Hamleto, Reĝido de Danujo

HORACIO Levita estis lia viziero,Kaj ni tre bone vidis la vizaĝon.

HAMLETO Ĉu la rigardo estis malafabla?

HORACIO Mieno lia montris pli suferon,Sed ne koleron.

HAMLETO Ĉu li estis pala,Aŭ ĉu koloron havis en vizaĝo?

HORACIO Terure pala.

HAMLETO Ĉu li vin rigardis?

HORACIO Tre forte.

HAMLETO Kial mi kun vi ne estis!

HORACIO Por vi l’ apero estus tro terura!

HAMLETO Tre povas esti. Ĉu li longe restis?

HORACIO Apenaŭ centon povus vi kalkuliĈe nerapida kalkulad’.

MARCELLO kaj BERNARDO Pli longe!

HORACIO Almenaŭ tiam, kiam mi ĝin vidis.

HAMLETO La barbo estis griza, ĉu ne vere?

HORACIO Ĝi estis tia, kiel mi ĝin vidisĈe lia vivo: duonnigre-griza.

HAMLETO Hodiaŭ mi kun vi en nokto staros;Denove eble venos la fantomo.

HORACIO Ĝi certe venos.

HAMLETO Kaj se ĝi aperosEn l’ eksteraĵ’ de mia nobla patro, Al ĝi mi ekparolos, se eĉ tutaAl mi minacus la infero. VinMi ĉiujn petas, se ĝis nun silentisVi pri l’ apero, tenu ankaŭ pluĜin en sekreto; kaj al ĉio, kioOkazos eble en la nokto, havuOkulojn kaj orelojn, sed ne buŝon.Per mia amo mi vin rekompencos.Adiaŭ do! en la dekdua horoSur la teraso mi vin revizitos.

ĈIUJ Al via princa moŝto niaj servoj!

HAMLETO Ne, via amo, kiel al vi mia.Adiaŭ do! (Horacio, Marcello kaj Bernardo foriras.)Spirit’ de mia patroEn bataliloj! Mi supozas ionMalbonan. Ho, se venus jam la nokto!Ĝis tiam do trankvile! MalbenaĵojKaj krimoj venas al la lum’ de l’ tago,Se eĉ murego tera ilin kovras. (Foriras).

SCENO III

Ĉambro en la domo de Polonio. Laerto kaj Ofelio eniras.

LAERTO Pakaĵo mia estas sur la ŝipo.Adiaŭ, fratineto! Se vi havosOkazon, ne forgesu al mi skribiPri via farto.

OFELIO Ĉu vi tion dubas?

LAERTO Sed pri Hamleto kaj pri lia amoKonsilas mi al vi, vi ĝin rigardu,Kiel kapricon kaj nur kiel ludonDe juna sango; bela violetoEn la printempo: frue elkreskinta,Sed ne konstanta,—dolĉa, sed ne daŭra,Odoro, ĝuo de momento unu,Nenio pli.

OFELIO Nenio pli?

LAERTO Jes, tielVi ĝin rigardu. La natur’, kreskante,Grandiĝas pli ne sole per la korpoKaj per la forto de la sama sento;Kun la kreskado de la tempo ofteŜanĝiĝas la spirito kaj la servoInterne. Nun li eble amas vin;Nek trompo nek malico nun makulasLa virton de l’ animo lia: tamenMemoru vi, ke en la rango liaDe sia volo li ne estas mastro.Li mem ja estas sklav’ de sia stato;Ne povas li, kiel la simplaj homoj,Por si elekti: de elekto liaDependas farto de la tuta regno,—Li tial devas gvidi la elektonPer la aprob’ kaj voĉo de la korpo,Al kiu li mem servas kiel kapo.Se li nun diras, ke li amas vin,Prudente estas, ke vi al li kreduNur tiom, kiom povas li plenumiLa vorton sian,—tio estas tiom,Kiom permesas la komuna voĉo De tuta la Danujo. Ekmemoru,En kia grad’ honoro via povasSuferi, se aŭskultos tro kredemeVi lian kanton, se la koron vianVi perdos kaj al lia persistadoMalkovros la trezoron vian ĉastan.Vi timu ĝin, fratino mia kara,Evitu flaman mezon de la amo,Atakon kaj atencon de deziro!Knabin’ plej ĉasta perdis jam modeston,Se al la lun’ ŝi montris sian ĉarmon.Eĉ virto ne evitas kalumnion,L’ infanojn de printempo ofte mordasLa verm’ ankoraŭ en la burĝoneco,Kaj al la frua roso de junecoSpiret’ venena estas plej danĝera.Vin gardu do! Tim’ donas garantion.Por la juneco ĉie staras retoj.

