Душою з небам гаварыць [Выбраная лірыка]

НЕ ТРЭБА ПЫТАЦЦА

Не трэба пытацца, што можа

Любоў наша, еднасць людская:

Не ўсё ўзяць нам тут на аброжак,

Вось справа якая.

Ды ўсё ж узаемныя смуткі

Мы здольны хоць трошкі ўтаймоўваць —

Пакуль не змялела ціхутка

Сардэчная мова.

Купаным у гэтым вытоку

Найгодных людскіх парыванняў,

I сам ён кладзецца пад крокі —

Шлях да ратавання.

1984

* * *

Адным і тым жа вёрстам —

Карацець

І доўжыцца —

На подзіў.

Страчаемся з сябрамі ўсё радзей.

Ужо як подзвіг —

Парыў з-за кратаў неадкладных спраў

Да тых нябёсаў,

Дзе грае фарбамі адвечны спрат

Апоры ў лёсе.

Ужо і здольны на такі парыў

Між нас не кожны.

І зорка лучнасці ўжо ледзь гарыць

Перасцярожна...

1978

БЫЛО РАССТАННЕ

Было расстанне назаўжды.

Так трэба, ведалі абое.

І два каменных гарады

Нас падзялілі між сабою.

Далоні ўладныя свае

Раўніва ўсклалі нам на плечы,

Сказалі:

«Помніць недарэчы» —

І ўкінулі ў віры свае.

Міналі месяцы, гады.

Сцяна няведання ўставала.

Было расстанне назаўжды.

Не ўспамінаў.

Не ўспамінала.

Вясну, хоць заплаці ўтрая,

За восені слату не купіш,

Дзе непрыкаянасць мая

Уселася ў чырвоным куце.

Было расстанне назаўжды.

А колькі ж лютых мінавала? —

І хваляй весняе вады

Сцяну як маем змаявала.

Чытаю твой кароткі ліст,

Які, як парастак нязломны,

Прабіўся з нашага калісь

У дзён цяперашніх улонне.

І змоўклі стражы-гарады,

І на скрыжалях іх заззяла:

Не забываў,

Не забывала.

Было расстанне. Назаўжды?

1977

* * *

Як доўга не вяртаюцца буслы.

Даўно на рэках лёд у вырай сплыў.

Даўно ўжо крыламі, нібы рукамі,

Разводзяць над лазою жоўтай кані.

I абтрасае звонкі свіст шпачыны

Пылок з сярожак вольхі ды ляшчыны.

На ўгрэвах паадскоквала трава.

...Як доўга не хмялее галава.

Так рады дружнай веснавосці вочы —

А сэрца радавацца што ж не хоча?

Няма яму вясны, яшчэ няма.

На чорна-белых берагах — зіма.

Дзён чарната ды бель даўгіх начэй...

А сонца зіхаціць усё ярчэй!

Усе вастрэй напружваецца слых:

«А можа, сёння прыляцяць буслы?»

Нібы ад іх прылёту акрыяе

Душа.

Нібыта не цябе чакае.

1973

* * *

Чакаю цябе. Так жаўронак світання чакае,

З чужой чужаніцы дадому вярнуўшыся ўночы.

Чакаю цябе. У сваім неспакоі блукаю,

Які мне то памяць тваю, то няласку прарочыць.

Жыву без цябе, як без лесу бяроза на ўзгорку —

Высокая, дужая, толькі заўжды ў адзіноце,

Нязломная, толькі ці ведае хто, як ёй горка

Адной грэцца сонцам, калі тое сонца ўзыходзіць...

Чакаю цябе.

1972

ПРЫЗНАННЕ

Тваё ніякаватае прызнанне —

Зялёны ветах у маёй спякоце.

Калі табе нялёгка

(Так сказаў),

Тады ты да мяне чамусь прыходзіш...

Зялёны ветах, засені галіна.

Як хораіпа яна знімае стому!

Малой драбнічкі толькі не хапае

У густой лістоце:

Расспяванай птушкі.

Калі б яшчэ і з радасцю сваёй

Прыходзіў да мяне ты,

Як дадому...

* * *

Была такая буйная вясна!

А я жыла, жыла — не разумела,

Нашто мяне абдорвала яна

Цнатлівай чысцінёй чаромхі белай,

Яе агрузлых, хмельных кутасоў

Таемнай, ледзь улоўнаю гаркотай.

На ўзлесках цвіў лілова-сіні сон

I аддаваў мне ўсю сваю пяшчоту.

А салаўі, пад смех маладзіка,

Паілі сэрца слодыччу шчымлівай.

Прымала ўсе дары мая рука

Ў няведанні наіўным і шчаслівым.

Цяпер дажджы дзяўбуць маё акно,

Шматае вецер з дрэў рудое лісце.

...Дзень добры, любы! Ведаю даўно,

Нашто вясна дарункамі калісьці

Абсыпала мяне так шчодра...

1963

ПЕСНЯ МАТЧЫНАЙ МАЛАДОСЦІ

...Замерла хвіля, як матыль на шпільцьі:

Знарок ці незнарок,

Сабе ці мне? —

Вяртае мама песняй маладосць сваю:

...Насыпаў пшанца

Аж па каленца,

Наліў вадзіцы

Аж па крыліцы.

Галубка не есць,

Галубка не п'е,

На круту гару

Усе плакаці йдзе.

- Галубка мая,

Шызакрылая,

Якая ўдалася

Ты журлівая!

Ой, ёсць у мяне

Семсот галубоў,

Лятай, выбірай

Па сэрцу любоў.

Ой, лятала я,

Выбірала я,

Нё знайшла такога,

Як страціла я...

А на старой бярозе за акном

Кажнюткі ліст імя тваё калыша;

А за парогам кожная сцяжынка

Звіваецца ў дарогу — да цябе:

I што ні міг, сваёй кажнюткай нотай

Святло і цень — табе — складаюць гімн.

1972

АМО ТЕ

«Аmо tе, аmа mе, fides immortals» - «Кахаю цябе, кахай мяне, вернасць несмяротная», — пісалі старажытныя рымляне на заручальных пярсцёнках.

З Рыма, з даўніх давён,

Праз стагоддзі-вякі,

У абрадавым звоне крыштальным

Прыкаціўся пярсцёнак

Да жаночай рукі,

Прыкаціўся пярсцёнак

Да мужчынскай рукі, —

AMO TE,

AMO ME,

FIDES IMMORTALES.

Блаславіў Гіменей,

Абяцаў Гіменей

Сонца, шчасце раскрыленых даляў.

І выстукваюць сэрцы

У цябе і ў мяне;

AMO TE,

AMO ME,

FIDES IMMORTALES.

Па жыцці не прайсці,

Каб не зведаць бяды.

Нам бы толькі пярсцёнкі шапталі

Праз вясну і слатэчу,

Праз гады і гады:

AMO TE,

AMO ME,

FIDES IMMORTALES.

* * *

Так часта пад гарачую руку

Натворыш нешта, нагародзіш нешта, -

Касуеш найдарожшае дарэшты

Так часта пад гарачую руку

Згрызоты – быццам совы на суку,

Атрутнай мукай – нечая бязгрэшнасць...

Так часта пад гарачую руку

Натворыш нешта, нагародзіш нешта...

1970

ВОСЕНЬ

Ластаўка вясну пачынае,

восень наклікае.

Народнае

Ляцелі ў святліцу.

А трапілі вязнямі ў цэлю.

О, сцены!

О, гэты злавесныя цені!

За кратамі

Восень трасе рызманамі стракатымі —

Мроівам шат.

Заўсёды так мала хацела я:

Святла ды цяпла.

А вось выяўляецца:

Хацела — заўсёды! — зашмат.

Напраўду зашмат.

Нераскайна

Высозную цэннасць

Надавала сама

І парыўнаму кроку насустрач,

І загойнаму слову.

Твайму.

Надавала шалёную цэннасць.

А спаўна заплаціць не магла.

Не ўмела.

Так імкліва

Пяшчотная ластаўка наша падворышча абляцела,

Каб даверліва нам перадаць абавязак свой —

На падвор'е наклікаць зіму.

* * *

На асамотненай кручы

Лёс не дае халадзець:

Радасна і балюча

У вочы твае глядзець.

Казкаю пакарана,

І ведама нам абаім:

Сонца не за гарамі —

Яно за болем маім.

СЯБРАМ

Куды ні траплю — скрозь магу разлічваць

Калі не на свяцільнік — на лучынку,

Як не на белы хлеб — хоць на скарынку,

Як не на малако — хоць на ваду:

Людскога клопату хаця б расінку

Паўсюль знайду.

I не падлічваюць пры гэтым людзі,

А што за гэту ласку ім прыбудзе.

Я ж не ару, не сею і не жну я,

I не праду, не тку і не будую —

Выводжу толькі думкі на папас,

Над словам праўды зболенай шчырую.

Ці дарасту, ахвярнікі, да вас?

1987

* * *

Не хацела нічога ад вас,

А дары не прыняць не змагла.

Падзякуйце вашым ганцам:

Ветру з гор,

Што настойліва браў за плячо

І прымушаў азірнуцца,

Каб спаткаліся нашы пагляды;

Неспадзеўнаму ліўню, які

Вестуном жыццярадасным

Шчодрасці вашай з'яўляўся;

Ціхай хвалі марской —

Пра патрэбу пяшчоты

Са мной гаварыла яна;

І раскутай,

узбуранай хвалі падзякуйце

За дакладнасць высновы:

Немагчыма —

без бунту.

Не хацела нічога ад вас.

...I вамі — жывая.

ТРЫПУТНІК

Згубіліся ў натоўпе.

Час, гэты

Пастух усюдыісны,

Па неўгаданай прыхамаці звёў нас

На міг,

Каб вочы ў вочы, —

І з гэткаю ж бесцырымоннасцю напомніў

Пра нашы накірункі і дарогі,

Несупадальныя, як нашых пальцаў

Адбіткі.

Павечна кожны з нас у загародцы

Уласных абавязкаў і правоў.

Прыкладваем да сінякоў, да ран

Гаючы

Трыпутнік той сустрэчы.

* * *

«Да сустрэчы!» — у канцы ліста,

На паштоўцы рэдкай — «Да сустрэчы!»,

Ды чамусьці вечна трэба ўстаць

Паміж намі нейкай недарэчнасці.

Я маўчу, я не пытаю ў вас,

Што так доўга свята не адзначым.

