П'яўка

Частка I. ЭДЭМ

1.

Капсула імплантанта знешняй праслушкі са слабым плескачом прыляпілася да шкла звонку. Такімі капсуламі перыядычна аб-

стрэльвалі з вуліцы ўсе вокны са спецыяльна абсталяваных ма-

шын. Пэўна, дворнічыха паведаміла ўжо каму належыць, што ў мансардзе пасяліліся.

Я адразу прачнуўся. Урэшце, я проста драмаў. Пакаёвая муха ачуняла ад вібрацыі, з істэрычным віскам казытнула мой твар і бязладна закружыла пад столлю.

Я ненавіджу мух.

І яшчэ я ненавіджу “людзей-ценяў”. Зброд іх цёмны і вырод — не-на-ві-джу.

У сваім часовым пакойчыку ў мансардзе, а простае маё жытло мела прымітыўную электронную сігналізацыю, абудзіўшыся, я ляжаў на канапе, на хвіліну аддаўшыся думкам.

Летні вечар — адзін з самых спякотных і задушлівых — мусіў, між тым, праз некалькі гадзін ператварыцца ў ноч. Нябачнае ў вэлюме смогу сонца заходзіла над Мегаполісам. Стомлены, я перадусім задрамаў, накрыты вільготным прасцірадлам, якое дасыхала проста на мне, і сон, які я сасніў, быў непрацяглы, цяжкі і хваравіты, якімі большай часткай і бываюць сны на захадзе сонца.

Я прачнуўся, бо да таго ж пачаў задыхацца ад недахопу кіслароду: кандыцыянер старога ўзору не працаваў, але адчыніць акно я не рызыкаваў з-за смогу, бо да таго ж, пэўна, быў бы і непазбежна атакаваны жамярой.

Я ляжаў, і думкі мае вяла цяклі адна за адной. Зрэдку я дазваляў сабе такія вось некалькі хвілін “без сэнсу — сны, маркоты, мары”, як калісьці пісаў старажытны паэт — гэта, калі расслаблена аддаешся плыні часу, блукаючы дзесьці побач з безданню.

Адразу скажу, што я ніякі не містык, бачу свет у дастаткова матэрыялістычным уяўленні і лічу, як маністы, розум адзіным фізічным органам, хоць ведаю, што прыхільнікі дуалістычнай школы лічаць яго пазаматэрыяльным: урэшце, у святле апошніх, нават дазволеных распрацовак блытаніны толькі пабольшала.

Недаз-воленыя ж вельмі жорстка праследуюцца.

Дарэчы, пераслед днямі напаткаў і мяне. Некалькі год таму я здолеў уладкавацца на службу ачысткі камунікацый і жылых раёнаў у якасці дробнага чыноўніка. Засмечанасць да гэтага часу стала ўжо планетарнай праблемай. Больш за ўсіх цярпелі ад яе невялікія еўрапейскія рэгіёны, абітальнікі якіх не маглі абараніць сябе ад суседзяў. З нагоды маёй службы, а ў рэшце рэшт я быў звычайны смяцяр, да мяне ў рукі, хоць і вельмі рэдка, але траплялі (пэўна, па недаглядзе) некаторыя забароненыя кнігі, выдадзеныя яшчэ да Вялікіх Падзей. Кнігі абывацелі, як правіла, знішчалі, але часам выкідвалі ад граху падалей на звалкі ці проста ў сметніцы. Я не здаваў іх службе бяспекі ці напрамую свайму начальству, а за невялікі хабар, які прапаноўваў смеццязборшчыкам, часам нахабна, хоць і разыкоўна, прыкішэньваў, што пагражала мне тэрмінам у фільтрацыйна-папраўчым лагеры. Гэтыя некаторыя старажытныя экземпляры, а кнігамі зараз ніхто не карыстаецца, я старанна прыводзіў у парадак і хаваў у сваёй папярэдняй кватэры, якую здымаў раней у адным з бяднейшых кварталаў, змайстраваўшы ў шафе падвоенае дно. Змест часткі з іх, які ўтрымліваў доказы ці хаця б намёк на іх, я перакачаў на флэшку, схаваць якую было не так ужо і складана. Кніга ж, на якой я неабачліва папаўся, сунуўшы яе ў кішэню дажджавіка, які пакінуў у раздзявалцы і дзе яе адразу вышукала і данесла ў органы гардэробшчыца-штучнік, была даволі нявінным дзённікам фрэйліны Арнгейм. Аўтарка, якая жыла некалькі стагоддзяў назад і служыла пры двары, знаёміла чытача з заходнееўрапейскім пунктам гледжання на Усходнюю імперыю XVII стагоддзя, натуральна апісваючы п’янства, кроў і бруд, назіраючы ўсё гэта і заносячы на паперу не па-жаночы вострым і дапытлівым зрокам. Тэкст кнігі быў далёкі нават ад самых туманных намёкаў на доказы, але мяне, нягледзячы на запэўніванні ў тым, што я нёс кнігу на так званую абавязковую канвертырызацыю, звольнілі са службы і ўзялі падпіску, паставіўшы ў маёй асабістай картцы-пасведчанні адмысловы штамп, што я ў месячны тэрмін пакіну Мегаполіс і, на свой клопат, уладкуюся ў правінцыі, не пражываючы бліжэй ад горада за сто кіламетраў. З боку ўлад гэта было даволі мяккім пакараннем. Аспрэчваць яго не мела сэнсу.

У той жа дзень я з’ехаў з былой кватэры, эканомячы грошы і часова пасяліўся ў цяперашняй мансардзе высотнага састарэлага будынка. Адзінай перавагай майго новага, непрацяглага да гэтага часу жытла, было тое, што я, дзякуючы сваёй раптоўнай вынаходлівасці, дадумаўся адразу зрабіць на балкончыку вадасцёк, і з даху ў пластыкавую ёмістасць у час рэдкіх, заўжды кіслотных дажджоў, сцякала вада, якую пасля кіпячэння можна было нават піць. Вады, якая каштавала вялікіх грошай, паўсюдна не хапала, і за яе раз-пораз нават забівалі.

На маёй крэдытнай картцы яшчэ заставалася сёе-тое з грошай, але становішча маё пагаршалася з кожным днём. Трэба было рыхтавацца да ад’езду, а знайсці якую працу ў паселішчах вакол горада было амаль немагчыма, але я, урэшце, пэўна, стоік, і гэта мяне ўратоўвае.

У той вечар пачуццё голаду, як заўсёды, адхіліла мяне ад маіх змрочных думак і прымусіла дзейнічаць. Лядоўня была пустая, і я пачаў апранацца. Вечар быў неабавязковы ў сэнсе сустрэч з кімнебудзь ці якіх асабістых спраў, і я вырашыў спусціцца ўніз.

Але мяне падсвядома непакоіў нейкі дыскамфорт: урэшце я ўспомніў — трэба неадкладна знішчыць “клапа” на шкле, пра яго я мог і запамятаваць, а гэта заўсёды небяспечна. Пра абстрэл імплантантамі для падслушкі ведалі, пэўна, усе, тым не менш, многія на гэтым пагарэлі, і справы скончыліся лагерам.

Я асцярожна адчыніў акно, аперазаў сябе вяроўкай, якую прывязаў да ножкі стала, і, перавесіўшы цела вонкі, неўзабаве намацаў на шкле празрысты пухірок. Я выцягнуў яго і раструшчыў нагой на падлозе. Цяпер можна было займацца іншым.

Перад тым як выбрацца са свайго прытулку ў вонкавы свет, я падышоў да люстэрка і прыкінуў, як мне хоць крыху змяніць аблічча. Дарэчы, мяне завуць Берташ Яновіч. Я — белы. Вышэй ся-рэдняга росту — дзесьці каля ста дзевяноста сантыметраў, валасы ў мяне русыя, вочы шэрыя, лоб шырокі, але нізкі, нос прамы, падбародак звычайны. Мае продкі з гэтых мясцін і, наколькі я ведаю, збольшага захоўвалі этнічную чысціню. Але зараз такія, як я, — нешматлікія адзінкі на вуліцах Мегаполіса і часам выклікаюць да сябе неадэкватныя адносіны: знянацку цябе могуць зняважыць словам, а то і пырнуць нажом. І калі нажавая рана можа загаіцца, то абраза ў вы-глядзе слова — ніколі. Супраціў жорстка падаўляўся, а іншадумцаў, як у маім выпадку, высылалі ў так званыя Выхаваўчыя Паселішчы — сельскагаспадарчыя кластэры, дзе сасланыя альбо працавалі пад прымусам, альбо былі проста кінутыя на волю лёсу і асабістых здольнасцей да выжывання ў экстрыме.

Я ніколі не скарджуся на сваю інтуіцыю, можа, дзякуючы ёй, я мажліва і выжыў на мінулай вайне. Якраз цяпер яна, інтуіцыя, чамусьці ўпарта перасцерагала мяне, дасылаючы сігналы аб небяспецы. Калі ж больш дакладна, то ў мяне днямі з’явілася пачуццё, што за мной пачалася адсочка, і таму я вырашыў злёгку мяняць сваю знешнасць — такое часта спрацоўвае, збівае з толку тых, хто за табой сочыць. Чаму цяпер, меркаваў я, мне не паспрабаваць зноў стаць адным з большасці?

Я знайшоў на паліцы адмысловы крэм, які раней набыў у тэатральнай краме, выціснуў крыху з цюбіка на далонь і ўцёр на скуру, з-за чаго твар набыў карычневы колер, потым тое ж паўтарыў і з тыльным бокам далоняў. Цяпер, калі на лоб нізка насунуць капялюш, на вочы — акуляры, апрануць кашулю з даўгімі рукавамі, то можна сысці і за “каляровага” — ва ўсялякім разе станеш непрыкметным у натоўпе. Менавіта так пра гэта калісьці і выказаўся старажытны філосаф: “Будзь непрыкметны”. Лічыцца, што Эпікур меў на ўвазе зусім іншае, але зараз я ў гэтым сумняваюся.

У апошні момант я, пасля роздуму, сунуў у кішэню, спачатку праверыўшы перасцерагальнік, свой рэвальвер старога ўзору, забраў “надалоннік” — кішэнны , магнітную картку-пропуск і, зачыніўшы дзверы, зайшоў у ліфт. Ліфт працаваў.

Унізе я праверыў паштовую скрыню з нумарам маёй кватэры, але яна аказалася пустая. Тым не менш, мяне гэта не заспакоіла, бо дзень таму, хоць жыву тут лічаныя гадзіны, я знайшоў у ёй канверт без адраса. З канверта, які я адразу ускрыў, я выцягнуў папяровы аркушык, на якім выявіў толькі два словы і лічбу. Словы і лічбу я запомніў, а паперку адразу знішчыў. Урэшце такія паперкі маглі ўкінуць не толькі ў маю, а і ў любую іншую паштовую скрыню. На паперцы было напісана звычайнай асадкай: “Сімуляцыя. Блог 2412”.

Я занепакоіўся таму, што сам, вядома, ананімна, вяду ў Сеціве асабісты блог, а гэта, у залежнасці ад тэмы запісаў, можа каштаваць, у лепшым выпадку, свабоды, а фільтрацыйна-папраўчы лагер — не паселішча, якое ў параўнанні з ім лічыцца курортам, а месца, якое з неверагоднай хуткасцю скарочвае жыццё нават самага фізічна здаровага чалавека з самай устойлівай нервовай сістэмай. З-за недахопу грошай, рэштку якіх я абачліва эканоміў, я не ўваходзіў у Сеціва ўжо некалькі дзён, але паперку трымаў у памяці, адклаўшы ўсё на потым.

Квартал, дзе я цяпер спыніўся, змешаны ў сэнсе яго насельнікаў.

У адрозненне ад больш забяс-печаных, тут няма камунальнай сістэмы абароны з высокімі мурамі, абсталяваных фотаэлементамі (у такіх кварталах-камунах жывуць людзі, якія аб’яднаюцца па рэлігійнай, крымінальнай, расавай ці якой іншай карпаратыўнай супольнасці, а таксама геі, транссексуалы і лесбіянкі). Ён больш небяспечны і часта бывае полем, на якім са зброяй высвятляюць свае адносіны, змагаючыся за сферы ўплыву, а, значыць, за ваду, ежу і права на секс шматлікія маргіналы. Увогуле, наша квазікраіна, не абароненая ў свой час пазбаўленымі свядомасці продкамі, нагадвае своесаблівы еўрапейскі этнічны гноеадстойнік. І хоць у суседніх краінах не намного лепш, тут, у нас здолела выпладзіцца тое, што выклікае ўвогуле пераацэнку вартасці самога жыцця.

Я ведаў, што як толькі зачыню за сабой дзверы, то адразу апынуся ў сістэме кантролю. Гэта та-тальная сістэма была запушчана ў мегаполісах гадоў дзесяць таму і з пераменным поспехам выкарыстоўваецца і зараз, бо шматлікія напаўкрымінальныя і крымінальныя суполкі, якія ў апошні час набылі амаль легальны статус і лёгка фарміравалі і самыя ўрадавыя колы, адпаведна напрацавалі свае меры абароны. Часткова гэтая сістэма адносін даўно перайшла ў заняпад, але тым не менш толькі за жыццёвым рухам, што бясконца віруе ў Мегаполісе, назіраюць спадарожнікі (хоць большасць з іх ужо згарэла), тысячы відэакамер суправаджэння, ахоўных відэакамер дробных прадпрыемстваў, фірм, супермаркетаў, банкаў, забаўляльных і сексаабслу-говых устаноў і проста ўсялякіх прытонаў. Я ведаў, што камеры назірання аснашчаны оптыкай, якая дае моцнае павелічэнне. Камеры гэтага ці аналагічнага тыпу дазваляюць бачыць і скрозь фіранкі. Я таксама ведаў, што сярод безлічы звычайных спадарожнікавых антэн ёсць замаскіраваныя пад іх камеры слыхавога назірання, з дапамогай якіх можна адначасова не толькі сачыць, а і падслухоўваць, пра што размаўляюць субяседнікі, і запісаць тую размову. Даўно распаўсюджанай з’явай стала і выкарыстанне сотавых “надалоннікаў” як праслухоўваючых — увод адмысловага кода робіць сотавы тэлефон менавіта такой прыладай. Аналагічная функцыя ёсць і ў многіх мадэлях звычайных тэлефонаў, набраўшы код якіх, можна праз іх праслухоўваць тое, што робіцца дома і пра што гавораць у сваіх кватэрах іх насельнікі. Камеры спадарожнікаў, якіх яшчэ дастаткова круціцца вакол Зямлі, знойдуць любога вызначанага ім чалавека, дзе б ён ні знаходзіўся. На амаль кожнага з нас, як я ведаў, пры нараджэнні раней заводзілася спецыяльнае дасье, куды заносіліся не толькі адпячаткі пальцаў, а і асобныя выказванні і ўчынкі. Нашы ўлады заклапочаныя цяпер галоўным чынам сваёй бяспекай, на што і выдаткоўваюцца асноўныя сродкі, а ўсё астатняе, у прыватнасці, бяспека саміх грамадзян — у іх асабістых руках. І хоць амаль усе пералічаныя мной вышэй тэхнічныя прылады і хітрыкі пачалі прыходзіць у заняпад, я рэдка выходжу з дому без нажа ці рэвальвера, хаця валоданне зброяй без дазволу забаронена і жорстка караецца спецслужбамі.

У двары, цесна застаўленым павільёнамі з ігравымі аўтаматамі, шапікамі па продажы секспрылад і іншых дробных рэчаў, было ў гэты час немнагалюдна. Некалькі малпападобных тынэйджараў са сваімі сяброўкамі крыўляліся на лаўках, уводдаль пад музыку з транзістара торгаліся ў скоках дзве пары мурынаў — з яўна імплантаванымі ў галовы інтэрфэйсамі, выйшлі з суседняга пад’езда, трымаючыся за рукі, дзве цёмнаскурыя лесбіянкі і пяшчотна падарыўшы адна адной пацалунак, разышліся.

Як былы смяцяр, я зноў прафесійна адзначыў, што служба ачысткі ў гэтым квартале, як і ў многіх іншых, у заняпадзе, бо смеццязборнікі былі перапоўнены і ад іх зыходзіў непрыемны і ўстойлівы пах гнілі. Побач у адыходах корпаліся брудныя постаці дэкласаваных асоб. Часам яны нібы жывёлы апускаліся на карачкі і разграбалі адкіды рукамі, а калі перамяшчаліся ў пошуках здабычы, то гірчэлі адзін на аднаго нібы сабакі і не падымаліся на ногі, адразу прымушаючы згадваць пра інвалюцыю.

