I wstali z martwych…

XXV

Aleksandra nie robiła nic. To znaczy – nic użytecznego, przynoszącego zyski. Usiadła przy stoliku, wcisnęła twarz w dłonie. Myślała o łzach, o łzach, których nikt nie widzi, o których nikt nie wie, o łzach straconych dla wszystkich, a mimo to napływających do oczu. Zacisnęła ręce na twarzy, zacisnęła zęby. Rzecz jasna to nic nie pomogło. Aleksandra wyprostowała się. „Grecy są wolni, Grecy są dumni”, mówiła jej babka. Stara Andromacha miała sporo takich powiedzonek.

Wilhelm prosił o tysiąc lat życia u jej boku. W sumie, jeśli dobrze wszystko policzyć, zebrało się tego pięć lat. „Grecy wierzą danemu słowu”, mawiała babka. Być może, myślała Aleksandra, ale to tylko oznacza, że Grecy są głupcami. Bo potem trzeba było odejść, choć przez chwilę dumnie unosząc głowę i dumnie prostując plecy, porzucić znajome krajobrazy, dźwięki, nazwiska i tę twarz. I wędrować z Cyrylem po wyboistych drogach, nie nabijając sobie guza pośród przeklętych kolein i straconych złudzeń. Aleksandra przeciągnęła się. Miała tego dość. Jak marabut. Jak właściwie zaczynała się ta historyjka? „Mam cię dość, marabucie, stary trepie, stary bucie…” i snuło się dalej, aż do „gorącej rzeki, rzeki mleka, mleka od krowy”. A dalej nie pamiętała już ani słowa. Aleksandra zerknęła na budzik. Musiała już iść po Cyryla. Julia zaoferowała jej ceny dla stałych klientów, żeby mały codziennie po szkole mógł jeść obiad w Le Tonneuu. Całe szczęście, że trafiła na takich ludzi, na Julię i ewangelistów. Teraz miała mały domek tuż obok nich i nareszcie zaznała trochę spokoju. Może dlatego, że wszyscy zdawali się tkwić po uszy w gównie. W gównie. Piotr obiecał, że znajdzie jej pracę. Miała więc uwierzyć Piotrowi. Na słowo. Aleksandra szybko wsunęła nogi w botki i chwyciła żakiet. Co tam mogło być po tej gorącej rzece, rzece mleka, mleka od krowy? Kiedy tak długo się płacze, w głowie zaczyna wrzeć. Poprawiła palcami włosy i pobiegła do przedszkola.

O tej porze w Le Tonneau klientów było niewielu i Mateusz posadził ich przy stoliku tuż przy oknie. Aleksandra nie była głodna, więc poprosiła Mateusza, żeby obsłużył tylko malca. Podczas gdy Cyryl jadł, ona podeszła do baru, uśmiechając się do młodego mężczyzny. Mateusz uważał ją za dziewczynę z charakterem, więc wolałby, żeby też coś zjadła. W końcu silny charakter potrzebował oparcia w silnym ciele!

– Pamiętasz może, co było po gorącej rzece, rzece mleka, mleka od krowy? Krowy jakiejś tam? – zapytała.

– Nie mam pojęcia. – Mateusz pokręcił głową. – Kiedy byłem chłopcem, znałem inną wyliczankę. Chcesz posłuchać?

– Nie, bo wszystko mi się pokręci.

– Ja ją znałam, ale teraz nie pamiętam nawet pierwszych słów.

– W końcu mi się przypomni – rzekła Aleksandra.

Julia podsunęła jej miseczkę oliwek i Aleksandra jadła je, myśląc o starej babce, która do czarnych oliwek odnosiła się z nabożną czcią. Aleksandra naprawdę uwielbiała starą Andromachę i te przeklęte maksymy, które staruszka wygłaszała na każdym kroku. Aleksandra przetarła oczy. Uciekała, marzyła. Musiała wziąć się w garść, zacząć mówić: „Grecy są dumni”.

– Mateuszu, powiedz mi – zagadnęła. – Dziś rano widziałam komisarza, kiedy pędził dokądś z Leguennekiem. Masz jakieś nowe wieści? Dowiedziałeś się czegoś?

Mateusz spojrzał na Aleksandrę. Wciąż się uśmiechała, ale niedawno chyba płakała. Najlepiej było jej powiedzieć.

– Vandoosler wyszedł bez słowa – zaczął. – Ale potem natrafiliśmy z Markiem na dziwnego faceta. Nazywa się Krzysztof Dompierre, mieszka w Genewie i jest naprawdę niesamowity. Rzucił tylko strzępy starej historii sprzed piętnastu lat, którą ma nadzieję rozwikłać na własną rękę, łącząc ją ze śmiercią Zofii. Tamta sprawa nie daje mu spokoju. Ale nie wspominaj o tym Leguennecowi, obiecaliśmy mu to. Nie wiem, co ten facet wbił sobie do głowy, ale byłoby mi przykro, gdybym zawiódł jego zaufanie.

