Paŭlo kaj Stefano
Francisco Candido Xavier
Feb
FRANCISCO CANDIDO XAVIER
(MEDIUMO)
Paŭlo kaj Stefano
Historia Romano dikitita de la Spirito
EMMANUEL *
El la portugala lingvo tradukis
L. C. Porto-CarreCro-Neto-
laŭ la 7a eldono
Й)
Eldonfako de Brazila Spiritisma Federacio DEPARTAMENTO EDITORIAL E GRAFICO Rua Souza Valente, 17 - CEP 20941 - 040 Rio de Janeiro, RJ - BRAZILO
Tabelo de la enhavo
Paĝoj
Prezento 7
Antaŭklarigo 13
UNUA PARTO
Torturataj koroj 17
Larmoj kaj turmentoj 38
En Jerusalem 53
Sur la vojo al Jafo 73
La predikado de Stefano 87
Antaŭ la Sinedrio 103
La unuaj persekutoj 119
La morto de Stefano 142
XIX. Abigail kristaniĝinta 168
X. Sur la vojo al Damasko 184
DUA PARTO
Direkte al la dezerto 201
La teksisto 226
Luktoj kaj humiligoj 254
Unuaj apostolaj laboroj 304
Luktoj por la Evangelio 365
Migradoj kaj sinoferoj 391
La Epistoloj 410
La martireco en Jerusalem 443
XIX. La malliberulo de la Kristo 485
X. Renkonte al la Majstro 506
Glosaro 541
Preqento-
Kun ankoraŭ unu tradukaĵo jen mi enpaŝas en Esperant- ujon. Ĝia originalo, en la portugala lingvo ("Paulo e Este- vao"), estas diktita de la Spirito Emmanuel, tiu sama aŭtoro de alia verko, kiun mi tradukis sub la titolo "Antaŭ du mil jaroj...", al la fama brazila mediumo Francisco Candido Xavier.
La nuna verko havas kiel temon la malfacilajn unuajn tempojn de la Kristanismo kaj estas teksita ĉirkaŭ la centra figuro de Saŭlo el Tarso, poste la apostolo Paŭlo. Ne malpli grava estas la persono de Stefano, viktimo de la spirita blind- eco de Saŭlo, sed lia gvidanto kaj amiko el la nevidebla mondo.
Vaste parolante, oni povus diri, ke "Paŭlo kaj Stefano" estas ia disvolvo de la konataj "Agoj de la Apostoloj" rilate tiujn historiajn personojn. Ie kaj ie oni rimarkas kelkan di- ferencon de la verko, kiu certe kontentigos ĉiujn kristanajn sektojn.
Kiel ĉiuj Mentoroj de la homaro, kiuj volontas diri al ni ion, Emmanuel uzas plurajn lokojn por saĝaj kaj profundaj admonoj kaj sentencoj, kiujn ĉiu devus preni en la koron kiel efektivajn gvidilojn tra la malglataj vojoj de la vivo. Se la "Agoj" estas raporto, "Paŭlo kaj Stefano" estas instruo, kaj instruo ĉiela, leciono eterna, destinita, apud aliaj sam- specaj, levi la spiriton al lia glora celo. Ho, se la homo per unu fojo konvinkiĝus pri la diaj veraĵoj kaj flanke lasus tiom da imagaĵoj, kiuj forpasas kiel ombroj! Ho, kiel malfruas tiu tago de la definitiva regado de la Kristo super la Tero!
Mi uzas ĉi tiun okazon por transskribi artikolon de nia estimata samideano Ismael Gomes Braga pri la mediumo, publikigitan en la numero de Julio-Aŭgusto 1963, de la bela "Oomoto", post trarigardo de la verkinto mem:
"FRANCISCO CANDIDO XAVIER
"La fama brazila mediumo, naskita la 2-an de Aprilo 1910 en la urbeto Pedro Leopoldo, Minas Gerais, estas filo de malriĉa laboristo, kiu vivis 90 jarojn kaj mortis la 6-an de Decembro 1960, nomata Joao Candido Xavier, kaj de tollav- istino nomata Maria Joao de Deus, mortinta la 29-an de Aprilo 1915, kiam la fileto estis apenaŭ kvinjara. Ambaŭ gepatroj estis malkleraj kaj la patro tro severa. La knabeto multe suferis kiel orfo de patrino en frua aĝo, en hejmoj de malmolkoraj homoj.
"Kiam li estis 9-jara la patro lin dungigis en ŝpinteksejo kiel metilernanto, kie li estis ofte batata same kiel ĉiuj tiamaj metilernantoj. En la mateno ĝis la 11-a horo la knabeto vizitadis elementan popollernejon kaj de la 11-a li laboradis en la fabrikejo de kotonaĵoj ĝis la 2-a post noktomezo. Li nesufiĉe lernis legi, skribi kaj kalkuli. Kiam li finis la kur- seton en la popollernejo, lia baptopatro, Jose Felizardo So- brinho, lin prenis kiel vendisthelpanton en sian malgrandan butikon. Post kelka tempo tamen la butikisto trovis pli lert- an vendiston por lin helpi kaj eksigis la baptofilon, kiu tiam eklaboris kiel kelnero kaj kuiristo-helpanto en kafejo de iu S-ro Claudovino Rocha. En 1933 la administranto de la tiea modela bieno de la Ministerio de Terkulturo, D-ro Romulo Joviano, donis al la junulo modestan laboron en la bieno kaj tie li fariĝis modesta oficisto kaj laboris ĝis la 17-a de Ja- nuaro 1961, kiam li estis eksigita kiel invalido pro okulmal- sano neresanigebla, kaj sekve li fariĝis ŝtata pensiulo, kiel li vivas ĝis nun, duone blinda.
"Lia mediumeco elmontriĝis, kiam li estis kvarjara in- fano per klarvidado kaj klaraŭdado, ĉar li vidis kaj aŭdis la Spiritojn, kaj konversaciis kun ili, neniel suspektante, ke ili ne estas normalaj homoj de nia mondo. Tiam la patro supozis lin freneza, ĉar li, laŭ la ŝajno, paroladis kun neniu kaj montradis homojn nevideblajn por aliaj.
"Kiam li estis 17-jara, oni fondis la spiritisman grupeton "Luiz Gonzaga" en Pedro Leopoldo, kaj tiam elvolviĝis tre rapide lia psikografio, t.e. la kapablo skribi spiritajn me- saĝojn. Kiel psikografo li tuj ekskribis rimarkindajn poem- ojn de famaj mortintaj poetoj, en literatura nivelo kelkfoje pli alta, ol kiel li mem aŭ la grupeto povis kompreni. Kolekto el tiuj poemoj formis la faman libron "Parnaso de Alem-Tu- mulo" (Transtomba Parnaso), eldonita en 1932, kiam la me- diumo estis 21-jara malklera junulo.
"Tiu libro kun poemoj de 56 mortintaj poetoj skuis la materialismajn konvinkojn de la literaturistoj tra la tuta lan- do, ĉar la stilo de ĉiu poeto klare montris lian identecon, kaj ĉiuj sciis, ke en Pedro Leopoldo ne estis biblioteko aŭ kulturaj homoj, kiuj konus la stilon de ĉiuj tiuj poetoj, por imiti tiel perfekte ilian stilon. La libro estis represita sep fojojn en grandaj eldonoj. Ĝi estas 420-paĝa volumo kaj varbis multegon da scivolemaj kleruloj al la studado de Spiritismo.
"Tuj post tiu "Transtomba Parnaso" la mediumo ricevis ankaŭ dikajn historiajn romanojn tre belajn kaj fidelajn. Tiu serio da historiaj romanoj, verkitaj en malklera urbeto per la mano de tiea junulo sen ia historia instruo, vekis grandan intereson ĉe kleruloj, kiuj eklernis Spiritismon, penante kompreni tiun misteron. Multaj ĵurnalistoj de grandaj urboj ve- turis al Pedro Leopoldo, por serĉi la solvon de tia stranga fenomeno.
"Aliaj poetoj per li verkis aliajn librojn, kiuj poste aperis. Li ĝis nun verkas senĉese. Pli ol okdek libroj jam estas ricevitaj per li, el kiuj pluraj havis multajn eldonojn. La plej nova estas "Antologia dos Imortais" (Antologio de la Senmortuloj), en kiu 110 poetoj prezentas longajn kaj mal- longajn poemojn per Francisco Candido Xavier kaj alia mediumo, la juna kuracisto D-ro Waldo Vieira, kiu laboras kune kun li en la sama spiritisma societo, en la urbo Uberaba, kie ili ambaŭ nun loĝas.
"Krom libroverkado ili ambaŭ laboras por helpi malriĉ- ulojn kaj malsanulojn. Ili laboras tage kaj nokte en socia helpado al suferantoj kaj jam havas multajn kunlaborantojn por tiuj servoj.
"Ne nur "Antologio de la Senmortuloj" estas verkita per tiuj du mediumoj; plurajn aliajn librojn ili ricevis en kun- laborado per tio, ke la sama Spirito verkas unu ĉapitron per unu mediumo kaj alian per la dua, kaj fine oni kunigas la ĉapitrojn kaj konstatas la perfektan unuecon de la verko ne nur pri la stilo, sed ankaŭ pri la enhavo. Neniu leganto povus distingi tion, kion unu mediumo ricevis aŭ la parton ricevitan de la dua. Pluraj tiaj libroj jam estas eldonitaj kaj montras, ke la Aŭtoro estas ĉiam la sama, malgraŭ la mal- simileco de la mediumoj. Aliaj libroj estas en preparado laŭ la sama kunlaborado.
"D-ro Waldo Vieira, la kunlaboranto de F. C. Xavier, naskiĝis la 12-an de Aprilo 1932, tuj post la apero de "Trans- tomba Parnaso". Li estas kuracisto nur por servi senpage al malriĉuloj; profesie li estas oficisto de Universitato.
"Ili ambaŭ oferas sian tempon kaj sian monon por helpi orfojn, vidvinojn, malriĉulojn, kaj memkompreneble neniun aŭtorrajton ricevas por siaj libroj, kiel ĉiuj mediumoj en Brazilo.
"Ĉiuj grandaj mediumoj en la lando laboras tute senpage kaj havas sociajn servojn al malfeliĉuloj. Kelkaj el ili havas orfejojn, kadukulejojn, hospitalojn, lernejojn, por la malriĉ- uloj, kiuj abundas en la lando.
"La mediumeco de F. C. Xavier rapide aliformigis la pens- manieron de la brazila popolo favore al Spiritismo kaj nun la movado estas tre granda kaj tre servema.
"Ankaŭ Esperanto ricevis grandan helpon per tiuj famaj mediumoj, ĉar en pluraj libroj kaj poemoj la lernado de nia lingvo estas konsilata al kredantoj. Dank'al tiuj konsiloj la brazilaj spiritistoj vigle laboras por Esperanto kaj la Brazila Spiritisma Federacio eldonas tre bonajn lernolibrojn, el kiuj kelkaj jam havis plurajn eldonojn."
Fine, kiel ĉiam, mi plej kore dankas tiun nian kleran samideanon, kiu estas la Direktoro de la Departemento de
Esperanto de la Brazila Spiritisma Federacio, por lia netaks- ebla helpo dum mia tradukado, kiun li akompanis vorto post vorto, pacience kaj, kompreneble, plej kompateme kaj kun mia plena konfido. Dio ĉiam lumigu lian vojon!
2 . 4 . 64
PORTO CARREIRO NETO n
Noto de la Eldonistoj — Forpasinta la 21-an de Julio 1964, en sia 70-a vivjaro, nia karmemora samideano L. C. Porto Carreiro Neto estis vere eminentulo: Universitata Profesoro, mem- bro de la iama Lingva Komitato kaj poste de la Akademio de Esperanto, iama ĉefdelegito de U.E.A. kaj ĝenerala sekretario
de B. E. L.
Prof. G. Waringhien, Prezidanto de la Akademio de Esperanto, komunikis kun granda bedaŭro lian malaperon al la aka- demianoj kaj sendis kondolencajn leterojn al la familio kaj al B. E. L.
El la nekrologia noto aperinta en la oficiala organo de U.E.A., en Oktobro 1964, ni transskribas:
"Li estis vaste konata pro siaj modelaj tradukoj, precipe de spiritismaj verkoj, el kiuj sep jam estas eldonitaj. Li postlasis manuskriptojn de 530-paĝa romano kaj vortarego portugala-es- peranta".
Li estis ĝisfundulo kaj verkis plurajn gravajn artikolojn pri Esperanto; li refandis la lernolibrojn "Esperanto sem Mestre", de F. V. Lorenz, kaj "Curso de Esperanto em 20 lifoes", de M. Mendes e C. Fernandes.
En la "Enciklopedio de Esperanto", eldonita en Budapest en 1933/4, ni legas pri la tiam juna esperantisto:
"Porto Carreiro Neto (portu karejru netu), Luiz da Costa, brazilano, d-ro inĝ., docento kaj asistanto ĉe Politeknika Lernejo de Rio de Janeiro. Ĝenerala Sekretario de B.E.L. kaj vicprez. de B.K.E., vicĉefdelegito de U.E.A. Poeto kaj proz- verkisto, du trad. romanoj en manuskripto. Kunredaktas kom- pletan P. E. Vortaron."
Post tiu artikoleto, li vigle, brile, konstante laboradis por Esperanto dum pli ol 30 jaroj.
Ĉi tiu romano ne estis lia lasta tradukaĵo: Kiam li mortis, li estis tradukanta la verkon "Kio estas Spiritismo?", de Allan Kardec. Per siaj modelaj libroj li restos kun ni kaj instruos la lingv- on al la estontaj generacioj de esperantistoj; tial ni ne diras, ke ni perdis kunlaboranton: li neniam estos perdita!
ANTAŬKLARIGO
Ne malmultaj verkoj ekzistas en la mondo rilate la gloran taskon de la apostolo al nacianoj. Ni do prave atendus la demandon: - Kial ankoraŭ unu libro pri Paŭlo el Tarso? Ĉu honor ado al la granda labor anto por la Evangelio aŭ ĉu pli detalaj informojpri lia vivo?
Rilate la unuan supozon, ni la unuaj konfesas, ke la damaska konvertito ne bezonas nian senvaloran ho- noradon; rilate la duan, ni respondas jese, por trafi tiun celon, kiun ni al ni proponas, nome per la eblaj rimedoj registri iom el la tradicioj de la spirita regiono pri la laboroj, konfiditaj al la granda amiko de la nacianoj.
Nia esenca celo ne povus esti nur rememori super- belajn okazaĵojn el la apostolaj tempoj, sed antaŭ ĉio prezenti la figuron de tiu fidela kunlaboranto laŭ lia vera mieno de homo regenerita de Jesuo kaj diligenta en la dia servado. Ni klarigas ankaŭ, ke nia intenco ne estas verki ian nuran romanecan biografion. La mondo estas plena de tiuj edukaj notoj, rilatantaj ĝiajn plej eminentajn homojn. Nia plej bona kaj plej sincera deziro estas tio, rememori la streĉajn batalojn kaj la dolorajn atestojn de eksterordinara koro, kiu forlasis la homajn luktojn, por sekvi en senĉesa klopodado la paŝojn de la Majstro.
La hodiaŭaj senfervoriĝintaj eklezioj kaj la falsaj deziroj de la konfesantoj, en la diversaj apartaĵoj de la Kristanismo, pravigas nian intencon.
Ĉie ekzistas inklino al la senfareco de la spirito kaj montroj de malpli granda peno. Multaj disĉiploj strebas al prerogativoj de la ŝtato, aliaj, memvole foriĝinte de la koncerna laboro, petegas la Ĉielon pri ia supernatura protekto. Temploj kaj piuloj plezure sin fordonas al kon- sentemaj situacioj, preferante materialajn regadon kaj regalojn.
Antaŭ tiu sentimenta bildo estas utile rememori la neforgeseblan figuron de la brava apostolo.
Multaj komentariis la vivon de Paŭlo, sed se ili ne konfesis ĉe li iajn favortitolojn, senmerite asignitajn de la Ĉielo, ili prezentis lin kiel ian fanatikulon kun elsek- iĝinta koro. Laŭ unuj li estis antaŭdestinita sanktulo, antaŭ kiu Jesuo aperis per mekanika procedo de la graco; laŭ aliaj li estis spirito arbitrema, superreganta kaj kruda, inklina kun preskaŭ kruela vantamo bataladi kontraŭ siaj kamaradoj.
Ni ne deziras juĝi tiajn ekstremistojn.
Ni volas rememorigi, ke Paŭlo proksime de Damasko ricevis tiuj sanktan favoron, la gloran vidon je la Majs- tro, sed ni ne povas forgesi la aserton de Jesuo rilatan al la sufero, kiu pro lia amo atendis la estontan apostolon.
La neforgesebla teksisto certe kunportis sian mision de servado al Dio, sed kiu en la mondon ne venas kun tia devo? Multaj eble diros, ke ili ne scias sian propran taskon, ke tion ili ne konscias, sed ni povos respondi, ke krom senscieco ekzistas ankaŭ malatento kaj multe da malutila kaprico. Tiuj plej postulemaj rimarkigos, ke Paŭlo ricevis rektan alvokon, sed efektive ĉiuj malpli krudaj homoj estas persone vokitaj al la servado al la Kristo. La formoj povas esti malsamaj, sed la esenco de la alvoko estas ĉiam unu sama. La invito al la servado iafoje venas senbrue, neatendite, sed la plej multaj hom- oj kontraŭstaras al la nobla alvoko de la Sinjoro. Nu, Jesuo ne estas ia perfortulo; se la figuro de Paŭlo multe pli kreskas antaŭ niaj okuloj, tiel estas, ĉar li aŭdis, abnegaciis sin, pentis, levis sian krucon kaj sekvis la Kriston ĝis la fino de siaj materiaj taskoj. Ĉe persekut- oj, malsanoj, pikŝercoj, mokoj, disreviĝoj, defaloj, ŝton- ĵetoj, skurĝadoj kaj enkarcerigoj Paŭlo el Tarso estis ja kuraĝa kaj sincera viro, iranta en la ombro de la mondo renkonte al la Majstro, kiu aŭdiĝis ĉe la krizaj momentoj de lia vivo. Li estis ne nur ia antaŭdestinito, sed pli: li estis efike entreprenema homo kiu ĉiutage laboradis por la lumo.
El sia sfero kun nevelkema lumo la Majstro lin vokas. Paŭlo palpas en la mallumo de la homaj tra- vivaĵoj kaj respondas:
- Kion mi faru, Sinjoro?
Inter li kaj Jesuo oscedis abismo, kiun la apostolo sciis transiri tra jardekoj da konstanta elaĉeta batalado.
Montri tion por la ekzameno de tio, kio nin kon- cernas kiel persona laboro, por iri al Jesuo, jen nia celo.
Alia celo de ĉiu tiu nia senpretenda peno estas kon- fesi, ke nia apostolo ne povus sukcesi, agante sola en la mondo.
Sen Stefano ni ne havus Paŭlon el Tarso. Tiu granda martiro de la Kristanismo komenciĝanta multe pli influis la sperton de Paŭlo, ol kiom oni povus imagi el la solaj konataj tekstoj en la surteraj dokumentoj. Iliaj vivoj estas mirinde bele interplektita. La kunhelpo de Stefano kaj de aliaj personoj de ĉi tiu reala historio kon- firmas la neceson kaj la universalecon de la leĝo de kunlaborado. Kaj por konstati la amplekson de ĉi tiu aserto, ni rememoru, ke Jesuo, kies kompatemo kaj povo ĉion entenis, elserĉis al si la kompanion de dek du helpantoj, por efektivigi la renovigon de la mondo.
Cetere sen kunlaborado amo ja ne povus ekzisti, kaj amo estas la forto de Dio, kiu tenadas en ekvilibro la Universon.
n Vd. en Agoj, 22:10. - La Trad.
Jam nun mi vidas la kritikistojn konsultantaj tekstojn kaj komparantaj paragrafojn, por elaperigi la erarojn de ĉi tiu nia senartifika provo. La bonintencajn ni sincere dankas, konfesante nian parolon de erarema estulo kaj dirante, ke ĉi tiu modesta libro estas skribita de unu Spirito por tiuj, kiuj vivas spirite; rilate al la dogma aŭ literatura pedantismo de ĉiuj tempoj ni nin turnas al la Evangelio mem, ripetante, ke, se la litero mortigas, la spirito vivigas.
Donante do ĉi tiun modestan verkon al niaj surteraj fratoj, ni esprimas la deziron, ke la ekzemplo de la Granda Konvertito fariĝu pli klara en niaj koroj, por ke ĉiu disĉiplo povu kompreni, kiom li devas labori kaj suferi pro amo al Jesuo Kristo.
EMMANUEL
Pedro Leopoldo, la 8-na de Julio 1941
UNUA PARTO
I
Torturataj koroj
La mateno sin ornamis per multe da ĝojo kaj per sunlumo, sed la centraj stratoj de Korinto estis preskaŭ dezertaj.
En la aero petoladis la samaj aromaj ventetoj, kiuj blovis de malproksime; tamen oni ne vidis en la pompa mieno de la publikaj promenejoj la rideton de iliaj sen- zorgaj infanoj, nek la ordinaran movadon de la luksaj portoseĝoj en ilia kutima cirkulado.
Tiu urbo, rekonstruita de Julio Cezaro, estis la plej bela juvelo de la malnova Akajo kaj servis kiel ĉefurbo al la ĉarma provinco. Oni ne povis trovi en ĝia interno la helenan spiriton en ties antikva pureco, des pli, ke, bedaŭrinde forlasita dum cent jaroj, post kiam Mumio ĝin detruis, Korinto estis de la granda imperiestro, kiu restarigis ĝin, ŝanĝita en gravan kolonion de la romanoj, kien venis granda nombro da eks-sklavoj, avidantaj en- spezigan laboron, aŭ posedantoj de esperdona riĉeco. Al ĉi tiuj lastaj aliĝis amasa fluo da izraelidoj kaj granda kvanto da alirasaj homoj, kiuj tie kolektiĝis, transform- ante la urbon en kernon, kien sin direktis ĉiaj aventur- istoj el oriento kaj el okcidento. Ĝia kulturo troviĝis tre malproksime de la intelektaj faroj de la plej eminenta greka gusto; sur ĝiaj placoj mikse staris la plej diversaj temploj. Eble dank'al tia malsameco de sentoj Korinto famiĝis pro la tradicioj de libertinismo de la granda pli- multo de siaj loĝantoj.
La romanoj tie trovadis vastan kampon por siaj pasioj kaj delire sin fordonadis al la venena parfumo de tiu ĝardeno el fremdaj floroj; apud la belegaj aspektoj kaj la lumradiantaj juveloj la marĉejo de la moralaj mi- zeraĵoj elspiradis naŭzan odoron. La tragedio ĉiam estis la dolora prezo de la facilaj plezuroj. Iam kaj iam grand- aj skandaloj postuladis grandajn punojn.
En tiu jaro 34 la tuta urbo estis turmentata de brutala ribelo de la premataj sklavoj.
Mistere fariĝis nigraj krimoj, kiuj postulis severajn esplorojn. La Prokonsulo, ĉe la graveco de la situacio, ne hezitis; per oficialaj senditoj li petis de Romo la ne- cesajn rimedojn, kaj ĉi tiuj ja ne malfruis: baldaŭ la galero de la superregantaj agloj, pelata de favoraj vent- oj, alportis la aŭtoritatulojn de la punmisio, kies agado klarigos la okazaĵojn.
Jen kial, en tiu hela kaj gaja mateno, la loĝejoj kaj komercejoj montriĝis envolvitaj en profunda silento, du- onfermitaj kaj malgajaj. La stratirantoj estis malmult- aj, krom kelkaj grupoj da soldatoj, kiuj senzorgaj kaj kontentaj preterpasadis la stratangulojn, kvazaŭ volonte sin donante al la ĝuado de la novaĵoj.
Jam antaŭ kelke da tagoj unu roma estro, kies nomo estis ligita kun maltrankviligaj tradicioj, estis akceptita de la Provinca Kortumo, kie li alte oficis kiel delegito de Cezaro, ĉirkaŭita de granda nombro da politikaj kaj militistaj funkciuloj, kaj dissemante terurismon ĉe ĉiuj klasoj per siaj malnoblaj procedoj. Licinio Minucio ating- is ŝtatan aŭtoritatecon, uzante ĉiajn rimedojn de intrigo kaj kalumnio. Sukcesinte reveni Korinton, kie li estis antaŭ kelke da jaroj, sen pli alta aŭtoritatecon, li nun ĉion kuraĝe faradis, por pligrandigi sian bonstaton, frukton de nesatigebla kaj senskrupula avareco. Li intencis iam ripozi en tiuj teroj, kie liaj personaj havaĵoj estis grand- aj, atendante la nokton de la profundaĝa kadukeco. Tial, por plenumi siajn krimajn planojn, li komencis fari multe da arbitraj eksproprietigoj, pretekstante asekuri la pu- blikan ordon por la bono de la potenca imperio, kiun lia aŭtoritateco reprezentis.
Multenonbraj familioj el juda origino estis elektitaj kiel preferataj viktimoj de tiu abomeninda eltrudado.
Ĉie ekploris la prematoj, sed kiu kuraĝus prezenti publikajn kaj oficialajn plendojn? Sklaveco ĉiam atendis ĉiun, iel instigitan al liberiĝo kontraŭ la manifestiĝoj de la roma tiraneco. Ne nur la aĉa figuro de tiu abomen- inda oficisto estis ĝena kaj konstanta minaco; liaj ka- maradoj troviĝis en pluraj lokoj de la stratoj, estigante netolereblajn scenojn, karakterizajn de senkonscia ma- liceco.
Estis jam malfrue matene, kiam grandaĝa viro, kom- preniganta, ke li sin direktas al la bazaro laŭ la korbo, pendanta de liaj manoj, malrapide trairis sunan vastan placon.
Grupo da milestroj, ironie ridegante, pafis lin per humiligaj mokŝercoj. La maljunulo, kiu laŭ la fiziono- miaj trajtoj estis izraelido, vidigis, ke li komprenas la ridindigon, kies celo li estis, sed, foriĝante de la patriciaj militistoj, kvazaŭ dezirante sin gardi, li pli timeme kaj humile ekpaŝis, silente forirante de tie.
En tiu momento unu el la milestroj, en kies aŭto- ritatema rigardo vidiĝis forta maliceco, alproksimiĝis kaj lin akre demandis:
He, ci malŝatinda judo, kiel do ci kuraĝas pre- terpasi, ne salutante ciajn mastrojn?
La aldemandito haltis, pala kaj tremanta. Liaj okul- oj elmontris strangan angoron, kiu esprimis, en sia si- lenta elokventeco, ĉiujn senfinajn suferojn, kiuj vipadis lian rason. Liaj faltoplenaj manoj iomete tremadis kaj lia brusto respekte kliniĝis, premante la longan grizan barbon.
Cia nomo? - ankoraŭ demandis la oficiro duone malrespekte, duone ironie.
Joĥedeb, filo de Jared - li time respondis.
Kaj kial ci ne salutis la imperiajn milestrojn?
Sinjoro, mi ne kuraĝis! - li preskaŭ en larmoj klarigis.
Ĉu ci ne kuraĝis? - plej akre demandis la ofi-
ciro.
Kaj antaŭ ol la aldemandito sukcesis ankoraŭ peti pardonon, la imperiestra delegito ekbatis per la pugnoj la respektindan vizaĝon per sinsekvaj senkompataj sur- vangoj.
Jen! Jen! - li kruele ekkriadis, ĉe la gaja eks- plodo de la ridegoj de la kamaradoj, ĉeestantaj tiun scen- on. - Prenu al vi ankoraŭ ĉi tiun memoraĵon! Fava hundo, lernu edukadon kaj dankemon!
La kompatinda maljunulo ŝanceliĝis, sed ne reagis. Oni rimarkis lian internan surdan indignon laŭ la flama rigardo, kiun li kun terura sereneco ĵetis kontraŭ la ata- kinton. Per spontanea movo li ekrigardis siajn brakojn, ŝrumpintajn en la batalado kaj sufero, kaj konfesis al si la senutilecon de ĉia revenĝo. Tiam la neatendita tur- mentinto, rimarkinte lian silentan trankvilecon, kvazaŭ mezuris la gradon de sia malnobleco kaj, metante la man- ojn sur la komplikitan bukon de la zono, denove diris per profunde malŝata tono:
Nun, kiam ci lernis ĉi tiun lecionon, ci povas iri al la bazaro, ci impertinenta judo!
La viktimo tiam direktis al li rigardon de premanta amareco, tra kiu vidiĝis la doloraj angoroj dum tuta lon- ga ekzistado. Kadrita de la senluksa tuniko kaj de la respektinda maljuneco, aŭreolita de haroj blankiĝintaj en la plej malfacilaj travivaĵoj, la rigardo de la ofendito similis nevideblan ĵetlancon, kiu por ĉiam penetris la konsciencon de la malrespektema kaj malica atakinto. Tamen tiu vundita digno ne longe konservis la sintenadon de riproĉo, neespremebla per vortoj. Post nelonge, sub la pikvortoj de la mokado de ĉiuj tie, li ekiris pluen al la celo, kiu igis lin eliri sur la straton.
La maljuna Joĥedeb faris nun en sia animo strang- ajn kaj amarajn konsideradojn. Du varmaj kaj doloraj larmoj fluis en la sulkoj de lia palega vizaĝo kaj forperd- iĝis en la grizaj haroj de lia respektinda barbo. Kion li ja faris, por meriti tiajn pezajn punojn? La urbo estis prilaborita per la ribelagadoj de multenombraj sklavoj, sed lia malgranda hejmo vivis ankoraŭ en tiu paco de homoj, kiuj laboras kun sindonado kaj obeado al Dio.
