tiu ĉi vorto (kiel por „stamp“) mi intencis doni al la radiko signifon
verban.
5) Por „akuŝi“ mi konsilas konservi ĝian signifon netransiran
(kiun ĝi havas en la Un V). La ŝanceliĝo pri tiu ĉi vorto estis kauzita
de Ia sekvanta cirkonstanco: antau 5—6 jaroj s-ro de Beaufront skribis
al mi, ke pro la vorto „akuŝistino“ estas necese doni al „akuŝi“ signifon
transiran. Ĉar la tiama rezonado de s-ro B. ŝajnis al mi ĝusta kaj
ĉar la Univ. Vortaro tiam ne havis ankorau ian karakteron de netuŝebleco, tial, konfuzite per la argumentoj de s-ro B. mi konsentis ke
Ii donu en sia vortaro al „akuŝi“ sencon transiran. En tia senco la
vorto poste transiris ankau en ĉiujn aliajn vortojn 2 kaj kauzis konfuzon, kaj mi ĝin enmetis ankau en la vortaron Germana—Esperantan.
Nun, ĉar la Univ. Vortaro devas resti netuŝebla, mi konsilas konservi
por la vorto ĝian antaŭan sencon, tiom pli, ke tiu senco estas
ankaŭ pli ĝusta, logika kaj oportuna. La ekzistado de la vorto „akuŝistino“ tute ne devas nin konfuzi, ĉar ĉiu facile komprenos, ke „akuŝistino“ signifas ne „virinon kiu profesie (!) naskas“, sed „virinon kiu
profesie sin okupas per aferoj de naskado“ (ne okupas sin per
akuŝado, sed nur per akuŝoj).
6) „Domaĝo“ ne havas la sencon de „malprofito“. La efektiva
signifo de la esperanta „domaĝi“ estas proksimume: ne voli elspezi,
ne voli perdi, ne voli difekti. Ekzemple: „li ne aĉetis la libron, ĉar
li domaĝis la monon; li ne eliris en la pluva vetero, ĉar li domaĝis
sian veston; li forkuris de la batalo, ĉar li domaĝis sian vivon“. Iafoje la senco de „domaĝo“ estas tre proksima al la senco de „bedaŭro“
(ekzemple: „kia domaĝo!“ = kiel bedaŭrinde! = kia perdo (aŭ difekto)
kiun mi ne volis havi!).
7) „Ekstr“ povas esti ne sole adverba, sed ankaŭ adjektiva.
8) „Gargari“ = Iavi per skuado de la fluidaĵo; sekve oni povas
gargari ne sole la gorĝon, sed ankaŭ glason k.t.p.
9) „Lui“ signifas nur preni lue; (doni lue = luigi).
Por publikigi la liston de la korektitaj vortoj kune kun ĉiuj miaj
rimarkigoj en la „Lingvo Internacia“ mi donas miaflanke mian plenan
permeson; sed mi konsilus al vi peti ankaŭ la permeson de s-ro
Boirac.
1 La adresito ĉi tie tute ĝuste notas: „ce verbe n’ existe pas en
allemand“. 2 certe eraro por „vortarojn “.
539
V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al
N-ro 249. L. 1907 sen dato 1
Konfidencie!
Kara sinjoro! — Ĉar vi konas bone s-ron de Beaufront, mi petas
vin, ĉu vi ne povas doni al mi ian klarigon pri lia ago? En plena
konfido mi elektis lin, ke li estu mia reprezentanto (aŭ la „advokato
de la senŝanĝa Esperanto mi dirante nek demandante transiris — mia oficiala reprezentanto — … al la eksteresperantista komitato de ŝanĝoj! Ĉu tio ĉi estas vera? A1 li persone mi ne volas plu skribi pri tio. N-ro 250. L. 22. XII. 1907 Ne publikigi! Kara sinjoro! — Por represi kaj dissendi mian Londonan parolon,. mi kompreneble volonte donos al vi mian permeson. La folieto de s-ro T., kiun vi sendis al mi, estas ja simpla frenezaĵo. Vi scias ja kredeble jam delonge, ke s-ro T. estas homo psiĥe malsana. La lastaj du monatoj estis por mi tre malfacilaj. La Delegacio mem havas en miaj okuloj absolute nenian signifon; se ekzistus nur ĝi, tiam mi jam antaŭ longe akre elpaŝus kontraŭ ĝi kaj metus finon al ĝia subfosado. Sed ekzistas alia tre bedaŭrinda cirkonstanco: per la kaŝita kaj lerta agado de kelkaj personoj (aŭ de unu persono?) al la Delegacio aliĝis multaj esperantistoj. Tio kreis grandan danĝeron, kiu devigas nin esti tre singardaj! En la nuna tre malfacila tempo, kiam mi tiel forte bezonas subtenon kaj kuraĝigon, ĉiuj esprimoj de fideleco, kiujn mi ricevas de diversaj flankoj, estas por mi tre ĝojigaj. .. En la daŭro de 20 jaroj la esperantistoj ĉiam vidis en mi sian naturan gvidanton kaj havis la plej grandan konfidon al mi; kaj tamen ĉu mi iam malbonuzis ian konfidon, ĉu mi iam altrudis ion al la esperantistoj kontraŭ ilia volo? Vi scias tre bone mian opinion pri ŝanĝoj; vi scias ankaŭ tre bone, ke la esperantistoj neniam devas timi, ke mi subite donos al ili ian propradecidan dekreton. Estu do pacienca. Baldaŭ ĉio estas por mi klara. Mi baldaŭ ekparolos publike; sed ne postulu de mi, ke mi faru tion ĉi tro frutempe, ĉar la situacio estas danĝera, kaj mi devas esti tre singarda kun miaj vortoj. Sed estu tute trankvila: la aŭtoro de la „Fundamento de Esperanto” neniam faros ion kontraŭ la disciplino, kies principoj estas esprimitaj en la antaŭparolo al la Fundamento. P. S. Ĉar ekzistas personoj, kiuj diras, ke la Bulonja Deklaracio estas akceptita nur tial, ke ili ne estis en Bulonjo, kaj ke la Dekla-1 laŭ supozo de la adresito 28. aŭ 29. de Oktobro. 540 Th. Cart. — N-roj 249—256 racion mi altrudis al la esperantistoj, tial mi intencas proponi publike al la malamikoj de la Deklaracio, ke ili legu la demandon pri ĝi en la Dresdena kongreso. N-ro 251. P. 22. XII. 1907 (poŝtstampo) La verkon „Dictionnaire Frangais—Esperanto et Esperanto—Fran-Cais“ mi ricevis kun plezuro kaj kun kora danko. N-ro 252. P. sen dato 1 Kara sinjoro! — Vian raporton 2 kun la bondeziro mi danke ricevis. Feliĉan jaron sincere deziras al vi. N-ro 253. P. 15. I. 1908 Kara sinjoro! — Vian leteron, senditan al rektoro B., mi trovas tute prava. A1 mi ankau lia cirkulero tute ne plaĉas, kaj mi tre bedauras, ke li sendis al mi ĝian tekston tro malfrue, kiam ĝi estis jam presita. Estu tamen trankvila; post 10—15 tagoj la afero estos finita kaj ni povos denove iri tute trankvile nian vojon, ne zorgante plu pri la subfosantoj aŭ pri niaj defalintaj folioj. Konfidencie! N-ro 254. P. 12. II. 1908 Kara sinjoro! — Kun granda malĝojo mi legis vian leteron de 7/II. Ne perdu la kuraĝon, ĉio baldaŭ estos tute bona. Post pluvo la vetero ordinare fariĝas ankoraŭ pli bela. Mi estas konvinkita, ke nun la malfeliĉa demando pri ŝanĝoj jam neniam reaperos. Mi esperas, ke vi baldaŭ ĝojigos min per la sciigo, ke via firmo potence ekfloris. N-ro 255. P. 17. II. 1908 Kara sinjoro! — Tre volonte mi plenumus vian deziron pri la „Radikaro w ; sed vi ja scias, ke mi tion ĉi ne povas fari, ĉar de la tempo de la Bulonja Kongreso mi ĉesis donadi al iaj verkoj aŭ apartaj vortoj mian publikan aprobon. Kiam s-ro Borel enprenis en la novan eldonon de sia vortaro novajn vortojn, mi publikigis en la „Germana Esperantisto“, ke mia aprobo apartenas nur al la vortoj de la unua eldono (antaŭ Bulonjo). Private mi tute aprobas la vorton „tereno“, sed publike ion aprobi mi ne povas. N-ro 256. P. 30. IV. 1908 Kara sinjoro! — Kun sincera danko mi ricevas la folietojn, kiujn vi de tempo al tempo sendas al mi. Mi esperas, ke la krizo en la Presa Societo finiĝos feliĉe. 1 laŭ prof-ro Cart: 1907 . 2 Raporto de Th. Cart al la Ministro de Publika Instruado . 541 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al N-ro 257. L. 29. VII. 1908 Kara sinjoro! — Mi ricevis kun plezuro vian leteron de 26/VII. Vian opinion, ke mi „ne bezonas konsilojn* mi trovas ne tute ĝusta; kontraue, mi tre bezonas konsilojn kaj ĉiujn konsilojn mi akceptas ĉiam kun sincera danko; sed, kompreneble, ricevante tre multe da plej diversaj kaj malsamaj konsiloj, mi ne povas blinde plenumi ĉiujn, sed mi devas ĉiujn esplori per mia propra cerbo kaj sperto kaj elekti tiun manieron de agado, kiun mi trovas la plej bona por nia afero. Mia persona opinio restas ĉiam ankoraii tia sama, kiel antaue, nome: 1. Malgraŭ ĉiuj perfidoj kaj jezuita subfosado de kelkaj personoj, malgraŭ la defalo aŭ ŝanceliĝo de multaj tro facilanimaj personoj, malgraŭ la grandaj sumoj da mono, per kiu oni batalas kontraŭ nia afero, — ni ne devas timi kaj ni devas fortike kaj rekte iri nian vojon. 2. Plej forte kaj plej obstine ni devas stari sur la bazo de la „Fundamento“ kaj fari nenian dekliniĝon de la principoj esprimitaj en ĝia antaŭparolo. 3. Ĉar neniu devas iam havi la rajton senvalorigi ion, kio troviĝas en la Fundamento, tial la L. K. havas la rajton nur permesi kaj konsili (tre singarde!) la uzadon de novaj vortoj aŭ formoj, sed neniam ordoni! Vi vidas sekve, ke mia opinio estas preskaŭ tute tia sama, kiel via. La tuta diferenco inter vi kaj mi konsistas nur en tio, ke dum vi rigardas la supre cititajn principojn kiel leĝon absolutan, mi vidas en ili leĝon nur tial, ĉar tion postulas la bono de nia afero. Sekve kvankam mi forte kredas, ke la esperantistoj neniam havos la bezonon forĵeti la principon de la Fundamento, mi tamen principe konfesas, ke la esperantistaro havas la rajton anstataŭigi la Bulonjan Deklaracion per ia alia programo, se tio iam montriĝus necesa kaj farebla. Principe la plej alta leĝo por mi estas „unueco inter la esperantistoj a , kvankam mi konfesas, kepraktike tio (almenaŭ en la nuna tempo) ŝajnas al mi ebla nur sur la bazo de la Bulonja Deklaracio. Interne ni devas gardi la L. K. kontraŭ ĉiu danĝera decido; sed publike ni devas nin tre gardi, ke ni ne skribu ion kontraŭ la aŭtoritateco de la Lingva Komitato, ĉar per tio ni farus nur la plej grandan servon al niaj malamikoj, kies tuta taktiko konsistas ja en tio, ke ili per ĉiuj fortoj penas kredigi ĉie kaj al ĉiu, ke en la esperantistaro ekzistas anarĥio, ke la Lingva Komitato eĉ por la fideluloj havas nenian valoron, kaj sekve estas necese, ke oni „savu la aferon de ekstere”! Laŭ mia opinio estus tre utile, se en Dresdeno la Lingva Komitato deklarus, ke „post serioza esplorado ĝi venis al la konvinko, ke la Bulonja Deklaracio ne devas esti tuŝata”. Sed por ke tia decido havu 542 Th. Cart. — N-roj 257—259 ian valoron, estas necese, ke ĝi aperu kiel libera kaj senantaujuĝa esploro, sed ne kvazau sub la premado de postuloj kaj minacoj. Tre povas esti, ke s-ro B. (sub la influo de la ŝanceliĝanta s-ro M.) estas ne sufiĉe energia; li povas tamen senkulpigi sin per tio, ke li, kiel persono tro oficiala, devas esti tre singarda. Ni devas lin subteni per niaj konsiloj, sed ni ne devas lin akuzi nek senkuraĝigi. N-ro 258. P. 1. I. 1909 (poŝtstampo) Kara sinjoro! — La broŝuron „Pourquoi V Esperanto u kun viaj bondeziroj mi ricevis kun kora danko. N-ro 259. L. 14. III. 1909 Kara sinjoro! — .. Mi ne tro timas la idistojn, kiel eble timas ilin s-ro M. aŭ aliaj, sed mi ankaŭ ne volas kovri al mi la okulojn kontraŭ la ekzistanta danĝero. Nenies opinion mi akceptas blinde, sed mi penas atente aŭdi ĉiujn opiniojn, por ellabori al mi ian pli malpli klaran juĝon. Laŭ mia opinio nia plej granda malhelpo konsistas ne en la re-formemeco de unuj aŭ en la konservemeco de aliaj, sed en la ŝanceliĝado de multaj. Por forigi tiun ĉi paralizantan ŝanceliĝadon, ne sufiĉas simplaj vortoj kaj admonoj de privataj partiaj personoj, sed estas necese havi ian klare kaj interkonsente faritan decidon de nia aŭtoritata institucio. La Dresdena Deklaracio bedaŭrinde estas tiel ne klara, ke ĉiu povas kompreni ĝin kiel li volas kaj tial oni nin riproĉas, ke ni „scias ke reformoj estas necesaj, sed ni ne volos ilin fari a . Por meti finon al la ŝanceliĝado, al la konfuzantaj esperoj de unuj kaj al la paralizantaj timoj de aliaj, laŭ mia opinio estas necese doni ian decidon klaran, precizan, aŭtoritatan kaj konvinkan. Mi opinias, ke estus bone, ke la akademianoj kunvenus, per kelktaga serioza laborado esplorus la tutan lingvon kaj decidus: ĉu en la principaj partoj de nia lingvo ekzistas iaj punktoj kiuj nepre devas esti ŝanĝitaj, — aŭ ĉu tiaj punktoj ne ekzistas. Se oni trovos, ke ekzistas tiaj punktoj, kies ŝanĝo estas efektive necesega, tiam ni devos ŝanĝi ilin unu fojon por ĉiam (per vojo de paralelaj neologismoj, t. e. ne senvalorigante la formojn ĝisnunajn); se oni trovos ke tiaj necesege ŝanĝindaj punktoj ne ekzistas, tiam ni devos deklari, ke kun plena konscio, post matura esplorb la Akademio (kun sekvonta aprobo de la tuta Lingva Komitato) decidas, ke nenio devas esti ŝanĝata kaj ke de nun nia lingvo devas esti rigardata kiel lingvo natura, en kiu nenia institucio havas la rajton fari iajnŝanĝojn; sekve la esperantistoj sciu klare, ke de nun la Lingva Komitato nur solvados la demandojn pri diversaj duboj, sed ĉiujn proponojn pri arbitraj ŝanĝoj la L. K. absolute forĵetados. 543 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al Tia estas mia opinio, kiun mi volis prezenti al la akademianoj. Sed ĉar oni tute prave rimarkigis al mi, ke estos pli bone por la afero se mia persono restos flanke (precipe en la nuna tempo), tial mi reprenis mian projekton. Pri la cirkulera letero de s-ro B. mi devas diri, ke mi donis al ĝia dissendo mian konsenton (por ne malhelpi s-ron B. konsiliĝi libere kun la akademianoj laŭ sia bontrovo), sed mi skribis al li, ke mi persone opinias, ke estus pli bone esplori la tutan demandon pri ŝanĝado aŭ reŝanĝado per unu fojo. N-ro 260. P. sen dato Kara sinjoro! — Mi ricevis kun plezuro vian broŝuron „A la recherche d’une langue internationale wl kaj mi dankas vin kore. N-ro 261. P. 17. II. 1910 Kara sinjoro! — . . Mi povas nur tre profunde bedaŭri, ke inter niaj samideanoj regas tia netoleremeco kaj malamikeco, kaj ĝuste en la nuna tempo, kiam unueco estas por ni tiel necesega! N-ro 262. L. 31. III. 1911 Kara sinjoro! — Kun granda malĝojo mi sciiĝis pri la morto de nia amiko kaj fervora kunbatalanto, Paul Berthelot. Se vi scias la adreson de lia familio, mi petas vin, volu transdonu al ĝi mian plej sinceran kondolencon. N-ro 263. P. 17. IV. 1911 Kara sinjoro! — En ĉiu alia okazo mi tre volonte plenumus vian deziron pri komuna oferado; sed pri la verkoj de la estinta „Kolekto Aprobita” mi tion bedaŭrinde ne povas fari, ĉar pro diversaj kaŭzoj mi decidis havi nenion komunan kun tiu kolekto. Se vi nepre deziras fari la aferon, kaj se vi nepre deziras ligi ĝin kun mia nomo, vi povas diri proksimume jene: „la parton, kiun mi intencis destini por Zamenhof, sed kiun tiu ĉi ne volas akcepti, mi laŭ lia konsilo oferas por la blinduloj w . Sed en tia okazo mi petas vin oferi ne 2% sed nur l 3 / 5 %, ĉar nur tiom mi ricevadis por la „Kolekto“. N-ro 264. P. 25. IV. 1911 Kara sinjoro! — Kun granda ĝojo mi ricevis vian telegramon el Dijon 1 2 . Koran dankon! Mi esperas baldaŭ legi detale pri la rezultatoj de la kongreso. N-ro 265. L. Bad Neuenahr, 26. VII. 1913 Kara sinjoro! — ĵus mi legis en „La Movado“ la sciigon pri la granda perdo kiun vi havis 3 . Volu akcepti mian plej koran kondolencon. 1 2-a eldono kun esperanta traduko. 2 eraro de Zamenhof: la telegramo venis el Lyon. 3 morto de l y patro de Th. Cart. 544 Th. Cart. — N-roj 259-267 N-ro 266. P. 2. XII. 1913 Kara sinjoro! — Bedaurinde la firmo Hachette efektive ne volas eldoni la pluajn partojn de la Biblio, nek en la „Revuo a nek en formo de apartaj libroj. Tamen, se nur mia sano kaj tempo permesos, mi nepre daurigos la tradukadon. Mi dankas vin kore pro via propono, preni sur vin la eldonadon; sed verŝajne mi ne povos akcepti vian proponon, ĉar mi esperas, ke mi prenos la eldonadon sur min mem (per vojo de abonado). N-ro 267. L. 16. XII. 1913 Kara sinjoro! — Responde al via letero de 7/XII mi povas vin sciigi, ke la kontrakto, kiu ekzistis inter mi kaj la firmo Hachette estas nun nuligita; mi estas sekve denove libera homo kaj mi povas eldoni miajn estontajn verkojn kie kaj per kiu mi volas. Tamen eldonigi miajn verkojn per la „Presa Societo u mi verŝajne n e povos. Mia profesio, donante al mi tre multe da laboro, donas al mi tamen ne sufiĉe da enspezoj, ĉar miaj pacientoj pagas al mi tre malmulte (kiu povas pagi iom pli, tiu preferas iri al aliaj kuracistoj). Se mi en la lastaj 9—10 jaroj povis vivi sen zorgoj kaj eĉ permesi al mi ĉiujare 5 au 6-semajnan libertempon, por rebonigi mian sanon, — tiun povon donis al mi nur la enspezoj, kiujn mi ricevadis de Hachette pro miaj laboroj. Nun, kiam Hachette ne volas plu eldonadi miajn verkojn, mi devas serĉi ian alian rimedon, por kovri mian profesian deficiton (ekzemple rifuzi al mi la por mi necesegan someran libertempon, peni havi pli da pacientoj k.t.p.). Sed ĉar miaj fortoj estas jam terure elĉerpitaj kaj mi jam nun plenumas miajn laborojn nur kun tre granda malfacileco, tial — se mi deziras daurigi mian Biblian laboradon — mi devas bedaŭrinde peni, ke tiu laborado donu al mi enspezojn. Ĉu tiajn enspezojn povus doni al mi la „Presa Societo“, kiu jam ja mem estas malriĉa kaj neatendeble bezonas tujajn enspezojn, — pri tio mi forte dubas. Tamen mi pripensos vian proponon; en la okazo, se mi poste trovos ĝin akceptebla por mi, mi siatempe skribos al vi. Por miaj Bibliaj tradukoj mi serĉas nun eldonanton, kiu prenus sur sin la tutan financan flankon de la afero kaj pagadus al mi difinitan sumon por ĉiu paĝo. Se mi ne trovos eldonanton kaj devos mem fariĝi eldonanto tiam mi eble (mi ne faras promeson) uzos la „Presan Societon* kiel presejon kaj tenejon. Tial por ĉiu okazo mi petas ke la Societo sciigu min: 1) kiom mi devus pagi pro la presado (enkalkulante paperon, broŝuradon k.t.p.) de 1000 ekzempleroj de 16-paĝa folio de tia sama grandeco, formo, papero k.t.p. kiel la ĝisnunaj volumoj de la Biblio? kaj kiom por ĉiu sekvanta milo da ekzempleroj? 35 Dietterle, Zamenhof. 