Прыгоды Тома Соўэра

Раздзел XXXI

Мінула раніца аўторка, прышоў і вечар, а гарадок усё сумаваў: загінуўшыя дзеці не знаходзіліся. У царкве служылі малебствы аб выратаванні іх. Нямала ішло ўгору і па-асобных малітваў, што выходзілі з глыбіні душы, а з пячоры ўсё яшчэ не прыходзілі радасныя весткі. Большасць шукаўшых пакінулі пошукі і вярнуліся да сваіх звычайных заняткаў, кажучы, што дзеці, відаць, ужо не знойдуцца. Місіс Тэчэр была зусім хворая і большую частку часу ляжала ў непрытомнасці. Тыя, хто яе бачыў, казалі, што аж сэрца рвецца, слухаючы, як яна кліча сваю дзяўчынку, гледзячы, як яна падымае галаву і доўга прыслухоўваецца, а потым, уздыхнуўшы, зноў млява апускае галаву на падушку. У цёці Поллі шэрыя валасы ад тугі зрабіліся бадай што зусім белымі. У аўторак вечарам увесь гарадок пайшоў спаць смутны, страціўшы ўсялякую надзею.

Сярод ночы раптам пачаўся трызвон, і ў адзін момант вуліцы напоўніліся поўадзетымі людзьмі, якія шалёна крычалі: «Выходзьце, выходзьце! Яны знайшліся! Знайшліся!» Званілі ў званы, білі ў бляшаныя скавародкі, трубілі ў ражкі. Усё насельніцтва горада бегла да ракі, насустрач дзецям, якіх везлі на сабе ў адкрытым экіпажы радасныя абываталі. Натоўп акружыў экіпаж і праводзіў яго дадому ўрачыстай працэсіяй, з крыкамі «ура».

Дзяцей везлі ў адкрытым экіпажы.

Запалілі ілюмінацыю. Спаць ужо ніхто не клаўся. Такой вялікай ночы гарадок яшчэ не перажываў. За поўгадзіны ў доме суддзі Тэчэра пабывалі бадай што ўсе абываталі горада. Яны абыймалі выратаваных дзяцей, цалавалі іх, паціскалі рукі місіс Тэчэр, спрабавалі гаварыць, але не маглі, і залілі ўвесь дом сваімі слязмі.

Цёця Поллі была бадай такая самая шчаслівая, як і місіс Тэчэр. Місіс Тэчэр была-б зусім шчаслівая, каб з пячоры вярнуўся яе муж, да якога паслалі ганца з радаснай весткай.

Том ляжаў на канапе і расказваў прагным слухачам гісторыю сваёй дзіўнай прыгоды, дадаючы «дзеля аздобы» нямала выдуманых ім самім падрабязнасцей. У заключэнне ён расказаў, як ён, пакінуўшы Бэкі, пайшоў даследваць новыя калідоры, прайшоў трэці і ўжо хацеў-быў вяртацца назад, як раптам убачыў далёка светлую пляму, нібы дзеннае святло пранікала ў шчыліну; як ён кінуў вяроўку і пабег да гэтай плямы, прасунуў галаву і плечы ў невялікую адтуліну і ўбачыў перад сабою шырокую прастору Місісіпі. А каб гэта было ўначы, ён не ўбачыў-бы светлай плямы, і яму не прышло-б у галаву пайсці да канца калідора!

Цела валацугі знойдзена было ў рацэ.

Потым ён расказаў, як ён вярнуўся да Бэкі з радаснай весткай, і яна сказала яму, каб ён не лез да яе з такім глупствам, бо яна стамілася і ведае, што хутка памрэ, і радуецца з гэтага. Ён расказаў, як ён угаварваў яе і як яна сапраўды ледзь не памерла з радасці, убачыўшы дзеннае святло; як ён вылез сам і дапамог вылезці ёй; як яны сядзелі і плакалі ад радасці, а ў гэты час міма ехала лодка, і Том гукнуў ехаўшых і сказаў ім, што яны трапілі сюды з пячоры і страшэнна згаладаліся.

Рыбакі спачатку не далі яму веры, кажучы, што тое месца, дзе яны цяпер сядзяць, на пяць міль ніжэй ад даліны, дзе знаходзіцца пячора. Але потым гэтыя рыбакі ўзялі іх у лодку, завезлі іх у нейкі дом, накармілі вячэрай, далі адпачыць дзве-тры гадзіны і потым адвезлі дадому. Яшчэ да світання суддзю Тэчэра і некалькі быўшых з ім чалавек выцягнулі з пячоры пры дапамозе вяровак, якімі яны абвязаліся, спускаючыся туды, і паведамілі ім радасную навіну.

Тры дні і тры ночы пакут, голаду і страху ў пячоры не маглі прайсці дарма, як хутка пераканаліся Том і Бэкі. Усю сераду і чацвер яны праляжалі ў пасцелі, адчуваючы вялікую знямогу. Том пачаў уставаць ужо ў чацвер, у пятніцу пайшоў бадзяцца па горадзе, а ў суботу быў амаль малайцом; але Бэкі да самай нядзелі не выходзіла з свайго пакою, ды і вышаўшы, мела такі выгляд, нібы перанесла сур’ёзную хваробу.

Том, пачуўшы пра хваробу Гека, яшчэ ў пятніцу пайшоў наведаць яго, але яго не пусцілі да хворага не толькі ў той дзень, але і ў суботу і ў нядзелю. Потым ужо яго пускалі кожны дзень, але з папярэджаннем — не расказваць пра падзеі ў пячоры і наогул не весці гутарак, якія хвалююць хворага. А для вернасці ўдава Дуглас увесь час сядзела з імі. Дома Том даведаўся, што ўдаву ледзь было не аграбілі і што цела аднаго з валацуг знойдзена было ў рацэ каля паромнай прыстані: відаць, ён утапіўся, ратуючыся ад дагону.

Тыдні праз два пасля свайго вызвалення з пячоры, Том пайшоў наведаць Гека, які за гэты час набраўся ўжо досыць сілы, каб весці ўсялякія гутаркі, а як дом суддзі быў па дарозе, то наш герой зайшоў, каб пабачыцца з Бэкі. У суддзі былі госці; яны ўцягнулі Тома ў гутарку, і нехта жартам спытаў яго, ці хацеў-бы ён яшчэ раз пабываць у пячоры. Том адказаў, што гатоў адправіцца туды хоць зараз.

— Я ніколі не сумняваюся, Том, што ў цябе знайшліся-б пераймальнікі,— сказаў суддзя,— але мы зрабілі захады, каб у гэтую пячору больш ужо ніхто не трапіў.

— Як? Чаму?

— Таму што я два тыдні назад распарадзіўся абабіць гэтую дзвер лістовым жалезам і замкнуць яе трыма замкамі. А ключы ў мяне.

Том збялеў, як палатно.

— Што з табой, хлопчык? Эй, хто-небудзь сюды, дайце шклянку вады!

Прынеслі ваду, пырснулі ёю ў твар Тома.

— Ох, суддзя, там у пячоры... індзеец Джо!