La spertita humiligo pelis lin returne al la plej mal- facilaj tempoj de la historio de lia raso. Kiakaŭze kaj ĝis kiam la izraelidoj suferos la persekutadon de la plej potencaj homoj en la mondo? Kia la motivo, kial ili estas ĉiam riproĉataj kiel sendignaj kaj mizeraj estuloj en ĉiuj anguloj de la Tero? Ili tamen sincere amas tiun Patron justan kaj amantan, kiu el la Ĉielo vigle gardas la grandecon de ilia kredo kaj la eternecon de ilia destino. Dum la ceteraj popoloj sin donadis al la malstreĉiĝo de la spiritaj fortoj, ŝanĝante sanktajn esperojn en esprim- ojn de egoismo kaj idolaneco, Izrael subtenadis la leĝon de la unu sola Dio, en ĉia maniero klopodante, por kon- servi sendifekta sian religian propraĵon, kvankam ofer- ante sian politikan sendependecon.
Frakasita, la kompatinda maljunulo ekmeditis pri sia propra sorto.
Iama sindona edzo, li vidviĝis, kiam tiu sama Licinio Minucio, kvestoro de la Imperio, antaŭ kelke da jaroj starigis abomenindajn procesojn en Korinto, por puni iujn el la loĝantaro nekontenta kaj ribelanta. Lia granda persona riĉeco estis ekstreme malpliigita kaj li devis suferi maljustan enkarcerigon pro malveraj akuzoj, kiuj kaŭzis al li pezajn ĉagrenojn kaj terurajn konfiskojn. Lia edzino ne rezistis al la sinsekvaj batoj, kiuj fatale vundis ŝian senteman koron, kaj mortis, turmentata de akraj ĉagrenoj kaj postlasante al li la du infanojn, kronon de espero de lia laborplena ekzistado. Jeziel kaj Abigail kreskis ĉe la karesado de liaj amaj brakoj, kaj pro ili, inter la multo de la sanktaj hejmaj devoj, li sentis, ke la neĝo de la homa vojo tro frue blankigis al li la har- ojn, dum li dediĉis al Dio siajn plej sanktajn spertojn. Tiam en lian menson venis, pli viva, la gracia figuro de liaj infanoj. Estis ja korfaciligo koni la agrablan guston de la surteraj travivaĵoj por ilia bono. Tiu trezoro, liaj infanoj, kompensis al li la turmentojn ĉe ĉiu neebenaĵo de la vojo. La rememoro de la hejmo, kie la kora amo de liaj infanoj nutris la patrajn esperojn, mildigis liajn afliktojn.
Kio grava estis la brutaleco de la konkerema romano, se lian maljunecon aŭreolis la plej puraj korinklinoj?
Sentante rezignacian konsolon, li venis al la bazaro, kie li sin provizis per tio, kion li bezonis.
La movado en la ordinara vendejo ne estis intensa kiel kutime en la aliaj tagoj, tamen tie troviĝis kelka nombro da aĉetantoj, precipe eks-sklavoj kaj etbienuloj, venintaj de la vojoj al Kenkrea.
Kiam li apenaŭ aĉetis al si fiŝon kaj legomojn, jen luksa portoseĝo haltis en la centro de la placo kaj el ĝi eliĝis patricia oficiro, kiu ekmalvolvis grandan pergamen- an rulaĵon. Ĉe la signalo por silentigo, kiu mutigis ĉiujn voĉojn, la parolo de tiu stranga homo forte ekvibris fi- dele legante la ordonon, kiun li portis:
- "Licinio Minucio, kvestoro de la Imperio kaj de- legito de Cezaro, komisiita por fari en ĉi tiu provinco la necesan esploron, por restarigi la ordon en la tuta Akajo, invitas ĉiujn loĝantojn de Korinto, kiuj opinias, ke iliaj personaj interesoj estas vunditaj, aŭ kiuj bezonas leĝan helpon, iri morgaŭ tagmeze al la provinca palaco, apud la templo de Venero Pandemos, por prezenti siajn plend- ojn kaj postuloj, kiuj estos plene kontentigitaj de la kompetentaj aŭtoritatuloj."
Leginte ĉi tiun avizon, la kuriero reprenis la elegant- an veturilon, kiu, portata de fortikaj sklavaj brakoj, mal- aperis post la plej proksima stratangulo meze en nubo da polvo, kirle levita de la matena ventego.
Inter la ĉeestantoj tuj naskiĝis opinioj kaj komen-
tarioj.
La plendantoj estis sennombraj. La delegito kaj sub- uloj tuj ĉe la komenco proprigis al si malgrandajn bien- ojn de la plimulto el la plej malaltrangaj familioj, kies monrimedoj ne sufuĉis por pagi procesojn en la provincaj tribunaloj. Ondo da esperoj ekposedis la koron de multaj, dum aliaj pesimisme vidis en tiu ordono nur novan insidon, por devigi la plendantoj n tre kare pagi siajn prav- ajn postulojn.
Aŭdinte tiun oficialan komunikaĵon, Joĥedeb tuj al- viciĝis al tiuj, kiuj konsideris sin rajtantaj justan kom- penson pro la iamaj malprofitoj. Portante la plej bonajn esperojn, li ekiris hejmen, elektante pli longan vojon, por eviti novan renkonton kin tiuj, kiuj antaŭ nelonge lin brute humiligis.
Post nemulte da paŝoj li renkontis aliajn grupojn da romaj militistoj en brua interparolado, kiu gaje torent- adis en la heleco de la mateno.
Antaŭ la nuna aro da milestroj kaj sentante sin cel- punkto de humiligaj paroloj, kiuj travidiĝis per mokridoj, la maljuna izraelido konsideris: "- Ĉu mi ilin salutu aŭ preterpasu senparole kaj respekte, kiel mi intencis fari venante?" Penante evitigi al si ankoraŭ batojn, kiuj pli- igus la humiligojn en tiu tago, li profunde kliniĝis kvazaŭ mizera sklavo kaj time murmuris:
Saluton, bravaj milestroj de Cezaro!
Li ĉi tion apenaŭ diris, jen oficiro kun akra kaj sen- kompata mieno alproksimiĝis kaj kolere ekkriis:
Kio tio estas? Judo senpune alparolas patriciojn! Ĉu venis ĝis tia ekstremaĵo la kondamninda toleremo de la provincestroj? Ni lin punu mem!
Kaj denove batoj klakis sur la doloranta vizaĝo de la kompatindulo, kiu devis koncentri ĉiujn siajn fortojn, por ne reagi en sia malespero. Sen eĉ unu vorto de prav- igo la filo de Jared submetis sin al la kruela puno. Lia koro, febre batanta, kvazaŭ krevis de angoro en la ka- duka brusto, kaj la rigardo travidigis la fortan indignon de lia premata animo. Ne povante kunordigi ideojn ĉe la neatendita atako, en sia humila sintenado li rimarkis, ke nun sango elfluas el liaj naztruoj kaj ruĝigas lian blankan barbon kaj la linon de liaj modestaj vestoj. Sed tio ne kortuŝis la atakanton, kiu fine donis la lastan pugnobaton kontraŭ lian faltoplenan vizaĝon, murmur- ante:
For, aĉulo!
Pene tenante la korbon, kiu pendis de liaj tremantaj brakoj, Joĥedeb ŝanceliĝe ekiris, sufokante la eksplodon de sia ekstrema malespero. "Ha, esti maljuna!" - li pensis. Sed samtempe la instruoj de la kredo ŝanĝis lian spiritan inklinon, li sentis en la animo la antikvan pa- rolon de la Leĝo: "Ne mortigu." Tamen la diaj instruoj, per la voĉo de la profetoj, laŭ lia opinio konsilis la re- venĝon: "okulo pro okulo, dento pro dento". La spirito nutris la intencon de revenĝo kiel rimedon por la kom- pensoj, pri kiuj li pensis, ke li ilin rajtas; sed la fizikaj fortoj jam ne respondis al la postuloj de la reago.
Profunde humiligita kaj posedita de afliktaj pensoj, li rapidis hejmen, kie li konsiliĝos kun siaj tre karaj infanoj, en kies amo li certe trovos la necesan inspiron.
Lia modesta loĝejo staris ne malproksime, kaj an- koraŭ en kelka distanco li deprimita ekvidis la simplan dometon, el kiu li faris la niĉon de sia amo. Rapide li ekiris la vojeton, kiu finiĝis ĉe la kruda kradpordo, dron- anta meze en la rozarbetoj de Abigaill, elspirantaj fortan kaj agrablegan parfumon. La verdaj branĉriĉaj arboj dissemis malvarmeton kaj ombron, kiuj mildigis la ar- decon de la suno. Hela kaj amika voĉo de malproksime venis al liaj oreloj. La patra koro divenis. En tiu tempo de la tago Jeziel, laŭ la programo, kiun li mem starigis al si, plugadis la grundon, preparante ĝin por la unuaj semoj. La voĉo de lia filo kvazaŭ harmoniis kun la gaj- eco de la suno. La malnova hebrea kanzono, kiu sonis el tiuj varmaj lipoj de junulo, estis ia himno de laŭdo al la laboro kaj al la Naturo. La harmoniaj versoj pa- rolis pri la amo al la tero kaj pri la konstanta protekto de Dio. La grandanima patro apenaŭ retenis la larmojn de la koro. La popola melodio inspiris al li tutan mond- on da pripensoj. Ĉu li ja ne laboris sian tutan ekzist- adon? Ĉu li ne opinias sin homo honesta ĉe la plej sen- signifaj agoj de la vivo, por neniam perdi la titolon de justulo? Tamen la sango de la kruela persekuto jen gutadis el lia respektinda barbo sur la tunikon blankan, sen ia makulo, kiu povus turmenti lian konsciencon.
Li ankoraŭ ne transiris la krudan kradpordon de la modesta domo, kiam karesa voĉo ekkriis al li, forte kaj timplene:
- Patro! Patro! Vi sangas!
Rimarkinde bela junulino ekkuris al li, por lin plej kore brakumi, samtempe prenante la korbon el liaj trem- antaj kaj dolorantaj manoj.
Abigail, en la pureco de siaj dek ok jaroj, estis gracia bildo de ĉiuj ĉarmaĵoj de la virinoj de ŝia raso. Ŝiaj sil- kecaj haroj pendis per kapricaj bukloj sur la ŝultroj, kadrante ŝian allogan vizaĝon en harmonian tutaĵon el simpatio kaj beleco; sed kio plej forte impresis en ŝia svelta figuro de virino iom knabino, iom junulino, tio estis ŝiaj profunde nigraj okuloj, en kiuj intensa vibrado ŝajnis paroli pri la plej altaj misteroj de la amo kaj de la vivo.
Filineto, mia kara filino! - li murmuris, apog- ante sin sur ŝiajn karesajn brakojn.
Li baldaŭ rakontis ĉiujn okazaĵojn; kaj dum la mal- juna patro banis sian kontuzitan vizaĝon en la balzama infuzaĵo, kiun lia filino zorge preparis, Jeziel estis vokita, por ekscii la okazintaĵon.
La junulo rapide venis. Enbrakiĝinte kun sia patro, li aŭdis ties amaran korelverŝon, vorto laŭ vorto. En la tuta vigleco de la junaĝo li ne ŝajnis pli ol dudekkvinjara, sed la mezurateco de liaj gestoj kaj la seriozeco, kun kiu li parolis, vidigis en lin spiriton noblan, konsidereman kaj plej konscienceman.
Kuraĝon, patro! - li, aŭdinte la doloran raport- on, ekkriis per firma, sed ankaŭ iom karesa tono. - Nia Dio estas Dio de justeco kaj saĝo. Ni fidu Lian protekton!
Joĥedeb ekrigardis sian filon de la kapo ĝis la piedoj kaj fiksis siajn okulojn sur liaj, mildaj kaj kvietaj, kie, regata de la deziro revenĝi, li deziris en tiu momento vidi la indignon, kiu ŝajnis al li komprenebla kaj justa. Estas vero, ke li edukis Jezielon por la puraj ĝojoj de la devo, por la lojala plenumo de la leĝo; tamen nenio instigis lin forlasi sian penson pri revenĝo en tia ma- niero, ke li senmakuligus sian honoron je la ricevitaj ofendoj.
Filo - longe meditinte, li konsideris -, la Etern- ulo estas ja justa, sed ankaŭ la idoj de Izrael, kiel elektitioj, devas fari juston. Ĉu ni ja povus esti justaj ignorante ofendojn? Mi ne povos ripozi, ĝis ripozos la konscienco ĉe la plenumita devo. Mi devas elmontri la erarojn, kiuj min vundis en la nuna kaj en la pasinta tempoj, kaj morgaŭ mi iros al la delegito reguligi mi- ajn kontojn.
La juna hebreo faris mirgeston kaj rediris:
Ĉu vi do iros al la kvestoro Licinio, esperante leĝajn disponojn? Kaj la antaŭaj faktoj, patro? Ĉu ja ne tiu sama patricio senigis vin je granda bieno kaj vin enkarcerigis? Ĉu vi ne vidas, ke li havas sub la mano la fortojn de maljusteco? Ĉu ne timindaj estas novaj atakoj, por elpreni la malmulton al ni restantan?
Joĥedeb fikse ekrigardis la okulojn de sia filo, kiujn ties kornobleco malsekigis per emociaj larmoj, sed, laŭ la regideco de sia karaktero, kutimante elplenumi siajn planojn, li iom seke respondis:
Kiel vi scias, mi devas reĝustigi malnovajn kaj novajn kontojn, kaj morgaŭ, laŭ la ordono, mi uzos la okazon, kiun la provinca registaro havigas la mi.
Mia patro, mi vin petegas - admonis la junulo duone respekte, duone karese -, ne uzu tiujn rimedojn!
Kaj la persekutoj? - eksplodis la maljunulo - Kaj tiu senĉesa ventego da fiaĵoj ĉirkaŭ la niarasaj homoj? Ĉu ne fariĝos fino al tiu vojo de plej doloraj afliktoj? Ĉu ni senfare ĉeestu la malpurigon de ĉio, kion plej sanktan ni havas? Mia koro ribelas kontraŭ tiuj abomenindaj krimoj, kiuj nin senpune trafas...
Lia voĉo fariĝis trenata kaj melankolia, travidigante ekstreman senkuraĝiĝon; tamen, ne konfuziĝante ĉe la patraj kontraŭparoloj, Jeziel diris plue:
Tiuj turmentoj ja ne estas io nova; antaŭ multe da jarcentoj la faraonoj tiel ekstremigis sian kruelecon kontraŭ niaj prauloj, ke la niarasaj knabetoj estis eks- termataj, tuj naskiĝinte. Antioko Epifanio, en Sirio, ordonis senkapigi virinojn kaj infanojn en la sino mem de niaj hejmoj. En Romo, iam kaj iam, ĉiuj zraelid- oj suferas humiligojn kaj konfiskojn, persekutadon kaj morton. Sed certe, patro, Dio permesis tion, por ke Iz- rael rekonu, en la plej akraj suferoj, sian dian mision.
La maljuna izraelido ŝajnis mediti pri la konsideroj de sia filo, sed per decida tono rediris:
Jes, ĉio ĉi estas vera, tamen la ĝusta justo devas ja esti plenumita litere, kaj nenio povos forkonvinki min de tio.
Vi do morgaŭ metos vian plendon ĉe la delegito?
Jes!
En tiu momento la rigardo de la junulo longe fiksis la malnovan tablon, kie kuŝis la Sankta Skribo de la familio. Tuŝite de subita inspiro, Jeziel humile parolis:
Patro, mi ne rajtas admoni vin, tamen ni vidu, kion sugestas la parolo de Dio pri tio, kion vi nun pensas.
Kaj hazarde malfermante la skribaĵon, laŭ la tiu- tempa kutimo, por ekscii la inspiron el la sanktaj tekst- oj, li legis el la "Sentencoj":
"La instruon de la Eternulo, ho mia filo, ne mal- ŝatu, kaj ne deturnu vin, kiam Li faras al vi punon; ĉar kiun la Eternulo amas, tiun Li punkorektas, kiel patro la filon, en kiu li havas plezuron" (>).
La maljuna izraelido malfermegis la okulojn, vidig- ante la miregon, kiun kaŭzis al li la nerekta parolo, kaj ĉar Jeziel longe fiksis sur li sian rigardon, elmontrante premantan intereson ekkoni lian animan teniĝon ĉe la inspiro de la sanktaj dokumentoj, li tial akcente diris:
Mi ricevis la admonon de la Skribo, mia filo, tamen mi ne rezignacias ĉe la maljusteco kaj, kiel mi decidis, mi prezentos mian plendon al la koncernaj aŭ- toritatuloj.
La junulo eksopiris kaj per rezignacia tono rediris:
Dio nin protektu!
En la sekvanta tago densa popolamaso staris apud la templo de la populara Venuso. El la malnova dom- ego, kie funkciis improvizita tribunalo, estis vidataj la luksaj kaj ekstravagancaj veturiloj, trairantaj la placon en ĉiuj direktoj. Tio estis patricioj, kiuj sin direktis al la aŭdiencoj ĉe la provinca Kortumo, aŭ iamaj posed- antoj de la privata riĉeco de Korinto, kiuj sin fordonis al la amuzoj de la tago je la kosto de la ŝvito de la
(*) Sentencoj de Salomono, 3:11-12. - Noto de la Aŭ- toro.
mizeregaj sklavoj. Eksterkutima movado montriĝis en tiu loko, kaj de tempo al tempo ebriaj oficiroj forlasadis la malvirtan templon de la ĉarma diino, plenplenan de kapturnaj parfumoj kaj kondamnindaj plezuroj.
Joĥedeb trairis la placon, ne haltinte por atenti ian detalon de la homamaso, lin ĉirkaŭanta, kaj penetris en la tribunalon, kie Licinio Minucio, kune kun multe da helpantoj kaj soldatoj, ekspedis multenombrajn ordonojn.
Tiuj, kiuj kuraĝis meti publikan plendon, apenaŭ nombris pli ol centon kaj, farinte individuajn deklarojn, sub la agleca rigardo de la delegito, estis unuope konduk- itaj al la aparta solvo de ilia persona afero.
Kiam venis lia vico, la maljuna izraelido elvolvis si- ajn personajn plendojn, rilatajn al la pasintatempaj kon- traŭleĝaj eksproprietigoj kaj al la insultoj, kies viktimo li hieraŭ estis, dum la malhumila patricio, de sia alte staranta seĝo, notis liajn eĉ plej etajn vortojn kaj ten- iĝojn, kvazaŭ de longe li konis tiun homon. Forlasinte la juĝistan ĉambron, Joĥedeb, kiel la ceteraj, ekatendis la solvon de siaj kompenspetoj al la Justico; sed dum aliaj iom post iom estis nome vokataj por la reguligo de siaj kontoj ĉe la imperia registaro, li rimarkis, ke la malnova domego envolviĝas en silenton kaj ke lia vico kredeble estis prokrastita pro kaŭzoj, kiujn supozi li ne povis.
Insiste invitite per la nomo sin direkti al la juĝisto, li aŭdis, forte surprizite, la nean verdikton, legatan de oficiro en rolo de sekretario de tiu jurisdikcio:
- La imperia delegiro, en la nome de Cezaro, de- cidas konfiski la supozitan bienon de Joĥedeb ben Jared, kaj donas al li tri tagojn, por malokupi la terojn, kiujn tiu kontraŭleĝe okupas, ĉar ili sur leĝa bazo apartenas al la kvestoro Licionio Minucio, kiu povas en ĉiu tempo pruvi siajn proprietorajton.
La neatendita decido kaŭzis fortan afekcion al la maljuna izraelido, sur kies sentemon tiuj vortoj efikis kiel mortbato. Li tute ne sciis difini la sufokantan sur- prizon. Ĉu li ne fidis la Justicon kaj ne serĉis ĝian re- ĝustigan agadon? Li volis elkrii sian malamon, eldiri siajn korŝirajn seniluziiĝojn, sed lia lango kvazaŭ ŝton- iĝis en la kuntiriĝinta kaj tremanta buŝo. Post minuto da profunda korpremateco li fikse rigardis la alte sid- antan figuron de la patricio, kiu nun lin finruinigis, kaj envolvante lin en la koleran vibron de sia indignanta kaj suferanta animo, li ankoraŭ ekhavis fortojn por diri:
Ho plej nobla kvestoro, kio fariĝis la justeco de viaj verdiktoj? Mi venis ĉi tien, por peti la helpon de la juĝistoj, kaj vi reciprokas mian konfidon per ankoraŭ unu uzurpo, kiu disneniigos mian ekzistadon? Antaŭ kel- ka tempo mi suferis la senkaŭzan eksproprietigon de ĉiuj miaj terposedaĵoj kaj plej malfacile konservis nur la bieneton, kie mi intencas atendi la morton! Ĉu estas kred- eble, ke vi, posedanto de riĉaj bienoj, ne sentas riproĉon de la konscienco, forprenante de mizera maljunulo lian lastan ereton da pano?
La fiera romano, sen ia gesto, kiu montrus la plej malgrandan emocion, seke rediris:
For de tie ĉi, kaj neniu diskutu la imperiajn decidojn!
Ne diskuti? - ekkriis Joĥedeb jam senkonscia. - Ĉu mi ne povas do laŭtigi mian voĉon, malbenante la memoron pri la krimaj romanoj, kiuj min senplumigis? Kien vi metos viajn manojn, makulitajn de la sango de viaj viktimoj kaj de la larmoj de la senposedigitaj vidv- inoj kaj orfoj, kiam sonos la horo de la juĝado en la tribunalo de Dio?
Sed subite rememorante sian hejmon, plenan de la karesoj de la amantaj infanoj, li ŝanĝis sian mensan teniĝon, tuŝita ĉe la profundaj fibroj de la animo. En konvulsia ploro falante sur la genuojn, li emocie ekkriis:
Kompatu min, via nobla moŝto! Esceptu mian modestan domon, kie antaŭ ĉio mi estas patro... Miaj infanoj atendas min kun la kiso de sia sincera kaj sin- dona amo!
Kaj kun larmoj li aldonis:
Mi havas du infanojn, kiuj estas du esperoj de mia koro. Indulgu min, pro Dio! Mi promesas, ke mi alkonformiĝos al tiu malmulto kaj neniam plu mi plend- os pri io!
Sed la senkompata delegito malvarme rediris, turn- ante sin al soldato:
Spartako, por ke ĉi tiu impertinenta judo foriĝu el ĉi tiu ĉambro kun siaj lamentoj, dek vergojn.
La subulo pretiĝis, por tuj plenumi ĉi tiun ordonon, sed la nepardonema juĝisto aldiris:
Zorgu, ke vi ne tranĉu lian nazon, por ke la sango ne skandalu la stratirantojn.
Surgenue la kompatinda Joĥedeb suferis la punon; poste li stariĝis ŝanceliĝante kaj atingis la sunbanatan placon ĉe la mokoj de ĉiuj, kiuj ĉeestis la fian spekta- klon. Neniam, dum lia vivo, li spertis tian grandan mal- esperon, kiel en tiuj momentoj. Li volis plori, sed liaj okuloj estis malvarmaj kaj sekaj, lamenti pri sia grand- ega malfeliĉo, sed la lipoj estis ŝtoniĝintaj de indigno kaj doloro. Li ŝajnis ia somnambulo, senkonscie vaganta inter la veturiloj kaj la irantoj, kiuj plenigis la vastegan placon. Kun ekstrema interna abomeno li ekrigardis la templon de Venero. Li deziris havi tondran voĉon, por humiligi ĉiujn tiujn homojn per kondamna parolo. Ob- servante la kronitajn diboĉistinojn, kiuj lin renkontis, la armaĵojn de la romaj milestroj kaj la senfaran aspekton de la feliĉuloj, kiuj senatente preterpasadis lian turmen- ton mole sidantaj en la tiamaj luksaj portoseĝoj, li sentis sin kvazaŭ dronanta en unu el la plej aĉaj marĉoj en la mondo, inter la pekoj, kiujn la profetoj de lia raso senĉese vipadis per ĉiuj fortoj de la koro, konsekrita al la Plejalta. Korinto, en liaj okuloj, estis ia nova ko- piaĵo de la kondamnita kaj malŝatinda Babel.
Subite, malgraŭ la suferoj, kiuj konsternis lian sen- fortiĝintan animon, li denove ekpensis pri siaj karaj infanoj, anticipe sentante la profundan ĉagrenon, kiun la sciigo pri la verdikto estigos en iliaj sentemaj kaj am- antaj spiritoj. La rememoro pri la karesemo de Jeziel tuŝis lian koron, hardiĝintan en la suferado. Li havis la impreson, kvazaŭ li vidas sian filon ankoraĵ ĉe liaj piedoj petanta, ke li rezignu ĉian plendon, kaj ĉe liaj oreloj nun resonis, pli intense, la admonon de la Sankta Skribo: "La instruon de la Eternulo, ho filo, ne mal- ŝatu!". Sed samtempe pereigaj ideoj invadis lian lacan kaj dolorantan cerbon. La sankta leĝo estis plena de instruoj de justeco, kaj li konsideris nepra devo zorgi pri la kompenso, kiu ŝajnis al li alkonforma. Nun, en eks- trema deprimiteco, jen li iris returne al sia hejmo, sen- igite je ĉio, kion li posedis plej modestan kaj simplan, kaj jam en la fino de la vivo! Kiel venos al li la mor- gaŭa pano? Sen rimedoj por laboro kaj sen domo, li vidis sin devigita vagadi en necerta situacio ĉe la juneco de siaj infanoj. Nepriskribebla morala turmento sufokis lian koron.
Regata de amaraj pensoj, li alproksimiĝis al la am- ata bieno, kie li konstruis la familian neston. La varma posttagmeza suno plidolĉigis la ombron de la arboj kun verdaj riĉaj branĉoj. Joĥedeb ekpaŝis sur la tero, kiu ja estis lia propraĵo, kaj, afliktita de la perspektivo devi ĝin por ĉiam forlasi, enlasis en sian menson terurajn tentojn, kiuj lin senprudentigis. Ĉu la teroj de Licinio ne kuntuŝiĝas kun lia bieno? Flankiĝante de la vojo, kiu lin kondukis al la hejmo, li penetris en la proksiman arbetaĵaron kaj, post kelke da paŝoj, fikse ekrigardis la limlinion inter li kaj lia turmentanto. La transaj paŝt- ejoj laŭŝajne ne estis bone prizorgataj; manke de pli bona distribuado de akvo, akre sentiĝis iom da ĝenerala sekeco. Nur iaj kelke da unuopaj arboj mildigis per sia ombro la krudecon de tiu kampo, malvarmetigante tiun forlasitan terpecon plenan de dornarbustoj kaj parazitoj, kiuj sufokis la utilajn herbojn.
Obsedita de la penso pri repago kaj venĝo, la maljuna izraelido decidis ekbruligi la proksimajn paŝtejojn. Li ne konsiliĝos kun siaj infanoj, ĉar ili, inklinaj al to- leremo kaj bonkoremo, kredeble fleksos lian spiriton. Joĥedeb sin retiris kelke da paŝoj kaj, uzante la servo- materialon, tie proksime konservatan, faris la fajron, per kiu li ekbruligis faskon da sekaj herboj. La fajro rapide komunikiĝis kaj en malmultaj minutoj la brulo de la paŝt- ejoj fulme disvastiĝis.
Post tio kaj ankoraŭ kun dolorantaj ostoj, li ŝancel- iĝe ekiris al sia hejmo, kie Abigail lin vane demandis pri la motivoj de tia profunda konsterniteco. Joĥedeb kuŝiĝis, atendante sian filon, sed baldaŭ surdiga bruo re- sonis en liaj oreloj. Ne malproksime de la bieno la fajro detruadis amikajn arbojn kaj fortikajn branĉarojn, far- ante el verdaj paŝtejoj amasojn da cindro. Granda spaco senrimede bruladis, lamente kriadis birdoj, terurite for- flugantaj. Malgrandaj konstruaĵoj en la bieno de la kvestoro, inkluzive de pitoreskaj varmobanejoj, kiujn li plej amis, inter la arboj, ankaŭ brulis, fariĝante nigraj ruboj. Ie kaj ie leviĝis la voĉbruado de la kamplabor- istoj, kuregantaj por savi de detruado la kampodomon de la multepova patricio aŭ penantaj izoli la fajroserpent- on, kiu en ĉiuj direktoj lekadis la grundon, alproksimiĝ- ante al la najbaraj fruktoĝardenoj.
Kelke da horoj da maltrankvileco dissemis la plej afliktajn atendojn, sed ĉe vesperiĝo la brulego post grand- egaj penoj estis venkita.
La maljuna judo vane sendis serĉe de sia filo serv- antojn de sia bieno. Li deziris paroli al Jeziel pri siaj bezonoj kaj pri la turmenta situacio, en kiu ili denove troviĝis, sopirante trankviligi la menson per la mildigaj vortoj de lia fila amo; sed nur vespere, en bruletigitaj vestoj kaj kun iomete vunditaj manoj, la junulo eniris hejmen, vidigante en la laceco de la vizaĝo la penigan taskon, kiun li al si trudis. Abigail ne surpriziĝis antaŭ lia aspekto, komprenante, ke ŝia frato ne sin detenis kaj helpis siajn najbarajn kamaradojn en tiu posttagmezo, kaj preparis por liaj lacaj piedoj kaj liaj dolorantaj man- oj banon el aroma akvo; sed tuj vidinte lin kaj rimark- inte liajn vunditajn manojn, Joĥedeb mire ekkriis:
Kie vi estis, mia filo?
