Ludzie przemocy

Rozdział 7

Dzień po nocy świętojańskiej na komendę w Märsta przyszedł młody człowiek i dał dyżurnemu policjantowi ciężki podłużny przedmiot zawinięty w gazetę.

Od morderstwa w Rotebro minęło dziewiętnaście dni, a śledztwo przyniosło bardzo mizerne rezultaty. Badanie techniczne nie wykazało niczego interesującego ani godnego uwagi, nawet odcisków palców, niepochodzących od samego Waltera Petrusa, Maud Lundin i jej znajomych czy innych osób, które miały uzasadniony powód, by przebywać w domu. Jedynym, co dałoby się ewentualnie powiązać ze sprawcą, był niewyraźny odcisk stopy przed furtką do ogrodu.

Przeprowadzono niezliczone przesłuchania świadków, członków rodziny, przyjaciół i znajomych. Z tego materiału wyłonił się bardziej wyrazisty obraz Waltera Petrusa. Za jowialną i hojną fasadą skrywał się człowiek twardy i bezwzględny, całkowicie pozbawiony skrupułów, kiedy chciał osiągnąć swój cel. Niegodziwe postępowanie, zwłaszcza w interesach, przysporzyło mu wielu wrogów, ale osoby z jego otoczenia, które mogły mieć wystarczająco silny motyw, by go zabić, miały na tamten dzień mocne alibi. Poza żoną i dziećmi nikt nie odnosił korzyści materialnych z jego śmierci.

Dyżurny policjant przekazał pakunek komisarzowi Pärssonowi, który go otworzył, rzucił okiem na zawartość i wezwał młodego człowieka.

Wskazał na żelazny pręt zawinięty w papier.

– Co to jest i czemu nam to przyniosłeś? – zapytał.

– To przedmiot, który znalazłem w Rotebro – oznajmił mężczyzna. – Pomyślałem, że może mieć coś wspólnego z zamordowaniem tego Petrusa. Czytałem o tym w gazecie i pisali tam, że na miejscu zbrodni nie znaleziono narzędzia. Mam kumpla, mieszkającego naprzeciwko domu, w którym to się zdarzyło, i spałem u niego tej nocy. Gadaliśmy oczywiście także o tym morderstwie i kiedy znalazłem to dziś rano, doszedłem do wniosku, że to mogło być narzędzie zbrodni. Uważałem w każdym razie, że powinienem oddać to policji.

Spojrzał z przejęciem na Pärssona i dodał niepewnie:

– Na wszelki wypadek. Nigdy nic nie wiadomo.

Pärsson pokiwał głową.

Kilka dni temu jakaś kobieta przesłała pocztą klucz francuski, oskarżając w liście swojego sąsiada o morderstwo. Pisała, że znalazła klucz w garażu sąsiada, a ponieważ na pewno była na nim krew, a sąsiad wcześniej popełnił morderstwo, wystarczy tylko, by policja go zabrała i wsadziła za kratki. Pärsson z miejsca zbadał sprawę. Okazało się, że kobieta jest neurotyczką i paranoiczką, głęboko przekonaną, że sąsiad zabił jej kota, który zaginął trzy miesiące temu, a krew na kluczu była czerwoną farbą.

– Gdzie pan go znalazł? – spytał Pärsson.

– Właściwie Emil go znalazł – odparł młodzieniec.

– Emil?

– Mój pies. Poszliśmy na spacer na pole i na skraju lasu po drugiej stronie smycz Emila zaczepiła się o krzak. Kiedy go uwalniałem, zobaczyłem, że leży tam pręt.

Pärsson znów pokiwał głową.

Młody człowiek patrzył na niego trochę niepewnie, więc komisarz rzekł przyjaznym głosem:

– Dziękuję, że pan do nas przyszedł. Czy mógłby pan pokazać nam to miejsce, gdyby okazało się to konieczne?

– Oczywiście. Wetknąłem patyk w ziemię w miejscu, gdzie leżał, na wszelki wypadek.