Даследчыкі, успомніў я, быццам высветлілі прычыны павелічэння колькасці людзей, што рухаюцца выключна на карачках. Гэта звязана з дэфектамі ў розных участках іх ДНК, у прыватнасці, парушэння структуры гена VLDLR-рэцэптара ліпапратэіну, размеркаванага ў 9-й пары храмасомаў. Але ў некаторых выпадках прычыны развіцця загадкавай хваробы выявіць не ўдалося, што здзівіла навукоўцаў. Гэтыя асобы ніколі не скарыстоўваюць адны толькі ногі, бо хоць і здольныя ўстаць з сідзячай паставы і нейкі час утрымліваць сябе на паўсагнутых канечнасцях, не здольныя рухацца, як звычайныя людзі.

На вуліцы аднастайны шум рухавікоў, шмат у якіх папрагаралі глушыцелі, прымусіў мяне сунуць у вушы бірушы. Я азірнуўся па баках і, не спяшаючыся, рушыў па вузкім ходніку ў напрамку да бліжэйшага супермаркета. Некалькі пар чарнаскурых геяў у спадніцах, у абдымку прайшлі мне насустрач, адзін з іх, як я адзначыў, быў ужо ва ўзросце і вёў з сабой маладога, амаль хлопчыка. Эфебафіл. “Грэбаныя педэрасты”, — звыкла падумаў я і сплюнуў пад ногі.

Пачыналася ж усё, прыкрываючыся правамі чалавека, свабодай сумлення, дэмакратыяй, быццам з нязначных адхіленняў: яшчэ з пачатку мінулага стагоддзя шмат дзе ўзнікалі рухі за права насіць мужчынам спадніцы, за права мяняць пол, а потым і заключаць аднаполавыя шлюбы.

За пяць дзесяткаў год з пачатку дваццаць першага стагоддзя карпаратыўныя і заможныя сексу-альныя меншасці ўпершыню апынуліся ледзь не ў большасці, а колькасць коітусаў, паміж натуральнымі партнёрамі, як я ведаў з неафіцыйнай статыстыкі, зменшылася ў некалькі разоў, гомасексуальныя шлюбы, якія не здолеў забараніць нават іслам, вядома ж традыцыйна не давалі і не маглі даць патомства. Пасля таго, як нараджальнасць сярод белых дзесяцігоддзе назад упала значна ніжэй чым двое дзяцей на адну жанчыну, аднаўленне насельніцтва ідзе ў асноўным за кошт каляровых, сярод якіх прадстаўнікі розных рас і народаў. Вядома, сюды панаехалі не самыя лепшыя, і ўжо таксама дэградуюць. Яны салідарныя ў адным: непрыязні да белых, асабліва да аўтахтонаў. У Сусветным Сеціве я неаднойчы адсочваю звесткі пра тое, што частка белых, альбо, як цяпер я, была сасланая ў Паселішчы, альбо змушана была яшчэ раней, як і зараз, пакідаць цэлыя кварталы і жылыя масівы і шукаць сабе прыстанішчы ў іншых месцах. Тэксты, накшталт маіх, размешчаныя аднадумцамі на шматлікіх сайтах і блогах, не адабраюцца, а так званая ксенафобія ва ўсіх яе, нават самых нязначных праявах, жорстка пераследуецца, але скажыце мне, напрыклад, пра мэтазгоднасць такога пераследу: калі б не было ксенафобіі, не было б, на мой погляд, уражальнай і жыватворчай рознасці культур, плямёнаў, народаў, якая яшчэ там-сям захавалася ў нешматлікіх малаабжытых кутках Зямлі.

Некалькі падлеткаў, між тым, рухаліся мне насустрач, а сустрэчы з імі заканчваюцца іншым разам непрадбачнымі наступствамі. Так, з год таму я быў нечакана атакаваны імі побач з домам, дзе жыў, і хоць магу пастаяць за сябе, тая сутычка каштавала мне пераламанага рабра і нажавой раны на прадплеччы, бо нападаюць яны без прычын, спантанна, і, як пацукі — адразу ўсе. Зняважыць белага для іх асаблівая асалода, і я, павагаўшыся, падняў каўнер сваёй курткі, каб схаваць колер валасоў і глыбей насунуў на галаву капялюш. Хоць, меркаваў я, выцягні я рэвальвер, усе яны адразу ператварыліся б у “марафонцаў”.

Шум ад працуючых рухавікоў, віск тармазных калодак, агні рэкламных шчытоў, як звычайна, абрынуліся на мяне. З-за замацаваных і замаскіраваных там-сям у сценах рэпрадуктараў, як я набліжаўся і праходзіў побач, да мяне даносіўся зазыўны шэпт аўтамаклераў і агентаў — усялякія крамкі прапаноўвалі сваё: тавары масавага попыту, сексуальныя паслугі з забеспячэннем натуральных ці механічных партнёраў ці партнёрш, азартныя гульні, парнаграфічныя касеты, дазволеную ахоўную зброю, каталогі ўсялякіх турысцкіх падарожжаў і забаўленняў і яшчэ шмат чаго іншага. Урэшце я не прыслухоўваўся: калі на ўсё гэта непатрэбства звяртаць увагу, то можна і звар’яцець. Тым больш, што, як я ведаў, шматлікія вар’ятні за межамі мегаполісаў перапоўнены, вар’ятаў адтуль перыядычна выпускаюць, хоць і там калі-нікалі ўжываюцца лабатамія і аўтаназія.

У падземным пераходзе некалькі трансвестытаў і прастытутак атакавалі мяне. Хоць афіцыйна пад націскам іслама такія паслугі забараняюцца, што я лічу станоўчай з’явай, гандаль целам існуе, і займаюцца гэтым як жанчыны, так і мужчыны, і нават дзеці. Прастытутак за некалькі мінулых дзён я ўжо ведаў у твар. Большасць з іх — белыя, дзве мулаткі. Адну з іх — Джэму — я дзень таму нават прывёў да сябе. І справа тут не ў маёй сексуальнай усюдыіснасці, а ў тым, што мне часам становіцца невыносна аднаму, бо мая нявеста раптоўна знікла паўгода таму. Яна затрымалася на працы, было ўжо даволі позна, ніхто не падвёз яе дамоў, а мне яна не пазваніла — пэўна не хацела турбаваць і рызыкнула спусціцца ў метро. Яна была белая, і яе звалі Эрыка. У падземках раз-пораз знікалі жанчыны, і не толькі белыя. Я змяніўся з той пары. Нават вайна не зрабіла са мной такога. Месяцы са два я ездзіў у падземцы, распытваў яе выпадковых і пас-таянных насельнікаў, навучыўся мяняць сваю знешнасць і выдаваць сябе за “каляровага”, але ўсё дарэмна. Я толькі выявіў, што стаў больш жорсткі да людзей. Што ж, у гэтым маёй віны не было.

Я прыспешыў крок. У некаторых дзяўчат ваяўніча ўзнімаліся аголеныя грудзі з ушытымі ў іх сіліконавымі трансплантантамі. Адна была зусім без трусікаў у лёгкім хітончыку, нагу, сагнуўшы ў калене, яна знарок паставіла на прыступку так, што была бачная каляровая татуіроўка на верхняй частцы бледнага, незагарэлага бядра.

Нягледзячы на мой маскіравальны камуфляж, Джэма беспамылкова пазнала мяне. У гандляроў і прастытутак цупкая памяць.

“Прывітанне, Берташ! — захіхікала яна і па-змоўніцку зашаптала ў вуха. — Цябе вэндзілі? Ці ты хаваешся ад падатказбіральнікаў?” “Дабрыдзень, Джэма, — стрымана павітаўся я.” “Можа, зробім шпацыр да цябе? — Ты ў настроі?” “Не так часта, — сказаў я, абыходзячы яе па крывой. — Прабач, Джэма.”

Я зірнуў на мулатку больш уважліва. Нават за тыя два-тры дні, калі я завёў яе да сябе на ноч, яна адчувальна дэградавала. І хоць на яе руках я не ўбачыў слядоў ад шпрыца, яна выглядала значна горш: скура на прыкметна азызлым твары набыла нездаровае адценне, па кутках пажадлівага роту з’явіліся зморшчыны, а ёй жа, як я ведаў, толькі крыху за дваццаць. Урэшце здагадка напрошвалася сама — дзяўчыну губіў алкаголь.

“Я заняты, Джэма. Другім разам.”

Яна не настойвала, у іх гэта, дарэчы, не прынята.

Я зноў рухаўся да выхаду з пераходу, і натоўп абцякаў мяне з бакоў. К ночы ўсе спяшаліся да-дому. Мой надалоннік раптам засігналіў.

“Гэта зноў Джэма, — пачуў я голас мулаткі. — Мы ж абмяняліся тэлефонамі — памятаеш? Твой мабільнік у мяне на...” “Што ты хочаш, Джэма?” — незадаволена перапыніў я.

“За табой хвост.” “Ты ўпэўнена?” — праз паўзу пацікавіўся я.

“У мяне вока вострае.” “Штучнік?”

“Не. Іх двое. Мужчына і жанчына. Белыя. Яны цябе адсочваюць.” “Як яны выглядаюць?” — спытаў я.

“Мужчына цяжкаваты. За трыста фунтаў. Жанчына ў хіджабу, зялёнай сукенцы. Але яна, мяр-кую, не мусульманка. Высокая, хударлявая. На мадэль можа і не цягне, але — супер.” “Досыць, — сказаў я. — Дзякуй, Джэма.”

Я ўстрывожыўся. Служба бяспекі выяўляе сябе заўсёды раптоўна, калі чарговая яе ахвяра нават не падазрае пра блізкі напад і не чакае яго. Так, раптоўна, забралі майго бацьку —

шараговага навукоўцу, які займаўся тэхнічнымі распрацоўкамі, але, на бяду, меў дапытлівы розум і схільнасць да нетрадыцыйных ідэй. Ён зацікавіўся квантавай фізікай, тарсіённымі палямі, ва-

куумам, гравітацыяй, урэшце, уфалогіяй, парапсіхалогіяй — што ўжо даўно было пад забаронай. Больш я яго не бачыў, а ў яго распрацоўках пакрысе, прынамсі ў большасці, разабраўся сам, а “флэшкі”, памерам з вітамінную капсулу, з запісамі яго работ я здолеў схаваць засыпанымі ў цукар. Іх не знайшлі пры вобыску.

З гэтымі думкамі я выйшаў з пераходу наверх, тасуючы ў галаве варыянты. Урэшце, хавацца не мела аніякага сэнсу: мяне заўсёды б вылічылі. Хіба што як мага хутчэй знікнуць з Мегаполіса назаўсёды. Але ж у мяне пакуль няма запасной лежкі, запасных дакументаў на іншую асобу, няма і асноўнага для выканання гэтага плана — грошай. Частку ўсяго гэтага я спадзяваўся знайсці праз Сеціва.

З ходнікаў я ступіў на эскалатар, які вёў у супермаркет, і паволі паехаў унутр разам з усімі патэнцыяльнымі пакупнікамі. Да гэтага часу я ўжо амаль супакоіўся. Калі б мяне хацелі браць, то, пэўна ж, зрабілі б гэта па ўсіх правілах: адсеклі б ад транспарту, заманілі ў які дробны побытавы канфлікт і запіхнулі б, у рэшце рэшт, у аўтазак, а то і прымянілі б псіхатропны сродак імгненнага дзеяння. А палохацца звычайнай адсочкі не было нагоды — цяпер мала хто яе мінаў.

З-за пастаяннага недахопу вады, якая ў бедных кварталах была рэдкасцю, ад людзей, якія рухаліся побач са мной, смярдзела потам, пах якога не маглі заглушыць ніякія дэзадаранты. Урэшце я заўсёды пачынаў задыхацца як ад аднаго, так і другога, бо даваў сябе адчуць устойлівы астматычны сіндром, набыты мной у час службы ў войску. Я выцягнуў з кішэні насоўку і, прыціснуўшы да носа, пачаў дыхаць праз яе. Было, да таго ж, яшчэ і невыносна спякотна.

Каб пабачыць бліжэй сваіх праследавацеляў, я рэзка звярнуў у нішу з банкаматамі, адкуль быў выхад на супрацьлеглы бок, і прыціснуўся да сцяны, робячы выгляд, што шукаю ў кішэнях: тут было багата відэакамер. Неўзабаве я пазнаў сваю адсочку — маладога мужчыну гадоў трыццаці пяці, мажнага, змрочнага выгляду, і жанчыну, гадоў на восем–дзесяць маладзейшую за яго, вы-сокую, даволі прыгожую на мой погляд, у зялёнай доўгай сукенцы, шчыльна павязаную хусткай-хіджабам. Яны азіраліся па баках, пэўна, шукалі мяне. Як мне здавалася, абодва не маглі мець дачынення да службаў бяспекі, хоць я мог і памыляцца. Незаўважна я праслізнуў за іх спінамі назад, і эскалатар зноў вынес мяне на вуліцу, толькі з іншага боку.

Сонца ўжо амаль зайшло. Сістэма штучнага асвятлення не працавала і неўазабаве павінна было сцямнець, а з наступам ночы на вуліцах панаваў крымінал. На пераходзе я спешна набыў танны харчовы пакет для разавага карыстання і вярнуўся да свайго жылога дома іншым шляхам. Я не бачыў логікі ў падзеях апошняй гадзіны.

Заснуць я не спадзяваўся, а змыў грым, паеў без апетыту геннамадыфікаваных сасісак і падключыў свой танны , каб звыкла і з намерам пабадзяцца ў Сусветным Сеціве, але раптам у дзверы пазванілі. Вар’яцкая думка пра тое, што гэта вярнулася Эрыка, мая былая каханка, прымусіла мяне імкліва падхапіцца з крэсла. Я падышоў да дзвярэй і ўключыў вонкавую камеру. На дысплеі я, тым не менш, з трывогай убачыў знаёмую пару: мужчыну, які нагадваў цяж-каатлета, і яго спадарожніцу. Я схадзіў па рэвальвер і, памарудзішы, спытаў праз дамафон, хто яны і што ім трэба: прытварацца, што мяне няма дома не было сэнсу — чым хутчэй я ўсё вы-светлю, тым лепш.

“Гэта вы Берташ Яновіч?” — спытаў мужчына. “Так.” “У нас да вас размова.”

Я падумаў некалькі секунд і чамусьці адчыніў. Як яны ўвайшлі, я адступіў на крок і, трымаючы іх пад прыцэлам, загадаў стаць тварам да сцяны.

“У вас ёсць зброя?” — спытаў я.

“Не.” “Вы маніце — без зброі ноччу ў гэтым квартале пагібель.” “Да вас мы вырашылі прыйсці без яе,” — сказала жанчына.

Я наспех асцярожна абмацаў кішэні мужчыны і запрасіў іх у пакой, дзе пасадзіў у крэсла, а сам сеў за стол, паклаўшы пад руку рэвальвер.

“Слухаю,”—сказаў я і, магчыма, ўпершыню ўважліва паглядзеў на іх.

Жанчына зняла з галавы хустку. Яна была высокая, цёмнавалосая, з рэзкім, вуглаватых абрысаў, крыху асіметрычным тварам, з якога на мяне, вывучаючы, пазіралі шэрыя,з зеленаватым адлівам вочы. Яе знешнасць гаварыла аб наяўнасці характару.

Мужчына, выцягнуў з кішэні і ўключыў антыпраслухоўваючую прыладу, а потым маўчаў, неяк адхілена гледзячы на мяне з-пад ілба. У яго вачах я не прачытаў ні цікаўнасці, ні хітрасці, ні нават раўнадушша. Пэўна, цяпер за ўсё адказвала і вяла рэй жанчына.

Яна і загаварыла першай.

“Вас мы ведаем. Мяне завуць Мойра. А яго, — яна кіўнула на свайго спадарожніка, — Платон.”

Мужчына, нібы абудзіўшыся, злёгку кіўнуў. Жанчына, якая назвала сябе Мойрай, зрабіла ня-значую паўзу, і я ўставіў слова.

“Чым абавязаны? — груба пацікавіўся я, — і адкуль вы мяне ведаеце?”

Але яна ніяк не адрэагавала.

“Мы ўсе, мяркую, абмежаваныя ў часе. Не будзем яго губляць.

Мы прыйшлі да вас з прапановай.”

Яна зрабіла паўзу і сустрэлася са мной позіркам.

“Спачатку патлумачце, навошта вы адсочвалі мяне?” — сказаў я.

“Каб даведацца, дзе вы жывяце. Вы за апошні тыдзень змянілі месца пражывання.” “Вынікае, што я ў вас даўно на прыкмеце?” “Так. Вы падыходзіце нам як асоба і як даследчык.” “Даследчык чаго?”

“Хіба вы не забіралі з вашай паштовай скрыні паперку? Мы цяпер зазірнулі — там яе няма.” “Што з таго, калі нават і забіраў?” “Вы заходзілі з той нагоды ў Сеціва?”

“Не, — адказаў я незадаволена. — Патлумачце мне на словах, у чым ваша справа і ваша патрэ-ба?”