545 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al 2) Kian rabaton de la abona mono mi devus doni al la Societo, por ke ĝi prenu sur sin la akceptadon de abonoj kaj dissendadon de la ekzempleroj? N-ro 268. L. 2.1. 1914 Kara sinjoro! — Mi ricevis viajn leterojn de 20/XII kaj 29/XII. Pri via propono fariĝi konstanta kunlaboranto de „Lingvo Internacia“ mi jam nun povas al vi respondi, ke tiun proponon mi bedaŭrinde ne povas akcepti: mi ne volas min ligi per ia kontrakto aŭ promeso. Koncerne la eldonadon de la Biblio mi nun ne povas ankoraŭ doni al vi definitivan respondon. Tre verŝajne mi restos ĉe mia unua intenco kaj eldonados la Biblion je mia propra kalkulo. Se post plua pripensado mi trovos, ke mi povas ŝanĝi mian intencon kaj akcepti vian afablan proponon, mi siatempe skribos tion al vi. P. S. Okaze de la komenciĝinta nova jaro volu akcepti miajn plej bonajn dezirojn. N-ro 269. L. 27. VII. 1914 Kara sinjoro! — Dum mia restado en Parizo mi faros verŝajne tre malmulte da vizitoj, ĉar korpe kaj spirite mi estas tre laca. Tamen la blindulojn mi tre volonte vizitos kune kun mia edzino; sed mi petas vin, volu siatempe memorigi min pri tio. Fari ion por la blinduloj mia edzino pro diversaj kaŭzoj bedaŭrinde ne povas; tial akcepti titolon, kiam ŝi nenion povas fari, estus por ŝi malagrable. Tamen se vi trovas, ke ŝia nomo povas esti utila, ŝi akceptos la titolon de protektantino volonte kaj danke. ☆ A1 s-ro H. J. Bulthuis , Gouda N-ro 270. P. 20. XI. 1902 Kara sinjoro! — Mi tre ĝojas, ke vi aliĝis al nia afero, kaj mi esperas, ke via laborado alportos al nia afero multe da fruktoj. — Se mi ricevos de la firmo Hachette vian tradukon, mi volonte ĝin trarigardos kaj korektos. — „Bibliotekon“ mi nun ne eldonas: mi persone eldonas nun nenian gazeton. N-ro 271. P. sen dato 1 Kara sinjoro! — Vian adreson mi enskribis sub No. 9513. Adresaron vi ricevos en Aprilo. — Vian sistemon stenografian mi danke ricevis, trarigardis ĝin kaj nun mi ĝin resendas al vi. ĜLŝajnas al mi bona, sed precize juĝi mi ne povas, ĉar mi estas tro malmulte kompetenta en la afero stenografia. _ ☆ 1 skribita post la antaŭa , ĉar s-ro B . nun estas en s 3 Gravenhage. 546 Th. Cart - Bulthuis - Deshayes - Grinfeld. — N-roj 267—275 A1 prof-ro Rene Desha^es 1 N-ro 272. P. 20. II. 1903 (poŝtstampo de alveno) Kara sinjoro! — Por la saluto, kiun vi sendis al mi de la Grupo Chaumont mi kore dankas vin kaj ĉiujn estimatajn membrojn de la Grupo. — Pri via intencita lernolibro „Ĝardeno Esperantista w mi pensas, ke ĝi ne alportus grandan utilon kaj nur elvokus eble diversajn atakojn kontrau vi. N-ro 273. L. 1903 sen dato 2 Kara sinjoro! — La muzikon por la versaĵo „V Espero w mi danke ricevis. Ĉar mi komprenas muzikon tro malmulte, tial mi ne povas diri al vi ĉu via muziko estas bona au ne. Eble vi volos fari ian belan muzikon al alia himno esperantista „La Vojo“*, al kiu ĝis nun ankoraŭ neniu faris muzikon, kvankam la teksto de „La Vojo“ estas multe pli bona kaj pli grava ol de „V Espero“? Vian adreson mi enskribis 3 . * Tiu ĉi versaĵo (farita de mi) estis presita antaŭ 6 jaroj en la gazeto „Lingvo internacia“. N-ro 274. P. 19. (27.) III. 1903 (poŝtstampo) Kara sinjoro! — Presigi la „Vojon“, vi havas plenan rajton kaj vi tute ne bezonas peti mian permeson pro tio ĉi. Ankaŭ la permeson de la firmo Hachette vi ne bezonas. Permeson de mi kaj de Hachette devas havi nur tiu aŭtoro, kiu volas preni sur sia verko la vortojn „aprobita de Zamenhof“; sed verko muzika ja tute ne bezonas tian surskribon. ☆ A1 d-ro A . M. Grinfeld, Kiŝinev N-ro 275. N p. 19 . IX. (2. X.) 1903 Kara kolego! — En la pasinta monato mi ricevis vian poŝtan karton kaj tiam mi laŭ via deziro skribis al la magazeno de Ŝaĥ pri la vendado de esperantaj verkoj (ĉe malgrandaj mendoj — 25% da rabato, ĉe pli grandaj — pli multe, ĝis 50%; por la transsendo 10%); ĝis nun tamen mi ricevis de la magazeno nenian mendon. _ ☆ 1 la 1-a letero adresita al Chaumont, la 2-a al Sens, la 3-a al Paris. 2 La enhavo de ĉi tiu kaj de la aliaj 2 leteroj al R. D. montras, ke oni devas envicigi ĝin ĉi tien. 3 Sur la dorsa jlanko kaj sur aldonita papereto Zamenhof skrihis la tekston de „La Vojo“. (Laŭ la peto de d-ro Zamenhof prof-ro R. Deshayes verkis muzikon por „La Vojo i( , kiun s-ino Mudie (patrino) kantis ĉe la kongreso en Boulogne.) 35* 547 V. B. Gis nuft nepresitaj leteroj al A1 d-ro I. Fels, Lwow N-ro 276. P. sen dato kaj jaro (1903 aŭ 1904) Kara kolego! — Ĉar la detaloj, pri kiuj vi skribas * 1 , estas ne en la parto medicina, sed en la parto literatura, tial mi ne havis la rajton ŝanĝi la tekston sen la permeso de la aŭtoroj. ☆ A1 Georgij Karpoviĉ s-ro Davidov, Saratov N-ro 277. N P. 10.1. 1904 (poŝtstampo) Kara sinjoro! — Mi konsilas al vi turni vin rekte al la redaktoro de Rondiranto (G. P. Oreŝkov en Plovdiv), ĉar se vi dezirus korespondi kun li per mi, tio ĉi estos tro neoportuna por ni ĉiuj. Vi povas skribi al li esperante aŭ ruse. P. S. Vian adreson mi transdonis al la redakcio de Rondiranto 1./14. de Decembro. ☆ A1 d-ro Ambrosio Vargas, Santa Rosa de Necoxtla N-ro 278. P. 2. IV. 1904 Kara sinjoro! — La januaran numeron de la „Meksika Lumturo“ mi ricevis kun plezuro kaj mi dankas kaj mi deziras al via gazeto la plej bonan sukceson. — Diri al vi ĉu la Regularo de via Societo estas bona aŭ ne bona mi ne povas, ĉar ĉio dependas de la lokaj cirkonstancoj kaj kutimoj. Mi esperas ke la Regularo montriĝos bona kaj ke la Meksika Societo esperantista baldaŭ ricevos gloran nomon en la mondo esperantista. ☆ A1 d-ro A. L Asnes, S. Peterburg N-ro 279. N P. 12. (25.) XII. 1904 Kara kolego! — La 100 rublojn mi danke ricevis kaj enskribis en vian kalkulon. Mi ankaŭ ricevis la Hamleton kaj Jarlibron kaj mi dankas vin kore. La koston de la transsendo volu enskribi en mian kalkulon. E1 la Krestomatio neniu ekzemplero perdiĝis, ĉar Hachette sendis ne 100 ekz. sed nur 99 ekz. Hieraŭ mi sendis al vi po 25 ekz. de NoNo 64 kaj 90 kaj 15 ekz. de Adresaro*; se vi bezonas pli grandan nombron da ekzempleroj, volu skribi al mi. — La NoNo 80, 92, 44, 30 mi jam ne havas; ĉiujn restintajn literaturajn verkojn foraĉetis de mi la Grupo Pariza, kaj mi nun havas nur lernolibrojn kaj vortarojn por rusoj (NoNo 77, 72, 90, 64, 17). * por ĉio tio ĉi mi enskribis en vian kalkulon 10 r. 35 kop. 1 La adresito estis plendinta pri eraro medicina en la Fundamenta Krestomatio, ll-a eldono 1903, paĝ . 108 . 548 Fels - Davidov - Vargas - Asnes. — N-roj 276—282 N-ro 280. NL. 14. (27.) III. 1905 Kara kolego! — Mi sendis al vi hodiau, laŭ via deziro, 100 ekz. de No 77 kaj 50 ekz. de No 17. Ilia kosto nominala estas.75 r. 00 50%.… 37 . 50 37 . 50 Kosto de ekspedo 0 . 30 Kune 37 r. 80 k. Tiun ĉi sumon mi enskribis en vian ŝuldon. La 50 r. senditajn de s-ro Rogaĉev Antonov mi siatempe ricevis kaj enskribis. La ĵurnalon „Esperanto“ mi trovas bona. Mia frato jam revenis el Port-Arturo; sed li havas nur forpermeson por 2 monatoj; post tiu tempo li denove devos iri en la militon. Ĉu vin oni ne vokas? N-ro 281. N l. 8. VI. 1905 Kara kolego! — Pardonu, ke mi ne skribis al vi tuj post la ricevo de la „Ruslanda Eperantisto“, ĉar mi estis tiel okupita, ke mi ne povis trovi eĉ unu liberan minuton. Mi deziras al via entrepreno la plej bonan sukceson kaj laŭ via deziro mi sendas al vi nun aparte malgrandan letereton, kiun vi povas presigi en via gazeto. Skribi al vi leteron pli grandan mi nun ne povas, ĉar ĝis nun ne estas al mi ankoraŭ tute klara via rilato al la gazeto de d-ro Ostrovskij. Tiu ĉi lasta estas tre kolera kontraŭ vi. Mi estas tute certa, ke lia kolero estas ne prava, kaj lian agitadon kontraŭ vi mi malaprobas; tamen enmiksi min en la aferon inter vi ambaŭ mi kompreneble ne povas. Se vi estos ĉiam en plena ordo kaj se via organo elirados ĉiam kun severa reguleco, tio ĉi estos de via flanko la plej bona defendo kontraŭ ĉiuj privataj atakoj. P. S. Mi petas vin, volu enskribi min kiel abonanton de la „Ruslanda Esperantisto”; la pagon volu enskribi en mian kalkulon. N-ro 282. nl. 17. IX. 1905 Kara kolego! — Mi ĵus ricevis vian leteron de antaŭhieraŭ. Estante nun terure okupita, mi ne povas respondi al vi pli detale’; sed por ke mia silento ne igu vin pensi, ke mi ankaŭ apartenas al viaj malaprobantoj, mi rapidas trankviligi vin per kelkaj vortoj: a) La agadon de d-ro O. kontraŭ vi mi jam de longe trovis ne prava; mi skribis pri tio siatempe al li mem kaj pli detalan leteron mi skribis antaŭ kelke da monatoj al d-ro Grŭnfeld en Kiŝinev, kiam li sub la influo de d-ro O. kulpigis vin antaŭ mi. Estu plene konvinkita, ke sur min la malaprobinda agitado de d-ro O. faras nenian influon. 549 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al b) Kontraŭ s-ro K. mi estos singarda kaj mi havos kun li neniajn aferojn. P. S. La enhavo de tiu ĉi letero kompreneble devis resti afero privata kaj ne devas esti publikigata. Antaŭ unu monato mi ricevis la No 2 de „Ruslanda Esperantisto“ por s-roj Grabowski, Brzostowski kaj Nauman (kaj mi transsendis al ili), sed por mi mem mi ne ricevis, kvankam mi abonis por mi ankoraŭ en Majo; volu sendi al mi tiun numeron. — La ekzemplerojn de la aliaj Varsoviaj abonantoj volu sendadi rekte al ili, sub ilia propra adreso, ne sub la mia. N-ro 283. *l. 3. X. 1905 Kara kolego! — La 50 rublojn mi danke ricevis kaj enskribis. Laŭ mia libro vi nun restas ŝulda al mi ankoraŭ 71 r. 57 kop. — La francan ordenon de „Honora Legio“ mi efektive ricevis. N-ro 284. N p. 4. X. 1905 Por la gratulo, kiun „Espero“ sendis al mi, mi esprimas al la Societo mian koran dankon. N-ro 285. N P. 1. XI. 1905 Kara kolego! — Antaŭ 10 tagoj mi ricevis vian telegramon, sed ĉar la fervojo ne funkciis, mi ne povis plenumi vian peton. Hieraŭ kaj hodiaŭ mi sendis al vi per 4 banderolaj paketoj: 50 ekz. de No 77 50 ekz. de No 64. Pli mi nun ne povas sendi, ĉar mi havas tro malmulte kaj la presejoj nun ne laboras. La No 17 mi jam tute ne havas. — Por la senditaj libroj mi enskribis en vian kalkulon 19 r. 50 kop. N-ro 286. nl. 8. XII. 1905 Kara kolego! — Koran dankon por via saluto. En nia urbo la situacio estas ankoraŭ multe pli terura ol en S. Peterburgo, ĉar krom la komunaj aferoj ni havas ankoraŭ la vekiĝintan nacian ŝovinismon. Mi estas nun absolute nekapabla por iu laboro. Per s-ro Kaminski mi sendas al vi 20 ekz. de No 17 kaj 100 ekz. de No 77; por ĉio mi enskribis en vian ŝuldon 22 r. 50 kop. Ĉar mia nuna financa situacio estas nun° tre malfacila, tial mi estos al vi tre danka, se ĉe la unua eblo vi volos sendi al mi vian ŝuldon. A1 s-roj Vejsbrut kaj Lojko mi siatempe respondis, sed ili ne ricevis miajn leterojn pro la striko. La 20 ekzemplerojn de „Ruslanda Esperantisto“ mi ricevis kaj en mia letero mi demandis s-ron Lojko kial oni sendis al mi tiom multe da ekzempleroj. La adresojn mi ne povas kolekti nek kolektigi, ĉar tio ĉi postulas tro multe da tempo kaj laboro (pretan kolekton da adresoj mi ne havas, kaj mi devas sekve serĉi en grandega multo da leteroj, arĥivoj k.t.p.). 550 A. I. Asnes. — N-roj 282—290 Artikolon por via gazeto mi eble sendos al vi post 3—4 semajnoj (mi tamen ne promesas certe). De la No 17 mi jam presis (stereotipe) novan eldonon. P. S. 22/XII 1905. Antaŭ 2 semajnoj estis ĉe mi s-ro Kaminski kaj mi pretigis por li la nunan leteron kaj la pakaĵon da Iibroj kaj mi sendis ĉion laŭ tiu adreso, kiun li lasis al mi („str. Dzielna No 17, ĉe s-ro Dinenson“). Sed bedaŭrinde montriĝis, ke la adreso estis erara! Neniu Dinenson tie loĝas*! Tial la pakaĵo devis resti ĉe mi (ĉar mi ne sciis kie serĉi s-ron Kaminski), kaj mi nun sendis ĝin al vi hieraŭ per fervojo kaj la kvitancon por ricevo de la pakaĵo mi tie ĉi almetas. * Supozante ke li eble ne bone elparolis la nomon de la strato mi serĉis ankaŭ en alia strato kiu havas iom similan sonadon (str. Zielna), sed ankaŭ tie la dirita persono ne Ioĝas! N-ro 287. N p. g. I. 1906 Kara kolego! — Vian poŝtan karton de 24/XII kaj la 3 ekz. de „Bolesĉjo“ mi danke ricevis. Por ĉio akceptu mian koran dankon. La formaton kiun vi intencas doni al la apartaj depresoj mi kun plezuro akceptas. N-ro 288. N p. \2. I. 1906 Kara kolego! — La artikoleton, kiun mi sendis al vi hieraŭ, volu presi nur en la gazeto, sen pretigado de apartaj depresoj. — Kun la artikoleto vi devas fari al vi nenian maloportunaĵon: se parto de la Februara numero estas jam kompostita, vi povas presigi la artikoleton en la mezo, aŭ eĉ en la fino de la numero; se la tuta numero jam estas kompostita, vi povas lasi la artikoleton por la numero Marta. N-ro 289. Np. jg. j. jqo6 (poŝtstampo) Kara kolego! — Ĉar la „Aldono“ ne estas tre grava, tial ŝajnas al mi, ke estas pli bone presi ĝin nur en la gazeto, sed ne en formo de aparta depreso algluota al la broŝuro (kio farus ne bonan impreson). Se mi devos presi duan eldonon de la broŝuro, tiam mi almetos ankaŭ la Aldonon. — Presi aparte folieton kun preseraroj ŝajnas al mi afero superflua, ĉar ordinare la leganto ne atentas la tabelon de preseraroj. Tamen por la okazo se vi persone volas scii Ia erarojn, mi sendis al vi hodiaŭ unu ekzempleron de la broŝuro, en kiu mi signis la plej gravajn trovitajn erarojn. N-ro 290. N l. 24. I. 1906 Kara kolego! — Kun plezuro mi ricevis la Januaran numeron de „Ruslanda Esperantisto“ kaj ankaŭ unu ekzempleron de la aparta depreso de la Dogmoj, kaj mi dankas vin kore. Bedaŭrinde en la teksto sin trovas diversaj preseraroj, el kiuj kelkaj estas tre gravaj kaj tute 551 V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al kripligas la sencon (ekzemple sur la una 1 paĝo) anstataŭ la esence grava esprimo „pogloŝĉateljnija stremlenija” 2 estas presita „poloĵi-teljnija (!) stremlenija“ 3 ; en la dogmo 10, lit. b, kie mi diras ke la religio devas doni „duĥovnujn teplotu“ 4 , anstataŭ tio ĉi estas presita „duĥovnujn temnotu“ 5 !! (Kia fatala kaj malagrabla eraro!) Se vi ne dissendis ankoraŭ parton de la apartaj depresoj, mi petas vin, volu sendi ĉiujn ekzemplerojn al mi, kaj mi forigos en ili la plej gravajn erarojn. A1 la rusaj gazetoj mi kredeble ne dissendos la libreton. Pardonu, ke mi nun turnas min al vi ankoraŭ kun unu peto. Mi sendas al vi nun „Aldonon al la Dogmoj“ kaj mi petas vin, se vi nenion havas kontraŭ tio ĉi, volu ĝin ankaŭ publikigi en la venonta numero de la „Ruslanda Esperantisto“. Mi petas, ke ankaŭ tiun ĉi artikoleton la presisto pretigu por mi en formo de apartaj depresoj* (1000 ekzemplerojn), kiujn mi intencas enmeti en ĉiun ekzempleron de la broŝureto pri la dogmoj. * simpla folieto, sen kovrilo, sen titola paĝo k.t.p. N-ro 291. nl. 25.1. 1906 ĵus mi ricevis vian leteron de 10/23 I kun la fervoja kvitanco kaj la kalkulo de la presisto (kiun mi nun resendas al vi). La sumon 39 r. 10 kop. (presado kaj transsendo) mi enskribis en vian krediton. La kalkulon de la presisto mi trovas sufiĉe kara (precipe mirigas min la granda pago por la paĝigado (verstka) 6 ; tamen ĉi tio ne estas grava; pli malagrabla estas la (—) 7 preseraroj, ellasitaj vortoj k.t.p. A1 la rusaj gazetoj mi nun ne deziras dissendi; la 300 ekz. kiuj restis ĉe (—) 8 , vi povas lasi ĉe vi por la vendado, se oni sin turnas al vi, po 20 kop. por ekzemplero. A1 vi mi kalkulados tiun ĉi broŝuron kun (—) 9 60% da rabato; sekve se vi deziras lasi ĉe vi la 300 ekz., mi enskribos por ili ĉiuj en vian ŝuldon 24 rublojn. La kritiko de prof. Dombrovski sendube estas tre mallaŭda, (ĉar li ja estas pastro kaj sekve ne povas aprobi hilelismon); tamen mi konsilas al vi akcepti lian kritikon por via ĵurnalo; kaj ne sole lian, sed ankaŭ diversajn aliajn kritikojn, kiujn vi eble ricevos, ĉar estas necese, ke la afero estu senpartie kaj ĉiuflanke analizita kaj prijuĝita. En okazo de bezono mi poste (sub ia psetidonimo) skribos kontraŭ-kritikon. 1 tiel skribita en la originalo mem; evidente skriberaro. 2 en la originalo ruslitere, signifas: „englutemaj akceloj i( . 3 en la originalo ruslitere, signifas: „pozitivaj akceloj“. 4 en la originalo ruslitere, signifas: „spiritan varmecon“. 6 en la originalo ruslitere, signifas: „spiritan mallumon“. 6 ruslitere en la originalo, signifas: paĝigado. 7 iu vorto forstrekita en la originalo. 8 evidente preterlasita la vorto: vi. 9 antaŭe skribita kaj forstrekita: 75%. 552 A. I. Asnes. — N-roj 290—293 (Se vi konsentas preni la 300 ekz. de la broŝuro por vendado, tiam mi kore vin petas antaŭe korekti en ili per plumo almenaŭ la du pleĵ gravajn preserarojn, kiujn mi supre montris.) 