OFELIO La sencon de l’ instruo via bonaKonservos mi, por gardi mian bruston;Sed, bona mia frato, vi ne aguSimile al la predikistoj, kiujPredikas krutan vojon al ĉielo,Dum ili mem senzorge kaj volupteSur flora vojo de gajeco paŝas,Mokante pri prediko sia propra.

LAERTO Ne timu! Tamen mi tro longe restis.—La patro venas jen! (Polonio eniras.)(Al Polonio) Duobla benoSendube duobligas la feliĉon:Dank’ al okazo mi denove povasAdiaŭ al vi diri.

POLONIO Vi ankoraŭLa domon ne forlasis? Al la ŝipo!La vento blovas helpe al la vojo,Kaj oni vin atendas. Nu, akceptuDenove mian benon.(Li metas la manon sur la kapon de Laerto.)Kaj memoruRegulojn, kiujn mi al vi instruis:Ne ĉian penson metu sur la langon,Ne donu tuj al ĉia penso faron.Afabla estu, sed ne tro kredema.Al la amiko saĝe elektitaKunforĝu vin en fera fideleco,Sed gardu vian manon de la premoDe ĉiu renkontota bona frato.Vi gardu vin de ĉia malpaciĝo;Se vi ĝin ne evitos,—tiam aguFortike, ke la malamik’ vin timu.Al ĉiu servu per orelo via,Sed ne al ĉiu servu per la buŝo.Konsilojn ĉiam prenu vi de ĉiu,Sed propran juĝon en la kapo tenuLaŭ via mon’ mezuru vian veston,Sed ĉio estu takta kaj konvena;Vin vestu bone, sed ne kiel dando:Laŭ vest’ ekkonas oni ofte viron,La homoj altastataj en FrancujoEn tiu punkto estas tre zorgemaj.Ne prenu prunte kaj ne prunte donu:Per pruntedono ofte oni perdasKrom sia havo ankaŭ la amikon,Kaj pruntepren’ kondukas al ruinoDe la mastraĵo. Antaŭ ĉio estuFidela al vi mem,—de tio sekvos, Ke vi ne estos ankaŭ malfidelaAl la aliaj homoj. Nun adiaŭ,Kaj mia beno vin akompanadu!

LAERTO Adiaŭ, mia patro kaj sinjoro!

POLONIO Jam tempo. Iru, oni vin atendas.

LAERTO Adiaŭ, Ofelio, kaj memoruPri tio, kion diris mi al vi!

OFELIO Mi bone ŝlosis ĝin en mia kapo,Kaj la ŝlosilon mi al vi fordonas.

LAERTO (al Polonio kaj Ofelio) Adiaŭ! (Foriras.)

POLONIO Kia estas la konsilo,Pri kiu li parolis?

OFELIO Pri Hamleto,Pri la reĝido.

POLONIO Ha, jes, ĝustatempe!Mi aŭdis, ke en lasta temp’ HamletoAl vi komencis montri amikeconKaj ke vi mem apartan afableconAl li montradis. Se ĝi estas vero—Mi aŭdis ĝin en formo de averto—Mi devas al vi diri, ke vi memKredeble ne komprenas tute klareDanĝeron, kiu al filino miaKaj al honoro via nun minacas.Kiel vi estas unu kun la dua?La veron al mi diru!

OFELIO De mallongeAl mi li ripetadis kelkajn fojojn,Ke li estimas min.

POLONIO Ha, ha! Estimo!Parolo de nesperta knabineto!Kaj kredas vi al la «estimo» lia?

OFELIO Mi mem ne scias, kiel pri ĝi pensi.

POLONIO Nu, aŭdu do! Vi estas tre malsaĝa,Ke vi akceptas por kontanta monoLa vortojn, kiuj vere ne enhavasEĉ plej malgrandan indon. Vi vin tenuPrudente kaj singarde, ĉar alieLa malsaĝeco via la grandegaVin pereigos!