– Dompierre? Nigdy nie słyszałam tego nazwiska – powiedziała Aleksandra. – Na co liczył?

– Chciał pomówić z Relivaux, zadać mu parę pytań, dowiedzieć się, czy ostatnio nie odwiedził jego albo Zofii żaden nieoczekiwany gość. Mówił dość mętnie. Tak czy inaczej, czeka na Relivaux. To jego idee fixe.

– Czeka? Ale Piotr wyjechał na dobrych kilka dni. Nie powiedziałeś mu o tym? Pewnie nawet nie wiedziałeś. Nie możemy pozwolić, żeby ten człowiek przez cały dzień snuł się po ulicy, nawet jeśli wygląda na wariata.

– Marek mu o tym powiedział. Nie martw się, wiemy, gdzie go szukać. Wynajął pokój przy ulicy de la Prevoyance. Ładna nazwa, prawda? Metro Danube… Widziałem prawdziwy Dunaj… Pewnie nawet nie wiesz, gdzie to jest. Na drugim końcu miasta, ale faceta podobno łączą z tym miejscem wspomnienia z dzieciństwa. To naprawdę dziwny gość, niesamowicie wytrwały. Dotarł nawet do twojego dziadka, do Dourdan. Mamy go zawiadomić, kiedy Relivaux wróci, nic poza tym.

Mateusz wyszedł zza baru, żeby podać Cyrylowi jogurt i kawałek ciasta. Przy okazji pogłaskał go po głowie.

– Mały ma apetyt. – Julia się uśmiechnęła. – To dobrze.

– A ty, Julio – zapytał Mateusz, podchodząc do baru. – Może ty coś o tym wiesz? O niespodziewanym gościu? Zofia o niczym ci nie wspominała?

Julia zastanawiała się przez chwilę, kręcąc głową.

– Nic a nic – powiedziała. – Poza tą sławną kartą z gwiazdą nic się chyba nie wydarzyło. W każdym razie nic, co by ją zaniepokoiło. Po Zofii zawsze było widać zdenerwowanie, a zresztą myślę, że by mi o tym powiedziała.

– Niekoniecznie – szepnął Mateusz.

– Masz rację, niekoniecznie.

– Ludzie zaczynają się schodzić, muszę zebrać zamówienia.

Julia i Aleksandra zostały na chwilę same przy barze.

– Zastanawiam się – powiedziała Julia – czy przypadkiem nie była to rzeka mleka, mleka od krowy, krowy łaciatej.

Aleksandra zmarszczyła brwi.

– No tak, ale co dalej – powiedziała – co z tą łaciatą albo łatą?

Mateusz przyniósł zamówienia i Julia musiała iść do kuchni. Teraz panował już męczący zgiełk. Trudno byłoby spokojnie rozmawiać przy barze.

Pojawił się Vandoosler. Szukał Marka, który opuścił swój posterunek. Mateusz powiedział, że może Marek po prostu zgłodniał. O tej porze było to normalne i zupełnie zrozumiałe. Vandoosler zaczął zrzędzić i wyszedł, zanim Aleksandra zdążyła go o cokolwiek zapytać. Natknął się na siostrzeńca przed furtką do ich rudery.

– Zdezerterowałeś? – zapytał stary Vandoosler.

– Błagam, nie baw się w Łukasza – mruknął Marek. – Poszedłem kupić sobie kanapkę, bo już ledwie trzymałem się na nogach. Do diabła, od świtu pracowałem dla ciebie.

– Dla niej, święty Marku.

– Niby dla kogo?

– Dobrze wiesz, że mówię o Aleksandrze. Jej sytuacja wciąż wygląda niewesoło. Wprawdzie Leguennec zainteresował się wybrykami ojca Elżbiety, ale nie może zapomnieć o tych dwóch włosach w bagażniku. Powinna siedzieć jak mysz pod miotłą. Każdy fałszywy krok może ją drogo kosztować.

– Jest aż tak źle?

Vandoosler pokiwał głową.

– Ten twój Bretończyk to dureń.

– Biedny Mareczku! – westchnął Vandoosler. – Życie byłoby zbyt piękne, gdyby każdy, kto rzuca nam kłody pod nogi, był durniem. A dla mnie nie kupiłeś kanapki?

– Nie wspomniałeś, kiedy wrócisz. Do cholery, mogłeś przecież zadzwonić.

– Mógłbym, gdybyśmy mieli telefon.

– Racja, zapomniałem.

– I przestań ciągle przeklinać, zaczyna mnie to irytować. Byłem gliną wystarczająco długo, żeby nasłuchać się choler i gówien. Ta praca naprawdę odciska na człowieku silne piętno.