1 N-ro 292. NL. 7. II. 1906 Kara kolego! — Pardonu min, ke mi nun denove turnas min al vi kun peto. Ĉar la nomo de mia broŝuro (pri la dogmoj) estas tro hebrea kaj la antaŭparolo tro rusa, tial mi decidis presigi tute novan eldonon de mia broŝuro. Ĉu vi ne volas esti tiel bona kaj transdoni mian manuskripton al s-ro Vejsbrut kun la peto, ke li presigu por mi la broŝuron? Esperante ke vi ne rifuzos amike plenumi mian peton, mi sendis al vi hodiaŭ la ŝanĝitan manuskripton. Se la plenumo de mia peto prezentus por vi ian maloportunaĵon, tiam volu resendi al mi la manuskripton, por ke mi presigu ĝin en Varsovio. La broŝuro devas esti presita ne en ambaŭ lingvoj kune, sed en ĉiu lingvo aparte. Antaŭ ĉio devas esti presata la parto rusa, kiun mi dezirus havi kiel eble plej frue, ĉar mi intencis dissendi ĝin al la gazetoj. De ambaŭ broŝuroj devas esti presitaj po 1.000 ekzempleroj. En la okazo, se vi eble deziros eldoni la broŝuron je via propra kalkulo, mi volonte transdonas al vi tiun ĉi rajton tute senpage, kaj vi povas presi de ĝi kiom da ekzempleroj vi volos, — nur sub la sekvantaj 2 kondiĉoj: a) la prezo en ĉiu lingvo devas esti ne pli granda ol 10 kop. b) la rajto de eldonado ne devas esti via ekskluziva (t. e. ankaŭ ĉiu alia persono aŭ firmo, kiu [—] 2 volus represi la broŝuron, devas havi la rajton tion ĉi fari). Se vi ne deziras eldoni la broŝuron je via kalkulo, tiam volu ĝin presigi je mia kalkulo. Mi petas, ke la presisto sendu al mi la presprovaĵojn (korrekturnie ottiski) 3 por korekti. Mi esperas, ke vi ne koleras min por la klopodoj, kiujn mi faris al vi. P. S. Mi estos al vi tre danka, se vi volos kolekti aparte ĉiujn leterojn kiujn vi ricevas pri la hilelismo-homaranismo, kaj sendadi ilin al mi de tempo al tempo. N-ro 293. Nl. 13. II. 1906 Kara kolego! — Koran dankon por la alsenditaj poŝtaj kartoj de s-roj Davidov kaj Tabenski kaj por la eltiro el la letero de s-ro Vasiljev. A1 ĉiuj tri personoj mi hodiaŭ skribos respondojn. 1 la tata alineo forstrekita en la originalo mem per kvar grandaj strekoj. 2 iu vorto nelegebla y simila al „same“. 3 ruslitere en la originalo y signifas: porkorektaj depresaioj. 553 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al La represado de mia broŝuro kompreneble tute ne estas via kulpo; vin mi povas nur tre kore danki por via klopodado pri la publikigo de la unua broŝuro. La represadon mi tute ne bedauras, ĉar la dua eldono tute ne forigas la valoron de la unua eldono, kiun mi tute trankvile eluzos ĝis la lasta ekzemplero. La unua eldono servis nurkiel provo; la dua servos por pli vasta propagando (kaj por propagando pli vasta mi trovis necese pli neutraligi la nomon kaj la antauparolon). Mi dankas vin tre kore por via promeso klopodi pri la eldono de mia dua broŝuro kaj legi la unuajn presprovaĵojn. Kontraŭ la publikigado de la kritikoj de s-roj Dombrowski°, Moch kaj aliaj en la „Ruslanda Esperantisto w mi de mia flanko havas absolute nenion; kontraŭe, mi estus eĉ tre kontenta, se via gazeto malfermus vastan polemikon pri la hilelismo-homaranismo, ĉar nur per senpartia polemiko ni ekscios la efektivan veron, kio estas por mi la plej grava; sed admoni vin, ke vi presu ĉiujn artikolojn, mi ne volas, ĉar ĉio devas dependi de via propra juĝo, t. e. ĉu vi trovos la artikolojn interesaj por viaj legantoj aŭ ne. Se iu volos aĉeti de vi ekzemplerojn de la unua eldono de la broŝuro, vi povas kuraĝe ilin vendi, ĉar — kiel mi diris — la dua eldono ne senvalorigas la unuan. Vi povas ankaŭ disdonadi (je mia kalkulo) ekzemplerojn senpagajn al ĉiuj personoj, kiujn vi trovos utile ekinteresigi 1 por la hilelismo. P. S. Se iu vin demandos pri la adreso de la „Unua rondeto hilelista“, vi povas respondi, ke la adreso de la sekretario de la rondeto estas: „D-ro Aleksandro Zamenhof (mia frato), Varsovio, str. Nowolipki No 43“. Post (kelka tempo) 2 10—15 tagoj 3 ni havos alian sekretarion, kaj tiam mi skribos al vi lian nomon kaj adreson. N-ro 294. N P. 16. II. 1906 (poŝtstampo) Kara kolego! — Mi sciigas vin, ke de nun la adreso de la sekretario de la unua rondeto homarana (hilelista) estas: D-ro A. Waldenberg, ul. Grzybowska No 15. Varsovio. N-ro 295. n l. 20. III. 1906 Kara kolego! — Kun tiu ĉi letero mi sendas al vi en ambaŭ lingvoj unu artikoleton, kiun mi petas vin tralegi kaj skribi al mi, ĉu vi volas presigi ĝin en la „Ruslanda Esperantisto“? tiam mi petas vin, volu ĝin presigi por mi (kompreneble je mia kalkulo) ankaŭ en formo de aparta depreso, en ĉiu el la ambaŭ lingvoj aparte, po 1000 ekzempleroj en ĉiu lingvo. P. S. Ĉu vi ricevis ankoraŭ de iu aliĝon al la homaranismo? La broŝuron „Homaranismo“ (700 ekz. en lingvo rusa kaj 700 ekz. en Esperanto) mi ricevis kaj mi dankas vin kore por viaj klopodoj. Volu sendi al mi la kalkulon pro la mono, kiun vi pagis al la presisto. 1 la lastaj da literoj forstrekitaj en la originalo. 2 forstrekita en la originalo. 3 skribita super la linio. 554 A. I. Asnes. — N-roj 293—296 N-ro 296. N l. 7. IV. 1906 Kara kolego! — Pardonu, ke mi ĝis nun ne respondis viajn lastajn leterojn. Pro la malsano kaj morto de mia bopatro mi en la daŭro de kelka tempo tute ne povis labori. Laŭ via deziro mi sendis al vi en la pasinta semajno keston da libroj. Por ke vi havu pli grandan provizon da libroj, mi permesis al mi sendi al vi pli multe ol vi mendis (nome, anstataŭ 300/77 + 300/72 + 100/90 mi sendis: 600/77 + 300/72 + 200/64+ 100/17 + 100/90). Ĉar vi ne bezonas tuj pagi por ĉio, tial mi esperas, ke vi estos kontenta de la superflua sendo; sed se eble la superfluajn librojn vi ne bezonas, tiam vi povas en ĉiu tempo resendi ilin al mi, kaj mi deprenos ilian koston de via ŝuldo*. Laŭ via deziro mi sendas al vi nun kalkulon pri niaj reciprokaj ŝuldoj. Volu skribi al mi, ĉu vi trovas mian kalkulon en bona ordo. La presprovaĵon de la artikolo de s-ro Dombrovski mi danke ricevis. Nun mi bedaŭrinde estas tro okupita, sed post 10—15 tagoj, kiam mi estos iom pli libera, mi sendos al vi artikolon rebatan, kiun mi petos vin publikigi en unu el la venontaj numeroj de via gazeto. La diversajn adresojn de aprobintoj de Homaranismo mi ricevis kaj kore vin dankas**. La „Homaranismon“ mi decidis vendadi ne po 10 kop., sed por 1 5 kop. (sen transsendo) 2 (por vi po 2\ kop.); tial mi petas, ke en la artikolo, kiun mi sendis al vi antaŭ 2 semajnoj, volu ŝanĝi, ke la Unua Rondeto elsendas la broŝurojn ne 15 ekz., sed 25 ekz. por 1 rublo. (Se oni mendos de vi, tiam vi povas doni tian rabaton, kian vi mem deziros.) Klarigojn al ĉiuj adeptoj de Homaranismo mi povos sendi ne pli frue ol kiam mi havos la depresitajn ekzemplerojn de mia lasta 0 sendita al vi artikolo („Cirkulera letero“). Ĉu vi ne forgesos presi por mi kaj sendi al mi 1000 ekz. de tiu artikolo? Mi estos al vi tre danka, se vi povos sendi al mi tiujn ekzemplerojn kiel eble plej baldaŭ. Eble oni povus presi ilin tuj, ne atendante ĝis la artikolo aperos en la gazeto? Mi volonte pagus por la presado pli multe, (por) 3 kaj ankaŭ por aparta kompostado, por nur havi la ekzemplerojn kiel eble plej frue. Pardonu ke mi denove ŝarĝas vin per peto: mi petas vin, volu presigi por mi novan, pli grandan eldonon de la broŝuro „Homaranismo“, nome 5.000 ekz. en lingvo rusa kaj 5.000 en Esperanto. La koston de la presado volu enskribi en mian kalkulon. La Adresaro de Esperantistoj serio XXVI estos preta post 3 ĝis 4 semajnoj. - ☆ * Sendi librojn en komision mi povas nur al vi; al aliaj personoj mi nun neniam sendas, ĉar mi jam tro multe perdis per komisioj. ** Ankaŭ en la eksterlando la Homaranismo vekis intereson kaj mi ricevas aliĝojn kaj mendojn de broŝuroj. 1 la lasta litero forstrekita en la originalo. 2 surskribita super la linio. 3 forstrekita en la originalo. 555 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al A1 la Redakcio de „Ruslanda Esperantisto“ N-ro 297. nl. 8. VI. 1905 Kara sinjoro redaktoro! — Mi ricevis la unuan numeron de la „Ruslanda Esperantisto“ kaj mi sendas al vi mian dankon. A1 la nova gazeto mi deziras la plej bonan sukceson. Mi deziras al ĝi, ke ĝi glore plenumu sian taskon, ke ĝi frate unuigu inter si ĉiujn foliojn de Espero kaj helpu ilin agadi sukcese per fortoj kunigitaj. Mi esperas, ke ambau (—) x niaj ruslandaj organoj „Esperanto“ kaj „Ruslanda Esperantisto“ ĉiam reciproke sin helpados kaj subtenados kaj multe akcelos la ekfloron de nia afero en nia vasta regno. ☆ Vortoj el albumo 1 2 de s-ro Felix Moscheles, London N-ro 298. 10. VIII. 1905 Ekzistas homoj, al kiuj la aĝo blankigas la harojn, sed tute ne tuŝas la koron, kiu restas ĉiam en plena freŝeco kaj juneco kaj ĉiam kun egala forto batas por ĉio bela kaj bona. Ĉiufoje kiam mi vidas tian homon, mi diras al mi: „jen estas bela minuto en mia vivo!“ 10. Augusto 1905 (unua kongreso esperantista en Boulogne-sur-Mer). L. Zamenhof. Alia paĝo el la sama albumo 3 N-ro 299. 23. VII. 1907 La unuaj esperantistoj ofte estis desapontataj, sed ne havis la vorton por esprimi sian desapontiĝon*. S-ro Moscheles kreis la vorton kaj proponis ĝin al mi. Sed ĉar nek en la tria kongreso esperantista nek en la gastama domo de gesinjoroj Moscheles mi trovis ion, kio min desapontus, tial ne trovante en la nuna minuto ian uzon por la vorto, mi ĝin forsendas al la vortaro, dezirante ke niaj amikoj ne tro ofte bezonu ĝin uzi en sia vivo. 23. VII. 1907. L. Z. ☆ 1 iu vorto forstrekita en la originalo. 2 Aŭtografa albumo aparten-inta al s-ro Felix Moscheles; nun en la posedo de f-ino Dusa Roche , 103a Fulham Rd. y London y SIF. 3. (S-ro M. C. Butler persone faris por mia kolekto la kopion.) Intertempe (post lafordono de mia manuskripto) en , y International Language V. 1928 , paĝ. 161 aperis la 2 albumfoliaj vortoj de n-roj 298 kaj 299. 3 Vidu la antaŭan rimarkigon! 4 Skribita „desapotiĝon“; evidente Zamenhof intencis skribi „desapontiĝon“. Ĉu Zamenhof serioze proponis la uzon de „desapont-“ oni povas dubi; tamen tiu radiko estus ja utila: ĝi nun eniras ankaŭ lafrancan lingvon el la angla. (Noto de s-ro M. C, Butler.) 556 Redakcio deRuslandaEsperantisto - Moscheles - Corret. — N-roj297—301 A1 d-ro Pierre Corret, Versailles N-ro 300. P. 27. XI. 1906 Ekzercoj. La novaj vestoj de la reĝo. [Aleksandro Macedona.] [Kiu estas la plej bona amiko de la viro?] [La deveno de la virino.] [La naskiĝo de la tabako.] [Karagara.] La virineto de maro. Anekdotoj (pliparte de mi). [Nokto.] La hejmo de la metiisto. [La forgesita pipo.] [Arturo.] [La nigra virino.] La karaj braceletoj. [Nur unu vorton.] 1 (poŝtstampo) [La porcio da glaciaĵo.] Bagateloj (pliparte de mi). Fingra kalendaro. E1 la poŝto. La loĝejoj de la termitoj. [Korespondado komerca.] Kronika katara konjunktivito. [La sunhorloĝo en Dijon.] E1 la unua libro de la lingvo Esperanto 2 . Plena Gramatiko de Esperanto. A1 la historio de la provoj de lingvoj tutmondaj de Leibnitz ĝis la nuna tempo. Esenco kaj estonteco de la ideo de lingvo internacia 8 . N-ro 301. L. 10. III. 1908 1 4 * Kara sinjoro! — La historion de la vorto „vipuro w mi nun jam bone ne memoras. Sed ĉar en la lastaj eldonoj de la universala vortaro troviĝis ne „vipero“, sed vipuro, tial mi tiun formon akceptis en la „Fundamenton“. Bedaurinde kiam mi legis kelkajn vortarojn de la „Kolekto Aprobita“, mi ne memoris, ke la vorto (eble pro simpla preseraro) hava[i]s 6 * du formojn kaj tial mi lasis la vorton „vipero“; tiamaniere la esperantistoj, kiuj uzas tiujn vortarojn, uzas ankau (sed sen ia speciala intenco) la formon kun „e“. Sed ĉar en la „Fundamento“ troviĝas la formo kun „u“, tial estus dezirinde, ke ĉiuj aŭtoroj de vortaroj korektu en siaj verkoj tiun formon konforme al la „Fundamento“. 1 Duono [„Respondo“J de poŝtkarto kun respondo, sendita de d-ro P. C. kun peto forstreki la titolojn de la artikoloj en la „Fundamenta Krestomatio“, ne verkitaj de d-ro Zamenhof mem. D-ro P. C. kopiis la titolojn; d-ro Zamenhof forstrekis fla trastrekoj ĉi tie estas signitaj per krampoj!] kaj en du lokoj aldonis: „(pliparte de mi)“. Cetere komparu en „Lingvo Internacia“ XIX. pag. 340, la de „P. C.“ subskribitan artikolon [„Artikoloj“ verkitaj de d-ro Zamenhof mem en la „Fundamenta Krestomatio“j. En ĉi tiun libron mi envicigis kompreneble nur la originalajn artikolojn, do ne la tradukojn. 2 komp. 1.1. 8 komp. III. 2. 4 La letero aperis fotografita en „lnternacia Radio-Revuo“, n-roj 13 — 14. 6 „a[i]“ ne preseraro! Oni ne povas konstati, ĉu d-ro Zamenhof skribis „havis“ aŭ „havas“. Pro tio d-ro C. skribis leteron, kiun oni devas koni, por kompreni la respondon de d-ro Zamenhof en la sekvanta letero n-ro 302. 557 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al Mi komencis rigardi la Universalan Vortaron kiel fiksitan nur post la Bulonja Deklaracio. La vorto „legiono“, kiun mi uzis en la „Rabistoj“ estas simpla eraro; devas esti „legio“. N-ro 302. L. 19. III. 1908 * 1 Kara sinjoro! — Laŭ mia opinio ambaŭ formoj (1. mi ne memoris ke la vorto havas kaj 2. mi ne memoris ke la vorto havis) egale bone povas esti uzataj; ĉio dependas de la nuanco, kiun vi volas doni al via penso. N-ro 303. P. 30. XII. 1908 Kara sinjoro! — Mi ricevis viajn leterojn de 15/XII kaj 25/XII kaj ankaŭ la monon. La adresojn, kiujn vi alsendis, mi enskribos kaj al la adresatoj mi sendos la Adresaron post 2—3tagoj; ankaŭ al viaj mendintoj mi morgaŭ sendos. La Adresaro 29 (kiu eliros en Marto aŭ Aprilo 1909) estos la lasta; novajn enskribojn mi nun jam ne akceptos plu. Tial se iu volus sin enskribigi per vi, vi povas lin sciigi, ke enskriboj jam ne estas akceptataj. N-ro 304. P. 16. V. 1909 Kara kolego! — Kun granda plezuro mi ricevis hodiaŭ la librojn, enhavantajn vian doktoran tezon pri Esperanto*. Via grava kaj interesa verko estos por mi ĉiam tre agrabla memoraĵo. Mi dankas vin tre kore. * Noto en la marĝeno: ankaŭ „Le Petit Parisien“. 1 D-ro P. C. antaŭe skribis al d-ro Zamenhof la jenon: «Kara doktoro !— Tre kore mi vin dankas por via afabla respondo pri la vortoj »vipuro“ kaj „legio“. Pardonu, ke denove mi faras al vi demandon pri unu frazo de via letero. En ĝi estas la frazo: „Mi ne memoris, ke la vorto havis du formojn“, en kiu la vorto „havis“ estas korektita tiel, ke oni ne klare vidas, ĉu ĝi estas „havis“ aŭ „havas“. Tio ĉi min memorigas, ke en „La Rabistoj“ mi legis tiajn frazojn: „Mi sentis, ke oni levis la ĉerkon kaj veturigis ĝin en la daŭro de duono da horo“. „Fine mi ekaŭdis, ke la pordo malfermiĝis“. Kial estas en ili is kaj ne as kaj kion oni devas pensi pri ili kompare kun la frazo de V Fundamento: „Ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon“? Bonvolu akcepti, kara doktoro, kun mia antaŭa tre kora danko, la esprimon de miaj plej respektaj kaj sindonaj sentoj. Pierre Corret.» 558 Pierre Corret - J. M. Dow. — N-roj 301—306 N-ro 305. L. 2. II. 1912 Kara kunfrato! 1 — Se mi volus reeldoni la unuajn librojn pri Esperanto, mi devus antaŭe 2 proponi tiun reeldonon al la firmo Hachette; nur 3 en la okazo, se la firmo ne dezirus preni sur sin la eldonon, mi havus la rajton eldoni la librojn mem aŭ eldonigi ilin per ia alia firmo aŭ persono. Mi devas tamen konfesi al vi, ke (almenaŭ en la nuna tempo) mi ne trovas utila la reeldonadon de tiuj verkoj kaj mi ne deziras, ke iu tion entreprenu. Via opinio, ke mi iam petis pri represado de miaj verkoj, estas erara: mi fordonis de mi ĉiujn rajtojn nur pri la lingvo, sed mi neniam permesis, ke oni simple represu miajn personajn verkojn, ĉar mi, kiu kun tre granda malfacileco perlaboras la vivrimedojn por mia familio, ne povas permesi al mi tian luksan malavarecon. Estas vero, ke kelkfoje oni represis kelkajn miajn verkojn, eĉ ne demandinte min, ĉu mi tion permesas; sed, kvankam mi ne volis protesti kontraŭ tio, mi tamen ne povas diri, ke mi tion aprobas 4 . ☆ A1 s-ro J. M. Dow y (?) Anglujo N-ro 306. L. 21. II. 1907 5 Kara sinjoro! — A1 via demando mi povas respondi jenon: En la unuaj jaroj de Esperanto troviĝis diversaj personoj, al kiuj tio aŭ alia en la lingvo ne plaĉis. Ĉiu el tiuj personoj postulis, ke mi nepre faru en Esperanto tiajn aŭ aliajn ŝanĝojn. Sub la konstanta bombardado de tiuj personoj mi fine cedis, kaj en la jaro 1894 mi publikigis en la tiama gazeto „Esperantisto u projekton de diversaj formoj en Esperanto. (En tiu projekto mi forigis la supersignojn, la akuzativon, la deklinacion de la adjektivoj, la neromanajn vortojn k.t.p.) Sed baldaŭ montriĝis, ke tio, kio en la teorio ŝajnis bona, en la praktiko nenion taŭgis, kaj ĉiuj reformistoj kaj malkontentuloj ekkriis, ke la proponitaj reformoj nur malbonigus la lingvon (ĉar al ĉiu plaĉis nur tio, kion li proponis). Tiam mi aranĝis voĉdonadon inter ĉiuj tiamaj esperantistoj; kaj ili decidis, ke oni faru en Esperanto neniajn reformojn. De tiu tempo ni jam ne parolas pri reformoj. P. S. Via granda batalado kontrati la diversaj projektoj de novaj lingvoj ŝajnas al mi tute superflua, ĉar laŭ mia opinio vi batalas kontraŭ fantomoj. Ili dissendas leterojn al diversaj personoj kiuj 1 Ĉi tiu esprimo estas traduko de la franca esprimo „cher confrere“ uzita de tiuj kolegoj, kiuj estas doktoroj de medicino (laŭ sciigo de s-ro P. C.). 2 la vorto interlinie postskribita. 3 la vorto „nur“ postskribita en la marĝeno. 4 Cetere la leganto trovos ankoraŭ alian leteron al d-ro Corret , jam 1907 presitan , sub V. 31. 5 La letero intertempe aperis en „International Language“ V. 1928, paĝ. 79 — 80. 559 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al komprenas laplej gravajn europajn lingvojn kaj poste ili trumpetas al la mondo, ke tiuj personoj tuj komprenis iliajn leterojn pli ol leterojn en Esperanto. Sed tio ĉi estas ja nur trompa iluzio, kiun multaj personoj bedaurinde ne rimarkas, sed kiu tuj aperos, kiam oni volos lerni ilian „lingvon“. Poliglotaj personoj facile komprenos ilin ankau se ili skribos angle, france, au latine; sed ĉu kolektoj da vortoj kompreneblaj por poliglotuloj estas lingvo kaj povus servi al la tuta mondo? — Pri unu nutraĵo oni diras, ke inter siaj aliaj bonaj ecoj ĝi estas ankau facile digestebla. Tiam aperis persono, kiu ekkaptis la vorton „digestebla“ kaj diris: „Mi tuj donos al vi nutraĵon pli bonan“. Li prenis simplan akvon, enmetis en ĝi iom da suko, donis ĝin al diversaj sataj personoj kaj demandis ilin: „Ĉu mia nutraĵo ne estas multe pli digestebla ol tiu?