis. Mi sciis, ke ĝi foriros. Interalie: la domo de Poĉinkov, je du paŝoj de ĉi tie. Nun nepre al Razumiĥin, eĉ se pli ol du paŝoj... gajnu li la ve- ton!.. Ankaŭ li gaju, — ne gravas, estu tiel!.. Forto, forto necesas: sen forto nenion eblas preni. Kaj forton necesas akiri ankaŭ per forto, jen tion iii nc scias", — li aldonis fiere kaj memfide kaj ekiris de la ponto apenaŭ movante siajn krurojn. La fiero kaj memfido kreskis en li ĉiu- minute. Jam en la sekva minuto li iĝis tute alia homo, ol li estis en la antaŭa. Tamen, kio precipa okazis, kio tiel renversis iian vivon? Li eĉ mem ne sciis. A1 li, kiel al dronanto, esperanta saviĝi per pajlero, subite ŝajnis, ke ankaŭ li "povas vivi, ke ekzistas ankoraŭ vivo, ke ankoraŭ ne mortis Iia vivo kun la maljuna oldulino". Eble, li tro hastis fari konklu- don, sed li ne pensis pri tio.

"Kaj tamen, dian sklavon Rodion mi petis en preĝo rememori, — su- bite trafulmis en iia kapo, — nu, sed tio... estas por ĉia okazo!" — ii aldonis, kaj tuj mem ekridis pro sia knabeca ago. Lia humoro estis bo- nega.

Li facile trovis Razumifiin-on. En la domo de Poĉinkov oni jam konis la novan ioĝanton, kaj la kortisto tuj montris al li la vojon. Jam en la mezo de la ŝtuparo eblis distingi bruon kaj viglan rumoron de granda kunveno. La enira pordo estis vaste aperta, aŭdiĝis krioj kaj disputoj. La ĉambro de Razumifiin estis siifiĉe granda, kaj la nombro de la kun- venintoj estis dek kvin. Raskoljnikov haltis en la antaŭĉambro. Ĉi tie, post vando, du mastraj servistinoj klopodis ĉe du grandaj samovaroj, ĉe boteloj, teleroj kaj pladoj kun kuko kaj entreoj, alportitaj el la mastra kuirejo. Raskoljnikov sendis por Razumiĥin. Tiu alkuris admirante. De la unua rigardo rimarkeblis, ke li neordinare multe drinkis, kaj kvankam Razumiĥin preskaŭ neniam povis tute ebriiĝi, sed ĉi-foje io tia estis ri- markebla.