Jeziel parolis pri la memvola kunhelpo por la savo de la najbara bieno, kaj laŭgrade kiel li rakontis la mal- ĝojajn okazaĵojn de tiu tago, lia patro travidigis sian pro- pran suferon tra la malluma mieno, sur kiu estis stamp- itaj la akraj trajtoj de la indigno, kiu mordadis lian koron. Post kelke da minutoj, laŭtigante la senkuraĝan voĉon, li profunde emociite parolis:
Miaj infanoj, estas por mi dolore diri al vi: ni estas senigitaj je nia lasta propraĵo... Malkonsentante mian sinceran kaj justan plendon, la delegito de Cezaro ordonis eksproprietigi nian domon. Tiu maljusta verdikto estas la ilo de nia tuta ruiniĝo. Laŭ ĝi ni devas forlasi nian bieneton en la daŭro de tri tagoj!
Kaj supren turnante la okulojn, kvazaŭ insistante ĉe la dia kompatemo, li ekkriis kun la rigardo nebulita de larmoj:
Ĉio perdita! Kial mi do estis forlasita, mia Dio? Kie la libereco de Via fidela popolo, se oni ĉie nin sem- kompate ekstermas kaj persekutas?
Dikaj larmoj fluis sur liaj vangoj, dum li per trem- anta voĉo rakontis al siaj infanoj la pezajn turmentojn, kiujn li elportis. Abigail ame kisis al la manojn kaj Jeziel, tute ne parolante pri la patra indigno, lin brak- umis post lia dolora rakontado, lin kore konsolante:
Patro, kial vi timas? Dio neniam avaras favor- koraĵon. La Sankta Skribo instruas nin, ke Li, antaŭ ĉio, estas la sindona Patro de ĉiuj venkitoj sur la Tero! Tiuj malvenkoj venas kaj forpasas. Vi havas miajn brak- ojn kaj la aman zorgadon de Abigail. Kial lamenti, se eĉ morgaŭ, kun la dia helpo, ni eble eliros el ĉi tiu domo, por ie serĉi alian, por nin doni al honesta laboro? Ĉu Dio ne kondukis nian popolon, forkurintan el la sklaveco, tra la maro kaj la dezerto? Kial do Li rifuzos sian apog- on al ni, kiuj Lin tiel amas en ĉi tiu mondo? Li estas nia kompaso kaj nia domo.
Jeziel fikse rigardadis sian maljunan patron kun ten- iĝo de profunde karesa petego. Liaj vortoj elmontris la plej dolĉan kortuŝitecon. Joĥedeb ne estis nesentema por tiuj belaj kareselmontroj, sed ĉe la esprimado de tiom da konfido al la dia potenco li sentis honton post la eks- trema ago, kiun li faris. Konsolite de la karesemo de siaj infanoj, li donis liberan kuron al la maldolĉaj larmoj, kiuj fluadis el lia animo, vundita de kruelaj elreviĝoj. Tamen Jeziel daŭrigis:
Ne ploru, patro, kalkulu je ni! Morgaŭ mi mem zorgos pri nia foriro, kiel necese.
En tiu momento la voĉo de lia patro aŭdiĝis kaveca kaj li emfaze diris:
Sed tio ne estas ĉio, mia filo!
Kaj malrapide Joĥedeb pentris la bildon de siaj re- tenitaj afliktoj, de sia prava kolero, kiu finiĝis per la decido bruligi la bienon de la malaminda trumentanto. Liaj infanoj lin mire aŭskultadis, vidigante la sinceran doloron, kiun naskis en ili la patra konduto. Rigardinte lin kun esprimo de senfina amo kaj profunda maltrank- vileco, la junulo lin brakumis kaj diris:
Patro, patro, kial vi levis la venĝantan brakon? Kial vi ne atendis la agon de la Dia Justeco?
Kvankam konfuzita de la koraj admonoj, la demand- ito klarigis:
Estas skribite kiel unu el la ordonoj: "Ne ŝtelu"; farante, kion mi faris, mi celis reĝustigi deflankiĝon for de la leĝo, ĉar ni estas senigitaj je ĉio, kio konsistigis nian modestan propraĵon.
Tamen super ĉiuj ordonoj, patro - sen kolero rediris Jeziel -, Dio ordonis, ke ni notu al ni la instruon pri amo, admonante nin ami Lin super ĉio, per la tuta koro kaj per la tuta animo.
Mi amas la Plejaltan, sed mi ne povas ami la kruelan romanon - murmuris Joĥedeb per amara tono.
Sed kiel ni montrus sindonon al la Ĉiopova en la Ĉielo - daŭrigis la kompatanta junulo -, detruante Liajn kreaĵojn? En la afero de la brulo ni devas kon- sideri ne nur nian ateston de malfido al la justeco de Dio, sed ankaŭ tion, ke la kampoj, kiuj liveras al ni ŝirm- on kaj panon, estis difektitaj de nia agado kaj la du plej bonaj servistoj de Licinio Minucio, nome Kajo kaj Rufi- lio, estis morte vunditaj, kiam ili senutile penis savi de la fajro la preferatajn varmobanejojn de sia mastro; ili ambaŭ, kvankam sklavoj, ĉiam estis niaj plej bonaj amik- oj. La fruktodonaj arboj kaj la bedoj de legomoj de nia bieno preskaŭ ĉion ŝuldas al ili, ne nur rilate al la sem- oj venintaj el Romo, sed ankaŭ al ilia klopodado kaj kunhelpo ĉe miaj laboroj. Ĉu ne estus juste, se ni ho- norus ilian amikecon, ja sindonan kaj diligentan, antaŭ- forigante de ili ian punon kaj maljustajn suferojn?
Joĥedeb laŭŝajne profunde meditadis pri tiuj konsi- deroj de la filo, faritaj per ama tono. Dum Abigail si- lente ploradis, la junulo aldonis:
Ni, kiuj vivis pace sur la vojoj de la mondo, ĉar nia konscienco estis pura, devas nun preni ian decidon, konsiderante la revenĝojn, kiuj falos sur nin. Dum tiuj miaj penoj kontraŭ la fajro mi rimarkis, ke multaj amik- oj de Mnucio rigardadas min kun evidenta malkonfido. En la nuna momento li certa jam revenis de siaj laboroj en la imperia kortumo. Ni devas do rekomendi nin al la amo kaj pardonemo de Dio, ĉar ni ja scias la turment- ojn, al kiuj la romanoj submetas ĉiujn, kiuj malobeas iliajn ordonojn.
Peza nubo da malĝojo dronigis tiujn tri homojn en premanta zorgo. En la maljunulo oni rimarkis teruran angoron, miksitan kun la doloro pro la ŝiranta riproĉo de la konscienco, kaj en la okuloj de la junuloj oni vidis senfinan, nepriskribeblan amarecon.
Jeziel prenis de sur la tablo la malnovajn sanktajn skribaĵojn kaj malgaje diris al sia fratino:
- Abigail, ni recitu la psalmon, kiun panjo instruis al ni por la doloraj momentoj.
Ili genuiĝis, kaj iliaj emociitaj voĉoj, similaj al tiu de turmentataj birdoj, mallaŭte ekkantis unu el la belaj kantoj de David, kiujn ili lernis ĉe la patrina brusto:
"La Eternulo estas mia paŝtisto; mi mankon ne havos.
Sur verdaj herbejoj Li ripozigas min, apud trankvilaj akvoj Li kondukas min.
Li kvietigas mian animon; Li kondukas min laŭ vojo de la vero, pro Sia nomo.
Eĉ kiam mi iros tra valo de densa mallumo, mi ne timos malbonon, ĉar Vi estas kun mi; Via bastono kaj apogiĝilo trankviligos min.
Vi kovras por mi tablon antaŭ miaj malamikoj; Vi ŝmir- is per oleo mian kapon, mia pokalo estas plenigita.
Nur bono kaj favoro sekvos min en la daŭro de mia tuta vivo; kaj mi restos en la domo de la Eternulo eterne." (>
La maljuna Joĥedeb akompanis la malgajan kanton, sentante sin premata de amaraj emocioj. Li nun komenc-
La Psalmaro, 23 - Noto de la Aŭtoro.
is kompreni, ke ĉiaj suferoj, senditaj de Dio, estas pro- fitaj kaj justaj, kaj ke ĉiaj malicaĵoj de la manoj de la homo nepre alportas inferajn turmentojn al la malvigla konscienco. La mallaŭta kantado de liaj infanoj plenigis lian koron per ŝiranta malĝojo. Li nun rememoris la amatan edzinon, kiun Dio vokis al la spirita vivo. Kiel ofte ŝi luladis lian suferantan spiriton per tiuj neforges- eblaj versoj de la psalmisto? Ŝia amika kaj fidela ad- mono sufiĉis, por ke la spirito de obeo kaj justeco pli laŭte parolu al lia koro.
Ĉe la ritmo de la karesa kaj malgaja ario, kiu pre- zentis apartan akcenton en la voĉo de la amegataj infan- oj, Joĥedeb longe ploradis. Tra la malgranda fenestro, malfermita en la modesta ĉambro, liaj okuloj sopire serĉ- is la bluan ĉielon, kiu pleniĝis per trankvilaj ombroj. La nokto envolvis la Naturon, kaj tre malproksime, en la alto, eklumis la unuaj steloj. Agordiĝante kun la grandiozaj inspiroj de la firmamento, li spertis intensajn emociojn en la afliktita animo. Profunda karesemo ins- tigis lin stariĝi, kaj, dezirante montri al siaj infanoj, kiel multe li ilin amas kaj kiom multe li esperas de ili en tiu kriza momento de sia vivo, li kliniĝis kun malfermitaj brakoj, kun signifoplena esprimo de koreco, kaj, kiam la lastaj notoj sonis el la lipoj de la junuloj, genuantaj kaj reciproke ĉirkaŭbrakitaj, li ilin plorante brakumis, ekkriante:
Miaj infanoj! Miaj amataj infanoj!
Sed en ĉi tiu momento la pordo malfermiĝis kaj malgranda servanto el la najbaraĵo anoncis kun miregantaj okuloj:
Sinjoroj, la soldato Zenas kune kun kelke da ka- maradoj vokas vin al la pordo.
La maljunulo almetis la dekstran manon al la prem- ata brusto, dum Jeziel ŝajnis momenton mediti; tamen, montrante la fortecon de sia decidema spirito, la junulo diris:
Dio nin protektos.
Post kelke da momentoj la sendito, kiu komandis la negrandan eskorton, voĉlegis la arestordonon kontraŭ la tuta familio. La ordono estis kategoria kaj nenuligebla.
La akuzitoj devis esti tuj enkarcerigitaj, por ke ilia si- tuacio klariĝu en la sekvanta tago.
Brakumante siajn ambaŭ infanojn, la kompatinda izraelido iris antaŭ la eskorto, kiu ilin senkompate ob- servis.
Joĥedeb rigardadis la florbedojn kaj la amatajn arb- ojn apud la modesta dometo, kie li teksis ĉiujn revojn kaj esperojn de sia vivo. Stranga emocio regis lian lacan spiriton. Torento da larmoj fluadis el liaj okuloj, kaj, transirante la florkovritan kradpordon, li laŭte diris, ri- gardante la klaran ĉielon, nun prisemitan per la noktaj astroj:
- Sinjoro, kompatu nian amaran destinon!
Jeziel milde ekpremis lian ŝrumpintan manon, kvazaŭ petante lin teni sin rezignacie kaj trankvile, kaj la grupo silente ekmarŝis en la lumo de la steloj.
II
Larmoj kaj Turmentoj
La malliberejo, kiu akceptis niajn konatojn, en Korinto, estis malnova domego kun malsekaj kaj mallumaj koridoroj, sed la ĉambro, destinita por ili, kvankam sen ia komforto, feliĉe havis kraditan fenestron, per kiu tiu malgaja ejo komunikiĝis kun la ekstera Naturo.
Joĥedeb estis morte laca, kaj Jeziel, uzante man- telon, kiun li foririnte de sia hejmo, hazarde prenis, im- provizis por li ian kuŝejon sur la malvarmaj platŝtonoj. Turmentata de alamasiĝo de pensoj, la maljunulo ripoz- igis sian dolorantan korpon, amare meditante pri la pro- blemoj de la homa destino. Ne sciante elesprimi siajn akrajn dolorojn, li dronis en turmenta muteco, evitante la rigardon de siaj infanoj. Jeziel kaj Abigail alproksimiĝis al la fenestro kaj, ekpreninte ĝiajn neflekseblajn kradojn, pene sufokis sian pravan maltrankvilecon. Am- baŭ pretervole ekrigardis la firmamenton, kies grandeg- eco ĉiam reprezentis la fonton de la plej dolĉaj esperoj por tiuj, kiuj ploras kaj suferas sur la Tero.
La junulo plej kore ĉirkaŭbrakis sian fratinon kaj emociita diris:
Abigail, ĉu vi memoras nian hieraŭan legadon?
Jes - ŝi respondis kun la naiva sereneco de siaj nigraj kaj profundaj okuloj -, mi nun havas la impres- on, kvazaŭ la Skribo donis al ni gravan mesaĝon, ĉar nia studotemo estis ĝuste tiu, en kiu Moseo de malpro- ksime rigardadis la Promesitan Landon, tamen ne pov- ante ŝin atinge.
La junulo kontente ekridetis, konstatinte, ke liaj pensoj trovas resonon, kaj konfirmis:
Mi vidas, ke ni perfekte akordas. La ĉielo, ĉi tiun vesperon, prezentas al ni la perspektivon de ia luma malproksima patrujo. Tie - li daŭrigis, montrante al la stela volbo - Dio aranĝas la triumfojn de la vera justeco, havigas pacon al la malgajaj, konsolon al la sen- esperaj pri la sorto. Certe nia patrino staras ĉe Dio kaj nin atendas.
Abigail ricevis fortan impreson de ĉi tiuj vortoj de sia frato kaj demandis:
Ĉu vi estas malĝoja? Ĉu la konduto de nia pa- tro vin ĉagrenis?
Tute ne - respondis la junulo, karesante ŝiajn harojn -; ni spertas provojn, kiuj certe havas la plej bonan celon rilate nian elaĉeton, ĉar alie Dio ilin ne send- us al ni.
Ni ne koleru la patron - rediris la junulino -; mi longe pensis pri tio, ke se patrino estus ĉe ni, li ne estus prezentinta plendojn kun tiaj bedaŭrindaj sekvoj. Ni ja ne havas tiun konvinkpovon, per kiu ŝi, ĉiam kares- plena, prilumis nian hejmon. Ĉu vi memoras? Ŝi ĉiam instruis al ni, ke la infanoj de Dio devas esti pretaj, por plenumi la diajn decidojn. Siaflanke la profetoj asertas al ni, ke la homoj estas vergoj sur la kampo de la Kre- itaĵaro; la Ĉiopova estas la plugisto kaj ni devas esti la florantaj aŭ fruktonaskaj branĉoj en Lia kultivejo. La parolo de Dio instruas nin esti bonaj kaj amplenaj. Bono devas esti la floro kaj la frukto, pri kiuj la Ĉielo nin petas.
Nun la bela knabino faris signifoplenan paŭzon. Ŝiaj grandaj okuloj estis kovritaj de maldika vualo el larmoj, kiuj tamen ne elfluis.
Tamen - ŝi daŭrigis, emociante sian amantan fraton -, mi ĉiam deziris fari ian bonon, sed ĝi neniam prosperis al mi. Kiam nia najbarino vidviniĝis, mi ek- deziris helpi al ŝi per mono, sed mi ĝin ne havis; ĉiam, kiam prezentiĝas ia oportuna okazo por ia helpo, miaj manoj estas malriĉaj kaj malplenaj. Mi do pensas, ke nun nia malliberigo estis ja utila: ĉu ne estas feliĉo, en ĉi tiu mondo, ke ni povas suferi ion pro Dio? Kiu havas nenion, tiu havas ankoraŭ la koron, por ĝin doni. Kaj mi estas konvikita, ke la Ĉielo benos nin pro nia decido gaje servi al ĝi.
La junulo alpremis ŝin al sia brusto kaj ekkriis:
Dio benu vin, fratineto, ke vi komprenas Liajn
leĝojn!
Longa paŭzo stariĝis inter ili, dum ili penetrigis en la senliman vastaĵon de la klara nokto siajn mildajn kaj maltrankvilajn rigardojn.
En unu momento la junulino reprenis siajn konsi- deradojn:
Kial la homoj de nia raso estas ĉie persekutataj, spertante maljustecon kaj suferojn?
Mi supozas - respondis la junulo -, ke Dio tion permesas simile al amanta patro, kiu, por eduki la pli junajn kaj sensciajn infanojn, prenas kiel bazon la infanoj n pli spertajn. Dum la ceteraj popoloj malvigliĝas ĉe la superregado per la glavo aŭ ĉe la kondamnindaj ple- zuroj, nia atesto antaŭ la Plejalta, per la doloroj kaj afliktoj, pliigas en nia spirito la rezistopovon, samtempe kiel la ceteraj homoj lernas primediti, per nia klopodo, la religiajn veraĵojn.
Kaj fiksante la serenan rigardon sur la firmamento, li aldonis:
Sed mi kredas je la Elaĉetonta Mesio, kiu venos klarigi ĉiujn aferojn. La profetoj asertas al ni, ke la homoj lin ne komprenos, tamen li venos, por instrui amon, kariton, justecon kaj pardonon. Li naskiĝos ĉe humil- uloj, prezentos ekzemplojn ĉe la malriĉuloj, lumigos al la popolo de Izrael, reanimos la malgajajn kaj premat- ajn, ame prenos al si ĉiujn, kiuj suferas en la forlasiteco de la koro. Eble, Abigail, li jam estas en la mondo kaj ni tion ne scias. Dio agadas silente, ne brue kiel la hom- oj. Ni havas fidon kaj nia konfido al la Ĉielo estas fonto de neelĉerpebla forto. La idoj de nia raso jam de longe multe suferas, sed Dio scias, kial tiel estas, kaj Li ne venigus al ni problemojn, kiujn ni ne bezonus.
La junulino ŝajnis longe meditadi kaj post kelke da momentoj konsideris:
Ĉar ni parolis pri suferoj, kiel do ni atendu la morgaŭon? Mi antaŭvidas grandajn ĝenojn el la elde- mandado, kaj, fine, kion la juĝistoj faros el nia patro kaj el ni mem?
Ni devas atendi sole nur ĉagrenojn kaj disreviĝ- ojn, sed ni ne preterlasu la oportunan okazon obei al Dio. Kiam lin pikis la ironio de la edzino, en la ekstrema malfeliĉo, al Ijob venis la bona penso, ke se la Kreinto donas al ni bonon por nia ĝojo, Li povas sendi al ni ankaŭ malbonon por nia profito (>). Se paĉjo estos akuz- ita, mi diros, ke la bruliginto estis mi.
Kaj se oni skurĝos vin pro tio? - Ŝi demandis kun maltrankvilaj okuloj.
Mi donos min al la skurĝado kun la paco en la konscienco. Se en tiu momento vi staros apud mi, vi kune kun mi elkantos la preĝon de la afliktitoj.
Kaj se ili mortigos vin, Jeziel?
Ni petos Dion nin protekti.
Abigail pli kore brakumis sian fraton, kiu de sia flanko apenaŭ kaŝis la emocion, kiu posedis lian animon. La kara fratino ĉiam estis la ama trezoro de lia tuta vivo. De kiam la morto forrabis al ili la patrinon, li sin don- adis al la fratino per ĉiuj fibroj de sia koro. Lia pura vivo dividiĝis inter la laboro kaj la obeado al la patro, inter la studado de la leĝo kaj la amo al la dolĉa kun- ulino de lia infaceco. Abigail lin milde rigardadis, dum li ŝin tenis en siaj brakoj en la raviteco de la amikeco pura, kiu ligas unu al alia du fratajn animojn.
Meditinte multe da minutoj, Jeziel emociite diris:
Se mi mortos, Abigail, promesu al mi absolute plenumi tiujn konsilojn de patrineto, ke ni konduku sen- makulan vivon en ĉi tiu mondo. Memoru pri Dio kaj pri nia vivado de sanktiga laboro, kaj vi neniam aŭdos la voĉon de la tentoj, kiuj trenas la homojn en la abismojn de la vojo. Ĉu vi memoras la lastajn admonojn de patr- ino sur la lito de morto?
Ho jes! - respondis Abigail, plorante, - Mi hav- as la impreson, kvazaŭ mi ankoraŭ aŭdas ŝiajn lastajn vortojn: "kaj vi, miaj infanoj, amu Dion super ĉio, per via tuta koro kaj per via tuta animo".
r)Vd. en Ijob, 2:10 - La trad.
Ĉe ĉi tiuj rememoroj Jeziel sentis, ke liaj okuloj mal- sekiĝas, kaj murmuris:
Vi feliĉa, ke vi ĝin ne forgesis!
Kaj ŝanĝante la temon de la konversacio, li emociita aldonis:
Nun vi bezonas ripozon.
Kvankam ŝi rifuzis ripozi, li tamen ekpreniis ŝian mi- zeran mantelon, improvizis kuŝejon en la neklara lun- lumo, kiu penetris tra la krado, kaj, ŝin plej kore kisinte sur la frunto, milde konsilis:
Ripozu, ne maltrankvuliĝu pro la situacio: nia des- tino apartenas al Dio.
Por plaĉi al li, Abigail laŭpove kvietiĝis, dum li al- proksimiĝis al la fenestro, por rigardadi la belecon de la lume pudrita nokto. Lia juna koro dronis en prem- antaj konsideradoj. Nun, kiam la patro kaj la fratineto ripozis en la ombro, li donis liberan kuron al la profund- aj ideoj, kiuj posedis lian noblan spiriton. Li sopire serĉ- is ian respondon al la demandoj, kiujn li adresis al la malproksimaj steloj. Sincere kaj konfide li esperis al sia Dio saĝa kaj kompatema, kiun liaj gepatroj al li konigis. En liaj okuloj la Ĉiopova estis ĉiam senfine justa kaj bona. Li, kiu mensklarigis sian patron kaj konsolis sian fratineton, ankaŭ li nun demandis en sia koro pri la kialo de siaj doloraj elprovoj. Kiel praviĝus, pro tiu bagatela kaŭzo, la neatendita aresto de honesta maljunulo, de la- borema viro kaj de senkulpa infano? Kian nepardonind- an krimon ili faris, por meriti tian pezan punon? Reme- morinte la humiligon de sia fratino, li abunde ekploris, sed li tamen ne penis forviŝi la larmojn, kiuj fluegis sur li vizaĝo, por ilin kaŝi antaŭ Abigail, kiu eble lin observ- is el la ombro. Li rememoris unu post unu ĉiujn ins- truojn de la Sankta Skribo. La lecionoj de la profetoj konsolis lian soifantan animon, tamen ŝiris lian koron grandega resopiro. Li rememoris la patrinajn karesojn, kiujn la morto rabis al li. Se lia patrino nun estus apud ili, ŝi ja scius, kiel ilin konsoli. Kiam li estis infano, ĉe liaj malgrandaj ĉagreniĝoj ŝi instruis, ke en ĉio Dio est- as bona kaj kompatema, ke en la malsanoj Li rebonigas la korpon kaj en la angoroj de la animo Li prilumas la koron; ĉe la preterpasado de la rememoroj li konsideris ankaŭ, ke ŝi lin ĉiam admonis al kuraĝo kaj gajeco, igante lin senti, ke homo, konvinkita pri la patreco de Dio, iradas en la mondo fortikigite kaj feliĉe.
Edifite de la fido, li rekuraĝiĝis kaj post longa me- ditado ekkuŝis sur la ŝtonplanko por la ebla ripozo en la majesta silento de la nokto.
La tago vekiĝis plena de nigraj antaŭvidoj.
Post nemulte da horoj Licinio Minucio, akompan- ata de multenombraj gvardianoj kaj satelitoj, akceptis la kaptitojn en la ĉambro destinita por la ordinaraj krimul- oj, kie vidiĝis kelke da iloj por puno kaj torturo.
Joĥedeb kaj liaj infanoj travidigis tra la paleco de la vizaĝoj la profundan emocion, kiu ilin posedis.
La tiamaj moroj estis tro malhumanaj, por ke la sen- kompata juĝisto kaj la plej multaj ĉeestantoj bedaŭru ilian mizeran aspekton.
Kelke da ekzekutistoj staris ĉe la punŝtipoj, sur kiuj pendis kruelaj skurĝoj kaj mankatenoj.
Ne okazis eldemandado nek deklaro de atestantoj, kiel supozeble antaŭ tiaj abomenindaj disponoj; malĝen- tile vokite de la metalsona voĉo de la delegito, la maljuna judo malfirme kaj tremante alproksimiĝis.
Joĥedeb - ekkriis la nesentema kaj terura tur- mentanto -, homoj, kiuj malrespektas la leĝojn de la Imperio devas esti punataj per morto, sed mi penis esti grandanima pro konsidero rilate vian senhelpan mal- junecon.
Rigardo de premanta atendo ŝanĝis la mienon de la akuzito, dum la patricio ironie ekridetis.
Kelke da laboristoj en mia bieno - diris plue Li- cinio - vidis viajn malicajn manojn hieraŭ posttagmeze, kiam vi ekbruligis la paŝtejon. Tiu ago kaŭzis seriozan malprofiton al miaj interesoj, krom eble neripareblaj di- fektoj al la sano de du tre bonaj servistoj. Ĉar vi mem havas nenion, per kio vi kompensus la kaŭzitan malutilon, vi tial ricevos la justan punon per skurĝado, por neniam plu levi viajn vulturungegojn kontraŭ la romajn inte- resojn.
Antaŭ la afliktita kaj larmanta rigardo de siaj in- fanoj, la maljuna izraelido genuiĝis kaj ĝemis:
Sinjoro, kompaton!
Kompaton? - blekis Minucio. - Vi faras krimon kaj petegas pri favoroj! Oni ja prave diras, ke via raso konsistas el naŭzaj, malŝatindaj vermoj.
Kaj montrante al la punŝtipo, li malvarme diris al unu el siaj satelitoj:
Pescenio, rapidu! Dudek skurĝobatoj!
Ĉe la muta afliktiĝo de la du junuloj la respektinda maljunulo estis solide mankatenita.
Kiam la puno estis komenciĝonta, Jeziel kontraŭ la ĝenerala atendo, alproksimiĝis al la tablo kaj humile diris:
Plej nobla kvestoro, pardonu mian malkuraĝon, ke mi ĝis nun ne parolis: mi asertas al vi, ke mia patro estas maljuste akuzita. Tio estis mi, kiu ekbruligis vian bienon, konsternite de la verdikto pri konfisko kontraŭ ni. Bonvolu do liberigi lin kaj fari al mi la merititan punon: mi ĝin volonte akceptos.
Al la patricio ekfulmis de surprizo la malvarmaj okuloj, kiujn karakterizis granda moviĝado, kaj li emfaze rediris:
Sed, ĉu vi ne helpis miajn servantojn savi part- on de la varmobanejoj? Ĉu vi mem la unua ne kuracis Rufilion?
Mi tiel agis pelate de la konsciencriproĉo, via moŝto - respondis la junulo, sopirante antaŭliberigi sian patron je la minacanta puno. - Vidante, ke la fajro etendiĝas kaj eklekas la arbojn, mi timis la sekvojn de mia ago, sed nun mi konfesas, ke mi estas ĝia farinto.
Dume, timante pri la sorto de sia filo, Joĥedeb kun turmentata animo ekkriis:
Jeziel, ne akuzu vin pri kulpo, kiun vi ne faris!
Sed akcentante siajn vortojn per ekstrema ironio, la delegito rediris, turnante sin al la hebrea junulo:
Nu bone, mi ĝis nun indulgis vin, dank'al la mal- veraj informoj, kiujn oni donis al mi pri vi; tamen vi ricevos vian nepre necesan korektoporcion. Via patro pagos por la krimo, en kies plenumo li neneigeble estis vidita, kaj vi pagos por via memvola konfeso.
Surprize kaptite de la neatendita decido, Jeziel estis kondukita al la punŝtipo fronte al sia korpremata patro. Apud li ekstaris la kamarado de Pescenio, kiu lin sen- kompate ligis al la bronzaj ringoj, kaj la unuaj skurĝo- frapoj eklekis lian dorson, kruelaj, egaldaŭraj.
Unu... du... tri...
Joĥedeb vidigis profundan malfortiĝon, lia brusto dolore leviĝadis kaj malleviĝadis, dum lia filo laŭŝajne elportis la torturon kun heroa kaj noble serena teniĝo; ili ambaŭ havis okulojn fiksitajn sur Abigail, kiu ilin ri- gardadis treege pala, travidigante tra la varmaj larmoj, kiujn ŝi verŝis, la turmentiĝon de sia amanta spirito.
Kiam la terura puno estis jam preskaŭ duone plen- umita, jen kuriero envenis kaj, laŭte kaj solene, anoncis al la delegito:
Plej nobla moŝto, senditoj el via domo sciigis, ke la servanto Rufilio ĵus mortis.
La kruela patricio kunŝovis la brovojn, kiel li kutime faris en la momentoj de kolereksplodo. Revenĝaj sentoj ekmontriĝis sur lia vizaĝo, kiun la maliceco de la incit- ita egoismo sulkis per neforviŝeblaj faltoj.
Li estis la plej bona el miaj servantoj - li ek- kriis. - Tiuj malbenindaj judoj tre kare pagos por tia ofendo. Filokrio, kalkulo al tiu dudek batojn plie kaj tuj poste konduku lin en la karceron, el kiu li iru en la galerojn.
Inter la kompatindaj viktimoj kaj la afliktita jun- ulino interŝanĝiĝis rigardo de neesprimebla signifo; tiu kaptiteco estis samvalora kiel ruiniĝo kaj morto. Kiam ili ankoraŭ ne rekonsciiĝis de la kruela surprizo, jen la neelpetebla juĝisto daŭrigis:
Rilate vin, Pescenio, reprenu vian taskon. Tiu maljunulo, krima kaj senskrupula, pagos por la morto de mia fidela servanto. Skurĝu liajn manojn kaj piedojn tiel longe, ĝis li ne kapablos plu iradi kaj fari malbonon.