“ Kaj kiam li ricevis la respondon „jes“, tiam li trumpetis al la mondo, ke lia nutraĵo estas la plej bona. Sed baldaŭ venis infano malsata kaj provis tiun nutraĵon, kaj tiam ĝi kun kolero ekkriis: „jes, via nutraĵo estas digestebla, sed ĝi ja tute ne estas nutraĵo!“ Nur tiam la homoj rimarkis, ke por ke ia miksaĵo estu nutraĵo, ne sufiĉas ke ĝi estu nur digestebla por satuloj, — ĝi devas antaŭ ĉio esti nutra. ☆ A1 la „British Esperanto-Association“ N-ro 307. L. 25. III. 1907 A1 la British Esperanto-Association mi sendas mian koran gratulon pro la ŝanĝo de la loĝejo. En la nova loko mi deziras al la Asocio plenan feliĉon kaj ĉiam kreskantan potencon. N-ro 308. L. 23. VI. 1907 1 (al la Direktanta Komitato) Karaj sinjoroj! — Mi eksciis, ke s-ro Miller intencas represi miajn artikolojn „Pri reformoj en Esperanto“, kiujn mi verkis en la jaro 1894. La permeson por tio ĉi mi al s-ro Miller aŭ al alia persono ne donis. Se iu persono volos publikigi tian mian verkon sen mia permeso, mi rajtigas vin, sinjoroj, ke vi komencu en mia nomo leĝan persekutadon kontraŭ tiu persono. N-ro 309. L. 27. XII. 1912 (al ano? de B.E.A.) Kara sinjoro! — Kun plezuro mi legis en via letero de 21/XII la sciigon pri via sukcesplena propagando. 1 Ĝi ĉiurilate pravigas min, ĉar mi nepre rifuzis preni en mian kolekton la artikolojn pri reformoj de d-ro Zamenhof, kiujn li verkis en „La Esperantisto“ kaj kiujn li poste fakte abomenis, ĉar li skribis ilin kontraŭ sia interna konvinko. 560 Dow - British Esperanto-Association - Hankel. — Nroj 306—313 Fari gramofonajn diskojn en Varsovio oni ne povas (almenau mi nenion scias pri tio). Post la Antverpena Kongreso mi veturis speciale Parizon, lau la propono de la firmo Gaumont, por ke la firmo pretigu fono-kinematografaĵon de mia parolado; sed kvankam la mastro de la firmo tiam diris al mi, ke la rezultato estas tre bona, tamen mi de tiu tempo nenion audis pri tio. Preni ian pagon pro la frazoj, kiujn fraŭlino Fryer ĉerpis el mia Ekzercaro por sia lernolibro, mi absolute ne konsentas. Mi kore dankas la konsilantaron de via Asocio pro ĝia decido sendi al mi pagon, sed tiun pagon mi akcepti ne povas. A1 vi kaj al viaj estimataj gepatroj koran saluton de mi kaj de mia familio . .. ☆ A1 s-ino Marie Hankel , Dresden N-ro 310. P. 22. IV. 1907 Estimata sinjorino! — Ekzempleron de la unua eldono de mia unua lernolibro mi bedaŭrinde jam de longe ne havas. N-ro 311. P. 13. V. 1907 (poŝtstampo) Kara sinjorino! — Vian leteron pri la kongreso mi danke ricevis. Pro la bela sukceso mi kore vin gratulas. Estos por mi granda plezuro konatiĝi kun vi en Kembriĝo. N-ro 312. P. 21. V. 1907 Estimata sinjorino! — Al la lernantoj vi devas ĉiam konsili, ke ili konstruu la frazojn kiel eble plej simple; sed en literaturo destinita por personoj, kiuj jam bone konas la lingvon, oni povas, pro oportuneco aŭ eleganteco, uzi ankaŭ konstruon pli liberan. — Ŝanĝitajn adresojn mi nun jam pli ne presas. Volu sciigi pri via nova adreso la redaktoron de la jarlibro (s-ro F. de Menil, ĉe la firmo Hachette et Cie, Paris). Volu skribi al mi, kion mi devas fari kun viaj 50 pf. N-ro 313. P. 9. XI. 1907 Kara sinjorino! — Kun vera plezuro mi ricevis vian libreton „Bilder vom dritten Esperanto-Kongrefi* kaj mi dankas vin kore. La eldono de tiu ĉi libreto povas esti tre utila por la sukceso de la kvara. Pri la Delegacio kaj la „Ŝanĝoj“ estu tute trankvila! En la historio de Esperanto ni jam havis kelkajn fojojn tiajn epizodojn, sed nia fideleco ĉiam venkis. Baldaŭ — espereble post 2—3 semajnoj — la Centra Oficejo dissendos „Nefermitan Leteron“, kiu ĉiujn trankviligos. Koran saluton de mia edzino kaj de mi… P. S. Koran saluton al s-ro Schramm kaj liaj helpantoj. 36 Dietrerle, Zamenhof. 561 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al N-ro 314. P. 31. I. 1908 Kara sinjorino! — Mi ricevis vian karton de 30/XII. Estu tute trankvila. Ĉiuj nuboj baldaŭ pasos. (Cetere tiuj nuboj eĉ havis absolute nenian gravecon kaj danĝerecon.) Kiam ni estos en Dresdeno, de la fantomoj jam restos nenia postesigno. — Koran saluton kaj novjarajn bondezirojn al vi, al d-ro Schramm kaj al ĉiuj, kiuj laboras por la kvara kongreso. N-ro 315. L. 17. II. 1908 Kara sinjorino! — Kun plezuro mi prenus sur min la tradukadon de „Minna von Barnhelm“ por la kongreso, se vi trovas tion ĉi utila; sed bedaŭrinde la afero ne dependas de mia volo. La situacio estas jena: Antaŭ 5—6 jaroj, kiam la afero de Esperanto staris ankoraŭ tre malforte, ni tre bezonis ian grandan libreldonan firmon, kiu sin okupus per la puŝado de nia afero. Tiam, por allogi al nia afero la grandan firmon Hachette kaj K io , mi—Taŭ lakonsilo de la Parizaj esperantistoj — kontrakte promesis al tiu firmo, ke ĉiujn miajn personajn verkojn mi publikigos ĉiam nur per tiu firmo. Tiamaniere mi estas nun kontrakte ligita, kaj se mi persone dezirus traduki „Minna von Barnhelm“, mi havus la rajton eldonigi ĝin nur per la firmo Hachette. Tial se vi deziras, ke la komedio estu eldonita ne de Hachette, sed de la kongresa komitato, tiam vi devas komisii la tradukadon al iu alia persono. En via versaĵo la vortoj „la hela ŝajno via“ estas ne bonaj; la esprimoj „la hela brilo via“ aŭ „la brila lumo via“ ambaŭ estas bonaj. La afablan kaj gastaman inviton de la familio Arnhold ni principe akceptas kun plezuro kaj sincera danko; sed definitivan respondon mi nun ankoraŭ ne povas doni, ĉar mi nun ne povas ankoraŭ antaŭvidi kun plena certeco, kiel mi min aranĝos. Ĉar mia partoprenado donas al la kongreso karakteron iom personan, kaj tio ĉi naskas koleron de la flanko de niaj kontraŭuloj, tial mi ofte nun pensas, ĉu ne estus pli bone por la afero, se mi ne venus al la kongreso. Kompreneble tiu ĉi penso (kiun mi komunikas al vi konfidencie) estas nur sekreta, kaj ĝis la lasta minuto neniu ion scios pri ĝi. Cetere pri tio ĉi mi ankoraŭ poste konsiliĝos kun la Kvaro pli detale. Se ni venos al la kongreso, ni venos espereble kun nia 19-jara filo kaj kun nia 18-jara filino*. P. S. La Dresdena kongreso devas fariĝi granda manifestacio kontraŭ ĉiuj herostratoj, kiuj penas ruinigi kaj senkreditigi nian aferon kaj semi malpacon en nia armeo. * Se mi venos kune kun mia familio, en la nombro de kvar personoj, tiam mi kompreneble ne povos jam fari uzon el la afabla propono de la familio Arnhold, sed ni devas enloĝiĝi en ia hotelo. 562 Marie Hankel. N-roj 314—318 Por tiu ĉi celo estus tre utile, se kelkajn fojojn en la daŭro de la kongreso (precipe ĉe la malfermo kaj fermo de la kongreso) grandaj imponantaj ĥoroj kantu la himnon „La Vojo“. Eble vi volos zorgi pri tio ĉi? Eble vi post interkonsento kun s-ro Deshayes volos pretigi poŝtajn kartojn kun la muziko de tiu himno kaj rekomendi al ĉiuj kongresanoj lerni la kantadon de tiu himno? Mi petas vin, volu konsiliĝi pri tio kun la ceteraj Kvaranoj. N-ro 316. P. 22. II. 1908 Kara sinjorino! — Mi ĵus ricevis vian leteron de 20/11 kaj mi rapidas respondi al vi, ke al la kvaranoj vi povas kuraĝe montri mian tutan leteron. Mia supozo ne veni al la kongreso devas resti sekreta nur por aliaj personoj (por ke tio ne malgrandigu la sukceson de la kongreso), sed ne por la organizantoj de la kongreso. Kontraŭe, kun la Kvaro kaj kun generalo Sebert mi volas rekte konsiliĝi pri tio, kaj mia veno aŭ ne-veno dependos de tio, kion ili trovos pli bona por la sukceso de la kongreso kaj por la bono de nia afero. N-ro 317. L. 10. III. 1908 1 Kara sinjorino! — Vi povas trankviligi viajn samkvaranojn, ke mi certe faros nenion, kio povus iom malgrandigi la sukceson de la kongreso. Se post pli longa pripenso la Kvaro trovos, ke mia veno estas necesa, mi certe venos. S-ro Borel skribis al mi, ke la aktoro Reicher elektis por ludado la dramon de Goethe „Iphigenie auf Tauris”, tial mi post kelkaj tagoj tuj komencis la tradukon (per versoj) kaj mi penos, ke la tuta traduko estu nepre preta ĝis la fino de Majo. Sed ĉu vi ne trovas, ke tiu tro klasika verko estos iom enuiga por la aŭskultantoj? Mi ne povas juĝi pri tio, ĉar mi neniam vidis tiun dramon sur la scenejo, mi lasas la decidon pri tio tute al la Kvaro kaj al s-roj Borel kaj Reicher. N-ro 318. L. 29. IV. 1908 Kara sinjorino! — Por akordigi la versaĵon „Kanto de studentoj” kun la tradicia melodio, mi konsilas al vi ŝanĝi la unuajn versojn de ĉiu strofo en la sekvanta maniero (vi povas publikigi, ke mi donis mian permeson por la ŝanĝoj): 1. Ĝoju, fratoj, ĝoju ni 5. Vivu, floru nia land’ 2. Vivo nia kuras for 6. Junulinoj, glor’ al vi 3. Kie gent’ de antaŭ ni 7. Kuru la malĝojo for. 4. Vivu la AkademF 1 La originalon de ĉi tiu letero sinjorino Hankel (en Novembro 1918) donacis al prof-ro d-ro Darmstadter, Berlin, por la aŭtografo-kolekto Darmstadter en la reĝa biblioteko. V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al N-ro 319. P. 10. VI. 1908 (poŝtstampo ne bone legebla) Kara sinjorino! — Kun granda bedauro mi devas sciigi vin, ke mi ne povos veni Dresdenon. La stato de mia sano estas ne bona, kaj mi ne antaŭvidas baldaŭan pliboniĝon. N-ro 320. P. 2. VIII. 1908 Kara sinjorino! — Mi danke ricevis vian leteron de^S/VIII 1 . Mi intencas veni Dresdenon (kun mia edzino) la 9-an de Aŭgusto. Volu transdoni al s-ro Arnhold mian koran dankon por lia propono gastigi nin. N-ro 321. L. 3. VIII. 1908 Kara sinjorino! — Hieraŭ mi skribis al vi, ke mi intencas veni Dresdenon je la 9-a de Aŭgusto; hodiaŭ mi rapidas sciigi vin, ke mi ŝanĝis tian intencon. Ĉar nun montriĝis, ke mia partoprenado en la antaŭkongresaj konsiliĝoj de la Lingva Komitato ne estas necesa, tial, por ne enporti malordon en la jam publikigitan programon de la kongreso, mi decidis nun veni ne pli frue ol en tiu tago kaj horo, kiu estas montrita en la programo, t. e. lundon la 17-an/VIII je la naŭa horo matene. Volu sciigi min, per kia vojo mi devas veturi, por ke mi alvenu ĝuste en la difinita loko kaj horo. Ĉu mi devas veturi per Berlino aŭ per ia alia urbo? Se mi devas veturi per Berlino, tiam volu sciigi min, je kia horo mi devas elveturi el Berlino, por ke mi venu Dresdenon ĝuste en la difinita horo? S-ro Elb el Kotzschenbroda invitis min (antaŭ kelke da semajnoj), ke mi pasigu ĉe li la nokton antaŭ mia alveno Dresdenon. Ĉar mi ne scias, ĉu Kotzschenbroda troviĝas en mia vojo aŭ ne, kaj ĉu mia halto tie ne prezentos ian maloportunaĵon, tial mi skribis al s-ro Elb, ke mi ne povas doni al li respondon sen antaŭa konsiliĝo kun la organizantoj de la kongreso. Tial mi nun petas, volu min sciigi, ĉu vi konsilas al mi veturi rekte kaj senhalte aŭ halti en Kotzschenbroda (se ĝi troviĝas sur mia vojo)? (S-ro Elb petis, ke mi sciigu lin kiel eble plej baldaŭ). Ĉar mia maniero de vivado en Dresdeno ne povos esti regula kaj mi ofte devos vidiĝadi kun diversaj personoj, esti en diversaj lokoj k.t.p., tial mi tre timas, ke nia gastado ĉe gesinjoroj Arnhold estos tre maloportuna por tiuj ĉi lastaj; ĉu vi ne trovas, ke estos pli konsilinde, ke mi loĝu en ia hotelo? Estus al mi malagrable, se mi sentus, ke mi enportas tro grandan malordon en la ordinaran vivon de gesinjoroj Arnhold. ĉis baldaŭa revido … N-ro 322. P. 8. VIII. 1908 Kara sinjorino! — Mi rapidas sciigi vin, ke laŭ via konsilo mi venos Dresdenon lundon, la 10-an de Aŭgusto. — La ŝanĝo de 1 Certe eraro! Komparu la daton de la letero mem . 564 Marie Hankel. — N-roj 319—326 mia decido estis kauzita de tio, ke mi timis, se mi venos pli frue, mi enportos grandan malordon en la programon; sed nun, kiam mi vidas el via letero, ke la oficiala akcepto en la stacidomo estas elstrekita el la programo, mi estas tre kontenta kaj tre ĝoja. — Mi elveturos el Varsovio morgau (9-an) je la horo ll l / a vespere, kaj nenie haltante mi venos rekte Dresdenon tra Berlino. La tute precizan horon de nia alveno mi ne povas diri al vi, ĉar mi ne havas sub la mano la kurslibron; sed mi supozas, ke mi alvenos Dresdenon ĉirkau la 2-a aŭ 3-a posttagmeze. N-ro 323. P. 16. XII. 1908 Kara sinjorino! — Koran dankon por via amika gratula poŝta karto! N-ro 324. * P. 5. II. 1909 (poŝtstampo) Kara sinjorino! — Kun plezuro mi ricevis vian poŝtan karton, la folion pri la Saksa Ligo kaj la „Mitteilungen“. Koran dankon. A1 d-ro Schramm mi sendis hodiaŭ leteron. N-ro 325. P. 24. VI. 1909 Kara sinjorino! — Vian tradukon de la „Espero“ mi ricevis kun plezuro kaj danko. — La skulptiston, pri kiu vi parolas, mi akceptos kun plezuro. AI vi, al gesinjoroj Schramm kaj al niaj aliaj Dresdenaj amikoj koran saluton. N-ro 326. L. 7. VI. 1910 Kara sinjorino! — Mi ricevis vian leteron de 2/VI kune kun la subskribitaj „deklaracioj“. Pri tiuj ĉi lastaj mi devas konfesi al vi, ke la vojo, kiun vi elektis, ŝajnas al mi ne ĝusta. Nenia voĉdonado de la L. K-anoj povas esti farata sen la pero de la prezidanto. Se la proponanto timas, ke la prezidanto ne aprobos lian proponon kaj ne aranĝos voĉdonadon pri ĝi, tiam sufiĉas, ke li kolektu sub sian proponon la aprobon de 5 komitatanoj, kaj tiam laŭ la regularo la prezidanto devas aranĝi voĉdonadon. Tial se vi deziras, ke via entrepreno havu ian leĝan valoron, mi konsilas al vi, ke vi sendu la subskribitajn deklaraciojn al s-ro Boirac kaj petu lin, ke li, konforme al la regularo de L. K., aranĝu voĉdonadon. Cetere pri via propono ni havos ankoraŭ okazon paroli pli detale buŝe, ĉar ni vidos nin en Vaŝingtono (aŭ eble ankoraŭ sur la ŝipo). Mi tre ĝojas, ke vi decidis veturi Amerikon; mi ankaŭ veturos, kune kun mia edzino. La ŝipon mi ankoraŭ ne elektis. Mi demandis generalon Sebert; se li veturos, tiam mi volus veturi per la sama ŝipo kiel li. Estus tre agrable, se ĉiuj Eŭropaj kongresanoj povus veturi per unu ŝipo; sed ĉar restis jam tro malmulte da tempo, mi dubas, ĉu tio ĉi estas farebla. 565 V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al N-ro 327. P. 19. VI. 1910 (poŝtstampo) Kara sinjorino! — D-ro Mybs sciigis min, ke li luis por mi lokon sur la ŝipo „Georgo Vaŝington u . Mi tre bedauras, ke ni ne veturos kune sur la sama ŝipo. Ĝis baldaua revido en Vaŝingtono. N-ro 328. P. 7. X. 1910 Kara sinjorino! — Danke mi ricevis la kajeron de „Das humani-stische Gymnasium u . Mi legis la artikolon de Uhlig, sed ŝajnas al mi, ke ĝi enhavas nenion, kio estas represinda en la esperantistaj gazetoj. Tamen se vi deziras, ke mi sendu la broŝuron al iu el niaj francaj amikoj, volu skribi al mi, al kiu mi ĝin sendu, kaj mi volonte tion faros. Pri la Dresdena antaŭkongreso mi skribis pli detale al d-ro Arnhold. N-ro 329. P. 1910 (poŝtstampo ne legebla) Kara sinjorino! — Kiam mi siatempe redaktis la germana-esperantan vortaron (eldonitan de Borel), ĝi estis afero tute senkulpa, ĉar ĝi prezentis nur konsilon pri novaj vortoj; tamen kelkaj personoj forte min atakis. Se mi nun eldonus pli grandan gramatikon, ĉiuj nekonsentantoj atakus min ankoraŭ multe pli. Persone mi tiujn atakojn ne timas; sed por nia afero ĉia polemiko, en kiun mi estus enmiksita, estus tre danĝera. Multe pli bone estos, se mi staros flanke kaj lasos la decidon pri ĉiuj dubaj demandoj al la Akademio aŭ al la verkistoj. P.£S. Miajn klarigojn mi povus doni nur en tia okazo, se pri tio petus min ne privataj personoj, sed la Lingva Komitato. N-ro 330. P. 13. X. 1910 (poŝtstampo) Kara sinjorino! — Vian broŝuron mi sendis laŭ via deziro al s-ro Bourlet. Pri Krakovo mi nenion povas diri al vi, nek por nek kontraŭ, ĉar ĝis nun neniu alia urbo sendis ian seriozan inviton por 1912; tial ŝajnas al mi, ke bedaŭrinde ni havos nenian elekton. N-ro 331. P. 15. V. 1911 Kara sinjorino! — Vian interne kaj ekstere tre belan libreton „Sableroj“ mi ricevis kun plezuro kaj mi kore vin dankas. Vi faris tre bone, ke vi kolektis viajn „sablerojn“ kaj eldonis ilin en formo de tre ĉarma kaj tre utila „briko“. N-ro 332. P. 30. VI. 1913 Kara sinjorino! — Mi persone nenion havas kontraŭ la uzado de „voki“ en la senco, kiun vi montris; sed mi dubas, ĉu la esperantistoj ĝin volonte akceptos, ĉar tio estas esprimo germana (aŭ pli vere: hebrea-biblia), kiu por aliaj popoloj eble estos nekomprenebla aŭ eĉ stranga. En ĉiu okazo la aŭtoroj povas provi. En miaj verkoj mi uzas kelkfoje „voki al Dio“. 