VI-a ĈAPITRO. Granda milita ekzercado en Saharo

1

Kiam la Unua Plej Danĝera Brigado atingis la salan marĉon, ĝi konsistis proksimume el cent kvindek homoj, inter ili estis ankaŭ speciale ekzercita ski-patrolo.

Ili havis mitralfusilon, maŝinpafilon, eĉ tri piedan lornon al la triangulado. Kaj la ĉaron, tiratan de mulo! Tiu fia besto hufbatis la nervozan inventiston, fervorantan ĉirkaŭ ĝia ventrozono (kvazaŭ ĝi estus komprenitan liajn iamajn aludojn kaj estus konservinta sian venĝon ĝis nun).

Poste komenciĝis la milita interkonsiliĝo, kiu fine decisdis tiel, ke iam degradita serĝento, nomata Gubov, Klasusner kaj Mariono transprenu la komandadon. Estis evidente, ke ili devas trapenetri, kiel aj tra la sala marĉo. Ĝi estos malbela amuziĝo… Ili atingos la ŝoseon trans la sala marĉo, kaj tie ili elpensos ion. Ne gravas, kio okazos.

Ili ekmarĉandis kun la araba gvidanto, kiu garde avertis ilin, rilate la vojon. Tie ne estas fidinda trairejo, nur verŝajnaj padoj. Ditrich en la uniformo de la leŭtenanto de la senegalaj ĉasistoj, kaj svingante la skurĝon de la ĝendarm-patrolo diris al la arabo, ke la menciita cirkonstanco estas indiferenta por li.

Antaŭen!

Ĝi estis kruela vojo. Ĉevalo kaj la ĉaro de la sapeistoj, plena de pikildratoj, kiujn ili kunportis por redukti sian punon, mergiĝis. Profeto Pulovro diskutis kun la gvidanto, ke dekstre, alia vojo estas pli taŭga, li surpaŝis ĝin kaj montris, kiel dura estas la salotavolo, poste li mergiĝis ĝiskole. Per ŝnuroj kaj improvizita trabaĵo oni sukcesis savi lin de la asfiksio.

La polvofunelo estiĝanta pro la vento terure iritis ilin tusi. Blasfemante, veante, stumblante kaj grincante, sed ili iris, kaj aŭrore ili atingis la dezerton. Neniam ili estus kredintaj, ke iam ankoraŭ ili ĉiuj krios: “Fine ni denove estas en la dezerto!”

– Tra sablobaraĵo vi atingos okcidenten kaj estos nenia problemo – klarigis la araba gvidanto, kaj li ekiris reen sur la terura vojo.

Ditrich kaj Gubov ekmarŝis la unuaj al la alta monteto, krutanta antaŭ ili

Anticipe jam iu ensvingis desupre. Ili ridis bone pri tio, ĉar tiu homo maldekstramane premis telefonaŭdilon al sia orelo, li levis sian dekstran manon alten, kvazaŭ li mansignalus malantaŭen…

Bone olulo mi! Ni kredas tion! Vi estis regimentskribisto, kaj vi kunportis la telefonaŭdilon, por ke oni ne punu vin severe. Li miros, se anstataŭ enkatenigo, oni priridos lin. Ili povas esti minimume kvarope, ĉar ankaŭ sur la tria monteto aperas homo kun ia stango. Tiam ili direktas mitralfusilon al li pro ŝerco.

Ditrich kaj Gubov atingas la supron de la monteto.

Poste ili preskaŭ falas de sur ĝi.

Malproksime, ĝis la vidlimo, longe-longege en tiu profunda, valosimila deflacio de Saharo tuta armeo, mil kaj mil soldatoj tendumas. Kameloj, tendoj, ĉaroj, svarmado, kaj ili jam ne povas eviti tiujn::; kelkajn paŝoj antaŭ ili proksimiĝas oficiro kaj kelkaj suboficiroj.

Oni trumpetas ĉie. La grandega tendaro vigliĝas. Ĉiu staras, nenie estas stileto kaj nun la oficiro eksvingas sian blankan naztukon ĉe la piedo de la monteto. Poste li ekkrias.

– Ni kapitulacas!

Ili staras. Gubov diras al Ditrich.

– Mia iu orelo ŝtopiĝis en la sablotempesto – kaj li rikanas plumpe, – mi aŭdis tiel, kvazaŭ li estus kriinta tion, ke ili kapitulacos.

– Li diris tion… – balbutadis Ditrich konsternite.

