Турэмны дзёньнік

СШЫТАК № 2

Працягваю запісваць. 16 сьнежня, панядзелак

Трэцяе пасяджэньне Віцебскага абласнога суда па крымінальнай справе № 182.

Прывезьлі, сяджу ў боксіку. Чытаю на сьцяне: „Гурко - казёл”. Гурко - гэта той, які мяне судзіць...

I вось зала суда. Казань кажа пракурор. Разглядаюць хадайніцтва майго падзельніка Плешчанкі, які адмаўляецца ад адваката. А яму, як i Xaмайду, адмаўляюць у хадайніцтве. У сувязі са скаргамі Плешчанкі, Хамайды i маёй судзьдзя абяцае праверыць работу Віцебскага цэнтралу. Прыклалі да справы газэты з публікацыямі i кнігу вершаў. Пракурор не падтрымаў хадайніцтва маіх таварышаў Віктара Корзуна i Сяргея Харэўскага пра азмену меры стрыманьня ў выглядзе арышту на падпіску. Выказаў недавер суду i адвакат Паганяйла. Суд выйшаў параіцца, што адказаць на адвод Паганяйлы. Мянты здыхаюць ад духаты. Пракурорчык i перакладчык (ці то асістэнт, ці то асьпірант) сядзяць у зале. Ня бачу ніводнага літаратара з СП. Дзе гэтыя „народныя мудрацы”? Дзе гэты „мозг нацыі”?

Трэцяя гадзіна дня. Па абедзе. У залу зайшлі ня ўсе, хто быў да паўдня. Дык перад кім, для каго рот зашываць?

А што ж я пра маці, пра маці маўчу, якая глядзіць i глядзіць на мяне? Чаму мне так цяжка нават пра сябе сказаць ей: „Мама, ма-ма!..” Ці будзе ў мяне хоць некалі такая жанчына, якая так глядзела б на маю дачку?

Судзьдзя чытае літаратурнае заключэньне прафесара Алега Лойкі на гэты самы „Верш”. Пракурор Чэчка падтрымлівае хадайніцтва Хамайды пра запрашэньне ў суд сьпецыялістаў-літаратуразнаўцаў.

17 сьнежня (аўторак)

Другі дзень працэсу на гэтым тыдні. У боксе. Назіраю дзедаўшчыну ў рэжыме максімальнай рэальнасьці. Радавы Сердзюкоў прымае „упор лёжа”, але хутка вяртаецца ў зыходнае - вертыкальнае - становішча: мяне выклікаюць у залу суда. Гэтым разам - у зусім невялічкую. Пачатак працэсу зацягваецца – перакладчык спазьняецца. Пакуль яго няма, зьвернем увагу на народных засядальнікаў. Вось Ляхава, жанчына гадоў трыццаці пяці - сарака, ёмкая, крамяная, такую i палюбіў бы. А што? Ахвяраваў бы для яе некалькі cвaix ночак бяссонных, а то й некалькі месяцаў. А як міла яна чаўпе, спрабуючы гаварыць па-беларуску: „даў дзяку” замест „даў дзягу”, „на беларускую мытню” замест „на беларускую мытню”...

Пасьля абеду судзьдзя Гурко пачаў дапытваць грамадзяніна Плешчанку.

18 сьнежня (серада)

Допыт. Узяліся за мяне. Я гаварыў пра палітычны характар маёй справы. Потым пайшлі пытаньні па 80-м артыкуле Крымінальнага кодэксу („Чаму вырашыў перайсьці мяжу?”), па лістоўцы „Лукашэнская праўда” („Хто сфатаграфаваны на здымку, у ёй зьмешчаным?”). Адвакат кажа, што да Новага году працэс ня скончыцца, хопіць яшчэ й на 97-ы. Разам са мною, толькі што ў іншае залі, судзяцца па сотым дарослы i два падлeткі.

„Я жив!” - надпіс на сьцяне ў боксе. „Кекс, на выход!” - гукае каравульны. „Кексамі” мусарня называе нас, падсьледных, якія ўжо заўтра стануць паўнавартаснымі зэкамі.

З матэрыялаў да стварэньня арганізацыі „Беларускі Нацыянальны Кангрэс”

Пра тактыку й стратэгію Нацыянальнай Рэвалюцыі на тэрыторыі гістарычнай Літвы (сёньня - Рэспубліка Беларусь).

1. Беларусь як Літва - гэта стратэгія. Выпрацоўваючы футуралагічную лінію нацыянальных паводзінаў, мы абавязкова памятаем пра сябе як пра беларусаў (крывічоў, радзімічаў, дрыгавічоў). Мы таксама памятаем пра сябе як пра ліцьвінаў - нашчадкаў гістарычнай Літвы.

2. Беларусь як тэрыторыя, якая існуе ў вядомых межах, зьяўляецца неад’емна-нечлянімым цэлым. Разам з тым Рэспубліка Беларусь як дзяржава, якая зьяўляецца гарантам існаваньня i разьвіцьця беларускай нацыі, мае права на вяртаньне ў этнічныя межы.