Ĉe tiu maljusta verdikto Abigail falis genue kaj var- me ekpreĝis. El la brusto de ŝia frato sonis profundaj ĝemoj, kaj siajn okulojn li sentis nebulitaj de doloraj larmoj, prezentante al si la nepran malfeliĉon de sia fratineto, dum lia patro, timante la ekstreman momenton, maltrankvile serĉadis ilian rigardon.
La skurĝobatoj daŭris plu senĉese, sed ĉe unu el ili Pescenio ne sukcesis teni la ekvilibron: la akra bronza pinto de la skurĝo funde vundis la gorĝon de la kompat- inda izraelido kaj la sango torente ekŝprucis. La junuloj ekkomprenis la seriozecon de la situacio kaj afliktite ri- gardis unu la duan. Per altege fervoraj preĝoj Abigail sin turnis al Dio, al tiu mildkora, amanta Dio, kiun ŝia patrino instruis al ŝi adori. Filokrio estis fininta sian taskon. La frunto de Jeziel pene leviĝis, montrante glu- ecan ŝviton, ruĝigitan de sango. Liaj okuloj fiksiĝis sur lia tre amata fratino, sed laŭ sia aspekto li travidigis grandegan malvigliĝon, kiu neniigis liajn lastajn fortojn. Nekapabla difini siajn proprajn pensojn, Abigail dividis sian angoran atenton inter la patro kaj la frato, sed post nelonge, pro la senĉesa fluegado de la sango, la blank- hara kapo de Joĥedeb ekpendis por ĉiam. La sango abun- de malsekigis liajn vestojn kaj pastece amasiĝis sur liaj piedoj. Sub la kruela rigardo de la delegito neniu ku- raĝis diri eĉ unu vorton. Nur la skurĝo, tranĉante la pezan aeron de la ĉambro, rompis la silenton per stranga siblado. Ĉe unu momento oni rimardis, ke la brusto de la viktimo ankoraŭ eliĝas malklaraj vortoj, el kiuj elstaris la karesaj esprimoj:
Miaj infanoj, miaj karaj infanoj!
La junulino eble ne povis kompreni, ke venis la de- cida momento, sed Jeziel, malgraŭ la terura sufero de tiu horo, ĉion komprenis kaj per grandega peno ekkriis al sia fratino:
Abigail, paĉjo mortas; havu kuraĝon, fidu... Mi ne povas akompani vin en la preĝado... sed faru por ni ĉiuj... la preĝon de la afliktitoj...
Montrante enviindan fidon en tiaj doloraj cirkons- tancoj, la junulino surgenue longe rigardis la maljunan patron, kies brusto jam ne moviĝadis; poste, levante la okulojn al la ĉielo, ŝi ekkantis per voĉo tremanta, sed harmonia kaj klara:
"Di', hoPatro de l'plorantoj De l' malĝojaj, sklavigitaj, Fortikaĵo de l' venkitaj, Konsol' de ĉia sufer', Kvankam en erar' ni ploras, Kaj de l'peko nutrasflamon, Ni petegas Vian amon El ĉi ekzil' sur la Ter'.
En l' afliktoj de la vojo, En la nokto plej malhela, Via riĉa fonto bela Fluigas bonon sen fin'; L' eterna lumo Vi estas De l' ĝoj' kaj paco sur Tero, Nia pordo de l' espero, Kie Vi akceptas nin."
Ŝia voĉo plenigis la ĉambron per nepriskribeblaj so- noroj. La kanto similis pli ĝuste ian dolortriladon de najtingalo, kiu, vundite, kantus ĉe iu mateniĝo en prin- tempo. Tiel granda, tiel sincera montriĝis ŝia fido al la Ĉiopova, ke ŝia teniĝo estis tiu de amanta kaj obeanta filino, komunikiĝanta kun sia silenta kaj nevidebla patro. La ploro malhelpis ŝian tremantan voĉon, sed ŝi brave ripetadis la preĝon, kiun ŝi lernis en sia hejmo, kun la plej bela esprimo de fido al la Plejaltulo.
Peza emocio posedis ĉiujn. Kiel agi kun knabino, prikantanta la torturon de siaj amatoj kaj la kruelecon de iliaj ekzekutistoj? Ĉeestantaj soldatoj kaj gardistoj apenaŭ kaŝis sian emocion. La kvestoro mem estis kva- zaŭ paralizita, kvazaŭ en ĝenanta situacio. Abigail, al kiu estis nekonata la maliceco de la homoj, petegante la helpon de la Ĉiopova, ne sciis, ke ŝia kanto nenion utilas al la savo de ŝiaj karuloj sed vekos kompaton por sia senkulpeco, tiel havigante al ŝi la liberecon.
Rericevinte fortojn kaj rimarkinte, ke tiu sceno vund- is ĉies sentemon, Licinio klopodis por ne perdi la mal- decon de sia spirito kaj per ordona tono rekomendis al unu el siaj malnovaj servantoj:
Justeno, forkonduku tiun virinon sur la straton kaj liberigu ŝin, sed ŝi plu ne kantu, eĉ ne unu noton!
Ĉe ĉi tiu tondra ordono Abigail ne finis sian preĝon kaj tuj silentiĝis, kvazaŭ obeinte strangan stakaton.
Ŝi direktis al la sangokovrita kadavro de sia patro neforgeseblan rigardon kaj, tuj ekrigardante sian vund- itan kaj mankatenitan fraton, kun kiu ŝi interŝanĝis la plej profundajn impresojn per la lingvo de la dolorantaj kaj maltrankvilaj okuloj, sentis, ke ŝin ektuŝas la kala mano de maljuna soldato, kiu krudete diris al ŝi:
Akompanu min!
Ŝi ektremis, sed, direktinte al Jeziel la lastan kaj signifoplenan rigardon, sen kontraŭstaro sekvis la sub- ulon de Minucio. Trairinte kune kun ŝi sennombrajn malseketajn kaj mallumajn koridorojn, Justeno, senteble ŝanĝante la tonon de la voĉo, komprenigis al ŝi senfinan simpation por ŝia preskaŭ infana figuro, kortuŝite mur- murante ĉe ŝia orelo:
Mia infano, ankaŭ mi estas patro kaj mi kom- prenas vian turmentiĝon. Se vi volas elaŭdi amikon, aŭs- kultu mian konsilon. Plej rapide forkuru el Korinto. Profitu de ĉi tiu momento de kortuŝiteco de viaj turmentant- oj kaj ne revenu ĉi tien.
Abigail rekuraĝiĝis ĉe tiu neatendita simpatio kaj treege konfuzita demandis:
Kaj mia patro?
Via patro ekripozis por ĉiam - respondis la nobla soldato.
La larmoj de la junulino ekfluis pli abunde el ŝiaj malgajaj okuloj; tamen, dezirante defendi sin kontraŭ ia soluleco, ŝi ankoraŭ demandis:
Sed... kaj mia frato?
Neniu revenas el la galeroj - respondis Justeno kun signifoplena rigardo.
Abigail almetis la malgrandajn manojn al la brusto, dezirante sufoki sian propran doloron. La hokoj de mal- nova pordo malrapide ekknaris kaj ŝia neatendita pro- tektanto ekkriis, montrante al la multemova strato:
Iru en paco kaj la dioj vin protektu.
La kompatinda knabino baldaŭ eksentis la solulecon inter la vicoj da homoj, kiuj rapidece trairadis la strat- on. Kutima al la familiaj karesoj, en la hejmo, kie la patra lingvo anstataŭis la lingvon de la stratoj, ŝi sentis sin ia fremdulino meze inter tiom da homoj malkvietaj, okupitaj de materiaj interesoj kaj zorgoj. Neniu rimark- is ŝiajn larmojn, nenia amika voĉo penis ekscii ŝiajn do- lorojn.
Ŝi troviĝis tute sola! Ŝia patrino antaŭ kelke da jaroj estis vokita de Dio; ŝia patro ĵus mortis, malnoble murdita; ŝia frato, arestita kaj sklavigita, sen ia espero pri saviĝo. Malgraŭ la tagmeza suno ŝi havis senton de frosto. Ĉu reveni al la hejma nesto? Sed por kio, se ili estis el tie elpelitaj? Al kiu konfidi sian grandegan mal- feliĉon? Ŝi ekpensis pri malnova amikino de ŝia familio, kaj iris al ŝi. La vidvino Sostenia, kore sin doninta al ŝia patrino, akceptis ŝin kun la afabla rideto de sia bon- anima maljuneco.
En larmoj la malfeliĉa rakontis al ŝi ĉion okazintan. La respektinda maljunulino, karesante ŝiajn buklajn har- ojn, diris emociita:
Dum la antaŭaj persekutoj niaj suferoj estis tiaj
samaj.
Kaj komprenigante, ke ŝi ne deziras revivigi malnov- ajn dolorajn okazaĵojn, Sostenia aldonis:
Estas necesa la plej granda braveco en tiaj prem- antaj situacioj, kiel ĉi tiu. Ne estas facile altigi la koron el inter tiom da teruraj ruinaĵoj, sed estas necese fidi Dion en la plej amaraj momentoj. Kion vi intencas fari nun, kiam ĉiuj rimedoj malaperis? De mia flanko mi nenion povas al vi oferi krom amika koro, ĉar mi ĉi tie loĝas almoze, ĉe malriĉa familio, kiu karite donis al mi rifuĝon post la lasta tempesto de nia vivo.
Sostenia - diris sopire Abigail -, miaj gepatroj preparis min por ekzistado de brava propra penado. Mi nun pensas iri al la delegito kaj peti lin pri ia anguleto en nia bieno, por tie vivi honestan vivon, esperante re- havigi ĉe mi Jezielon. Kiel ĝi ŝajnas al vi?
Rimarkinte la sendecidecon de la respektinda amik- ino, ŝi dauzrigis:
Ĉu mi scias, eble la kvestoro Licinio kompatos mian sorton. Mia decido eble kortuŝos lin; mi revenos en la hejmon kaj prenos vin kun mi: vi estus ia dua patr- ino por la restantaj tagoj de mia vivo.
Sostenia premis ŝin al sia brusto kaj emfaze diris kun malsekaj okuloj:
Mia kara, vi estas anĝelo, sed la mondo estas ankoraŭ havo de la malbonuloj. Mi vivus kune kun vi eterne, mia bona Abigail; sed vi ja ne konas la delegiton kaj lian klikon. Aŭdu, infano! Estas necese, ke vi for- kuru el Korinto, por ke vin ne trafu pli akraj humiligoj.
La junulino senkuraĝe sopirĝemis kaj post longa paŭzo diris:
Mi akceptas viajn konsilojn, sed antaŭ ĉiu paŝo mi bezonas reveni hejmen.
Por kio? - mire demandis la amikino. - Vi nepre devas foriri de ĉi tie kiel eble plej baldaŭ. Ne re- venu hejmen. En ĉi tiu momento via domo eble estas okupita de senskrupulaj viroj, kiuj vin ne respektus. Kon- venas al vi sintenado de sincera morala forteco, ĉar ni vivas en tempo, en kiu ni devas evitigi al ni pereon, kiel okazis al Lot kaj liaj familianoj, riskante esti ŝanĝitaj en senutilan statuon, se ni rigardos posten.
La fratino de Jeziel sorbadis ŝiajn vortojn kun do- lora miro, ĉe la neatenditeco de la situacio.
Post momento Sostenia metis la manon al la frunto, kvazaŭ venis en ŝian kapon iu oportunokaza ideo, kaj entuziasme diris:
Ĉu vi memoras Zeĥarjan, filon de Hanan?
Tiu amiko ĉe la vojo al Kenkrea?
Ĝuste tiu. Mi eksciis, ke li kune kun sia edzino, sin preparas por definitive forlasi Akajon, ĉar ilia solin- fano antaŭ kelke da tagoj estis mortigita de fiaj romanoj.
Animita de varma espero, ŝi vivece finis:
Kuru al la domo de Zeĥarja! Se vi lin ankoraŭ trovos, parolu al li en mia nomo. Petu de li rifuĝon. Rut havas malavaran koron kaj sendube etendos al vi siajn fratajn manojn; mi estas certa, ke ŝi akceptos vin kun patrina amo!
Abigail ĉion ĉi aŭdadis kvazaŭ indiferenta pri sia propra sorto, sed Sostenia igis ŝin konsideri la neceson de tiu rimedo, kaj post kelkaj minutoj da reciproka kon- solado, la junulino, sub la rostanta sunvarmego de la unuaj posttagmezaj horoj, ekiris al Kenkrea, farante la impreson de ia aŭtomato, vaganta tra la vojo, kiu forte svarmis per pluraj veturiloj kaj sennombraj piedirantoj. La haveno de Kenkrea situis en kelka distanco de la centro de Korinto. En tia situacio, ke ĝi servis al la komunikiĝoj kun la Oriento, ĝiaj multehomaj kvartaloj estis plenaj de izraelidaj familioj, de longe loĝantaj en la regionoj de Akajo aŭ transire al la ĉefurbo de la Im- perio kaj ĉirkaŭaĵoj. La fratino de Jeziel venis al la domo de Zeĥarja en terure deprimita stato. Kune kun la maldormo en la lasta nokto kaj la afliktiĝoj de tiu tago, peza fizika laceco pliigis ŝian senkuraĝecon. Mal- firme paŝante, rememorante sian patron mortintan kaj sian fraton malliberigitan, ŝi ne atentis sin mem, en la kaduka stato de sia malsana, sennutra organismo. Nur veninte antaŭ la loĝejon de sia amiko, ŝi konstatis, ke febro ekkonsumas ŝian internaĵon, devigante ŝin pensi pri siaj doloraj bezonoj.
Kurinte al ŝia voko, Zeĥarja kaj Rut, lia edzino, mire kaj afliktite ŝin renkontis.
Abigail!
La krio de ambaŭ elmontris grandan surpriziĝon, ĉe la aspekto de la junulino kun diskombitaj haroj, ruĝega vizaĝo, enfalintaj okuloj kaj neordigitaj vestoj.
Afekciite de malvigleco kaj febro, la filino de Joĥedeb sin ĵetis al la piedoj de la geedza paro, ekkriante per korŝiranta tono:
Miaj amikoj, kompatu mian malfeliĉon! Mia bon- kora Sostenia sugestis al mi vian karesemon en la dolora momento kiun mi travivas. Mi kiu estis jam perdinta mian patrinon, hodiaŭ perdis mian patron, murditan, kaj mian fraton Jeziel, senrevene sklavigitan. Se estas vero, ke vi estas forlasontaj Korinton, pro karitato prenu min kun vi!
Abigail nun afliktite brakumis Ruton, dum la amik- ino ŝin karesis en larmoj.
Plorĝemante, la junulino rakontis la hieraŭajn fak- tojn kaj la malĝojajn epizodojn de tiu tago.
Zeĥaija, kies patra koro ĵus suferis teruran baton, ŝin ame ĉirkaŭbrakis kaj ŝin emociite subtenis, serveme dirante:
- En la daŭro de unu semajno mi reiros Palestinon. Mi ankoraŭ ne scias la ĝustan lokon, kie ni konstante loĝos, sed ni, kiuj perdis la karan filon, havos en vi am- atan filinon. Estu trankvila! Vi ja iros kun ni, vi estos nia filino por ĉiam.
Nekapabla vortigi sian ĝojan dankon, turmentata de alta febro, la junulino plorante genuiĝis, penante elmon- tri sian koran, sinceran dankon. Rut ŝin ame prenis en la brakojn kaj, kvazaŭ sindona patrina anĝelo, kondukis ŝin sur molan liton, kie Abigail, flegata de la du noblaj amikoj, deliris tri tagojn, inter vivo kaj morto.
III
En Jerusalem
Longe kaj dolorplene rigardinte la kadavron de sia patro, la hebrea junulo per maltrankvila rigardo sekvis sian fratinon ĝis la pordo al unu el la vastaj koridoroj de la tribunalo. Li neniam antaŭe spertis tian profund- an emocion. Al lia turmentata cerbo alsvarmis la patr- inaj konsiloj, ke la homo devas ami super ĉio Dion. Li ankoraŭ neniam konis larmojn tiel amarajn, kiel tiuj, torente fluantaj el lia disŝirita koro. Kiel li rericevu ku- raĝon kaj reorganizu la vojon? Li subite ekdeziris rompi la mankatenojn, alproksimiĝi al sia senviva patro, karesi liajn blankajn harojn kaj samtempe malfermi ĉiujn pord- ojn, kuri post Abigail, preni ŝin en siajn brakojn, ke ili neniam disiĝu sur la vojoj de la vivo. Li vane tordiĝadis ĉe la torturŝtipo, ĉar, kiel sekvo de tiaj penoj, nur la sango pli forte elfluadis el la oscedantaj vundoj. Doloraj singultoj skuadis lian bruston, ĉe kiu la tuniko fariĝis ruĝaj ĉifonaĵoj. Absorbite de siaj propraj pensoj, li fine estis kondukita en malsekan ĉelon, kie li dum tridek tagoj tenadis sian menson en profunda meditado.
Post unu monato la vundoj estis cikatriĝintaj kaj unu el la subuloj de Licinio opiniis, ke venis la momento por konduki lin al unu el la komercaj galeroj, kie trov- iĝis la kvestoro, tie interesita pri profitigaj aferoj.
La hebrea junulo estis perdinta la rozokoloran freŝ- econ de la vangoj kaj la naivan tonon de la milda kaj gaja mieno. La kruda sperto havigis al li fizionomion doloraspektan kaj ombran. En lia mieno vagis nedifin- ebla malĝojo kaj sur la frunto jam ekaperis trofruaj falt- oj, signantaj antaŭtempan maljunecon; sed en la okuloj tiu sama sereneco, kiun donas profunda fido al Dio. Kiel aliaj idoj de lia raso, tiel li spertis la doloran torturon; li tamen konservis la fidon kiel la dian aŭreolon de tiuj, kiuj scias agi kaj esperi. La aŭtoro de "Sentencoj" re- komendis kiel nepre necesan la serenecon de la animo ĉe ĉiuj ŝanĝiĝoj de la homa vivo, ĉar de tio fluas la plej puraj fontoj de la ekzistado, kaj Jeziel gardis la koron. Orfo pri ambaŭ gepatroj, sklavo de kruelaj turmentistoj, li scios konservi la trezoron de la espero kaj serĉos sian fratinon ĝis la finoj de la mondo, se la libereco iam denove kisos lian nun sklavigitan frunton.
Proksime sekvata de senkompataj gardistoj, kvazaŭ li estus ia ordinara senokupulo, li trairis la stratojn de Korinto ĝis la haveno, kie oni lin metis en la naŭzan hold- on de galero, ornamita per la simbolo de la superreg- antaj agloj.
Reduktita al la mizera stato de homo kondamnita al dumvivaj laboroj, li ekrigardis vizaĝo al vizaĝo la nov- an situacion plena de fido kaj humileco. La kontrolisto Lizipo mire rimarkis lian bonan konduton kaj la noblan kaj sindonan laboradon. Kutiminte trakti kun malicaj kaj senskrupulaj homoj, kiuj ne malofte devis esti skurĝ- ataj, li surpriziĝis, konstatinte en la hebrea junulo la sinceran pretecon de iu, kiu sin submetis al la puno sen ribelo kaj sen sklavaĉemo.
Manipulante la pezajn remilojn tute serene, kiel iu plenumanta kutiman taskon, li sentis, ke riĉa ŝvito banas lian junulan vizaĝon kaj emociite rememoris la penigajn tagojn de sia kara plugilo. La kontrolisto baldaŭ kon- fesis en li servanton indan je atento kaj estimo, homon, kiu sciis imponi al siaj kamaradoj mem dank'al la natura boneco, elverŝiĝanta el lia animo.
Ve al ni! - ekkriis malesperanta samsortulo. - Tre malmultaj rezistas ĉe ĉi tiuj malbenindaj remiloj dum pli ol kvar monatoj!
Sed ĉia servo estas de Dio, amiko - rediris Jeziel alte inspirita -, kaj se ni ĉi tie faras nian taskon ho- neste kaj kun trankvila konscienco, ni havu la konvinkon, ke ni estas servantoj de la Kreinto, laborantaj en Liaj faroj.
Ĉe ĉiaj komplikaĵoj de la nova aspekto de sia ekzist- ado li havis interkonsentigan procedon, kiu harmoniigis inter si la plej ekzaltiĝintajn animojn. La kontrolisto miregis pri la delikateco de lia konduto kaj pri lia labor- povo kune kun la plej alta religia edukado, kiun li ricevis en sia hejmo.
En la senluma internaĵo de la galero la firmeco de lia fido ne ŝanĝiĝis. Li dividis siajn horojn inter la krud- aj laboroj kaj la sanktaj meditoj. Ĉiujn pensojn super- staris la resopiro je la familia nesto, ĉe la espero iam revidi la fratinon, kiel ajn longedaŭra estos lia sklaveco.
El Korinto la granda ŝipo venis al Cefalonio kaj Ni- kopolis, de kie ĝi estis revenonta al la havenoj de la linio de Kipro post nelonga haltado ĉe la marbordo de Pa- lestino, laŭ la irvojo, kiun oni organizis, por profiti la senpluvan veteron, kaj konsiderante, ke la vintro para- lizas ĉian navigadon.
Kutimiĝinte al laboro, li ne malfacile alkonformiĝis al la peza tasko enŝipigi kaj elŝipigi la transportatan ma- terialon, al la manipulado de la turmentaj remiloj kaj al la helpado al la nemultaj pasaĝeroj ĉiam, kiam ili pet- is lian servadon, sub la vigla rigardo de Lizipo.
Returne de Cefalonio la galero akceptis eminentan pasaĝeron: tio estis la juna romano Sergio Paŭlo, kiu iris al la urbo Citium kun politika komisio. Ĉi tiu pa- tricio sin direktis al la haveno de Nea-Pafos ( ), kie kelke da amikoj lin atendis, kaj tuj fariĝis, inter ĉiuj, cel- punkto de grandaj komplezoj. Pro la graveco de lia nomo kaj la oficiala karaktero de lia misio, la ŝipestro Servio Karbo destinis por li la plej bonajn komfortaĵojn.
Sed longe antaŭ ol la galero denove venis al Korinto, kie ĝi estis restonta kelke da tagoj, daŭrigonte la antaŭ- difinitan veturadon, Sergio Paŭlo serioze malsaniĝis, kun alta febro kaj la korpo krevinta de pusaj ulceroj. Oni kaŝite babiladis, ke en la ĉirkaŭaĵo de Cefalonio regas ia nekonata pesto. La ŝipkuracisto ne sukcesis ĝuste difini tiun malsanon, kaj la amikoj de la malsanulo kun
(*) Por la klarigo de ĉi tiu nomo kaj de aliaj bonvolu vidi la glosaron en la fino de ĉi tiu verko. - La Trad.
nekaŝebla skrupulo komencis foriĝi de li. Post tri tagoj la juna romano estis preskaŭ forlasita. De sia flanko, maltrankvila pro sia persona situacio kaj mem timoplena, la ŝipestro venigis Lizipon kaj petis lin indiki iun sklavon el la plej edukitaj kaj ĝentilaj, kapablan preni sur sin ĉiun flegadon de la eminenta pasaĝero. La kontrolisto tuj indikis Jezielon kaj en tiu sama posttagmezo la he- brea junulo eniris en la kajuton de la malsanulo kun tia sama sereneco, kiun li kutime elmontradis en la plej di- versaj kaj riskoplenaj situacioj.
La lito de Sergio Paŭlo troviĝis en malordo. Ne mal- ofte li subite ellitiĝadis ĉe la plej alta grado de la febro, kiu igis lin deliri kaj diri vortojn sen interligo, krom tio, ke, movante la brakojn, li pli difektis la ulcerojn, kiuj sangis sur la tuta korpo.
Kiu vi estas? - demandis la deliranta malsanulo, tuj kiam li ekvidis la silentan kaj humilan figuron de la korinta junulo.
Mi estas nomata Jeziel, la sklavo, kiu venis por servi al vi.
De tiu momento li sin dediĉis al tiu malsanulo per ĉiuj fortoj de sia animo. Kun la permeso de la amikoj de Sergio li uzis ĉiajn rimedojn disponeblajn en la galero, imitante la kuracadon, kiuj li lernis hejme. Tagojn post tagoj, noktojn post noktoj, li vigle staradis ĉe la lito de la eminenta romano, sinofere kaj volonte. Banojn, balzamojn kaj pomadojn li pretigadis kaj uzadis plej sin- done, kvazaŭ li kuracus intiman kaj tre karan parencon. Ĉe la plej krizaj momentoj de la dolora malsano li parolis al Sergio pri Dio, recitis malnovajn pecojn el la skribaĵoj de la profetoj, kiujn li parkere konservis, kaj superŝutis lin per konsolado kaj frata korelverŝo.
Sergio Paŭlo komprenis la gravecon de tiu malsano, kiu forigis de li la plej karajn amikojn, kaj en la kun- vivado dum tiuj tagoj li inklinigis sian koron al la hu- mila kaj bona fleganto. Post kelke da tagoj, dum kiuj Jeziel plene havigis al si lian admiron kaj dankon, pro agoj de nesuperebla bonkoreco, la junulo rapide ekresan- iĝis, kio estis motivo por la ĝojo de ĉiuj. Sed en la an- taŭtago de sia reiro en la sufokan holdon la juna sklavo jen ekprezentis la unuajn simptomojn de tiu nekonata malsano, reganta en Cefalonio.
Konsiliĝinte kun kelke da altkategoriaj subuloj, la ŝipestro petis la atenton de la patricio, preskaŭ tute re- saniĝinta, kaj ankaŭ lian aprobon al la projekto, ke la junulo estu ĵetita en la maron.
Estas preferinde veneni la fiŝojn, ol alfronti la danĝeron de la infekto kaj riski je pereo la altvaloran vivon de tiom da homoj - klarigis Servio Karbo kun morda rideto.
La patricio momenton konsideris kaj postulis la ĉe- eston de Lizipo, kaj nun ili tri ekpritraktis la aferon.
Kia estas la situacio de tiu junulo? - demandis interesite la romano.
La kontrolisto ekklarigis, ke la juna hebreo venis al li kune kun aliaj viroj, kaptitaj de Licinio Minucio okaze de la lastaj tumultoj en Akajo. Lizipo, kiu plej simpatiis kun la korinta junulo, penis fidele pentri la bontonecon de lia konduto, liajn bonedukajn manierojn, lian bonfaran moralan influon al siaj ofte malesperantaj kaj ribelemaj kunuloj.
Post longaj konsideroj Sergio kun profunda nobleco parolis:
Mi ne povas konsenti, ke Jeziel estu ĵetita en la maron. Mi ŝuldas al tiu sklavo dankon por tia sindono, kiu egalvaloras mian vivon mem. Mi konas Licinion kaj se necese, mi iam povos klarigi al li ĉi tiun mian kon- duton. Mi ne dubas, ke la pesto de Cefalonio konsumadas lian organismon, kaj ĝuste tial mi petas vian necesan kunhelpon, por ke tiu junulo estu por ĉiam emancipita.
Sed tio estas ne ebla... - ekkriis Servio hesit-
ante.
Kial do? - rediris la romano. - En kia tago ni venos al la haveno de Jafo?
Morgaŭ ĉe vesperiĝo.
Nu, mi esperas, ke vi, amikoj, ne kontraŭstaros miajn planojn: tuj kiam ni atingos la havenon, mi kon- dukos Jezielon en boato ĝis la marbordo, pretekstante bezonon al muskola ekzerciĝo, kiun mi devas rekomenci.
Tie ni lin liberigos. Tio estas faro, kiu al mi altrudiĝas, laŭ miaj principoj.
Sed, sinjoro... - konsideris la ŝipestro sendecide.
Mi akceptas neniajn limigojn, des pli, ĉar Licinio Minucio estas malnova kamarado de mia patro.
Kaj li daŭrigis post momenta medito:
Ĉu vi ne estis ĵetonta la junulon en la maron?
Jes.
Nu, registru do en viaj notoj, ke la sklavo Jeziel, atakita de nekonata malsano, kiun li ricevis en Cefalonio, ekhavis sian tombon en la maro, antaŭ ol la pesto infekt- os la ŝipanojn kaj pasaĝerojn. Por ke la junulo sin ne kompromitu, mi donos al li koncernajn instrukciojn per iaj kelke da nepre obeendaj ordonoj. Krom tio, mi ri- markis, ke li estas sufiĉe malfortiĝinta, por sukcese rezisti al la plej akraj krizoj de la nun ankoraŭ komenc- iĝanta malsano. Kio povas aserti, ke li venkos? Kiu sci- as, li mortos forlasite ĉe la dua minuto de libereco?
La ŝipestro kaj la kontrolisto interŝanĝis inteligent- an rigardon de silenta reciproka akordo.
Post longa paŭzo Servio konsentis, konfesante sian malvenkon:
Bone, tiel estu.
La juna patricio etendis al ili ambaŭ la manon kaj
diris:
Pro ĉi tiu komplezo al mia ŝuldo de konscienco vi havas en mi amikon, kiun vi ĉiam povas disponi.
Post nelonge Sergio alproksimiĝis al la junulo, duon- dormanta apud lia kajuto kaj jam posedita de la komenc- iĝanta febro, kaj delikate kaj bonkore parolis al li:
Jeziel, ĉu vi dezirus reveni en la liberecon?
Ho sinjoro! - ekkriis la junulo, revigligante la organismon per radio da espero.
Mi volas kompensi al vi la sindonon, kiun vi ofer- is al mi dum la multaj tagoj de mia malsaneco.
Mi estas via sklavo, sinjoro. Vi ŝuldas al mi nenion.
Ambaŭ paroladis greke; subite ekpensinte pri la est- onta situacio, la patricio demandis:
Ĉu vi povoscias la idiomon ordinaran en Palestino?