Nun alvenas tien profeto Pulovro kaj Delvette kun siaj skioj.

– Kio okazis? – demandas Delvette.

– Li diras tion – li respondas iom palpebrumante, – ke ili kapitulacos.

Pulovro rigardas al la valo rekone kaj kun miro, poste li flustras al si mem kapbalancante:

– Ho, jes… Tiom da dizertintoj!

Dume la oficiro reiris, oni trumpetas el ĉiu direkto, la soldatoj hisas blankajn flagojn kaj levas siajn manojn alten, unu-, du-, trifoje. Trovaĉek pinĉis sian brakon, koŝmara sento premas lian bruston.

– Mi ne komprenas – li demandas nervoze, – ĉu ili volas tion, ke ni eskortu ilin ien?

Dume multaj homoj venas tien, kaj fine iu diras al ili

– Idiotoj! Granda milita ekzercado okazas ĉi tie!

Poste jam neniu okupiĝas pri ili. Intertempe la marŝalo ĉesigis la manovron, oni malkonstruis la tendaron kaj formarŝis.


2

Majoro Percival sidis en sia tendo kaj paroladis kun sia adjutanto. Li estis malbonhumora. La manovro ne signifis pli multe da ŝanco al li, ol tio malhelpis lian karieron ĝis nun. Li neniam povis distingi sin tiel, kiel malpli talentaj, sed malnovaj rutinuloj. Li estus bezoninta veran batalon, kie li povus pruvi sian taŭgecon per fajro, flamo, kun bone elektita, temerara, malgranda trupo, kun kuraĝaj, modernaj ideoj. Li petis, ke oni disponigu al li divizion kaj konfidu lin pri la gvido de la militiro kontraŭ la senegalaj ribeluloj. Se li fariĝos kolonelo, unuavice li devas labori ĉe la ĉefstabo. Sed lia neniu familia grego povas ludi tenison kun la filinoj de la generalkolonelo, kaj li ne povas distingiĝi rakontante iajn gajajn klaĉojn dum la te-kunvenoj de la gubernatoro. Estas vere, ke li verkis du librojn pri la moderna milit-taktiko, kiun eŭropaj, eĉ sud-afrikaj militistaj rondoj trovis boega kaj transprenis liajn metodojn, sed oni nur mansvingis en Francio.

– Kion skribaĉas tiu majoro? Vi scias, kiu? Tiu alta, maldika, kiu ĉiam iradas tiel solene kaj dramece. Li kutimis verki. Ĉu vi estus kredinta tion?

Kiu estis jam profeto en sia patrujo?!

Mahometo. Sed tio estas Turkio.

Eŭropo kaj Sud-Afriko enkondukis la metodojn de Percival, Francio ne.

La profeto povas havi ĉiuspecajn patrujojn. Sed li volis esti tiu, en sia propra patrujo. La profeto jam estas tia!

Li povas iri en Brazikion aŭ en Hispanion, se li serĉas komprenemajn kamaradojn al sia tragedio. Diablo scias, kiel oni opinias pri ĝi. Tamen li atakas ĉi tie la ercan muron de la antaŭjuĝo per sia nura kranio, ĉar lin ne interesas, nur tiu obstina kaj mokanta popolo.

La malbonhumora majoro sidis malgaje. Nek li mem sciis, kie li faris la eraron. Li havis korektan rilaton kun siaj superuloj, klubanoj, kaj tamen…

Kia nevidebla baro staris antaŭ li? Kial silentiĝas la ridante parolantoj, kiam li proksimiĝas, kial oni akceptas lin malbonhumore, kaj jam dekomence kun malmulte da bonvolemo liajn ideojn?

Alvenis spahia oficiro kaj raportis:

– Subkolonelo Gerson subite malbonfartis, oni liveris lin ĝis ĉi tie per ĉaro, kaj ni ŝatus peti aŭtomobilon por transporti lin al Colomb-Béchar.

La majoro tuj elrapidis. La gaja, beleta sapahia kapitano ridetis.

– Ekstere mi finaŭskultis la lamentadon de la kompatinda Percival. Mi ne volis ĝeni lin dume.

– Ĉu vi volas trinki konjakon?

– Tre.

La unuan fojon en la vivo ili vidis unu la alian kaj tuj interamikiĝis. La nura ĉeesto de Percival malebligus tion.

– Ankaŭ mia cigaredo elĉerpiĝis, damne… – diris la spahia oficiro, kaj la alia komplezeme iris en la fonon de la tendo por porti peketon el ĝi.