“Мы прапануем вам зафіксаваць доказ і паспрабаваць тым самым зарабіць неблагія грошы, — сказала жанчына па імені

Мойра. — Мяркую, толькі вы здолееце нам дапамагчы.” “Не правакуйце мяне. Я не збіраю доказы.”

“Зразумела, што вы не даяце нам веры. Але я калісьці працавала з вашым бацькам. Вы, канешне, знаёмы з яго почыркам? Вось яго ліст да мяне асабіста.”

Жанчына выцягнула з барсеткі паперу і паклала на стол. Я

кінуў вокам і ўважліва прачытаў некалькі сказаў. Потым зірнуў на подпіс. Ліст, безумоўна, быў напісаны бацькавай рукой.

“І што з таго?” — спытаў я.

“Ваш бацька збіраў доказы.” “Хвіліну.”

Я зноў неўпрыкмет іх агледзеў. Нейкая шляхетнасць і прыхаваная пародзістасць твараў хоць і не кідаліся ў вочы, але былі заўважныя. Дый навошта ім было мне маніць? З якой мэтай?

Я, па сутнасці, маргінал, які не мае ні багацця, ні якіх іншых цікавых для іх каштоўнасцей.

Жанчына нервова аблізнула вусны — зубы ў яе былі белыя і роўныя. Яе спадарожнік па імені Платон глядзеў кудысьці ўбок, у бачную яму аднаму кропку нерухомым позіркам. Я задумаўся на кароткі час.

Доказаў, дарэчы, нягледзячы на апантаны і люты пераслед уладаў, большала з кожным днём. І калі знішчыць іх часам разам з іх носьбітамі ў непасрэдным рэальным жыцці цалкам было не-

магчыма, то ў Сусветным Сеціве яны станавіліся агульнавядомымі.

Я ведаў, што нават калі ўсе супрацоўнікі праваахоўных органаў і сілавых структур будуць кінуты на кантроль за тым Сецівам, яно ўсё роўна застанецца бескантрольным месцам, дзе любы чалавек, часам не называючы сябе, можа выказаць сваю думку і выклікаць тым самым не толькі просты роздум, а і нянавісць неабмежаванай аўдыторыі да асобных постацей ці сацыяльных груп, якія блакіравалі ўсе пошукі да праўды.

Так, мой бацька таемна збіраў доказы, і з некаторага часу я з цікавасці і пачуцця супраціву таксама працягваў яго справу, укараніўшы ў Сеціва некалькі з іх. Вось толькі, ці прывядзе ўся гэта дзейнасць да чагосьці істотнага? Асабіста я не надта спадзяваўся, але тая невыносная бездань, за якой усіх нас можа чакаць, і я ўсё больш упэўніваўся ў тым, што чакае больш чым неспадзяванае і нават катастрафічнае ўзрушэнне, ужо незваротна прыцягвала мяне.

“Чаму вы самі не выкарыстоўваеце вашу знаходку як магчымасць? — пацікавіўся я, — урэшце не прадасцё яе з выгодай?” “Яна, мяркую, хуткаплынная. Сёння ёсць, а заўтра — хто ведае. Да яе патрэбны адпаведны — навуковы каментар, а ў нас, каб разабрацца ва ўсім, не хапае ведаў, а вось ваш бацька збіраў і сістэматызаваў іх, і лагічна тое, што тыя веды ён камусьці перадаў. Як вы думаеце — каму?”

“Я ўсяго толькі дробны чыноўнік. Смяцяр. Дый тое ў мінулым.” “Дастаткова зірнуць на вас адзін раз, каб упэўніцца ў тым, што вы здольны на большае,” — ска-зала жанчына.

“Дзякую за камплімент, — адказаў я, тым не менш адчуўшы, як раптам мяне злёгку кінула ў жар, — але цяпер я заняты пошукамі працы ў правінцыі. Калі я не знайду яе праз Сеціва, то ўсё роўна буду вымушаны туды з’ехаць. Мяне выселілі за сто першы кіламетр, і ў мяне заканчваюцца грошы.”

Упершыню за ўвесь час нашай гутаркі мужчына па імені Платон няўцямна, але з доляй цікавасці, зірнуў на мяне.

“Усё гэта вы знойдзеце ў нас,” — заўважыў ён.

“Дзе — у вас? Канкрэтызуйце.” “ У Новым Эдэме. Да яго якраз кіламетраў сто пяцьдзесят.”

Вось яно што. Я ў думках зазірнуў у мапу, уявіўшы наш раён (а ў мяне выдатная фатаграфічная памяць) і віртуальна знайшоў амаль побач з горадам паселішча з прэтэнцыёзнай назвай, якая, вядома, маскіруе яе сапраўдны змест, а хутчэй за ўсё гэта звычайны, населены стракатым элек-таратам, сельскагаспадарчы і дробнапрамысловы кластэр, куды раз-пораз улады скіроўвалі і скіроўваюць цяпер, як мяне, людзей, у добранадзейнасці якіх з іх боку маюцца сумненні.

“Вы прапануеце мне аплату за невядома якія паслугі, але ці здольны я выканаць іх, і наколькі реальная будзе ўзнагарода? — пасля непрацяглага роздуму пацікавіўся я. — Вы ўсё пралічылі?” “Гэта будзе залежаць ад вас самога. Вам, калі дазволяць абставіны і вы здолееце — трэба будзе зняць адпаведную стужку на камеру, пракаменціраваць гэта, вынікаючы з вашых ведаў, астатняе ж, у прыватнасці, продаж стужкі, мы бяром на сябе.”

“І на якую суму я павінен разлічваць?” — зноў спытаў я ў гасцей. “Калі ўсё выйдзе па-нашаму, вы не пашкадуеце, — сказала жанчына. — Ёсць людзі, якія купяць прапанаванае намі, разам, вядома, з рызыкай, і за неблагія грошы.”

“Вам так важна вызначыць той доказ?” — замест адказу спытаў я.

“А вам? — жорстка пацікавілася жанчына па імені Мойра. —

Хіба вы навічок у гэтай справе? Хіба ваш бацька не загінуў у пошуках ісціны? І хіба наш метад — не адзіны сродак, каб змяніць становішча такіх, як мы з вамі? Калі ўсё Сеціва будзе мільгацець доказамі, то каму яны сунуць тады ў нос сваю ідэйную барацьбу?

Яны пачнуць нервавацца і рабіць памылкі.” “Хто — яны?” — пацікавіўся я.

“”Бессмяротнікі”. Уся іх несвядомая раць”.

“А-а, — сказаў я. — “Людзі-цені?” “Вы так іх называеце?” “Не толькі я”.

“Няхай так: “людзі-цені”. Гэта даволі вобразна і нават трапна”.

“Іх зашмат, а паслухаюць іх, а не нас, — заўважыў я. — Што ім, урэшце, усе доказы разам? Сістэма пакуль самадастатковая.”

“А хіба вам самому не цікава зірнуць на тую ісціну зблізу?

Перакуліць яе, так бы мовіць, пан-цырам уніз і паказытаць голае пуза?”

Я змоўчаў. Вядома, мне было цікава. Праўда, цікавасць мая абудзілася толькі ў апошні час. Раней я жыў як усе: вучыўся, зай-

маўся спортам, служыў у войску, нават ваяваў, працаваў з да-

статковайпаспяховасцю,кабнеякпрасунуццапакар’ернайлесвіцы наверх, але мяне заўсёды міжволі цягнула да невядомага, таго, што ўпарта хавала таямніцу, і аднойчы я збочыў па гэтай незнаё-

май і рызыкоўнай сцежцы, якая і вядзе, як я з часам упэўніваўся ўсё больш і больш, да той самай бездані, куды, як некалі казаў старажытны філосаф, так карціць кінуць позірк асобнаму чала-

веку. Вядома, з Сеціва і не толькі, а і з асабістага роздуму, я ведаў пра так званых “людзей-ценяў”. У аснове яе дамінаваў аргумент аб Сімуляцыі, упершыню выказаны ў дваццатым стагоддзі трансгуманістамі і даследчыкамі Нікам Бострамам, Робінам Хансанам і Бары Дайнтанам, а потым і іх эпігонамі. Галоўная ідэя аргумента, на думку Бострама, напрыклад, заключалася, ці не памыляюся ў тым, што “калі мы не лічым, што мы зараз жывём у най сімуляцыі, то ў нас няма падстаў верыць, што нашы нашчадкі стануць запускаць мноства гістарычных сімуляцый”. Цалкам магчыма, лічыў ён, існаванне сімуліраваных людзей без самасвядомасці, але якія, тым не менш, могуць быць адносна разумнымі, могуць таксама кантралявацца Праграмай і ўвогуле не мець індывідуальнасці. Частка чалавецтва, такім чынам, можа складацца з зомбі ці “людзей-ценяў”, гэта значыць, асоб, якія прасімуліраваныя на ўзроўні, дастатковым толькі дзеля таго, каб поўнасцю прасімуліраваныя не заўважылі нічога падазронага. Прычына, сцярджаў Бострам, для стварэння “людзей-ценяў” з нейкай доляй верагоднасці магчыма толькі адна — іх сімуляцыя аказваецца значна таннейшай, чым сімуляцыя рэальных людзей ці ўсіх людзей разам.

Я збольшага ведаў усё гэта з падрабязных распрацовак бацькі, які часта маніпуліраваў гэтымі вынікамі папярэднікаў. Прысутнічалі там і доказы. Так, дакументальна сцвярджалася ў адной з яго прац, тамографы ў клініках раз-пораз, хоць і рэдка, выяўлялі людзей, якія былі зусім пазбаўлены мозга, але, тым не менш, жылі, як і ўсе: працавалі, мелі сем’і і дзяцей. І далей бацька зрабіў кароткі пратакольны запіс пра аднаго такога чалавека — чыноўніка, сарака чатырох гадоў, чарапная поласць якога была запоўнена вадкасцю і які жыў і працаваў, не выклікаючы аніякіх нараканняў і падазронасці. Выяўлены як носьбіт доказу, ён быў немінуча асуджаны на страту і неўзабаве загінуў пры загадкавых абставінах. І знішчылі яго, па сутнасці свайго, толькі з яўнай паталогіяй, якая неспадзявана кінулася ў вочы ўрачам клінікі, куды той трапіў з нейкай нязначнай хваробай, тыя ж “людзіцені”, рэфлекторна заклапочаныя захаваннем стабільнасці свайго існавання.

З-за маючых збояў у Праграме “людзі-цені”, лічыў бацька, маглі паступова захапіць кантроль над асобнымі краінамі і ўвогуле над чалавецтвам. Але магчыма і тое, меркаваў ён, што жорсткая канкурэнцыя была адмыслова справакаваная постчалавечай цывілізацыяй ці ўвогуле самой Праграмай. Хоць наўрад ці Праграма магла прадугледжваць такія бесчалавечыя рэчы, як прык-ладам, камуна-бальшавіцкія мутацыі, што больш як стагоддзе таму каштавалі жыцця сотням мільёнаў самых разумных і самадастатковых людзей. З запісаў бацькі я, канешне, ведаў, што адзін з мноства магчымых важных фактараў, матывуючых стварэнне сімуляцыі цывілізацыі, — верагоднае назіранне і аналіз групавых паводзін, а таксама тое, што любыя ідэі аб маральнасці вышэйстаячых істот, альбо тых, хто існуе ў базавай цывілізацыі, з’яўляюцца з нашага боку вы-ключна абстрактнымі: тым не менш, лічыў я ўслед за навукоўцамі і трансгуманістамі мінулага, не маглі ж, у рэшце рэшт, тыя вышэйстаячыя творцы ігнараваць этычныя меркаванні, бо гэта непазбежна прыводзіла б да болю і пакутаў поўнасцю сімуліруемых асоб. Хаця, хто яго ведае, магчыма, тут прадугледжваўся фактар відавай канкурэнцыі ў самай жорсткай яго форме: “людзі-цені” супраць поўнасцю прасімуліраваных. І наўрад мы даведаемся калі-небудзь пра гэта, а магчыма, і ўвогуле нічога не даведаемся. Нічога і ніколі.

“Вы сцвярджаеце, што працавалі з маім быцькам?” — праз паўзу ўдакладніў я, звяртаючыся да жанчыны.

“Нейкі час. Я была яго вучаніцай. Некалькі разоў пасля майго звальнення з працы, мы злістоўваліся. Як мы даведаліся, ён знік у фільтрацыйна-папраўчым лагеры.” “Мне трэба падумаць,” — сказаў я.

“Толькі да заўтрашняга дня. Нам зараз неабходны вашы веды, і мы іх спачатку купім на месцы. У вас будзе жытло і ежа. Цалкам магчыма, што пасля ўсяго ў вас з’явіцца і новая крэдытная картка.

Хоць шмат мы не абяцаем.”

Я паглядзеў ёй у твар і раптам адчуў, як сэрца маё забілася мацней і нават пачало пакалваць у кончыках пальцаў. Я б не сказаў, што жанчына, якая сядзела цяпер насупраць мяне і якую звалі

Мойрай, была прыгожая. Надта шырока расстаўленыя вочы, велікаваты нос, цяжкаваты падбародак. Але ў ёй было нешта незвычайнае, я адчуў гэта адразу і пакляўся б у тым, што маю рацыю.

“Я магу вызначыць, у чым там у вас справа? Дакладна?”

“Мы не рызыкуем растлумачыць. Можа, нечысць, можа, яшчэ нешта. Кажуць, продкі раз-пораз сутыкаліся з такім і ведалі, што рабіць. Цяпер веды згубіліся. Хіба што ваш бацька валодаў імі і перадаў вам. Мы спадзяёмся.”

Урэшце, доўга думаць я не збіраўся. Любая праца ў маім цяперашнім становішчы была рата-вальным сродкам. Я разумеў, што і маім наведвальнікам гэта цяпер добра вядома.

“Заўтра, — тым не менш, паўтарыў я. — Трэба, як кажуць, параіцца з падушкай.” “Вы дасцё нам нумар свайго надалонніка?” — спытала жанчына. “Запішыце,” — праз паўзу прапанаваў я.

“У гэтым няма патрэбы. У Платона выключная памяць. Урэшце, як і ў мяне.”

Я назваў лічбу.

“Спадзяёмся, што мы неўзабаве хутка пабачымся,” — сказала жанчына, якая назвалася Мойрай.

Раптам яе спадарожнік, на імя Платон, зірнуў на гадзіннік і падняўся з крэсла. Я адзначыў, што, нягледзячы на мажнасць, рухі яго былі лёгкія і імклівыя, як у жывёлы з пароды каціных.

“Нам пара, — сказаў ён. — Выбачайце, але нас чакае больш важная справа.”

Я таксама ўстаў з-за стала, і праз кароткую паўзу чамусьці паціснуў яму руку, пасля чаго яны развіталіся і адразу пайшлі.

Застаўшыся адзін, я пачаў абдумваць нечаканую прапанову, але думкі мае ўвесь час вярталіся да жанчыны, якая назвала сябе Мойрай. Я спрабаваў гадаць пра тое, колькі ёй можа быць гадоў, чым займаецца, яна свабодная, ці ў яе ёсць мужчына, хто ёй гэты маўклівы Платон. Але неўзабаве кінуў гэты пусты за нятак. Урэшце, я нават прыблізна не ведаю, што хочуць тыя госці. Ад мяне, лічу, не варта чакаць якіх слушных аналітычных меркаванняў, бо я наўрад ці дасканала валодаю хоць якім больш-менш адчувальным дарам тэарэтычнага мыслення. Так, у мяне гэтага, на жаль, няма, ёсць хіба што толькі інтуіцыя.

Кажуць, жыццё немагчымае, зыходзячы з сучасных фізікаматэматычных уяўленняў, але яно існуе і ўпарта хавае ад нас свае асноўныя таямніцы. Ці хопіць маіх ведаў, каб дапамагчы тым загадкавым гасцям? Як яны ўвогуле “выйшлі” на мяне?

Таксама праз інтуіцыю? Урэшце — гэта не вялікая , а ўдача, хоць і нечаканая.

Мой старога веку ноўтбук, які перадусім быў даўно мною ўключаны, ціха пераліваўся каляровымі рыбінамі на дысплеі.

Я набраў слова-пароль і пачаў няспешна падарожнічаць сярод шматлікіх блогаў. Па тэме, якая мяне асабліва цікавіла, усе яны, вядома, укараняліся ў Сеціва выключна ананімна. Неўзабаве я натрапіў на тое, што мне і было патрэбна: блог 2412. Як я зразумеў, мне было адрасавана запісанае ў выглядзе старажытнага вярлібра пасланне — звычайны рэйв, няйнакш. Я знайшоў прамое ўпамінанне аб месцы — Новы Эдэм. Урэшце, гэта можна было тлумачыць і адвольна.