Толькі ледзь не кожны дзень, што згас

Зноў без вас —

на палавіну страчаны.

Я маўчу, як зерне ў баразне.

Прыйдзе ж час — адзіны ў свеце голас

Хваляй сонца ахіне мяне —

I схілюся ў шчасці цяжкім коласам.

1970

ВЫ ЁСЦЬ

Вы ёсць. Як пад нагамі ёсць зямля.

Як гэта неба ёсць над галавою.

Вы — нібы гарызонт, які здаля

Са мной жартуе блізкасцю сваёю.

А я прымаю жарты за сур'ёз.

То не самападман. То проста веры

У маю сутнасць. I пакуль Вы ёсць,

Мой шлях адзін, мой шлях — наперад.

1970

Я ВАС ЛЮБЛЮ

На Ваша «ты» сказаць Вам «ты» не смею,

I калі позірк позіркам злаўлю,

Як птушанё, спалохана нямею.

Я не кахаю Вас. Я Вас люблю.

Святла, што падарылі, не растрачу.

I шчырых слоў ніколі не згублю.

...Нашто журба у цёплых зрэнках Вашых?..

Я не кахаю Вас. Я Вас люблю.

1970

* * *

Не трэба, дружа, не свяці

Ты мне любоўю:

Баюся сэрцам прырасці,

Баюся болю.

Не залучай, не прыручай

Святой пяшчотай.

Аддарам будзе нам адчай

За шчасце ўпотай.

Прадвызначана напярод:

Любоў — крамола

Там, дзе на долю недарод,

На радасць голад.

Пасей на мары лебяду.

Ужо даволі

Шнароў на сэрцы.

Пашкадуй:

Не выдай болю...

1987

СТУДЗЕНЬСКІ ЛІСТ

Такая намаразь на шыбах,

Што праз яе амаль не дападае

Святло суседзяў з дому насупроць.

(Прашу цябе, самота:

Хоць на міг

Ад роднага мне чалавека

Адступі!)

На вуліцы вядзьмарыць завіруха:

След кожны ўвачавідкі зарастае

Ссівелым мохам — зеллем прамінання.

(Прашу цябе, трывога:

Хоць на міг

Ад роднага мне чалавека

Адступі!)

Над Белым возерам, над светам белым

Драпежна сцюжа кружыць. Толькі рэкі

Людской бяды ніяк не вымярзаюць...

(О слова — шпак вясновы!

Хоць на міг

Сагрэй сягоння

Роднага мне чалавека...)

1985

ЛЮБОЎ

Той час, як прасякнуты табою... —

Адно ў той час бываю я жывою.

Адно тады напэўна знаю я:

Не марна доля доўжыцца мая.

Не марна выпрабоўвае сурова:

Ты зерне ў ёй.

Астатняе — палова.

1983

ГРАМНІЦЫ

Грамніцы —

Палавіна зіміцы.

Не напіўся певень вадзіцы.

Што ж не дасць усумніцца,

Што грамніцы —

Палавіна зіміцы?!

Ці ж не гэты блакіт,

Маляваны густа, высока?

(Болей —

Ласка тваёй рукі,

Мой сокал...)

Ці ж не спіленыя сукі

У таполяў пасёлка?

(Болей —

Ласка тваёй рукі,

Мой сокал...)

Ці ж не лёгкасць дыхання, якім

Усё налілося?

(Болей —

Ласка тваёй рукі ў маім лёсе,

На грамніцы,

На палове зіміцы.)

МАНАЛОГ СЛАНЕЧНІКА, ТВАЕ ВОЧЫ I Я

«Мне б — як усе... А промень веснавы

Маім лістом, маім пялёсткам стане —

I ўжо не йдзе й на момант з галавы

Бязлітаснае сонечнае ззянне.

I заўтра, як учора, як заўжды,

Не ў сіле адарваць ад сонца твару,

Няўцямна залатыя павады

Усё лаўлю з-за навальнічнай хмары.

Як быццам лета можна затрымаць,

Як быццам нешта ў гэтым свеце вечна...»

Снягі. А мне зіма — як не зіма,

А мне ў тваіх вачах

цвіце сланечнік!

1972

У ПАВАДЗІ НЕДАБРАТЫ

Не трэба, мой дружа, не будзем.

Апрыкрала і гаварыць

Пра ковы, пра чад нашых будняў,

Як свет гэты белы, старых.

На макаўцы тлуму і стрэсу

Не ўшчэнт абяскрылены мы.

Пад клічы гусінай сурмы

Выпырхвае лісцейка бэзу.

На градцы на мамінай крокус

Ліе незямное святло.

I ластаўка ладзіць жытло

Пад радыяцыйнаю кроквай...

Свет белы не вычарпаў лекаў.

I ў павадзі недабраты

Хоць зрэдзь чалавек чалавеку

Ёсць ласка жыцця.

Як мне — ты.

1990

* * *

Свет чалавечы прагне людскасці.

Але хіба яе

Магчыма выняньчыць

У самаразбурэнні?

Хай будуць блаславёны закаханыя!

* * *

Пагаворым на розных мовах

(Разумеючы кожны нюанс),

Інстынктыўна творачы ўмовы,

Каб мацней не збліжала нас.

Пад крылом усвядомленай сілы,

Што пануем усё ж над сабой,

Бесклапотна прамовіцца: «Мілы»,

І ў сур'ёз не ўзвядзецца табой.

Прывітальным тваім: «Дарагая»

Толькі песня святлее мая,

Вечаровая песня над гаем

Непрыкаянага салаўя.

1984

ЗЯЛЁНЫ ЛІСТ, ЧЫРВОНЫ КВЕТ

Не разбурай таго, што ёсць.

Душы звычайную прыязнасць

Стаць іншаю не абавязвай,

Пакуль нам хораша, як есць.

Адзін неасцярожны крок —

А свет зыначыцца адразу.

Пасля

вымогай не абразіць

Нас, немаёмных, лёгкі крок?

Зялёны ліст, чырвоны квет

На подзіў туга перавіты,

І крый нас божа пераблытаць

Зялёны ліст, чырвоны квет...

* * *

За сялом палавеюць жыты,

Росна песня дзявочая ўзносіцца:

«Твой пярсцёнак, ды твой залаты,

Мне на ручаньку правую просіцца...»

На свае нам пацэліць кругі —

Непрамая дарога, няблізкая.

Дар сярэбраны, дар дарагі

На маёй ды на левай паблісквае.

Ад Расстання да Стрэчы ляцець:

Два прыстанкі ўвабралі прычалы ўсе.

...Над ваколлем трымціць залацень

Жыта й песні, яна —

не канчалася б!..

Пасярод наступальнай слаты

Так раптова надарыцца просінцу!

«Твой пярсцёнак, ды твой залаты,

Мне на ручаньку правую просіцца...»

1977

ВЫЙСЦЕ

Пераклікаюцца званкі,

Як спозненыя жаўрукі!..

Не будзем сумныя. Не варт.

Перавядзем усё на жарт!

Хто як пераглядаўся з кім —

Пасмеймася,

бо позірк — дым!

Што сказана каму было —

Не дайма веры,

слова — тло!

А жаль... Ператаўчэм свой жаль...

Перавядзем усё на жарт!

1984

ЛІЛЕЯ

Абысці б цябе мне за вярсту! —

Ножанькі прымлелі...

І на Чорным возеры растуць

Белыя лілеі.

І на Чорным возеры вясна, —

Берагі абжыты, —

Працінае плынь ажно да дна

Кветам старажытным.

І цвісці яму — не адцвісці? —

Таямніцы нечап...

Дзякуй, што цябе не абысці.

Дзякуй за сустрэчу.

1979

* * *

Пытаешся, чаго маўчу.

Я не хачу

Парушыць гэтую магчымасць —

Паслухаць,

Што там, за вачыма,

За небам позірку твайго.

Загавару — і не пачую,

Што

Птушка часу нам вяшчуе.

1982

* * *

Трывалае, трывушчае ты,

Сэрца.

Цябе,

Нібы стыхія першабытная,

Смяротна перапоўніць пачуццё,

Цябе,

Як промнем лазерным,

Пратне

З бязлітаснаю асалодай

Узаемнасць,

А ты

На гэтай прывіднай мяжы

Неверагоднасці і явы —

Ты тут адно і ўсведамляеш

Сябе жывым!

1977

* * *

Душа ўзалочана і ўчэрнена,

I высям гэта не пярэчыць:

Душа, як зорачка вячэрняя,

Усходзіць радасці настрэчу.

1989

* * *

«Палюбі мяне! Палюбі мяне...» —

Прашаптаў і асек дыханне...

Хістанулася ранне

У расчыненым насцеж акне.

Скаланулася да глыбінь

На пагоду свежа і золка...

«Палюбі мяне, палюбі!..» —

Трапятнулі зраселыя зёлкі.

Голас хутка мацнеў і рос,

І ўжо там, дзе яснелі далі, —

«Палюбі!..» —

Светлякі бяроз

Неба звон загайдалі!

Ты, як промень, прыціхлы быў,

А над нашым асмяглым летам —

Страсны голас планеты:

«Далюбі!.. Палюбі!.. »

1976

ЭЦЮД З ГІТАРАЙ

У гулкай звечарэлай вулцы

Гітары нечай

Скруха б'ецца,

То ўстрапятне,

То захліпнецца.

Пад ліхтаром начніца ўецца.

І мне тваё святло —

Сіло,

І сілы —

Вырвацца —

Не маю.

Расой вячэрняю —

Гаркота.

Гітары нечае

Маркота

У вулцы гулкай не ўціхае.

Нібы начніца тая, ўецца.

І горна да мяне хінецца.

Прытулку ў полымі шукае...

* * *

Цікуеш за маімі песнямі,

Кажнюсенькую ловіш ноту,

Бо часта будні твае скрэслеыы

Рукой няшчаднай адзіноты,

Бо хочаш ты

Маёй пяшчоты.

Якія ж ісціны адкрыліся,

Што не хапае ўжо адвагі

Паўстаць супроць сваёй бяскрыласці.

Супроць уяўнай раўнавагі

Паміж натоленасцю —

Смагай?

Якою праўдаю апоена

Сама я на мяжы чужання,

Што знерухомелі абое мы

Тут, у паўкроку да світання,

Што ў золку

Бачыцца змяркашіе?

