Табе зайздросціць сонца

СЕВАСТОПАЛЬ

Я тут дагэтуль не бываў ніколі,

Я не ступаў на гулкую панель

У горадзе, што стаў, як на прыколе

Вялікі акіянскі карабель.

Яго калыша шторм i лёгкі вецер

Ля самай чарнаморскае вады.

Але ніхто не чуў, што ёсць на свеце

Падобныя на гэты гарады.

Я узышоў на бераг, шапку зняўшы,

Нібы пераступіўшы праз вякі,

Равеснікам, сябрам i продкам нашым

На ўсе чатыры кланяўся бакі.

Світала на Малахавым кургане,

У бераг ледзьве стукаўся прыбой,

На крылах чаек зіхацела ранне,

А мне здалося, не сціхае бой.

Здавалася, што ў полымі i дыме

Яшчэ стаіць да гэтае пары

На ратным полі адмірал Нахімаў

I камсамолец на Сапун-гары,

Стаіць, шынель накінуўшы напашкі,

I прагна пазірае з-пад рукі,

Як навылёт прабітыя дяльняшкі

Прыкладамі прыкрылі маракі.

Здавалася, узяўшы з толам ношку,

Пад кулямі, па пнях, па лебядзе,

Даўно знаёмы чарнаморац Кошка

Маіх сяброў на подзвігі вядзе.

Здавалася, што ў ранішнім тумане

Не ветразі байдарак праплылі,

A Шмідт вядзе пад сцягамі паўстання

З «Ачакавым» у мора караблі...

На курганах да самай Балаклавы,

Не згодныя ніколі паміраць,

Адлітыя не з бронзы, а са славы,

Героі Севастопаля стаяць.

Стаяць танкісты, лётчыкі, сапёры

I ў пехацінскіх ботах маракі,

Каб Ленін, углядаючыся ў мора,

Стаяў на гэтым беразе вякі.

Я думаў — пачынаецца світанне,

У горад славы трапіўшы да дня,

А гэта на Малахавым кургане

Гарыць паходня вечнага агня.

Ялта, 1958 г.

ГОРНАЯ ДАРОГА

Аўтобус нырае то з хмары, то ў хмару,

То ў пырскі вясёлак, то ў лівень i гром,

Мінае Ай-Петры, мінае Байдары,

Ляціць i пятляе над безданню стром.

Маўклівыя сосны стаяць на каменні

Ад нізу да самай вяршыні гары.

I як ix трымаюць на скалах карэнні?

I як ix не зваляць у бездань вятры?

Круты паварот, i насустрач — трохтонка

Мільгнула у шыбах, i зноў — паварот.

Успомняцца кожнаму дзеці i жонка

На гэтай пятлі ля Байдарскіх варот.

Над самаю кручай віецца дарога,

I мы на шафера глядзім, як на бога.

Ялта, 1958 г.

ГЛЕДЗЯЧЫ Ў МОРА

Ракоча прыбой i не ведае зморы,

Грукоча у бераг з зары да зары.

I веюць салёнымі пырскамі з мора,

I чаек прыносяць на бераг вятры.

Глыбокае мора, i ясныя высі,

I воблакі ў небе, i ўсплёскі вады

Насустрач плывуць,

Даплылі, абняліся,

I сонца з-за хмар выплывае туды,

Дзе неба над морам глыбейшае стала,

А мору дало чысціню i блакіт,

Дзе ветру насустрач праз штормы i шквалы

Спакойна лінкоры вядуць маракі.

Плывуць маракі, каб іскрыліся хвалі,

Каб ціхі прыбой калыхаў невады,

Каб з воблака зноў караблі выплывалі

I сонца ўставала з марское вады,

Каб скрозь i ў асеннія цёмныя ночы

Нідзе не пагаслі ў партах маякі...

На сэрцы спакойна, i свецяцца вочы

На вахце заўсёды стаяць маракі.

1956 г.

* * *

Я Чорнае мора зялёным назваў бы,

Як толькі заціхнуць i бура i шторм.