Mi estas infano de izraelidoj, kiuj instruis al mi la patran lingvon en mia plej frua infaneco.
Ne estos do por vi malfacile rekomenci la vivon en tiu provinco.
Kaj prikalkulante siajn vortojn, kvazaŭ li timus ian surprizon kontraŭ liaj projektoj, li aldonis:
Jeziel, vi ja scias, ke vi estas malsana, eble tiel serioze, kiel mi antaŭ kelkaj tagoj. Pro la ebleco de ĝe- nerala infekto dank'al la ekzisto de multenombraj homoj en la galero, la ŝipestro intencis ĵeti vin en la maron, sed morgaŭ posttagmeze ni venos al Jafo, kaj mi ja uzos ĉi tiun cirkonstancon, por vin liberigi. Vi certe rekonas ke, tiel agante, mi malobeas gravajn ordonojn, kiuj pre- zidas en la interesoj de miaj sampatrujanoj, kaj tiel est- as juste, ke mi petas vin teni ĉi tion en sekreto.
Jes, sinjoro - respondis la junulo treege sen- fortiĝinta, malfacile penante kunordigi la ideojn.
Mi scias, ke la malsano baldaŭ forte pligraviĝos - daŭrigis la protektanto. - Mi donos al vi la liber- econ, sed nur via Dio povos doni al vi la vivon. Se vi resaniĝos, vi tamen devas esti ia nova homo, kun mal- sama no mo. Mi ne deziras, ke miaj amikoj mem akuzu min pri perfido, kaj mi devas kalkuli je via kunhelpo.
Mi obeos vin en ĉio, sinjoro.
Sergio direktis al li noblan rigardon kaj finis:
Mi faros ĉiujn disponojn. Mi donos al vi iom da mono por viaj unuaj bezonoj kaj vi surmetos unu el miaj malnovaj tunikoj; sed kiel eble plej baldaŭ foriru de Jafo en la internon de la provinco. La haveno estas ĉiam plena de romaj maristoj, scivolaj kaj malicemaj.
La malsanulo faris geston de danko kaj Sergio for- iris, por kontentigi la vokon de kelke da amikoj.
En la sekvanta tago, en la antaŭkalkulita horo, estis vidata la domaro de Palestino. Kiam eklumis la unuaj noktaj astroj, malgranda barko, okupita de du homoj, kies figuroj perdiĝis en la ombro, alproksimiĝis al dezerta loko de la marbordo. Lastaj vortoj de bona konsilo kaj adiaŭo, kaj la hebrea junulo kortuŝite kisis la dekstran manon al sia bonfarinto, kiu revenis al la galero rapide, kun trankvila konscienco.
Tuj post la unuaj paŝoj Jeziel sidiĝis, premata de la doloroj, kiuj suferigis lian tutan korpon, kaj de la na- tura malvigleco, kiun kaŭzis la lin konsumanta febro. Konfuzaj ideoj valsadis en lia cerbo. Li volis pensi pri la feliĉo de la liberiĝo; li deziris fikse prezenti al si la bildon de sia fratino, kiun li nepre serĉos ĉe la unua opor- tuna okazo, sed stranga torporo ŝancelis liajn fakultojn, naskante en li nevenkeblan dormemon. Li indiferente ek- rigardis la stelojn, kiuj svarmis en la nokto, malvarmet- igita de la marventeto. Li rimarkis movadon en la pro- ksimaj domoj, sed restis kviete en la herbejo, kien li ri- fuĝis, apud la marbordo. Strangaj premsonĝoj pezis sur lia fizika ripozo, dum la vento karesis al li la febrantan frunton.
Frue matene li vekiĝis ĉe la kontakto de nekonataj manoj, kiuj senhonte traserĉis lian tunikon.
Dormeme malferminte la okulojn, li rimarkis, ke la unuaj eklumoj de la matenkrepusko ruĝe strias la hori- zonton. Sagacmiena viro estis klinita super li kaj serĉis ion kun malpacienco, kies motivon la hebrea junulo tuj divenis, konvinkite, ke li havas antaŭ si unu el tiuj ordi- naraj maliculoj, avidantaj la aliulan monon. Li ektrem- is kaj faris pretervolan geston, rimarkinte, ke la neatend- ita atakinto levis la dekstran manon, tenante ian ilon por lin tuj murdi.
Ne mortigu min, amiko - li balbutis kun trem- anta voĉo.
Ĉe ĉi tiuj vortoj, kortuŝe diritaj, la fripono retenis la mortigan frapon.
Mi donos al vi la tutan monon, kiun mi havas ĉe mi - malgaje finis la junulo.
Kaj serĉfosante la saketon, kie li tenis la nemultan monon, kiun la patricio al li donacis, li ĉion fordonis al la nekonato, kies okuloj ekfulmis de avidemo kaj plezuro. En palpebruma daŭro tiu ĝenata fizionomio aliiĝis en la ridetanta mienon de homo, kiu deziras malplisuferigi kaj helpi.
Ho, vi estas treege grandanima! - li murmuris, ekprenante la monujon.
Mono estas ĉiam bona - diris Jeziel -, kiam per ĝi ni povas gajni la simpation aŭ favorkorecon de la homoj.
Lia kunparolanto ŝajnigis, kvazaŭ li ne komprenis la filozofian amplekson de ĉi tiuj vortoj, kaj rediris:
Via boneco tamen ne bezonas la kunhelpon de iaj fremdaj elementoj, por ekhavi bonajn amikojn. Mi, ekzemple, nun iris al mia laboro en la haveno, sed mi tiel simpatiis vian situacion, ke mi ĉi tie staras por ĉia servo al vi.
Via nomo?
Irineo el Krotona, por al vi servi - respondis la demandito, videble kontenta de la mono, kiu plenigis al li la saketon.
Mia amiko - diris la junulo treege senfortiĝinta -, mi estas malsana kaj ne konas ĉi tiun urbon, ke mi prenus ian decidon. Ĉu vi povus indiki al mi ian gast- ejon aŭ iun homon, kiu povus fari al mi la karitaton doni al mi rifuĝon?
Irineo faris mienon de hipokrita kompato kaj res-
pondis:
Mi bedaŭras, ke mi havas nenion, por disponigi al vi, kaj ankaŭ ke mi ne scias, kie troviĝus ia rifuĝejo konvena al vi, kiel necese. Vere estas, ke por fari mal- bonon, ĉiuj estas pretaj, sed for fari bonon...
Poste, nelonge konsiderinte, li aldonis:
Ha, nun io venas al mi en la kapon: mi konas iajn homojn, kiuj povus helpi al vi; tio estas la homoj de la "Vojo" (>).
Ili interŝanĝis ankoraŭ kelke da vortoj kaj tiam Irineo volontis konduki lin al plej proksima konato, sub- tenante lian ŝanceliĝantan malsanan korpon.
La karesa matena suno komencis veki la Naturon per siaj varmaj kaj vigligaj radioj. Mallongiginte la irad- on per senkultura vojeto, Jeziel, subtenate de la bandito, fariĝinta bonfaranto, haltis ĉe la pordo de humilaspekta domo. Irineo eniris kaj el tie revenis kune kun agrabla-
( ) Unua nomo de la Kristanismo. - Noto de la Aŭtoro. Vd. en Agoj, 9:2 - La Trad.
miena grandaĝa sinjoro, kiu kore etendis al la hebrea junulo la manon, dirante:
De kie vi vennas, frato?
La junulo miris pro tiaj grandaj afableco kaj deli- kateco de homo, kiun li vidis je la unua fojo. Kial tiu donis al li la familian titolon, aparte uzatan en la plej intima rondo de homoj, naskiĝintaj sub sama tegmento?
Kial vi nomas min frato, se vi min ne konas? - li kortuŝite demandis.
La demandito, kun nobla rideto, respondis:
Ni ĉiuj estas granda familio en la Kristo Jesuo.
Jeziel ne komprenis. Kiu estas tiu Jesuo? Ĉu ia nova
dio por tiuj, kiuj ne konas la leĝon? Konstatante, ke lia malsaneco ne favoras religiajn aŭ filozofiajn konsiderojn, li respondis nur jene:
Dio rekompencu vin pro via grandanima gastig- ado. Mi venas de Cefalonio kaj dumvoje mi serioze mal- saniĝis; tial mi en ĉi tiu sanstato petas la helpon de via karitemo.
Efraim - diris Irineo al la domomastro -, nia amiko febras kaj lia farto postulas zorgojn. Vi, unu el la bonaj homoj de la "Vojo", lin certe akceptas kun la koro dediĉata al la suferantoj.
Efraim pli alproksimiĝis al la malsana junulo kaj rimarkis:
Li ne estas la unua malsanulo el Cefalonio, kiun la Kristo venigas al mia pordo. Ankoraŭ antaŭhieraŭ alia venis ĉi tien kun la korpo kovrita de malbenignaj vundoj. Cetere, konante la gravecon de tiu okazo, mi in- tencas posttagmeze konduki lin al Jerusalem.
Sed, ĉu estas necese iri tiel malproksimen? - demandis Irineo iom mire.
Nur tie ni havas pli grandan nombron da kun- laborantoj - li humile klarigis.
Aŭdante ilian interparolon kaj konsiderante la ne- ceson forlasi la havenon, obeante la rekomendojn de la patricio, kiu montriĝis al li tiel amika, reliberigante lin, Jeziel sin turnis al Efraim kun humila kaj malĝoja peto:
Pro Dio, prenu min kun vi en Jerusalemon! Pro kompato!
La alparolito, elmontrante naturan bonecon, sen pli granda miro konsentis kaj diris:
Vi venos kun mi.
Fordonite de Irineo al la flegado de Efraim, la mal- sanulo ricevis zorgojn de efektiva amiko. Se ĝin ne mal- helpus la febro, li pli intime konatiĝus kun tiu frato, penante pli detale ekkoni la noblajn principojn, kiuj igis tiun etendi al li helpan manon. Li tamen apenaŭ povis pensi pri sia malsano por la necesa kuracado, sed ne pri iaj ĝentilaj demandoj.
Ĉe la sunsubiro, profitante la malvarmeton de la ves- pero, ĉaro, zorge sunŝirmita per malkara ŝtofo, ekveturis de Jafo direkte al Jerusalem.
Zorge veturante, por ne lacekonsumi la kompatindan beston, Efraim kondukis la du malsanulojn al la proksima urbo, por ekhavi la necesajn rimedojn. Haltante ie kaj ie, nur en la morgaŭa mateno la veturilo venis al la pordo de domego ja ekstere tre malriĉa. Gajmiena junulo kuris al la ĵusveninto, kiu per intima tono lin demandis:
Urija, ĉu vi povus diri al mi, ĉu Simon Petro estas en la domo?
Jes, tuj.
Ĉu vi povus voki lin en mia nomo?
Jes, tuj.
Akompanata de Jakobo, frato de Levi, Simon aper- is kaj akceptis la vizitanton kun granda korelverŝado. Efraim klarigis al li la motivon de sia ĉeesto: du homoj, forlasitaj de la sorto, postulas urĝan helpon.
Sed ĉi tio estas apenaŭ farebla - rimarkis Ja- kobo. - Ni jam havas kvardek naŭ malsanulojn, ĉiujn sur litoj.
Petro noble ekridetis kaj konsideris:
Nu, Jakobo, se ni estus fiŝkaptantoj, estus juste, se ni ne akceptus tian aŭ tian devon ekster la kadro de la ĉiutagaj neprokrasteblaj ŝuldoj ĉe la familio, kies or- ganizado venas de Dio; sed nun la Majstro ŝarĝis nin per helpado al ĉiuj liaj suferantaj fratoj. Nun nia tempo estas difinita por tio; ni do vidu, kion ni povos fari.
Kaj la bonkora Apostolo antaŭenpaŝis, por akcepti la du malfeliĉulojn.
De kiam li venis de Tiberias en Jerusalemon, Simon fariĝis centra ĉelo de granda filantropia movado. La fi- lozofoj de la mondo predikadis ĉiam de sur komfortaj katedroj, sed neniam malsupreniris al la areno de la persona agado, apud tiuj malpli favoritaj de la sorto. Jesuo per diaj ekzemploj estis reforminta la tutan manieron de predikado de la virto. Vokante al si la afliktitojn kaj la malsanulojn, li starigis en la mondo la procedon de la vera socia bonfarado.
La unuaj helporganizacioj estiĝis per la penado de la Apostoloj ĉe la ama influo de la lecionoj de la Majstro. Tial la loĝejo de Petro, donitaĵo de pluraj amikoj de la "Vojo", estis plenplena de senesperaj malsanuloj kaj mi- zeruloj. Tie estis maljunuloj, venintaj el Cezarea, kun naŭzaj ulceroj; frenezuloj, kiuj venis de la plej malpro- ksimaj regionoj, kondukite de parencoj, sopirante plifa- ciligon de siaj suferoj; paralizitaj infanoj, el Idumeo, en la patrinaj brakoj; ĉiuj, altiritaj de la famo de la na- zareta profeto, kiu revivigadis mortintojn kaj reĝuigadis trankvilecon al la plej malfeliĉaj koroj en la mondo.
Estas kompreneble, ke ne ĉiuj resaniĝis, kio devigis la iaman fiŝkaptiston kun patra amo akcepti ĉiujn en necesbezono. Ekloĝinte tie kune kun sia familio, li estis helpata precipe de Jakobo, filo de Alfeo, kaj de Johano; sed baldaŭ ankaŭ Filipo kaj liaj filinoj ekloĝis en Jerusalem kaj kunlaboris en la granda frata penado. Tiel kreskis la movado de ĉiaspecaj mizeruloj, ke jam de longe Simon ne povis sin fordoni al alia tasko koncerne la pre- dikadon de la Bona-Novaĵo de la Regno. La disvastiĝo de tiuj taskoj ligis la iaman disĉiplon al la plej grandaj ĉeloj de la reganta judismo. Devigite uzi la helpon de la plej eminentaj elementoj de la urbo, Petro sentis sin ĉiam pli sklavo al siaj bonfarantaj amikoj kaj favorataj malriĉuloj, kiuj venadis el ĉiuj lokoj al lia spirito de sindona kaj sincera disĉiplo kiel al ekstrema rimedo.
Kontentigante la konfidajn petojn de Efraim, li faris disponojn, por ke ambaŭ malsanuloj estu engastigitaj en la malriĉan domon.
Sur pura kaj modesta lito Jeziel kuŝiĝis, en plena senkonscieco, en la deliro de la lin konsumanta febro;
tamen liaj seninterrilataj vortoj montris tiel ĝustan scion de la sanktaj tekstoj, ke Petro kaj Johano en speciala maniero interesiĝis por tiu junulo kun palaj kaj mal- ĝojaj vangoj. Precipe Simon pasigadis tutajn horojn lin plezure aŭdante kaj notante al si liajn profundajn diraĵ- ojn, kvankam diktatajn de la febra ekzaltiĝo.
Post du lacegigaj semajnoj Jeziel pli bone ekfartis kaj reordigis siajn fakultojn, por pli ĝuste analizi kaj senti sian novan situacion. Li korinkliniĝis al Petro, simile kiel amanta filo al leĝa patro. Rimarkante lian zorgadon, ĉe ĉiu lito, ĉe ĉiu mizerulo, la hebrea junulo spertis ĉarman intiman surpriziĝon. La eksfiŝisto el Ka- pernaum, ankoraŭ rilate juna, estis vivanta ekzemplo de frata abnegacio.
Tuj kiam li ekresaniĝis, Jeziel estis transkondukita en pli kvietan ejon, en la mildan ombron de maljunaj daktilarboj, kiuj ĉirkaŭis la malnovan domon.
Ekde la unuaj tagoj naskiĝis inter ambaŭ la mag- neta fluo de la grandaj koraj altiroj.
En tiu mateno Simon lin simpatie observadis, sed malgraŭ la prava scivolo de sia animo pri tiu interesa gasto li ankoraŭ ne havis oportunan okazon por pli in- tima interŝanĝo de ideoj, ke li sondus ties pensojn, por perfekte ekkoni liajn sentojn kaj devenon. Ĉe la milda blovo de la matena venteto, sub la foliriĉaj arboj, la Apos- tolo faris al si kuraĝon kaj ĉe unu momento, distrinte la resaniĝantan junulon per kelke da koraj vortoj, li penis zorge penetri ties misteron, dirante:
- Amiko - li diris kun afabla rideto -, nun, kiam Dio reĝuigis al vi la altvaloran sanon, mi ĝojas, ke ni akceptis vin ĉe ni. Nia ĝojo estas ja sincera, ĉar eĉ en la plej malgrandaj detaloj de via estado inter ni vi el- montris la spiritan estecon de vera ido de la hejmoj, organizitaj de Dio, laŭ via konado de la sanktaj tekstoj. Kaj min tiel forte impresis viaj paroloj pri Jesaja, kiam vi deliradis en alta febro, ke mi dezirus ekscii, el kiu tribo vi devenas.
Jeziel komprenis, ke tiu sincera amiko, antaŭe frato plena de amo en la plej krizaj momentoj de lia malsan- eco, deziris kun delikata psikologia sagaceco koni lin pli bone, intime kaj profunde koni lian personecon. Li opini- is tion justa kaj konsideris, ke li ne devas malŝati la help- on de vere frata koro, por la rafinado de la propraj spir- itaj fortoj.
Mia patro naskiĝis en la ĉirkaŭaĵo de Sebasto kaj devenis de la tribo de Isahar - li respekte klarigis.
Kaj ĉu li tiel multe sin donadis al la studado de
Jesaja?
Li sincere studadis la tutan Testamenton, eble preferante nenian libron, sed min Jesaja ĉiam impresis profunde pro la beleco de la diaj promesoj, kiujn li port- is, anoncante al ni la Mesion, pri kies veno mi pensas de mia infaneco.
Simon Petro, ekridetis de granda ĝojo kaj diris:
Sed, ĉu vi ne scias, ke la Mesio jam venis?
Jeziel faris surprizan ekmovon sur la improvizita
seĝo.
Kion vi diras? - li vivece demandis.
Ĉu vi neniam aŭdis pri Jesuo el Nazaret?
Kvankam li malprecize memoris, kion Efraim al li
diris, li respondis:
Neniam!
Nu, la nazareta profeto jam portis al ni la me- saĝon de Dio por ĉiuj jarcentoj.
Kaj Simon Petro, kun okuloj brilantaj en la luma flamo de tiuj, kiuj sentas sin feliĉaj, rememorante feliĉ- an tempon, parolis al li pri la ekzemplado de la Sinjoro, farante perfektan buŝan biografion de la altega Majstro.
En forte koloraj trajtoj li rememoris tiujn tagojn, kiam li gastigis la profeton en sia modesta domo apud Tiberiado, la ekskursojn tra la najbaraj vilaĝoj, la vetur- adoj en ŝipeto de Kapernaum al la lokoj apud la lago. Estis admirindaj la nepriskribebla emocio de lia voĉo, lia profunda ĝojo, kun kiu li rememoradis la farojn kaj pre- dikojn de la Majstro apud la ondanta lago, karesata de la vento, la poezion kaj la mildecon de la vesperkrepuskoj. La ardanta imagemo de la Apostolo sciis teksi saĝajn kaj brilajn konsideradojn, rememorante iun resanigitan leprulon, iun blindulon, kiu rericevis la vidadon, iun mal- sanan infaneton, kiu tuj resaniĝis.
Jeziel sorbadis liajn vortojn, tute ravite, kvazaŭ li eltrovis ian novan mondon. La mesaĝo de la Bona- Novaĵo penetris lian disreviĝintan spiriton kvazaŭ milda balzamo.
Kiam Simon laŭŝajne estis finonta sian rakontadon, li ne povis sin deteni kaj demandis:
Kaj la Mesio? Kie estas la Mesio?
Antaŭ pli ol unu jaro - respondis la Apostolo, estingante sian flamiĝon ĉe la malĝoja rememoro - li estis krucumita ĉi tie, en Jerusalem, inter du rabistoj.
Poste li elnombris la korŝirajn turmentojn, la dolor- ajn maldankojn, kiuj trafis la Majstron, liajn lastajn inst- ruojn kaj lian gloran releviĝon en la tria tago. Poste li parolis pri la unuaj tagoj de la apostolado, pri la okaz- aĵoj ĉe Pentekosto kaj pri la lastaj aperoj de la Sinjoro sur la ĉiam resopirata scenejo de la malproksima Galileo.
Al Jeziel estis malsekaj la okuloj; tiuj malkaŝoj tuŝ- is lian koron, kvazaŭ li konis la profeton el Nazaret, kaj rilatigante ties figuron al la tekstoj, kiujn li tenis me- more, li ekdiris, preskaŭ laŭte, kvazaŭ parolante en sia animo:
"Li elkreskis antaŭ Li kiel juna branĉo kaj kiel ra- diko en tero senakva...
Li estis malestimata kaj evitata de homoj.
Kiel iganta deturni de li la vizaĝon, li estis malestimata, kaj li havis por ni nenian valoron.
Vere, niajn malsanojn li portis sur si, kaj per niaj suferoj li sin ŝarĝis.
Ni opiniis lin plagita, frapita de Dio, kaj humiligita.
Li estis turmentata, tamen li humiliĝis; kiel ŝafido kondukata al buĉo, li ne malfermis sian buŝon. Kiam lia animo estos preninta sur lin elaĉetan punon, la in- tenco de la Eternulo sukcesos per lia mano." -[1] .
Mirante tiel profundan konadon de la sanktaj tekstoj, Simon fine diris:
Mi alportos al vi la novajn tekstojn; tio estas la notoj de Levi () pri la reviviĝinta Mesio.
Kaj post nemultaj minutoj la Apostolo enmanigis al li la notojn de la Evangelio. Jeziel ne legis, sed forglutis. Li laŭte reliefigis, unu post alia, ĉiujn pecojn de tiu ra- konto, sekvata de la atento de Petro intime kontenta.
Post la supraĵa trarigardo la junulo diris:
Mi trovis la trezoron de la vivo: mi nun devas ĝin pli kviete ekzameni; mi volas ensorbi ĝian lumon, ĉar mi sentas ĉi tie la ŝlosilon de la homaj enigmoj.
Preskaŭ plorante, li voĉlegis la Predikon sur la Mon- to, akompanata de la emociaj memoroj de Petro. Poste ankaŭ ekkomparis la instruojn de la Kristo kun la pro- fetaĵoj, kiuj anoncis lian venon. La juna hebreo estis forte kortuŝita kaj deziris koni la plej malgrandajn epi- zodojn de la vivo de la Majstro. Simon, edifita kaj ĝoj- anta, penis lin kontentigi. La grandanima amiko de Jesuo, tiel nekomprenata en Jerusalem, spertis fieran ĝojon pro tio, ke li trovis junulon, kiu entuziasmiĝis ĉe la ekzemploj kaj instruoj de la senkompara Majstro.
De kiam mi rekonsciiĝis en via domo - diris Je- ziel -, mi konstatis, ke vi sekvas principojn, al mi ne konatajn. Tiom multe da absorba zorgo pri helpado al la nefavoritoj de la sorto estas leciono tute nova por mia animo. La malsunuloj, kiuj vin benas, kiel mi nun faras, estas protektatoj de tiu Kristo, kiun mi ne havis la feliĉ- on koni.
La Majstro helpadis al ĉiuj suferantoj kaj reko- mendis, ke ni same agu en lia nomo - emfaze klarigis la Apostolo.
Konforme al la instruoj en Levidoj - diris Jeziel -, ĉiu urbo devas havi, malproksime de siaj pordegoj iun lokon, destinitan por la lepruloj kaj aliaj homoj, ri- gardataj kiel malpuraj, sed Jesuo donis al ni hejmon en la koro de siaj sekvantoj.
La Kristo portis al ni la mesaĝon de amo - klar- igis Petro -; li kompletigis la leĝon de Moseo, iniciatante novan instruadon. La leĝo antikva estas justo, sed la Evangelio estas amo. Dum la iama kodo preskribis "okul- on pro okulo, denton pro dento", la Mesio instruis, ke ni devas "pardoni ĝis sepdekoble sep fojoj" kaj ke se iu volas forpreni al ni la tunikon, ni donu al li ankaŭ nian mantelon.
Jeziel kortuŝiĝis kaj ekploris. Tiu amplena kaj bona Kristo, pendanta sur la kruco de la homa malnoblegeco, estis ja la personiĝado de ĉiuj heroaĵoj de la mondo. Kiel li malpli suferis, konsiderante ties personon! Li sentis sin feliĉa, ke li ne reagis kontraŭ la pefortaĵoj, kiujn li spertis. Kristo estis la Filo de Dio kaj tamen ne evitis la suferon. Ties kaliko superbordiĝis kaj Petro sentigis al li, ke en la plej amaraj momentoj tiu Majstro nekonata kaj humila en la mondo sciis doni la lecionon de kuraĝo, abnegacio kaj vivo. Kiel ekzemplon de ties amo tie estis tiu simpla kaj karesplena viro, kiu nomis lin frato kaj lin akceptis kiel sindona patro. La junulo rememoris siajn lastajn tagojn en Korinto kaj longe ekploradis. Tiam, malfermante sian koron, li ekprenis la manojn al Petro kaj rakontis al li sian tutan tragedion, nenion mank- igante kaj petante de li konsilojn.
Finante sian rakontadon, li kortuŝita aldonis:
Vi malkaŝis al mi la lumon de la mondo; pardonu do, ke mi malkaŝas al vi miajn suferojn, kiuj certe estas justaj. Vi havas en la koro la lumon de la parolo de la Savinto kaj sendube inspiros mian malfeliĉan vivon.
La Apostolo lin brakumis kaj rediris:
Mi opinias saĝe, ke vi tenu vin anonime, ĉar Jerusalem svarmas per romanoj kaj ne estus juste kompro- miti la grandaniman amikon, kiu vin reliberigis. Via afero tamen ne estas nova, mia amiko. Mi troviĝas en ĉi tiu urbo de preskaŭ unu jaro, kaj ĉi tiujn litojn okupis la plej strangaj homoj. Mi, iam tre malriĉa fiŝkaptisto, akiris al mi grandan sperton dum la lastaj nemultaj mo- natoj! Ĉi tiujn pordojn frapis ĉifonvestitaj viroj, kiuj estis gravaj politikistoj, lepraj virinoj, kiuj estis preskaŭ reĝ- inoj! En kontakto kun la historio de tiom da disruin- iĝintaj kasteloj, ĉe la trompo de la homaj vantaĵoj, mi nun rekonas, ke la animoj antaŭ ĉio bezonas la Kriston.
Ĉi tiuj strangaj klarigoj havigis kuraĝon al Jeziel, kiu dankplena demandis:
Ĉu vi opinias, ke mi povus per io esti utila al vi? Mi, kiu estis sklavo de homoj, dezirus nun esti sklavo al la Savinto, kiu sciis vivi kaj morti por ni ĉiuj.
Vi de nun estos mia filo - ekkriis Simon ravita.
Kaj ĉar mi devas renaskiĝi en Kristo, kiel do mi estos nomata? - demandis Jeziel kun okuloj brilantaj de ĝojo.
La Apostolo konsideris momenton kaj respondis:
Por ke vi ne forgesu Akajon, kie la Sinjoro bon- volis venigi vin al sia dia servado, mi baptos vin en la novan kredon per la greka nomo Stefano.
Ankoraŭ pli solidiĝis la simpatioligiloj, kiuj de la unua momento ilin kunetenis, kaj la junulo neniam for- gesos tiun renkontiĝon kun la Kristo en la ombro de la daktilarboj, aŭreolitaj de lumo.
Dum unu monato Jeziel, nun konata kiel Stefano sin fordonis al la studado de la tuta ekzemplado kaj instruoj de la Majstro, kiun li ne konis persone.
En la domo de la Apostoloj, en Jerusalem, ĉiam pli kreskis la helpado al la mizeruloj, kio postulis multe da amo kaj sindono. Tio estis frenezuloj el ĉiuj provincoj, forlasitaj maljunuloj, malgrasegaj kaj malsataj infanoj. Ne nur tio. En la kutima tempo de manĝoj, longaj vic- oj da ordinaraj almozuloj petegis sian teleron da supo. Kun grandega sinofero portante sur si la taskojn, Johano kaj Petro, helpate de siaj kamaradoj, konstruis modest- an pavilonon, destinitan por la servoj de la eklezio, kiun ili ĵus fondis, por dissemi la mesaĝojn de la Bona-Novaĵo. Tamen la helpado al la malriĉuloj ne ebligis okazon al la evangelia parolo. Tiam Johano konsideris nesaĝe, ke la rektaj disĉiploj de la Sinjoro flanken metis la semejon de la dia parolo kaj uzadis sian tutan disponeblan tempon ĉe la servado en la manĝejo kaj malsanulejoj, ĉar de tago al tago kreskis la nombrro da malsanaj kaj malfe- liĉaj homoj, kiuj petis pri helpo la sekvantojn de Jesuo kiel la lastan esperon por iliaj personaj aferoj. Krom tiuj, ankaŭ bonfarantoj de la nova institucio petis spe- cialajn favorojn por siaj protektatoj, amikoj postulis dis- ponojn por la bono de la orfoj kaj vidvinoj.
Ĉe la unua kunsido de la humila eklezio Simon Petro tial petis, ke oni nomu sep helpantojn por la servado en la malsanulejoj kaj manĝejoj, kio estis aprobita kun ĝenerala plaĉo. Inter tiuj sep fratoj troviĝis Stefano, elektita kun la simpatio de ĉiuj.
