Чорныя геральды

ІІІ

Дарослыя,

а якой гадзіне вярнуцца?

Шэсць адбіваюць сляпыя званы Сант’яга,

але ўжо добра ўцямнела.

Маці казала не бавіцца.

Агядзіта, Націва, Мігэль,

не хадзіце туды, дзе прайшла,

гугнявячы прыпаміны,

злыбяда,

у бок загарадзі, і туды,

дзе куры, яшчэ неаціхлыя,

гэтак апудзіліся.

Лепей тутацька будзьма.

Маці казала не бавіцца.

А ўжо не баімся. Выглядваем

караблікі, — найпрыгажэйшы мой —

з імі гулялі ўвесь боскі дзень

і не сварыліся нават:

яны засталіся напагатове ў студні,

з грузам прысмакаў, да раніцы.

Пачакаем, аднак, з паслухмянасцю нашай

безвыходна вяртацца, загладжваць учынкі

дарослых, якія заўсёды ахвотна

пакідаюць дома малых,

быццам з намі

нельга кудысьці ісці.

Агядзіта, Націва, Мігэль?

Клічу, шукаю іх вобмацкам у цямрэчы.

Не ўздумайце мяне пакідаць

вязнем самоты.

XY

У тым кутку, дзе шмат начэй з табою

мы спалі разам, я сяджу й вандрую.

Ўжо вынеслі нябожчыцкі з пакою

той шлюбны ложак, як нудзьгу старую.

Прыйшла ты ўранні з іншага настрою,

а ўжо цябе няма. Ў кутку ад згубы,

з табою побач, прачытаў міжволі

між крокамі пяшчотнымі тваімі

ўначы Дадэ навелу. Гэта любы

куток наш. Не забыць яго ніколі.

Прыгадваю я летніх дзён зарокі,

цябе збляднела-зграбную, да болю

знаёмыя твае ў пакоях крокі.

Дажджлівай гэтай ноччу страх звярыны

апанаваў — я скалануўся раптам...

Пачуліся далёка дзве дзвярыны

мне, што рыпяць ад ветру, дзве дзвярыны,

нібыта цень і цень спрыяюць спратам.

ХYІІІ

Чатыры ўпартыя сцяны вязніцы,

чатыры выбеленыя сцяніны,

як ні лічы, а іх не меней штосьці!

Цяжкі настрой тут мог адзін прыжыцца,

ты на чатырохкуцці крыжавіны

распяты, і рыпяць іржава косці.

Майго ключа красуня вартаўніца,

калі б адчула, як мае правіны,

ў чатырохсценні сценьмі чэзнуць ніца!

А мы, без слёз, супроць паўстаць павінны,

выратаўніца, нам ці хопіць мосьці!

Чатыры ўпартыя сцяны вязніцы!

Ад іх баліць душа да сарцавіны,

як ад даўгіх дзвюх сцен начэй лютосці,

што за руку вядуць да дамавіны,

як тыя дзве нябожчыцы жанчыны,

а кожная — дзіця сваёй мілосці.

З паднятай праваю рукой вініцца

я застаюся, кожнае хвіліны

намацваючы моц рукі прычыны,

што між маіх дзе і калі ўхітрыцца

угледзець сталасць мужную мужчыны.

XXI

Зноў снежань на аўто, заганным колам,

вяртаецца, інакшы ў пазалоце

сваей бяды. Мне б позіркам вясёлым

трыццаць адну яго не ўбачыць скуру,

іх бедны д’ябал драў не па ахвоце.

Яго прыгадваю я гордачолым,

і вуснам пыхі, рэўнасці істоце,

вачам агню было — на зайздрасць долам.

Як спадара Дванаццатага гэта

не прыгадаць ва ўсёй яго нясноце!

I я прыгадваю. I снежань сёння

вяртаецца, сваю забыўшы пыху,

бяды дыханне ўчуў і змерз на ўлонні.

I нос падвеў яго. Ў дакор адлегам

кахаў ён да адчаю страусіху

і галаву сваю хаваў пад снегам.

XXVIII

Сумны снедаў я без маці, без прынукаў:

з’еш яшчэ, сыночак, без вады з крыніцы,

ды без бацькі, што падсольваў кукурузу

і марудна, быццам сыпаў соль з сальніцы,

пра вялікую пытаўся сувязь гукаў.