Сюды мяне змалку i клікаў i вабіў

Бязмежны, жывы i нястрымны прастор.

Далёкія чайкі мяне прывіталі,

Спыніла на беразе мора мяне,

Дзе хвалі бягуць, уздымаюцца хвалі

I б'юцца, як біліся, пэўна, даўней,

Калі развітацца з марскою стыхіяй

Прыходзіў паэт да крутых берагоў...

Хвалюецца мора, i стогне, i вые,

Нібыта шукае i кліча яго.

1956 г.

САМШЫТ

На галышах, ля стромкай кручы,

Расце самшыт з каравым суччам.

Зялёны мох звісае з вецця,

Бо сонца толькі часам свеціць

I зноў хаваецца за горы.

А ён без скаргаў i дакораў

Расце у засені халоднай

На глебе цвёрдай, але роднай.

Граніт i голае каменне

Свідруюць тонкія карэнні,

Шукаючы жывой крыніцы,

Каб чыстае вады напіцца.

Каб перад бураю не гнуцца,

Самшыту трэба дацягнуцца

Да самай стромкае вяршыні,

Дзе столькі сонца, столькі сіні.

Ён на скале расце вякамі,

I сам — нібыта горны камень.

1956 г.

АРЛЫ

Сышліся горы ушчыльную

Каля замшэлае скалы,

I, як дазорныя, пільнуюць

Спакой магутныя арлы —

Плывуць шырокімі кругамі

У сіні сонечны прастор,

Пад імі чыстымі снягамі

Гараць хрыбты Каўказскіх гор,

А хмары паплывуць над імі,

Віхор сагне вярхі чынар, —

Здаецца, крыламі тугімі

Маланку выкрасаюць з хмар.

Арлы з маланкай, як блізняты,

Пад чорнай хмарай зіхацяць.

I ў першы вылет арляняты

Услед за імі паляцяць.

1956 г.

* * *

Адсюль да вяршыні Эльбруса

Здаецца, рукою падаць...

Наўкола альпійскім абрусам

Раскінулася сенажаць.

A ўнізе — замшэлыя скалы,

A ўнізе туман і імгла.

На нашую сцежку упала

Пяро маладога арла.

Пад намі Каўказскія горы.

Над безданню хочацца стаць

Каб самыя буйныя зоры

Сваёю рукою дастаць.

1961 г.

АФРАДЗІТА

Начамі быццам калыханку

Пяе пад вокнамі прыбой.

I на вільготны бераг зранку

Я ўслед выходжу за табой.

Здаецца, сонечныя рысы

Цябе саткалі на вадзе,

I ціха шэпчуць кіпарысы,

Тваёй зайздросцячы хадзе.

Ступаеш басанож на пліты,

А ім цяпер зайздрошчу я,

Бо не іначай — Афрадзіта

Тваё сапраўднае імя.

17. X 1961 г.

ЛЕРМАНТАЎ

Вось тыя сцежкі, бездані i кручы,

I так шуміць, як некалі, рака,

Калі спяшаўся малады паручнік

На ціхі схіл сівога Машука.

Смугой, нібыта буркаю, Бештау

Укрыў крутыя схілы i хрыбты,

Схіліліся алешыны i травы,

Ды толькі б'юць аб камень капыты.

Спяшаецца паручнік, а у сэрцы —

Туга, i боль, i новыя радкі...

Не, ён яшчэ не думае аб смерці,

Яшчэ маўчаць халодныя куркі.

Яшчэ глядзяць наўкола прагна вочы

На горы, на вішнёвыя сады...

Яшчэ далёка да бясконцай ночы,

Яшчэ рука сціскае павады.

Спяшаецца...

Калі б тады дарогі

Дазналіся, куды яны вядуць,

Яны б каню пятлёй скруцілі ногі,

Яны б назад паспелі павярнуць.

Калі б тады даведаліся горы,

Якое хутка напаткае гора,

Якога людзі страцяць песняра,

Між ім i смерцю вырасла б гарa.