1984

ЧУЖЫ

Піла, каб хораша было табе,

Каб стаў тваім чужы дагэтуль горад,

Дзе б ты пазбыўся калатнеч і зморы,

Дзе б ты хадзіў у шчасці, не ў журбе.

А ты глядзеў у вочы і маўчаў.

А я вачэй сваіх не апускала.

А ты ўсміхаўся, незнарок ласкава.

Глыбокі вечар, як лясны ручай,

Не люстраваў ніводнай зоркі...

Віно было і светлае, і горкае.

1981

* * *

Забрыў высокі дзень пагодны

У светлы одум верасковы...

Табе я стала неабходнай.

А ці зраблюся дастатковай?..

Дзень павуцінку шчасця ловіць,

І шчасце вырвацца не смее.

Як ружы, кідаеіп мне словы.

А сам ты іх — ці разумееш?..

Навошта я... Хай потым, потым,

Пазней прыдасца гэты одум!..

Твая вясенняя пяшчота...

Мая асенняя пагода...

* * *

Я рада, што так адбылося

(Як чыста ўзрунела трава!..).

Я ўдзячна нялёгкаму лёсу:

Я рада, што мне сумаваць,

Што мне захлынацца тугою,

Нязбытнай ні ўдзень, ні ўначы

(Якое паветра тугое!..),

Гадзіны і вёрсты лічыць

І ведаць, што, позна ці рана,

Кранеш маю пасму з брыва

І ціха прамовіш: «Я рады,

Я рады, што мне сумаваць...»

1977

НЕ НАХЛУСІ

Змалку мне доля казала мая:

Трэба вучыцца без радасці жыць.

Горам карала, каб верыла я,

Быццам няма мне тут чым даражыць.

А ты не спалохаўся гэтае мовы,

Птах мой вясновы.

Ты прыляцеў —

і наледзь тугі

Змыла, нібыта яе й не было!

Змораны дзень, беспрасветна даўгі,

Ружавым цветам уміг завіло!

Ружа ніводнай калючкай не коле...

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Не нахлусі гэтай радасцю, доля.

1985

* * *

...I ён прыйшоў, мой час круты, калі

Уласны цень —

і той мяне пакінуў...

Нябёсы ўсцяж прыпалі да зямлі,

Нібы яны і сапраўды такія:

Неасцярожна ўскінеш галаву —

І панявечышся аб беспрасветнасць...

Знік цень.

І зноў на ўзяблую траву

Вярнуўся — свету хараство засведчыць.

І хоць абрысы чоткія яго

Зусім не паўтараюць форму цела,

Ен мной адметны: гэтулькі ж майго

Там

руху слова, справы, летуцення!

І сталася: ты — мной, а я — табою.

Шчыруе моўчкі наша вышыня,

Каб два абліччы ў адну сутнасць здвоіць.

Каб людзі памагалі й так, па двое,

Людскім страсцям пагодай набрыняць.

ТЫ

Быў.

І не было.

Пры выпадковых,

Неназолістых спатканнях зрэдзь

Бестурботна ападалі словы

З доляю ні радаваць, ні грэць.

Быў.

І не было.

Не бачна воку,

Як карэнне дастае з зямлі

Над ільдамі, камянямі

сокі,

Каб у дрэва

песню лета ўліць.

Дзёрзка выбухнула лістота —

Твая пяшчота.

Што яна шукала ў маім лёсе?

Сцверджання?

Бунтоўнай праваты?

Што шукала — ці знайсці ўдалося?

Быў.

І не было.

І раптам — Ты!..

1976

СКАРБ

Аддаў сябе як скарб, шалёны скарб.

Разгубленай жабрачцы што рабіць з ім,

Як абыходзіцца,

Паводзіцца з ім, каб

Не злегкаважыць і не страціць

Дачасна?

Давер, як павадак,

Ашаламляе.

Глядзела

Глыбознымі трывожнымі вачыма,

Баялася даткнуцца:

Не зняверыўся б...

Дыхнуць не смела:

Не зняверыцца б...

Шукала супакою для душы.

Багатаму не спіцца.

А рана

Прыкідваецца толькі,

Што яе — няма...

1978

* * *

Не люблю тэлефонных размоў.

Але ў свет мой званок уварвецца —

І зруйнуе спакой да асноў,

I на голас твой сэрца сарвецца,

Як зрываецца птушка ў палёт,

I, як птушка, ў блакіце крыляе

У бяздонных нябёсах пяшчот,

Дзе душа да душы прамаўляе.

Любы мой, любы мой, любы мой!

I часовае — з намі навечна.

Знае доля, якою цаной

Выкуплялі ў яе мы сустрэчу.

Жаваронкавы міг светлыні,

Барані нас цяпер, барані!..

1988

* * *

Як мне прывыкнуць да самой сябе,

Цяперашняй, невызначальна новай?

Адкуль,

З якой неспасцігальнай сховы,

І рухі гэтыя мае,

І словы?

У рос пытаюся —

Яны маўчаць.

У зор пытаюся —

Яны маўчаць.

А прыйдзеш ты,

Запознены, здарожаны,

Шапне крывінка кожная:

«Харошы мой!..»

Пратрубіць безагляднасць раскавана!

Як мне прывыкнуць да сябе —

Каханай?

У рос пытаюся —

Яны маўчаць.

У зор пытаюся —

Яны маўчаць.

А ты ўсміхаешся шчасліва...

1976

АЛХІМІЯ

Маўчаць твае словы...

На раскрыллі карычневай страказы

Насцярожаны час

Неўтаймавана трапеча

І абарочваецца

Транзістарным голасам касманаўта,

Які канстатуе,

(Маўчаць твае словы...)

Што наша планета ўся ў хмарах,

Мноства хмар —

І над сушай,

І над акіянамі.

(Маўчаць твае словы...)

Мне здаецца,

Я ведаю шлях,

Па якому вяртаецца сонца!

(Маўчаць твае словы...)

З хваляваннем бяру:

Промень пагляду,

Каліва ўсмешкі,

Даверлівасць рук,

Ненатольнасць пацалунка,

Злучаю ўсё гэта ў колбе сумнення,

(Маўчаць твае словы...)

Грэю, грэю дыханнем сваім,

Аж пакуль не ўпадзе

На раскрылле карычневай страказы

Чыстае, быццам слязіна,

«Люблю».

1976

* * *

Запозненаю дзікаю ажынай

Узаемнасць наша дзёрзка расцвіла.

Мы ж бачылі,

Што лучная сцяжына

Па-за шляхамі нашымі была.

Мы ж разумелі,

Што блакітнай грывай

Праменны далягляд

Не нас

Заве.

І ўсё-ткі безразважна,

Як з абрыва,

Зрываліся ў наш

Невымоўны верш.

«Чакай. Кахай».

Кахаю.

І чакаю.

На самаце.

Сярод людзей.

Цяпер

Само паветра дасканала знае,

Як ім балюча дыхаць

Без цябе.

* * *

Калі б прыйшоў ты на адно імгненне,

Такі, які з’явіўся ў адначассе,

Дык і тады не марнай, не дарэмнай

Была б мая былая прага шчасця.

Збылося ўсё. Збылося нават болей:

На што не смела ўпотай спадзявацца.

Так пэўна свет захарашэў табою,

Жаўрук, які сярод зімы азваўся.

У шчасці

шчасця прагнецца ўдвая.

Хай песня не канчаецца твая.

1977

НЕ ВЕДАЮ

Не ведаю, адкуль прыйшла.

Не ведаю, куды пайду.

Не ведаю, чаму аж так

Я мушу спазнаваць бяду.

Няма так шмат з маіх сяброў.

Так шмат з радні маёй няма.

Дзе вы, матуля, сёстры, брат?

Хоць знак які падай мне, ма!..

Не ведаю, адкуль прыйшла.

Не ведаю, пайду куды.

Не ведаю, нашто цвітуць

Мае цярновыя сады.

Як б'ецца сэрца, родны мой!..

Ці хопіць нашага святла,

Каб і на сцежцы незямной

Нам стрэча дадзена была?

1990

* * *

Кажуць: трэба.

Кажуць: будзе лепей.

А навошта — трэба?

Лепш — каму,

Пачуцця спякотлівае лета

Выдаваць за сцюжную зіму?

Трэба?.. Знаць: твой ратавальны бераг —

Я — твая натхнёная пара,

Жыць тваім даверам, ды —

«не веру,

Я табе не веру», — паўтараць?

Лепей?.. Прагнуць стрэчы, трызніць стрэчай,

А ўляціш у мой маркотны круг —

Абыякава атрэсці плечы

Ад гарачкава-пяшчотных рук?

Мой каханы!

Я не ўмею гэтак.

Не па мне наўмысна, ясны мой,

Пачуцця спякотлівае лета

Абарочваць сцюжнаю зімой.

Снег чужання, так даўно расталы —

Што яму цяпер

між нас рабіць?!

Не хачу кахання рэдкі талент

Хітрыкаў бяздарнасцю губіць!

Узаемнасць знае, сведчыць, помніць:

Каб шчаслівай быць заўжды, не міг,

Трэба ласцы й шчырасці няўтомна,

Безаглядна й годна — на дваіх.

* * *

Я люблю цябе...

а ты — не слухай!

Я люблю цябе...

а ты — не чуй!

Бэзам

ускіпела завіруха,

І пялёсткаў шчасця не лічу.

Ні адна не ўваражыла кветка

Рук тваіх,

вачэй тваіх,

ні губ.

Ходзіць студзень

непадкупным

сведкам

Самае раскошнае

са згуб!

І шугае маем завіруха,

І пялёсткаў шчасця не лічу.

Я люблю цябе...

а ты — не слухай,

Я люблю цябе...

Быццам слоў такіх і не існуе,

Быццам

і не сказаны былі...

Радасць гэта

нас перавяснуе

На спрагнелай радасцяў зямлі.

Нездарма

шалее завіруха,

І пялёсткаў шчасця

не лічу!

Я люблю цябе...

а ты — не слухай,

Я люблю цябе...

а ты — не чуй!

1976

РОДНАСЦЬ

Падумаць толькі, што нас падзяляла...

Ты ж быў у маім лёсе!

Ды цяпер

Такое адчуванне, што не знала

Ніколі я сапраўднага цябе.

Падумаць толькі...

Спела столькі часу

Прыхільнага сяброўства цеплыня,

Каб раптам натуральна так пачаўся

Адлік інакшы новым нашым дням.