– Pardonu min, sed mi lasis la vunditon sola – diris Ŝebao. Kaj li rerapidis al Gorĉev. Li demetis sian kamizolon kaj donis ĝin al soldato. Tiu pendigis la belan, sangomakulitan, subkolonelan kamizonon por purigi ĝin.

Nun Ŝebao transprenas de Pajaco koverton, fermitan per kvin sigeloj, sur kiu estas skribita per krajono jen tio: “Ŝebao! Malfermu ĝin post mia morto!”

Sed li jam ne havas tempon por fari tion. Envenas la majoro.

– Kiucele vi estis ĉi tie kun la subkolonelo, antaŭ ol li vundiĝis?

– Pro tre grava… – Ŝebao tre ruĝiĝis. Li ne povas mensogi rekte-al-vizaĝe. Venis en lian kapon, ke li gardas la verkojn de Ervino Haagebeck en la aktujo. – Temas pri enkonduko de grava sanitara reformo… ni studis tion… sur la tereno de la milita profilaktiko… la Ruĝa Kruco…

– Mi arestas vin – diris la majoro. – Transdonu vian glavon!

Ŝebao staris konsternite dum momento.

– Ĉu vi ne aŭdis tion?! Mi diris, ke vi transdonu vian glavon.

Li senvorte transdonis ĝin. La majoro elrigardas. Ĉar Ŝebao portis uniformon de ĉefleŭtenanto, li ordonis, ke envenu la kapitano de la ĝendarm-milicio kun oficira patrolo.

– Kio estas en la aktujo?!

– La militista verko de doktoro Ervino Haagebeck, kies studadon mi menciis…

– Mi konfiskas ĝin… – La majoro forprenkis la aktujon. – Kiu estas la vundito, kaj kiu vi ests?

– Ni estas dizertintaj legianoj. Ni deiĝis de tiu granda trupo, kiun oni jam longe serĉas.

– Kial vi venis en duopo ĉi tien?

– Malgraŭ tio, ke ni estas dizertintoj, ni sendanĝerigis ribelantajn arabojn, transdoninte ilin en Bumalem. Tie la kuracisto diris, ke mia amiko mortos, se li ne estos konvene prizorgata en hospitalo, tial ni disiĝis, kaj la aliaj elektis alian marŝdirketon

La majoro rigardis lin.

– Ĉu vi venis ĉi tien nu tial, ke vi falu en la densan reton de la instancoj, ĉar via amiko vundiĝis kaj li bezonas flegadon?

– Tial mi venis, sed ĝi estas natura, sinjoro majoro.

– Jes… – li kapjesis kaj elprenis sian cigaredujon. Kial dizertas tiuj ŝajne honestaj kaj kuraĝaj homoj, kiel vi?

– Ĉar post la foriro de la oficira komitato tiuj ne havas alian eblecon, kiuj konfesis la veron, ol dizerti de antaŭ la severo de la suboficiroj, aŭ morti pro la dudek kvar hora deĵoro, dezerta skoltado, stalo- kaj prizon-purigado…

– Do… Jes, mi aŭdis pri tio… Vi do…

Li ne finis tion, li pensadis. Poste li malfermis sian cigaredujon kaj donis al Ŝebao manplenon da ĝi.

– Mi dankas, sinjoro majoro.

– Mi ŝatus, se la milita tribunalo imputus tiun nepre konsiderindan moderigan cirkonstancon en sia verdikto, kiu plie decas al ĝisosta soldato, ol al dizertinto. Mi zorgos pri tio, ke tiu ĉi via faro ne restu sekreta antaŭ la kompetentuloj.

– Dankon, sinjoro majoro.

– Kion vi faris al sinjoro kolonelo Larmantier?

– Se ni faris ion al li, tio povis esti nur mansaluto, sinjoro majoro. Nun la unuan fojon mi aŭdis lian nomon.

– Tio karakterizas viajn instruistojn. Kolonelo Larmantier estas la sola soldato, kiu dum la mondmilito ĉe Galipoli, kiu malgraŭ tio, ke li estis franca oficiro, ricevis turkan ordenon de unuaranga soldato pro sia milita agado. Ĝi estas sur lia kamizolo ĉi tie antaŭ la tendo. Tiu kamizolo do apartenas al kolonelo Larmantier.

– Ankaŭ li meritus ian similan distingon. La kompatindulo estas tiel malsana, ke laŭ mi oni trankvile povus fiksi sur lian bruston la ordenon de la Unuaklasa Duonmortulo.