Nova vivo komenciĝis por la junulo el Korinto. Tiuj samaj spiritaj virtoj, kiuj ornamis lian personon kaj tiel kunhelpis por la resaniĝo de tiu patricio, kiu lin reliber- igis, disverŝis sur la malsanulojn kaj mizerulojn de Jerusalem la plej sanktajn konsolojn. Multe da malsan- uloj, gastigitaj en la domego de la disĉiploj, resaniĝis. Senesperaj maljunuloj rekuraĝiĝis ĉe la influo de lia pa- rolo, inspirata de la dia fonto de la Evangelio. Afliktitaj patrinoj iris al li por certeca konsilo; virinoj el la popolo, lacekonsumitaj de laborado kaj suferoj de la vivo, sopir- antaj pacon kaj konsolon, klopodis por lia revigliganta frata ĉeesto.
Simon Petro plej ĝojis ĉe la venkoj de sia spirita filo. La mizeruloj havis la impreson, kvazaŭ al ili venis ia nova heroldo de Dio, por plifaciligi iliajn dolorojn.
Post nelonge Stefano fariĝis fama en Jerusalem pro siaj kvazaŭ miraklaj faroj. Li estis rigardata kiel elekt- ita de la Kristo, kaj efektive lia energia kaj sincera agado en la daŭro de nemultaj monatoj gajnis la plej grand- ajn konkerojn por la Evangelio de amo kaj pardono. Lia nobla klopodado ne limiĝis je la laboro kvietigi la mal- saton de la nefavoritaj de la sorto. Inter la galileaj apostoloj lia parolo, prilumata de la arda kaj pura fido, brilis ĉe la predikoj de la eklezio. Dum preskaŭ ĉiuj ka- maradoj, pretekstante ne vundi de longe starigitajn prin- cipojn, sin detenis de publikaj komentarioj ekster la kon- sideroj agrablaj al la reganta judismo, Stefano kuraĝe prezentis la Savinton de la mondo en la gloro de la novaj diaj revelacioj, indiferenta al la bataloj, kiujn li levos, studante la vivon de la Majstro per sia parolo flamanta de lumo. La disĉiploj mem miris la magiecon de liaj profundaj inspiroj. Li estis animo, hardita en la super- bela forĝoforno de sufero, kaj tial lia predikado estis plena de larmoj kaj ĝojoj, alvokoj kaj aspiroj.
En la daŭro de nemultaj monatoj lian nomon kronis surpriza respekto. Kaj en la fino de la tago, en la tempo de la vesperpreĝoj, la junulo el Korinto, apud Petro kaj Johano, paroladis pri siaj vizioj kaj esperoj, plena de la spirito de tiu adorinda Majstro, kiu per la Evangelio semis en lia koro la benatajn stelojn de senfina ĝojo.
Sur la vojoj al Jafo
Ni troviĝas en la malnova Jerusalem, en hela mateno de la jaro 35.
En la interno de solida konstruaĵo, kie ĉio elspiras komforton kaj lukson de tiu tempo, ankoraŭ juna viro ŝajnas senpacienca, atendanta iun malfruantan. Ĉe la plej malgranda bruo sur la strato li rapidece kuras al la fenestra, poste denove sidiĝas kaj ekzamenas papirusojn kaj pergamenajn dokumentojn, iel pasigante la tempon.
Veninte en la urbon post semajno da lacegiga voj- aĝo, Cadok atendis sian amikon Saŭlo por la kora ĉir- kaŭbrako de ilia multejara amikeco.
Baldaŭ tre malgranda ĉaro, simila al la romaj bi- goj ( ), tirara de du belaj blankaj ĉevaloj, haltis ĉe la pordo. Post minuto ili kore brakumis unu la duan, ra- diante de ĝojo kaj juneco.
La juna Saŭlo prezentis la tutan vivecon de fraŭlo preskaŭ tridekjara. En la mieno plena de vireco kaj po- tenca beleco la izraelidaj trajtoj aparte montriĝis en la profundaj kaj akravidaj okuloj, propraj al la fajraj kaj nebrideblaj temperamentoj, riĉaj je sagaceco kaj decidemo. Li havis sur si tunikon de patricio kaj prefere parolis en la greka lingvo, al kiu li kutimis en sia naskiĝ- urbo ĉe la kunevivado de estimataj instruistoj, spertiĝ- intaj en la skoloj de Ateno kaj Aleksandrio.
( -1 Bigo, en la latina lingvo "bigatus". Ĉi tiun vorton mi proponis en la romano "Antaŭ du mil jaroj...", paĝ. 23, por tiaspeca ĉaro; ĝi estus simila al "kvadrigo", en la latina lingvo "quadriga", kiun registras la vortaroj de Kabe kaj de Prof. G. Waringhien (ne E. Wuster, kiel mi erare diris en tiu citita romano). Bedaŭrinde tiuj verkoj ne parolas pri ia "bigo", kaj tial mi trovis necesa tiun ennovaĵon. - La Trad.
Kiam vi alvenis? - bonhumore demandis Cadok la vizitanton.
Mi estas en Jerusalem jam de hieraŭ matene. Mi vidiĝis kun via fratino kaj via bofrato, kiuj, forironte Lidan, donis al mi sciigojn pri vi.
Kaj kiel vi kondukas vian vivon tie en Damasko?
Ĉiam bone.
Antaŭ ol fariĝos iu paŭzo, lia amiko rimarkis:
Sed kiel vi ŝanĝiĝis! Romtipa ĉaro, greklingva parolo kaj...
Sed Saŭlo ne lasis lin daŭrigi kaj finis:
Kaj la Leĝo en la koro, ĉiam deziranta submeti Romon kaj Atenon al niaj principoj.
Vi ĉiam la sama! - ekkriis la amiko kun mal- kaŝa rideto -. Cetere mi povas prezenti aldonon al viaj propraj klarigoj. La bigo estas nepre necesa por la vi- zitoj en florornamita dometo ĉe la vojo al Jafo; kaj la greka lingvo estas necesa al konversacioj kun vera idino de Isahar, naskiĝinta inter la floroj kaj la marmoraĵoj de Korinto...
Kiel vi scias tion? - demandis mirante Saŭlo.
Ho, ĉu mi ne diris al vi, ke mi hieraŭ posttagmeze parolis kun via fratino?
Kaj la du amikoj, sidante en tiutempaj komfortaj brakseĝoj kaj interplektante la konversacion per kelke da pokaletoj de la ebriiga cipra vino, vaste elvolvadis la problemojn de sia persona vivo, rakontante la ĉiutagajn bagatelajn okazaĵojn.
Tre gajhumora, Saŭlo rakontis al sia amiko, ke efe- ktive li enamiĝis en junulinon liarasan, kiu krom ekster- ordinara beleco havas ankaŭ la plej noblan koron. Ŝia kultado al la hejmo estas unu el plej sanktaj virinaj naturdotoj. Li klarigis la unuan renkontiĝon, kiun ili havis. En kompanio de Aleksandro kaj Gamaliel li antaŭ ĉirkaŭ tri monatoj iris al intima festo, kiun Zeĥarja ben Hanan, grandbienulo ĉe la vojo al Jafo, donis al kelke da bonsocietaj amikoj honore al la cirkuncidado de infanoj de siaj servantoj. Li aldiris, ke la gastiginto estas iama izraelida komercisto, elmigrinta el Korinto post mul- te da jaroj da laborado en Akajo, ĉagrenite de la per- sekutoj, kiujn li suferis. Post grandaj turmentoj dum la veturado de Kenkrea ĝis Cezarea, Zeĥarja alvenis al tiu haveno en tre malbona financa stato, sed lin helpis roma patricio, kiu havigis al li rimedojn, por farmi grandan bienon ĉe la vojo al Jafo, en kelka distanco de Jerusalem. Kore akceptite en ties hejmo, nun prospera kaj feliĉa, li tie ekkonis en la juna Abigail dolĉan koron de knab- ino, posedanta la plej belajn moralajn naturdotojn, kiuj povis ornami iun idinon de ŝia raso. Ŝi ja estas lia idealo de junulo: inteligenta, kompetenta en la Leĝo kaj pre- cipe obeema kaj karesema. Amare suferinte en Korinto, kie restis ŝia patro mortinta kaj ŝia frato por ĉiam sklav- igita, ŝi estis adoptita de tiuj geedzoj kiel tre kara filino. De tri monatoj ili sin konis reciproke, interŝanĝante la plej rozokolorajn esperojn kaj, kiu scias, eble la Etern- ulo al ili destinis la geedziĝon, kiel kronon de la sanktaj revoj de la juneco. Saŭlo paroladis kun la entuziasmo propra al lia fajra kaj vibrema temperamento. En lia profunda rigardo oni rimarkis la vivan flamon de la de- cidemaj sentoj koncerne la korinklinon, kiu superregis lian emociopovon.
Ĉu vi jam sciigis viajn gepatrojn pri tiuj pro- jektoj? - demandis Cadok.
Mia fratino intencas en la daŭro de la plej pro- ksimaj du monatoj iri Tarson kaj konigos al ili miajn planojn pri la organizo de mia estonteco. Cetere, vi scias, ĉi tio ne povas nek devas esti demando kun tro rapida decido. Mi pensas, ke al la viro ne estas bone trafe aŭ maltrafe decidi pri tia grava demando de sia destino. Obeante nian malnovan instinkton de singard- emo, mi de longe ekzamenas miajn proprajn idealojn kaj ankoraŭ ne venigis Abigailon, por dum kelke da tagoj kunvivi kun Delila en nia domo; mi intencas tion fari nur nemultajn tagojn antaŭ la vizito de mia fratino en la patra hejmo.
Ĉar vi karesas tiom da projektoj por la estonteco - aldonis lia amiko kun bonkora intereso -, kiel staras viaj pretendoj pri tiu ofico en la Sinedrio?
Mi ne povas plendi kontraŭ la sorto, ĉar la tri- bunalo nuntempe donas al mi tre specialan povon. Vi ja scias, ke Gamaliel jam de longe insistas ĉe mia patro pri mia transforigo en Jerusalemon, kie oni promesas al mi elstaran postenon en la administrado de nia popolo. Kiel ni scias, la malnova majstro estas jam grandaĝa kaj deziras forlasi la ŝtatan servadon. Mi lin baldaŭ ans- tataŭos ĉe la voĉdonado pri la plej altaj decidoj, krom tio, ke mi hodiaŭ ricevas tre bonan salajron, jam ne pa- rolante pri mono, kiu de tempo al tempo venas al mi el Tarso. Super ĉio mi havas la politikan idealon pligrand- igi mian prestiĝon ĉe la rabenoj. Ni ne forgesu, ke Romo estas multepova kaj Ateno estas saĝa, kaj tial estas nepre necese veki la eternan hegemonion de Jerusalem kiel tabernaklo de la unu sola Dio. Ni do devas fleksi la genuojn de grekoj kaj romanoj antaŭ la leĝo de Moseo.
Sed Cadok, komprenigante, ke li ne tre atentas la naciistan idealismon de sia amiko, ĉiam plu pensadis pri ties persona situacio kaj delikate diris:
Laŭ tio, kion vi diras al mi, mi ĝoje sciante, ke al via patro ĉiam pli bele prosperas la financa stato - kaj li ja estis ia senfama teksisto...
Eble ĝuste pro tio - rimarkis Saŭlo - li lernigis al mi metion, kiam mi estis kanabo, por ke mi neniam forgesu, ke la progresado de homo dependas de lia propra penado. Hodiaŭ, post tiom da laborado super la teksilo, li juste ripozas en honesta kaj senzorga maljuneco apud mia patrino. Liaj karavanoj da kameloj trairas la tutan Kilikion kaj la transportoj certigas al li ĉiam pli grand- an enspezon.
La konversacio daŭris plu animita, kaj ĉe unu mo- mento la junulo el Tarso demandis sian amikon pri la motivoj, kiuj lin venigis Jerusalemon.
Mi venis certiĝi pri la resaniĝo de mia onklo Fi- lodemo, kies mallnova blindeco malaperis per iaj misteraj procedoj .
Kaj kvazaŭ lia cerbo estis plena de ĉiaspecaj de- mandoj, por kiuj li ne trovis respondon en siaj propraj scioj, li demandis:
Ĉu vi jam aŭdis pri la homoj de la "Vojo"?
Ho jes! Androniko antaŭ longe parolis al mi pri ili. Ĉu tio ne estas iaj kompatindaj galileanoj, ĉifon- vestitaj kaj malkleraj, kiuj kaŝe loĝas en la malŝatindaj kvartaloj?
Jes, ĝuste tiuj.
Kaj li rakontis, ke iu viro, nomata Stefano, posed- anta, laŭ la popola famo, supernaturajn virtojn, reĝuigis al lia onklo la vidadon, ĉe la mirego de multaj homoj.
Kio tio estas? - ekkriis la miranta Saŭlo. - Kiel do Filodemo povis submetiĝi al tiaj aĉaj eksperiment- oj? Ĉu li ne komprenis, ke ĉi tiu fakto eble radikas en la artifikoj de la malamikoj de Dio? De kiam Androniko la unuan fojon parolis al mi pri ĉi tiu afero, mi ofte aŭdis komentariojn pri tiuj homoj kaj eĉ interŝanĝis ide- ojn kun Gamaliel, por bridi tiujn pereigajn klopodojn; tamen la majstro, kun sia tute propra toleremo atentigis min pri tio, ke tiuj homoj de longe helpas sennombrajn mizerulojn.
Jes - rediris lia amiko -, sed mi aŭdis, ke la predikoj de Stefano varbas multe da studemaj homoj en novajn principojn, kiuj iamaniere ŝancelas la leĝon de Moseo.
Tamen, ĉu ne ia galilea ĉarpentisto, senfama kaj senkultura, iniciatis tiun movadon? Kion ni povus atendi el Galileo? Ĉu ĝi iam produktis ion alian, ol legomojn kaj fiŝojn?
Malgraŭ tio la martirigita ĉarpentisto fariĝis ia idolo por siaj sekvantoj. Penante disfumigi la impresojn de mia onklo, prudentigante lin per la necesa energio, mi estis instigita hieraŭ viziti la karitentreprenojn, di- rektatajn de ia Simon Petro. Tio estas institucio stranga kaj ja eksterordinara. Tie senhelpaj infanoj ricevas koran zorgadon, lepruloj resaniĝas, maljunuloj malsanaj kaj ne favoritaj de la sorto ĝojas de komforto.
Sed la malsanuloj? Kie restas tiuj malsanuloj? - demandis Saŭlo mireganta.
Ĉiuj loĝas ĉe tiuj nekompreneblaj homoj.
Ili ĉiuj malsaĝiĝis! - diris la junulo el Tarso kun la spontanea sincereco, kiu signis liajn teniĝojn.
Ambaŭ interŝanĝis intimajn impresojn pri la nova doktrino, semante per ironio la konsideradon de multe da piaj faktoj, kiuj tenis ĉe si la atenton de la simplanima popolo de Jerusalem.
Finante la konversacion, Cadok diris:
Mi ne rezignacie vidas niajn principojn malŝatat- aj kaj proponas min por kunlabori kun vi, kvankam mi loĝas en Damasko, por ke ni bridu tiajn farojn. Kun viaj prerogativoj de estonta rabeno, alte sidanta en la Tem- plo, vi povos estri decidigan agadon kontraŭ tiuj mis- tifikantoj kaj falsaj miraklistoj.
Sendube - respondis Saŭlo -, kaj mi estas preta fari ĉiajn disponojn, kiujn la afero postulas. Ĝis nun la Sinedrio sin tenis plej tolereme, sed mi faros, ke ĉiuj kamaradoj ŝanĝu sian opinion kaj kondutu laŭdeve kon- traŭ tiuj atakoj, kiuj spitas severan punon.
Kaj per preskaŭ solena tono li finis:
Kiuj estas la tagoj de predikado de tiu Stefano?
Sabatoj.
Nu, postmorgaŭ ni iros ambaŭ plezuri ĉe tiuj stult- uloj. Se mi konstatos la sendanĝeran karakteron de iliaj instruoj, ni lasu ilin en paco kun ilia galimatio ĉe la suferoj de la proksimulo, alie ili tre kare pagos por la trokuraĝo ofendi niajn religiajn kodojn en la metropolo mem de la judismo.
Ankoraŭ longe ili teksis konsideradojn pri la sociaj faktoj, la intrigoj de la fariseoj, al kiuj ili apartenis, la nunaj okazaĵoj kaj la esperoj por la estonteco.
Ĉe vesperiĝo de tiu sama tago la eleganta bigo de Saŭlo el Tarso traveturis la pordegojn de Jerusalem kaj direktiĝis al la haveno de Jafo.
La varmega suno, ankoraŭ alte super la horizonto, plenigis la vojon per sia tre hela lumo. La mieno de la juna leĝisto radiis de freneza ĝojo ĉe la larĝapaŝa trot- ado de la ĉevaloj, kiuj de tempo al tempo ekgalopadis. Li kontente rememoris tiun sporton, kiuj li amis en sia naskiĝurbo, tiel laŭ la greka gusto, laŭ kiu li estis eduk- ita dank'al la patra zorgemo. Kun okuloj fiksitaj sur la vivaj kaj rapidaj ĉevaloj, li rememoris siajn venkojn inter la konkursantoj en sia senzorga adoleskeco.
Nemultajn mejlojn plue staris komforta domo meze de grandaj florantaj daktilaj kaj persikaj arboj. Ĉirkaŭ ĝi riĉaj legomplantejoj apud flueto da akvo, inteligente uzata en vasta hortikulturejo. Tiu bieno estis parto de unu el la multaj vilaĝetoj, ĉirkaŭantaj la sanktan urbon ĉie, kie ajn ekzistis kondiĉoj favoraj al malgranda ter- kulturado, kiu tre interesis la komercon de Jerusalem, situacianta en terure seka klimato. Tie ekloĝis Zeĥarja kun sia familio, por rekomenci honestan vivon. Rut kaj Abigail penis helpi lin en lia nobla klopodado de aktiva kaj laborema viro, kulturante fruktojn kaj florojn kaj tiel uzante ĉiun disponeblan grundpecon.
Forlasinte Korinton, la nobla izraelido renkontis te- rurajn malfacilaĵojn, ĝis li elŝipiĝis en Cezarea, kie el- ĉerpiĝis ĉiuj liaj monrimedoj, sed kelke da samlandanoj prezentis lin al konata romana patricio, grava proprietulo en Samario, kiu pruntis al li grandan sumon da mono, rekomendante al li tiun parton de Jafo, kie li povus farmi la bienon de iu amiko. Zeĥarja akceptis la helpon kaj ĉio iris glate. La vendado de legomoj kaj fruktoj, kiel ankaŭ la bredado de birdoj kaj grandaj brutoj, kompens- is al li la klopodojn. Kvankam malproksime de Jerusalem, li pli ol tri fojojn havis okazon viziti la urbon, kaj, patronata de Aleksandro, proksima parenco de Anas, sukcesis viciĝi inter la privilegiitaj negocistoj, kiuj rajtis vendi bestojn por la oferoj en la Templo. Helpata de influaj amikoj, kiel Gamaliel kaj Saŭlo el Tarso, kiu li- beriĝis de la stato de disĉiplo kaj pli alte eksidis kiel kompetenta aŭtoritatulo, en la plej alta tribunalo de sia raso, li povis pagi multajn el siaj ŝuldoj kaj rapide iradis al bela situacio de financa sendependeco en sia nasko- lando. Rut ĝojis pri la prosperado de sia edzo, kaj same Abigail, en kiu ŝi trovis la sindonecon de efektiva filino.
La fratino de Jeziel laŭŝajne refandis la delikatecon de la virinaj trajtoj en la forĝejo de la travivitaj suferoj. La gracileco de ŝia mieno kaj la nigreco de ŝiaj okuloj kuniĝis kun ia vualo da ĉarma malgajeco, kiu ŝin tutan envolvis de post tiuj tragikaj, funebraj tagoj en Korinto. Kiel sopire ŝi deziris ricevi ian sciigon, eĉ se mallongan, banalan, pri sia frato, kiun la destino faris sklavo de kruelaj turmentistoj! Por tio Zeĥarja ekde la unua tempo ŝparis nek rimedojn nek penojn. Komisiinte fidelan amikon en Akajo por esplori tiun aferon, li eksciis nur, ke Jeziel mankatenita estis kondukita en komercoŝipon, forveturontan al Nikopolis: nenion pli. Abigail insistis plu; kaj el Korinto venis ankoraŭ promesoj de amikoj, kiuj ne ĉesigos siajn pridemandojn ĉe la samrondanoj de Licinio Minucio, por ekscii la lokon, kie troviĝas la sklav- igita junulo.
En tiu tago la junulino profunde rememoris la fi- guron de sia kara frato, liajn ĉiam tiel korajn admonojn kaj konsilojn.
De kiam ŝi konatiĝis kun tiu junulo el Tarso kaj ekvidis la eblecon de edziniĝo kun li, ŝi sopire petegis de Dio la konsolan certecon pri la ekzistado de sia frato, kie ajn li estus. Laŭ ŝia opinio, estus por Jeziel plezuro ekkoni la elektiton de ŝia koro, kies pensojn ankaŭ pri- lumis la sincera zorgo bone servi al Dio. Ŝi rakontus al li, ke ankaŭ la amon de ŝia animo traplektas religiaj kaj filozofiaj komentarioj, kaj ke sennombraj estas la fojoj, kiam ili ambaŭ rave rigardadas la Naturon, kom- parante ĝiajn vivantajn lecionojn kun la diaj figuroj de la Sankta Skribo. Saŭlo ŝin tre helpis en la kulturado de la floroj de la fido, kiun Jeziel semis en ŝia senkulpa animo. Li ne estis viro tro sentimentala, inklina al la elverŝado de amesprimoj, kiuj forpasas sen pli grava signifo, sed ŝi komprenis lian noblan kaj lojalan spirit- on, kiun karakterizis profunda sento de sinregado. Abigail estis certa, ke ŝi komprenas liajn plej intimajn aspir- ojn en la grandiozaj revoj, kiuj superregis lian junecon. Superbela altiro, tiu, kiu peladis ŝin al la saĝa, obstina kaj sincera junulo! Iafoje li ŝajnis al ŝi tro kruda kaj energia. Lia kompreno de la Leĝo ne toleris paliativojn. Li povosciis ordoni, kaj al li malplaĉis ĉia montro de malobeo al liaj decidoj. Tiuj monatoj da preskaŭ ĉiu- taga kunevivado konigis al ŝi lian nebrideblan kaj mal- kvietan temperamenton ĉe plej nobla koro, kie fonto de amemo kaŝiĝis en abismaj profundoj.
Dronante en meditado, sur gracia ŝtonbenko apud la persikarboj en printempa festo, ŝi ekvidis, ke la ĉaro de Saŭlo alproksimiĝas per la larĝpaŝa trotado de la ĉevaloj.
Zeĥaija akceptis lin en kelka distanco, kaj ambaŭ kune, vigle konversaciante, eniris en la domon, kien la junulino sin direktis.
Ekestis konversacio en elkora tono, kio ripetiĝis plur- ajn fojojn en la semajno, kaj, kiel kutime, la du ge- junuloj, en la belegeco de la krepuska pejzaĝo, mano en mano kiel gefianĉoj, malsupreniris en la fruktoĝardenon, kies gazono konsistis el vastaj bedoj el orientaj floroj. La maro sterniĝis en la distanco de multe da mejloj, sed la malvarmeta vespera aero impresis kiel la mildaj vent- oj el la marbordo. Saŭlo kaj Abigail komence paroladis pri la ĉiutagaj banalaĵoj, sed ĉe unu momento, rimark- inte la malĝojovualon, kiu montriĝis sur la vizaĝo de sia kunulino, la junulo ŝin milde demandis:
Kial vi hodiaŭ estas tiel malĝoja?
Mi ne scias - ŝi respondis kun malsekaj okuloj -, sed mi de longe forte pensas pri mia frato. Mi mal- trankvile atendas sciigon pri li, ĉar mi esperas, ke li pli aŭ malpli frue povos konatiĝi kun vi. Jeziel ricevus vian parolon kun entuziasmo kaj ĝojo. Unu amiko de Zeĥarja promesis informon pri li, kaj ni atendas ian sciigon el Korinto.
Post mallonga paŭzo ŝi levis siajn grandajn okulojn kaj daŭrigis:
Aŭskultu, Saŭlo: se Jeziel ankoraŭ estas malli- berigita, ĉu vi tiam promesas al mi vian helpon al li? Viaj prestiĝohavaj amikoj en Jerusalem povus interveni, por lin liberigi, ĉe la Prokonsulo de Akajo! Ĉu ne? Miaj esperoj nun kuŝas tute en viaj manoj.
Li ekprenis ŝian manon kaj kortuŝite rediris:
Mi faros ĉion por li.
Kaj fiksante sur ŝi siajn potencemajn kaj amplenajn okulojn, li diris:
Abigail, ĉu vi eble amas vian fraton pli multe ol min?
Kion vi diras! - ekkriis ŝi, kompreninte la deli- katecon de lia demando. - Vi ja komprenas mian fratan koron kaj tio liberigas min de pli detala klarigo. Kiel vi scias, kara, Jeziel estis mia subtenanta brako dum la tagoj de nia senpatrineco. Ni estis kamaradoj en nia infaneco, kaj li, amiko de senreva juneco, ĉiam estis la amanta frato, kiu instruis min legi la diajn ordonojn, kun kunmetitaj manoj kanti la Psalmojn, forklinante min de la vojoj de malbono kaj inklinigante min al bono kaj virto. Ĉio, kion vi trovis en mi, estas dono de lia grand- anima helpo de amplena frato.
Saŭlo rimarkis ŝiajn okulojn malsekajn de ploro kaj bonkore diris:
Ne ploru. Mi komprenas viajn sanktajn korajn motivojn. Se necese, mi iros ĝis la fino de la mondo, por trovi Jezielon, se nur li ankoraŭ vivas. Mi kunportos leterojn de Jerusalem al la Provinca Kortumo de Korinto. Mi faros ĉion. Estu do trankvila. Laŭ via diro mi su- pozas en li iun sanktulon. Sed ni parolu pri aliaj aferoj. Urĝaj problemoj postulas solvon. Kaj niaj projektoj, Abigail?
Dio nin ja benos - murmuris la junulino kor-
tuŝita.
Hieraŭ Delila kaj ŝia edzo iris Lidan vizite al kelkaj el niaj parencoj. Ĉio tamen estas interkonsentita, por ke vi post du monatoj de hodiau estu kun ni en Jerusalem. Antaŭ ol mia fratino faros la plej proksiman vojaĝon al Tarso, mi volas, ke vi vin pli intime konu, por ke ŝi malkaŝe sciigu miajn gepatrojn pri nia proje- ktata geedziĝo.
Via invito min plej kortuŝas, sed...
Neniom da limigoj kaj timemo. Ni venos, por for- konduki vin. Mi kombinos kun Rut kaj Zehaija la ne- cesajn disponojn, kaj pri tio necesa, por ke vi prezentu vin en granda urbo, mi ne permesos, ke oni ĉi tie iom elspezu. Mi jam zorgas, ke vi post nemultaj tagoj ricevu plurajn grekmodelajn tunikojn.
Kaj li finis per bela rideto:
Mi volas, ke vi prezentu vin en Jerusalem kiel perfekta ekzemplo de nia raso, disvolviĝinta inter la an- tikvaj belaĵoj de Korinto.
La junulino faris timan geston, elmontrante intern- an ĝojon.
Ili faris ankoraŭ kelke da paŝoj kaj eksidis sub mal- junaj florantaj persikarboj, kie ili per plenaj pulmoj ekenspiris la mildan venteton, kiu parfumis tiun lokon. La grundo, kultivata kaj kolorata de ĉiunuancaj rozoj, eligis dolĉegan aromon. La finiĝo de la krepusko ĉiam estas plena de sonoj, kiuj preterpasas rapidece, kvazaŭ ankaŭ la animo de la aĵoj strebus al silento, la amiko de la granda ripozo... Foliriĉaj arboj vualiĝis en la ombro, lastaj vagantaj birdoj rapide flugadis, karesa ze- firo venis de malproksime, agitante la grandajn branĉ- arojn kaj pliintensigante la dolĉan murmuradon de la vento.
Ravite de nedifinebla ĝojo, Saŭlo ekrigardadis la unue aperintajn stelojn, kiuj ridetis sur la ĉielo punktita de lumo. La Naturo estas ĉiam la fidela spegulo de la plej internaj emocioj, kaj tiuj ondoj da parfumo, kiun la venteto alportis de malproksime, eĥiĝis kvazaŭ mis- tera ĝojo en lia koro.
Abigail - li diris, tenante ŝian maneton en la siaj -, la Naturo ĉiam kantas kun la esperplenaj kaj kredantaj animoj. Kiel sopire mi atendis vin sur la vojo de la vivo! Mia patro parolis al mi pri la hejmo kaj ties ĉarmoj, kaj mi atendis tian virinon, kiu min tute kom- prenus.
Dio estas bona - ŝi rediris ravita -, kaj nur nun mi konstatas, ke post tiom da suferoj Li, laŭ Sia senlima favorkoreco, destinis por mi la plej grandan tre- zoron en mia vivo, nome vian amon, en la lando de miaj gepatroj. Via korinklino, Saŭlo, koncentras en si ĉiujn miajn idealojn. La ĉielo faros nin feliĉaj. Ĉiumatene, kiam ni estos geedzoj, mi petos, per varmaj preĝoj, la anĝelojn de Dio instrui min teksi la filigranon de viaj ĝojoj; vespere, kiam la beno de la ripozo envolvos la mondon, mi donos al vi ĉiam novan kareson de mia amo. Mi prenos vian kapon, turmentatan de la problemoj de la vivo, kaj kovros vian frunton per la karesado de miaj manoj. Mi vivos nur kun Dio kaj kun vi. Mi estos al vi fidela la tutan vivon kaj amos eĉ la suferojn, kiujn la mondo spertigos al mi por via vivo kaj por via nomo.