3. Заходні вектар нашых памкненьняў: Германія, Францыя, Чэхія, Славаччына, Харватыя. Гэта так званы другі эшалон нашага пранікненьня ў зьнешні сьвет.

4. Інтэграцыйны этна-эканамічны экспансіянізм - Літоўская Рэспубліка, Латвія.

5. Асаблівай ўвагі патрабуе выпрацоўка стратэгіі ў адносінах з Польшчай i Украінай (дыпламатыя на грунце геапалітычных інтарэсаў).

6. Усходні вектар. Выпрацоўка тактыкі i стратэгіі экранаваньня, г. зн. папярэджаньне этна-эканамічнай, культурна-моўнай ды інфармацыйнай экспансіі з боку Масквы. Палітыка экранаваньня забясьпечваецца дзяржаўнымі i грамадскімі інстытутамі ўлады i кіраваньня.

19 сьнежня (чацьвер)

На судзе. Выступаюць сьведкі: Вячаслаў, выкладчык крымінальнага права ў інстытуце КДБ; Барцэвіч, кантрактнік пагранвойскаў. Апошняму задаюць пытаньне, хто ж пратаптаў сьцежку, на якой мяне затрымалі.

20 сьнежня (пятніца)

Учора судовае паседжаньне пачалося а 12-й дня. Доўга чакалі перакладчыка.

Сёньня прывезьлі рана, не пасьпеў ні памыцца, ні паесьці. Ізноў чакаем перакладчыка. Знайшлі новага. Гэта Дзядова (ці Дзядкова?) Алена Сяргееўна, 1969 году нараджэньня, асьпірантка катэдры беларускай мовы Віцебскага дзяржунверсітэту. Перакладчыца-аўтаматчыца. Так хутка, бедненькая, перакладае, што аж загаворваецца. Замужняя, глядзіць у мой бок. А я гляджу на чырванагрудага гіля, які скача па дрэве за вакном суда.

Судзьдзя й засядальнікі зачытваюць „выбраныя месцы” з майго прыватнага дзёньніка, разглядаюць групавыя здымкі байцоў „Правага Рэваншу”. На адным зь ix - мужчына й жанчына. Ён - з гранатай i кулямётнай лентай на плячах, яна – з узьнятым угору абрэзам...

Суд так i ня высьветліў:

- ці існуе ў рэальных прасторы i часе таямнічая арганізацыя „Правы Рэванш”?

- ці можа гэта дзяўчына з прыгожымі вачыма пад банданам аднойчы выстраліць з абрэзу, які трымае ў руцэ?

- ці мае ў cвaix выбуховых вантробках запал граната, якую трымае мужчына, адлюстраваны на чорна-белым фотаздымку?

Чаму ўсё ж я напісаў такі крыважэрны верш - „Убей президента”? А чаму кінарэжысёр N назваў сваю кінастужку для дзяцей страшнай назвай „Скінь маму з цягніка”? Якраз на прагляд такога кіна вадзілі мяне, калі я сядзеў на „малалетцы”.

Алесь Пушкін робіць замалёўкі фізіяномій удзельнікаў працэсу. Усе ўжо стаміліся ад чытаньня пратаколу па другім разе. Бедная мама! Дрэміць, напакутавалася за гэтыя дні.

Сёньня мароз, сьвежы сьняжок, яшчэ белы, не зьляжалы.

Як паведаміў перад пачаткам судовага разьбіральніцтва Хамайда, на віцябляніна Юрася Мароза ізноў зроблены напад. Як жа насаліў антыбеларускай поскудзі гэты наскрозь хворы чалавечак!

I ўсё ж люба жыць, калі бачыш, як нырцуе ў роце язычок перакладчыцы, як працуе яе шматфункцыянальны артыкуля-цыйны апарат!

23 сьнежня (панядзелак)

Ясны дзень, мароз. Вывелі ў бокс першага паверху, пасьля вярнулі. За сьцяною тубік крычыць, што ў яго распад лёгкага. Выклікалі да пракурора па наглядзе, бо з аблсуда прыйшло распараджэньне разабрацца адносна рэжыму майго ўтрыманьня. Аператыўнік другога паста нехта Сяргей спрабаваў мне даводзіць тое самае, што й сьледчы Сакольчык: людзі, якія ідуць у БНФ, - ненармальныя; Пазьняк - паляк; нельга пісаць з мяккімі знакамі. Пушкін ім, „нармальным”, таксама не падабаецца, бо ходзіць з пяром у капелюшы і ў нячышчаных ботах.

24 сьнежня (аўторак)

Ясна, марозік, апошні дзень адвэнту - Посная Куцьця.

