Проста фантастыка

Дзень нараджэння

Месяц — царства вечнага дня і вечнай ночы адначасова. За круглым ілюмінатарам асветленая палаючым сонцам шэрая пустэльня рэзка кантрастуе з абсалютнай чарнатой бяззорнага неба. Але, нягледзячы на ўсю халоднасць навакольнага пейзажу, у маленькім паўцыліндрычным пакойчыку пануе свая, па-дзіцячы цёплая атмасфера. Аднаго погляду дастаткова, каб зразумець, што гэта сапраўды дзіцячы пакой: невялікі ложак, занадта нізкі для сярэдняга чалавека стол, скрыначка з надпісам «цацкі», ну і вядома сцены аблепленыя творамі няўмелай дзіцячай рукі. Толькі адно пытанне, адкуль на такім сур’ёзным аб’екце, як месяцовая база, узялося дзіця? Усё проста. Валя — названая так ў гонар першай жанчыны-касманаўта Валянціны Церашковай — першае дзіця, што нарадзіўся па-за Зямлёй, тут, на Месяцы, у «Месяцовым горадзе» — першым іншаланетным фарпосце чалавецтва.

Гэты «Месяцовы горад» нельга параўнаць па памерах са звычайным зямным горадам. Так, ён невялікі, але ўвесь час пашыраецца. На двух галоўных вуліцах — Гагарына і Лявонава — размешчаны дзясяткі навукова-даследчых лабараторый, мноства жылых і грамадскіх збудаванняў, маецца таксама свой парк — купальная аранжарэя — і помнік першым заваёўнікам космасу. Акрамя таго, у 10 кіламетрах ад горада знаходзіцца касмадром, на які кожны месяц садзяцца караблі з Зямлі, прывозяць у горад новую змену спецыялістаў, прадукты харчавання, апаратуру, жылыя і навуковыя модулі. Жыццё ў горадзе кіпіць: ні дня без цікавых адкрыццяў.

Не сакрэт, што і сама Валя з’яўляецца часткай праграмы даследаванняў месяцовага комплекса. Бо ніколі раней дзеці не нараджаліся на адлегласці ў чатырыста тысяч кіламетраў ад роднай планеты. Але ад гэтага факту любові да дзяўчынкі з боку насельнікаў базы не становіцца менш.

Валя жыве звычайным дзіцячым жыццём, шмат у чым падобным на жыццё зямнога дзіцяці. Дзяўчынка, як і любы пяцігадовы зямны дзіцёнак, наведвае школьныя заняткі. Толькі ў «Месяцовым горадзе» няма сваёй школы і таму настаўнікамі для Валі выступаюць яе ўласныя бацькі, якіх час ад часу падмяняюць іншыя члены даследчай групы. Яна, як і ўсе дзяўчынкі яе ўзросту, гуляе ў лялькі. Добрыя дзядзькі-касманаўты з кожным зямным рэйсам прывозяць ёй новую цацку. Вось нядаўна дзядзька Алесь нават кацяня прывёз, а інжынеры з Байканура збудавалі для яго спецыяльны скафандр-кошык у якім кацяня можна выносіць за межы дамоў-купалоў. Ёсць у кошыку немалы запас кіслароду і кішэнькі для цюбікаў з малаком і ежай, каб кацяня не заставалася галодным. Валя была ў захапленні ад такога падарунка. Дзіцё, якое ні разу не бачыла Зямлю, атрымала часцінку зямной прыроды. Пасля гэтага дзяўчынка ўжо ніколі не раставалася са сваім Кузям — такое імя яна дала кацяняці — і паўсюль насіла яго з сабой у хатцы-скафандры.

Сёння ў Валі дзень народзінаў. Вале споўнілася шэсць гадоў, шэсць гадоў бесперапыннага жыцця па-за Зямлёй на месяцовай станцыі. Толькі адзінкі касманаўтаў ва ўсім свеце могуць пахваліцца такім тэрмінам пражывання ў космасе.

З нагоды свята дзяўчынка ўстала рана. На яе століку ляжала паштоўка з бацькоўскімі віншаваннямі і вялікая кніжка-размалёўка з вясёлымі героямі мультфільмаў. Валя радасна абняла Кузю і наліла яму святочную порцыю малака. Пакуль кацяня хлябтала свой падарунак, дзяўчынка апраналася. Яна нацягнула лёгкі камбінезон, а затым на яго свой дзіцячы скафандр, з прышпіленым да спіны шлемам. Па тэхніцы бяспекі належала ўсюды, нават у межах купалоў, хадзіць у скафандры. Дзяўчынка ўзяла Кузю, пасадзіла яго ў пераносны кошык і выйшла са свайго пакоя. Валя зазірнула спачатку на кухню, а потым і ў бацькоўскі пакой, але ні таты, ні мамы нідзе не было. Тады Валя насунула на галаву шлем, загерметызавала свой скафандр і кошык кацяня, адкрыла падачу кіслароду і ўвайшла ў кесон, які вёў на вуліцы «Месяцовага горада».