La majoro rigardis antaŭ la tendon, ĉu venas jam la ĝendarm-kapitano.

Anstataŭ li alvenis kurante la telefon-oficiro.

– Sinjoro majoro! Mi gratulas!.. Oni finis la grandan militan ekzercon… Marŝalo Ruff alvenos persone por premi vian manon! Mi estas felia, ke mi povas gratuli al vi, kiel la unua.

– Kio okazis?

– La majoro vertiĝis, sed tuj venis duone razita kolonelo spiregante.

– Homo! Kiel ĝi okazis? Mi gratulas!.. Estas sendibe, ke vi faros karieron! Sinjoro majoro, oni sendos nin kontraŭ la senegaloj sub via komando…

Ekstere aŭdiĝis bruo, trumpetado, grincado… La majoro staras, ne komprenas, vertiĝas, kaj subite strange krakanta, time eksonanta trumpeto alarmas ĉiun. Aŭdiĝas tri glacimalvarmaj komandvoĉoj, kaj sekvas ĝin paraliziĝinta silento… La blankhara marŝalo aperas persone kun sia stabo.

– Mi gratulas! Ĝis nun vi estis neglektita nekompreneble. Mi eĉ hodiaŭ legos viajn libron. Estas nekompreneble, ke mi ne legis tiujn ĝis nun. – Kaj li daŭrigis solene, bone akcentite tiun vorton. – Sinjoro subkolonelo, via transpostenigo al la ĉefstabo estas tutcerta fakto, kaj nek via komisio gvidi la senegalan militiron estas senduba!

– Ĝi estas admirinda ideo kaj senekzempla plenumaĵo – aldonis iu generalo, – ke vi sendis trupon tra la sala marĉo dum la ŝajna sturmo de la dekstra alo, kaj tiel vi sukcesis ataki tri diviziojn el dorsdirekto. Ni finis la manovron. Okaze de milito estas sendube, kion vi cetere skribis en via bonega verko, ke oni povas paralizi la rekompletigon de tuta armeo pere de relative malgrandaj trupoj, se tiuj atakas el dorsdirekto! Se nun estus milito, vi estus neniginta tri diviziojn, kaj deviginta retiriĝi la stumpan alon de la malamiko. Tio estas nia konstato pri la operacio. Ankaŭ mi gratulas!

Ili foriris. La majoro kaj Ŝaba restis en duopo.

– Nekompreneble… nekompreneble… – li balbutaĉis.

– Sinjoro majoro, se estas permesate diri, vi memoras malbone, se vi ne scias pri kio temas. Kamuflita taĉmento penetris tra la sala marĉo por defendi sian pozicion sur la transa flanko de la marĉo, ĝis alvenos pli grandaj formacioj. Ĝi troviĝas en la libro de sinjoro majoro.

– Mi ne skribis tion… – balbutaĉis la majoro.

– Gravas, ke mi legis ĝin – respondis Ŝebao. – Ĉiuokaze estus bone skribi tion rapide. Ĉar intertempe miaj dent kvindek homoj liberiĝis mi esperas, kaj mia situacio estas senespera, bonvolu ordoni pri mia foreskorto!

La majoro pensadis.

Ĝi ja estas malklara, rilate la trupon, penetranta la salan marĉon sen la ŝirmo de artilerio, aerdefendo kaj sen ĉio alia, elmeti sin al la neniiga superforto de la malamiko, sed telenta homo nun havos okazon ekparoli, kaj ne verŝiĝos tiom da sango en Senegalio, se oni konfidos tion al li…

– Parolu klare! – li alkriis Ŝebaon.

– Ni estas dizertintoj proksimume ducent homoj. Mi volis porti mian vunditan kamaradon en hospitalon, kaj la aliaj penetris tra la sala marĉo. La sinjoro marŝalo opiniis tiujn regulaj trupoj kaj finis la manovron. Se sinjoro majoro ordonus, tiun punon vi povus depreni de sur mia kolo, kaj oni povus daŭrigi la manovro.

Ili staris. La majoro rigardis la aktujon, la vundito ĝemis mallaŭte, kaj la ĝendarm-kapitano enpaŝis.

– Ĉu vi deziras ion?

La majoro rigardis de iu al la alia kaj diris mallaŭte.

– Mi ŝatus, se vi ordonus, ke sinjoro ĉefleŭtenanto kun la vundito tuj ekiru per hospitala aŭto al Colomb-Béchar.