Як было мне снедаць. Самі стравы ў роце

пераселі б тыя даўнія, што ў хаце

у маленстве засталіся, хата знікла,

не пакліча — бо азяблі вусны — маці.

А ці мог я снедаць у сваёй самоце.

За сталом сяброўскім снедаў я, чужы ўсім,

з бацькам сябра, што вярнуўся з вандравання

і прывёз чуб пасівелы, з парцаляны,

ўпарты чуб, як жарабок; было сняданне

з удаўцом бяззубым, што мянціў, бажыўся,

частавалі-вельмавалі ў весялосці,

бо яны былі свае тут, а не госці!

Толькі я адчуў той боль, нібы нажы ўсе

са стала ўсяго ў мае ўпіліся косці.

Гэта боль, з якім каштуеш ты ласкава

і любоў чужую, што зямлёю з глоткі

лезе, бо не маці клікала паснедаць,

і глытаеш камяні, і мёд салодкі

жоўцю здасца, і алеем рэдкім — кава.

I калі знік родны дом, і зніклі казкі,

і з магілкі не пакліча маці есці,

у самоце ўся цямнее кухня дзесьці,

як мізэрнейшая рэшта хатняй ласкі.

ХХХІ

Надзея галосіць уся ў тампонах з бавоўны.

Шурпатыя грані ў белых халатах

пагрозлівых, тканых з бліскучых шароў

стаяць на варце ля брамы жыцця.

А ці званы зліваюцца а шостай гадзіне

пад сонцам?

Народзіны. Змоўкні, жах!

Чакаю хрысціяніна, здаўна чакаю

на камяні круглым ніцма

на рагу ста вуліцаў лйсу майго,

якія знікаюць, калі падыходжу.

I ўстрывожаны Бог правярае

наш пульс, сурова-маўклівы,

і, як бацька ў дачкі,

ледзь-ледзь,

не дакранаючыся, адводзіць тампоны крывавыя

і ў рукі свае прымае надзею.

Божухна, я гэтак хачу...

І баста!

ХХХІІІ

Калі залева прыйдзе ўночы, знікну

адсюль на тысячу гадоў.

Ці менш на сто, не болей.

Нібы нічога і не адбылося,

нібы яшчэ я толькі набліжаюся.

Або не маю маці, ні каханкі я, ні ўпартасці,

каб мне нагнуцца й да канца сцярпець,

напружыўшы ўсе сілы,

ноч гэтую, каб мог трапаць

валокны Ведаў,

воўну Ведаў да скону,

і нітку д’яблаву,

нібы адменны

той, што рыпіць, нязгодны з часам,

язык

звана аднога.

Майго жыцця рахубу падвядзіце,

або жыцця таго, што ўсё яшчэ не нарадзіўся

і вызваліцца не паспее.

Не тое будзе, што яшчэ надыдзе,

а тое, што прыйшло ды знікла,

а тое, што прыйшло ды знікла.

XXXIY

Прыблуда знік, з кім ранняю парою

вярталіся дахаты ў гамане.

Хоць месца добрае пусцее тое,

ніхто чакаць не будзе ўжо мяне.

I зніклі моўчкі вечар з цеплынёю,

шум мора, бухта з цішаю на дне,

гамонка з маткаю тваёй старою,

што мне ліла гарбату пацямне.

I знікла ўсё: вакацыі і зоры,

пакорлівыя грудкі і ўгаворы,

каб я не выйшаў з хаты да гурмы.

I зніклі ўсе з тваёй пяшчотай словы,

сталеў ад болю я і стаў суровы,

бы нарадзіліся дарэмна мы.

XLYI

Прапахлы кухняй вечар стаў гасцінна

каля стала, дзе ела заўсягды;

галодная, прыходзіш з успаміна,

не хочаш ад тугі глытка вады.

Калі ж атуліць сціпласці хусціна,

ты прымеш ласку мройную тады.

Не хочаш есці ты, бо бачыш сына —

твае займае мейсца малады.

Стаіць прапахлы кухняй вечар з краю

і хвартухом слязіну выцірае,

які да нашых шумных звык размоў.