Дзяўчынка ведала, што бацькі працуюць у цэнтры сувязі і таму панеслася туды з усіх ног. На вуліцах сёння было незвычайна шматлюдна: усе кудысьці беглі, ці проста вялізарнымі скачкамі пераадольвалі адлегласць, каля кесонаў жылых купалоў утвараліся чэргі на выхад і уваход. У горадзе панавала незразумелая ажыўленасць.

Валя не хацела выклікаць бацькоў па рацыі, яна жадала ўбачыць іх ужывую, і таму наўпрост накіравалася да прысадзістага шырокага купала з вялізарнай парабалічнай антэнай на даху. Калі дзяўчынка заходзіла ў кесон, адтуль якраз выходзіў дзядзька Алесь. Ён са здзіўленнем паглядзеў на Валю, але нічога не сказаўшы, пабег па сваіх справах. Унутры купала было шумна і цесна: мноства людзей у грувасткіх скафандрах сноўдала ад адных тэрміналаў да іншых. Валя не адразу ўбачыла бацьку, ён стаяў ля вялікага шыпячага экрана і гучна крычаў у мікрафон, а мама сядзела побач за сталом, падпёршы галаву рукамі. Дзяўчынка падышла да сваіх бацькоў.

— А, добрай раніцы, Валечка, — твар мамы быў сумны і нават нацягнутая ўсмешка, не змагла сцерці журбу з яе аблічча, — З Днём нараджэння, родная.

Тата павярнуўся, паглядзеў на дачку, кіўнуў і зноў пачаў нагаворваць у мікрафон.

— Ведаеш, дачушка, вяртайся ты лепей дахаты, пагуляй з цацкамі, у нас тут з татам тэрміновая справа, — мама падышла да Валі і ўзяла яе за руку.

— Зямля. Зямля. Кажа «Месяцовы горад». Што там у вас, адкажыце, — працягваў паўтараць тата.

Да яго падбег дзядзька Слава і працягнуў тэчку з паперамі.

— Вось паглядзіце — гэта новыя фотаздымкі з абсерваторыі. Вось тут і тут на паверхні нейкія ўспышкі, вельмі падобна на выбухі, — хутка прагаварыў ён, паказваючы штосьці на сваіх лістках.

— Так, вельмі падобна, — адказаў тата. — Што ж у іх там здарылася?

— Зямля. Зямля. Адкажыце ...

Але дзяўчынка ўжо не чула слоў, мама праводзіла яе да кесона і строга загадала сядзець дома, на вуліцу больш не выходзіць.

Валя неахвотна пайшла ў бок жылога купала. Крочыла павольна і часта зазірала ў кошык да кацяняці. З-за гэтага дзяўчынка станавілася перашкодай на шляху людзей, што сноўдалі па сваіх неадкладных справах па горадзе. Каля помніка першым касманаўтам дзяўчынка спынілася, каб у чарговы раз палюбавацца касмічнымі героямі.

Раптам дзіўны агеньчык прыцягнуў яе ўвагу. Нібы маленькі светлячок агеньчык падморгваў Валі з-за бліжэйшага дома-купала. Дзяўчынка вырашыла паглядзець, што ж там такое. Каля будынка ў паўметра ад паверхні вісеў невялікі агністы шарык.

«Ідзі сюды, ня бойся» — сказаў светлячок. Голас раздаваўся проста ў шлеме дзяўчынкі.

Валя падышла бліжэй, моцна абхапіўшы дзвюма рукамі кошык з кацянём.

«З днём нараджэння, Валечка», — сказаў агеньчык маміным голасам. — «Хочаш, я зраблю табе падарунак?»

Дзяўчынка згодна пахітала галавой.

«Тады ідзі за мной», — сказаў светлячок і павольна паляцеў у бок мяжы «Месяцовага горада», туды, дзе знаходзіліся падмуркі недабудаваных купалоў.

Дзяўчынка паслухмяна пайшла следам.

«Не бойся», — паўтарыў агеньчык, калі яны разам выйшлі за межы месяцовай базы.

— Я хачу да таты, — першыя слёзы з’явіліся на вачах Валі.

«Добра», — сказаў светлячок і пачаў надзімацца, паступова набываючы форму чалавечага цела.

Дужыя татавы рукі паднялі дзяўчынку і пяшчотна прыціснулі яе да грудзей.

— Хочацца спаць, — сказала дзяўчынка, пазяхаючы, і паглядзела на кацяня. Кузя ўжо скруціўся клубочкам на дне свайго доміка-скафандра і мірна пасопваў.

Чалавечая постаць з дзіцём на руках усё далей і далей аддалялася ад «Месяцовага горада». Шырокія татавы плечы абаранілі спячую дзяўчынку ад яркага, сляпучага святла новага сонца, што ўзышло над месяцовай базай. Сонца тэрмаядзернага выбуху.

«Спі спакойна, усё будзе добра».