– W pełni się z tobą zgadzam. Może byśmy weszli? Podzielę się z tobą jedzeniem i opowiem ci, co usłyszałem od Dompierre’a. To moja poranna kupa gołębia.

– Widzisz, że czasami każdemu coś spadnie na głowę.

– Wybacz, ale jego akurat schwytałem w locie. Oszukiwałem. Gdybym nie pędził na złamanie karku po schodach, nie zdążyłbym złapać tego „gołębiego łajna”. Zresztą, może to tylko bzdziny wychudzonego wróbla. Cokolwiek o tym myślisz, uprzedzam, że przerywam obserwację. Postanowiłem jechać jutro do Dourdan.

Historia Dompierre’a żywo zainteresowała Vandooslera, który nie potrafił jednak wyjaśnić dlaczego. Marek przypuszczał, że po prostu nie chciał mu tego powiedzieć. Stary wielokrotnie zerkał na kartkę wsuniętą pod pięciofrankówkę.

– I nie pamiętasz tego fragmentu „Moby Dicka”? – zapytał.

– Nie, już mówiłem. To było piękne zdanie, o ciekawej konstrukcji, a zarazem pełne liryzmu, zamykające w sobie bezkresy, ale nie miało nic wspólnego z jego opowieścią. To jakiś filozof amator, uganiający się za nierealnym, i tak dalej.

– Mimo to – wtrącił Vandoosler – byłbym ci wdzięczny, gdybyś odszukał ten urywek tekstu.

– Chyba nie liczysz, że przeczytam książkę od deski do deski, żeby podsunąć ci pod nos to zdanie, co?

– Nie, rzeczywiście na to nie liczę. Pomysł, żeby jechać do Dourdan, jest dobry, ale chcesz ruszyć w ciemno. Z tego, co wiem, Simeonidis nie będzie ci miał nic do powiedzenia. A Dompierre z pewnością nie wspomniał mu o tych paru „drobiazgach”, które u niego znalazł.

– Chcę też wyrobić sobie zdanie o drugiej żonie i pasierbie Simeonidisa. Możesz przejąć wartę na popołudnie? Muszę trochę pomyśleć i rozprostować kości.

– Biegnij, Marku. Ja dla odmiany chciałbym trochę posiedzieć. Zajmę twoje okno.

– Zaczekaj, przed wyjściem muszę jeszcze coś załatwić. – Marek wbiegł na górę i pojawił się ponownie po trzech minutach.

– Załatwiłeś tę sprawę? – zapytał Vandoosler.

– Jaką sprawę? – zdziwił się Marek, który właśnie wkładał czarną marynarkę.

– Tę pilną.

– A, tak. Chodziło mi o etymologię słowa „kobiałka”. Interesuje cię to? Posłuchaj.

Vandoosler pokręcił głową, wyraźnie niechętny.

– Posłuchaj, przekonasz się, że to pasjonujące: słowo pojawiło się w piętnastym wieku, jako nazwa koszy z pokrywą, w które na południu pakowano delikatne owoce – figi i winogrona. Prawda, że to ciekawe?

– Mam to gdzieś. – Stary się roześmiał. – Zmykaj wreszcie.

Resztę popołudnia Vandoosler spędził, obserwując ulicę. Bardzo to lubił, ale opowieść Marka o Dompierze wciąż nie dawała mu spokoju. Nie mógł się nadziwić, że instynkt kazał Markowi dogonić tego człowieka. Co prawda, Marek zawsze miał świetną intuicję. Pomimo wewnętrznej organizacji, owej zwartej, a wręcz zbyt doskonałej struktury, dostrzegalnej dla tych, którzy dobrze go znali, Marek miał skłonności do rozpraszania się i ulegania analitycznym zapędom, ale nawet częste rozbieganie myślowe i zmienne nastroje dawały niekiedy nadspodziewanie dobre efekty. Marek musiał walczyć z drzemiącym w zakamarku jego serca aniołem, który był sprawcą przywary naiwnej dobroci, a zarazem z inną poważną wadą, jaką była niecierpliwość granicząca z porywczością. Można było też polegać na Mateuszu, licząc jednak bardziej na jego zdolność wychwytywania informacji niż na umiejętność ich rozszyfrowania. Vandoosler myślał o świętym Mateuszu jako o dolmenie – potężnym kamieniu, statycznym, świętym, a jednak niepostrzeżenie reagującym na pewne zachodzące w otoczeniu procesy, które sprawiają, że cząsteczki miki układają się zgodnie z kierunkiem wiatru. W każdym razie trudno go było opisać, ponieważ równocześnie zdolny był do gwałtownych ruchów, do biegu, do brawury w chwilach, które ją usprawiedliwiały. Łukasz był natomiast idealistą, skłonnym do wszelkich możliwych dziwactw, od najostrzejszych po najniższe, ledwie słyszalne tonacje. W tym kakofonicznym poruszeniu dochodziło, bo musiało dochodzić, do najrozmaitszych kolizji, z których niespodziewanie rodził się twórczy żar.