Усё, жыло падспудна што, употай,

Цяпер лунае, за вітком віток.

Няпэўны сум

свядомай стаў маркотай,

І радасць адшукала свой выток.

Падумаць толькі: мне ты

не прысніўся, —

Іначай

як бы стацца так магло,

Што страх

набыў акрэсленыя рысы

І яву

спадзяванне набыло,

Што знойдзе чалавек, чаго шукае,

Пакуль,

пакутай моцная,

расце

І ў сэрцы прага роднасці людская

Не саступае месца

пустаце.

1977

* * *

Кажы ласкавыя мне словы,

Дары пяшчоту мне сваю,

І прызабудуся вяснова,

На ўскрайку шчасця пастаю...

Хай хоць на момант ашукаю

І немагчымасць, і бяду,

Так хораша і нечакана

Вакол мезенца абвяду!

І сіл прыбудзе мне нанова,

Прад непапраўнасцю ўстаю, —

Кажы мне ласкавыя словы,

Дары пяшчоту мне сваю.

Не ўсё збываецца, і, мусіць,

Пара змірыцца з гэтым нам.

Але пакуль душа не хлусіць,

Што песня ты ў мяне — адна,

Мая апора і аслона

У безнадзеі на краю —

Кажы мне ласкавыя словы,

Дары пяшчоту мне сваю.

1977

* * *

Панянькавала за свой век нямала

Мар, і памкненняў, і жаданняў я,

А заклінаю так, як заклінала:

Хай беражэ цябе любоў мая.

Заступіць хай усе шляхі-дарогі

Любой нягодзе і любой слаце,

Каб, як хваробы, роспачнай знямогі

Ніколі не спазнаў твой доўгі дзень.

Якім ты ёсць і стаць якім гатовы, —

Хай светлай будзе лёсу каляя! —

Ад злой няўдачы, ад ліхой намовы

Хай беражэ цябе любоў мая.

За сэнс высокі, што жыццё займела,

За мой

вясёлкаю замкнёны круг,

Дажджынкай шызай ці сняжынкай белай

Я прыпаду к табе і паўтару:

Дзе б ты ні быў, якой бы ні была я

І кім бы для цябе ні стала я, —

Хай над табою ластаўкай крыляе,

Хай беражэ цябе любоў мая.

1977

ЖАВАРАНКІ ПЯШЧОТЫ

«Птушанятка маё дарагое...» —

Сказаў ты

На ранішняе павітанне

З далёкай далечы, —

I трох гэтых слоўкаў хапіла,

Каб, насуперак слоце,

Насамотнены кут мой

Дзень цэлы

Быў узіхочаны сонцам,

Каб у небе кожнай крывінкі маёй

Неўціхана спявалі

Жаваранкі пяшчоты.

Кахаю цябе.

1987

* * *

Заходзіш. Гамоніш. Прыгортваешся ўсхвалявана.

Дапытваешся, ці жаданы —

такі нечаканы?

А вочы іскрацца. А вусны смяюцца. А словы

Абвейваюць сэрца бялюсенькім цветам вішнёвым.

Мы ёсць — і няма нас. Нібы два пялёстачкі, тонем

У галавакружна расчыненых сонечных тонях.

I п'ём не нап'ёмся з той плыні крыштальнай,

вянчальнай,

I гэтая смага —

адзінае, што найрэальна...

1988

ЛАСТАЎЧЫНЫ БЕРАГ

О гэта ззянне спадзявання,

Што будзем, будзем разам мы,

Што лета нашага кахання

Навек нас выбавіць з зімы!..

Як доўга, цяжка мы блукалі

У зглухлых, ледзяных снягах,

Пакуль сябе не адшукалі

На ластаўчыных берагах.

Яшчэ між намі яр абставін,

Ды промень кладачкай пралёг,

Каб мы перамаглі расстанне,

Каб смутак знішчыць нас не змог.

Парыў і чысціня ў паглядзе —

Бяссмертны выклік небыццю.

Не здрадзім, родны мой, не здрадзім

Велікадушнаму жыццю!..

1987

* * *

Цені ў кутках, як блакітная варта...

Сёння мы ў шчасця ў гасцях.

Можа, адзіна цяпер мы і варты

Жыцця.

Сёння, калі нашы душы пад знакам

Злітнасці і паўнаты,

Зараз, калі ў іх ні следу ніякай

Лухты.

Выстыў даўно ў белых кубачках чорны

Чай на вячэрнім стале...

Спеўна і вольна, нібыта на горнай

Скале!

Лётка, як птахам уразлівым дзікім

З гордым узмахам крылаі

Цені, як варта блакітная... Лікі

Святла!

1983

* * *

Я ўсё жыццё Цябе шукала,

Гадамі йшла праз морак і праз боль,

Як быццам верыла, як быццам знала,

Што немінуча стрэнуся з Табой.

Аж дзіўна, скуль было той веры брацца

Пры ўсведамленні: рады тут няма...

Ды нешта ўсё загадвала: трымацца!

Ды нешта цвердзіла ўсё: недарма!

Я акіян тугі правеславала,

Я тысячу пустынь перабрыла

I тысячу надзей там пахавала.

I вось — знайшла... Я ўсё ж Цябе знайшла?!

О, толькі не пакінь, не адступіся!

Пазнай мяне, прызнай, не абміні!

Цяпер Ты ўсё мне: і мой дол, і высі, —

Вясёлку свету белага вярні!

Падломваюцца ад дарог калені,

Вось-вось лісточкам сэрца абляціць, —

Не адвярніся!..

Больш з такім маленнем

Ужо няма мне да каго ісці.

1985

ВЫЗВАЛЕННЕ

Зярнятка радасці маёй,

Карэньчык сонца ў золкай долі!

Яшчэ скавана мітуснёй –

І ўсё-такі я ўжо на волі.

Яшчэ цягну ярмо тугі

І неразважаных сумненняў,

Ды ўжо мне шлях твой дарагі,

Дзе ў кроў саб’юся аб каменне.

Хачу сама таго ярма!

Бяда вяшчунна пратрубіла...

Бяда старалася дарма:

З мяне рабыню не зрабіла!

Яшчэ скавана мітуснёй –

І ўсё-такі я ўжо на волі!

Зярнятка радсці маёй,

Карэньчык сонца ў золкай долі...

1981

СТРАХ

«Каханы мой!»

А мне ты: «Не кляніся!»

«Адзіны мой!»

А ты: «Не прысягай!»

О як ты, непаўторны мой, баішся,

Што раптам страціш спознены свой май!..

Табе ўсё роўна ўжо, што скажуць людзі —

Адно самому б толькі не здрабнець, —

Бо людзі перш апошляць ды асудзяць,

Пакуль сумеюць нешта ўразумець.

Каханы мой, о не, я не клянуся,

Адзіны мой, не прысягаю я:

Да вусцішнасці ж і сама баюся,

Што згіне, быццам здань, вясна мая.

Цалую распрамененыя вочы,

Гарнуся ўсёй істотай пад крыло

Ўзаемнасці, якую не сурочыць

Прызнаннямі — ўсім ростаням назло!

Ёсць толькі жыццяў нашых берагі...

Саколік мой,

Жаданы,

Дарагі...

1984

СУГУЧЧА

Не моўкне сонечнае рэха,

Сугучча наша доўжыць, доўжыць, —

Бы ты нікуды не паехаў,

Бы ты ўсё побач,

І ўсё той жа —

Пяшчотны, ўсмешлівы, шчаслівы,

Увесь у песеннай уладзе —

Як жаўранак над яснай нівай,

Як шпак у развяснелым садзе!..

Ты ўсё, усё мне,

Усё на свеце:

І кліч жыцця.

І прага смерці...

1983

* * *

Мой муж, мой вечны падарожнік,

Мой найраднейшы чалавеча!

Жывём — як на чужым парозе:

То зоркі сыплюцца на плечы,

То гром настрашвае, то замець

Рагоча, што — не маем кута...

Усё абвалачэ няпамяць —

I мілаванне, і пакуты.

Але ж і ў радасці, і ў скрусе

Наяве зліты мы і ў мроі.

Два целы возьме смерць, а мусіць

Здаволіцца душой адною.

1988

РАННЕ

Ноч. Ні зыку. Ад стала дападае

Ясначолых кацярынак дыханне.

Над зямлёю ледзьве-ледзь світае,

А ўва мне і апоўначы — ранне.

Скуль узяўся ты ў мяне гэткі,

Што ва ўсенькай старане наскай.

Кветкі толькі ад цябе — кветкі,

Ласка толькі ад цябе — ласка?..

1989

I ГЭТЫ ВЕЧАР

I гэты вечар, мабыць, не забудзецца:

Няма святла ў двары, няма на вуліцах —

Раптоўна згасла ў гарадку святло.

Абсады цень да ценю дома туліцца,

I ўсё глыбокай цішай спавіло.

Шукаюць вусны вуснаў — не натоляцца...

Здаецца, толькі мы ва ўсёй ваколіцы,

Неварушкой, нібы рачное дно,

Адзіна мы, ды зорачка-свавольніца,

Што ўсё ж не-не — дый зазірне ў акно.

Дый зноў, нібы збянтэжана, схаваецца...

Ты хто нам, зорка? Наша ахавальніца?

Ці свет, куды мы ў часе адляцім?

Таго адлёту на зямлі лякаюцца,

Таму што бачаць толькі смерць за ім.

О, калі б кожны памятаў, што вечны ён!

Што расцвіце прастораю сардэчнаю!

Што побыт наш зямны — ўсяго луска,

Такая ўжо і тут вось недарэчная,

Дзе ў змроку свеціцца ў руцэ рука...

1990

ЦІ ТРЭБА БЫЛО?

Не ты мяне любіш —

Жыццё мяне любіць,

Тваёю істотай вітае-галубіць, а.

Тваімі вачамі ўзіраецца ў вочы,

Тваімі рукамі абняць мяне хоча,

Тваёй палымянаю думкай вартуе,

На самым на ўскраечку прорвы ратуе,

Бо змеркламу сонцу ўсё ззянне вяртае,

Калі да грудзей я тваіх прыпадаю.

Ці трэба было, каб жыццё праляцела,

Пакуль гэту праўдачку я ўразумела?..

1989

СТРОМА

Я ўжо ў цябе ўрасла.

Мы ўжо зрасліся.

Гады спатрэбіліся,

Доўгія гады,

Каб зразумець, што дзвюм істотам

З адзіным сэрцам і кровазваротам

Жахліва быць у паасобку,

Немажліва.