Каб ведала казачка, што з вадою

Ішла насустрач па тугім пяску,

Што гэты вечар кончыцца бядою,

Яна б каня спыніла на скаку.

А што далей?

Напэўна ўсім вядома:

Ля Машука, загорнуты ў шынель,

Ляжаў паэт пад ліўнем i пад громам,

I што забойства звалася «дуэль».

Яму не трэба гучных захапленняў,

Ні абеліскаў, ні прыгожых слоў,

Бо з кожным новым пакаленнем

Ён нараджаецца ізноў,

Ізноў жыве, пакутуе, смяецца,

Кахае, ненавідзіць, кліча нас,

Над ім ужо не мае ўлады час —

Жывы заўжды з жывымі застаецца.

Кіславодск,

28. IV— 3. V 1961 г.

МАЛАДОЕ ВІНО

Пасохлі да восені грады,

Намокла ад поту спіна —

Настала пара вінаграду,

Пара маладога віна.

Пульсуе у скручаных жылах

Лазы вінаграднай даўно,

Нібы першабытная сіла,

Заўжды маладое віно.

У кожнай задымленай гронцы

Гатункаў усіх i парод

Злучыла паўднёвае сонца

Дажджынкі i сотавы мёд.

У белых касынках дзяўчаты

Паўнюткія носяць кашы

I песняй i спелым мускатам

Частуюць усіх ад душы.

Паклічуць на першую спробу

Свайго маладога віна

У госці к сабе вінаробы

I просяць, каб выпіў да дна.

Я шчасця жадаю i сілы,

Віно маладое п'ючы,

Дзяўчыне, што гронкі насіла,

Хлапцу, што кляпаў абручы,

Што клёпкі часаў да змяркання,

Што ставіў дубовае дно,

Жадаю, каб вечна у чане

Было маладое віно.

1960 г.

ТВОЙ ГОЛАС

Тут сонца i ружы у скверы,

Тут спеюць інжыр i хурма,

I цяжка адразу паверыць,

Што недзе ў Сібіры — зіма,

Што хмары, звісаючы нізка,

Дарогі вадой залілі,

Што восень у нас i над Мінскам

Ляцяць i ляцяць жураўлі,

Што голыя мокнуць асіны,

Што з клёнаў апалі лісты,

Ад ix, як ад лапак гусіных,

Наўкол засталіся сляды.

Мне так закарцела дадому,

Пакуль не мінуў лістапад.

I раптам знаёмы-знаёмы

Твой голас паклікаў назад.

Хоць ты гаварыла, што рана

Вяртацца, што варта пажыць...

Я чуў, што дрыжыць не мембрана,

А сэрца i голас дрыжыць.

Здалося, нібы ўвачавідку

Мы побач з табою стаім

I провада тонкую нітку

Сагрэлі дыханнем сваім.

Здалося, крануліся скроняў

Гарачыя вусны твае,

Расцвіў вінаград на адхоне

I сонца над намі ўстае.

Бо шчасце не ведае меры,

А шчасця без веры няма.

Няхай жа у нашыя дзверы

Hi разу не грукне зіма.

I раптам, не скончыўшы сказа,

Ты змоўкла: хвіліны прайшлі...

I зноў над хрыбтамі Каўказа

Ляцяць i ляцяць жураўлі.

Ялта, 1959 г.

НАД СІВАШОМ

Мы з добрым другам — латышом,

Часопісы гартаем.

Пілот сказаў:

— Над Сівашом

Мы зараз пралятаем.

Унізе сцелецца туман,

Як шэрыя папахі:

Здаецца, сотні партызан

Ідуць уброд па пахі,

Паўзуць, пакінуўшы акоп,

Смыляць рубцы на целе,

Каб за Сіваш i Перакоп

Спакойна мы ляцелі.

Унізе — горы i лясы

Затканы срэбнай пражай,

I толькі кропелькі расы

Дрыжаць на фюзеляжы.

I месяц да крыла прымёрз

Асколкам сіняй крыгі,

I самалёт яго давёз

Да старажытнай Рыгі.

1959 г.