OFELIO Li al mi proponisLa amon sian pure kaj honeste.

POLONIO Jes, pure kaj honeste! Vi, senkapa!

OFELIO Li ĵuris al mi, patro mia kara,Per ĉiuj sanktaj ĵuroj de ĉielo.

POLONIO Kaptiloj por la birdoj! Mi ja scias,Ke se la sango bolas, tiam langoLa ĵurojn ne avaras. Ho, filino,Ne prenu vi por fajro tiun flamon,—Ĝi lumas, sed ĝi tute ne varmigas,Ĝi estingiĝas tuj, ne supervivasEĉ la minuton de la promesado.De nun kun via virga afableco Avaru pli; la paroladon vianVi ŝatu pli, ne estu tute pretaTuj laŭ ordono! La reĝid’ HamletoAnkoraŭ estas juna, kaj li havasPli grandan liberecon, ol al viDonata povas esti. Ofelio,Mallonge mi sed klare al vi diras:Ne kredu al ĵurado lia; ĵurojSimilaj estas trompaj delogantoj,Antaŭparoloj de tre pekaj petoj;Promesojn piajn ili hipokritas,Por pli sukcese veni al la celo.Per unu vorto: nun vi eĉ minutonNe restu en intima paroladoKun la reĝid’ Hamleto! Ne kuraĝuForgesi mian tiun ĉi ordonon!Nun iru!

OFELIO Mi obeos, mia patro. (Ambaŭ foriras.)

SCENO IV

La teraso antaŭ la palaco. Hamleto, Horacio kaj Marcello venas.

HAMLETO Ho, kiel akra estas la aero!

HORACIO Jes, princo, blovas vento malvarmega.

HAMLETO Kioma horo?

HORACIO Baldaŭ la dekdua.

MARCELLO Ne, ne, jam la dekdua horo batis.

HORACIO Ĉu efektive? Mi ne aŭdis. SekveAlproksimiĝas jam la temp’, en kiuAperas ordinare la spirito.(Post la sceno estas aŭdataj tamburado kaj ektondro de pafilego.)Ha, kion tio ĉi signifas, princo?

HAMLETO La reĝo diligente nun pasigasLa nokton en gajega festenado;Kaj ĉiun fojon, kiam li eltrinkasPokalon, pafilegoj al la mondoAnoncas la grandfaron de la reĝo.

HORACIO Ekzistas tia moro?

HAMLETO Jes, sendube.Sed pensas mi, ke estas pli honoreForgesi tian moron, ol ĝin sekvi.La brua kaj diboĉa festenadoAlportis al ni tre malbonan gloronĈe la popoloj de la tuta mondo.Drinkistoj oni nomas nin insulte;Kaj tiu ĉi makulo malpurigasLa gloron de plej grandaj niaj faroj.Similan sorton ofte ankaŭ havasPrivataj homoj, se sen propra kulpoMakulon ian ili de naturoRicevis; se ekzemple de naskiĝo—En kio ne ilia vol’ ja estis—Ilia sango estas tro bolanta,Rompanta ofte digon de prudento;Aŭ se kutimo ilin malbonigis,—La mond’ ilin atakas sen kritiko, Se eĉ iliaj virtoj estas purajKaj multenombraj. Grajno da malbonoPor la okul’ de l’ mondo ofte kovrasLa tutan indon de plej bona homo.

(Aperas la spirito en armaĵo.)

HORACIO Ho, vidu, princo, ĝi aperas!

HAMLETO Dio!Defendu nin, anĝeloj de ĉielo!(Li staras kelkajn minutojn senmove.)Spirito sankta, aŭ demon’ terura,Ĉu el ĉielo aŭ el la infero,Ĉu vi intencas bonon aŭ malbonon,—Aperis vi en tia nobla formo,Ke mi paroli devas. Ho, Hamleto,Ho, patro, ho vi, reĝo de Danujo,Respondu! Ho, ne lasu min pereiEn nesciado! Diru al mi, kialSin levis el la tombo viaj ostoj?Kaj la ĉerkujo, kien ni trankvileVin metis, kial ĝi malfermis nunLa pezan sian buŝon de marmoro,Por vin elĵeti? Kion ĝi signifas,Ke vi, senviva korpo, en armaĵoDenove venis en la lunan lumon,Por ektimigi nin, malsaĝajn homojn,Kaj nin ataki per teruraj pensojNe klarigeblaj por l’ animo nia?Por kio! Diru! Kial? Kion fari?