Пакутую таксама, вязень явы,

бо паспытаць няўзмогу тыя стравы,

што бачу на пустых талерках зноў.

XLIX

I шэптам трывогі

ў апратцы пачуццяў

іду я па панядзелках праўды.

Ніхто мяне не шукае, не пазнае,

і не прыгадаю я нават,

кім буду.

Пэўны гардэроб, адзін ён ведае

ўсіх сярод белых старонак выхадаў.

Гэты гардэроб,

адзін ён,

вяртаючыся ад кожнага клопату,

ад кожнага кандэлябра,

ад сляпога нараджэння.

Таксама я не знаходжу нікога пад

плашчом,

які свеціцца па панядзелках розуму;

і толькі ўсміхаюся я перад вайстраком кожным

парканаў,

шалёна шукаючы знаёмага.

Добры гардэроб, растаямніч мне

белыя свае старонкі;

жачу пазнаць хаця б аднаго,

хоць крышку апоры, хачу

ведаць, што ёсць я хоць бы.

У аддзяленнях, дзе апранаемся,

няма, нікога няма; толькі дзверы

разнасцежаны.

I заўсёды касцюмы самі

выходзяць адтуль, пакідаюць вешалкі

гратэскнымі рухамі

і выходзяць без цела свайго, вакантнымі,

за розум адцення

вялікага булёну з крылаў са справамі,

прыгожымі смажнямі.

I нават салодкай косткаю.

LXI

Уночы злезу я з каня з ахвотай

каля дзвярэй той самай хаты, дзе я

са спевам пеўня развітаўся ўпотай.

Зачынена. I грук мой нелюдзее.

На лаўцы, дзе стаўляла лямпу маці,

каб брат старэйшы мог запрэгчы коней,

я ездзіў без сядла, не розніў масці,

не заўважаў платоў, ірвоў, прадонняў;

на лаўцы, дзе на сонцы загарала

маё маленства чублае, сядзела

жалоба. Дзверы жаляцца ўчарнела.

Нібыта на чужынных мірных землях

мой конь іржэ зазыўна і прыветна,

б’е капытом, абнюхвае паветра,

вагаецца, зноў цішу заглушае

іржаннем, чуйна круцячы вушамі.

Не спіць мой бацька, моліцца, напэўна,

што я спазніўся, думае.

А сёстры падпяваюць марам,

іх мары простыя і шумныя,

і шыюць штось на свята, ходзяць боссю,

і мне ўсяго нічога засталося.

Чакаю, сэрца ж, як яечка ў момант,

калі выдзёўбваецца куранятка.

Нядаўна дом пакінуў, ды нязнатка,

каб уначы чакалі, ані свечкі

не запалілі на маё вяртанне.

Зноў грукаю — ў адказ адно маўчанне.

Я моўчкі плачу, конь ад болю

іржэ бясконца як ніколі.

Яны спяць назаўсёды ў вечным доме,

і гэтак добра, што нарэшце

мой быстры конь сціхае ў стоме,

хістаючыся ў сне, 6н кажа мне:

ўсе добра, дужа добра.

LXII

ДЫВАН

Калі ты ўвойдзеш у пакой знаёмы,

за шырму ў летуценні

глянь на момант

і на замок запрыся, каб не здолеў

пранікнуць цень мой.

КАРА

Як выйдзеш, дык скажы, што ненадоўга,

глянь на канал, што раздзяліў нас, зрэшты:

трымаюся за песню твайго лёсу,

заўжды з табой я,

на беразе душы мяне нясеш ты.

ПАДУШКА

I толькі пасля смерці, хто ведае!

О не. Хто ведае! Упоплеч з бедамі

тады адчуем мы разлуку сумна.

Ды як, нагу змяніўшы, панясу я

сцяг невядомы, каб чакаць цябе там,

дзе косці могуць зліцца з ветрыкам,

як некалі,

як некалі там, на рагу ўлюбёных

на ўсходзе зямлі, на схонах.

I за табой пайду адтуль уздоўж

сусветаў іншых, а ці да патрэбы

агорнуты ўладарным мохам,

каб ты паклала на мяне калені

пад час сямі падзенняў

у бездань, што бясконцая, як неба,

каб на сябе твой боль браць мог я.