Kaj li forrapidis.


3

Posttagmeze Ŝebao legis la instruciojn, skribojn de Pajaco por plenumi tion, kion eblas. Li tuj akiris kamelon kaj ekiris per furioza galopado akiri siajn kamaradojn.

Li alvenis vespere.

– Knaboj – li komencis, – nun vi ĉiuj kapitulacu!

Okazis granda murmurado. “Ĉu vi reneziĝis? Tial ni venis ĝis ĉi tien?

– Jes! Aŭskultu min! Pajaco ne estis senranga soldato. Li estas la membro de la sekreta servo. Mi eksciis tion nur en la hospitalo, ke li estas ĉefleŭtenanto… Mi petas silenton! Li havis la taskon kolekti la dizertintojn en unu trupo, kaj pruvi, ke ni estas bonaj soldatoj, krome estu kune tiuj, kies komuna konfeso povos rompi la aŭtokratecon de la suboficiroj. Nun ni kapitulacos, oni starigos nin antaŭ la milita tribunalo, kaj mi scias tiel, ke pro dizerto, ĉar niaj superuloj antaŭvidis tion, ni ne povos ricevi severan punon. Sed la konfeso de tiu ĉi trupo ĵetos plenan lumon sur la aferon, ke la suboficiroj misuzas sian potencon kontraŭ la soldatoj, sincere konfesantaj antaŭ la komitato de la oficiroj.

…Kaj vespre la venkinta trupo, kiu kaptis la kolonian armeon, tamen kapitulacis.

Ili puno estis malsevera, kaj eĉ tio estis suspendita. Oni diras, ke ankaŭ la agado de Gorĉev kontraŭ Casba ne estis indivudua… Kaj “okazis tiel”, ke la legio eksigis Ŝebaon.

La majoro – kiu dumtempe tralegis la protokolojn – gvidanta sian ĉefstabon, observis kun granda intereso la Unuan Plej Miksan Brigadon, kiu laŭ regula militordo – antaŭe la fervojistoj kaj leterportistoj, poste la Ruĝa Kruc-anoj, vunditoj, fajroestingistoj, krome la teknikaj soldatoj kun la ski-patrolo – alviciĝis.

La majoro paŝis antaŭ la formacion.

– Mi konvinkiĝis, ke vi ĉiuj estas bravaj soldatoj, kaj via sinteno malhelpos, ke ĝuste tiaj soldatoj, kiel vi en la futuro fariĝu dizertintoj. La kontraŭreglamenta konduto de kelkaj friponoj estis malkaŝebla nur post via dizerto kaj kapto.

Oni ne povas scii, kio nun okazintus ankoraŭ, ĉar aperis la regimentkuracisto, esplorinta en Casba, li ĝustigis sian nazumon per siaj du fingroj kaj ekparolis jene:

– Ervino Haagebeck! Elpaŝu el la vico! – La regimentkuracisto preskaŭ falis surdorsen, kiam elpaŝis poŝtisto rektiĝinte kaj laŭregule.

– Vi… – li diris fine kaj rigardis lin tute proksime, kiel ian strangulon. – Ĉu vi estas leterportisto?

– Mi ne estas leterportisto. Ni devis dizerti en tiu maskovestaĵo, kaj bedaŭrinde ni ŝtelis tiun de poŝtisto, sed nenia enmanigo okazis niaflanke!

– Ĉu vi estas kuracisto?

– Jes…

Nu do… la ministerio de la militaj aferoj akceptis vian verkon pri la profilaksio de la Ruĝa Kruco en la milita kirurgio laŭ mia propono, kaj ni pretendos vian helpon en ties organizo… Ĝi signifas tion, ke vi povas ekssoldatiĝi, kaj vi ricevos tre altan monsumon. Ĉar mi aŭdis tiun verkon prelegi…

Profeto Pulovro ankoraŭ ĉe la salaj marĉoj fuĝis kaj ŝipveturis en Eŭropon.

Pajaco ankoraŭ longe kuŝis inter vivo kaj morto, rekonsciiĝinte, li trovis la leteron de Ŝebao:

“Ivan! Mi vojaĝos en Parizon! La konfeson de Manuelo mi skribis inter la notojn fine de mia kajero, mi gardos ĝin por vi. Ŝebao.”

Oni rangaltigis kaj distingis Gorĉev-on. Post lia resaniĝo – je lia peto – oni sendis lin ferii, kaj li rapidis en Parizon sur kiel eble plej mallonga vojo.

Загрузка...