(La spirito faras signojn al Hamleto.)

HORACIO Li vokas vin, ke iru vi kun li,Li kvazaŭ volas ion komunikiNur al vi sola.

MARCELLO Kun afablaj gestojLi vokas vin pli malproksimen, princo;Sed ho, pro Di’, ne iru!

HORACIO Ne, ne iru!

HAMLETO Sed tie ĉi ne volas li paroli,Kaj mi lin sekvos.

HORACIO Ho, ne, ne, reĝido!

HAMLETO Nu, kion do mi timos? Mia vivoNe havas por mi indon, kaj l’ animo,Senmorta, kiel la spirito mem,Ja ne bezonas timi la spiriton.Li vokas min denove; mi lin sekvos.

HORACIO Sed se li vin allogos al la maro,Aŭ eble al la supro de l’ ŝtonego,Staranta super la senfunda akvo,Kaj tie per terura nova vidoSubite nebuligos vian saĝonKaj pereigos vin? Memoru, princo!Jam per si mem Terura estas tiu alta pinto,Pendanta super la bruantaj ondojDe plej profunda loko de la maro.

HAMLETO Li ĉiam vokas. (Al la spirito) Iru, mi vin sekvas!

MARCELLO (retenante Hamleton). Ho, princo, vi ne iros!

HAMLETO For la manojn!

HORACIO Aŭskultu nin, ne iru!

HAMLETO Mia sortoMin vokas, kaj per ĝi mi sentas nunEn ĉiu vejno de la korpo miaPotencan feran forton de leono.(La spirito faras signojn)Li ĉiam vokas! Lasu! Pro ĉielo! (Li sin elŝiras.)Fantomon faros mi el ĉiu, kiuKuraĝos min reteni! For! (Al la spirito) Ho, iru!Mi post vi iras. (La spirito kaj Hamleto foriras.)

HORACIO Ha, li freneziĝis!

MARCELLO Ni sekvu lin! La dev’ al ni ordonas!

HORACIO Ni iru! Kiel tio ĉi finiĝos?!

MARCELLO Malbona io estas en Danujo.

HORACIO Nin gardos la ĉielo.

MARCELLO Ni rapidu!

SCENO V

Izolita loko de la teraso. La spirito kaj Hamleto venas.

HAMLETO Ho, kien vi kondukas min? Parolu!Mi plu ne iros jam!

SPIRITO Aŭskultu!

HAMLETO Diru!

SPIRITO Jam proksimiĝas mia horo. BaldaŭReiri devos mi al la sulfurajTurmentaj flamoj.

HAMLETO Malfeliĉa patro!

SPIRITO Min ne bedaŭru, sed atentu bone,Al tio, kion diros mi.

HAMLETO Parolu!Atenti estas mia sankta ŝuldo.

SPIRITO Kaj venĝi ankaŭ, kiam vi ekscios.

HAMLETO Ho, Dio! Venĝi? Kion?

SPIRITO Aŭdu bone.Mi estas la spirit’ de via patro,Mi estas kondamnita longan temponVagadi en la nokto kaj bruladiLa tutan tagon en eternaj flamoj,Ĝis mi puriĝos de la ĉiuj pekojDe mia tera vivo. Se ne estusAl mi malpermesite paroladi,Rakonton tiam povus mi komenci,De kiu ĉiu vort’ al vi dispremusLa koron, rigidigus vian sangon,El kapo elsaltigus la okulojn,Kaj ĉiun vian haron disstarigus Simile al haregoj de histriko.Sed la misteroj de posttomba vivoNe devas soni al orelo tera.Aŭskultu! Se vi amis vian patron...

HAMLETO Ho, Dio!

SPIRITO Venĝu por mortigo lia!

HAMLETO Mortigo?

SPIRITO Jes, mortigo plej malnobla,Terura, nenatura, neaŭdita.

HAMLETO Ho, nomu lin! Ke povu mi tuj flugi,Simile al la penso de amantoMi flugu venĝi tuj.