– Dobrze – pochwalił Pärsson. – Bardzo rozsądnie. Proszę nam zostawić swoje nazwisko i numer telefonu, zadzwonimy, jeśli będzie trzeba.

– To może być zwykły stary kawałek żelastwa, ale pomyślałem o wielkim detektywie, jakim jest społeczeństwo, jak czasem można przeczytać – oświadczył młody człowiek w drzwiach.

W godzinę później pakunek leżał na biurku Martina Becka w komendzie południowej.

Zbadał pręt i powiększone zdjęcia złamań czaszki ofiary. Potem podniósł słuchawkę i zadzwonił do Państwowego Laboratorium Techniki Kryminalistycznej w Solnej. Poprosił Oskara Hjelma, kierownika wydziału w PLTK.

Hjelm miał poirytowany głos, ale to akurat było u niego normalne.

– O co chodzi tym razem? – zapytał.

– O żelazny pręt – odrzekł Martin Beck. – Z tego, co widzę, jest bardzo prawdopodobne, że właśnie nim zamordowano Waltera Petrusa. Masz oczywiście mnóstwo roboty, ale bądź taki miły i zajmij się tym jak najszybciej.

– Jak najszybciej – powtórzył Hjelm. – Mamy robotę, która starczy nam do lipca, a wszystko ma być zrobione jak najszybciej. Ale prześlij to. Trzeba z tym zrobić coś szczególnego, czy tylko to, co zwykle?

– Nie, tylko to, co zwykle. Sprawdź, czy pasuje do rany i co jeszcze możesz z tego wyczytać. Leżał przez jakiś czas w krzakach, więc pewnie trudno będzie coś znaleźć, ale się postaraj.

W głosie Hjelma brzmiała uraza, gdy odpowiedział:

– My zawsze się staramy.

– Wiem – zapewnił pospiesznie Martin Beck. – Zaraz to wyślę.

– Zadzwonię, kiedy będę gotowy – zapewnił Hjelm i odłożył słuchawkę.

Zadzwonił w cztery godziny później, kiedy Martin Beck porządkował biurko przed pójściem do domu.

– Hjelm z tej strony – rzucił. – Cóż, pasuje znakomicie. Zostało na nim bardzo mało krwi i substancji mózgowej, ale udało mi się ustalić grupę. Ta sama.

– Dobrze, Hjelm – rzekł Martin Beck. – Coś jeszcze?

– Trochę włókien bawełny. Właściwie dwóch rodzajów. Niektóre białe, pewnie z ręcznika frotte, którym wytarto krew. Niektóre granatowe, może z ubrania.

– Fantastycznie, Oskar – ucieszył się Martin Beck.

– Ziemia i rdza. Sam pręt ma czterysta dwadzieścia dwa milimetry długości, trzydzieści trzy średnicy, jest ośmiokątny, z kutego żelaza, a sądząc z korozji, był wystawiony przez dłuższy czas na działanie deszczu i wiatru. Przez wiele lat, może stale. To ręczna robota kowalska i był przylutowany z obu końców.

– Jak myślisz, do czego? I do czego był używany?

– Wygląda na bardzo starą rzecz, może mieć sześćdziesiąt, siedemdziesiąt lat. Mógł być częścią jakiejś balustrady.

– Czy jesteś całkowicie przekonany, że to narzędzie, którym zabito Petrusa?

– Tak – potwierdził Hjelm. – Definitywnie. Niestety, powierzchnia jest chropowata i nie można zdjąć odcisków palców.

– Musimy sobie poradzić bez nich – uznał Martin Beck. Podziękował, a Hjelm chrząknął i odłożył słuchawkę.

Martin Beck zadzwonił do Pärssona w Märsta i przekazał mu to, co powiedział Hjelm.

– Zatem zrobiliśmy mały krok naprzód – stwierdził Pärsson. – Najlepiej wyślijmy kilku ludzi, żeby dokładnie przeczesali teren. Nie sądzę wprawdzie, że to ma sens po takim długim czasie, ale mimo wszystko.

– Czy wiesz dokładnie, gdzie leżał ten pręt? – zapytał Martin Beck.