566 Marie Hankel. — N-roj 327—335 N-ro 333. L. 11. II. 1914 Kara sinjorino! — En la „Germana Esperantisto* mi legis, ke vi ĵus festis la 70-an datrevenon de via naskiĝo. Mi rapidas esprimi al vi, kvankam iom tro malfrue, mian sinceran, plej koran gratulon. La sorto permesu al vi ankorau tre multajn fojojn festi tiun datrevenon en plej bona sanstato, en plej vigla humoro, kaj konservi ĝis la plej profunda maljuneco tiun eterne junan idealistecon kaj laboremecon, kiuj vin tiel bele distingas. Volu akcepti ankaŭ la koran gratulon de mia tuta familio. N-ro 334. L. 1915 sen dato 1 Kara sinjorino! — Jam de longe mi decidis elpaŝi publike kun la afero de Homaranismo. Sed bedaŭrinde, kiel vi scias, la tuta mondo estas nun barita antaŭ mi. Tial mi turnas min al vi kun la peto: ĉu vi ne volos iom helpi al mi, se vi aprobas mian intencatan aferon? Mi sendas al vi nun la tekston, kiun mi volas publikigi. Mi dezirus eldoni ĝin en 4 lingvoj kaj dissendi al ĉiuj gazetoj de la mondo kaj poste ankaŭ al multaj privataj personoj. Ĉu vi ne volos esti tiel afabla kaj traduki por mi la tekston en bonan lingvon germanan? Eble vi povus ankaŭ iamaniere trovi personojn, kiuj tradukus mian broŝuron en la lingvojn francan kaj anglan? Mi mem bedaŭrinde ne povas nun komunikiĝi kun niaj eksterlandaj amikoj, ĉar — kiel vi verŝajne scias — el Varsovio oni povas skribi leterojn ekskluzive nur en Germanujon kaj ankaŭ nur en lingvo germana. Sed vi el via urbo facile povus komunikiĝi kun Svisujo, kaj aŭ vi trovos tradukantojn en tiu lando mem, aŭ per Svisujo vi povos trovi tradukantojn en Francujo kaj Anglujo (aŭ Ameriko). Se vi persone ne aprobas la Homaranismon, mi kompreneble ne volas peti de vi ian laboron por afero, kiun vi ne aprobas; sed se vi aprobas mian entreprenon, mi estos al vi tre danka, se vi povos doni al mi tiun helpon, pri kiu mi petos. Se vi volos respondi al mi, volu skribi germane, ĉar alie mi verŝajne ne ricevos vian leteron. N-ro 335. P. 9. I. 1917 2 Geehrte Frau Hankel! — Ihre Karte v. 19/XII, sowie auch die Broschŭre des Herrn de Saussure habe ich dankend erhalten. Direkt an Herr S. zu schreiben habe ich nicht die Moglichkeit, wollen Sie 1 Laŭ la adresatino: skribita supozeble dum Septembro 1915. De ĉi tiu letero la Germana Instituto posedas ne la originalon, sed nur la kopion de s-ino M. Hankel. 2 La sekvantaj leteroj (n-roj 335—337 kaj 371 — 374), skribitaj (pro la politika situacio) parte germane, parte france, montras, ke Zamenhof scipovis la germanan lingvon pli bone ol la francan. Mi donas ilin precize laŭ la originaloj, ŝanĝante kompreneble nenion kaj tradukante kiel eble plej laŭvorte. 567 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al ihm daher meinen Dank ŭbermitteln. — Mein Gesundheitszustand ist leider ziemlich schlecht. Meine Ŭbersetzung des Alten Testaments ist schon seit Marz 1915 vollstandig fertig, ich habe aber, bis zu Ende des Krieges, leider keine Moglichkeit sie an die Verleger zu senden. # * * [Traduko: Estimata sinjorino Hankell — Vian karton de la 19. XII. kaj ankaŭ la broŝuron de s-ro de Saussure mi kun danko ricevis. Rekte skribi al s-ro de Saussure mi ne havas la eblecon , do , bonvolu transdoni al li mian dankon. — Mia sanstato bedaŭrinde estas tre malbona. Mia traduko de la Malnova Testamento jam de Marto 1915 estas tute preta, sed y ĝis fine de la milito, mi bedaŭrinde havas nenian eblecon, sendi ĝin al la eldonistoj.J N-ro 336. L. 19. II. 1917 Sehr geehrte Frau Hankel! — In der letzten Zeit habe ich an-gefangen, an einem grofien (vollstandigen) Deutsch—Esperanto Worterbuch zu arbeiten, welches meiner Meinung nach das allerwichtigste ist, was wir jetzt notig haben. Ich habe darŭber seinerzeit in meinen „Sprachantworten“ (No 58) gesprochen; da aber das Sprachkomitee die Sache nicht ŭbernehmen wollte, so muBte ich mich entschliefien, das auf mich selbst zu nehmen. Natŭrlich, eine Person kann nicht in allen Fachern kompetent sein, und ich verstehe sehr gut, daft mein Worterbuch in jeder Hinsicht sehr mangelhaft und fehlervoll sein wird; man muft aber einmal einen Anfang machen, und meine Arbeit wird als Basis dienen konnen, auf der die Esperantisten, nach und nach korrigierend und vervollstan-digend, immer weiter bauen und vervollkommnen konnen werden. Mein Worterbuch wird natŭrlich durchaus keinen offiziellen Charakter haben, — es wird nur ein provisorisches, ein Hilfs-Worterbuch sein fŭr diejenigen, die fŭr diesen oder jenen Begriff kein besseres Wort finden konnen. Konnen Sie mir nicht sagen, ob — soviel Sie wissen — nicht vielleicht jemand an einem soichen grofien Worterbuch zu arbeiten begonnen hat? Ob es mir gegonnt sein wird, die grofie Arbeit (die ungefahr 5Jahre dauern muB) zu einem Ende zu bringen, kann ich natŭrlich nicht vor-aussehen; aber wenn ich auch nicht dazu komme, wird meine Arbeit doch nicht ganz nutzlos sein, denn nach mir werden ja andere die begonnene Arbeit fortsetzen konnen. Es bleibt noch die sehr wichtige Frage, ob ich einen Verleger finden werde. Es unterliegt keinem Zweifel, dafi ich sehr leicht einen Verleger finden wŭrde, wenn ich meine Arbeit unentgeltlich geben konnte; das ist aber fŭr mich leider ganz unmoglich; denn da mein 568 Marie Hankel. — N-roj 335—337 sehr schlechter Gesundheitszustand mich zwingt, meine arztliche Praxis aufzugeben und ich keine andern Existenzmittel besitze, so wird meine Arbeit fŭr mich leider eine Brotquelle sein mŭssen. Ich hoffe aber doch, dali es mir vielleicht gelingen wird, das Worterbuch heftweise in meinem eigenen Verlag herauszugeben. ❖ [Traduko: Tre estimata sinjorino Hankel! — En la lasta tempo mi komencis, labori je granda (kompleta) vortaro germana — esperanta, kiu laŭ mia opinio estas la plej grava, kion ni bezonas nuntempe. Pri tio mi parolis siatempe en miaj „Lingvaj Respondoj“ (No 58); sed ĉar la Lingva Komitato ne volis preni sur sin ĉi tiun aferon, mi devis decidiĝi, preni ĝin sur min mem. Kompreneble, unu persono ne povas esti kompetenta en ĉiuj fakoj, ‘ kaj mi komprenas tre bone, ke mia vortaro ĉiurilate estos tre malperfekta kaj mankoplena; sed oni iufoje devas fari komencon, kaj mia laboro povos servi kiel bazo, sur kiu la esperantistoj, iom post iom korektante kaj kompletigante, ĉiam povos plue konstrui kaj pliperfektigi. Mia vortaro kompreneble nepre ne havos oficialan karakteron, — ĝi estos nur provizora, helpa vortaro por tiuj, kiuj por iu ajn ideoesprimo ne povas trovi pli bonan vorton. Ĉu vi ne povas diri al mi, ĉu — laŭ via scio — ne eble iu komencis labori je tia granda vortaro? Ĉu estos permesate al mi, fini la grandan laboron (kiu daŭros ĉirkaŭe 5 jarojn), mi kompreneble ne povas antaŭdiri; sed ankaŭ se mi ne sukcesos, mia laboro tamen ne estos tute senutila, ĉar post mi ja aliaj povos daŭrigi la komencitan laboron. Restas ankoraŭ la tre grava demando, ĉu mi trovos eldoniston. Ne estas dubo, ke mi trefacile trovus eldoniston, se mi povus doni mian laboron senpage; sed tio por mi bedaŭrinde estas tute neebla; ĉar pro tio, ke mia tre malbona sanstato devigas min, rezigni al mia kuracista praktikado kaj mi ne havas aliajn vivrimedojn, mia laboro por mi bedaŭrinde devas fariĝi vivofonto. Sed mi tamen esperas, ke mi sukcesos, mem eldoni la vortaron en kajeroj.j N-ro 337. L. 8. IV. 1917 1 (krajone skribita) Sehr geehrte Frau Professor! — Mit Vergnŭgen habe ich Ihr wertes Schreiben v. 30/III erhalten. Empfangen Sie meinen herzlichen Dank fŭr alle Bemŭhungen. 1 D-ro Zamenhof ne finis la leteron. Post lia morto lia edzino sendis ĝin kiel memoraĵon al s-ino Hankel, skribante en sia letero al ŝi: „Dieser Brief ist sein letztes Schreiben vor dem Tode und, 569 V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al Ich bin auch der Meinung, daft es viel besser sein wird, wenn ich ganz selbstandig arbeiten werde, ohne viel Zeit den bisherigen Versuchen zu widmen. Ich wollte hauptsachlich auch wissen, ob nicht jetzt jemand an einem groften Deutsch—Esperanto Worterbuch arbeitet, d. h. ob mein Unternehmen nicht nutzlose und kriinkende Kon-kurrenz schaffen wird. Da, wie ich sehe, das nicht der Fall ist, werde ich getrost meine Arbeit fortsetzen. Mit grofter Freude habe ich das Anerbieten gelesen, welches Sie mir im Namen des Deutschen Esperanto-Bundes machen. Prinzipiell ware der Bund ganz gewift der am meisten entsprechende Verleger fŭr mein Worterbuch, und es wird mich sehr freuen, wenn die Sache zustande kommen wird. Der Bund muft aber gut ŭberlegen, ob die Sache auch in praktischer Hinsicht fŭr ihn passen wird. Die Umstande zwingen mich, fŭr meine Arbeit einen ziemlich hohen Preis zu bestimmen. Wie hoch er auch sei, wird er zwar frŭher oder spater dem Verleger bedeutenden Gewinn geben; es ist aber moglich, daft dieser reine Gewinn nicht so bald kommen wird und daft ich vielleicht eine lange Zeit durch den mir zu zahlenden Betrag dem Bunde zur Last fallen werde, was mir natŭrlich hochst unangenehm ware! Ich bitte also, bevor der Bund sich entschlieften wird, die Sache zu unternehinen, moge er reiflich ŭberlegen, ob die Sache fŭr ihn paftt; wenn meine Forderungen ihm vielleicht zu . . 3 erscheinen, moge er mir das nicht ŭbel nehmen und ganz einfach als fŭr ihn unannehm-bar ablehnen… 2 [Traduko: Tre estimata sinjorino prof.! — Kun plezuro mi ricevis vian ŝatatan skribaĵon de la 30. III. Akceptu mian koran dankon por ĉiuj viaj klopodoj. Mi ankaŭ opinias, ke estos pli bone, se mi laboros tute memstare, ne dediĉante multan tempon al la ĝisnunaj klopodoj. Mi precipe ankaŭ volis scii, ĉu ne iu nuntempe laboras je granda vortaro germana — esperanta, t. e. ĉu mia entrepreno ne kreos senutilan kaj ĉagrenigan konkuradon. Ĉar tio, kiel mi vidas, ne okazas, mi trankvile daŭrigos mian laboron. leider, konnte er schon nicht ihn zuende bringen, weil er schon damals sehr leidend war, dennoch aber dachte er nicht, dafi er so nahe am Grabe stand u . (Traduko: Ĉi tiu letero estas lia lasta skribajo antaŭ lia morto kaj li, bedaŭrinde, ne plu povis fini ĝin, ĉar li jam tiam estis tre suferanta, tamen li ne pensis, ke li staris tiel proksime al la tombo.) (La letero de Klara Zamenhof estas skribita la 1. VI. 17.) 1 vorto ellasita. 2 ĉi tiu lasta letero, kiun [en la faksimilaĵo ĉe la fino de la kolektoj ĉiu esperantisto rigardos kun emocio, restis nefinita. 570 Marie Hankel - W. M. Bailey. — N-roj 337—341 Kun granda ĝojo mi legis la oferton, kiun vi faras al mi en la nomo de la Germana Esperanto-Asocio. Principe la Asocio tute certe estus la plej konvena eldonisto por mia vortaro, kaj mi tre ĝojos, se la afero efektiviĝos. Sed la Asocio tre bone devas pripensi, ĉu la afero ankaŭ en praktika rilato taŭgos por ĝi. La cirkonstancoj devigas min, fiksi iomete altan prezon por mia laboro. Sed kiom ajn alta ĝi estos, ĝi ja pli aŭ malpli frue havigos al la eldonisto gravan profiton; sed ankaŭ estas eble, ke tia pura profito ne venos tiel baldaŭ kaj ke mi eble dum tempo longa, pro la sumo pagotaal. mi, estos ŝarĝo por la Asocio, kio kompreneble por mi estus tre malagrabla! Do, mi petas, ke la Asocio, antaŭ ol ĝi decidos preni sur sin la aferon, zorge pripensu, ĉu ta afero taŭgas por ĝi; se miaj postuloj ŝajnas al ĝi eble tro … x , ĝi ne estu ofendata kaj simple rifuzu kiel neakceptebla. ..] ☆ A1 s-ro W. M. Bailey> Manchester N-ro 338. P. 10. V. 1908 Kara sinjoro! — Akceptu mian plej koran dankon por la tabelo da eraroj trovitaj en la Krestomatio, kiun vi sendis al mi. Kun miro mi vidis, ke la nova eldono havas tiom da eraroj! Kiam estos presata nova eldono, mi penos forigi ĉiujn montritajn erarojn. Ankoraŭ unu fojon mi kore vin dankas. N-ro 339. P. 29. IX. 1909 Kara sinjoro! — Kun plezuro mi ricevis vian leteron kun la korektoj, kaj mi esprimas al vi mian plej koran sinceran dankon por via amika kaj tre utila laboro. Ĉe la plej proksima nova eldono de la Krestomatio mi atentos viajn montrojn. N-ro 340. P. 24. X. 1910 Kara sinjoro! — Akceptu mian plej koran dankon pro via detala letero kun la rimarkitaj preseraroj en la Krestomatio. Kiam la firmo Hachette sciigos min, ke ĝi inteneas presi novan eldonon, mi certe faros uzon el ĉiuj montroj, kiujn vi tiel afable sendis al mi. N-ro 341. L. 12. III. 1912 Kara sinjoro! — Akceptu mian koran dankon pro la listo da eraroj, kiun vi sendis al mi por la venonta nova eldono de la Krestomatio. Ĉiujn ŝanĝojn, kiujn vi proponas fari, mi pripensos, sed nur malmultajn el ili mi povos uzi, ĉar laŭ mia opinio estas utile, ke la stilo en la novaj eldonoj de la Krestomatio ne ŝanĝiĝu, malgraŭ tio, ke kelkaj formoj jam fariĝis nun arĥaismoj. Pardonu, ke pro ne bona stato de mia sano mi ne povas skribi al vi pri tio pli detale. 1 vorto ellasita. 571 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al Bailey - Sergeant - N-ro 342. P. 15. VIII. 1912 Kara sinjoro! — La „Duan Libron“ kaj la „Aldonon al la Dua Libro“ mi intencas reeldoni (per la firmo Hachette) post 3—4 monatoj. N-ro 343. P. 26. II. 1914 Kara sinjoro! — Vian leteron kun la atentigo pri diversaj dubaj formoj en la Krestomatio mi ricevis kun sincera danko. ☆ A1 d-ro Lucien Sergeant , Boulogne-sur-Mer N-ro 344. L. 25. V. 1908 Kara sinjoro! — Kun plezuro mi legis en la No 19 de la „Belga Sonorilo* vian leteron el kiu mi vidis, ke niaj Bulonjaj amikoj, simile al ĉiuj aliaj niaj batalantoj, ankaŭ ne volas lasi, ke oni ilin blindigu kaj forlogu. Per la sendo de tiu letero al la „Belga Sonorilo* vi faris al nia afero tre bonan servon. Sed kun granda malĝojo mi legis en tiu sama gazeto la „Projekton de Deklaracio” kiu estas por mi tute ne komprenebla. Kion volas la aŭtoroj de la Deklaracio? Kial ili volas nepre detrui mian Lingvan Komitaton kaj anstataŭigi ĝin per ia alia institucio? Ĉu ili ne komprenas, ke nenia maniero de elektado povas doni al ni tian senpartian kaj aŭtoritatan Akademion kiel nia nuna Lingva Komitato, en kiu troviĝas jam nun kaj povas aliĝi ankoraŭ poste ĉiuj plej gravaj esperantistoj? Ĉu ili ne komprenas, ke aranĝi voĉdonadon inter ĉiuj esperantistoj estas simple ideo freneza? ke la nombro de la esperantistoj konsistas plu el centmiloj, kaj aranĝi voĉdonadon inter ili ĉiuj, difini kiu havas kaj kiu ne havas la rajton voĉdoni, kontroli la regulecon kaj „leĝecon“ de tiu voĉdonado k.t.p. estas afero absolute neebla? Kun kora saluto al vi kaj al s-ino Sergeant en la nomo de mia edzino kaj de mi.. . N-ro 345. L. 8. VI. 1908 Kara sinjoro! — Kun vera plezuro mi ricevis vian leteron de 3/VI. A1 la grupo: „Verda Stelo“ volu transdoni mian koran saluton kaj deziron de plej bona florado kaj sukcesoj. Mi esperas ke via grupo tre baldaŭ de nove reakiros por via urbo tiun grandan simpation, kiun ĝi havis en la tuta mondo esperantista kaj kiu bedaŭrinde en la lasta tempo iom malfortiĝis pro la malfeliĉaj cirkonstancoj. Sed mi esperas ankaŭ, ke ĉiuj ombroj baldaŭ malaperos kaj la malnova grupo kun la nova laboros en plena unueco kaj en plena fideleco al tiu standardo, kiu la unuan fojon konkrete aperis ĝuste en via urbo. Mi plene rajtigas vin montri mian leteron de la pasinta semajno al ĉiuj kaj ĉie, kie vi volas. 572 Andrews - Kimel - Holmes - Lederer. — N-roj 342—351 A1 s-ro L. C. Andrervs, Carshalton, Surrey N-ro 346. L. 19. X. 1909 Karaj sinjoroj! — La titolon de honora prezidanto de via grupo mi danke akceptas. ☆ A1 d-ro Kimel, Bucuresti N-ro 347. L. 15. XI. 1908 (poŝtstampo) Kara sinjoro! — Kvankam mi ne aprobas la atakojn, kiujn oni faras kontrau vi, tamen en la nuna tempo, kiam kelkaj personoj penas fari malordon en nia tendaro, ni devas esti tre singardaj, kaj tial mi ne konsilas al vi paroli nun pri iaj novaj sufiksoj * 1 . N-ro 348. P. 6. I. 1910 (poŝtstampo) E. S. — La plej grava leĝdonanto estas la uzado. Ĉar la plimulto jam de longe uzas „Rumanujo“ kaj „Bukareŝto“ kaj ĉar ekzistas nenia grava kaŭzo por tion ŝanĝi, tial mi konsilas lasi la formojn ĝisnunajn. ☆ A1 s-ro Ino T. Holmes, Bradford N-ro 349. L. (aŭ P.?) 13. IV. 1909 Karaj sinjoroj! — La titolon de honora prezidanto de la Bradforda Esperantista Societo mi danke akceptas. N-ro 350. L. 20. VII. 1909 Kara sinjoro! — La dato de la cenzuro de la unua libro pri Esperanto en rusa lingvo estis 2-adeJunio (21 de Majo laŭ la tiama malnova stilo). La dato de la apero de la unua libro estis ĉirkaŭ la 21-a de Julio (t. e. proksimume en tiu sama tago, en kiu la pola eldono de la lernolibro ricevis la cenzuran permeson). ☆ A1 prof-ro Siegfried Lederer, Praha N-ro 351. L. 9. XI. 1909 Kara sinjoro! — Kun kora danko mi ricevis la unuan numeron de „Rund um die Welt“ kaj ankaŭ viajn verkojn (pri Plautus kaj la „Bildolibron sen bildoj“). Mi memoras bone vian nomon el la tempo volapŭka, kaj mi ĝojas, ke post longa flankenstarado vi nun denove akiris konfidon al nia ideo kaj komencis energie labori por ĝi sub ĝia nuna formo. ĉuste tial, ke vi aliĝis al ni ne tro rapide, sed post longa atendado, via aliĝo estas al ni des pli kara. A1 via laborado kaj al via gazeto mi deziras plej bonan sukceson. _ ☆ 1 D-ro Kimel estis demandinta pri uzebleco de la suflksoj „aĉ“ kaj „oz“. V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al A. Pafomov A1 s-ro A. Pafomov , Serpuĥovo (Ruslando) N-ro 352. P. 9. XI. 1909 Karaj sinjoroj! — Por la titolo de honora membro, kiun via societo donis al mi, mi sendas al vi mian koran dankon. ☆ A1 d-ro Edmund Sos, Wien N-ro 353. P. 9. XII. 1910 Kara sinjoro! — De ĉiuj esperantistaj gazetoj mi ricevas la peton, ke mi estu ilia kunlaboranto; sed bedaŭrinde tio estas por mi absolute ne ebla, ĉar dum la tuta tago min okupas mia profesio kaj dum la tuta vespero mi havas jam tiom multege da esperantistaj laboroj, ke mi ne povas preni sur min ian laboron novan. N-ro 354. L. 9. X. 1912 Kara kunfrato! 