SPIRITO Vi ŝajnas pretaVi estus dorma, kiel pala herbo,Kreskanta sur la bordo de la Leto,Se restus vi trankvila. Aŭdu, filo:La famon oni faris, ke en tempoDe mia dormo en ĝardeno miaSerpento mordis min; kaj oni trompasPer la mensoga fam’ pri mia mortoL’ orelon de la regno; tamen sciu,Ho, nobla mia filo: la serpento,De kies mordo mortis via patro,Nun portas lian kronon.

HAMLETO Mia onklo!Ho, la profeta mia antaŭsento!

SPIRITO Jes, tiu plej malnobla adultuloPer sorĉo de la sprito, per perfido (Ho, malbenita sprito kaj donacoj!)Delogis la reĝinon ŝajne virtanAl la plezuroj de malnobla amo.Hamleto mia! Ho, kia defalo!De mi, kies la amo estis sankta,Sendekliniĝa ĉiam de la ĵuro,Farita en la tago de l’ edziĝo,—Ŝi malaltiĝis al pekulo, kiunPer ĉio la naturo ja malbenis!Sed kiel virton peko ne delogas,Se ĝi eĉ en ĉiela vest’ aperas,Tiel volupto, se eĉ kun anĝeloVi ligos ĝin, enuas tamen baldaŭKaj serĉas ion novan... Sed silentu!Mi sentas jam aeron de mateno,—Mi mallongigos la rakonton. KiamEn la ĝardeno laŭ kutimo miaMi dormis post tagmezo, via onkloMallaŭte alŝteliĝis kaj enverŝisAl mi en la orelon plej teruranVenenon el malgranda boteleto,Venenon tian, kiu tre rapideTrakuras tuj la tutan homan korponKaj, kvazaŭ acidaĵo en la lakto,Momente malbonigas en la korpoLa tutan puran sangon. Mi pereis,Kaj lepro mian tutan glatan korponTuj kovris per abomeninda ŝelo.Kaj tiel mi perfide en la dormoPer frata mano estis senigitaDe l’ vivo, krono kaj edzino kune,Mi estis mortigita en floradoDe miaj pekoj, sen konfesodono,Sen komunio sankta; la kalkulonNe resuminte, estis mi sendita Kun ĉiuj kulpoj sur la kapoAl granda, fina juĝo.

HAMLETO Ho, terure!

SPIRITO Se havas vi animon, ne permesu,Ke reĝa lito de Danujo servuPor sangomiks’ adulta kaj volupto.Sed kiel ajn vi volos tion fari,—Vi ne makulu vian filan koron:Nenion faru kontraŭ la patrino,—Ŝin juĝos la ĉielo kaj la pikojDe ŝia propra koro. Nun adiaŭ!La paliĝado de l’ lumanta vermoAnoncas la aperon de l’ mateno.Adiaŭ, filo, kaj memoru min! (Foriras.)

HAMLETO Ho, vi, ĉielo! Tero! Eble ankaŭL’ inferon voki?—Fi, halt’ mia koro!Ne maljuniĝu tuj, ho mia korpo!Fortike vi min portu! Vin memori?Jes, malfeliĉa patro! Tiel longe,Ĝis mia kapo perdos la kapablonDe ĉia memorado! Vin memori?Sed de l’ tabulo de memoro miaForviŝos mi nun ĉion, kio restis,Sentencojn ĉiujn el la libroj, ĉiujnPentraĵojn, postesignojn, kiujn lasisSur ĝi la pasintaĵo kaj juneco,Observojn kaj la spertojn de la vivo;Ordono via vivos tute solaDe nun en mia cerbo, ne miksitaKun io malpli inda. Ho, ĉielo!Virino malhonesta kaj perfida! Fripono! Vi, fripono ridetanta!...La tabuleton donu! Mi enskribos,Ke oni povas ĉiam ridetadiKaj tamen esti friponeg’. AlmenaŭEn nia lando tio estas ebla. (Li skribas.)Mi vin enskribis, onklo! Nun al miaDeviz’! «Adiaŭ kaj memoru min!»Mi ĵuris.

HORACIO (post la sceno). Princo! Princo!

MARCELLO (post la sceno). Princ’ Hamleto!

HORACIO (post la sceno). Ho, Dio lin defendu!