Тут, у Новым Эдэме — Апошнім месцы Зямлі,

Дзе ўсё скіравана на самазнішчэнне, Калі давядзецца ўбачыць —

Можна стаць сведкай Чарговага збою ў Праграме, І зразумець,

Што Сусвет не толькі незвычайней, Чым мы ўяўляем,

А яшчэ нашмат больш незвычайны, Чым мы

Нават можам сабе ўявіць.

Ніжэй гэтага зашыфраванага такім дзіўным спосабам тэксту было пазначана буйнымі літарамі: ЧАКАЕМ ВАС У ЭДЭМЕ

Прачытаўшы гэты цьмяны і незразумелы для любага звычайнага наведвальніка Сеціва псеўдапаэтычны рэбус, я задумаўся і прыйшоў, урэшце, да высновы, што стварыць яго і закінуць у Сеціва магла хоць бы і нядаўняя госця Мойра; пасля чаго пачаў ператасоўваць магчымыя варыянты таго, што можа адбывацца цяпер у паселішчы пад назвай Новы Эдэм.

Чарговы збой у Праграме? — разважаў я. — Што менавіта яны, мае сённяшнія госці, маюць на ўвазе? Нават намёкі на Праграму былі забароненыя. Але, калі б гэта быў звычайны, шараговы збой, хіба звярталіся б яны па дапамогу? Бадай, сапраўды, запіс той з’явы, якая распачалася ў паселішчы, нечакана можа прынесці неблагія грошы? Таемныя арганізацыі, колькасць якіх, нягледзячы на арышты, не памяншалася, як я ведаў, ахвотна куплялі і трансліравалі праз Сеціва такія, адчувальна расхістваючыя сістэму, сенсацыйныя стужкі. Урэшце, я вырашыў збольшага сабрацца і чакаць званка, як і было дамоўлена з маімі работадаўцамі; кінуў у дарожную сумку запасную кашулю, шорты, бейсболку, упакоўку лёзаў, каб галіцца, лёгкую партатыўную відэакамеру, флэшкудубль з асобнымі распрацоўкамі бацькі, якую, падумаўшы, старанна зашыў за каўнер кашулі, і яшчэ сёе-тое з дробязей — у мяне амаль нічога не было, і я не збіраўся затрымлівацца тут, у Мегаполісе, больш чым на некалькі дзён, бо калі б мяне злавілі з пратэрмінаванай карткай, то скіравалі б у лагер.

Заставаліся толькі кнігі, якія я перадусім, старанна запакаваў, каб не распазналі, што гэта такое, і здаў у камеру заховаўння пад шыфравы замок. Па магчымасці я вырашыў потым забраць іх з сабой.

Задушлівая спёка, між тым, вельмі марудна пайшла на спад, хоць сонца ўжо даўно схавалася за вэлюмам смогу на даляглядзе. Я б з задавальненнем прыняў душ, але вады ў кранах, як амаль заўсёды, у гэтым квартале не было, хіба што заставаліся нязначныя яе рэшткі ў маім зліўным бачку на балконе — вынік даўнішняга кароткага дажджу. Я абдаўся імі з конаўкі, адчуўшы ня-значную палёгку, выключыў і зноў апынуўся на канапе.

Ці меў рацыю бацька, — доўжыў я сваю думку, — калі ўдасканальваў, адпаведна з часам, на першы погляд вар’яцкія ці ўвогуле фантастычныя ідэі і распрацоўкі папярэднікаў? Дарэчы, ён быў не адзіны ў сваім імкненні абясшкодзіць сістэму падману, якая цяпер, пасля яўных і вытан-чаных, быццам другасных злачынстваў, усталявалася ў нашай краіне. Хіба не выклікае цьмяныя, часам неакрэсленыя падазрэнні пастаянная прага ўціску на самых разумных, здаровых, паўнавартых, якіх у адпаведныя гадзіны “ікс” пачынаюць брутальна нішчыць, і тады, як адзначалі старажытныя назіральнікі, “гільяціны працуюць нібы швейныя машынкі, адсякаючы галовы выбарча самым высокім, светлавалосым, блакітнавокім, гожым асобінам”? І хіба не крэда ўсіх служкаў зацені мінулага і цяперашняга часу — “здай разумных і тады сам будзеш вольны”?

А паколькі гэтыя спрадвечныя і непераможныя інстынкты, уласцівыя “людзям-ценям”, паста-янна ўступалі ў супярэчнасць з іх асноўнымі намаганнямі ў ходзе тэхналагічнага працэсу, скіраванымі на стварэнне прыярытэтных умоў у матэрыяльным баку свайго ўласнага жыцця, то, нягледзячы на адносна паспяховую тактыку пераманьвання навукоўцаў і стварэнню, услед за іншымі дзяржавамі, індустрыі трансмогаў — дапаможных блокаў асацыіраваных вобразаў па якой прафесіі ці галіне навукі, — усе гэтыя высілкі не давалі значных вынікаў. Марнымі былі і паімкненні ўладаў у дасягненні сваёй асноўнай мэты — стварэнні тэхналогіі пераносу фокусу “Я” свядомасці на камп’ютэрны носьбіт і дасягнення такім чынам бессмяротнасці. Ідэя ўваскрашэння і вечнага жыцця, якая калісьці ў старажытныя часы дала штуршок глабальнай метафізічнай мутацыі — хрысціянству, зноў паўставала перад чалавецтвам, толькі ў новай афарбоўцы. Але нешта цьмянае і дагэтуль нявыкрасленае ўвесь час бунтавала супраць яе, і прычынай таму былі не толькі няйнакш як закладзены генетычна самазнішчальны ўціск “людзей-ценяў”, а і шматлікія экалагічныя і тэхнагалічныя катастрофы, якія разпораз адкідвалі наша людства ў славутыя “цемру і скрыгат зубоў”. З меркаванняў бацькі я ўвогуле ведаў, што вынік тут адзін — менавіта пустата, бо, як ён лічыў у сваіх распрацоўках: “Сімуляцыя можа быць імгненна знішчана ці прыпынена”. І калі гэта адбудзецца — то ў глабальным маштабе.

Тым не менш, тэма вынаходніцтва і паўсюднага ўкаранення тэхналогіі бессмяротнасці свядомасці ўвесь час мусіравалася ў сродках інфармацыі. Улады пераконвалі насельніцтва ў тым, што наша цывілізацыя з’яўляецца безумоўна базавай, яе далейшы росквіт — наперадзе, а ідэі Сімуляцыі не толькі замоўчваліся, а і пры малейшым напамінку жорстка пераследаваліся. Хоць у асобныхпрывіліяваных кварталах Мегаполіса адносна высокі ўзровень жыцця штучна падтрымліваўся, то ў шматлікіх паселішчах ці прамыслова-сельскагаспадарчых кластарах ён нагадваў сярэднявечча, альбо, у лепшых выпадках, мінулае стагоддзе на яго пачатку.

Я прыгадаў закінутае ў Сеціва запрашэнне ў Новы Эдэм. Што ж, я бываў раней у такіх месцах, жыццё дастаткова кідала мяне па свеце, я ведаў пра іх праўду — магчыма, не ўсю, а нейкую яе частку, і тым больш ненавідзеў ману. Я зноў абдумаў усё і канчаткова вырашыў прыняць пра-панову сваіх нядаўніх гасцей.

Так часта бывае: здаецца, ужо край і няма паратунку, але нечакана прыходзіць выйсце, і... жыццё працягваецца.

empty 2.

Прайшлі амаль суткі, але былыя мае наведвальнікі не прыходзілі. Час ішоў, і зноў наступіў вечар. Сутонела.

Я збольшага павячэраў штучным бутэрбродам, падобным на мыла, а потым дацягнуўся да пульта і ўключыў уманціраваны ў сцяну тэлевізар — яго старадаўнюю мадэль. З экрана зазыўна заўсміхаліся напаўаголеныя юрлівыя прыгажуні, трансвестыты і педэрасты, напамажаныя ка-ментатары бралі інтэрв’ю ў заўсёды задаволеных жыццём людзей, часам прапаноўваліся карцінкі нейкіх тэхналагічных распрацовак, падлічваліся сумы прыбыткаў.

Потым экран надоўга захапіў футуролаг — штучна малажавы чалавек сярэдняга веку, з паголе-ным чэрапам і густой чорнай барадой.

“Пераадолець смерць, — вяшчаў ён, — гэта адыёзная, нечуваная задача, якую раней чалавек не мог перад сабой паставіць, але гэта задача бачыцца вырашальнай сёння. Ёсць праблемная тэо-рыя і не спыняецца практыка, ёй заняты тысячы навукоўцаў. Цяпер замест марных дыскусій мы прапануем дакладную тэхналогію бессмяротнасці свядомасці. Гэта тэхналогія адразу зменіць усё наша жыццё. Знікнуць нацыянальнасць і яе атрыбут — мова... ”

Адначасова з гэтымі слоўнымі ванітамі, якія вяла ўспрымаў мой слых, вочы міжволі машынальна выхоплівалі змест амаль незаўважнага бягучага радка ў ніжняй частцы дысплея.

“Чарговы храм — напаўразбураны старажытны помнік хрысціянства — узарваны невядомымі экстрэмістамі ўноч з 21 чэрвеня гэтага года...” “Матч на першынство свету па баях без правіл па версіі АСП паміж чэмпіёнам Еўрабіі Алі Ду-ганам і першай пальчаткай Чайнаросі Лі Джунсянавым закончыўся перамогай Лі Джунсянава. Алі Дуган памёр праз тры гадзіны пасля заканчэння паядынку”.

“Каля 31-га паселішча раней арыштаваныя на месцы злачынства шукальнікі вады, якія прабурылі ноччу свідравіну і спрабавалі назбіраць вадкасці ў невялікую цыстэрну, прызналіся і далі паказанні”.

“Адзіная пакуль што бессмяротная істота на Зямлі — мядуза, якая здольная амалоджваць сябе бясконца” ”…Галоўнае для нас — перанос фокуса “Я” свядомасці на камп’ютарнае асяроддзе, — прадракаў далей футуролаг. — Як жа такое вырашаецца? А вось як: сама ўласцівасць памяці заключаецца ў тым, што яна пастаянна абнаўляецца, і прыкладна дзевяноста адсоткаў вобразаў перыядычна актыўна выкарыстоўваюцца праз асацыятыўныя сувязі паміж імі, зноўку нібы перазапісваючыся. Калі дапаўняльныя блокі памяці стануць таксама ўдзельнічаць у гэтым працэсе, то за кароткі тэрмін блокі будуць утрымліваць каля дзевяноста адсоткаў вобразаў з памяці свядомасці. А калі чалавек будзе жыць з гэтымі блокамі памяці пяць ці дзесяць гадоў, то яны будуць утрымліваць практычна сто адсоткаў вобразаў, якіх назапасілі за мінулы перыяд жыцця. Пытанне пераносу фокуса “Я” свядомасці вырашаецца такім чынам “само сабой”, бо смерць цела і мозгу не наносяць страты свядомасці, памяць якой і фокус “Я” па-ранейшаму паўнавартасна функцыяніруюць у дапаўняльных блоках памяці. Але вось душа? Як быць з ёй? — пытаюцца многія. Адразу скажу вам адказна: яна не матэрыяльная рэч, а значыць, яе няма… Замест яе мы маем фокус “Я” нашай свядомасці”.

“Кніга — самая шкодная рэч для грамадства. Яна слепіць вочы, атрафіруе слых, псуе мову, служыць распаўсюджваннем зжыўшых сябе ідэй і варожых намераў, абгрунтоўваючы пошук так званай Ісціны. Але што ёсць Ісціна? Ісціна — гэта мана. Здавайце кнігі службам бяспекі, знішчайце іх”.

“Віленій Магабва, жыхар 52-га квартала Мегаполіса разрэзаў з дапамогай электрычнай пілы свайго былога сужыцеля, а цела па частках вывез на звалку. Злачынца арыштаваны…” ”…Да гэтага часу, — прадракаў, між тым далей футуролаг, — галоўнай якасцю нацыянальнай прыналежнасці з’яўлялася мова. Менавіта яна дзяліла чалавецтва на народы. Але навошта нам цяпер асобная мова? Мы прапануем вам трансмог агульнай іншаземнай мовы. Падключаючы такі трансмог да сваёй сядомасці, вы імгненна пачнеце гаварыць на іншаземнай мове, як на роднай. Хто як хоча, той так і будзе гаварыць. Гэта адрыне ўсе нацыянальныя адрозненні паміж людзьмі. Моўныя трансмогі — бомба, якая ўзарве наш свет. У самы кароткі час адбудзецца нечуваная інтэграцыя чалавецтва ў адзіную супольнасць. Любы чалавек, выкарыстоўваючы трансмог любой мовы народаў свету, здолее стаць на нейкі час “свядомасцю іншай нацыянальнасці”, прыняўшы гэтую новую мову ў якасці другой роднай. Знікне ўсялякая ксенафобія. Далоў ксенафобскую прапаганду!” “Чарговы касмічны апарат класа “вояджэр”, які быў запушчаны некалькі гадоў таму з паверхні Месяца, як толькі вылецеў за межы Сонечнай сістэмы, перастаў выходзіць на сувязь з Зямлёй, паўтарыўшы тым самым лёс сваіх папярэднікаў”.

“Толькі што адбыўся замах на былога сакратара ідэалагічнага аддзела Партыі Бессмяротнасці Ёхана Цынка, які вяртаўся дамоў у квартал 240. Яго машына была абстраляна з аўтаматычнай зброі злачынцам, які знаходзіўся ў прыпаркаваным непадалёку пазадарожніку. Атакаваны чальцамі службы бяспекі нападаўшы быў забіты. Забіты два ахоўнікі. Ёхан Цынк не пацярпеў”.

“Так, — працягваў з экрана барадаты гаварун, — тысячы фанатыкаў-нацыяналістаў захочуць пасля смерці сваёй біямасы заставацца ў межах сваёй краіны і сваёй мовы, працягваючы слу-жыць нацыяналісцкай ідэі. Але, як мы ведаем, іх мала. Яшчэ менш тых, хто ўвогуле адвяргае бессмяротнасць, жадаючы жыць, як і раней, гаворачы пра нейкую ілжэнавуковую Сімуляцыю. Дык не, мы верым у новую тэхналогію. Бессмяротнасць патрэбна грамадству, каб тут і заўсёды жылі ўсе: вашы бацька, маці, бабуля, дзед, вашы дзеці. І менавіта новыя тэхналогіі дадуць нам усё гэта”.

“Выстава архідэй — таямнічых і загадкавых кветак, якія распаўсюдзіліся паўсюль, акрамя Ан-тарктыды, учора адкрылася ў Мегаполісе. Нягледзячы на катаклізмы, што прымусілі планету да разбуральных змен, — гэтыя кветкі незвычайна размножыліся, а іх здольнасць змяняць не столькі сябе, колькі свет, які іх акаляе, выклікае містычную вусціш”.

“Адказнасць за чарговы выбух на адным з заводаў Еўрабіі па вытворчасці вадкага паліва на ва-дародзе ўзяла на сябе экстрэмісцкая арганізацыя імя Міколы Тэслы”.

Пасля ўсялякіх слоўных ванітаў і працяглай рэкламы, мусіў транслявацца чарговы серыял, што і адбылося. Дарэчы, падобныя серыялы, бясконца паказваліся па ўсіх каналах і карысталіся, як ні дзіўна, вялікай папулярнасцю. Іх проста абажалі. Старыжытныя сур’ёзныя стужкі (за выняткам некаторых, таемна запампаваных у Сеціва) былі спаленыя, а новых фільмаў такога кшталту ствараць не было магчымасці з-за пераследу і адпаведнага пакарання. І калі па адзіночцы маг-чыма нехта і пісаў, як кажуць, у стол, то пачаць здымаць нешта — гэта значыць, адразу патрапіць на арышт, потым на ідэалагічную камісію і, як вынікам , у лагер. Збіраючыся з якой нагоды разам, асабліва па святах, “працаробы” спявалі песні з тых серыялаў. Героямі песняў былі ўплывовы крымінальнік, шлюха, валацуга, альбо дробны злодзей.

Адзіны старажытны шматсерыйны фільм, які часта дэманстраваўся па тэлеглядзе, быў “Горац”, у якім апявалася тэма бессмяротнасці. Праўда, стужка была абцяжараная бясконцымі ідэалагічнымі і прапагандысцкімі ўстаўкамі.

Я пагасіў экран, але прайшло яшчэ шмат часу, пакуль я здолеў заснуць.