Сыходзяць леты.

Усё вышэе строма шчасця нашага,

Якая ўзносіць нас.

I пахавае.

1987

* * *

...А што радок, ён выжыве — ці не.

А ты жывы. Табе са мною светла.

I я ўжо знаю, як сюды імкне

Душа тваёй сцяжыны — з будніх нетраў.

I тут ён, будзень, толькі — на дваіх.

Таму і ўмее ён рабіцца святам.

I я ўжо знаю, што з хвілін маіх

Той рэдкі міг мой — самы найкрылаты.

О, не радкі, а ты мне — канавое,

Калі й радок вось зноў жывы табою...

1985

* * *

Шарэе па-асенняму ваколле,

Ніжэе пацяжэлы небны дах.

I хай сабе! Я ўжо цябе нікому,

Нікому і нічому

не аддам.

Пазалягалі туманы ў лагчыне.

Хай зменлівасці ў часе не ўпыню —

Я не аддам цябе другой жанчыне,

Пакуль сама — з даверу і агню.

На самы жорсткі, незагойны верад

Ёсць недзе, ёсць зялінка на, загой!

Я не аддам цябе імгле зняверы,

Самоце шляху колкага твайго.

I хай зімою лёд — не выпадковасць, —

Не вымерзне цалюшчая вада.

Ты толькі сам мяне ўжо анікому,

Ніколі больш

нікому

не аддай.

1985

ШЧЫМЛІВАЕ

Да берага бязмоўя не дабрацца

Мне годна — без твайго пляча ў плыўбе:

Ажно гатова сэрца разарвацца

Ад любаснай пяшчоты да цябе!

Найблізкі мой, мой цуд, маё ж ты свята,

Любоў мая, ты ведаеш даўно:

З табой збару я мель і перакаты,

Не ўцягне чорны вір мяне на дно.

Мой валадар, мой скраб неверагодны!

Купае сэрца светла-светлы шчэм:

Вось плынь жыцця.

Вось любасці нязводнасць.

Бязмоўны бераг дзесь. I мы - плывем...

1988

ПРОСЬБА

Як Васіліса, у рукаў

Зноў восень сонейка хавае.

Не абвыкай, не абвыкай,

Што я твая, што я кахаю.

Усё так крохка на зямлі:

Было, няма, ёсць — ды другое,

Што свет у стане наталіць

Даскочу нас хіба тугою.

I сум, і хараство, што мы

Не здавальняемся здабытым,

Што лебядзінымі крылмі

Зазыўна далі перамыты!

Як Васіліса, з рукаўя

Пяшчота смутак выпускае:

Не абвыкай, што я твая,

Не абвыкай, што я кахаю.

1985

БОСКІ ДАР

I сад, і неба — ўсю раскошу

Пачуццяў, што мяне ўзнялі,

Усё, чым ты так ухарошыў

Мой дзіўны побыт на зямлі,

Чым вечная душа твая —

Вярнуць хацела б я ўдвая.

I, як самотны Бог, прымаеш

Свой дар ты з рук маіх — як мой,

I мовай неба далучаеш

Зноў да раскошы незямной

Убачыць лёс, як саду цвет!

Пяшчотны Бог мой, мой Сусвет...

I промніцца над колам рук:

Бяссмертны ты, і я не ўмру.

1989

МОСТ

Кажуць, ноч была цёмнаю вельмі.

Не заўважыла змроку:

Мне твой воблік свяціў цеплавокі.

Кажуць, ноч была ветранай дужа.

Не запомніла слоты:

Атуляла ад ветру пяшчота.

Кажуць, снег нават падаў уночы.

Калі гэта і праўда —

Растапіла яго наша радасць.

Я не згасну былінкай бязраднай,

Хоць і сцюжа навокал,

Покуль ты ў мяне ёсць, мой далёкі.

Не хачу ўжо нічога, нічоуа,

Ні лістоў, ні прыездаў —

Быццам мостам, звязала нас бездань...

1981

АЛЕ ТВАЯ СЛЯЗА

Выясніваўся дзень. I ноч растаць хацела.

...О, як твая сляза ў маю слязу глядзела!

Ад промняў з-пад смугі ўся далеч залацела.

...Але твая сляза ў маю слязу глядзела.

Чародка галубоў над намі ўсё гусцела.

...О, як твая сляза ў маю слязу глядзела!

Крылялі галубы як свята, як нядзеля.

...Але твая сляза ў маю слязу глядзела.

1986

АДЗІНЫ

Калі сэрца канае ад смагі

У пустынях людской мітусні,

Ты не зыч мне жаданай увагі,

А любоўю сваёй ахіні.

Не спатрэбяцца іншыя лекі,

Боль сунімецца, роспач міне,

Бо навекі, навекі, навекі

Ты адзіны, адзіны ў мяне.

Болей зло, чым дабро, тут вярстуе

Цёмны шлях чалавецтва, круты.

Свет адно хараство і ратуе,

Бо й мяне выратоўваеш — ты.

Не спатрэбяцца іншыя лекі,

Боль сунімецца, роспач міне,

Бо навекі, навекі, навекі

Ты адзіны, адзіны ў мяне.

1988

ШТО ПАКІНЕМ

Не спяшаешся адгукацца.

Замаўкаю сама.

А ў духмяных сумётах акацый

Дацвітае мая зіма.

Як усё, праміне і гэта.

Адгарэняць плады.

О, няўжо мы пакінем свету

Толькі раннія халады?

Сэрца — быццам пчала на гронцы:

Медазбор, медазбор...

Як мы ўсё-ткі аблашчаны сонцам

Пры ўзыходжанні на касцёр!..

1984

* * *

«Піце поўную чару да дна».

Яна дня майго

не за туманам:

Я адна, я ўсё роўна адна,

Хоць і ёсць ты ў мяне, мой абраны..

1985

* * *

Не можа быць, каб ты не адазваўся,

Не можа быць, каб помніць перастаў,

Калі ў жыццё маё так уварваўся, —

Не памяццю — маёй крывёю стаў.

Ці б нашы адзіноты нас звялі,

Каб мы несумяшчальныя былі?

О, свет не аднаго так загубіў!..

Не можа быць, каб ты мяне забыў.

1985

ЯШЧЭ ПОМНІЦЦА

Скуль такая лютая натома,

Што цяжарам нават згадка: ты?..

Выпесціла сонечную строму:

Працінае холад пустаты.

Недзе сонца... Недзе ты... Скрозь нема.

Рукі не галубкі — ледзяшы.

Недзе ты... А я не прагну неба:

Дагарае свечачка ў душы.

Як жа трудна дыхаць мне, каханы.

Умываюся тугой — пячэ...

Свет не толькі з болю тут сатканы.

Мне пра гэта помніцца яшчэ.

1989

НАДМЕРНАСЦЬ

Пакрыўдзі мяне!

Як найвышшае ласкі прашу:

Пакрыўдзі бязлітасна,

Каб я не змагла дараваць.

Каб мне засталося адно толькі —

Перакрывавіць душу

І раз назаўжды ад майго існавання цябе

адарваць.

Завочная любасць твая неўгасаная —

Нібы крыніца глыбозна ў зямлі.

А мне, перасмяглай,

Сябе ратаваць столькі часу адзіна

сустрэчамі памяццю —

Сіл ужо вышай.

Мой божа, пакрыўдзі бязлітасна!..

Зернятку трэба загінуць у чорнай раллі,

Каб выжыць...

* * *

Даруй мне полымнасць маю.

Яна балюча апякае

Цябе за вечнымі замкамі.

Папеленая, не чакаю

Адхлання ў прорвы на краю...

Даруй мне полымнасць маю.

АДКАЖЫ

Сонца любові — за чорнай тугою,

Боль над усім:

Дзеля чаго я, дзеля чаго

У лёсе тваім?..

Так палымяна цягнуцца настрэчу —

Каб даказаць:

Блытаць каханне і лёс — недарэчы,

Іх не ўвязаць?..

Ты ці жартуеш на гэта як-небудзь,

Ці прамаўчыш...

Бо знаеш: адкрыта дарога на неба

Толькі праз крыж?..

Бо згодны: заманліва стаць крылатым,

Ды, што ні кажы,

Распятасць — нязмерна вялікая плата

За ззянне душы?..

1988

ПАСЛЯ

Кахаеш ты, і сам каханы,

I думкі чыстыя твае,

Але, бы ў пастку, ў быт загнаны,

I час палёгкі не дае.

Усё бліжэй, бліжэй магіла,

Усё ясней абрыс віны

За міг крылаты, а бяссілы

Рашуча стрэсці кайданы.

Дай чалавеку веры, Божа,

Што хоць пасля, пасля, пасля,

Ужо ў абліччы іншым, можа,

Ён быць папраўдзе шчасным зможа, —

Бо вопыт, горкі і варожы,

Якім сілкуе Дух зямля,

Яму стаць мудрым дапаможа

Хоць недзе, некалі, пасля...

1992

ДАЗВОЛ НА АДПАЧЫНАК

Быццам раптам кроў спусцілі з цела —

Бліск маланкі, потым — змрок густы...

Вось і маеш тое, што хацела?

Гэткага спачынку прагла ты?

Што ж, цяпер адпачывай, нябога, —

Загадалі горкія радкі, —

Шчасце — вера, а твая дарога —

Вечна тупікі ды тупікі.

Б'ешся, б'ешся, як сляпая птаха,

То аб неба, то аб камяні.

А каханне ж — радасць, а не плаха.

Я не зычыў плахі.

Адпачні...

Нават слёз няма, адно здранцвенне...

Неба...

Тупікі...

Каменне!..

1985

* * *

Слова маё не накліча бяды,

Вока маё не злое.

Шчасця твайго не сурочу й тады,

Як будзеш ты не са мною.

Толькі аднойчы, пры цёмным акне,

У задуменні мройным

Неасцярожна згадаеш мяне —

І смутак ляжа гарою

На ўтульнасць тваю,

На вясёлы твой дзень,

На памяць пра нас абоіх,

Дзе я, нібы голачка на вадзе,

Трымалася на любові.

1984

* * *

«Я прыеду, як выпадзе снег,

Я прыеду пры першай парошы».

Мой харошы!

Так жыццё і складзем з гэткіх вех...

І чым болей марнуецца дзен

У пустой, адзінокай дарозе,

У знямозе

Усё той жа працяг ёй відзён.