1 — Permesu, ke mi turnu min al vi kun la sekvanta persona peto: Mia filo, kiu antaŭ nelonge finis sian medicinan studadon en Lausanne, deziras nun perfektiĝi speciale pri la malsanoj de okuloj. Mi konsilas al li, ke li veturu Vienon, kie ekzistas specialaj „kursoj por kuracistoj“, gvidataj de diversaj docentoj. Sed mi ne scias, ĉu tiaj kursoj ekzistas nur dum libertempo aŭ ĉu ili funkcias dum la tuta jaro. Tial mi estus al vi tre danka, se vi volus informiĝi pri tio kaj skribi al mi, ĉu estas konsilinde, ke mia filo nun venu Vienon. Se ekzistas ia programo de tiaj specialaj kursoj por kuracistoj, mi estus al vi tre danka, se vi povus sendi al mi unu ekzempleron. N-ro 355. P. 18. X. 1912 Kara kolego! — Mi ricevis vian leteron de 14/X kaj mi dankas vin tre kore pro viaj afablaj informoj. Nun mia filo jam decidis ne veturi Vienon, ĉar li ricevis la oficon de asistanto ĉe la profesoro de oftalmologio en Lausanne kaj antaŭhieraŭ tien forveturis. ☆ A1 s-ro Ivan Krestanof, Stara Zagora N-ro 356. P. 1910 (ricevita 31. XIL 1910) Kara sinjoro! — Vian broŝuron mi danke ricevis. — Por eldoni bulgaran tradukon de la artikolo „Essence et avenir . . mi volonte donas al vi mian permeson. La traduko devas aperi ne sub mia nomo, sed sub mia pseŭdonimo „Unuel“. Sendi al vi ian noton aŭ artikolon mi ne povas. 1 komp. la noton 1 al V.305! 574 Edmund Sos - Ivan Krestanof - E. Deligny - Boirac. — N-roj 352—360 N-ro 357. P. 2. V. 1912 (ricevita) Kara sinjoro! — Kun plezuro kaj danko mi ricevis vian libron, al kiu mi deziras plej bonan sukceson. Pardonu, ke mi ne skribas pli multe, ĉar vi komprenas, ke mi devas eviti ĉian publikan laudadon aŭ mallaŭdadon de libroj. ☆ A1 s-ro E. Deligny, Saint Omer N-ro 358. P. 11. I. 1911 Kara sinjoro! — La elparolado de Esperanto estas tute konforma, (kompreneble krom la supersignitaj literoj) al la latina elparolado, kiu estas uzata en mia lando. Via artikolo estas bona. Feliĉan jaron. N-ro 359. P. ? I. 1903 Kara sinjoro! — Kun plezuro mi legis vian informon pri la nove-fondita grupo en via urbo kaj pri la du kursoj, kiujn vi aranĝis. Mi kore salutas la novan grupon kaj mi deziras al vi la plej bonan sukceson. Pri la vastigado de Esperanto, mi povas diri al vi nenion novan krom tio, kion vi trovas en la esperantaj gazetoj. Nia afero progresas nun rapide kaj potence. Mian portreton mi nun bedaŭrinde ne havas. — ☆ A1 rektoro Boirac , Dijon N-ro 360. L. 15. XII. 1911 Kara sinjoro! — Antaŭ unu monato mi sendis por la Oficiala Gazeto kelkajn „Respondojn“ kaj inter ili estis unu, kiu koncernis la Lingvan Komitaton. Mi petis tiam s-ron Chavet, ke li sendu la tekston de tiu respondo al vi, kaj ke li presigu ĝin nur en ia okazo, se vi ĝin aprobas. Ĉar mi ĝis nun ne scias ankoraŭ vian opinion pri tiu „Respondo“, tial mi nun skribas al vi aparte. Laŭ mia opinio estus tre utile, se vi donus al ĉiuj komitatanoj ian laboron: a) tiam oni ĉesus plendi, ke la Komitato nenion faras kaj ke la titolo de komitatano estas nur titolo honora, kiu elvokas konstantan envion kaj atakadon; b) la forto de la 200 kompetentuloj, kiuj nun nenion faras, estus efike eluzata por nia afero (se 200 kompetentaj personoj laboros, ili povas ja alporti al nia afero grandegajn servojn!). Se iu komitatano ne plenumas sian taskon, oni povas eksigi lin. Tiam ni ne havus tiun malvivan korpon, kiu al ĉiu pikas la okulojn, kaj estas kaŭzo de konstanta ironiado; tiam ni ne havus tiajn faktojn, ke ekzemple iu laboras kontraŭ Esperanto kaj absolute nenion faras por Esperanto kaj tamen li estas membro de nia Lingva Komitato! (kiel ekzemple s-ro … x ) 1 mi ne presigis la nomon, ĉar la komitatano ankoraŭ vivas. 575 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al Boirac - M. Ŝidlovskaja - Ŝajnas al mi, ke estus pli bone komisii al la komitatanoj krei provizoran Vortaregon, kaj difini por ĉiu lian parton en la komuna tasko. Du cent laborantaj kompetentuloj povus plenumi tiun taskon en plej mallonga tempo kaj la rezultato estus efektive gravega. Kia estas via opinio pri tio? ☆ A1 s-ino M. Ŝidlovskaja, Dmitrovo (Moskvo) N-ro 361. L. 24.1. 1912 Kara sinjorino! — Vian belan libron „Tri Rakontoj“ (de Tolstoj) mi ricevis kun plezuro, kaj mi kore vin dankas. A1 via deziro dediĉi al mi vian tradukon de „Princo Serebrjanij* mi danke donas mian konsenton. Mi ankau donas mian konsenton al tiu frazo, per kiu vi intencas komenci vian antaŭparolon. ☆ A1 s-roj T. C. Martin M. D. kaj Freeman W. Crofts, Coleraine, Irlando N-ro 362. L. (aŭ P.?) 12. III. 1912 Karaj sinjoroj! — Se la Brita Esperantista Asocio deziras, ke mi portu la titolon de honora prezidanto de la kvina Brita kongreso, mi danke akceptos tiun honoron. Sed ŝajnas al mi, ke pro diversaj kaŭzoj estus pli bone, ke la kongreso n e proponu al mi tiun titolon (ĉar tiam ĉiuj aliaj naciaj kongresoj pensus, ke ili devas imiti vian ekzemplon). ☆ A1 s-ro H. Bolingbroke-Mudie, London N-ro 363. L. (aŭ P.?) 9. VII. 1912 Kara sinjoro! — Reveninte Varsovion, mi trovis vian afablan inviton por la malferma kunveno de U.E.A. Sed bedaŭrinde mi devas sciigi vin, ke pro diversaj kaŭzoj mi decidis, ke en Krakovo mi partoprenos oficiale nur en la malfermo de la komuna kongreso; en ĉiuj aliaj kunvenoj mi aŭ tute ne partoprenos, aŭ partoprenos nur kiel esperantisto tute privata, t. e. „inter la amaso“. N-ro 364. L. (aŭ P. ?) Bad Neuenahr, 4. VIII. 1913 Kara sinjoro! — Tre malĝojigis min via sciigo, ke vi ne povas veni Bernon. Pro via forestado la kongreso multe perdas. Sed mi komprenas tre bone la gravecon de la kaŭzo kiu devigas vin foresti, kaj kompreneble, neniu sur via loko povus agi alie. Vian sciigon pri la bona progresado de nia afero en Britujo mi legis kun plezuro. Veni Londonon al la kongreso medicina mi bedaŭrinde ne povas, ĉar la stato de mia sano tion absolute ne permesas. Mi restos en Neuenahr ĝis la 22-a aŭ 23-a de Aŭgusto. Mi deziras al vi feliĉan vojaĝon kaj feliĉan revenon. 576 Martin N-ro 365. L. (aŭ P.?) Bad Neuenahr, 11. VIII. 1913 Kara sinjoro! — Mi tre ĝojas, ke vi venos Neuenahron kaj pasigos kun mi unu tagon. Pri la tago kaj horo de via alveno volu min sciigi, por ke mi povu atendi vin en la stacidomo. ☆ A1 s-ro J. Schrnid 1 , Bern N-ro 366. L. 18. IX. 1913 Kara sinjoro! — Reveninte hejmen kaj rememorante nun la belajn tagojn de Berno, mi sendas al vi mian koran gratulon pro la bonega aranĝo de Ia kongreso. Vi multege laboris, sed vi povas almenaŭ diri al vi, ke via laboro ne perdiĝis vane. Ĉu vi nun jam iom ripozis? En la ĉambro de nia hotelo en Berno kuŝis bela kuseneto kun verda stelo kaj la vortoj „En la mondon venis nova sento u ; ĉar neniu ion diris al mi pri tiu kuseneto, tial mi pensis, ke ĝi estas apartenaĵo de la hotelo. Nur en la momento de nia forveturo la hotelmastro diris al mi, ke la kuseneto estas destinita por mi, sed li ne diris, kiu ĝin alsendis. Supozante ke la donaco venas de fraŭlino via filino, mi petas volu transdoni al ŝi … 2 plej koran dankon de mia edzino kaj de mi. A1 vi, al sinjorino Schmidt 3 kaj al viaj estimataj gefiloj mi sendas plej koran saluton de mi kaj de mia tuta familio. N-ro 367. L. 11. VI. 1914 Kara sinjoro! — Mi … 2 ricevis vian leteron de 27/V kaj mi dankas vin kore pro via penado por la kongreseto de Homaranoj. Mi tute konsentas, ke ni atendu. Eĉ se troviĝos nur 20 partoprenontoj, ni povos aranĝi la kongreseton en Berno, sed .. . se tiuj 20 personoj efektive kaj propramove havos sinceran intereson por la homaranismo. Sed se ĝis la fino de Julio promesos veni nur … 2 malmultaj personoj, kiuj volos veni pro scivoleco, ĉar ili loĝas proksime de Berno, aŭ ĉar oni forte agitis kaj forte petis ilin, — tiam eble estos pli bone, ke ni ne aranĝu la kongreseton en Berno. Cetere ni povas atendi kaj la finan decidon ni faros en Parizo. Tial por mi estas tre interese, scii, kiuj estas la personoj, kiuj aliĝis. Ni devas nur peni, ke la esperantistoj sciu pri la kongreseto; sed perforte varbadi ni, laŭ mia opinio, ne bezonas; ĉar mi ripetas, ke laŭ mia opinio estas pli grave havi nur 20 partoprenantojn, kiuj havas intereson por la afero, ol 50 partoprenantojn indiferentajn. Personoj, kiuj mem ne havas en sia koro la homaranismon, prezentus por ni nur malhelpon, ĝenus la liberecon de nia diskutado kaj mal-faciligus la akcepton de iaj decidoj. 1 S-ron Schmid mi tre dankas pro la alsendo de la originaloj. Mi ne plu povis mencii lin en mia antaŭparolo , ĉar ĝi jam estis presita, kiam mi ilin ricevis. 2 vorto trastrekita , ne plu legebla . 3 la nomo tiel skribita en la originalo. 37 Dietterle, Zamenhof. 577 V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al N-ro 368. L. 29. VI. 1914 Kara sinjoro! — Vian lastan leteron (de 27/V) vi finis per la vortoj: „Post kelkaj tagoj mi ree raportos al vi a . Tamen ĝis nun mi ricevis de vi nenian pluan sciigon, kvankam mi skribis al vi antau 4 semajnoj. Ĉar nun restas jam tre malmulte da tempo, kaj mi devas scii, kian materialon mi devas prepari por la kongreseto 1 , tial mi kore petas vin, se vi havas iom da libera tempo, volu sciigi min: 1. Kiaj estas la nomoj de tiuj personoj, kiuj ĝis nun aliĝis al la kongreseto; 2. Ĉu vi ne ricevis iajn leterojn kun gravaj opinioj por au kontraŭ la kongreseto mem, pri la dezirinda karaktero de la kongreseto aŭ pri (la 2 ) dezirindaj ŝanĝoj en la Deklaracio? ☆ A1 s-ro W. Hahn, Leipzig N-ro 369. L. 27.1. 1914 Estimata sinjoro!— Statistikan materialon mi bedaŭrinde tute ne posedas. Mi gvidas min ĉiam nur per tiu materialo, kiun mi trovas en la jarlibro de la Pariza „Centra Oficejo a . Ia fidinda materialo, koncernanta speciale Rusujon, ne ekzistas; tamen povas esti, ke vi ricevos ian malgrandan materialon de la eldonanto de la gazeto „Ondo de Esperanto a ; mi konsilas al vi, ke vi vin turnu al li. (La adreso estas: Moskvo, Lubjanskij Projedz No. 3.) Pro la kompara facileco-malfacileco de la lernado de diversaj lingvoj mi bedaŭrinde ankaŭ povas doni al vi nenian bonan konsilon. Mi eĉ ne imagas al mi, kiamaniere oni povas starigi tabelon pri tio, ĉar mi neniam okupis min pri tia demando. Tamen, se vi publikigos vian peton en la esperantistaj gazetoj, tiam eble troviĝos personoj, kiuj povas doni al vi konsilojn kaj materialon. ☆ A1 f-ino Margarethe Noll , Kopenhagen 3 N-ro 370. L. 29. VIII. 1914 Kara sinjorino! — Antaŭ 3 tagoj mi sendis al vi telegramon, kiu eble vin mirigis; tial mi nun volas doni kelkan klarigon. Kune kun mi elveturis al la Pariza kongreso mia frato Felikso kun sia edzino. Ni veturis kune ĝis Berlino, kaj poste ni disiĝis. Kiam komenciĝis la milito, mi kun mia edzino sukcesis ankoraŭ reveni Varsovion (post 14-taga laciga veturado tra Germanujo, Svedujo, Finnlando k.t.p.); sed kio fariĝis kun mia frato kaj lia edzino, — ni absolute nenion scias. Pasis jam pli ol 4 semajnoj post ilia elveturo, kaj ni havas pri ili absolute nenian sciigon! Iliaj infanoj tute malesperas. 1 vidu la antaŭan leteron! 2 trastrekita en la teksto . 3 La cenzuristo de ĉi tiu letero estis samideano N . 0. Evstifeieff. Li skribis je la fino de la letero: n Skribu germane ^\/X u . 578 J. Schmid - W. Hahn - Margarethe Noll. — N-roj 368—371 Verŝajne ili devigite restis en Germanujo kaj ne povas ne sole reveni, sed eĉ ne povas doni pri si ian sciigon (ĉar el Germanujo oni nun ne povas skribi nek telegrafi Rusujon). Havi kun ili ian komunikiĝon oni eble povus nur per helpo de ia neŭtrala regno; tial mi decidis turni min al vi. Mi supozas, ke ili eble troviĝas en Heidelberg kaj ke la tiea loĝanto d-ro Sack eble povus doni al mi ian informon pri ili. Tial mi antaŭ 3 tagoj telegrafe* petis vin, ke vi el Kopenhago sendu en la urbon Heidelberg la sekvantan telegramon: „Doktor Sack Heidelberg. Bruder fragt wo ist wann kommt Felix Zamenhof Margareta Noll Fredericiagade 6 W (tio estas: „A1 Doktoro Sack en Heidelberg. La frato demandas, kie estas kaj kiam revenos Felix Zamenhof. — Margareta Noll, Fredericiagade 6“). Vi vidas, ke mi petis, ke en la fino de la telegramo vi donu vian adreson, por ke s-ro Sack sciu, al kiu respondi. En mia telegramo al vi mi petis, ke la respondon, kiun vi ricevus de s-ro Sack, vi volu telegrafi al mi „kun kalkulo“ (t. e. ke vi sciigu min, kiom da mono vi elspezis por la telegramo al d-ro Sack kaj al mi). Supozante, ke vi plenumis mian peton, mi antaŭe kore vin dankas; mi petas, ke vi volu sciigi min, kiom da mono vi elspezis por la telegramoj, kaj tiun sumon mi tuj kun danko sendos al vi per poŝta mandato. * [mi devis fari tion telegrafe, ĉar se mi skribus leteron, vi ĝin ricevus nur post 15—20 tagoj.] N-ro 371. L. 14. IX. 1914 1 An Fraulein M. Noll in Kopenhagen. — Ich habe Ihnen einige Briefe geschrieben, ich weifi aber nicht, ob Sie dieselben erhalten haben. Ich schreibe jetzt deutsch und lasse meinen Brief offen. Ihre Briefe (wovon der erste in Esperanto geschrieben war) und auch das Telegramm, sowie auch die Briefe meines Bruders durch Sie habe ich erhalten. Empfangen sie meinen herzlichsten Dank fŭr alles, was Sie fŭr mich gethan haben. Gleich nach Empfang Ihrer Rechnung wollte ich Ihnen das Geld dankend zurŭcksenden; leider will aber unsere Post jetzt keine Geld-sendungen nach dem Auslande annehmen (sogar nach den neutralen Landern). Ich mufi daher warten, bis ich die Moglichkeit haben werde Ihnen meine Schuld zu bezahlen. Entschuldigen Sie, dafi ich wider meinen Willen die Zahlung verzogern mufi. Von meinem Bruder hatten wir die Nachricht, dafi er mit seiner Frau sich schon in Petersburg befindet und dieser Tage schon in Warschau sein wird. 1 Sur la dorsa flanko la cenzuristo skribis: „Salutas N. 0. Evstifeieff\ Petrogrado 37* 579 V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al Wie ich Ihnen in meinen wahrscheinlich verlorenen Briefen geschrieben habe, mufite ich mit meiner Frau durch Schweden und Finnland zurŭckkehren. Entschuldigen Sie, daft ich Sie jetzt wieder mit einer Bitte be-lastigen werde. Da unser ganzes Gepack (2 Koffer) in Coln verloren gegangen ist, habe ich Ihnen vor 4 Wochen einen Brief fŭr Herrn Junker in Coln geschickt mit der Bitte, er moge darŭber am Colner Bahnhof nachfragen. Da mein Brief aber wahrscheinlich verloren gegangen ist, so bitte ich Sie, wollen Sie gefalligst an Herrn August Junker (Hohestrafie 26, Coln a. Rh.) eine offene Postkarte schreiben und ihn in meinem Namen anfragen, ob er nicht erfahren hat, wo mein Gepack sich befindet und ob es nicht moglich ist, dasselbe an meinen Neffen Julian Meisel in Berlin zu expedieren. Die beiden Koffer sind von gelb-brauner Farbe, beide haben auf dem Deckel die Buchstaben „K. Z.“ und an den Seiten eine Karte mit meinem Namen. Die Kopie vom Gepackschein ist folgende: Datum 31. 7 Kontrollbezirk Berlin Gepackschein No 640 Ŭber 2 Stŭck auf 2 Fahrkarten Von Berlin-Friedrichstrafie nach Coln-H. Zug No Gewicht kg. 56 26 Fracht und Frachtzuschlag 7 M. Mit herzlichem GruB L. Z. Wollen Sie gefalligst auch eine Postkarte an meinen Neffen Julian Meisel, W. 15, Meinekestrafie 16—17, Berlin folgenden Inhalts senden: er moge am Bahnhof Friedrichstrafie nachfragen, ob mein Gepack da ist und ob es ihm nicht moglich ist dasselbe ab-zuholen und bei sich zu verwahren. Wollen Sie ihm auch die Be-schreibung meiner Koffer und die Kopie des Gepackscheins mittheilen. Ich bitte nochmals um Entschuldigung, daft ich Sie so belastige. ♦ * * [TracLuko: Alfraŭlino M. Noll, Kopenhagen. — Mi skrihis al vi kelkajn leterojn, sed mi ne scias, ĉu vi ricevis ilin. Mi nun skribas germane kaj lasas mian leteron nefermita. Viajn leterojn (el kiuj la unua estis skrihita en Esperanto) kaj ankaŭ la telegramon, krom tio ankaŭ la leterojn de mia frato senditajn de vi, mi ricevis. Akceptu mian koregan dankon por ĉio, kion vi faris por mi. Tuj post ricevo de via kalkulo mi volis kun danko resendi al vi la monon; sed bedaŭrinde nia poŝto nun ne volas akcepti monsendajojn al la eksterlando (eĉ ne al neŭtralaj landoj). Do, mi devas atendi, ĝis kiam mi havos la ehlecon, repagi al vi mian ŝuldon. Pardonu , ke mi kontraŭvole devas prokrasti la pagon. 580 Margarethe Noll. — N-roj 371—372 De mia frato ni havis la sciigon, ke li kun sia edzino jam troviĝas en Peterburgo kaj dum ĉi tiuj tagoj jam estos en Varsovio. Kiel mi skribis al vi en miaj, verŝajne perditaj, leteroj, mi devis reiri kun mia edzino tra Svedujo kaj Finnlando. Pardonu, ke mi nun denove ĝenos vin kun peto. Ĉar nia tuta pakaĵo (2 kofroj) perdiĝis en Kdln, mi antaŭ 4 semajnoj sendis al vi leteron por s-ro Junker en Koln, petante, ke li esploru la aferon, en la Koln-a stacidomo. Sed ĉar mia letero verŝajne perdiĝis, mi petas vin, ke vi bonvolu skribi al s-ro August Junker (Hohestrafie 26, Kdln a. Rh.) nefermitan poŝtkarton kaj demandi en mia nomo, ĉu li ne aŭdis ion, kie troviĝas nia pakaĵo kaj ĉu ne estas eble, ekspedi ĝin al mia nevo Julian Meisel en Berlino. La du kofroj havas flavbrunan koloron, ambaŭ enhavas sur la kovrilo la literojn „K. Z.“ kaj je la flankoj karton kun mia nomo. La kopio de la pakaĵbileto estas jena: Dato 31. 