A Aleksandra?

Vandoosler zapalił papierosa i znów usiadł przy oknie. Marek pragnął zdobyć tę dziewczynę i być może mu się uda, ale wciąż jeszcze zbyt uporczywie wpatrywał się w ślady kobiety, która od niego odeszła. Vandooslerowi trudno było pojąć głęboką naturę siostrzeńca, sam nigdy bowiem nie potrafił wytrwać przy obietnicach składanych na półwiecze dłużej niż parę miesięcy. Czy właściwie musiał składać tak wiele przysiąg? Twarz młodej pół-Greczynki rozczulała go. Może się mylił, ale miał wrażenie, że w duszy dziewczyny toczy się walka między wielką wrażliwością a pychą, między głębokimi, powściąganymi uczuciami a skłonnością do brawury i buntu, czasem cichego. Właśnie takie ostre przeciwieństwa, łagodnie współistniejące ze sobą, odkrył i pokochał dawno temu w kimś innym. A potem odepchnął w jednej krótkiej chwili. Wciąż wyraźnie widział, jak oddala się z bliźniętami, idąc wzdłuż peronu, jak ona i malcy zamieniają się w trzy punkciki. Gdzie podziały się te trzy punkciki? Vandoosler wstał i oparł się o balustradę balkonu. Od dziesięciu minut nie patrzył na ulicę. Wyrzucił niedopałek i raz jeszcze przeanalizował listę niebanalnych argumentów, jakie przedstawił mu Leguennec, rzucając podejrzenia na Aleksandrę. Trzeba było zyskać na czasie, czekać na nowe wydarzenia, które opóźniłyby zamknięcie śledztwa przez Bretończyka. Może wystarczy wspomnieć o wizycie Dompierre’a.

Marek wrócił późno, wkrótce po nim przyszedł Łukasz, który prowadził dziś zajęcia, a wczoraj zamówił u Marka dwa kilogramy homarców, pod warunkiem że będą świeże, a kradzieży uda się bezkarnie dokonać.

– Nie było to takie łatwe – oświadczył Marek, kładąc na stole dużą torbę homarców. – Powiem wprost – to było piekielnie trudne. Prawdę mówiąc, gwizdnąłem torbę klienta, który stał przede mną.

– Genialne! – mruknął z podziwem Łukasz. – Zawsze można na ciebie liczyć.

– Następnym razem postaraj się wypowiedzieć nieco skromniejsze życzenie – odparł Marek.

– Na tym polega mój problem. – Łukasz wzruszył ramionami.

– Pozwól sobie powiedzieć, że nie byłbyś zbyt skutecznym żołnierzem.

Łukasz przerwał nagle zajęcia kulinarne i spojrzał na zegarek.

– Cholera! – krzyknął. – Wielka Wojna!

– Co znowu z tą wojną? Czyżby cię zmobilizowali?

Łukasz rzucił nóż kuchenny. Na jego twarzy malowała się konsternacja.

– Dziś ósmy czerwca – powiedział. – Istna katastrofa, moje homarce… Dziś wieczorem mam uroczystą kolację, nie mogę jej opuścić.

– Uroczystą kolację? Wpadasz w obłęd, stary. O tej porze roku czci się drugą wojnę światową, ale też nie ósmego czerwca, tylko ósmego maja. Wszystko ci się poplątało.

– Nie – upierał się Łukasz. – Oczywiście, że kolacja z okazji rocznicy zakończenia drugiej wojny powinna się odbyć ósmego maja. Ale chciano na nią zaprosić dwóch weteranów jeszcze z czasów pierwszej wojny, ze względu na historyczną rangę wydarzenia. Jeden ze staruszków zachorował, więc przesunięto spotkanie o miesiąc. Dlatego odbędzie się właśnie dziś. Nie mogę stracić takiej okazji, to zbyt ważne. Jeden z tych weteranów ma już dziewięćdziesiąt pięć lat, ale wciąż dopisuje mu pamięć. Muszę się z nim spotkać. Stanąłem wobec dylematu: Historia czy homarce.

– Wybierz historię – podszepnął Marek.

– To oczywiste – zgodził się Łukasz. – Pędzę się przebrać.

I z najszczerszym żalem zerknął jeszcze na stół, a potem pobiegł na trzecie piętro. Wyszedł w pośpiechu, prosząc Marka, żeby zostawił mu porcję skorupiaków na noc. Zje je po powrocie.

– Będziesz zbyt pijany, żeby zajadać się takimi delicjami – szydził Marek.

Ale Łukasz już go nie słyszał, pędząc ku latom 1914-1918.