Набярыся трывання і сіл,

Памудрэй, маё сэрца, нарэшце,

Дай давесці

Жаль без роспачы за небасхіл...

1983

* * *

Не заходзь,

Маё сонца,

За доўгія хмары маўчання,

Не дазволь ім

Зніжаць нябёсы

Над пакутнага роздуму нетрай,

Чый морак такі ж непазбежны,

Як і ты,

Маё сонца.

Ды,

Начэючы,

Смутак хоча быць пэўным

У гаючым тваім узыходзе,

Сонца маё.

* * *

А можа, так яно і трэба,

Каб то буран, то капяжы,

Хадзіць у буднях, як у зрэб'і,

Свой несці крыж і даражыць

надзеяй, роспаччу і верай?

Так, толькі гэтак быць павінна:

Аднойчы спрагнуць трох дарог

I выбраць тую пуцявіну,

Дзе згубай грозіць кожны крок,

каб — усміхнуцца пераможна!

...З адным не прымірыцца мне:

Што я кахаю Вас, Вы — не...

1971

ПЫТАННЕ

Нават тады,

Калі вечна я,

Вечна я слухала б

Словы кахання твае, —

Няўжо сапраўды

Табе думаецца,

Што якраз гэтых слоў,

Што так цяжка даюцца,

Нам трагічна так не стае?..

* * *

Гэшны мой з імем святога!

(Шчасце заўсёды ў пару)

Я да расстання гатова...

Даруй,

Грэшны мой з імем святога...

Юудзь блаславёна, часіна

(Мерклі сняжынкі ў траве...),

За неспадзеўную сілу,

Павек

Будзі блаславёна, часіна.

Доўга мне будзе не страшна

Выслухаць грозьбы завей

І, каб набыць, нешта страчваць, -

Павер,

Доўга мне будзе не страшна.

Будзь блаславёна, дарога,

І тая, з кім стрэцца табе.

(Вечар, не я, у журбе,

Грэшны мой з імем святога...)

1976

* * *

Зноў пра цябе.

Мне — пра каго ж яшчэ?

Настойліва начэе,

I ўсё выразней чую, як цячэ

Усё глыбей праз сэрца

Ратнічэле.

Няўрымсная, парывістая плынь:

У ветравей свавольны

Пульсуе пасмай срэбнаю палын.

I ў горадзе знайшоў мяне ён, польны.

Свядома тваю руку адпушчу.

Пад золкай зоркай страты

Да скону голас Ратнічэле чуць:

«Ой кейп бега мятэй...»[²]

1981

* * *

Не сніся мне. Навошта снішся мне?

Усё між намі выяснена, вырашана,

I пра ўгавор наш помню я і ў сне.

Не сніся мне.

А стрэч не пазбягай. Не бойся стрэч.

Цябе маёй пяшчотай не абражу я.

Рук не ўскладу на шалі тваіх плеч.

Не бойся стрэч.

Насупраць сядзем. Ты ўсміхніся мне.

I я ў адказ — спакойна і нязмушана.

Пра угавор наш помню я і ў сне...

Не сніся мне.

1974

МЕСЯЧНАЯ НОЧ

Цяпер што звязвае нас?

Якія ніці?

Адчужана-роўны бляск:

Поўня ў зеніце.

Такі чалавечы пагляд

У гэтай поўні...

Улада з усіх улад:

Помню.

Хлусіў ты, хвалёны час.

Няма адхлання.

Глыбозным праваллем між нас

Прызнанне.

Дзень забыўся пра ўсход.

Спяць людзі.

Маркота з усіх маркот:

Не любіш.

БЕЗ ЦЯБЕ

А мне ўсё лепей без цябе.

Працую — не гарую.

Спакойнай сіле не слабець —

Магу звярнуць гару я.

Бясплённа дзень не праміне,

На мары не патрачу.

Смяюся, калі смешна мне,

А плачацца — не плачу.

Так, мне ўсё лепей без цябе.

Жніво наспела ў часе.

Ні тлуму, ні трывог цяпер.

...I ні хвіліны шчасця.

1977

ЖАРТ

У шчасця майго

Тваё аблічча,

Твой голас,

Твае вочы і ўсмешка.

Нават дзверы не стамляліся

Чакаць твайго стуку.

І ён раздаўся нарэшце:

«Гэта я, тваё шчасце. Адчыні!»

Але што гэта?..

Не тое аблічча,

І голас не той,

І не тыя вочы і ўсмешка.

Не паспела я

Абурыцца такім самазванствам,

Як пачула:

«Ах, якая ты смешная!

Жарту зноў не пазнала?

Гэта ж я,

Твая адзінота!»

1977

* * *

Ні слова не вяртае, ні маўчанне...

Развейце, ветры, смутак мой і жыль

– Было нам гэта справаю звычайнай

Калі б маглі мы ўзняць такі цяжар.

Азёрныя мае спагада-хвалі,

Тады ўтапіце іх на самым дне!

– Былі б мы радыя, але прапаліць,

Самотна да самога дна пратне.

Вятрам – зацяжка, хвалям – загаруча,

А я не ўмею так: як набяжыць,

А мне расстаннем – карай немінучай

За свет пяшчоты нашай –

трэба

жыць.

1977

БЫЛО

...I раптам адышоў, амаль адбег.

Ні слова не сказаў на адвітанне.

I кожны крок твой абяцаў вяртанне.

Вясновы дзень гуляў у «сонца-дождж».

I неўпрыкметку набракаў змярканнем.

I набракала цемраю чаканне.

Мне ж без цябе ўжо не было дарог.

А людзі абміналі, нібы здані.

Бы ў прорву,

падалі мае пытанні.

Быў родным горад —

раптам пасткай стаў.

Мая прапала вуліца дазвання.

Дзе я... дзе ты...

гуканне і блуканне...

1980

ШАРАЯ ГАДЗІНА

«Каханы, мой каханы!

Мне хораша з табою.

Ніводнае хмурыны

У небе нада мною.

Усе яны знікаюць

Яшчэ на даляглядзе,

Пакуль прысутнасць сведчыць

Твая

пра душ суладдзе.

Адужаю хваробы,

Не змоўчу на абразу.

Я знаю, што «Кахаю

Цябе» —

зусім не фраза.

Ахоўна і надзейна

Тваё пульсуе сэрца.

Я знаю, ёсць людское

І шчасце, і бяссмерце.

Есць сіла, што нітуе

Свет, горам дратаваны».

...Няма каму сказаць мне:

«Каханы, мой каханы!»

1980

* * *

Сказала: «Лепей саматой».

Не лепш.

Сказала: «Так прасцей».

Куды як проста!..

І хлеб, з табой не дзелены, —

Не хлеб.

І шлях —

Абраны быццам не па росту.

Гайдаў Сусвет.

Упёрлася ў куток.

Лячыў парыў.

Прыгорбіла натома.

Як ні рыхтуй сябе загодзь —

Ніхто

Не можа да самоты быць гатовы.

А вёрсты ўсе ўмяшчаюцца ў адну

Адлегласць —

На працягнутую руку.

Даверліва ўсміхнуцца.

Працягнуць.

І збаўлены ад адзіноты мукі.

Звычайны рух.

Магутней, і глыбей,

І справядлівей той касмічнай прорвы,

Якая

Адрачэннем ад цябе

Лядзяна зеўрае;

«Не руш,

Не роўня».

Чым далей ад паверхні мы зямлі,

Тым даступней нам яе глыбіні.

Імя тваё мне

Не перабаліць.

Ніколі.

Знаю.

Быў і ёсць.

Любімы.

1978

КАРА

Я змучыла цябе. I гэта праўда.

Як праўда тое, што каханы ты.

I што хранічны страх за нас — не наўда

Так закамплексаванай прастаты.

Я змучыла цябе. Не даравання,

А кары з любых рук тваіх прашу.

Хоць што яшчэ страшней за катаванне

Агнём, якім сама сябе душу?..

Ды кара твая падае!.. Упала! —

Мой горкі, адхінаешся ў журбе...

Такога пекла сэрца шчэ не знала...

Ці вернешся?.. У ножанькі б упала...

Ці вернешся?.. Я змучыла цябе...

1985

* * *

Нашто мне гэты дзень —

Без цябе?

Сінічка за акном —

Без цябе?

I сонечная плынь —

Без цябе?

I гурт людскі нашто —

Без цябе?

Травінка кволая —

I тая не ўзрастае

Дзеля самой сябе.

Нашто мне гэты дзень —

Пустыня?

1981

ЯК СНЕННЕ

Шэра і золка.

Вось мы і падсочаны

Вокам разлукі,

Каб назаўсёды, навек раз'ядналіся

Нашыя рукі.

Не гавару табе:

«Усё будзе добра».

Добра не будзе.

Можа, тады хіба толькі, як з памяці

Дні гэты збудзем.

Дні, што жывілі нас гэтак, як жывіць

Хлебная луста.

...Неяк прыслухаемся: а-ні-чо-га...

Ціха і пуста...

Толькі далёка-далёка ў свядомасці

Нешта адзначыць:

...лівень святла...

звонкі голас шчаслівы...

Сненне, няйначай.

1980

НА ДНЕ

Пачуцця твайго крыўдзіць не буду.

Пагукаеш — я голас падам.

Але ўжо не чакаціму цуду,

Не паверу ў прыдуманы храм.

Не змагу я адпрэчыць парыўнасць.

Прыхінешся — к табе прыпаду

I, як некалі, самазабыўна

Растваруся ў табе, прападу.

Але болей ужо не пытайся,

Ці кахаю цябе, як раней,

Супакою майму не здзіўляйся:

Ціха-ціха на дне.

1989

ПАРТРЭТ

І голас твой не ўзварушыў,

І твой прыезд амаль не ўзрушыў:

Святая музыка душы

Пакінула ўжо нашы душы.

Нашто ўзіраемся ў партрэт

Кахання, намі змаляваны?

Змалеў на ім уцехі свет,

Стускнелі фарбы ўмілавання.

З ім адбываецца ўсё, як

З партрэтам Дарыяна Грэя:

Навідавоку кожны знак,

Як наша пачуццё старэе...

Разрыў яшчэ нас не працяў,

Яшчэ пытае барвы лапік:

Ці вернем музыку жыцця?

Ці ўратаваць яе патрапім?