7. Kontroldistrikto Berlin Pakaĵbileto No 640 Pri 2 pecoj por 2 biletoj De Berlin-Friedrichstrafie al Kdln-H. Vagonaro N-ro Pezo kg. 56 26 Freto kaj fretalpago 7 Jl. Kun kora saluto L. Z. Bonvolu ankaŭ skribipoŝtkarton al mia nevo Julian Meisel W. 15, Meinekestrafle 16 — 17, Berlin, kiu enhavu la jenon: Li demandu en la stacidomo Friedrichstrafie, ĉu tie estas mia pakaĵo kaj ĉu ne estas eble al li, preni ĝin kaj reteni ĝin ĉe si. Informu lin ankaŭ pri la priskribo de miaj kofroj kaj la kopio de mia pakaĵbileto. Ankoraŭfoje mi petas vian pardonon, ke mi tiel ĝenas vin.j N-ro 372. L. 6. XI. 1914 Chfcre Mademoiselle Noll! — Je vous remercie pour votre carte de 27/IX que j J ai regue hier. Les lettres que vous m’avez ecrites avant la carte (en allemand) me sont parvenues aussi. Aux mois dVAoŭt et Septembre je vous ai ecrit 3 ou 4 lettres (d’abord en Esperanto et puis en allemand). II me semble que vous ne les avez pas regues, car vous n’en faites aucune allusion. C’est pour cette raison que j’essaie maintenant de vous ecrire en frangais. Je vous rĉpfcte donc ma sincbre reconnaissance pour la peine que vous etes donnee avec les telĜgrammes echanges entre moi et mon frfere. 11 est dejŭ de retour et vous remercie aussi. J’ai voulu vous envoyer l’argent que je vous dois pour les tĉlĜgrammes, mais notre poste n’accepte pas maintenant l’argent pour 1’etranger. Je vous prie donc de bien vouloir m’excuser, si je ne peux vous rendre ma dette qu’apr£s la fin de la guerre. 581 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al J’ai Ĝte bien etonne en lisant dans votre carte, que M r Ellersiek vous avait donne des nouvelles de mon bagage. N’est-ce pas une erreur? Ce serait peut-etre M r Meisel qui vous avait ecrit? (M r Ellersiek ne savait rien de mon bagage.) Je ne peux pas vous envoyer la quittance de mon bagage, car lettres restent longtemps en route et on les ouvre, de sorte que quelqu’un pourrait sortir la quittance de la lettre, retirer mes bagages, et non seulement je ne pourrais porter plainte contre Tinconnu, mais encore je n’en aurais rien su. Cest pour cette raison que je vous envoie uniquement la copie de ma quittance. Veuillez Tenvoyer a mon neveu Julian Meisel (Adresse: Berlin, W. 15, Meinekestrafte 16—17), en lui demandant de ma part, s’il ne pouvait recevoir mes colis avec cette copie et les garder chez lui jusqu’a la fin de la guerre. (Ce sont 2 coffres brun-jaunatres, avec les initiales K. Z. sur le haut et ma carte de vizite sur les cĉtes.) Si, a la gare, on ne voulait pas les lui donner directement, il pourrait facilement les avoir par inter-mediaire d’une agence. J’avais deja ecrit a mon neveu (une fois par vous et une autre fois via Stockholm), mais probablement il n’a pas regu mes lettres. J’ai regu quelques lettres du general. Je lui en ai ecrit aussi quelques-unes, mais je crains, qu’il ne les a pas regues. Voudriez vous lui communiquer que moi, aussi que toute ma famille, nous nous trouvons en tres bon etat. Pour ce qui concerne M r Bujwid, il n’est pas vrai qu*il soit peri. En effet, il a eu un accident, mais il vit et est en bonne sante a 1’heure qu’il est. Veuillez accepter mes salutations cordiales. 9ĴC $ [Traduko: * Kara fraŭlino Noll! — Mi dankas vin pro via karto de la 27. IX., kiun mi ricevis hieraŭ. La leteroj, kiujn vi skribis antaŭ la karto (en germana tingvo) ankaŭ atingis min. En la monatoj Aŭgusto kaj Septembro mi skribis al vi 3 aŭ 4 leterojn (komence en Esperanto kaj poste germane). Ŝajnas al mi, ke v[ ne ricevis ilin, ĉar vi ne iel ajn aludis ilin. Pro tio mi nun provas skribi al vi france. Mi ripetas do mian sinceran dankon pro la klopodoj’ kiujn vi faris rilate la telegramojn interŝanĝitajn inter mi kaj mia frato. Li jam revenis kaj dankas vin ankaŭ. Mi volis sendi al vi la monon, kiun mi ŝuldas al vi pro la telegramoj, sed nia poŝto nuntempe ne ak - ceptas monon por la eksterlando. Do , mi petas vin, bonvolu pardoni, ke mi povas pagi al vi mian ŝuldon nur post la fino de la milito. Mi tre surpriziĝis legante sur via karto, ke s-ro Ellersiek donis al vi sciigojn pri mia pakaĵo. Ĉu tio ne estas eraro? Eble tiu , kiu skribis al vi, estas s-ro Meisel? (S-ro Ellersiek ne sciis ion pri mia pakaĵo.) 582 Margarethe Noll - Georg Mahn. — N-roj 372—373 Mi ne povas sendi al vi la kvitancon pri mia pakaĵo, ĉar la leteroj restas longtempe survoje kaj oni malfermas ilin tiel, ke oni povus preni la kvitancon el la letero, forpreni miajn pakaĵojn kaj mi ne nur ne povus plendi kontraŭ la nekonatulo, sed mi eĉ ne scius ion pri la afero. Pro tio mi sendis al vi nur la kopion. Bonvolu sendi ĝin al mia nevo Julian Meisel (adreso: Berlin W. 15, Meinekestrafie 16 — 17), demandante lin en mia nomo, ĉu li ne povus ricevi miajn pakaĵojn per ĉi tiu kopio kaj konservi ilin ĉe si ĝis la fino de la milito. (Ili estas du kofroj brun-flavetaj, kun la komencaj literoj K. Z. sur la supra flanko kaj mia vizitkarto ĉe la flankoj.) Se, en la stacidomo, oni ne volus doni ilin rekte al li, li tre facile povus ricevi ilin helpe de agentejo. Mi jam skribis al mia nevo (unufojon helpe de vi kaj alian fojon tra Stockholm), sed verŝajne li ne ricevis miajn leterojn. Mi ricevis kelkajn leterojn de ĝenerala enhavo. Mi skribis ankaŭ kelkajn pri la afero , sed mi timas, ke li ne ricevis ilin. Bonvolu sciigi lin, ke mi, kaj ankaŭ mia tuta familio, troviĝas en tre bona stato. Kio koncernas s-ron Bujrvid, ne estas vere, ke li mortis. Fakte, li havis akcidenton, sed li vivas kaj nuntempe estas en bona sanstato. Bonvolu akcepti miajn korajn salutojn.] ☆ A1 s-ro Georg Mahn, Berlin N-ro 373. L. 14. XI. 1915 Lieber Herr Mahn! — Das Telegramm sowie auch den ŭbersetzten Brief von Fraulein Noll (v. 31/X) habe ich dankend erhalten. Wollen Sie in meinem Namen Frl. Noll herzlichst danken fŭr die Mŭhe, die sie sich fŭr uns giebt. Mein Bild fŭr das zu herausgebende Werk-chen zu benutzen, erlaube ich natŭrlich ganz gern. Eine neue Photographie von mir kann ich leider nicht empfehlen, da ich mich schon lange nicht photographieren lieft. Eine Photographie von 1908 konnte Frl. Noll vielleicht bei Bieber in Berlin oder bei Meyer in Dresden bekommen. (Ich mochte sehr gern eins senden, aber leider besitze ich kein einziges Exemplar.) — Fŭr den Kongrefi nach dem Kriege ware meiner Ansicht nach Kopenhagen ein ganz entsprechender Platz, wenn unsere danischen Freunde die Mŭhe auf sich nehmen wollen. Ich bitte Frl. Noll meinen herzlichen GrufJ den danischen Esperantisten zu ŭbergeben. — Nun ein paar Worte fŭr raeine Tochter: Liebe Sophie! Mit grofter Freude haben wir durch Herrn Mahn und Frl. Noll telegraphisch und brieflich Nachricht von dir erhalten. Unruhig sollst du jedenfalls nicht sein, auch wenn du von uns ganz lange keine Nachrichten erhaltst, denn die Korrespondenz ist mit groften Schwierigkeiten verbunden. In den letzten vier Monaten habe ich mehrere Personen gebeten, dir Nachrichten von uns zu ŭber-583 V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al liefern, ich weifi aber nicht ob du dieselben erhalten hast. Von dir haben wir nur ein einziges Mal Nachricht erhalten, namlich jetzt durch Frl. Noll. Wir befinden uns alle vollkommen wohl. Adam arbeitet als Arzt, Lili besucht die Schule. In unserem Leben hat sich absolut nichts geandert, nur die arztliche Praxis ist natŭrlich weit kleiner. Wie befinden sich Onkel Konstantin und Tante Elisabeth? \Vie befinden sich Onkel Heinrich und Alexander? Von Onkel Heinrich haben wir absolut keine Nachricht; teile ihm mit, dafi seine Familie sich vollkomen wohl befindet. Herzliche Grŭsse von uns allen 1 . P. S. Korrespondierst du nicht mit Onkel und Tante Levite? Weiftt du nicht, ob die Sohne der Tante Marie leben? # * [Traduko: Kara sinjoro Mahn! — La telegramon kaj ankaŭ la tradukitan leteron de fraŭlino Noll (de la 31. X.) mi kun danko ricevis. Bonvolu en mia nomo korege danki al f-ino Noll pro la klopodoj farataj de ŝi por ni. Kompreneble mi tre volonte permesas, uzi mian bildon por la eldonota verketo. Novan fotografaĵon de mi mi bedaŭrinde ne povas rekomendi, ĉar jam de longa tempo mi ne fotografatigis min. Fotografaĵon el la jaro 1908 f-ino Noll eble ricevos ĉe Bieber en Berlino aŭ ĉe Meyer en Dresden. (Mi tre volonte sendus iun, sed bedaŭrinde mi posedas eĉ ne unu ekzempleron.) Por la postmilita kongreso laŭ mia opinio Kopenhagen estos tre taŭga loko, se niaj danaj amikoj volos preni sur sin la penon. Mi petas f-inon Noll, ke ŝi transdonu al la danaj esperantistoj mian koran suluton. — Nun kelkaj vortoj por mia filino: Kara Sofio! Kun granda ĝojo ni helpe de s-ro Mahn kaj f-ino Noll telegrafe kaj letere ricevis sciigon pri vi. Ciukaze ne maltrankviliĝu, eĉ ne tiam, kiam vi dum tre longa tempo ne ricevos sciigojn de ni, ĉar la korespondado estas ligita kun grandaj malfacilaĵoj. En la lastaj kvar monatoj mi petis plurajn personojn, transdoni al vi sciigojn pri ni, sed mi ne scias, ĉu vi ricevis ilin. De vi nur unu solan fojon ni ricevis sciigon, nome helpe de f-ino Noll. Ni ĉiuj tute bonfartas. Adamo laboras kiel kuracisto, Lili vizitas la lernejon. En nia vivo ŝanĝis absolute nenio, nur la kuracista praktiko kompreneble estas multe pli malgranda. Kielfartas onklo Konstantino kaj onklino Elisabeto? Kielfarta s onkloj Henriko kaj Aleksandro ? De onklo Henriko ni havas absolute neniun sciigon; sciigu lin, ke liafamilio tute bonfartas. Korajn salutojn de ni ĉiuj. P. S. Ĉu vi ne korespondas kun geonkloj Levite? Ĉu vi ne scias, ĉu la filoj de onklino Mario vivas?] - ☆ 1 Sophie Zamenhof ne revidis la patron. Ke li mortis, tion ŝi (laŭ sciigo de f-ino Noll) aŭdis per rusa gazeto, kiu raportis pri la morto de V aŭtoro de Esperanto (la 25. IV. 1917). 584 585 A1 ges-roj Freund, Breslau N-ro 374. L. 24. VI. 1916 Herrn Siegmund Freund nebst Gemahlin, Breslau. — Empfangen Sie meine herzliche Gratulation zur Geburt Ihres Knaben. Meine Vornamen, die Sie ihm beigelegt haben, mogen ihm Glŭck bringen und sie mogen ihn immer an diejenigen Ideale erinnern, fŭr die ich leider nicht viel thun konnte, fŭr die ich aber immer arbeiten wollte. [Traduko: * Al gesinjoroj Siegmund Freund. — Akceptu mian koran gratulon pro la naskiĝo de via fileto. Miaj antaŭnomoj , kiujn vi donis al li, alportu al li feliĉon kaj ili memorigu lin ĉiam al tiuj idealoj, por kiuj mi bedaŭrinde ne povis fari multon , sed por kiuj mi ĉiam volis labori.J N-ro 375. N 26. II. (11. III.) 1910 Recepta folieto. (Pollingva surpresajo:) Dr. Ludwik Zamenhof Okulista Przyjmuje od 9 do 11 r. i od 4-ej do 6-ej p Warszawa, ul. Dzika No 9. 19—0 Rp. De s-ro A. Saĥarov mi ricevis (per sinjoro Romanoviĉ) cent rublojn dudek tri kopekojn (100 r. 23 kop.). 26/11 ll/III 1910. L. Zamenhof. 1 signifas: Akceptadas de la 9-a ĝis la 11-a matene kaj de la 4-a ĝis 6-a posttagmeze. (Ĉi tiun papereton mi ankaŭ presigis; ĝi estos interesa por la legantoj, ĉar ĝi montras, ke Zamenhof uzis Esperanton ankaŭ en propraj negocaj aferoj. Noto de T kolektinto.) VI. ORIGINALAJ POEMOJ La originalaj poemoj 1 —5 troviĝas en la „Fundamenta Krestomatio u (ekz. V-a eldono , paĝ. 317 — 323), la poemo sub n-ro 6 en la „Aldono“ (V-a eldono , paĝ. 459 — 460). Pri la lasta strofo al n-ro 6 kaj la poemoj sub n-roj 7—9 komparu la koncernajn notojn. La poemoj 1—6 (== Wŭster: Poem) prezentas, se oni studadas ilin atente, la tutan programon de Zamenhof en poezia formo, ne nur rilate la novan lingvon, sed ankaŭ rilate lian politikan pozicion kaj religian sentadon. Kelkaj legantoj eble miros pri tio, ke la parto VI estas tiom malmultampleksa. Zamenhof verkis ja ankaŭ aliajn poemojn, sed ili ĉiuj estas nur tradukoj. N-ro 1. La Espero 1. En la mondon venis nova sento, Tra la mondo iras forta voko; Per flugiloj de facila vento Nun de loko flugu ĝi al loko. Ne al glavo sangon soifanta ĉi la homan tiras familion: A1 la mond’ eterne militanta Ĝi promesas sanktan harmonion. 2. Sub la sankta signo de 1’ espero Kolektiĝas pacaj batalantoj, Kaj rapide kreskas la afero Per laboro de la esperantoj. Forte staras muroj de miljaroj Inter la popoloj dividitaj; Sed dissaltos la obstinaj baroj, Per la sankta amo disbatitaj. 3. Sur neutrala lingva fundamento, Komprenante unu la alian, La popoloj faros en konsento Unu grandan rondon familian. Nia diligenta kolegaro En laboro paca ne laciĝos, Ĝis la bela sonĝo de V homaro Por eterna ben J efektiviĝos. 586 La Espero - La Vojo. — N-roj 1—2 N-ro 2. La Vojo 1. Tra densa mallumo briletas la celo, A1 kiu kuraĝe ni iras. Simile al stelo en nokta ĉielo, A1 ni la direkton ĝi diras. Kaj nin ne timigas la noktaj fantoinoj, Nek batoj de T sorto, nek mokoj de V homoj, Ĉar klara kaj rekta kaj tre difinita ĉi estas, la voj’ elektita. 2. Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante Ni iru la vojon celitan! Eĉ guto malgranda, konstante frapante, Traboras la monton granitan. L’espero, 1’obstino kaj la pacienco — Jen estas la signoj, per kies potenco Ni paŝo post paŝo, post longa laboro, Atingos la celon en gloro. 3. Ni semas kaj semas, neniam laciĝas, Pri 1’ tempoj estontaj pensante. Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas, - Ni semas kaj semas konstante. „Ho, ĉesu!“ mokante la homoj admonas, — „Ne ĉesu, ne ĉesu!“ en kor’ al ni sonas: „Obstine antauen! La nepoj vin benos, Se vi pacience eltenos. a 4. Se longa sekeco au ventoj subitaj Velkantajn foliojn deŝiras, Ni dankas la venton, kaj, repurigitaj, Ni forton pli freŝan akiras. Ne mortos jam nia bravega anaro, ĉin jam ne timigos la vento, nek staro, Obstine ĝi paŝas, provita, hardita, A1 cel’ unu fojon signita! 5. Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante Ni iru la vojon celitan! Eĉ guto malgranda, konstante frapante, Traboras la monton granitan. L’ espero, V obstino kaj la pacienco — Jen estas la signoj, per kies potenco Ni paŝo post paŝo, post longa laboro, Atingos la celon en gloro. 587 VI. Originalaj Poemoj — A1 la Fratoj - Mia Penso - A1 la Fratoj N-ro 3. 1. Forte ni staru, fratoj amataj, Por nia sankta afero! Ni bataladu kune tenataj Per unu bela espero! 2. Regas ankoraŭ nokto sen luno, La mondo dormas obstine, Sed jam leviĝos baldaŭ la suno, Por lumi, brili senfine. 3. Veku, ho veku, veku konstante, Ne timu ridon, insulton! Voku, ho voku, ripetadante, Ĝis vi atingos aŭskulton! 4. Dekon da fojoj vane perdiĝos La voko via ridata, — La dekunua alradikiĝos, Kaj kreskos frukto benata. 5. Tre malproksime ĉiuj ni staras La unuj de la aliaj … Kie vi estas, kion vi faras, Ho, karaj fratoj vi miaj? 6. Vi en la urbo, vi en urbeto, En la malgranda vilaĝo, Ĉu ne forflugis kiel bloveto La tuta via kuraĝo? 7. Ĉu vi sukcese en via loko Kondukas nian aferon, Aŭ eksilentis jam via voko, Vi lacaj perdis esperon? 8. Iras senhalte via laboro Honeste kaj esperante? Brulas la flamo en via koro Neniam malfortiĝante? 9. Forte ni staru, brave laboru, Kuraĝe, ho nia rondo! Nia afero kresku kaj floru Per ni en tuta la mondo! 10. Ni ĝin kondukos ne ripozante, Kaj nin lacigos nenio; Ni ĝin traportos, sankte ĵurante, Tra 1’ tuta mondo de Dio! 11. Malfacileco, malrapideco A1 ni la vojon ne baros. Sen malhonora malkuraĝeco Ni kion povos, ni faros. 12. Staras ankoraŭ en la komenco La celo en malproksimo, — Ni ĝin atingos per la potenco De nia forta animo! 13. Ni ĝin atingos per la potenco De nia sankta fervoro, Ni ĝin atingos per pacienco Kaj per sentima laboro. 14. Glora la celo, sankta V afero, La venko — baldaŭ ĝi venos; Levos la kapon ni kun fiero, La mondo ĝoje nin benos. 15. Tiam atendas nin rekompenco La plej majesta kaj riĉa: Nia laboro kaj pacienco La mondon faros feliĉa! Ĉi tiu poemo jam 1889 aperis en „La Esperantisto “. 588 Ho, mia kor’ - Preĝo sub la verda standardo. — N-roj 3—6 N-ro 4. Mia Penso 1. Sur la kampo, for de P mondo, Antau nokto de somero, Amikino en la rondo Kantas kanton pri P espero. Kaj pri vivo detruita Ŝi rakontas kompatante, — Mia vundo refrapita Min doloras resangante. 2. „Ĉu vi dormas? Ho, sinjoro, Kial tia senmoveco? Ha, kredeble rememoro E1 la kara infaneco?“ Kion diri? Ne ploranta Povis esti parolado Kun fraulino ripozanta Post somera promenado! 3. Mia penso kaj turmento, Kaj doloroj kaj esperoj! Kiom de mi en silento Al vi iris jam oferoj! Kion havis mi plej karan — La junecon — mi ploranta Metis mem sur la altaron De la devo ordonanta! 4. Fajron sentas mi interne, Vivi ankau mi deziras, — Io pelas min eterne, Se mi al gajuloj iras … Se ne plaĉas al la sorto Mia peno kaj laboro — Venu tuj al mi la morto, En espero — sen doloro! N-ro 5. Ho, mia kor’ 1. Ho,miakor’,ne batumaltrankvile, E1 mia brusto nun ne saltu for! Jam teni min ne povas mi facile, Ho, mia kor’! 2. Ho, mia kor’! Post longa laborado Ĉu mi ne venkos en decida hor’! Sufiĉe! trankviliĝu de P batado, Ho, mia kor’! N-ro 6. Preĝo sub la verda standardo 1. A1 Vi, ho potenca senkorpa mistero, Fortego, la mondon reganta, A1 Vi, granda fonto de P amo kaj vero Kaj fonto de vivo konstanta, A1 Vi, kiun ĉiuj malsame prezentas, Sed ĉiuj egale en koro Vin sentas, A1 Vi, kiu kreas, al Vi, kiu reĝas, Hodiau ni preĝas. 2. A1 Vi ni ne venas kun kredo nacia, Kun dogmoj de blinda fervoro: Silentas nun ĉiu dispuF religia Kaj regas nur kredo de koro. Kun ĝi, kiu estas ĉe ĉiuj egala, Kun ĝi, la plej vera, sen trudo batala, Ni staras nun, filoj de P tuta homaro Ĉe Via altaro. 