Усё гэта прафанацыя і звыклая нахабная хлусня, меркаваў я. Без старасці і смерці жыццё губляе сэнс, і наўрад ці якія спробы, нават з самымі прасунутымі тэхналогіямі, здолеюць прадоўжыць жыццё асобнага індывіда да неакрэслена вялікага тэрміну. Шэраг тэхналагічных і экалагічных катастроф, які завяршыўся так званымі

Вялікімі Падзеямі, адрынуў чалавецтва назад, пад кан-чатковую ўладу “людзей-ценяў”, і калі я бачу на вуліцах псеўдалюдзей, якія рухаюцца каля па-мыйных скрыняў і ўжо на карачках, то пра якую будучыню можа ісці гаворка? Хіба не сведчыць сам за сябе старажытны прыклад з антыбіётыкамі, якія выратавалі мільёны хворых, а прыгаварылі да смерці мільярды, бо зрабілі нашу імунную сістэму няздольнай супрацьстаяць інфекцыям. Пакуль гэтая імунная сістэма адпачывала на падушцы з антыбіётыкаў, мікробы, бактэрыі і вірусы апантана ўдасканальваліся, ствараючы новыя штамы, якім было ўжо пляваць на тыя антыбіётыкі, якія мы вырасцілі ў лабараторыях. Яны іх спажывалі і “качалі” з іх энергію. Звычайна скураны грыбок пранікае зараз і ў лёгкія, і ў косці, і ў мозг, і нават ад яго мы не можам абараніцца. Між тым, у сродках масавай інфармацыі разглагольствуюць пра так званага “чалавека магутнага”, у якога ўсе нейроны галаўнога мозгу будуць паспяхова, спачатку часткова, а потым поўнасцю замяняцца мікрачыпамі, а тулава будзе стальным, і што гэты кібарг якраз прыме ў сябе фокус “Я” нашай свядомасці і стане бессмяротным. Яшчэ далей, сцвярджалі дзяржаўныя балбатуны, мы ўсе, верагодна, пяройдзем з часткова біялагічных форм у інтэлектуальныя, у своеасаблівыя хвалевыя субстанцыі.

Бессмяротнасць — гэта спосаб заплюшчыць вочы і не глядзець у бездань, — меркаваў я. — Па распрацоўцы бацькі я ведаю, што перанос свядомасці, на яго погляд, увогуле немагчымы з прычыны квантавай прыроды мозгу. Да таго ж, свядомасць не можа пераносіцца двойчы, калі мы існуем у Сімуляцыі, а шматлікія доказы ўвесь час сведчаць менавіта пра апошняе.

І калі б нават дапусціць, што новую рэлігію пачалі з дапамогай навуковых распрацовак і тэхналогій пераўтвараць у рэальнасць, то з пераносам свядомасці на ны носьбіт, чалавек хіба што канчаткова страціць нават прывідную надзею на свабоду, бо адразу падпадзе пад розныя ўздзеянні па змене асобы, памяці, поглядаў. Урад паставіць “экраны”, каб не дазволіць міграцыі свядомасці людзей. З’явяцца шматлікія забароны на выхад са сваёй “інтэрнэт-зоны”, пачнуцца шматлікія камп’тарныя ўзломы. Атрымаўшы з такой цяжкасцю ўладу і, дадаткам, навуковыя веды, “людзі-цені”не дазволяць астатнім стаць вольнымі, створаць новыя, штучныя праблемы. Свядомасць чалавека цяжка змяніць, і ва ўсялякім грамадстве будуць тыя, каму гэта нявыгадна. Увогуле, заўсёды можна знішчыць сервер, які захоўвае ў сабе асобы суграмадзян з дапамогай нага ўзлому ці простага малатка.

empty* * *empty

Разбудзіў мяне сігнал надалонніка. За акном ужо світала, тэмпература паветра крыху зменшы-лася, але было амаль таксама задушліва, як і ўчора вечарам.

Таймер паказваў чвэрць на сёмую гадзіну. Я са здзіўленнем пабачыў, як на дысплеі высвеціўся твар маёй учарашняй наведвальніцы — жанчыны па імені Мойра. Ужо выходзячы на сувязь, я машынальна адзначыў, што з яе боку было ўключана супрацьпраслухоўваючае прыстасаванне.

“Слухаю”, — чамусьці з хваляваннем сказаў я.

”У мяне намер зайсці да вас неадкладна. Вы адзін, спадар

Берташ?” “Так.” “Тады, калі вы не супраць, адчыніце дзверы. Я побач.” “Згода.”

Я яшчэ раз зірнуў на гадзіннік, каб упэўніцца ў тым, што не памыліўся і цяпер сапраўды яшчэ вельмі рана. Гэта жанчына зараз прыйдзе. Чаму яна спяшаецца? Яна адна, ці па-ранейшаму з тым маўклівым Платонам? — замільгалі ў маёй галаве недарэчныя і малавытлумачальныя пытанні. Урэшце, я адчыніў і стаў чакаць.

Праз некалькі хвілін учарашняя госця з’явілася на парозе.

Я ўбачыў, што замест сукенкі на ёй быў ільняны камбінезон са шлейкамі, а валасы на галаве падабраны пад спартыўны капялюш; толькі ўся вопратка чамусьці выглядала бруднай і ў некалькіх месцах была пашкоджанай. Праз аголенае перадплечча чырвонай пісягай цягнулася свежая драпіна. Жанчына выглядала не зусім адэкватнай, і я зразумеў, што нешта здарылася. Урэшце, я не памыліўся.

“Ваш спадарожнік, — спытаў я, — ён таксама прыйдзе?”

“Платон не прыйдзе”, — праз паўзу адказала яна і твар яе сутаргава перасмыкнуўся.

Я знерухомеў.

“Што здарылася?”

“У мяне праблема, спадар Берташ, — выдыхнула яна, — мне патрэбна дапамога”.

Я моўчкі ўзяў яе за руку, правёў у пакойчык і пасадзіў на канапу.

Але яна падхапілася з месца, скінула з галавы бейсболку і пачала нервова хадзіць: сем крокаў у адзін бок, паварочвалася і рабіла столькі ж назад.

“Здыміце чаравікі”, — прапанаваў я будзённае, чакаючы тлумачэння.

Яна паслухмяна скінула лёгкія туфлі, але хадзіць не кінула.

“У душавой ёсць вада?” — нечакана спытала яна, спыніўшыся.

“Наўрад ці”.

Тым не менш, я зазірнуў у душавую і павярнуў кран. Вада палі-

лася, і я ўспомніў, што пры засяленні заплаціў за кубаметр даволі адчувальную суму. Як заўсёды, ваду тут уключалі хіба што ноччу.

“Зараз, — сказала яна распранаючыся, — я ўсё растлумачу.

Толькі пастаю хвіліну пад душам. Вы не супраць? Я вельмі шкадую, што прымушаю вас непакоіцца. Прабачце”.

Яна знікла за дзвярыма, і я пачуў, як палілася вада, пасля чаго знайшоў свежы ручнік і, прыадчыніўшы дзверы, павесіў яго на вя-

шак. Мельгам я ўбачыў жанчыну, якая ўжо стаяла пад струменем вады, і ацаніў яе целасклад: стройныя доўгія ногі, акруглыя клубы, шырокія плечы — пэўна, такімі і выглядалі старажытныя амазонкі.

“У вас знойдзецца які халат?” — спытала яна праз хвіліну. Шум вады знік.

Я адказаў, што не нашу халатаў і прапанаваў ёй накінуць маю кашулю, на што яна моўчкі згадзілася.

“Мяне ўжо, магчыма, шукаюць, — неяк вяла канстатавала жанчына па імені Мойра. — Я мушу неўзабаве ісці”.

Я хутка кеміў і ведаў за сабой гэтую немалаважную якасць.

Ланцужок нейронаў у маёй галаве, пэўна, перасталяваўся належным чынам, бо праз некалькі секунд я ўзнавіў у памяці бягучы радок з экрана тэлевізара, і ўспомніў фрагмент тэксту.

Няўжо гэта так?

“Замах на былога сакратара ідэалагічнага аддзела партыі Бессмяротнасці. Забітыя двое ахоўнікаў і нападаўшы. Ёхан Цынк застаўся жывы”.

“Дык гэта вы з вашым сябрам Платонам зрабілі замах на Ёхана Цынка?” — вырвалася ў мяне.

Жанчына знерухомела.

“Вы што — чытаеце думкі?” “Дык, гэта вы дадумаліся?”

“А вы лічыце, што той варты жыцця?” — адказала яна пытаннем на пытанне.

“Мне напляваць, — шчыра сказаў я, — але, ці трэба падстаўляцца пад кулі з-за нейкіх дзяржаўных клапоў? Дарэчы, чыя гэта была ідэя і навошта было ісці на яе выкананне непадрыхтаваўшыся як след?” “Вось вы б схадзілі?” “А што гэта дасць? “Людзей-ценяў” большасць”.

Але тут я замаўчаў, бо спрэчка ў такі момант была бэссэнсоўная, а зрабіў нешта такое, на што б адразу не рашыўся ў іншай сітуацыі.

Я сеў з ёй побач і абняў яе за плечы, са шкадобай заўважыўшы, што яе цела ўсё яшчэ нервова здрыгвалася пад маімі далонямі.

“У цябе знойдзецца што-небудзь з транквілікаў?” — спытала яна, гледзячы ў падлогу і перайшоўшы на “ты”.

Не. Я іх не ўжываю.

З дапамогай маіх пытанняў яна паступова паведаміла ўсё, што адбылося з імі за апошнія суткі. Платон, як я павінен быў здагадвацца, з’яўляўся чальцом невядомай мне забароненай рады-кальнай суполкі. Як дарэчы, і яна, Мойра. Як я збольшага ведаў, у краіне дзейнічаюць ці, наад-варот, чакаюць у кансервацыі свайго часу, неардынарныя, сур’ёзныя людзі, не аперэтачныя змагары на словах, а жорсткія выканаўцы, якіх улады, выявіўшы, адразу скіроўваюць у фільтрацыйна-папраўчыя лагеры, дзе і знішчаюць.

“Платон не падзяліўся са мной сваімі планамі пасля сумеснага наведвання вас, спадар Берташ, але вы яго нечым цікавілі, і ён прыходзіў адмыслова, а мне, як толькі выйшлі ад вас, параіў чакаць яго ў адным з трэцеразрадных гатэляў, патлумачыўшы, што, калі не вернецца праз некалькі гадзін, то варта ехаць у

Новы Эдэм самастойна, ну, і калі наш новы знаёмы Берташ Яновіч (гэта значыць я) дасць згоду, то дабірацца туды разам, а яго не чакаць”.

Праз нейкі час яна даведалася з тэлехронікі пра замах і адразу пазнала ў нападаўшым Платона. Нагадвалі і яе прыкметы. Уцячы яму не ўдалося, і ён, ужо забіты, згарэў у машыне. Магчыма, ён збярог яе жыццё. Цяпер, закончыла жанчына свой аповяд, яна, вядома, не хоча падстаўляць мяне, бо я і так, па сутнасці, выгнаннік, такі ж, як і яна, — і праз гадзіну яна пойдзе, бо, верагодна, яе шукаюць.

“Дык і ты высланая?” — спытаў я.

“Так. Амаль усе, хто працаваў з тваім бацькам, былі праз нейкі час пакараныя. Мяне саслалі ў Эдэм”.

“Пабудзеш у мяне, пакуль усё супакоіцца, — сказаў я, — а потым мы, верагодна, рушым у паселішча. Я прымаю вашу прапанову”.

“Дзякуй. Я не памылілася ў табе. Думаю вось, чым бы аддзячыць”.

“Не клапаціся”.

“Ты натурал?” — нечакана пацікавілася яна, па-ранейшаму седзячы на канапе і не падымаючы галавы.

“Хіба гэтага не бачна?”

“Тады транквілізатараў не трэба”, — на яе вуснах з’явілася ўсмешка, у якой было, на мой погляд, нешта змушанае, але затым яна раптам скінула з сябе кашулю і рашуча абняла мяне. Мы ляглі на канапу. Я не адразу авалодаў ёй, а нейкі час моўчкі лашчыў, пэўна, ужо тады ў мяне да яе ўзнікла тое самае пачуццё, якое, яшчэ да гэтай нечаканай фізічнай блізкасці, злучыла нас разам, і якое з даўніх часоў называлі “каханнем”.

Пэўна, ад нечаканасці сітуацыі і маёй закамплексаванасці —

калі жанчына не зусім звычайная і мне падабаецца, я іншым разам губляю пачуццё непасрэднасці — усё адбылося нервова, і не так, як я б хацеў. Жанчына доўга не магла расслабіцца, яе ўсё яшчэ скаланала дробная ліхаманка, такія рэчы заўсёды заразныя і пераходзяць на партнёра.

Потым мы нейкі час моўчкі ляжалі абняўшыся, яна насуперак усяму так і не здолела адразу супакоіцца, а прыходзіла ў сябе даволі марудна. Я міжволі раздумваў над тым, што яе нечаканае вырашэнне свайго стану двума дзесяткамі хвілін назад даволі дзіўнае і рызыкоўнае ў сэнсе маралі, але, магчыма, самае дакладнае — урэшце, ёй, пэўна, лепш бачна. Ад жанчын можна ча-каць усяго.

Праз нейкі час усе далейшыя дзеянні я ўзяў пад свой кантроль, аб’явіўшы Мойры, што мы едзем сёння ж, нават неадкладна, бо тут нас абаіх ужо нічога добрага не чакае.

“Неадкладна — гэта як? У цябе ёсць аўтамабіль?”

“Так”, — адказаў я, хоць добра ведаў, што мая састарэлая малалітражка працяглы час гніла на платнай стаянцы і, каб забраць яе, трэба было заплаціць амаль усе мае грошы, якія яшчэ заставаліся пасля звальнення са службы. Да таго ж, цэны на паліва зноў узляцелі ўгару. Але пра ўсе гэтыя дробязі я змаўчаў.

“Доказ, — сказаў я. — Ты ж сама казала, што ён чакаць не будзе, і, дарэчы, твой сябра Платон хацеў, каб мы разам вярталіся ў

Эдэм”.

Мы апрануліся, я сабраў сумку, кінуў туды ноўтбук, аддаў

Мойры ключ і загадаў чакаць, пакуль я не прыганю машыну са стаянкі і не пазваню ёй. Пасля чаго яна закрые кватэру і спусціцца ўніз.

Я захапіў рэвальвер і па падземцы скіраваў на стаянку, дзе пастараўся звярнуць на сябе ўвагу, гучна нагадаўшы час на сваім гадзінніку. Мне трэба было, каб служка, адзін з тэхнікаў, запомніў гэты момант, а таксама марку маёй машыны.

Я папрасіў яго падкачаць колы майго “джыпа” і заправіць бак вадкім вадародам, заплаціў за-патрабаваную суму і выехаў вонкі, запісаўшы электронны даведачны нумар стаянкі.

Пад’ехаўшы да свайго, цяпер ужо былога, і я ў гэтым не сумняваўся, жытла, я даслаў Мойры сігнал з надалонніка, і праз хвіліну яна выйшла з пад’езда з сумкай у руках. Я забраў у яе ключ з біркай ад кватэры і кінуў яго ў паштовую скрыню дворніцкай.

Мы рухаліся да выезду з горада ў заходнім напрамку. Я высвеціў на дысплеі мапу і папрасіў Мойру паказаць на ёй шлях. На вуліцах там-сям стаялі паліцэйскія патрулі, у асноўным гэта былі індусы і кітайцы, якія раз-пораз ляніва і з неахвотай адсочвалі машыны, што праязджалі паўз іх. Я больш не рызыкаваў распытваць яе пра загінуўшага, бо не хацеў, каб яна пакутавала, і да таго ж размовы, нават у машынах, якія рухаліся, часам, адмыслова праслухоўваліся проста на дарогах, пра што мы абое ведалі.

“Ты вельмі па ім шкадуеш?” — спытаў я. “А як ты думаеш?” “Мяне б задаволіла, каб ты была свабодная”. “Я і ёсць свабодная”.

Але тут у ёй быццам нешта раптоўна надламалася, і яна моўчкі заплакала. І тады я коратка расказаў ёй пра сваю былую нявесту Эрыку, і што вось прайшло ўжо столькі часу пасля яе знікнення, а я калі-нікалі прачынаюся ноччу ў адчаі і туга не адпускае мяне да раніцы. І самае цяжкае тут — невядомасць, гаварыў я, бо, калі б я ведаў, дзе і як яна памерла, то, пэўна, адчуў бы праз месяц, год, два ці болей — калі не душэўны спакой, то нейкую, няхай і адносную, цікавасць да жыцця, а не тую трывогу і нянавісць, якія раз-пораз авалодваюць мной і не даюць раўнавагі, а, наадварот, марудна спальваюць мяне.

Яна быццам паступова супакоілася ад маіх слоў, і я спытаў: “У цябе ёсць якія сваякі, ну — бацькі, браты, сёстры?” ”Бацька памёр. Я бачу яго зрэдку толькі ў сне. Маці з’ехала з нейкім пшутам.” “А ў Новым Эдэме?” ”Ёсць мужчына, які мне сімпатызуе. Ён мастак і распісвае ў паселішчы былы ангар пад храм. Але мы сябры, не больш. Ёсць і яшчэ некалькі сяброў”.