1992

МАРНАСЦЬ

Ёсць справа,

Ёсць клопат,

А ёсць мітусня,

Ёсць тое,

Што выявіцца ў непадкупнасці дня

Лухтою.

I рэчы, якімі сябе атачыў,

I жалі, —

Бо вымерлі пеўчыя птушкі душы,

Сканалі.

Дай Бог развярэдзіцца жорсткай нудзьбе

Па промню!..

Якая жанчына кахала цябе!..

Ці ўспомніш?

1984

* * *

Вечназялёнаю галінай — спробы

Няўтоленую смагу наталіць...

А непадсудны хіба толькі робат:

Яму нішто людское не баліць.

А нам — гарэць,

і падаць,

і ўзнімацца,

І праклінаць свой лёс, і пець хвалу.

На радасці не можаш расстарацца,

Жыццё,

ну што ж — пакутамі хвалюй!

Бо не аслепіць дробязная ўдача,

Знарочыстую любасць не прыму...

Не марна

так па-веснавому

значыць

Барвяны ліст прыцьмелую траву.

Заўжды існуе недзе гай расцвілы

І светлякі ў зраселай мураве.

Хай вольна табе дыхаецца, мілы.

Твой сум кароткім ценем праплыве.

1978

ПРОСТРАНЬ КАХАННЯ

Якія мізэрныя мы

I якое жыццё наша горкае,

Калі скарб аддаём неацэнны

Сумненням.

Сінція Віцьер. кубінскі паэт

Не атрымалася, не атрымалася,

Як малявалася, як спадзявалася.

Спіш, мая донечка? Спі, люлі-люлі...

Думкі мае, хоць бы й вы дзе прыснулі!

...Ты не прыкідваўся, о не.

Ты ў самым шчырым парыванні

Ад прагі ласкі, спачування

Тады хіснуўся да мяне.

Такія блізкія тугой,

Такія родныя самотай,

Як узаемнаю пяшчотай

Уваскрасалі мы з табой!

Былі шчаслівыя ж, былі!

Ты не ашукваўся, сам бачыў

Як цудадзейна свет іначаў

Пад чыстым небам тых хвілін,

Калі і словы, і маўчанне —

Усё гучала як адказ,

Што ёсць ад бед паратаванне,

Ёсць. Любасць. Гэткая, бы ў нас.

Не атрымалася, не атрымалася,

Як уяўлялася, як абяцалася.

Спі, мая донька, расінка малая.

Толькі табою свой боль прылюляю.

Людзі, як зёлкі, чый род — палыновы.

Поўніцца горыччу тут ім не нова.

Голькі чарнобылю цёмнае сілы,

Што неаднойчы сябе ўжо касілі.

Доўбняю. Мечам. Свінцом. Радыяцыяй.

I найстрашнейшым — душы дэвальвацыяй.

Хто ж мы?.. Ляжаць на грудзях у жанчыны

Дзеці ўсёй чыста зямное айчыны.

Хто ж мы?.. Хварэем бяссоннаю вартай

I за найгоднейшых, і за нявартых.

...Я вінаватая сама,

Што так паверыла ў нязводу,

У немінанне нашай згоды,

Што нам расстання тут няма.

У непрагляднай даўніне

Расцятыя на двух багамі,

Зліліся зноў вось, і над намі

Нішто ўжо неба не сатне!..

Забыла я, што чалавек

Сам спеліць і святло, і морак,

З багамі роўны быў учора,

А сёння — мураха ў траве.

Не думала, што ўжо і мы

Далучаны да той кагорты,

Дзе шчасце блытаюць з камфортам,

Дзе ўсё рашае суд гурмы...

Спі, прамянінка мая залатая.

Толькі табою жыццё апраўдаю.

Хай мае смуткі не стануць прычынай

Для наракання на долю жанчыны.

Праўда не ў тым, што нас папіраюць.

Ісціна ў тым, што без нас — паміраюць.

Гінуць як Рыцары, Воі, Паэты.

Лепшыя з іх сэрцам помняць пра гэта.

Вось чаму лепшыя з іх без вагання

Нават галовы складуць за Каханне.

...Як лёгка пагадзіўся ты

З маёю роспаччу адчайнай,

Што больш не трэба нас страчання,

Не трэба шчасця нам з лухты.

Як быццам толькі і чакаў,

Каб выдыхнулася такое, —

Усе харугвы здаў без бою.

Шчэ побач быў, а ўжо ўцякаў...

Я выжыла. Мне трэба жыць.

Як-небудзь звыкнуся са стратай.

Ды памяць!.. Як трымцяць напята

Таго яднання міражы!

Няма тых вуснаў, а гараць

На мне ўсе пацалункі тыя,

Няма тых рук, а трапяткія

Віры іх ласкі ўсё віраць!..

...А як жа, мілы, ты жывеш,

Як дыхаецца там, з другою?

Ты і яе найдарагою,

Каханай і яе завеш?

I з ёю гэтак, як са мнон,

Табе і ўдосвіта, і ў змроку,

I гэтак жа навідавоку

Ўсе барвы шчасця, мілы мой?

Ці ўсё ж — на самым дне маны —

Ты палкім прытварацца мусіш,

I слухаць у смяротнай скрусе,

Як звоняць па любві званы?!.

I не сканаць, і не забыць.

Ні апраўданнейка, ні рады.

Жахлівей не бывае здрады,

Як сонца ўласнае забіць!

Пракляты будзь — так званы доўг!

Будзь клятая — мараль натоўпу,

Што ад часоў патопу топіць

Слабых у багне пошлых догм!

Там кожны ведае, як жыць,

I кожны кожнага асудзіць.

I паразвучваліся людзі

Адзіна вартым даражыць —

Сваёй Любоўю...

Ах, першацвет мой кранальна чысцюткі,

Донька мая! Годы пройдуць так хутка.

Бачу той час, калі шызую чаплю

Суму твайго я прагнаць не патраплю.

Будзе кружыць над табой неадхланна,

Покуль і ты не прашэпчаш: «Каханы!»

Покуль не пойдзеш і ты па лязе

За сонцам уласным, а даль — у смузе!

О хай сабе, хай! Толькі б далеч — была:

Каханне без пространі — птах без крыла.

І як ні падтрымваць, і чым ні лячыць —

Сканае ў пакутах. Памрэ. Не ўзляціць.

Будзь ластаўкай, доля, будзь чорнай змяёй —

Дай пространь Кахання для донькі маёй!

Я дам ен нангожую ў свеце зямлю,

Якую да спазмаў у горле люблю.

Дам вежы яе, і яе курганы,

I казкі-паданні сівой даўніны.

Бярозку пры лёне, ў палёце бусла,

Усё, што і мне колісь мама дала,

Усё, чым багата сама я душой, —

Дай пространь Кахання для донькі маёй!

Я ведаю змалку, знаць будзе й дачка,

Чым слаўная ў свеце зямля Васілька.

I што мы любілі, і што мы клялі,

I як выжывалі на гэтай зямлі.

У мальвах надзей, пры тузе касачоў

Наш зранены сцяг развіну над плячом,

I дух Белай Русі ў дачцэ не прымрэ,

I мове сунічкай на вуснах гарэць.

Што трэба шчэ ў нашай старонцы жытной?! —

Дай пространь Кахання для донькі маёй!

Не дай ёй пачуць, як пачула я:

«I твой тут — ніхто, і ты — нічыя».

1986

ПАСЯРОДКУ РЭХА

Прыдалася,

Прыдалася ў маёй долі

Твая песня:

Гэта з ёй —

Такой кароткаю —

Сама сабой была я.

Сёння рэха,

Толькі рэха тое песні засталося.

І не моўкне.

Як замрэ —

Азначыць:

Навучылася я ўласнае рыданне

Браць за горла.

РАЗЛУКА

Той дотык рук... лядзяны і дрыготкі...

Той пацалунак... быццам нежывых...

З дня ў дзень,

З дня ў дзень, нібыта з году ў год я,

Нашу ў сабе. Так носяць журавы

У выраі маркоту па радзіме.

Чужое неба шчасця не дае.

У птахаў толькі смерць хіба адніме

Шлях да айчыны,

Да нябёс яе

НЕМІНАЛЬНАСЦЬ

Як кажуць,

Плачам рота не направіць.

Не ўпершыню мне часу не шкада.

Не ўпершыню раскошна марнатравіць,

Каб зноў і зноў былому волю даць.

У час мінулы не даходзіць пошта.

Ды час мінулы хоча сведкам стаць:

Не ўсё мы ўмелі ўзяць у хвілі кожнай,

Ды без вагання ўмелі аддаваць.

І тая шчырасць, спогадзь і пяшчота,

Чым пераможна багацелі мы,

Шуміць бяссмертна весняю лістотай

На стромым дрэве нашае зімы!

ГУКАННЕ Ў ПУСТЫНІ

З'явіся, збаўца мой, з'явіся!

Адзін твой рух, адзін твой крок

Адхмарыць нада мною высі,

Ацьмелы авідушчыць зрок.

Мне вусцішна, што ўжо не бачу,

Куды іду я, хто тут я,

Што, як раней, слязой гарачай

Не ўскіпвае туга мая.

З'явіся, выбаў з утрапення!

I хай хвілінай той святой

Усё, што мкнецца да здзяйснення,

Па веры спраўдзіцца маёй.

1989

* * *

Яшчэ ў пупышках новае лісцё,

Якому песню сонца пець старую...

Няўжо мы некалі сабе даруем,

Што сірацілі наша пачуццё,

Што ўласнай воляй самі сірацелі,

Аберагаючыся ад пакут...

Ляцела птушка шчасця...

Праляцела.

Сваёй радзімы не прызнала тут.

1979

* * *

Паверыла: душа заснула

І ўжо ёй не загаварыць.

...Як ад маланкі — аж хіснула:

Ты!.. мерна крочыў па двары,

Ішоў, і ў вокны углядаўся,

Шукаў, каторае маё,

І прызмерк нема ў ногі слаўся,

І бледнай зоркі вастрыё

У сэрца самае ўпілося!..

І знікла навалач слаты,

І загула, як прорва, просінь,

Куды мяне зноў рынуў ты!

1983

* * *

Ціхая ласка рук,

Стрыманы дотык вуснаў...

Замоўкну. Перагару.

У будні мае вярнуся.

Нібы дзве зоркі мы.

Значыць — не месца скрусе.

Будуць грымець грамы, —

У будні мае вярнуся.

Будуць старэць сады

У штоліпнёвай задусе,

Стануць гады ў рады...