– Młody człowiek, który go znalazł, zaznaczył miejsce – odrzekł Pärsson. – Zadzwonię teraz do niego. Czy chcesz pójść ze mną i popatrzeć?

– Dobrze. Powiedz tylko, kiedy tam jedziesz, to ja też przyjadę.

Martin Beck wrócił do przekładania papierów i teczek i udało mu się stopniowo zaprowadzić na biurku pewien porządek. Odchylił się na oparcie krzesła i otworzył teczkę z raportem, którą Åsa Torell zostawiła rano. Teczka zawierała protokół z przesłuchania dwóch dziewczyn, które znały Waltera Petrusa. Åsa pamiętała jedną z nich ze swojej wcześniejszej pracy w obyczajówce.

Opowieści dziewcząt były generalnie zgodne. Ich wypowiedzi o Walterze Petrusie nie przemawiały na jego korzyść i żadna z nich nie wyglądała na zmartwioną czy poruszoną jego śmiercią. Zgadzały się w pełni co do jednej z jego cech. Był niesłychanie skąpy.

Nigdy na przykład nie zaprosił ich na obiad czy drinka i nie dał im nawet paczki papierosów ani ciastka czekoladowego. Jednej z nich zdarzyło się pójść do kina, ale podkreśliła, że miał wtedy darmowe wejściówki.

Dzwonił w dość równych odstępach czasu i wzywał je do biura, zawsze wieczorami, kiedy pracownicy poszli już do domu. Zgadzały się co do tego, że jego możliwości erotyczne były dość żałosne. Przeważnie wykazywał całkowitą impotencję i te tak zwane chwile namiętności w biurze, zwykle nieudane, nie czyniły go hojniejszym. Czasem dostawały pieniądze na taksówkę po długich, meczących i bezowocnych wysiłkach, by zadowolić go seksualnie, ale przeważnie po prostu je odsyłał, zrzędliwy i niezadowolony.

Jednym z powodów, dla których dziewczyny w ogóle chciały się z nim zadawać, była jego hojność w kwestii alkoholu i haszyszu. Tu nigdy nie był sknerą. Chociaż sam rzadko pijał mocny alkohol i sporadycznie wypalał skręta, jego barek był zawsze pełny, a on sam zaopatrzony w cannabis lub marihuanę.

Drugim powodem były jego ciągłe obietnice, że da im ważne role w swoich przyszłych filmach, i mamienie ich opowieściami o podróżach, festiwalach w Cannes oraz życiu w luksusie i sławie.

Jedna z dziewczyn przestała się z nim spotykać pół roku wcześniej, ale druga była u niego zaledwie na parę dni przed jego śmiercią.

Powiedziała, że z początku była głupia i wierzyła w jego obietnice, ale z czasem zrozumiała, że tylko ją wykorzystuje. Po tym ostatnim spotkaniu miała go dość i czuła do niego taki wstręt, że postanowiła powiedzieć kilka dosadnych słów i rzucić słuchawką, kiedy znów zadzwoni. Teraz starała się już o tym nie myśleć.

Epitafium, jakie wystawiła Walterowi Petrusowi, nie świadczyło o jej ciepłych uczuciach wobec niego. Åsa wzięła ją za słowo i zacytowała: „Napisz, że miałabym ochotę zatańczyć go-go na jego grobie, jeżeli ktoś w ogóle zajmie się pochówkiem tego ścierwa”.

Do protokołu Åsa przypięła kartkę z odręcznie napisanym komentarzem. Martin Beck wyjął ją spod spinacza i przeczytał:

Martin Beck włożył kartkę do jednej z bocznych szuflad biurka, zamknął teczkę z raportem, podszedł do okna i stanął przy nim, trzymając ręce w kieszeniach.

Myślał o sugestii Åsy, że Walter Petrus mógł być zamieszany w rosnący i coraz bardziej mętny handel narkotykami. To był aspekt sprawy, który mógł otworzyć nowe ścieżki dla pracy śledczej, ale również mocno ją skomplikować.