Наколькі я ведаў, храмы цяпер нідзе не будуюцца і іх даўно ніхто не распісвае. Хрысціянства зрабіла плаўны пераход да веры ў бессмяротнасць, амаль растварыўшыся ў шэрагу іншых рэлігій. Урэшце, усё высветліцца на месцы. Можа, той збой, вытокі і ход якога я здолею, калі пашанцуе, засняць на камеру, таксама звязаны з тым храмам? Я губляўся ў здагадках.

Чаму гэта жанчына, якая, няхай сабе і ратуючыся ад стрэсу, раптам аддалася мне, цяпер так шчыра адказвае на маю цікаўнасць?

Я крыху зноў здзівіўся ў думках, але не стаў развіваць гэтую тэму далей. Шмат іншых пытанняў круціліся ў маёй галаве, толькі я пакінуў іх на потым.

empty* * *empty

Перад уездам на эстакаду нас спыніў дарожны патруль. Я апусціў руку пад сядзенне, дзе ляжаў рэвальвер і неўпрыкмет сунуў яго пад кашулю.

Патрульны падышоў усутыч і ўважліва агледзеў нас, запрасіўшы маё вадзіцельскае пасведчанне. Другі стаяў за ім метры са два, паклаўшы рукі на пісталет-аўтамат. Па знешнім абліччы гэта былі кітайцы, абодва невысокія, таўсматыя і маларухомыя, апранутыя ў летнюю ўніформу, на якой праступалі цёмныя плямы ад поту.

Сонца ўжо адчувальна прасунулася на ўсходзе, і спёка набірала моц.

“Адкуль вы едзеце і куды?” — спытаў з акцэнтам і на дрэннай мове патрульны, разглядаючы маё пасведчанне.

“Паўгадзіны таму выехаў са стаянкі”, — я назваў яе электронны нумар.

Ён адразу набраў яго праз кішэнны , пераслаўшы выяву майго джыпа, і зрабіў запытанне.

“Як доўга стаяла машына на стаянцы?” — пацікавіўся ён.

Мой пазадарожнік дагэтуль прастаяў там нерухома каля месяца, і я ўнутрана павіншаваў сябе за прадбачлівасць.

Пачуўшы са станцыі адказ на сваё запытанне, патрульны адраз згубіў да нас цікавасць і махнуў рукой.

“Праязджайце”.

Далей ад Мегаполіса паўсюдна стракацела смеццевая звалка, а дарога паступова станавілася горшай. На рамонтныя работы даўно не звярталі ўвагі, бо шэраг тэхнагенных наступстваў пасля

Непажаданых Падзей і заклапочанасць улад асабістай бяспекай не давалі для гэтага рэальных падстаў. Урэшце, я ведаў, што назіраю толькі слабы адбітак незваротных сістэмных з’яў.

Лесу на працягу дзесяткаў кіламетраў ад горада ўжо даўно не існавала, хіба толькі рэдкія таполі мільгалі абапал дарогі. Змрочныя будынкі са шматпавярховых паступова станавіліся ніжэй і ўрэшце ўвогуле ціснуліся да зямлі адным-двума паверхамі. Горы смярдзючага смецця на шматлікіх звалках часам ганяў вецер. Там-сям яго падпальвалі, і тады задушлівы дым імкліва слаўся над дарогай і прасочваўся ў кабіну. Спарахнелыя і напаўзгніўшыя касцякі даўно кінутых на абочынах машын усцілалі шлях.

“Скажы, — раптам спытала Мойра, — калі б паліцыянты пачалі нас затрымліваць, мяне, у прыватнасці, ты пачаў бы страляць?”

Я адказаў, што так, безумоўна, бо ў мінулым удзельнічаў у вайне і ведаю, што ў большасці не-бяспечных выпадкаў усё залежыць ад хуткасці рашэнняў.

“А за якую правіннасць цябе выслалі з горада?”

Я коратка патлумачыў, што нёс у кішэні забароненую старажытную кнігу і мяне здала “штучніца”. Я расказаў пра змест кнігі і ў канцы дадаў, што віды пакаранняў, якія апісвала ў сваім дзённіку фрэйліна Арнгейм, былі ў старажытны час непараўнальна больш жорсткімі. Так, напрыклад, магчымага адступніка прывязвалі на пожаг і жывога вэндзілі над агнём на працягу некалькіх сутак. А то яшчэ саджалі на кол.

“Думаеш, фільтрацыйна-папраўчы лагер лепш?”

Я сказаў, што, вядома, не быў там, але чуў пра яго шмат жахлівага.

“Платон часткова прайшоў праз тое пекла. Яму ўдалося ўцячы.”

Вось яно як, падумаў я. Пэўна, Ёхан Цынк спрычыніўся да тых падзей, няйнакш, але вырашыў даведацца пра ўсё потым.

Я перавёў гутарку ў іншы бок і пацікавіўся ў Мойры, ці чытала яна калі-небудзь кнігі, і калі чы-тала, то якія.

“Так, — адказала яна, — я люблю паэзію і нават часам сама спрабую нешта сачыняць, і мне трапляліся на вочы адпаведныя артэфакты, бо зараз кнігі нішчаць, і прыгожым пісьмом, пэўна, ніхто сур’ёзна не займаецца.”

“Не думаю, — аспрэчыў я, — сапраўды, як калісьці казалі, гэта адзіны від дзейнасці, які дазваляе ў грамадстве спажыўцоў не зарабляць ні граша, не рызыкуючы стаць пасмешышчам, але ўпэўнены, што ўсё роўна таемна кнігі пішуць.”

“А жывапіс? — дадала яна. — Хіба не гінулі ўвесь час у невыноснай галечы вялікія мастакі і вялікія паэты? Няўжо грамадству так цяжка пракарміць гэтых нешматлікіх свяшчэнных скарабеяў?”

Мухам заўсёды будуць нянавісныя павукі, — нявесела ўсміхнуўся я і спытаў: — Дык гэта ты стварыла той самы тэкст пра Эдэм і закінула ў Сеціва, каб потым пераадрасаваць мне?

“Хіба ты не зацікавіўся?”

Раз-пораз я не забываў сачыць за дарогай, бо адгэтуль лічыць сябе ў бяспецы не выпадала, тым больш, што я ўжо быў адказны за жанчыну, якая так нечакана даверылася мне. Засцярога мая не была беспадстаўнай, бо заўсёды існавала верагоднасць нарвацца на бадзяжную банду. Такія банды — звычайна з трохчатырох узброеных чальцоў — цяпер можна неабачліва сустрэць у самых нечаканых месцах: не только на шашы, а і на гравійцы.

Бандыты атакавалі адзінокія ма-шыны, каб завалодаць грузам альбо абрабаваць уладальнікаў аўто і пасажыраў, якіх, як правіла, не пакідалі жывымі. За межамі Мегаполіса паліцыя ўжо даўно не магла даць ім рады.

“І часта ты бываеш у горадзе? — праз паўзу спытаў я ў Мойры. —

Гэта ж рызыкоўна.”

”У мяне ёсць некалькі падробленых даведак, якія даюць дазвол на разавае прабыванне. Толькі цяпер мне трэба засцерагацца, бо яны ўжо сканіравалі з тэлекамер выявы ўсіх падазроных: у гатэлі мяне бачылі разам з Платонам, хоць я і закрывала твар. Урэшце, тут нас наўрад ці падслухоўваюць — зірні, мы едзем пакуль у адзіноце.” “У паселішчы ў цябе ёсць якія блізкія?” “Не. Акрамя сяброў-аднадумцаў. Цяпер будзеш ты.”

А мастак, які распісвае храм, чамусьці хацеў задаць я недарэчнае пытанне, але прамаўчаў.

“Ты любіла Платона?” — замест гэтага не вельмі тактоўна спытаў я.

”Ён быў мне нібы за брата. Паміж намі існавала і плоцевая сувязь.”

“Не варта за яго помсціць. Ты павінна нараджаць дзяцей і забыцца на астатняе.”

Мойра сумна ўсміхнулася, няўцямна паціснула плячыма і загадала мне звярнуць з бальшака. Мы нейкі час ехалі па брукаванцы, якая, пэўна, налічвала больш за сто год, мінулі невялікі ўчастак змешанага лесу з засохлымі, хворымі вершалінамі соснаў, і раптоўна перад намі паўстала паселішча.

“Новы Эдэм,” — сказала Мойра.

3.

Сапраўды, будучыня павінна пужаць нас яшчэ больш, бо самыя вялікія дасягненні цывілізацыі, якімі сёння там-сям па-

ідыёцку радуюцца і ганарацца — гэта працэсы, што няўмольна разбура-юць тыя грамадствы, у якіх яны адбываюцца. У наш час матрычны распад рэальнасці разарваў адзіную мапу свету на мноства альтэрнатыўных і змяшаў шматлікія этнасы і культуры, што фа-тальным чынам адбілася на ўсёй былой тэхналагічнай магутнасці Еўра-атлантычнай цывілізацыі. Па меры набліжэння сістэмы да катастрафічнай мяжы няўмольна павялічваліся як спантанныя гайданні ўнутры яе, так і сама хуткасць руху, і прыйдзе час, меркаваў я, калі ўсё пяройдзе ў стан хаосу, хоць сітуацыя можа на кароткі перыяд і стабілізавацца, што і адбылося цяпер. Стабілізацыя раздзяліла мегаполісы і стварыла побач з імі прымітыўныя прамысловыя сельскагаспадарчыя кластэры: кампактныя месцы пражывання, адным з якіх і быў Новы Эдэм.

Паселішча, якое размяшчалася ва ўзгорыстай (што рэдкасць для гэтага рэгіёна), амаль абязвод-жанай, акружанай звалкамі мясцовасці, налічвала каля дзесяці тысяч чалавек. Акрамя некалькіх дзесяткаў высланых — накшталт мяне альбо Мойры, нябожчыка Платона і яшчэ невядомых мне асоб, за якімі вялася пастаянная адсочка, тут пражывалі, займаючыся разбоем, папрашайніцтвам, альбо прымітыўнай працай на лічаных невялічкіх фабрыках і фермах, а таксама на сельскагаспадарчых угоддзях, як нешматлікія аўтахтоны, так і самыя розныя экзэмпляры чалавечай пароды, дасканаласць якой апынулася ў апошні час, насуперак афіцыйнай прапа-гандзе, пад вялікім пытаннем.

Дык вось — Новы Эдэм — так калісьці назвалі паселішча, якое я, можа, і не адразу, але з часам залічыў у апошнія месцы на

Зямлі. Назва, што з аднаго боку сведчыць аб штучным намеры пэўнай міталізацыі, а з другога — аб межава зніжаным поглядзе на рэальнасць, і ўсё разам на-гадвае звыклае са старажытных часоў: жыць па хлусні. Бадай, кожная чалавечая супольнасць, аб’яднаная ў адным месцы пражывання, вызначае твар гэтага месца. Які ён, твар Новага Эдэма? Пра гэта я даведаўся крыху пазней, калі асэнсаваў, што тут адбылося за тыя дні, хроніку якіх я і прапаную таму чытачу, які, у рэшце-рэшт, натрапіць на гэтыя сціплыя нататкі.

Новы Эдэм меў пры сабе ўсе неабходныя атрыбуты, якія яму спадарожнічалі: цэнтральную плошчу з традыцыйным бронзавым помнікам, мясцовы муніцыпалітэт, лякарню, занальны адд-зел упраўлення службы бяспекі, грамадскую лазню, крамы і крамкі, шэраг раскіданых на даволі вялікай адлегласці аднастайных, у асноўным аднапавярховых будынкаў-баракаў, Палац сходаў, два напаўразбураныя малельныя храмы, прытоны, нават нейкае падабенства ракі, якая стагоддзе таму, пэўна, была адносна чыстай і глыбокай, а цяпер пераўтварылася ў брудны, смуродны ручай, напаўзасыпаны смеццем і гніючымі трупамі дробных жывёл: пацукоў і бадзячых сабак, якіх, не паспеўшы з’есці, часам проста знішчалі на навакольных звалках.

Я пасяліўся ў невялічкім флігелі, які ляпіўся з тыльнага боку дома. У ім і жыла Мойра. Яна адразу папярэдзіла мяне пра небяспеку пражывання ў паселішчы, згадаўшы, што мясцовае жыццё тут складаецца ў асноўным з двух пластоў: кіруючых “ценявікоў” і крыміналу, згуртаванаму па этнічных альбо карпаратыўных прынцыпах.

Я адказаў на гэта, што асноўны з іх знаёмы мне з мінулага і гучыць ён прыкладна так: “памры ты сёння, а я — заўтра.” “Увогуле, — дадаў я, — усе паселішчы аднолькавыя ў гэтым сэнсе, ну, хіба з нязначнымі адрозненнямі. Застаецца толькі даведацца, які збой ты мела на ўвазе”.

“Пасля таго як ты вызначыш з дапамогай нашых сяброў прыроду таго збою, і, калі ўдасца, зды-меш на камеру доказ, то можаш адразу з’язджаць. Заўсёды нескладана падрабіць неабходныя дакументы. Мы дапаможам.” “З’язджаць, куды?” “Вызначыш сам.”

Так быццам вырашыла яна, але я з гэтым згадзіўся, нават унутрана быў незадаволены тым, што буду пражываць тут, бо ўсётакі спадзяваўся, што пажыву нейкі час на прыродзе і ў душэўным спакоі, а калі-небудзь зноў вярнуся ў Мегаполіс.

Мойра расказала мне, што раней, калі яна толькі тут з’явілася, было яшчэ горш, бо амаль усе этнічныя групоўкі аб’ядноўваліся, хоць і часова, па адной прыкмеце — варожасці да ўсіх белых, асабліва аўтахтонаў. У іх жытло нахабна заходзілі і не толькі днём, а і ноччу, грукалі ў дзверы, забіралі тое, на што клалі вока, асабліва ежу, падцікоўвалі ў вокны, гвалцілі жанчын, білі і зневажалі дзяцей. І як не дзіўна, асабліва вызначаліся ў гэтым выхадцы з Чайнаросі, у генах якіх, магчыма, дагэтуль тлела паталагічная нянавісць да ліцвінскіх плямён. Усё цягнулася да той пары, гаварыла Мойра, пакуль яны, сасланыя сюды, не згрупаваліся і не стварылі самаабарону, бо нам, высланым, ужо не было чаго губляць. Мясцовыя ўлады амаль не звярталі ўвагі на сутычкі і крымінал, бо іх непакоіла іншае — страх перад наступствамі Непажаданых Падзей, а таксама перад магчымым бунтам знізу, бо нешта не склейвалася з іх доўгачаканай бессмяротнасцю. А яшчэ больш яны баяліся і ненавідзелі праўду.

Адзінае, за чым яны няўхісна сачылі — гэта ідэалагічная цнота і выкананне вытворчых планаў, якія ім скідвалі з Мегаполіса. Мясцовым “працаробам” (у асноўным, зацкаваным уплывовай набрыддзю аўтахтонам) ставілася ў абавязак штодня выходзіць на працу і пасля кароткай ідэалагічнай гутаркі, якую праводзілі так званыя “палітрукі”, займацца тым, што ім даручалі брыгадзіры і наглядчыкі. Тых, хто ленаваўся, альбо злосна парушаў рэжым ці ўвогуле збягаў — лавілі і скіроўвалі ў так званыя малыя выпраўленчыя ізалятары — “мавізы”, дзе вінаватых што дня збівалі гумовымі дубінкамі, пасля чаго акальцоўвалі электроннымі апазнавальнымі бранзалетамі і зноў адпраўлялі на палі, фермы і ў прамысловыя цэхі.

У той жа дзень Мойра пазнаёміла мяне з Васка Петкавічам, які, па яе словах, быў сваім чалавекам і павінен быў увесці мяне ў курс справы. Гэта быў сярэдняга росту, замкнёны ў сябе мужчына гадоў пяцідзесяці, таксама калісьці высланы сюды з горада за нейкую правіннасць. З чаго яна складалася, я даведаўся потым. Петкавіч, спецыяліст па квантавай механіцы, зарабляў сабе на хлеб работай у мясцовай механічнай майстэрні. Урэшце, само яго імя распавяло мне пра многае. Пра тое, напрыклад, што ён меў ліцвінскія карані, а тэндэнцыя называць дзяцей па імёнах продкаў, на пачатку стагоддзя, нечакана набыла своеасаблівы рэнесанс сярод нешматлікіх свядомых людзей. Урэшце, і маё імя — Берташ — таксама адтуль. У старыя часы прозвішчы сапраўды гучалі як музыка, думаў я, углядаючыся ў аскетычны, стрыманы твар суразмоўцы. Васка, Юцка, Юц, Стан, Мац, Рымко, Богуш, Грыц, Юры, Пац, Будр, Андруш...