У будні мае вярнуся.

Пісьмы ўсе... не спалю...

Памяць скручу у вузел.

Забуду зусім. Разлюблю.

У будні мае вярнуся.

...Думала, мур кладу.

Верыла, што — надзейна.

Раду якую знайду?

Дзе ж мне цяпер падзецца?

Ціхая ласка рук,

Стрыманы дотык вуснаў...

Зноў не згараю — гару...

Зноў не згараю — гару...

1971

ЖАРТ — НА ЎСХОДНІ МАТЫЎ

Яшчэ і году не прайшло,

а ты прыехаў зноў.

Сказаў: «Бывай, маё святло», —

а сам прыехаў зноў.

Ракой уцех амыта я,

сум як рукой зняло,

Зноў чую песню салаўя, —

бо ты прыехаў зноў!

Жылося мне, бы ў палыне:

гарэніла, пякло,

Цяпер зноў люба, мёдна мне, —

ах, ты прыехаў зноў!

Калі б заўсёды так было,

калі б разлук сіло

Парваў ты, і ў маё жытло

навек прыехаў зноў!..

На жаль, Мацяш, нямаш, нямаш

на Любага надзей.

Ляці сама праз беды ўсцяж,

хоць Ён прыехаў зноў!

1991

* * *

А ты жыві, каханы мой, жыві.

Хай журавель нарэшце дасца ў рукі.

Я забяру ў магілу тыя мукі,

Што выпалі нам на кастры любві.

Ад золі сэрцайка сваё адхукай:

Жыві, каханы мой, жыві!

На свеце гэтым шмат харашыні.

Хоць людзі ў свеце гэтым — тое голле,

Па-над якім вятрам бяды скуголіць

Усцяж, і ноч у ноч, і дзень пры дні.

Ці чалавек задуманы для болю?

Як ён жадзён харашыні!..

Не пасягнуць мне розумам маім

Тваіх намераў велічных, Прырода.

Жыццё дала — не папытала згоды.

Усе цацанкі-абяцанкі — дым.

Жыццё бярэш, — і мне зусім не шкода

Аднойчы развітацца з ім.

Бо што мяне прызеляніла тут?

Якая ўжо мяне чакае радасць,

Як дружны род мой расхітала здрада,

Як дзецьмі не ацеплены мой кут,

Як песенны мой дар не мае ўлады

I над драбнейшаю са смут?..

А ты жыві, каханы мой, жыві.

Хай сэрцу будзе да каго хіліцца.

Хай жураўлём абернецца сініца.

Сваю шчаслівай долю назаві.

Хай светла збудзецца, што светла сніцца, —

Жыві, каханы мой, жыві!

1985

* * *

Усё было: і сон, і парыванне,

Высокі ўзлёт, і марнасці сіло,

I нараканне, і самаз'яднанне.

Нянавісці ніколі не было.

Нас не заўжды дастойна і цярпліва

Да разумення пачуццё вяло.

Так часта я была несправядлівай.

Нянавісці ніколі не было.

У заўчарашніх буднях надламала

Наступнасць наша светлае крыло.

Ты быў слабым, я жорсткім называла.

Нянавісці ніколі не было.

Агледжваемся — і як на далоні:

Далося ўсё, што дацца нам магло

У найжаданым любасці прыгоне.

Нянавісці ніколі не было.

1988

* * *

Умее Час, вялікі дабрадзей,

З канвы нічога не пусціць на глум.

Мая пара спяванак, мук, надзей

Перарасла ў пару маўклівых дум.

Не злуй і ўпотай не раўнуй, калі

Маёй любові гімны не гучаць.

Нам безвыходства ўжо не так баліць.

Ужо лягчэй мне... Хочацца маўчаць.

1988

ТВОЙ ЛІСТ

Моцны шум таполяў.

Шлях ва ўладзе дум.

Лёгкі смутак поля.

Твой глыбокі сум.

Ластавак нарада.

Залаты абсяг.

Журна... Але ж радасць —

Наш прасветлы сцяг!

Уяўляю, бачу:

Вырай. Поле. Ты.

Смутак твой гарачы

Радаснай хады

Па струне па сіняй

Мроі —

ўглыб святла,

Дзе амаль багіняй

Я была...

1989

НЕ КАНАВАНА

Была каханая табою

Свяціўся шчасцем кожны рух,

Святочнай сцежкаю абое

Крылялі за будзённы круг.

Была табою мілавана

Быў небадарным кожны міг

І далеч промнямі праткана

Для абаіх, для абаіх.

Праменне сьцмела за імглою.

П’ю будняў выгарклы напой.

Была каханая табою.

Не канавана быць з табой.

* * *

Што ёсць сэнс? Няўжо адзіна справа,

Што з жыццём так моцна заручыла?

Дык нашто ж уваскрасаюць травы

Там, дзе лугу быць і немагчыма?

Косіць вокам счырванелым вечар,

Як трывае наша шчасце-мука,

Дзе адна — на ўсё жыццё — сустрэча

І адна — на ўсё жыццё — разлука...

1983

НАЗАЎЖДЫ

А парывала ж!... Ды вярталася...

Нашто вярталася? Чаму?

Адно гаркоты дабаўлялася...

Бывай, мір сэрцайку твайму.

Нарэшце вырвана дарогаю.

Цяпер з яе ўжо не сыду.

...Аж дзесь за доллю промнярогаю,

Чужая ўжо ўсяму, ўпаду.

Ды на парозе вечнай чёмначы,

Пры голасе яе трубы,

Калі яшчэ хоць нешта помнячы,

Згадаю, ўдзячная: ты быў...

1983

БРАТ-СЯСТРЫЦА

Пусцема ў сэрца гэтую вясну,

Яна так скрушна стукалася ў дзверы.

Што дакідалася каму ў віну,

Паглядам брат-сястрыцы пераверым.

Вачэй яе пяшчотны аксаміт,

Дзе аплывае сонейка лілова,

Гатовы

нас вярнуць сабе самім,

Да ўдзякі лёсу за любоў

гатовых.

Багаславім сустрэчы таіну,

Багаславім і несустрэчы бераг.

Пусцема ў сэрца гэтую вясну,

Яна так скрушна стукалася ў дзверы.

ТРОХІ ДЗІЎНА

Трохі дзіўна: не счулася, паяснеў калі

Мой дрымучы лес над вадою цёмнай,

Дзе лябёдачка з лебедзем -

У іншасвеце -

Плылі.

Трохі дзіўна: больш не ведаю стомы

Рухаў пустых,

Неўмалотных думак атрута

Страціла сілу.

...Дзесь плывуць сабе

тыя лебедзь з лябёдачкай...

Дзякуй, сэрца, што іх

У невараць

Адпусціла.

Ззянне крылаў тых птахаў шчаслівых

Яшчэ

Стукам тваім гарачым

Мяне дагоніць,

Іначай

Так несмутліва

Не світала б сягоння.

У ВЕРАСНЁВЫМ ПОЛІ

Нам добра тут, у гэтым голым полі,

Дзе на рудой пакошы незнарок

Яшчэ ўбярог сваё рудое полымца

Неспадзяваны васілёк.

Нам добра тут, хоць рэзкі ходзіць вецер —

Ды ў неба шчэ багата глыбіні,

I сонца шчэ з-за хмар імклівых свеціць нам

I не шкадуе цеплыні.

З такой лагодай, гойна і няўтомна

Прасцяг да сэрца нас хіне свайго.

I так выразна бачыцца нам, хто мы ёсць

Адзін для аднаго...

1987

УЖО НЕ РАССТАЦЦА

Нам ужо не расстацца.

І табе без мяне па жыцці не ісці,

Як і мне без цябе —

Ні наплакацца, ні наспявацца.

Нам, не злучаным,

Вечнай прысутнасцю нашай трымацца.

Так рука адарваная ные, смыліць.

І захочам забыць,

А не зможам без болю астацца.

Нам ужо не расстацца.

З-ЗА РЭЧКІ, З-ЗА ГАЮ

За лугам зялёным, за сонечным гаем,

За рэчкай задумнай, за борам панурым

I наша захопленасць, і прысяганні,

I рэўнасці роспачнай злыя віхуры.

А ўсё — ці далёка? А ўсё — ці не ў сэрцы,

Што тахкае, тахкае струджана ў грудзях?

Яшчэ раз... яшчэ раз...

Як блізка ля смерці,

Гуляючы ў жмуркі, паходжваюць людзі...

А свет гэткі гожы і вабны наўкола,

Да шчэму жаданы для кожнай істоты!..

Калі не руку, падавай мне хоць голас —

З-за рэчкі, з-за гаю, з-за нашай маркоты...

1988

ЗБЫЛІСЯ

Дзеля стрэчы з табой

Вераснёваю хваляй дваццатай

Плынь жыцця мяне вынесла

На дакладна дабраны мне бераг,

Цёплакрылай жураўкаю

Калыханка кружыла над хатай,

Дзе выпекваўся хлеб

На дубовым лісці ды аеры.

Дзеля стрэчы з табой

Смерць маю перастрэлі мурашкі,

Стаўшы лекамі мне

На маёй птушанячай зары.

Бог палескай зямлі

Гатаваў і напоі, і брашна,

Сёстры ўборы свае аддавалі мне,

Брат — любоў,

Разуменне — сябры.

Дзеля стрэчы з табой

Шлях мой торыўся і наўпрост, і віляста,

А твой рух мне настрэчу

Праступаў праз імгу ўсё ярчэй,

Аж пакуль не знасілі абое мы

Ўсе нашы маскі,

Аж пакуль не пападалі

Ўсе пялёны з нашых вачэй.

Кажуць, кропля вады,

Нават кропля вады памяць мае

Літаральна пра ўсё,

Што краналася плыні калісьці.

Мы сустрэліся.

Мы прамовілі гэтае вечнае слова: «Кахаю!»

I ні час, ні прастора

Цяпер ужо нас не разлучаць.

Мы ёсць.

Мы збыліся.

1990

ПЯТЫ СЕЗОН

На камянях, што жывяць нашы сцежкі,

Зазелянее шчырая трава.

Чым болып пакут, тым болей сіл трываць.

Настаў сезон аддаленай усмешкі.

Па злівах, бурах з перунамі, з ветрам

Мой дзіўны сад так повен злагады!

І ледзь гарчаць дзівосныя плады

Гаркотаю суцішанай і светлай...