Nie znaleźli ani w siedzibie firmy, ani w domu niczego, co wskazywałoby na to, że Walter Petrus handlował narkotykami, ale z drugiej strony wcześniej nie mieli powodu, by go o coś takiego podejrzewać. Teraz musiał powiadomić wydział narkotykowy i sprawdzić, co mogliby znaleźć.

Zadzwonił telefon.

Pärsson z Märsta informował go, że skontaktował się z młodym człowiekiem, który mógł wskazać miejsce znaleziska, i za chwilę tam pojadą.

Martin Beck obiecał, że przyjedzie, i poszedł poszukać Skackego, ale ten zakończył już pracę albo wyszedł w jakiejś sprawie.

Podniósł słuchawkę, by zadzwonić po taksówkę, ale zmienił zdanie i zamiast tego zadzwonił do garażu. Kurs taksówką do Rotebro i z powrotem kosztowałby prawie sto koron, a plik paragonów z taksówek w tym miesiącu był już niepokojąco gruby.

Martin Beck nie lubił prowadzić i siadał za kierownicą tylko w wyjątkowych przypadkach. Teraz nie miał wyboru i zjechał windą do garażu, gdzie stał przygotowany dla niego czarny volkswagen.

Pärsson czekał w umówionym miejscu w Rotebro i razem z młodym człowiekiem i jego psem przeszli przez pole do krzaków tarniny, w których wcześniej leżał metalowy pręt.

Pogoda się pogorszyła, powietrze było zimne i wilgotne. Szare wieczorne niebo wisiało nisko z ciężkimi od deszczu chmurami.

Martin Beck popatrzył na domy za polem.

– Dziwne, że wybrał tę drogę, na której tak łatwo ktoś mógł go zobaczyć – głowił się.

– Może zostawił samochód na Enköpingsvägen – rzekł Pärsson. – Myślę, że od tego wyjdziemy i zbadamy jutro teren do drogi.

– Chyba będzie padać – skonstatował Martin Beck. – I minęły prawie trzy tygodnie. Nie sądzę, by to coś dało.

– Można spróbować – odparł Pärsson.

Pies zniknął wśród drzew i właściciel nawoływał go raz za razem.

– Dziwne imię dla psa – zauważył Pärsson.

– Znam psa, który wabi się Emil – oznajmił Martin Beck. – Bardzo miły. Mieszka przy Kungstensgatan.

Marzły mu stopy i marzył o tym, by wrócić do domu, do Rhei. Krzewy tarniny nie dały odpowiedzi na pytanie, kto zamordował Waltera Petrusa, i zaczynało się ściemniać.

– Chodźmy – rzucił i zaczął iść w stronę samochodów.

Pojechał prosto na Tulegatan i kiedy Rhea smażyła w kuchni mielone kotlety, leżał w wannie, myśląc o tym, jak sobie zorganizuje jutrzejszą pracę.

Wydział narkotykowy zostanie poinformowany i włączony do sprawy.

Należy przeprowadzić gruntowną rewizję w willi w Djursholm, w pomieszczeniach spółki filmowej i w domu Maud Lundin.

Benny Skacke powinien poświęcić ten dzień na sprawdzenie, czy Petrus miał jakiś tajny adres, mieszkanie czy lokal wynajmowany pod fałszywym nazwiskiem.

Trzeba mocniej przycisnąć dziewczynę, z którą rozmawiała Åsa. To będzie zadanie dla wydziału narkotykowego.

Sam od kilku dni zamierzał znów pojechać do willi i porozmawiać z panią Pettersson i ogrodnikiem Hellströmem, ale to mogło czekać. Jutro musi być w swoim gabinecie.

Åsa mogłaby porozmawiać ze służbą w Djursholm.

Zastanawiał się, czym zajmuje się Åsa – nie widział jej przez cały dzień.

– Jedzenie gotowe! – krzyknęła Rhea. – Napijesz się piwa czy wina?

– Poproszę piwo! – odkrzyknął.

Wyszedł z wanny i przestał myśleć o jutrzejszym dniu.