Перадусім Мойра прынесла мне тое-сёе з ежы, але садзіцца са мной за стол не стала, патлумачыўшы, што мусіць мець неадкладныя справы ў сувязі са смерцю Платона.

Васка Петкавіч, павагаўшыся, заняў адзінае крэсла, і пасля таго, як нейкі час углядаўся ў мой твар, сказаў наступнае: “Калі сцісла, то тут у нас ёсць магчымасць задакументаваць, зняць на камеру і растлумачыць з’яву, што, на мой погляд, будзе адным з доказаў, а іх цяпер ледзь не істэрычна забараняюць улады. На жаль, нам не хапае неабходных ведаў, якія, як я разумею, назапасіў калісьці ваш бацька, і якія, мяркую, ён пакінуў вам”.

“Што за веды вы маеце на ўвазе?” — спытаў я.

”Збой. Я маю на ўвазе адзін з рэцыдываў з’яўлення прывіду, які можа пацвердзіць вядомы і так ненавісны ўладам аргумент аб

Сімуляцыі. Гэты рэцыдыў, мяркую, толькі што пачаўся ў паселішчы.

Вы тут новы чалавек і здолееце з нашай дапамогай адсачыць яго, пакуль мясцовыя службы нічога яшчэ не ведаюць. Мы ж даўно пад каўпаком.”

Я быў здзіўлены, бо чакаў шмат чаго, толькі не гэтага.

Вядома, бацька назапасіў вялікую коль-касць матэрыялаў па анамальшчыне, я калісьці з цікавасцю азнаёміўся з імі, але лічыў, што такія з’явы ў наш час хутчэй за ўсё малаверагодныя, бо асноўная эпідэмія іх пракацілася па гэтых месцах у шаснаццатым — васемнаццатым стагоддзях, ну, мажліва, да дваццатага.

“У вас аб’явіўся прывід?” — паставіў я пытанне рубам.

”Мы не ведаем дакладна — што гэта такое. Можа, прывід, можа, проста якая погань. Тут, мяр-кую, выпадае не толькі падкласці аглушальную свінню ўладам, запусціўшы ў Сеціва супердоказ, а і зарабіць неблагія грошы”.

“А вы, адкінуўшы ўбок улады, упэўнены, што жыццё ў Сімуляцыі, пра якую сведчаць доказы, горшае, чым у рэальнасці? — раптам спытаў я. — А калі наадварот? І што тады ўсе нашыя высілкі?” ”Жыццё па хлусні нельга назваць жыццём”.

“А як жа свабода выбару? Яна залежыць ад нас, хіба не так? Мы самі выбралі хлусню, як спосаб жыцця”.

Васка Петкавіч падумаў і праз паўзу сказаў, што, магчыма, і так, але справа цяпер менавіта ў тым, ці здольныя мы, як хутка і ў якой ступені аказаць супраціў, і растлумачыць сэнс з’явы, а гэта значыць адказаць і на выклік, зроблены нашаму інтэлекту чарговым збоем у Праграме. Я падумаў і згадзіўся з ім, нават цалкам адзначыўшы, што, безумоўна, не трэба паддавацца спакусе ўганяць свет у старую сетку паняццяў на чале з тупіковай ідэяй бессмяротнасці, тым больш, калі гэтыя паняцці не здольныя расшыфраваць яе пабудову, а прыняць той самы выклік, пра які ён нагадаў.

”Я чуў ад Мойры, — сказаў Васка Петкавіч, — што вы, магчыма, валодаеце часткай тых тайных ведаў, якія цікавілі вашага бацьку.

Калі гэта так, то вы нам вельмі дапаможаце. І пачынаць трэба неадкладна”.

“А што думаеце пра ўсё гэта вы?” — спытаў я.

“Я мяркую, што рэчы ўяўляюць сабой тое, чым яны з’яўляюцца ў залежнасці ад метадаў, якія ўжываюцца для назірання за імі. Гэта вынікае з квантавай механікі. Яна ідзе і далей: рэльнасць — гэта не болей, як водсвет нашай свядомасці і можа пераўтвараццца ў водсвет свядомасці ў працэсе ўзаемадзеяння”.

“Вы хочаце сказаць, што свядомасць утварае рэальнасць?” “Бадай, так яно і ёсць”.

Тут ён спыніў нашу абстрагаваную размову і перайшоў да справы. Ужо некалькі дзён, а даклад-ней, начэй, але не кожную, над паселішчам бачылі паветраны шар, які марудна ляцеў, распыр-скваючы бачныя здалёк іскры і раптоўна знікаў. Па-другое, у наваколлі распаўсюджваюцца чуткі пра тое, што з наступленнем цемры тут назіралі памерлых, якія паводзілі сябе як жывыя і неадэкватна. Гэтыя здані быццам нападаюць на людзей.

“Засняць такую з’яву на камеру ці нават з надалонніка будзе складана. Увогуле можна нават і не пабачыцца з тымі, пакуль што міфічнымі, прывідамі. Тым больш, што ўсё гэта, як вы заўважылі, хіба што водсвет свядомасці”, — з непрыхаваным пачуццём расчаравання адзначыў я.

“Не спяшайцеся з высновамі. Гэта не ўсё”. “Ёсць яшчэ нешта?” “У дваццаць першым бараку быццам бачылі д’ябла. Там сама сабой варушыцца вопратка па-мерлых, лётае ў паветры, падаюць са столі камяні, яшчэ шмат чаго, пра што не хочуць гава-рыць...”

Як я ведаў, усе анамальныя з’явы такога кшталту, а ў Мегаполісе яны адбываліся пастаянна — штодня то ў адным квартале, то ў іншым, — адразу, а даносы паступалі неадкладна, блакіраваліся службамі бяспекі, бо непрыхавана пацвярджалі нязручны ўладам аргумент сімуляцыі. Пра іх ніколі не абвяшчалася ў сродках масавай інфармацыі, і нават у Сеціве такія матэрыялы і відэазапісы адразу выклікалі атакі спецыяльна абучаных і тэхнічна аснашчаных хакераў. Людзі, якія спрычыняліся да такіх анамальных з’яў, неадкладна ізаляваліся, і калі не падпадалі пад штучна справакаваную амнезію, то немінуча скіроўваліся ў псіхіятрычныя лякарні, дзе з іх свядомасці выкрэслівалі адпаведую памяць пра падзеі, якія з імі адбываліся, ці з дапамогай медыцынскіх псіхатропных сродкаў ці звычайным гіпнозам. Многія з іх проста знікалі назаўсёды.

“Што ж, — сказаў я, — калі гэта так, то можна адпраўляцца туды неадкладна, нават зараз, бо такія з’явы звычайна абмежаваныя ў часе”.

“Ці сцёрлі былыя работадаўцы код у вашым службовым пасведчанні? Я ведаю, што гэта часта забываюць зрабіць адразу, і ім тады можна нейкі час карыстацца”, — падумаўшы, пацікавіўся Васка Петкавіч.

Я стрымана адказаў яму, што ў сувязі з тым, што праца мая аніякім чынам не была звязана з сакрэтнасцю, то да мяне не ўжывалі такіх мер і праз першы аддзел я не праходзіў.

“Тады вам лепей аб’явіцца тут заўтра і пад прыкрыццём вашай мінулай службовай пасады абысці баракі ў тым квартале. Тым больш, што паселішча літаральна ачолена звалкамі, і смецце, як вы, магчыма, назіралі, транспартуюць сюды не толькі з горада, а і выкідваецца самімі жыхарамі самым гнюсным чынам проста за парканы, і сітуацыя амаль што безнадзейная”.

Я згадзіўся з ім, і ён пайшоў.

empty* * *empty

Недахоп вады, а ўсе вадаёмы навокал паселішча (як мне гаварыла Мойра) раптоўна ператварыліся ў балота ці павысыхалі каля пяці гадоў таму, толькі пагаршаў спёку. Дажджы паўсюдна сталі рэдкай з’явай і іх, пэўна, з нецярплівасцю чакалі ў кожным тутэйшым бараку, дзе ўжо былі, як я прыкмеціў, падрыхтаваны ўсялякія ёмістасці і прыстасаваныя латкі.

Я нейкі час затрымаўся, каб убачыць Мойру, але яе нідзе паблізу не было, і я вырашыў больш уважліва агледзець месца, дзе мне давядзецца правесці некалькі дзён, а, можа, і больш.

Паселішча, а ўсе яны былі амаль аднолькавыя па архітэктуры і планіроўцы, займала адносна невялікую плошчу з кампактна размешчанымі на ёй неахайнымі будынкамі. Вакол цэнтральнай плошчы месціліся, як я здагадаўся і прачытаў на шыльдах, муніцыпалітэт, сілавыя структуры, гандаль, упраўленне жыллёвай гаспадаркі і іншыя.

Хоць быў яшчэ працяг рабочага дня, пабудовы выглядалі бязлюднымі: туды за некалькі хвілін майго назірання ніхто не заходзіў і не выходзіў, хоць побач было прыпаркавана каля дзесятка машын. Затое на лаўках, што акружалі плошчу, і пад высахлымі клёнамі завіхаліся напаўголыя істоты ўсіх колераў скуры і ў асноўным маладога ўзросту. Некаторыя з іх таньчылі пад рытмічную барабанную музыку, іншыя абдымаліся і цалаваліся, сярод іх, як я адзначыў, было шмат гомасексуальных парачак.

Большасць з іх, на маё меркаванне, мелі яўныя прыкметы выраджэння: пакатыя плечы, сутулыя спіны, невялікія галовы з вузкімі мангалоіднымі вачыма-шчылінамі і скошанымі назад падбародкамі. У некаторых чарапы былі па сучаснай модзе, якая ўжо даволі распаўсюдзілася ў Мегаполісе, штучна мадыфікаванымі: дэфармаванымі ў выглядзе гарбуза ці яйка. Мяне адразу пачалі хапаць за вопратку малалетнія жаўтаскурыя падшыванцы, патрабуючы грошай. Некалькі зладзеяватых постацей тунькаліся па баках, трымаючыся ля сцен, некаторыя з іх увішна поўзалі на карачках, што я неаднаразова заўважаў і раней, нават у Мегаполісе. Інвалюцыя, пэўна, прыступіла да сваёй справы і тут: адразу і без прамаруджвання.

Перад двухпавярховым баракам муніцыпалітэта высілася вялізная, зацвілая і брудная ад старасці, бетонная стэла ў выглядзе разгорнутага сцяга. Над ёй павышчарбленымі металічнымі літарамі кідаўся ў вочы надпіс: “КАНДЫДАТЫ Ў БЕССМЯРОТНАСЦЬ”

Ніжэй месціліся нішы, у якіх за празрыстым пластыкам віселі партрэты змрочнага і знясіленага выгляду людзей, што, пэўна, добра зарэкамендавалі сябе на тутэйшай працоўнай ніве. Паведам-лялася пра іх прафесійныя заслугі: выдатныя тэхнік, зборшчык караняплодаў, аператарка даення кароў, брыгадзір, даглядчык жывёлы і іншыя. Асобна і падрабязна тлумачылася, што, як толькі будзе ажыццёўлены перанос фокуса “Я” свядомасці на камп’ютарны носьбіт, а гэта павінна адбыцца з дня на дзень, то першымі кандыдатамі на нескладаную працэдуру будуць вышэйназваныя асобы, і што ўлады танна абяссмерцяць сваіх лепшых працаўнікоў у першую чаргу. Пакуль жа ўсе яны бясплатна забяспечваюцца пітной вадой.

Як я ведаў, пошукі бессмяротнасці вяліся па некалькіх напрамках: актыўнага даўгалецця па ме-тадзе Нудлера, па праекце скрыніравання (сотні тысяч хімічных злучэнняў), прыроднага даўгалецця, нанатэхналогій з заменай няспраўных ДНК, стволавых клетак і іншых. Але, на мой погляд, старэнне — гэта праграма. Як і ва ўсякай праграме, у ёй іншы раз адбываюцца збоі, як у адзін, так і ў другі бок. Адзін з доказаў гэтага — рэдкая хвароба прагерыя, калі дзіцё за кароткі час становіцца спарахнелым старым. Тым не менш, у сродках масавай інфармацыі мусіраваўся выключна перанос свядомасці на камп’ютар, што, на мой погляд, было спробай звычайнай за-мены паняццяў у межах адной і той жа лжывай метафізічнай мутацыі.

Яшчэ ніжэй я заўважыў свежаналепленую ўлётку, якую, пэўна, не паспелі адскрэбці, а сляды ранейшых саскрэбаў кідаліся ў вочы, і пачаў чытаць: “ВАЙНА ВЕЧНАЯ — І МАРАЛЬНАЯ”.

“Калі агульным і натуральным законам Айкумены з’яўляецца тое,штожывоем ожа існаваць толькі паядаючы ці знішчаючы такое ж жывое, а стопрацэнтнасць фактараў сведчаць менавіта пра гэта , то гісторыя ёсць не што іншае, як ланцуг актаў генацыду. Народы і этнасы таксама падуладныя такому выніку. Сама ідэя чалавека гуманнага і яго кароткае жыццё — нішто.

Ма-ральнасць, э каноміка, прагрэс,грамадскія інстытуты — пераўтвараюцца ў нішто. Калі эгацэн-трызм — норма, то, значыць, сам гэты працэс і ёсць аснова ўсіх асноў. Значыць, мараль не пат-рэбна, а чалавек — подлы?

Навошта тады свеціць сонца?

Мінулае, безумоўна, мутабельнае і, як і будучыня,

з’яўляецца вынікам нашага выбару. Мы кажам пра веліч, а за гэтым з даўніх часоў хаваюцца гвалт,

забойствы, дэпартацыі, здзекі і аганьбаванне дзяцей істарых,адразанне канечнасцей,

насоў, вуснаў і геніталій, канібалізм, урэшце,

легітымізацыя гомасе ксуальнай цывілізацыі,

пераўтварэнне яе ў цывілізацыю гермафрадытаў і трыумф “падлюдзей”, якія абвясцілі неабходнасць кантролю над элітамі.

Ізгоі перамаглі назаўсёды?

Абвясціўшы блізкую квазібессмяротнасць і маніпулюючы гэтым, улады могуць “распускаць народ і нават набіраць сабе новы, калі ранейшы ім не падыходзіць”. Ці здолеем мы знішчыць хлусню і паставіць улады на месца? Няма нічога недасягнальнага. Бо “калі народ ведае навошта яму жыць, то вытрымае амаль любое “як”.”

Я з цікавасцю дачытаў да канца. Мяне здзівіла тое, што аўтары тэксту налепкі карыстаюцца менавіта старажытным спосабам перадачы інфармацыі, а не запускаюць яе адразу ў Сеціва, але, падумаўшы, я згадзіўся з тым, што якраз такі спосаб магчыма больш пераканаўчы і эфектыўны. Значыць, зрабіў я высновы, прачытаўшы ліст — у паселішчы існуе кола людзей, якія здольныя рэальна ацэньваць цяперашнюю сітуацыю, прадбачыць будучыню і нават арганізоўваць супраціў. Настрой мой крыху ўзняўся.

Сонца ўжо схілілася да аблесенага, зацягнутага смогам далягляду, але спёка не адыходзіла. Я збочыў з плошчы на адну з кароткіх мясцовых вуліц і пайшоў уздоўж яе, трымаючыся ў ценю. Вокны баракаў былі расчыненыя і ў іх раз-пораз узнікалі чыесьці галовы, чуліся вісклівыя галасы жанчын. Шмат дзяцей корпалася тут жа, у пяску, бо ходнікаў у паселішчы не існавала. Музыка самых розных накірункаў, выключаючы, вядома, класічны, даносілася з вокнаў і расчыненых дзвярэй. Гэта была разнастайная папса, рэп, усё са зместам сексуальнага характару, альбо блатная спяванка з мноствам вульгарызмаў.

Аб’яднаў яе барабанны рытм на нізкіх частотах. “Людзі-цені” заўсёды так падбадзёрвалі сябе гэтым музычным наркотыкам, падумаў я, рухаючыся далей.

Каля цаглянай, з закратаванымі адтулінамі вокнаў крамкі, я ўбачыў чаргу. Жанчыны і ў асноўным дзеці з пластыкавымі ёмістасцямі ў руках чакалі, як я зразумеў, вады. Пакуль жа яе, пэўна, не прывезлі. Крыху далей, з доўгага блочнага барака даносіўся аднастайны шум машын, станкоў і механізмаў, працавалі паветразаборнікі, напампоўваючы ўнутр барака пыльны, гарачы смог, які з цяжкасцю можна было назваць свежым паветрам, і ўвесь час чуўся грукат і ляскат па метале. Тут, бадай, знаходзіўся нейкі прамысловы цэх, вырашыў я. Нягледзячы на спёку, праца ў ім не спынялася, як я пазней даведаўся, і ноччу.