589 VI. Originalaj Poemoj — Lasta strofo „Preĝo sub la verda standardo’ 3. Homaron Vi kreis perfekte kaj bele, Sed ĝi sin dividis batale; Popolo popolon atakas kruele, FraP fraton atakas ŝakale. Ho, kiu ajn estas Vi, forto mistera, Aŭskultu la voĉon de V preĝo sincera, Redonu la pacon al la infanaro De V granda homaro! 4. Ni ĵuris labori, ni ĵuris batali, Por reunuigi 1’ homaron. Subtenu nin, Forto, ne lasu nin fali, Sed lasu nin venki la baron; Donacu Vi benon al nia laboro, Donacu Vi forton al nia fervoro, Ke ĉiam ni kontraŭ atakoj sovaĝaj Nin tenu kuraĝaj. 5. La verdan standardon tre alte ni tenos; ĉi signas la bonon kaj belon. La Forto mistera de 1’ mondo nin benos, Kaj nian atingos ni celon. Ni inter popoloj la murojn detruos, Kaj ili ekkrakos kaj ili ekbruos Kaj falos por ĉiam, kaj amo kaj vero Ekregos sur tero. N-ro 6a. Lasta strofo de la „Preĝo sub la verda standardo” 1 Kuniĝu la fratoj, plektiĝu la manoj, Antaŭen kun pacaj armiloj! Kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj Ni ĉiuj de Di’ estas filoj. Ni ĉiam memoru pri bon J de V homaro, Kaj malgraŭ malhelpoj, sen halto kaj staro A1 frata la celo ni iru obstine Antaŭen, senfine! 1 D-ro Zamenhof mem ne presigis ĝin en la „Krestomatio“. Do, ĝi hodiaŭ estas malmulte konata. Ĝi estas publikigita el „Tra la mondo“ n-ro 2 (kiu ne estis al mia dispono) en „British Esperantist“ II. 1906, n-ro 14, paĝ. 18. Cetere ĝi ankaŭ troviĝas en „Deveno kaj Historio de Esperanto“, n-ro 2, Praha, 1908, paĝ. 8—12 je la fino de la kongresa parolado en Boulogne-sur-Mer; sed tie Zamenhof ne citis ĝin, sed nur la strofojn 1 —5. 590 A1 la „Esperantisto w - Saluto al „Verda Radio a - Pluvo. — N-roj 6—9 N-ro 7. A1 la „Esperantisto“ A. Grabowski „La Liro de la Esperantistoj u , Niirnberg, W. TŭmmeVs Buch-und Kunstdruckerei 1893, paĝ. 5. 1. En bona hor’! Ni aŭdis la signalon Kaj 1 bataleme saltas nia koro. Konduku nin, komencu la batalon Sub bona stelo, en feliĉa horo! 2. Amikoj de proksime, malproksime, Salutas vin, ho nia luma stelo! Konduku nin, senhalte kaj sentime, A1 nia granda, sankta, glora celo! 3. Ne tre facila estos nia vojo Kaj ne malmulte ankaŭ ni suferos; Sed batalante, kun plej granda ĝojo Senhalte ni laboros kaj esperos. 4. For estas jam la baroj de V komenco, V unua muro estas trarompita, Kaj dolĉa estos nia rekompenco, Kiam la celo estos alvenita. 2 N-ro 8. Saluto al „Verda Radio“ 3 Vi, „Verda Radio”, ekbrilo, karulo, Per brilo fortika, per brilo konstanta, Kaj malgraŭ malhelpoj de V norda nebulo Vi restu fidiga, vi restu lumanta, Ke ni vin rigardu kaj diru: „ĝi estas, Ĝi provojn ne faras, ĝi vivas, ĝi restas u . N-ro 9. Pluvo Wŭster: Pluvo v Tutmonda Espero“ (Kataluna Esperantisto) II. 1909, paĝ. 114. „British Esperantist“ X. 1914, n-ro 120, paĝ. 239. 1. Pluvas kaj pluvas kaj pluvas kaj pluvas Senĉese, senfine, senhalte, E1 ĉieP al la ter’, el ĉiel’ al la ter’ Are gutoj frapiĝas resalte. 1 Anstataŭ „kaj“ Graboivski ĉiam skribas „ed“, sed estas evidente, ke li faris tion sen interkonsento kun d-ro Zamenhof. 2 ne preseraro! Komp. ankaŭ la noton al II. 3, sur paĝ. 39. 3 „Verda Radio“ estas almanako de originalaj verkoj, eldonita 1911 en Riga de la samnoma Esperantista Literatura Rondeto. 591 VI. Originalaj Poemoj — Pluvo. — N-ro 9. 2. Tra la sonoj de 1’ pluvo al mia orelo Murmurado penetras mistera, Mi revante auskultas, mi volus kompreni, Kion diras la voĉo aera. 3. Kvazaŭ ia sopir’ en la voĉo kaŝiĝas Kaj aŭdiĝas en ĝi rememoro … Kaj per sento plej stranga, malĝoja kaj ĝoja, En mi batas konfuze la koro. 4. Ĉu la nuboj pasintaj, jam ofte viditaj, Rememore en mi reviviĝis, Aŭ mi revas pri 1’ sun’, kiu baldaŭ aperos, Kvankam ĝi en la nuboj kaŝiĝis? 5. Mi ne volas esplori la senton misteran, Mi nur revas, mi ĝuas, mi spiras; Ion freŝan mi sentas, la freŝo min logas, A1 la freŝo la koro min tiras. 592 ANTAŬPAROLO al la vortar.o de la lingv.o „Esperanto“. En tiu ĉi librplp Vi trovos la vottarpn de la lingv.o internaci,a ^Esperanto”. La vort.ar.o est.as tiel konstru.it a, ke kiu el-lem,is la vortfiir.on tiu pov.as Jcuraĝ.e dir,i , ke li sci.as la tut.an lingvpn . Ni petps Vi,n respondj, ĉu la lingvp Esperanto plaĉ.as al Vi , kaj cu oni pov,as en,skrib,i Viji en la nombron de la person.oj kiu,j ellernis tiun ci lingv.on (*); ĉar laŭ la mult,e ripet,it,a pet.o nun est,as el,don,at,a la nom,ar,o de ĉiuj amik.oj de la lingv.o Esperanto . ( Vid,u paĝ,o,n 8). Ktan grand,eg,an signifon havjus por la hom.ar.o la enjkon - dukp de unu lingvo neŭtral.a , per kiu person.oj de mal,egal,aj na-cipj pov.us parol,i kaj korespondj inter si ,— pri tio ĉi ni ne bezon. - G3 perd,t mult.e da vortpj . Ciu kompren.as tion ĉi tre bon,e, kaj tial ni esper,as, ke ĉiu kun plezurp donps al ni help,a,n man,o,n. La lingv,o Esperanto est.as tiel konstru,ita y Ice se Vi el.lernjs gifi, Vz pov,as korespondj kun la tuta mond,o 9 kaj ciu en la mond,o Vin facil,e komprenos . se It eG tute ne konas tmjn cz lingv,o,n ( Vi dcv,as nur C) Respond,o,n ont peUas Vin sendi al: L. Zamenhof, en VarSOViO. Komp. I. 4. 38* 595 4 al,metf al Vi,a leter.o la „t iort,ar,o,n” } kiun oni pov.as facil.e en,met,i en 6ta,n leler,oji\ al person,oj kiuj jam elfernjs la lingv.opi , Vi povfls sendf leter,oj,n sen la vort,ar,o). La lingv,o Esperanto , fruktp de long.aj labor,oj y est.as lingvp plen,a y tut,e pret.a kaj ekster.ordinar.e facil.a . Pro si,a grand.a grm - ecp y ekster,oi’dinara facil,ec,o y praktik.ec.o kaj bon,son,ecp la lingv.o Esperanto en mal,long,a temp.o trovjs mult.eg.e da amikpj en ĉiuj land.oj kaj ŭi,a nombrp konstant.e kaj rapide kresk.as. Ni esper.as , ke ankaŭ Vi, sinjor,o y help,os y kiom Vi pov,os y la aferpp. de tiu ĉi lingvp kaj Vi vol,os ankaŭ dis.don.i kaj dis,send t i kelk.aji nombrp.n de la vortpr.et.oj (kun.e kun la antaŭparolp) cd Vi.aj amikpj kaj kon,- atpj kaj ankaŭ al ali.aj person.oj , al kiuj Vi trovps utilje sendj . La malgrand.a vort,ar,o en,hav,as en si la tŭt,a,n lingvpn Esperanto kaj kost.as tre mal.multp {l vort.arp kost.as 3 kopekpj,n\ 100 vort,arpj kost,a$ 2 V 2 rublpjji = 5 mark.oj = 6 frank.oj ); tial ĝi pov.as est,i dis,don,at,a kaj dis,send,at,a en grand.a nombr.o. La amikpj de la lingvp tut.mondfl ne forges,u y ke ju en pli grand.a nombr.o la vort.arpj disjrps en la mondp y des pli rapidp ni.a afer.o venps al la celp. 4 596 5 OM? 1 . 2 . — 3. - 4. — 6 . 7, 8 . 9. 10 . 11 . NOMARO de 1’ verko j pri la lingv.o internacia Esperanto, kinj eLir.is ĝis Oktobr.o 1889. Nom,o de 1’ verk,o: Kosto: D-r,o Esperanto. MeJK;i.YHapoj,HHi’i UstiK’!.. Ilpe-AHCJiOBie h IIojihhĥ Vhcohh ia, (Lern,o,- libr.o de la lingv.o Esperanto. El.don.o rus,a).15 kopekoj. J§zyk Mi§dzynarodowy. Przedmowa i Podr§cznik Kompletny. (Lern,o,libr,o de la lingv,o Esperanto. El,don,o pol.a) 15 kop. Langue Internationale. Preface et Manuel Complefe (Lern,o,libr,o de la lingv.o Esperanto. Eldono franc,a). 20 kop. Intemationale Sprache. Vorrede und Vollstandiges Lehrbuch (Lemolibr.o de la lingv.o Esperanto. Eldono ger- man,a).20 kop. R. Geoghegan. Dr. Esperanto’s International Language. Introduction and Com— plete Grammar. (Lernolibr.o de la lingv.o Esperanto. El,don,o angl,a) . . 20 kop. D-r,o Esperanto. Malgranda vort.ar,o de 1 a lingvo Esperanto (kun antau,parol,o) por Eusoj.3 kop. — por Poioj . . o ….3 kop. — por Francoj.3 kop. — por Germanoj.3 kop. — por Angioj.3 kop. D-r.o Esperanto. Du,a Libro de 1’ Lingv.o In- ternacia (verk.it, a en la lingvo Esperanto).25 kop. 597 6 Kosto: ĵsS Nomo de 1’ verk.o : 12. D-ro Esperanto. Aldon.o al la Du,a Libr.o de 1’ Lingv.o Internacia (en Esperanto) 10 kop. 13. Hanez. Safah achath lekulanu (Lern,olibr.o de la lingv,o Esperanto. Eldouo he- bre,a). 20 kop. 14. A. Graboioski. La Neĝa Blov,ad.o. Bakont.o de Puŝkin (en Esperanto) . 15 kop. 15. L. Emstein. La Lingvo Internacia als beste Losung des internationalen Weltsprache-Problems. Vorwort, Grammatik und Styl nebst Stammworter-Verzeich— niss nach dem Entwurf des pseudo— nymen Dr. Esperanto. 50 kop. 16. N. N. Busa traduk.o de la „Du,a Libr.o de 1’ Lingv.o Interjnaci,a” . 25 kop. 17. D-r.o Esperanto. Plena vort.ar.o rusa-interjia-ci,a .1 rublo. 18. N. N. Rus,a traduk.o de la „Al,don.o al la Dua libr.o”. 10 kop. 19. A. Grabowski. La Ge.frat.oj. Komedio de Gothe (en Esperanto). 15 kop. 20. L. Einstein. Weltsprachliche Zeit und Streitfragen. Volapŭk und Lingvo Inter- nacia. 25 kop. 21. D-rp Esperanto. Mez,a vort.aro internaci.a-gennan.a. 25 kop. 22. Henry Phillips. Jr. An Attempt towards an Intemational Language by Dr. Esperanto, translated by Henry PhOlips Jr., a secretary of the American Philosophical Society. Together with an en- 598 7 M Nom,o de 1* verlf.o: Kosto: glish-international vocabulary compiled by the translator. 50 kop 23. Hanez. Lern.oJibro de la lingv.o Esperanto. El,don,o hebre,a-german,a. 20 kop. 24. G. Henriclundquist. Dr. Esperanto’s Interna-tionelt Sprak (Lern.oJibr,o de la ling- v.o Esperanto. El.don.o sved,a) … 20 kop. 25. A. Demonget. Internacia ou Volapiik? par Leopold Einstein, traduction de Au- guste Demonget. 25 kop. 26. E. de Wahl. Vortar.o Esperanto-hispan.a. 3 kop. 27. G. Henrklundguist Vort.ar.o Esperanto-sved.a . 3 kop. 28. Kluho Nŭmberga. La Lingvo Internacia, Vollstandiger Lehrgang der internationalen Sprache nebst Worterbuch zum Ge— brauche fur Deutsche. Herausgegeben vom Nŭrnberger Weltsprache-Verein . 25 kop. 29. R. Libek. Starptautiska Waloda (Lern,o,libr,o de la lingv.o Esperanto. El,don,o latv,a) (Lettisch). 60 kop. Ciuj supr.e skribitaj verk,o,j povas esti ricevataj en mult,a,j libr.ej.oj; se Vi ne ricev.os ili.n en libr.ej.o, Vi povas send.i la neces,a,n mon,o,n rekt.e al „L. Zamenhof, Varsovio”, kaj li el,send,os al Vi la deziritajn verkoj.n rekte per la poŝto. Anstataŭ mono oni povas send,i sign.ojn de poŝt.o (de ĉia land,o). Por la poŝta trans,send,o oni devas al,don,i po 20% de la kosto de 1’ verkoj. Kiu aĉetas ne maipli ol por unu rublo, tiu por la trans,send,o ne pagas. 599 8 HP” Kiu voias ĉiam scii pri la progres,ad,o de la lingv.o Esperanto, al tiu ni rekomendas la gazeion „La Espe-rantjsto”. Ĝi el.ir,as (en la lingv.oj Esperanto kaj germana) unu foj.o,n en la monato kaj kostas (kun trans.sendo) 58 kop. por la y 4 jar,o. Redaktor.o: Chr. Schmidt, en A ‘umberg, Spittlerthorgraben 33. Est,as prepar.at,aj kaj el.ir.os post mal,long,a temp.o la postir.ant.aj verk.oj, kiu.j,n fli Varnt.egC rekO-iflendas al fciu,j amikoj de la lingv.o Esperanto: a) Kolektp da nov,a,j verkpj skribit.a j en la lingvo Espe - ranto. Tiu ĉi libr.o el.ir.os per 10 kajer.oj. La kost,o de ĉiu kajer.o est.as 25 kopek.oj (kun poŝt.a trans.send.o — 30 kop.). Kiu send.as antaŭ.e por ĉiuj 10 kajeroj, tiu pag.as anstataŭ 2’/j rubl,o.j nur 2 rubl.oj,n (kun poŝt,a trans.send,o 2 rubl.oj 25 kop.). La imua kajer.o elir.os en Oktobr.o. Ni pet.as send.i la antaŭ.pag.on kiel ebl.e pli frup. b) Nom.ar.o de la personpj kiuj ellern.is la lingv,o.n Esperanto. Tiu ĉi libr.o elir.os per apartaj kajer.o.j (po 1000 no-m,oj en ĉiu kajer.o). La kost.o de ĉiu kajero est,as 10 kop. (kun transsendo—12 kop.). Kiu sendas antafl,e por 10 kajeroj, tiu pagas anstataŭ 1 rubl.o—nur 60 kop. (kun trans,- send.o 75 kop.). La unaa kajer.o elir.os en Oktobr.o. La grandig do de la literatur.o estas tre grav.a por la felic.a progres.ad.o de la lingv.o inter.naci.a. Sed la el.don.ad.o de verk.o.j postul.as tre grand.aj.n ofer,oj.n, kaj la literatur.o pov.as grandtg.ad.i nur tiam, se la amiko.j ĝi.n energi.e sub.ten.ad.os, regul.e aĉetante la verk.o.j.n, kiuj estas el.don.ataj en tiu ĉi lingv.o. 600 Komp-V. 221. Dr. L SAMENHOF Warszawa, ul. DzikaĴft 9- /// 602 Ĉ^\ k ^it >,y?/->’ ^ % O^z, 2 4/p-rv^ A>1^- J ĉ „ 4/yrz*rf/* ^tf ^ £<^4 t^UU^/e “J A^^U- / ^ — ^/ 47 —/’ A/^i^ y &€*» a^JO^r’ ‘ *” 4sĉ jy Ĉ ĥ 4/> & L ‘/d^ltrC Ai^’ 6
Komp. V. 249. 603 ‘ /-0 < 2-^^ y PctpM. U-skcl \aJJ c ^ ^±L <2^0 ^ ^ r {M^’^ M^U LŬSh^ vi l*< JlJAjmj 6/J-. J2^{ A— jjAtx ^aMc /V X-Ĵ ^ bilAsft ‘t/hArt^ l-*[/lg / J/M— UkL $-£A_ —V eh cA M )7 -£v V /VO O^ ^l-0 ^ 4 - ‘*- vv jJkeJM ^ 4 t*. JiAl JJi ‘&». ^V~^y.K /*J-c*~<_ T^AĉAjisT^g^ ^i a/aju/M’ ■ - — &/i4?eUt-r*-A -s A>y^. a&//*m£a UnA) J^Jh. Or^iuA-z/i rZn^ Komp. V. 337. (la lastaj 10 linioj de la presita teksto) 604 ENHAVO paĝ. Antaŭparolo de V kolektinto. 5 I. Antaŭparoloj.17 II. Gazetartikoloj. 55 A. el „La Esperantisto“, paĝ. 55—214 B. el aliaj gazetoj … „ 215—257 III. Traktaĵoj.258 IV. Paroladoj.359 V. Leteroj.415 A. jam presitaj… . paĝ. 416—472 B. ĝis nun nepresitaj . „ 473—585 VI. Poemoj.586 Aldono: 6 faksimilaĵoj.593 Krom tio aparta aldono en kovraĵo EDMON D PRIVAT HISTORIO DE LA LINGVO ESPERANTO Vol. I: Deveno kaj komenco 1887—1900 Dua eldono. 1923. 74 paĝoj. Kartonita Rm. 1.60 Luksa tolbindaĵo Rm. 2.50 Vol. II: La movado: 1900—1927 1927. 199 paĝoj. Luksa tolbindaĵo Rm. 6.— „La du libroj helpu la novajn generaciojn iom pli funde koni kaj kompreni kiel semiĝis kaj kreskis el tero unu el la plej mirindaj greneroj de 1’ homa penso. £C (E1 la Antaŭparolo) „ … La nuna ,Historio c igas imagi grandiozan orkestron tutmondan, el kiu talenta estro Privat laŭbezone ekorgenigas la voĉojn al historia simfonio pri la mondvenkanto Esperanto. Legante vi aŭdas kvazaŭ verkon de J. S. Bach: Science precize li teksas; genia rigardo kaptas ĉion nur esencan; poeta koro ekaŭdas profunden; stilisto-entuziasmulo kolorigas ĉefaĵojn imprese per ŝvelant-malplianta ĥorego. Gigante kreskas de paĝo al paĝo la templo, kiun ili konstruas, ili, la revokitaj de li adeptoj ĉiukontinentaj, ili konstruadas inter bruado kanona, sur mortlito, en nokto malluma, ĉe diplomataj tabloj, en hela lumo de internacia L. d. N., konstante, rebatite, rekreante, ĉiuj kun la fajrero en si de la lumo eterna, savonta la mondon: Sur firma bazo altiĝas la templo, sur unueca sento de bezono homara. Per tiu tutmonda akordo finiĝas la simfonio pri-kaj perlingva. cc VIVO DE ZAMENHOF Kun portreto de D-ro L. L. Zamenhof 1923. 109 paĝoj. Kartonita: 2.50 Rm. Bindita: 3.50 Rm. ENHAVO: Ĉapitro I: Lagentoj enLitva lando. „ II: Infano en Bjalistok. „ III: GimnazianoenVarsovio. „ IV: Studentaj jaroj. „ V: Doktoro Esperanto. „ VI: Idealista profeto. Ĉapitro VII: Homarano. „ VIII: Kongresaj paroladoj, „ IX: Lingvisto. „ X: Verkisto. „ XI: Etika pensulo. „ XII: Homo ĉe morto. „… Zamenhof kaj Edmond Privat. Jen du nomoj, kiuj frapas mian atenton kaj igas min enprofundiĝi en ĉiujn liniojn dum la legado. La Majstro kaj lia fidela disĉiplo. La dua sekvas la vojon, montritan de la unua kaj per tio li faras la plej belan devon, plenumas la plej idealan taskon por bono de la tuta homaro. Kun sincera riverenco mi klinas la kapon antaŭ ili. cc FERDINAND HIRT & SOHN, ESPERANTO - FAKO, LEIPZIG EUGEN WCS T E R ENCIKLOPEDIA VORTARO ESPERANTA-GERMANA KUN SPECIALA ELMONTRO DE LA ZAMENHOFA LINGVUZO La giganta verko aperas en 7 sinsekvaj partoj Ĉiu parto ampleksas 160 riĉenhavajn paĝojn, presitajn sur senligna papero (formato: 17x25 cm) Unua parto: Antauparolo. Aranĝo de la vortaro (A: Signoj, B: Mallongigoj, C: ĉeneralaj informoj). La vortaro (ĉefa alfabeta parto): Literoj A—C (ĉerizo) Rm. 15.— Dua parto: Esperantologiaj principoj A—C. La vortaro: Literoj C (ĉerko) —F (folio) Rm. 15.— Tria parto: Esperantologiaj principoj C—E (fino). La vortaro: Literoj F (folio) —I (iri) Rm. 15.— Kvara parto: La vortaro: Literoj I (iri) — K. Kvina parto k. c. en preparo Ĉi tiu scienca verko estas la rezultato de treege konscienca kaj diligenta laborado vere mirinda. Ĉiuj vortoj, kiujn uzis Zamenhof (kaj aliaj bonaj autoroj), ĉu radikoj, ĉu kunmetitaj vortoj, sin trovas en ĉi tiu vortaro. ĉi estas tre detala, plej subtila analizado de ĉiu esperanta radiko kaj de ĉiu ebla devenaĵo au kunmetaĵo kun la koncerna radikvorto. Zamenhofaj frazoj ilustras la uzadon. Krom la germana traduko estas donita ankau Esperantaj sinonimoj samsignifaj kaj similsignifaj. Do ankau sen sciado de la germana lingvo oni povas profiti tiun vortaron plej plenan. Esperantisto, kiu volas profunde kaj funde sciadi Esperanton, ne povos ne demandi Ia konsilojn de Wŭster y ĉar li kolektis en sia vortaro ĉion, kion skribis Zamenhof. ĉi estas bazo por la laboroj de la ,Lingva Komitato* kaj ĉiuj similaj institucioj venontaj, bazo por ĉia lingva analizo, bazo por ĉiuspeca teknika vortaro, bazo por ĉia scienca laboro. Postulu specialan prospekton kun specimenaj kolonoj pri la verko Ksi^znica Podlaska im. L. Gornickiego w Biatymstoku KP-F14-0002425
ТЕЛЕГРАМКанал с обзорами, анонсами новинок и книжными подборками
Книжный Вестник
Бот для удобного поиска книг (если не нашлось на сайте)
Поиск книг
Свежие любовные романы в удобных форматах
Любовные романы
О психологии, саморазвитии и личностном росте
Саморазвитие
Детективы и триллеры, все новинки
Детективы
Фантастика и фэнтези, все новинки
Фантастика
Отборные классические книги
Классика
ВКОНТАКТЕБиблиотека с любовными романами, которая наверняка придётся по вкусу женской части аудитории
Любовные романы
Библиотека с фантастикой и фэнтези, а также смежных жанров
Фантастика
Самые популярные книги в формате фб2
Топ фб2
книги