Saŭlo pli ravite premis ŝiajn manojn kaj pasie rediris:
Miaflanke mi donos al vi mian sindonan kaj sin- ceran koron. Abigail, mia spirito estis potencata nur de la amo al la Leĝo kaj al miaj gepatroj. Mia juneco ĝis nun estis malkvieta, sed pura. Mi ne oferos al vi ian senparfuman floron. De la unuaj tagoj de mia juneco mi konatiĝis kun kamaradoj, kiuj instigis min sekvi ili- ajn erarajn paŝojn en la ebrieco de la sentumoj, kuriero de la pereo de niaj plej noblaj zorgoj en ĉi tiu mondo, sed mi neniam perfidis la dian idealon, vibrantan en mia sincera animo. Post la komencaj studoj de mia profe- sio mi renkontis virinojn, kiuj logincitis min, instigite de danĝera kaj erara koncepto pri amo. En Tarso, en la pompaj tagoj de la junulaj ludoj, mi, konkerinte la plej belajn laŭrojn, ricevis de ardantaj junulinoj amdeklara- ciojn kaj edziĝoproponojn, sed mi efektive restis indife- renta, atendante vin kvazaŭ nekonatan heroinon de mia revo, en la kunvenoj, paradantaj per purpuraĵoj kaj flor- oj. Kiam Dio kondukis min ĉi tien al vi renkonte, viaj okuloj ekfulme parolis al mi pri superbelaj malkaŝoj. Vi estas la koro de mia cerbo, la esenco de mia menso, kaj vi estos la mano, gvidanta miajn farojn dum la tuta vivo.
Dum al la junulino, kortuŝita kaj feliĉa, larmoj mal- sekigis la okulojn, la flamanta junulo daŭrigis:
Ni vivos unu por la dua kaj havos infanojn fidel- ajn al Dio. Mi estos la ordono en nia vivo, vi estos la obeado en nia paco. Nia hejmo estos ia templo. La amo al Dio estos nia plej fortika kolono, kaj kiam la laboro postulos mian foreston for de la hejma altaro, vi restos kaj viglos super la tabernaklo de nia feliĉo.
Jes, kara, kion mi ne farus por vi? Vi ordonos kaj mi obeos. Vi estas la ordono en mia vivo, kaj mi petos la Eternulon helpi min esti via ama balzamo. Kiam vi estos laca, mi rememoros mian patrinon kaj endorm- igos vian noblan animon per la plej belaj preĝoj de David. Vi por mi interpretos la parolon de Dio. Vi est- os la leĝo, mi estos via servantino.
Saŭlo kortuŝiĝis ĉe ĉi tiuj karesaj vortoj. Tiuj estis la plej belaj, kiujn li iam rikoltis el iu virina koro. Nenia virino, krom Abigail, iam tiel parolis al lia arda spirito.
Kutiminte al la longaj kaj malfacilaj rezonadoj, brulig- ante al si la cerbon ĉe la silogismoj de la leĝistoj, celante brilan estontecon, li sentis sian animon kvazaŭ elsekiĝ- inta, soifanta veran idealismon. De infaneco, dank'al la edifa hejma edukado, li konservis puraj la unuajn im- pulsojn de la koro, neniam ilin infektante en la rondo de la trivialaj plezuroj aŭ en la fajro de la krudaj pasioj, kiuj ordinare postlasas en la animo la karbon de la sen- esperaj doloroj. Kutiminte al sportoj, al la tiamaj lud- oj, ĉiam akompanata de multe da delirantaj kamaradoj, li estis farinta la sanktan heroaĵon superstarigi la ordonoj n de la Leĝo super siaj naturaj inklinoj. Lia koncepto pri servado al Dio ne toleris cedojn al li mem. Laŭ lia opinio, ĉiu homo devus konserviĝi libera de malsuperaj kontaktoj kun la mondo ĝis la edziĝa lito. La starigita hejmo estos ia sanktejo de la eternaj benoj; iliaj infanoj - la unuaaĵoj sur la altaro de la Plejgranda Amo, kon- sekrita al la Plejaltulo. Tiel li pensis ne tial, ke lia jun- eco havas neniom da deziroj; Saŭlo el Tarso spertis ĉiajn sopirojn de la flamanta junularo liatempa. Li imagis al si situaciojn de kontentigitaj aspiroj kaj tamen, submet- ita al la patrinaj karesoj, li promeisis al si mem neniam forflankiĝi de ĉi tiu sintenado. La hejma vivo estas la vivo en Dio, kaj Saŭlo konserviĝis por pli altaj emocioj. Kun ĉiam novaj esperoj, li vidis preterpasi la jarojn, atendante ĝis la inspiro de Dio difinos la vojon de liaj idealoj. Li atendis kaj fidis. Liaj gepatroj ie kaj ie supozis, ke ili trovis tiun virgulinon, kiun li devis elekti, sed Saŭlo, energia kaj decidema, flanken metis la enmi- ksiĝon de tiuj karuloj koncerne la elekton, kiu tuŝis la decidon de lia destino. Abigail plenigis al li la koron. Ŝi estis la mistika floro de lia idealo, la animo, kiu komprenus liajn aspirojn, en perfekta interrespondado de pensoj. Kun okuloj fiksitaj sur ŝiaj delikataj trajtoj, kiujn la pala luno prilumis, li forte ekdeziris por ĉiam ŝin retenadi en siaj fortikaj brakoj. Samtempe ia dolĉa amemo vibris en lia animo. Li deziris tiri ŝin al si, kvazaŭ mildan infanon, kaj karesi ŝiajn silkecajn harojn per ĉiuj fortoj de sia karesemo.
Ebriaj de spirita ĝuado, ili longe paroladis pri la
amo, kiu ilin identigis en sama aspiro al feliĉo. Ĉiuj plej intimaj komentarioj faris el Dio la sanktan partopren- anton en iliaj esperoj je la estonteco, kiu antaŭbildiĝis al ili benata de senfinaj ĝojoj.
Mano en mano ili raviĝis de la mirinda plenluno. La oleandroj kvazaŭ ridis al ili. La orientaj rozoj, aŭreolit- aj de la lunradioj, estis por ili la mesaĝo de beleco kaj parfumo.
Adiaŭante, Saŭlo aldiris feliĉa:
En la daŭro de du tagoj mi vin revidos. Estas inter ni konsentite. Kiam Delila forveturos, ŝi portos sciigojn pri ni al miaj gepatroj, kaj ĝuste de hodiaŭ post ses monatoj mi volas vin havi ĉe mi por ĉiam.
Ses monatoj? - Ŝi rediris duone ruĝiĝinte, duone surprizite.
Nenio, mi pensas, povos malebligi la efektivigon de ĉi tiu decido, ĉar ni jam havas ĉion necesan.
Kaj se ĝis tiam ni ne estos ricevintaj sciigojn pri Jeziel? De mia flanko, mi dezirus edziniĝi certa pri lia ĝojo kaj aprobo.
Kun supraĵa rideto, en kiu vidiĝis multe da apenaŭ kaŝita ĉagreno, Saŭlo respondis:
Pri ĉi tio estu trankvila. Ni unue zorgos pri la sintenado de miaj familianoj, kiuj staras sur pli antaŭa plano; kaj tuj kiam ni solvos ĉi tiun parton, mi, se ne- cese, iros mem Akajon. Estas ne eble, ke Zeharja ne ricevos novajn sciigojn el Korinto en la plej proksimaj semajnoj. Tiam ni faros pli certajn disponojn.
Abigail faris geston de kontenteco kaj danko.
Nun, kiam ili harmoniis ĉe la sama vibrado de ĝojo, antaŭ ol ili denove eniris en la domon, kie la mastroj ilin atendis, plezurante ĉe la legado de la Profetaĵoj, Saŭlo ekprenis la manon de la junulino ĝis siaj lipoj kaj flustr- is la kutiman adiaŭon:
Fidela por ĉiam!
Post lia kelkminuta konversacio kun siaj amikoj, aŭdiĝis la trotado de la ĉevaloj sur la vojo returne al Jerusalem. Jen la ĉareto rapide ruliĝadis ĉe la lumo de la luno, en nubo da polvo.
V
La predikado de Stefano
Saŭlo kaj Cadok eniris en la modestan preĝejon de Jerusalem kaj ekvidis la densan amason da malriĉuloj kaj mizeruloj, kiuj tie staris kun radio da espero sur la malgajaj okuloj.
La simpla pavilono, konstruita je la kosto de tiom da oferoj, estis nenio alia ol vasta korbelo, tegita de mal- fortikaj muroj, sen ia eĉ plej malgranda komforto.
Jakobo, Petro kaj Johano forte surpriziĝis pri la ĉe- esto de la juna leĝisto, kiu faris al si popularecon en la urbo dank'al sia parolvervo kaj sia profunda konado de la Skriboj.
La grandanimaj galileanoj proponis al li la plej kom- fortan benkon; li akceptis la ĝentilaĵojn, kiujn oni faris al li, kun nekaŝebla ironio ridetante pri ĉio, kion li tie vidis. En sia animo li opiniis, ke Cadok mem estis vik- timo de malveraj juĝoj. Kion povis fari tiuj malkleraj viroj, kuniĝintaj kun aliaj jam maljunaj, malsanaj kaj kadukaj? Kio danĝera estis por la Leĝo de Izrael tiuj forlasitaj infanoj, tiuj duonmortintaj virinoj, en kies koro ĉiaj esperoj ŝajnis forvelkintaj? Al li estis tre malagra- ble vidi tiom da vizaĝoj, kiujn la lepro detruis kaj la malignaj ulceroj kruele kripligis. Ĉi tie, maljunulo kun pusaj vundoj, envolvitaj en malbonodorajn tukojn; tie, kriplulo, apenaŭ kovrita de ŝtofpecoj apud ĉifone vestitaj orfoj, kiuj humile prenis al si lokon.
La konata leĝisto rimarkis la ĉeeston de pluraj per- sonon, kiuj aŭskultadis lian parolon en la interpretado de la tekstoj de Moseo, en la Sinagogo de la kilikianoj; de aliaj, kiuj proksime observis liajn laborojn en la Si- nedrio, kie lia inteligenteco estis rigardata kiel garanti- aĵo de la espero de la raso. Per la rigardo li ekkomprenis, ke tiuj amikoj tie troviĝas ankaŭ je la unua fojo. Lia vizito en la nekonata templo de la sennomaj galileanoj allogis multe da partianoj de la reganta fariseismo, sopir- antaj okazajn servojn, kiuj povus meti ilin en lumrondon kaj ilin rekomendi al la plej gravaj aŭtoritatuloj. Saŭlo venis al la konkludo, ke tiu parto de la aŭdantaro tie troviĝas en solidara teniĝo por ĉia dispono, kiun li devos fari. Tia teniĝo ŝajnis al li natura kaj logika, konvena al la celoj, kiujn li intencis atingi. Ĉu oni ne rakontad- is nekredeblajn farojn de la adeptoj de la "Vojo"? Ĉu tio ne estas trivialaj kaj skandalaj mistifikoj? Ĉu ĉio tio ne estas malnobla verko de kondamninda sorĉarto? Se li en tio konstatos ian malhonestan celon, li en tiu loko mem povus kalkuli je granda nombro da samreligi- anoj, pretaj defendi la rigoran plenumon de la Leĝo, eĉ se tio kostus al ili la plej pezajn sinoferojn.
Ekvidante tiun aŭ alian bildon malpli agrablan al lia rigardo, kutiminta al luksaj medioj, li evitis fiksi la okulojn sur la kripluloj kaj malsanuloj, dense starantaj en tiu loko, ien turnante la atenton de Cadok kun ironiaj kaj spritaj rimarkoj. Kiam tiu vasta ejo, sen iaj ornam- oj kaj figuroj, tute pleniĝis, unu junulo, havanta ĉe siaj flankoj Petron kaj Jakobon, preterpasis la longajn vic- ojn, kaj ili tri suriris preskaŭ naturan podion el ŝtonoj, kuŝantaj unu sur alia.
- Stefano! Ĝi estas Stefano!
Sufokitaj voĉoj anoncis la predikanton, dum liaj plej entuziasmaj admirantoj kun ĝoja rideto montris al li.
Subita silento tenis ĉiujn korojn en stranga atendo. La junulo, malgrasa kaj pala, pri kies helpo la plej malfe- liĉaj opiniis, ke ili ĉe ĝi trovas ian duoblaĵon de la amo de la Kristo, laŭte ekpreĝis, petante por si kaj por tiu kunvenantaro la inspiron de la Plejpotenca. Tuj poste li malfermis libron en la formo de rulaĵo kaj voĉe eklegis pecon el la notoj de Mateo:
"Sed iru prefere al la perditaj ŝafoj de la domo de
Izrael; kaj dum vi iros, prediku, dirante: La regno de la ĉielo alproksimiĝis." ()
Stefano alte levis la serenajn kaj radiantajn okuloj n, kaj, ne konfuziĝante pro la ĉeesto de Saŭlo kaj ties multenombraj amikoj, komencis per klara kaj vibranta voĉo paroli pli-malpli jene:
"Miaj karaj, jen veninta la tempo, kiam la Paŝtisto venas, por kolekti la ŝafojn ĉirkaŭ sian senliman zorg- adon. Ni estis sklavoj al la altrudoj per la rezonoj, sed hodiaŭ ni estas liberaj per la Evangelio de la Kristo Jesuo. Nia raso, de nememorebla tempo, gardis la lumon de la Tabernaklo, kaj Dio sendis al ni Sian senmakulan Filon. Kiuj en Izrael ankoraŭ neniam aŭdis la mesaĝ- ojn de la Bona-Novaĵo? Kiuj ankoraŭ sin ne gratulis pro la ĝojoj de la nova kredo? Dio sendis Sian sankt- an respondon al niaj miljaraj aspiroj, la revelacio de la Ĉielo heligas niajn vojojn. Laŭ la promesoj de la pro- fetado de ĉiuj, kiuj ploris kaj suferis por la Eternulo, la Dia Sendito venis en la kavernon de niaj amaraj kaj justaj doloroj, por prilumi la nokton de niaj obstine kulp- antaj animoj, por ke disvastiĝu la horizontoj de nia el- aĉeto. La Mesio konsideris la premantajn problemojn de la homo kaj donis al ili kiel solvon la amon, kiu elaĉet- as ĉiujn estulojn kaj purigas la homojn de ĉiuj pekoj. Instruanto pri laboro kaj pri la perfekta ĝojo de la vivo, kaj tial liaj benoj estas nia heredaĵo. Moseo estis la pordo, la Kristo estas la ŝlosilo. Per la krono de martiro li akiris por ni la nemorteman laŭron de la savo. Ni estis sklavoj al la eraro, sed lia sango nin liberigis. En vivo kaj en morto, en la ĝojoj en Kana, kiel en la do- loroj sur Kalvario, pro ĉio, kion li faris, kaj pro ĉio, kion li ne faris dum sia glora migrado sur la Tero, li estas de Dio la Filo, prilumanta la vojon.
"Super ĉiaj homaj pensoj, ekster ĉiaj interpuŝiĝoj de la surteraj ambicioj, lia regno de paco kaj lumo brilas en la konscienco de la elaĉetiĝintaj animoj.
"Ho Izrael, vi, kiu atendis tiom da jarcentoj! Viaj afliktoj kaj doloraj spertoj ne estis vanaj! Dum aliaj po-
(>) Mateo, 10:6-7 - Noto de la Aŭtoro.
poloj implikiĝis en malnoblaj interesoj, honorante la fals- ajn idolojn per falsa adorado kaj samtempe entreprenan- te ekstermantajn militojn kun ekstrema perverseco, vi, Izrael, atendis la justan Dion. Vi portis la katenojn de la homa nekompatemo en eldetruado kaj dezertigo; vi ŝanĝis en kantojn de espero la hontindaĵojn de la sklav- eco; vi suferis malhonoron, truditan de la potenculoj de la Tero; vi vidis viajn virojn kaj virinojn, viajn junul- ojn kaj infanoj n ekstermitaj sub la premo de persekutoj, sed vi tamen neniam perdis vian kredon je la justeco de la Ĉielo! Kiel la Psalmisto, vi per via heroeco asert- is, ke amo kaj favorkoreco vibras en ĉiuj viaj tagoj! Vi ploris tra la longa vojo de la jarcentoj pro viaj doloroj kaj vundoj. Kiel Ijob, vi vivis de via fido, subjugigite de la feraj manoj de la mondo, sed vi jam ricevis la sankt- an deponitaĵon de la Eternulo, la unu sola Dio! Ho etern- aj esperoj de Jerusalem, kantu de ĝojo, gaju, kvankam ni ne estis tute fidelaj al la kompreno de la Leĝo, ĉar ni kondukis la Amatan Ŝafidon sur la brakojn de kruco; tamen liaj vundoj elaĉetis nin por la Ĉielo, per la alta prezo de lia ekstrema sinofero!
"Jesaja lin rigardadis, fleksiĝintan sub la pezo de niaj malbonagoj, florantan en la sterileco de niaj koroj kvazaŭ ĉiela floro sur brulkonsumita grundo, sed ankaŭ diris, ke eble la momento de lia ekstrema abnegacio, per malnobliga morto, la sankta dia afero por ĉiam prosperos en liaj manoj.
"Amataj, kie troviĝas tiuj ŝafoj, kiuj ne sciis aŭ ne povis atendi? Ni ilin serĉu por la Kristo, kiel drakm- ojn forperdiĝintajn de lia sindona amo! Ni anoncu al ĉiuj senesperuloj la triumfojn kaj ĝojojn de lia regno de paco kaj de senmorta amo!
"La Leĝo tenadis nin en la spirito de nacio, ne suk- cesante estingi en nia animo la homan deziron de super- regado sur la Tero. Multaj el nia raso atendis ian mastr- antan princon, kiu triumfe enirus en la sanktan urbon, kun la sangokovritaj trofeoj el ruiniga kaj mortiga ba- talo, estron, kiu enmanigus al ni abomenan sceptron de forto kaj tiraneco. Sed la Kristo liberigis nin por ĉiam. Lia plej granda ordono, de li, ido de Dio kaj sendito de
Ties gloro, konfirmas tiujn de Moseo, nome rekomend- ante al ni ami Dion super ĉio, per nia tuta koro kaj animo ( ), kaj aldonante, per la plej bela dia dekreto, ke ni amu unu alian, kiel li mem nin amis (>).
"Lia regno estas regno de la ĝusta konscienco kaj de la koro puriĝinta ĉe la servado al Dio. Liaj pordoj estas la mireginda vojo al la spirita elaĉeto, larĝe mal- fermitaj al la filoj de ĉiuj nacioj.
"Liaj amataj disĉiploj venos de ĉiuj kvar flankoj de la mondo. Ekster lia lumo ĉiam trafos tempesto la mal- firmpaŝan migranton de la Tero, ĉar sen la Kristo li falos venkita en la bataloj senfruktaj kaj detruantaj la plej bonajn fortojn de la koro. Nur lia Evangelio hav- igas pacon kaj liberecon. Ĝi estas la trezoro de la mondo. En lia plej alta gloro la justaj ricevas la venkokronon, la malfeliĉaj konsolon, la malgajaj la fortikaĵon de la kuraĝo, la pekantaj trovas la vojon de la favorkoraj elaĉetoj.
"Estas vero, ke ni lin ne komprenis. Ĉe la granda atesto la homoj ne komprenis lian dian humilecon kaj tiuj, al li plej korligitaj, lin forlasis. Liaj vundoj kriis kontraŭ nia krima indiferenteco. Neniu povas forskui de si tiun kulpon, ĉar ja ni ĉiuj estas heredintoj de liaj ĉiel- aj donoj. Se ĉiuj ĝuas bonfaron, neniu povas sin elturni de respondeco. Tio estas la motivo, kial ni respondas por la krimo sur Kalvario. Sed liaj vundoj estis nia lumo, liaj suferoj la plej varma amvoko, lia ekzemplo la vojo malfermita al la superbela kaj senmorta bono.
"Venu do manĝi kun ni ĉe la tablo de la dia bankedo! Ne plu la festoj kun putrema pano, sed la eterna nutr- aĵo de ĝojo kaj vivo... Ne plu la fermentanta vino, sed la nektaro, fortikiganta la animon, miksita kun la par- fumoj de la nepereema amo.
"La Kristo estas la substanco de nia libereco. Tago venos, kiam lia regno ampleksos la filojn de Oriento kaj de Okcidento, per ĉirkaŭpreno de frateco kaj lumo. Tiam ni komprenos, ke la Evangelio estas la respondo de Dio
(*-1 Readmono, 6:5. - La Trad. (**-1 Johano, i3:34. - La Trad.
al niaj alvokoj per la Leĝo de Moseo. La Leĝo estas homa, la Evangelio estas dia. Moseo estas la konduk- anto, la Kristo estas la Savinto. La profetoj estis fidelaj administrantoj, sed Jesuo estas la Sinjoro de la Vinber- ejo. Kun la Leĝo ni estis servutuloj, kun la Evangelio ni estas liberaj infanoj de amanta kaj justa Patro!"
Tiam Stefano interrompis sian parolon, kiu harmonie kaj vibre fluadis el liaj lipoj, inspirite de la plej puraj sentoj. La aŭdantoj, kiaj ajn iliaj inklinoj, ne sukcesis kaŝi sian miregon ĉe liaj asertoj de solidaj instruoj. Tiuj multaj homoj raviĝis de la prezentitaj principoj. La al- mozuloj, tie dense starantaj, direktis al la predikanto aproban rideton, kiu ja esprimis ĝojigajn esperojn. Joha- no fiksis sur li karesan rigardon, ankoraŭ unu fojon kons- tatante en lia flama parolo la evangelian mesaĝon, do- nitan de disĉiplo plej amata de la neforgesebla Majstro, kiu ĉiam estas ĉe tiuj, kiuj kunvenas en lia nomo.
Nature emociema, Saŭlo el Tarso fandiĝis en la ondo da ĝenerala mirego, sed, forte surprizite, li rimarkis la diferencon inter la Leĝo kaj la Evangelio, diskonigata de tiuj strangaj homoj, kiujn lia menso ne povis kom- preni. Momente li konsideris la danĝeron de la novaj instruoj rilate la regantan judismon. Li indignis pro tiu prediko malgraŭ ĝia mistere bela eĥo. Laŭ lia pensma- niero estis nepre necese forfini la komenciĝantan kon- fuzon pri Moseo. La Leĝo estas unu sola. Tiu Kristo, kiu kulminis en malvenko, inter du rabistoj, aperis antaŭ liaj okuloj kiel ia mistifikanto, neinda je ia estimo. La venko de Stefano ĉe la popola konscienco, kiel li ĝin vid- is en tiu momento, lin indignigis. Li konsentis, ke tiuj galileanoj eble estas piaj homoj, sed ili ja estas krimuloj pro la renverso de la netuŝeblaj principoj de lia raso.
Kiam la oratoro estis reprenonta la momente inter- rompitan parolon, atendatan kun sintenado de ĝenerala ĝojo, la juna leĝisto kuraĝe stariĝis kaj preskaŭ kolere ekkriis, akcentante la frazojn per evidenta ironio:
- Piaj galileanoj, kian sencon havas viaj strangaj kaj absurdaj doktrinoj? Kiel vi kuraĝas proklami la mal- veran superecon de ia senfama nazaretano super Moseo, en la urbo Jerusalem mem, kie estas decidataj la destin- oj de la triboj de la nevenkebla Izrael? Kio estas tiu Kristo? Ĉu nenio alia krom ia ĉarpentisto?
Ĉe la impertinenta aplombo de ĉi tiu neatendita apos- trofo fariĝis en tiu medio ia retiriĝo pro timo, sed de la nefavoritoj de la sorto, por kiuj la mesaĝo de la Kristo estis la plej bonega nutraĵo, venis al Stefano rigardo de defendo kaj gaja entuziasmo. La Apostoloj el Galileo ne sukcesis kaŝi sian timon. Jakobo estis palega. La amikoj de Saŭlo rimarkis ties mokan vizaĝon. Ankaŭ la predikanto paliĝis, sed elmontris en la decidema ri- gardo ĉiam saman nekonsterneblan serenecon. Fiksante la okulojn sur la leĝisto, la unua homo en tiu urbo, kiu kuraĝis malhelpi la noblan klopodadon de la evangeli- ismo, li, ne perfidante la ondon da amo, kiu elbordiĝis el lia koro, vidigis al Saŭlo la sincerecon de sia parolo kaj la noblecon de siaj pensoj. Kaj antaŭ ol liaj kunuloj rekonsciiĝis de la surprizo, kiu ilin ekposedis, kun mir- inda spiritoĉeesto indiferenta al la impreso de kolektiva timo, li rediris:
Bone estas, ke la Mesio estis ĉarpentisto, ĉar tiel la homaro jam ne restis sen ia ŝirmejo. Li estis ja la Rifuĝejo de la paco kaj espero! Ni jam neniam iros laŭ la kaprico de la tempestoj aŭ laŭ la ĉeno de la ĥimeraj rezonoj de tiuj, kiuj vivas laŭ la kalkulo, sen la heleco de la sento.
Ĉi tiu konciza kaj kuraĝa respondo senaplombigis la estontan rabenon, kutimintan venki en la plej kultur- itaj sferoj, en ĉiuj parolturniroj. Energia, ruĝiĝinta, el- montrante profundan koleron, li mordis la lipojn, kio est- is al li propra, kaj per impona voĉo diris:
Kien ni venos kun tia misinterpretado laŭ ia vul- gara mistifikanto, kiun la Sinedrio punis per skurĝado kaj morto? Kion ni diru pri ia Savinto, kiu ne sukcesis savi sin mem? Se li estis sendito kun ĉiela povo, kial do li ne evitigis al si la humiligon de malhonoriga ver- dikto? Ĉu la Eternulo Cebaot, kiu liberigis de la sklaveco la privilegiitan popolon; kiu kondukis ilin tra la dezerto kaj trabatis al ili vojon tra la maro; kiu kvietigis al ili la malsaton per la dia manao kaj, pro amo, ŝprucigis el la senviva roko fonton de viva akvo, ĉu Li havis neni- ajn aliajn rimedojn signigi Sian senditon, ol per ofera kruco inter ordinaraj maliculoj? Ĉu vi en ĉi tiu domo tiel malŝatis la gloron de la Plejalta Sinjoro? Ĉiuj leĝistoj de la Templo konas la historion de la trompanto, kiun vi honoras kun la simpleco de via malklereco! Ĉu vi ne hezitas malaltigi niajn proprajn valoraĵojn, prezentante ian Mesion disvunditan kaj sangantan ĉe la mokfajfado de la popolo? Vi superverŝas Izraelon per honto, tamen vi deziras starigi novan regnon? Estus juste, ke vi tute konigu al ni la instigilon de viaj piaj fabeloj.
Kiam ĉesis ĉi tiu katilinario, Stefano digne reprenis la parolon:
- Amiko, oni ja prave diris, ke la Majstro venos al la mondo, por konfuzi multajn en Izrael. La tuta edifa historio de nia popolo estas dokumento pri la reve- lacio de Dio; tamen, ĉu vi ne vidas en la mirindaj signoj, per kiuj la Providenco iam kondukis la hebreajn tribojn, elmontron de la ekstrema amo de Patro, deziranta kons- trui la spiritan estontecon de infanoj karaj por Lia koro? Kun la tempo ni rimarkos, ke la infana menso donas oportunajn okazojn por pli vastaj edukprincipoj. Kio hie- raŭ estis karesemo, tio hodiaŭ estas energio, naskita de la grandaj amesprimoj de la animo. Kio hieraŭ estis trankvileco kaj vigleco, tio hodiaŭ povas esti tempesto, por havigi sekurecon kaj reziston. Iam ni estis infanoj eĉ rilate la revelacion, sed nun la viroj kaj la virinoj en Izrael atingis sian plenaĝecon pri la konado. La Filo de Dio portis al la homoj la lumon de vero, instruante al ili la misteran belecon de la vivo ĉe sia plialtiĝo per sin- ofero. Lia gloro resume konsistis en tio, ke li amis nin, kiel Dio nin amas. Ĝuste tial oni ne komprenis lin. Ĉu ni povus atendi ian savonton konforman al niaj mal- noblaj celoj? La profetoj asertas, ke la vojoj de Dio povas ne esti la vojoj, kiujn ni deziras, ke Liaj pensoj ne ĉiam povas akordi kun la niaj. Kion ni dirus pri ia Mesio, kiu prenus la sceptron de la mondo, konkurante kun la korifeoj de la malbonagado pri laŭro el sango- verŝaj venkoj? Ĉu la Tero jam ne satiĝis de bataloj kaj kadavroj? Ni demandu iun roman generalon, kiom kost- is al li la konkero de la plej sensignifa vilaĝeto; ni ri- gardu la nigran liston de la venkintoj laŭ niaj eraraj ideoj pri la vivo. Izrael neniam povus atendi iun Mesion, kiu paradus en ia ĉaro de pompaj gloroj de la materia sfero, veturilo, kiu povus renversiĝi sur la plej proksima deklivo de la vojo. Tiuj pasemaj esprimoj apartenas al tiu efemera scenejo, kie la plej brilanta purpuro revenas en la polvon. Malsame ol ĉiuj, kiuj pretendis instrui virton, apogante sin sur la kontentigo de la propraj sent- umoj, Jesuo plenumis sian taskon inter la plej simplaj aŭ plej malfeliĉaj, ĉe kiuj oni ofte trovas la manifestiĝ- ojn de la Patro, kiu edukas per la nekontentigita espero kaj la doloroj, kiuj de lulilo ĝis tombo prilaboras la hom- an ekzistadon. La Kristo ĉe ni konstruas sian regnon de amo kaj paco sur diaj fundamentoj. Lia ekzemplado estas ĵetita sur la homan animon per eterna lumo! Kiu do el ni, komprenante ĉion ĉi, povus vidi en tiu Sendito de Dio ian militeman estron? Ne! La Evangelio estas amo en ĝia plej bela senco. La Majstro lasis sin buĉi, don- ante al ni la ekzemplon de elaĉeto per la plej pura amo. Kiel paŝtisto de multenombra grego, li ne volas, ke perd- iĝu eĉ unu el liaj amataj ŝafoj, kaj ne ordonas la morton de pekinto. La Kristo estas la vivo, kaj la savo, kiun li havigis al ni, kuŝas en la sankta oportuna okazo de nia altiĝo, kiel infanoj de Dio plenumante la belajn ins- truojn de la Majstro.