Энергіяй такі прамысловы цэх, сельскагаспадарчыя фермы, а таксама заводы і навуковыя цэнтры Мегаполіса, забяспечвала атамная электрастанцыя, пабудаваная яшчэ на пачатку стагоддзя. Тэрмін даўнасці яе даўно скончыўся, але, па запэўніваннях улад, яна магла працаваць яшчэ два-тры дзесяткі год.

Пасля другой тэхналагічнай катастрофы і Непажаданых Падзей, па заканчэнні якіх быў паўсюдна аб’яўлены курс на бессмяротнасць, усе буйнейшыя праекты мінулага былі згорнутыя. Вялыя касмічныя даследаванні ўсё часцей упіраліся ў пустэчу, за якой хавалася нешта новае і пагрозлівае, распрацоўкі якога пасля кароткага перыяду дастаткова сенсацыйных знаходак і выкрыццяў былі спачатку засакрэчаны, а потым і ўвогуле забаронены. Менавіта тады быў канчаткова адкінуты, пэўна,

так ніколі і не здзейснены, старажытны заклік “жыць не па хлусні”. Я скіраваў на ўскрай і быццам хутка выйшаў да самага краю паселішча, але высветлілася, што памыляўся. Некалькі напаўзасохлых дрэваў адзінока высіліся ўдалечыні. Травы пад нагамі не было, не чуў я ніводнай птушкі ці голасу якой-небудзь жывёлы. Толькі далей, як раней патлум-чыла мне яшчэ на дарозе Мойра, існавалі на месцы былых балотаў, дзе ў глыбіні захавалася вільготнасць, некалькі дзесяткаў гектараў змешанага лесу. Там, казала яна, жывуць яшчэ птушкі, але зусім іншыя ад тых, што гнездаваліся ў гэтых месцах яшчэ паўстагоддзя назад: каўкі, гракі, шпакі, буслы, ластаўкі, якія перакачавалі на сотні кіламетраў у бок Поўначы. Замест іх тут з’явіліся вароны і шматлікія грызуны, што кормяцца на звалках адыходамі. Часам на ўцалелыя іх экзэмпляры палююць здзічэлыя сабакі.

Я прайшоў яшчэ з паўкіламетра, але аднапавярховыя, плоскія будынкі не канчаліся, стракатыя і шумныя купкі няйнакш адурманеных лекавымі прэпаратамі падлеткаў зрэдку сустракаліся на маім шляху, калі-нікалі хто-небудзь з іх небяспечна звяртаў на мяне ўвагу, і я павярнуў назад. Рэвальвера са мной не было.

Сонца раптам нырнула за цёмную рысу далягляду, і мне, як заўсёды пасля яго захаду, стала тужліва і непамысна. Я думаў пра тое, што маё жыццё, пэўна, згубіла мэту і не мае, асабліва ця-пер, аніякага сэнсу. Вось і зараз, калі побач з’явілася жанчына, з якой я не супраць быць разам, я не ўпэўнены, што гэта ўвогуле магчыма, і што эпізод у маёй кватэры ўчарашняй ноччу не быў выпадковасцю. Некалькі хвілін я змагаўся з жаданнем звязацца з Мойрай праз надалоннік і, урэшце, перамог. Я даўно зразумеў, што ніколі не варта каму-небудзь навязвацца — эфект будзе адваротны.

На нейкі час я заблукаў на цёмных вуліцах, усе яны былі падобныя адна на адну і мелі назвы яшчэ з мінулага стагоддзя, сэнс і тапаніміка якіх былі для мяне недаступныя, бо я не гісторык і не спецыяліст у гэтай галіне: “Стаханаўская” “Калгасная” “Савецкая”

Але я зразумеў, што на месцы цяперашняга паселішча значна раней няйнакш існаваў яго папярэднік, і назвы вуліц мясцовыя ўлады проста аўтаматычна перанеслі на новы аб’ект.

Як я ведаў з прыкладаў іншых паселішчаў, у Эдэм ссылалі ў асноўным белых, але ўлады рабілі гэта, як заўсёды, з пэўным разлікам, імкнучыся, каб яны не складалі большасці ад колькасці ўсяго насельніцтва, і каб у іх не ўзнікала з той нагоды імпэту да супраціву.

Але раз-пораз, менавіта апынуўшыся ў меншасці, яны, насуперак усяму, адразу наладжвалі не-абходныя для біялагічнага выжывання сувязі (а справа заходзіла нават да такога выжывання), і былая энергія, і воля да ўлады, страчаныя продкамі, якія ўпалі ў маразм лібералізму, часам на-суперак лёсу адраджаліся ў іх зноў, падштурхоўваючы да актыўных дзеянняў. Так, меркаваў я, і няхай мне скажуць, што я памыляюся.

Урэшце, я зноў выйшаў да крамы. Чарга амаль знікла, у слабым святле ліхтара я падлічыў, колькі грошай заставалася на маёй крэдытнай картцы і стаў у канец. Перада мной нервова пераступалі з нагі на нагу некалькі цёмнаскурых, паволі рухаючыся наперад, няйнакш па дозу алкаголю, без якой кожнаму з іх, як я меркаваў, будзе цяжка сустрэць ноч. Збоку прагна пілі з бляшанак дэгенератыўнага выгляду мужчыны сярэдняга веку, адзін з якіх ужо звыкла апусціўся на карачкі, сярод іх белая жанчына, якая бяззуба хіхікала, раз-пораз зацягваючыся цыгарэтай. Ад яе яўна несла пахам мачы. Дарэчы, натуральныя патрэбы тут спраўлялі побач, надта не саромеючыся адзін аднаго. Ужо наблізіўшыся да вузкай шчыліны ў закратаваным акенцы, я раптам адчуў пэўны дыскамфорт і, калі павярнуў голаў у бок, зразумеў, што інтуіцыя зноў не дарэмна перасцерагае мяне, сігналізуючы аб небяспецы. Дэфарманты. Утаропіўшыся ў мяне цяжкім позіркам, двое гарбузагаловых мурынаў па-звярынаму мякка рухаліся да мяне, адсякаючы шлях назад. Як я збольшага ведаў, штучная мадыфікацыя чэрапаў мела старажытныя карані, беручы свой пачатак аж з пятага тысячагоддзя да нашай эры. З пэўнага ўзросту дзецям сціскалі галовы ў патрэбным напрамку з дапамогай адмысловых павязак, дошчачак, каўпакоў і шапак, стымулюючы рост касцей так, каб прыродная форма галавы была парушана ў штучна зададзеную прапорцыю. З Бліжняга Усходу гэты звычай калісьці перакінуўся ў іншыя рэгіёны, дайшоўшы да аланаў, генідаў, сарматаў, якія яшчэ ў чац-вёртым стагоддзі нашай эры накінуліся на саслабелы Рым. Рымскія воіны, сутыкнуўшыся з яйкаі гарбузагаловымі праціўнікамі, здаралася, страчвалі баявы дух, узрушаныя іх злавесным выглядам. Да таго ж, як я ведаў, дэфарманты ў сваёй большасці пакутавалі на так званы сіндром

Марэля — гэта, калі парушаны гарманальны профіль правакаваў агрэсію, даводзячы яе да цалкам паталагічных працэсаў: галюцынацый ці нават эпілепсіі.

Я купіў пітной вады і нават бутэльку штучнага чырвонага віна, якая каштавала мне апошніх грошай. Краем вока я сачыў за гарбузагаловымі. На вайне я навучыўся адхіляцца ад залішніх нервовых нагрузак: у складаных сітуацыях ува мне быццам бы нешта пераключалася і з’яўлялася ўпэўненасць, што ўсё гэта адбываецца не са мной, а сам я гляджу на нейкага падобнага на сябе збоку і зверху.

Я адышоў ад акенца, і яны адразу наблізілся да мяне.

“Дай!”— уладна і з непрыхаванай пагрозай сказаў адзін з іх, крыху вышэйшы і, не марудзячы, паспрабаваў вырваць у мяне з рук пластыкавую сумку, куды я перадусім сунуў набытае ў крамцы.

Гэта была іх першая памылка. Я ахвотна выпусціў сумку, якую трымаў у правай руцэ, а левой спрактыкавана кароткім бакавым ударыў гарбузагаловага ў сківіцу. Вядома, ён не чакаў такога, бо, пэўна, звык адчуваць сябе беспакараным. Яго вестыбулярны апарат адразу даў збой і ён, нібы п’яны, мякка асеў на зямлю, даючы мне каля трыццаці секунд форы.

Другі мурын, пасля кароткай паўзы, з лютасцю кінуўся на мяне і памкнуўся схапіць абедзвюма рукамі за горла, што было іх другой памылкай. Я паспеў ударыць яго каленам у жывот, але, тым не менш, ён не адпусціў мяне, і мы ўпалі на зямлю. Твар яго з выскаленымі зубамі навіс нада мной — гарбузагаловы хоць і быў ніжэй за мяне, але важыў больш, і ўвесь нібы складаўся з пругкіх мышцаў, сілу якіх я адразу адчуў. Я зразумеў, што яны абодва праз паўхвіліны мяне заб’юць, калі я прамаруджу, і апрытомнее першы гарбузагаловы.

Я плюнуў у гэты твар. Я спадзяваўся, што адпаведны інстынкт спрацуе і дэфармант на нейкі, так патрэбны мне момант, адхінецца і аслабіць захоп. Урэшце, так калісьці вучылі мяне на вайне.

Што і адбылося. Плявок заўсёды і для ўсіх — знявага. Гарбузагаловы мацак рэзка адхіліў твар, рукі яго аслаблі, я адарваў іх ад сябе, злаўчыўся і, лежачы, нанёс яму неблагі “мавашы” нагой у галаву. Пасля чаго я адразу ўскочыў і на ўсякі выпадак дабавіў нагой у голаў першаму гарбуза-галоваму — той ужо, нешта мыкаючы, соўгаў рукой у кішэню, пэўна па нож.

Мне заставалася падняць з зямлі сваю сумку і адступіць у ноч, што я і зрабіў.

У сваім флігяльку я расчыніў акно і адразу прылёг на канапу, бо адчуў, што за мінулыя суткі адчувальна стаміўся. Нейкі час я разглядаў разбітыя касцяшкі пальцаў на руцэ, а потым прымусіў сябе думаць пра іншае.

На якія доказы разлічваюць тутэйшыя дэсідэнты? — думаў я. — І шары ў небе, і палтэргейст — пра гэта чалавецтва ведае з самога свайго існавання. Вось толькі, калі ён адбыўся — пачатак той з’явы? Хоць, добра засняты на камеру палтэргейст — з тэлепартацыяй, фізічным уздзеяннем, левітацыяй, з’яўленняў ніадкуль матэрыяльных рэчаў і знікненне іх у нішто — на мой погляд, будзе каштаваць неблагіх грошай, і да таго ж, дабавіць чарговую кроплю праўды на каменне маны, а кропля да кроплі могуць, урэшце, стачыць і самы трывалы граніт — хіба не так?

Мне нагадаліся апошнія з доказаў, якія я, вядома, ананімна, з максімальнай перасцярогай змясціў на некалькіх блогах: “жанчына-рэнтген”, “атака на сліпераў”, “квазінародзіны” (адна з жанчын аднаяйкавых блізнят нараджала, а яе сястра, якая знаходзілася за два кварталы, у гэты ж час таксама курчылася ў параксізмах схватак), “аварыя-дубль” (аднаяйкавыя блізняты сінхронна трапляюць у аварыю на розных вуліцах у адзін і той жа час), палтэргейст, амнезія, прагерыя, затапленне крывёй і яшчэ некалькі.

Больш за ўсё мяне ўразіла “жанчына-рэнтген” — яна была медсястра, і я ціха засняў яе па рэкамендацыі знаёмага лекара, якому раней прэзентаваў старажытны медычны даведнік, прапа-наваны мне адным з смеццязборшчыкаў і ў якога яна беспаспяхова спрабавала лячыцца ад сваёй дзіўнай і злавеснай хваробы. Звалі яе, калі дазваляе памяць, Мэрылін, і ёй было каля дваццаці. Жанчына раней трапіла ў аўтааварыю, моцна ўдарылася галавой і хутка забылася на гэта, пакуль на аглядах у лякарні не заўважыла, што яна бачыць людзей наскрозь, нібы пад рэнтгенам. Па сваёй шчырасці, імкнення дапамагчы людзям і наіўнасці яна не здолела захаваць гэта ў тайне. Па статыстыцы з пяцідзесяці тысяч насельнікаў трое людзей у большай ці меншай ступені, як я ведаў, мелі падобныя адхіленні, і вызначыўшы іх, тых адразу ізалявалі.

Урэшце, звесткі пра дзіўныя здольнасці жанчыны сталі з дапамогай штучніка неўзабаве вядомыя органам, і аднойчы жанчына бясследна знікла.

Менавіта я скачаў у Сеціва засакрэчаныя даныя некаторых ранейшых касмічных распрацовак, у якіх быў дасведчаны бацька.

Так, напрыклад, усе былыя астранаўты сцвярджалі, што ў час кручэння цэнтрыфугі і вялікіх перагрузак іх свядомасць выходзіла з фізічнага цела і збоку назірала за працэсам.

...Раптам я заснуў.

empty* * *empty

Спахапіўся я, калі было ўжо даволі позна. За акном згусцілася цемра, і я зразумеў, што праспаў даволі доўга — магчыма, каля дзвюх гадзін. Таймер майго надалонніка сапраўды паказваў гадзіну ночы. Чамусьці на душы было асабліва цяжка, туга ахапіла мяне с новай, адчувальнай сілай, і я выйшаў на падворак.

Паселішча сцішылася ў задушлівай цемры. Толькі зусім далёка, там-сям слаба свяціліся агеньчыкі вокнаў. Але іх было зусім няшмат, пакуль і тыя, нібы па камандзе, раптам згаслі. Неба мела чорны колер, на ім не іскрылася аніводнай зоркі, пэўна хмары засцілалі іх, набліжаючы доўгачаканы дождж. Паветра, нягледзячы на позні час, было гарачае і поўнілася кровасмокчучай жамярой. Звінелі камары.

З кішэні кашулі я выцягнуў ліхтарык і асцярожна рушыў у напрамку да шырокай вуліцы, пасы-панай жвірам. Неўзабаве жвір захрусцеў у мяне пад нагамі, і я пайшоў далей, вырашыўшы вяр-нуцца назад хвілін праз пятнаццаць. Нейкі час я так крочыў, прыслухоўваючыся да гукаў ночы.

Ззаду над маёй галавой павольна прамільгнула нешта неакрэсленае. Я спыніўся і збянтэжана зірнуў угару. Першая імклівая думка, якая з’явілася ў мяне, калі я пабачыў гэта нешта, была на-ступная: хтосьці запусціў бясшумны асвятляльны снарад ці ракету, і яна імчыць зараз якраз нада мной. “Ракета” была памерам са сноп, нават нагадвала яго формай, ярка-агнявая, ляцела плаўна, хоць і даволі хутка. Але ўжо ў чарговую секунду я зразумеў, што тое, што пралятала нада мной у небе, не з’яўлялася ні ракетай, ні снарадам, ні якім яшчэ метэазондам. “Цмок” — раптам прыгадалася мне вызначальнае слова, якое, як я ведаў, шырока ўжывалі ў гэтых месцах старажытныя людзі, бо за агнявым снапом цягнулася, звіваючыся, таўстая, нібы прасмаленая чорная вяроўка даўжынёй у некалькі метраў.

Я знерухомеў. Камера мая была яшчэ запакавана ў сумцы.

Раптоўны, невытлумачальны жах апанаваў мяне, але хутка адступіў: “цмок”, не звяртаючы на мяне аніякай увагі, павольна праляцеў над маёй галавой далей. Я назіраў за ім — ён усё яшчэ быў добра бачны. Удалечыні ён змяніў напрамак руху — ухіліўся ўбок і далёка наперадзе абрынуўся долу, ярка ўспыхнуўшы і абсыпаўшыся вакол сябе іскрамі.

Я павярнуў назад. Цемра шчыльным вэлюмам па-ранейшаму ахінала мяне з усіх бакоў. Джып мой, абрысы якога ўзніклі ля флігеля, быў, пэўна, моцна нагрэты за дзень і яшчэ цёплы на вобмацак. Я праверыў блакіроўку дзвярэй і, урэшце, зноў апынуўся ў сваім часовым прытулку.

Нейкі час я раздумваў пра Мойру, пра невядомага мне мастака, які, па яе словах, быў яе сябрам, і пра тое, што варта б схадзіць у ангар, які ён распісваў. Для каго і дзеля чаго, дарэчы, ён будзе прадвызначаны — той храм?

Затым я лёг і зноў адразу моцна заснуў.