HAMLETO (decide, al si mem). Tiel estu!

MARCELLO (post la sceno). He! Princo! He!

HAMLETO He! kara mia, he!Al mi, birdeto mia, he! mi estas.

(Horacio kaj Marcello venas.)

MARCELLO Nu, kio do sinjoro?

HORACIO Kio nova?

HAMLETO Ho, tre mirinde!

HORACIO Diru, kara princo.

HAMLETO Vi elbabilos.

HORACIO Ne, pro la ĉielo!

MARCELLO Mi ankaŭ ne.

HAMLETO He, kion vi parolasĈu oni povus kredi?! Vi silentos?

HORACIO kaj MARCELLO Jes, jes, pro la ĉielo, kara princo!

HAMLETO En tuta la Danujo vi ne trovosFriponon, kiu estus hom’ honesta.

HORACIO Spirito ne bezonis ja sin leviEl tombo, por sciigi nin pri tio.

HAMLETO Vi estas prava. Tial mi nun pensas,Sen plua disputado ni jam povasAl ni la manojn premi reciprokeKaj iri hejmen. Iru, kien vokasVin la aferoj kaj deziroj viaj—Aferojn kaj dezirojn ĉiu havas—Mi ankaŭ, la mizera, iros fariAferon mian,—mi nun iros preĝi.

HORACIO Malklare kaj tre strange vi parolas.

HAMLETO Ha, mi bedaŭras, ke mi vin ĉagrenas.Mi ĝin bedaŭras el la tuta koro.

HORACIO Vi ne ĉagrenas nin.

HAMLETO Ne, Horacio,Ĉagren’ ĝi estas, pro Patriko sankta...Pri la spirito de mi al vi diros,Ĝi estas tre senkulpa kaj honesta. La scivolecon pri la estintaĵoVi venkos, kiel povos. Nun, kolegoj,Amataj kunlernantoj kaj amikoj,Malgrandan unu peton mi vin petos.

HORACIO Parolu, princo, ni ĝin certe faros.

HAMLETO Neniu devas scii pri l’ aperoDe nuna nokto.

HORACIO kaj MARCELLO Ni promesas, princo.

HAMLETO Sed ĵuru!

HORACIO Pro honoro, mi silentos!

MARCELLO Mi ankaŭ, pro honor’!

HAMLETO Sur mia glavo!

MARCELLO Ni ĵuris jam, sinjoro.

HAMLETO Sed mi petas,Sur mia glavo ĵuru al mi.

SPIRITO (sub la tero). Ĵuru!

HAMLETO Ha, mia kara! Vi al ni alrampis?Nu, bone! La bravul’ aŭskultas. Ĵuru!

HORACIO Sed kiel ĵuri?

HAMLETO Ke neniam viParolos eĉ per unu sola vorto Pri tio, kion en la lasta noktoVi vidis. Ĵuru sur la glavo!

SPIRITO (sub la tero). Ĵuru!

HAMLETO Hic et ubique? Ŝanĝu ni la lokon!Al mi, sinjoroj! Metu viajn manojnDenove sur la glavon kaj ripetu,Ke vi neniam al neniu dirosPri la apero de la nokto. ĴuruPri tio ĉi sur mia glavo!

SPIRITO (sub la tero). Ĵuru!

HAMLETO Ha, brave, mia talp’! Vi bone fosas!Pli malproksimen do, amikoj!

HORACIO Dio!Tre strange kaj neniel kompreneble!

HAMLETO Plej bona estos, se vi ĝin forgesos!Ekzistas en ĉiel’ kaj sur la teroPli da aferoj, ol en la lernejojInstruas filozofoj, Horacio.Sed venu! Kaj mi tie ĉi denoveVin petas, ĵuru: kiel ajn mirindajAl vi agado mia poste ŝajnos,Se eble poste trovos mi utileŜajnigi, ke mi perdis la prudenton,—Neniam vi kunmetu viajn manojnEn tia formo, nek la kapon vianBalancu tiel, nek per paroladoDusenca montru, ke vi ion scias,—Ekzemple: «nu, ni scias», aŭ «ni povus, Se ni nur volus», aŭ «se nur paroliNi povus», aŭ «ekzistas unu punkto»...Ne helpu al vi Dio en mizero,Se tion ĉi vi faros,—ĵuru!