Post paŭzo la leĝisto jam leviĝis por kontesti lian parolon, sed Stefano daŭrigis:
Kaj nun, fratinoj kaj fratoj, mi petas permeson, por elfini mian paroladon. Se mi ne parolis tiel, kiel vi deziris, mi tamen parolis tiel, kiel la Evangelio al ni kon- silas, akuzante min mem per la interna kondamno de miaj grandaj difektoj. La beno de la Kristo estu kun vi ĉiuj.
Antaŭ ol la predikanto povis malsupreniri de la tri- buno, por sin miksi en tiun homamason, la estonta rabeno subite ekstaris kaj kolere ekkriis:
Mi postulas la daŭrigon de ĉi tiu polemiko! La predikanto atendu, ĉar mi ne finis, kion mi bezonas diri.
Stefano serene rediris:
Mi ne povos diskuti.
Kial do? - demandis Saŭlo ekscitegita. - Mi ordonas al vi daŭrigi.
Amiko - trankvile rediris la alparolito -, la Kristo konsilis, ke ni devas redoni al Cezaro la propraĵon de Cezaro kaj al Dio la propraĵon de Dio ( ). Se vi havas ian leĝan akuzon kontraŭ mi, sentime prezentu ĝin, kaj mi obeos al vi, sed pri tio, kio apartenas al Dio, nur Lin koncernas eldemandi min.
Tia alta spirito de decido kaj sereneco kvazaŭ kon- fuzis la leĝiston de la Sinedrio, sed, komprenante, ke flam- iĝo povus nur nubigi lian menson, li rediris pli trankvile, malgraŭ la aŭtoritateca tono, kiu travidigis lian tutan energion:
Sed mi bezonas meti en lumon la erarojn de ĉi tiu domo. Mi bezonas demandi kaj vi nepre respond- os al mi.
Tuŝante la Evangelion - rediris Stefano -, mi jam prezentis al vi tiujn elementojn, kiujn mi povis dis- poni, klarigante ĉion, kio estis por mi ebla. Koncerne la ceteraĵon, ĉi tiu modesta templo estas konstruaĵo de fido, sed ne por kazuistikaj polemikoj. Jesuo plej insiste rekomendis al siaj disĉiploj eviti la fermenton de diskut- oj kaj malkonsentoj. Jen kial ne estas permesite, ke ni perdu tempon en senutilaj kvereloj, dum la laboro de la Kristo postulas nian klopodadon.
Ĉiam la Kristo! Ĉiam la trompanto! - tondris Saŭlo kun acida vizaĝo. - Mia aŭtoritateco estas in- sultata de via fanatikeco en ĉi tiu ĉambro de mizero kaj malklereco. Mistifikantoj, vi rifuzas la eblon por klar- igo, kiun mi proponas al vi; neinstruitaj galileanoj, vi ne volas levi mian ganton. Mi ja scios venĝi pro la Leĝo de Moseo, kiun oni ĉi tie piedpremas. Vi rifuzas mian ordonon, sed vi ne povos eviti mian venĝon. Vi lernos ami la veron kaj honori Jerusalemon, defalante de tiu aroganta nazaretano, kiu pagis sur la kruco por siaj krim- aj deliroj. Mi turnos min al la Sinedrio, por vin juĝi kaj puni; la Sinedrio havas aŭtoritaton, por forbati vi- ajn kondamnindajn halucinojn.
n Mateo, 22:21. - La Trad.
Tiel fininte, li ŝajnis posedita de furiozo, sed eĉ tiel li ne sukcesis konfuzi la predikanton, kiu kun serena animo respondis al li:
Amiko, la Sinedrio havas mil manierojn igi min plori, sed mi ne rekonas en ĝi povon, por devigi min re- zigni la amon al Jesuo Kristo.
Tion dirinte, li malsupreniris de la tribuno kun tia sama humileco, ne lasinte sin entuziasmigi de la aprobo- gesto de tiuj malfeliĉuloj, kiuj tie aŭdis lin kiel defend- anton de sanktaj esperoj.
Ekaŭdiĝis iaj kelke da unuopaj protestoj. Koleraj fariseoj vomis malrespektajn kaj mokajn parolojn. Tiu homamaso agitiĝis, antaŭvidante tuj okazontan konflikt- on; sed antaŭ ol Stefano faris dek paŝojn en la internon, apud siajn kamaradojn, kaj antaŭ ol Saŭlo trafis lin per aliaj personaj kaj rektaj kontraŭdiroj, ĉifone vestita mal- junulino prezentis al la brava ĉampiono malriĉe vestitan junulinon kaj fidplene ekkriis:
Sinjoro! Mi scias, ke vi kontinuigas la bonecon kaj la farojn de la nazareta profeto, kiu unu tagon savis min de la morto, malgraŭ miaj pekoj kaj malfortaĵoj. Helpu min ankaŭ vi, pro kompato! Mia filino mutiĝis antaŭ pli ol unu jaro. Mi ŝin kondukis el Dalmanuta ĉi tien tra grandegaj malfacilaĵoj, fidante vian fratan helpon!
La predikanto antaŭ ĉio ekpensis pri la danĝero de ia kaprico de li mem kaj, dezirante kontentigi la petant- inon, ekrigardis kun sincera simpatio la malsanulinon kaj diris:
Nian ni havas mem nenion, sed estas juste es- peri de la Kristo la donojn al ni necesajn. Li, justa kaj grandanima, ne forgesos vin en la sankta distribuado de sia favorkoreco.
Kaj kvazaŭ pelita de ia stranga forto, li aldiris:
Vi ja parolos, por laŭdo al la bona Majstro!
Tiam oni ekvidis strangan fakton, kiu subite im- presis tiun multenombran kunvenantaron. Kun radio da grandega ĝojo la malsanulino ekparolis:
Mi laŭdos la Kriston per mia tuta animo, por
eterne.
Forte afekciite, ŝi kaj ŝia patrino sur tiu sama loko falis genue kaj kisis al li la manojn; sed Stefano, pro- funde emociite, nun havis okulojn nebulitajn de ploro. Li la unua kortuŝiĝis kaj miris la ricevitan protekton, kaj ne alie, ol per larmoj, li povis esprimi la grandecon de sia danko.
La fariseoj, kiuj alproksimiĝis, intencante kompro- miti la pacon de tiu humila rondo, miregante repaŝis. La malriĉuloj kaj afliktitoj, kvazaŭ ricevinte ian helpon de la Ĉielo por la sukceso de la pura kredo, plenigis la ĉambron per ekkrioj de forta espero.
Saŭlo observis tiun scenon, ne povante kaŝi sian koleron; se eble, li disfrakasus Stefanon en siaj manoj; tamen, malgraŭ sia impulsiĝema temperamento, li venis al la konkludo, ke iu atako trenus liajn ĉeestantajn amikoj n en terure grandan konflikton. Li pripensis ankaŭ, ke ne ĉiuj adeptoj de la "Vojo" estas kapablaj, kiel la predikanto, enfermi la lukton en la kadro de la spirit- regionaj lecionoj, kaj iamaniere ne malakceptus la korp- an lukton. En momento li rimarkis, ke iuj el ili estas armitaj, ke la maljunuloj portas solidajn apogiĝilojn kaj la kripluloj uzas fortikajn lambastonojn. La korpa lukto en tiu malforta konstruaĵo havus bedaŭrindajn sekvojn. Li ekpenis kunaranĝi pli efikajn ideojn. La Leĝo estus por li favora; li povus kalkuli je la Sinedrio; la plej eminentaj pastroj estas liaj sindonaj amikoj. Li batalus kontraŭ Stefano, ĝis li fleksos ties moralan reziston. Se li ne sukcesus submeti tiun fiulon, li tiun malamus por ĉiam. Por la kontentigo de siaj kapricoj li scius formovi ĉiajn barojn.
Rimarkinte, ke Cadok kaj ankoraŭ du kamaradoj estas komencontaj la tumulton, ki kriis al ili per serioza kaj ordonema voĉo:
- Ni foriru! La adeptoj de la "Vojo" tre kare pag- os por sia trokuraĝo.
Ĉe tiu momento, kiam ĉiuj fariseoj estis pretaj obei lian ordonvoĉon, la junulo el Tarso rimarkis, ke Stefano sin direktas en la internon de la domo, preterŝoviĝante antaŭ liaj ŝultroj. Saŭlo sentis ekskuitaj ĉiujn fibrojn de sia fiero kaj malame fiksis sur li siajn siajn okulojn, sed la
predikanto respondis al li per serena kaj amika rigardo.
Tuj kiam la juna leĝisto foriris kun siaj multenombr- aj kamaradoj, kiuj ne sukcesis kaŝi sian resenton, la ga- lileaj Apostoloj kun granda timo komencis konsideri la eblajn sekvojn de tiu neatendita epizodo.
En la sekvanta tago, kiel kutime, Saŭlo el Tarso ĉe vesperiĝo eniris en la domon de Zeĥarja, vidigante tra la mieno la ĉagrenon, kiu mordis lian animon. Iom forpel- inte la mallumajn pensojn, kiuj lin konsumis, dank'al la karesado de la fianĉino amata, kiu insistis ĉe li, ke li konigu la motivojn de tia granda maltrankvileco, li ra- kontis al ŝi la hieraŭajn okazaĵojn, aldonante:
Tiu Stefano tre kare pagos por la humiligo, kiun li pretendis fari al mi antaŭ la publiko. Liaj subtilaj rezonoj povas konfuzi malpli sagacajn homojn, kaj estas necese, ke ni superstarigu nian aŭtoritaton super tiuj, kiuj ne estas kompetentaj por pritrakti la sanktajn prin- cipojn. Ankoraŭ hodiaŭ mi konversaciis kun kelke da amikoj pri la farendaj disponoj. Tiuj pli toleremaj pa- rolis pri la nemalutila karaktero de la galileanoj, homoj kvietaj kaj karitemaj, sed mi opinias, ke unu fava ŝafo tutan ŝafaron infektas.
Mi dividas kun vi la defendon de niaj kredoj - rediris la junulino kontenta -; ni ne forlasu nian fidon al la kaprico de individuaj nekompetentaj interpretoj.
Post paŭzo ŝi daŭrigis:
Ha, se Jeziel troviĝus ĉe ni, li estus via ĉefa asist- anto en la elvolvado de la sankaj konoj. Li certe vol- onte defendus la Testamenton kontraŭ ĉia malpli pru- denta kaj fidinda parolo.
Ni batalos kontraŭ la malamiko, kiu minacas la verecon de la dia revelacio - rediris Saŭlo -, kaj mi ne cedos al tiuj senkulturaj kaj sofismemaj ennovaĵistoj.
Ĉu tiuj homoj estas multaj? - demandis Abigail zorgoplena.
Jes, kaj faras ilin pli danĝeraj tio, ke ili maskas siajn intencojn per piaj agoj, ekzaltante la ŝanĝiĝeman imagpovon de la popolo per supozataj misteraj kapabloj, nature nutrataj per sorĉaĵoj kaj magiaĵoj.
En ĉia okazo - admonis la junulino post momenta pripenso - estas konsilinde agi serene kaj pru- dente, detenante sin de iaj povekscesoj. Ĉu ili ne estas homoj, pli ĝuste bezonantaj edukadon, ol meritantaj punon?
Mi jam pensis pri ĉio ĉi. Vere, mi ne intencas ĝeni la simplanimajn kaj modestajn galileanojn, kiuj ko- lektas ĉirkaŭ sin, en Jerusalem, kriplulojn kaj malsanuloj n, farante al ni la impreson de trankvilaj frenezuloj; sed mi ne povas ne frakasi la oratoron, kies lipoj, laŭ mia opinio, inokulas terure efikan venenon al la variema spirito de la popolo, ne tute konscianta la akceptitajn principoj n. La unuaj n estas necese klerigi, sed la dua devas esti nuligita. Ĉar oni ne scias liajn celojn, eble krim- ajn kaj revoluciajn.
Mi povas prezenti nenian argumenton kontraŭ viaj konkludoj - konsenteme rediris la junulino.
Tuj poste, kiel kutime, ili ekparolis pri la sanktaj sentoj de la koro, kaj tiam oni vidis, ke la junulo el Tarso trovas apartan ĉarmon kaj karesan balzamon ĉe la amaj rimarkoj de la kara amikino.
Post kelke da tagoj oni en Jerusalem faris la neces- ajn paŝojn, por ke Stefano estu kondukita antaŭ la Si- nedrion kaj tie eldemantata pri la celo, al kiu li strebas per tiuj predikoj de la "Vojo".
Dank'al la paciga interveno de Gamaliel tiu afero konsistus nur en diskutado, en kiu la predikanto de la novaj interpretoj difinus antaŭ la plej alta tribunalo de la raso siajn vidpunktojn, por ke la pastroj, kiel juĝistoj kaj defendantoj de la leĝo, per la ĝustaj vortoj prezentu la veron.
La invito por la polemiko venis al la modesta eklezio, sed Stefano ĝin ne akceptis, dirante, ke obee al la ordon- oj de la Majstro ne estas saĝe disputi, malgraŭ la ar- gumentoj de la filo de Alfeo, kiun timigis la perspektivo de iu lukto kontraŭ la altaj aŭtoritatuloj, ĉar al li ŝajn- is, ke la rifuzo vundus la publikan opinion. Siaflanke Saŭlo ne povis devigi sian antagoniston akcepti la defion, des pli ke la Sinedrio povus uzi trudajn rimedojn nur ĉe iu publika denunco, post starigo de proceso, en kiu la akuzito estus konfesita kiel blasfemanto aŭ kalumnianto.
Ĉe la ripetata rifuzo de Stefano la leĝisto el Tarso eksplodis de kolero. Incitinte la plej multajn kamara- ojn kontraŭ la malamiko, li ŝpinis grandan planon, por devigi la kontraŭulon akcepti la deziratan polemikon, en kiu li penus humiligi tiun antaŭ ĉiuj potenculoj de la superreganta judismo.
Post unu el la ordinaraj kunsidoj de la tribunalo Saŭlo vokis unu el siaj malaltrangaj amikoj kaj flustr- is al li:
Neĥemja, nia afero bezonas ian decideman kun- laboranton kaj mi ekpensis pri vi por la defendo de niaj sanktaj principoj.
Kia estas la tasko? - demandis lia amiko kun ia enigma rideto. - Ordonu, kaj mi estas preta vin obei.
Ĉu vi jam aŭdis pri ia falsa miraklisto, nomata Stefano?
Ĉu unu el tiuj homaĉoj de la "Vojo"? Mi jam aŭdis lian parolon mem, kaj, por diri la veron, mi rimark- is en liaj ideoj la fantaziojn de efektiva deliranto.
Bone estas, ke vi lin proksime konas - rediris la juna leĝisto kontenta. - Mi bezonas iun, kiu denuncus lin kiel blasfemanton kontraŭ la Leĝo, kaj venis al mi en la kapon via kunhelpo en tio.
Ĉu nur tion vi ordonas? - ruze demandis la al- parolito. - Ĝi estas facila kaj agrabla afero. Ĉu mi ja ne aŭdis lin, ke la krucumita ĉarpentisto estas la funda- mento de la dia vero? Ĉi tio estas pli ol blasfemo. Li estas danĝera revolucianto, punenda kiel kalumnianto de Moseo.
Tre bone! - ekkriis Saŭlo kun triumfa rideto. - Mi do kalkulas je vi.
En la sekvanta tago Neĥemja iris al la Sinedrio kaj denuncis la noblan predikanton de la Evangelio kiel blasfemanton kaj kalumnianton, false aldonante krimajn asertaĵojn. En la akuza akto Stefano estis prezentita kiel ia vulgara sorĉisto, kiel instruanto de renversaj normoj en la nomo de iu falsa Mesio, kiun Jerusalem antaŭ kelka tempo krucumis per similaj kulpigoj. Neĥemja sin pre- zentis kvazaŭ viktimo de tiu danĝera sekto, kiu atingis kaj malpacigis lian familion mem, kaj asertis, ke li ĉe- estis fiajn sorĉaĵojn, kiujn ili faris por malutilo al aliaj.
Saŭlo el Tarso notis ĉiujn eĉ plej sensignifajn de- poziciojn, akcentante la kompromitantajn detalojn.
La sciigo pri tiu proceso eksplodis inter la adeptoj de la "Vojo", farante tre dolorajn afikojn. Tiuj malpli bravaj, kun Jakobo en la fronto, lasis sin kapti de ĉi- aspecaj konsideroj, timante esti persekutataj, sed Stefano, kune kun Simon Petro kaj Johano, tenadis sin absolute serena, trankvile ricevinte la ordonon kuraĝe respondi la akuzon. Plena de espero, li petis Jesuon lin ne forlasi, por ke li atestu la solidecon de sia evangelia fido, kaj fidele kaj ĝoje atendis la oportunan okazon por tio.
VI
Antaŭ la Sinedrio
En la tago difinita la granda salono de la plej alta izraealida institucio pleniĝis per efektiva multego da kon- fesantoj kaj vidamuloj, avidantaj ĉeesti la unuan kon- fkliton inter la pastroj kaj la piaj kaj strangaj homoj de la "Vojo". Tie kolektiĝis ĉio, kion Jerusalem havis da plej aristokrata kaj kulturita; sed al la almozuloj ne estis permesite eniri, kvankam la afero estis publika.
La Sinedrio prezentis siajn plej eminentajn membr- ojn. Kune kun la pastroj kaj instruantoj de Izrael tie troviĝis la plej gravaj personoj de la fariseismo. Tie estis reprezentantoj de ĉiuj sinagogoj.
Komprenante la sagacecon de Stefano, Saŭlo deziris havigi al li okazon kompari la scenejon, sur kiu regis lia talento, kun la senluksa domo de la adeptoj de la nazereta ĉarpentisto. En la fundo lia intenco kuŝis en la pava elmontro de ia supereco, samtempe karesante la koran esperon gajni lin al la vicoj de la judismo. Tial li preparis tiun kunvenon laŭ ĉiuj postuloj, tiel, ke ĝi im- presu la antagoniston.
Stefano sin prezentos ne kiel ia ordinara arestito, devanta reguligi kontojn kun la Justico, sed kiel homo, vokita por sin defendi kontraŭ imputitaj akuzoj. Ekza- meninte do la situacion, li insiste petis la galileajn apos- tolojn ne akompani lin, konsiderante ne nur la neceson, ke ili restadu apud la suferantoj, sed ankaŭ la eblan far- iĝon de seriozaj konfliktoj en la okazo, se tien iros adept- oj de la "Vojo", pro la fortanimeco, kun kiu li penos gardi la purecon kaj la liberecon de la Evangelio de la Kristo. Krom tio la rimedoj, kiujn ili povos disponi, estis tro simplaj, kaj ne estus juste per ili alfronti la altegan potencon de la pastroj, kiuj trovis rimedojn por krucumi la Mesion mem. Favore por la "Vojo" emfaze parolis nur tiuj kompatindaj malsanuloj, la puraj konvinkoj de la plej humilaj, la danko de la plej malfeliĉaj - la sola forto potenca pro sia enhavo de dia virto, subtenanta ilian aferon antaŭ la aŭtoritatuloj, superregantaj en la mondo. Tiel pensante, li nepre volis ekhavi la ĝojon preni sur sin solan la respondecon por sia sintenado, kom- promitante neniun el siaj kamaradoj tiel same, kiel agis Jesuo iam en sia dia apostolado. Se necese, li ne evitus la eblon de la ekstrema sinofero, atestante sian amon al la respektinda kaj kompatema koro de la Majstro. La sufero por ĉi tiu estus por li milda kaj dolĉa. Lia argu- mentado venkis la bonan deziron de la plej flamanimaj kunuloj; tiel, helpate de neniu amiko, li sin prezentis al la Sinedrio, kiu lin forte impresis pro sia grandeco kaj lukso. Kutiminte al la malgajaj kaj malriĉaj scenoj en la antaŭurbo, kie loĝis ĉiaspecaj malfeliĉuloj, li raviĝis de la riĉeco de la Templo, de la majesta aspekto de la turo de la romanoj, de la grekastilaj loĝokonstruaĵoj, de la ekstera mieno de la tie multenombraj sinagogoj.
Komprenante la gravecon de tiu kunsido, kien iris la elito de la urbo, por sciiĝi pri tiu neordinara interesiĝo de Saŭlo, kiu tiam estis la plej vibra esprimo de juneco de la judismo, la Sinedrio petis la kunhelpon de la roma aŭtoritatularo por la perfekta tenado de la ordo. La Pro- vinca Kortumo ne domaĝis penojn. La patricioj mem, loĝantaj en Jerusalem, en granda nombro iris, por ĉeesti la gravan okazon de tiu tago, konsiderante, ke tiu est- is la unua proceso pri la ideoj, instruitaj de la nazareta profeto post lia krucumo, kiu postlasis tiel profundan per- pleksecon kaj tiom multe da duboj en la publika spirito.
Kiam la granda salono estis plenplena de homoj kun alta socia rango, Stefano, kondukita de iu servanto de la Templo, sidiĝis sur antaŭdifinita loko, kie li restis sub la gardo de soldatoj, kiuj fiksis sur li ironian rigardon.
La kunsido komenciĝis laŭ ĉiuj statutaj ceremonioj. Komencante la laborojn, la ĉefpastro anoncis la elekton de Saŭlo, laŭ ties deziro mem, por eldemandi la denunc- iton kaj esplori la grandecon de ties kulpo pro la mal- ŝato de la sanktaj principoj de la raso. Ricevinte la inviton, por ofici kiel juĝanto de la afero, la tarsa junulo ekmontris venkan rideton. Kun aŭtoritateca gesto li or- donis al la senfama predikanto de la "Vojo" proksimiĝi al la centro de la luksa salono, kaj tien Stefano serene sin direktis, akompanata de du mallumvizaĝaj gardistoj.
La junulo el Korinto fikse ekrigardis la medion ĉir- kaŭ si kaj konsideris la kontraston inter la du atmosfer- oj, rememoris la lastan kunvenon en lia malriĉa eklezio, kie li malgraŭvole konatiĝis kun tia kaprica antagon- isto. Ĉu tiuj ne estas la "perditaj ŝafoj" de la domo de Izrael, pri kiuj Jesuo parolis en siaj viglaj instruoj? Kvan- kam la judismo ne akceptis la mision de la Evangelio, kiel do ili interkonsentigas la sanktajn asertojn de la profetoj kaj ties noblan ekzempladon de virto kun la avar- eco kaj la malsolideco de la moroj? Moseo mem estis sklavo kaj pro sindono al sia popolo spertis sennombrajn malfacilaĵojn tra ĉiuj tagoj de sia ekzistado, konsekrita al la Ĉiopova. Ijob suferis nepriskribeblajn dolorojn kaj atestis sian fidon ĉe la plej akraj suferoj. Jeremia ploris nekomprenata. Amos gustumis la galon de sendankeco. Kiel la izraelidoj povus harmoniigi inter si egoismon kaj la aman saĝecon de la Psalmoj de David? Estis strange, ke, tiel ĵaluzaj pri la Leĝo, ili sin tute fordonas al mal- noblaĉaj interesoj, dum Jerusalem estas plena de tute senhelpe vivantaj familioj, iliaj fratoj laŭ la raso. Kiel kunlaboranto en modesta societo li proksime konis la bezonojn kaj suferojn de la popolo. Ĉe tiuj ĉi konkludoj li sentis, ke la nazareta Majstro nun multe pli altiĝas antaŭ liaj okuloj, tiu profeto, kiu disdonis al la afliktitoj la plej purajn esperojn kaj la plej konsolantajn spirit- ajn veraĵojn.
Li ankoraŭ ne rekonsciiĝis de la mirego, kun kiu li rigardadis la brilantajn tunikojn kaj la orajn ornamojn, abunde paradantajn en tiu salono, jen la hela kaj vibr- anta voĉo de Saŭlo vekis lin al la realeco de la situacio.
Leginte la akuzan akton, en kiu Neĥemja estis la ĉefa atestanto, kaj aŭdite plej atente, Saŭlo parolis al Stefano samtempe krude kaj fiere:
Kiel vi vidas, vi estas akuzita kiel blasfemanto, kalumnianto kaj sorĉisto, antaŭ la plej gravaj aŭtoritat- uloj. Tamen antaŭ ol ion decidi, la tribunalo deziras ek- koni vian devenon, por difini viajn rajtojn en la nuna momento. Ĉu vi estas el familio izraelida?
La aldemandito paliĝis, pesante la malfacilaĵojn de ia plena identigo, se ĝi estus necesa, sed per firma tono respondis:
Mi apartenas al la idoj de la tribo de Isaĥar.
La leĝisto iomete surpriziĝis, sed nerimarkeble por la ĉeestantoj, kaj daŭrigis:
Kiel izraelido vi rajtas libere rebati miajn demand- ojn, tamen estas necese klarigi, ke tia rajto ne evitigos al vi severajn punojn, se vi obstinos en la diskonigo de la krudaj eraroj de revolucia doktrino, kies fondinton kondamnis al la malhonoriga kruco la aŭtoritateco de ĉi tiu Tribunalo, kie alte sidas la plej respektindaj idoj de la triboj de Dio. Supozante vian devenon, mi invitis vin lojale diskuti kun mi ĉe nia unua renkontiĝo en la kun- sido de la homoj de la "Vojo". Mi fermis al mi la okul- ojn antaŭ la scenoj de mizero, kiuj tiam min ĉirkaŭis, por analizi sole nur vian inteligentecon, sed, elmontrante strangan ekzaltitecon, eble dank'al sorĉaĵoj, kies influoj estas tie videblaj, vi detenis vin de ĉia parolo, malgraŭ mia insistado. Via neklarigebla sintenado igis la Sine- drion, laŭ ĉi tiu denunco de via nomo, rigardi vin kiel malamikon de niaj leĝoj. Vi do nun devos respondi ĉiujn konvenajn kaj necesajn demandojn, kaj vi rekonos, mi esperas, ke via izraelida karaktero ne povos liberigi vin de la puno, destinita por la perfidantoj de nia afero.
Post ne malgranda paŭzo, dum kiu la juĝanto kaj la denuncito povis rimarki la korpreman atendon de la ĉe- estantoj, Saŭlo komencis la eldemandadon:
Kial vi forpuŝis mian inviton je diskutado, kiam mi per mia alesto honoris la predikadon en la eklezio de la "Vojo"?
Stefano, kies okuloj brilegis, kvazaŭ per ia dia forto respondis per firma voĉo, ne malkaŝante la emocion, kiu regis lian internon:
La Kristo, al kiu mi servas, rekomendis al siaj disĉiploj ĉiam ajn eviti la fermenton de la kvereloj. Kon- cerne tion, ke vi per via alesto honoris mian modestan parolon, mi dankas vin por tiu montro de nemeritita in- teresiĝo, sed mi preferas konsideri kun David ( ), ke per la Eternulo gloriĝas nia animo, ĉar ja ni posedas nenion bonan en ni mem, se Dio ne helpas nin per la grandeco de Sia gloro.
Ĉe tia subtila leciono, kiu estis ĵetita al li rekte en la vizaĝon, Saŭlo el Tarso mordis la lipojn, kun sam- tempaj kolero kaj resento, kaj nun penante eviti ĉian personan atakon, por ne fali en iun similan situacion, daŭrigis:
Vi estas akuzita kiel blasfemanto, kalumnianto kaj sorĉisto...
Mi permesas al mi demandi, kiamaniere - brave rediris la alparolito.
Blasfemanto, prezentante la nazaretan ĉarpentist- on kvazaŭ Savinton; kalumnianto, malŝatante la Leĝon de Moseo per forneado de la sanktaj principoj, kiuj pre- zidas en niaj destinoj. Ĉu vi konfirmas ĉion ĉi? Ĉu vi konsentas ĉi tiujn akuzojn?
Stefano senhezite klarigis:
Mi persistas en mia kredo, ke la Kristo estas la Savinto, promesita de la Eternulo per la instruoj de la profetoj de Izrael, kiuj ploris kaj suferis tra multe da jarcentoj, ĉar ili sciigis al ni la dolĉajn ĝojojn de la Pro- meso. Rilate la duan parton, mi pensas, ke la akuzo ven- as de erara interpreto de miaj vortoj. Mi ĉiam respektis la Leĝon kaj la Sanktajn Skribojn, sed mi konsideras la Evangelion de Jesuo ilia dia komplemento. La unuaj estas la verko de la homoj, la dua estas la salajro de Dio al la fidelaj laboristoj.
Ĉu vi do opinias - diris Saŭlo, ne kaŝante sian koleron ĉe tia solida firmeco -, ke la ĉarpentisto estas pli granda, ol la granda leĝodonanto?
ТЕЛЕГРАМКанал с обзорами, анонсами новинок и книжными подборками
Книжный Вестник
Бот для удобного поиска книг (если не нашлось на сайте)
Поиск книг
Свежие любовные романы в удобных форматах
Любовные романы
О психологии, саморазвитии и личностном росте
Саморазвитие
Детективы и триллеры, все новинки
Детективы
Фантастика и фэнтези, все новинки
Фантастика
Отборные классические книги
Классика
ВКОНТАКТЕБиблиотека с любовными романами, которая наверняка придётся по вкусу женской части аудитории
Любовные романы
Библиотека с фантастикой и фэнтези, а также смежных жанров
Фантастика
Самые популярные книги в формате фб2
Топ фб2
книги