25 сьнежня (серада)

Вось i Каляды - турэмныя! I мне не чуваць, як „на марозе рыпяць санкі”. Надвор’е прыгожае, але мы таго ня бачым, адно слухаем па радыё зводку гідраметцэнтру. Па Віцебску - мінус 15. Пасьля прагулкі чытаю Ніка Хаакіна, філіпінскага пісьменьніка. Дзесьці ў заснежанай Альхоўцы Мядзельскага раёну, у матчынай хаце, стаіць калядны стол, пакрыты сенам. Паверх сена - чыста вымыты стары ільняны абрус, на якім ляжаць: сьвініна, вантрабянка, капуста, грыбы (салёныя i поліўка з сушаных), фасоля, бульба i - аплаткі. Адна - для мяне.

Кантралёр Сьвятлана адкрыла кармушку ў дзьвярох ды паўсчувала мяне за тое, што згадаў яе ў сваім лісьце на волю. Пісьмо тое пepaxaпiлі i, відаць, не без асалоды прасьлібізавалі аператыўнікі. Сьвятлана перажывае, што могуць звольніць з працы. А ці ж бабская гэта ўвогуле справа - арыштантаў пільнаваць?! Кажу, калі, 6apaнi бог, звольняць, мы цябе не пакінем, знойдзем работу i па-за турэмнымі сьценамі. Усьміхаецца, зубы ня ўсе. Але ё-маё - палюбіў бы й шчарбатую!

Вось i канчаецца калядны дзень. Хутка праверка i адбой. Заўтра суд. Мама, пэўна, зьбіраецца на працэс. Едуць зь Менску сьпецыялісты-літаратуразнаўцы – будуць аналізаваць i выносіць прысуд майму Вершу.

26 сьнежня (чацьвер)

Раніца. Сямён Сямёнавіч шліфуе штыркі для Гешы. Санек гайдаецца на сваей „валне”. Я фантазірую наконт жанчын i межаў сэксуальна-эратычнай гульні. Мікола Аршанскі сьпіць на доле. На самаробнай электрамашыне грэецца бульба-пюрэ.

Дзень. У боксе суда з двума малалетнімі забойцамі. Ужо палова на адзінаццатую. З такімі тэмпамі я буду судзіцца да вясны. Прагулку сёньня адмянілі на падставе нізкіх тэмператур (-25 °С). Цікава, ці адпавядае такая адмена нормам закону?

12-я гадзіна. Вось i скончыўся „суд” - адклалі працэс чысла да 10 студзеня. Сьведкі-сьпецыялісты не зьявіліся. Відаць, яшчэ Багатую Куцьцю не пераварылі.

Абед. Ізноў у боксе. Галодны. Мушу сядзець так да вечара. Затое хоць верш напісаў.

Каравульным абед прывезьлі, а нам - не. Гэта даўняя практыка - не карміць падсудных у час працэсу. Вядома, ні ў якім законе такое не прапісана.

27 сьнежня (пятніца)

Зайшла перадача на імя Гешы, так што на Новы год будзем з заваркай i цукрам.

Кантралёр Сьвятлана раніцай дапамагла атрымаць нажніцы. Сяк-так пастыргся, згаліў сваю чачэнскую бараду, хаджу цяпер па камеры маладзяком.

28 сьнежня

Мароз, вільготнае паветра. П’ём чай; я чытаю, пiшy, мару пра вясну, у пачатку якой сустрэну свае трыццаць пяць. Пасьля прагулкі - прыліў энэргіі, заружавелі шчокі.

29 сьнежня (нядзеля)

Наш Сямён Сямёнавіч, былы таленавіты будаўнік, потым алкаш, а цяпер зэк, схадзіў на „сьветку” (парашу), а рукі пасьля працэдуры памыць „забыўся”. У турме гэта грубы „касяк” (памылка). Вось такія i выбіраюць на выбарах cвaix рыгоравічаў. Сямёнавічу 50, мае двох сыноў: старэйшы таксама ў турме, меншаму 16 гадкоў, жыве ў інтэрнаце вучылішча. Чатырохпакаёвая кватэра бацькі стаіць апячатаная. Праз тры гады i адзін дзень, калі бацька ня вернецца, кватэра адыйдзе ў даход дзяржавы.

Вечар. Чытаю навэлу К. Тарасава „Милость для атеиста, или Странствие в тесном кругу”. Пра брэсцкага падсудка Казіміра Лышчынскага, якога за так званую ерась абезгаловілі, спалілі, а прах выстралілі з гарматы.

Хочацца вясны, калі „вол бушуе”, калі чыстае паветра ў прырэчных хмызах, цьвітуць пралескі i курасьлеп, i першыя мурашкі па белых ствалах бяроз.

31 сьнежня (аўторак)

Ноч. Учора таксама адмянілі прагулку, але ў выніку мaix i Гешы Дронікава актыўных пратэстаў нашу камеру вывелі. I мы-ткі надыхаліся паветрам старога году, году, які прайшоў амаль увесь за кратамі.

Абед. Атрымаў ад Анюты з жаночай „хаты” малюначак з віншаваньнямі. Прыемна. Запахла сярод камернага смуроду дзяцінствам i елкай. Пахне ў маіх фантазіях, а так - парашай i склепам.

„Тваё Сэрца - як кніга” - напісала Анюта. Слаўны гэта знак, добры. Будзем на свабодзе. Веру!