Koinot oqimlari

KAPITAN

— Xonim, sizning ular bilan yolg‘iz qolishingiz, menimcha nojoiz.

— Ularda qurol bormi, kapitan?

— Yo‘q, albatta. Biroq, ular o‘zlarini yaxshi tutadilar deb o‘ylash qam to‘g‘ri emas.

— Yo‘qsa nega ularni qo‘rqityapsiz? Siz u bechoralarni to‘pponcha taqqan davangir fazogirlar orasiga tiqib qo‘yganingizni men aslo unutmayman.

— Agar otangiz, men sizni ikki ashaddiy jinoyatchi oldida qo‘riqchilarsiz qo‘yib qo‘yganimni bilib qolsalar, men nima degan odam bo‘laman, xonim?

— Ashaddiy jinoyatchi! Yo Buyuk Koinot!

O‘z sayyorasidan qochmoqchi bo‘lgan va kelib-kelib Sarkka uchayotgan kemaga berkinib olgan ikki bechora darvish ashaddiy jinoyatchi bo‘ldimi?!

Kapitan bo‘shashdi.

— Mayli, xonim. Lekin bu suhbatda qech bo‘lmaganda men o‘zim qatnashishim zarur. Men — to‘pponcha taqqan uch davangir yigit emasman. Aks holda… — U o‘z tovushiga qat’iylik ohanglarini qo‘shdi. — Aks holda. men iltimosingizni qondira olmayman.

— Juda soz. Lekin, bilib qo‘ying, ular sizni deb ochiq-yoriq gapirisha olishmasa, yana biron-bir kemada kapitanlik qilaman deb umid qilmang. Men buning oldini olib qo‘yaman.

Samiya bo‘lmaga kirishi bilan, Valona tezda Rikning ko‘zlarini berkitdi.

— Uning esi past, xonim. U sizning Oliyzot Xonim ekanligingizni bilmaydi. U sizga tik qarashi mumkin.

— Siz florinalikmisiz, yaxshi qiz? — so‘radi Samiya.

Valona bosh chayqadi.

— Biz Voteksdanmiz.

— Siz cho‘chimang. Florinalik bo‘lsangiz ham hech kim sizni xafa qilmaydi.

— Biz votekslikmiz.

— U holda nega yigitning ko‘zlarinn berkitdingiz?

— Oliyzot Xonimga tik qarash mumkin emas.

— Votekslik bo‘lsa hammi?

Valona indamadi.

— Faqat florinaliklarga Oliyzot Xonimga tik qarash mumkin emas. Demak, siz florinalik ekanligingizni tan oldingiz.

Valona jonholatda so‘z qotdi:

— U florinalik emas!

— Siz-chi?

— Men florinalikman. U — yo‘q. Unga hech narsa qilmang! U chindan ham bizning sayyoralik emas. Uni kunlardan bir kun Florinadan topib olishgan. Men uning qayerlik ekanini bilmayman, lekin u florinalik emas.

Samiya hayrat bilan boqdi.

— Yaxshi, men u bilan so‘zlashib ko‘raman. Yaxshi yigit, ismingiz nima?

— Rik. Menimcha, Rik.

— Siz florinalikmisiz?

— Yo‘q. Men kemada edim. Men bu yerlarga boshqa joylardan kelganman. — Rik nigohini Samiyadan uzolmas, biroq qiz bilan birga kichkinagina shinam kemani ko‘rayotgandek edi. — Men Florinaga kemada kelganman, avvallari esa o‘zga sayyorada yashaganman.

— Qaysi sayyorada?

Esdaliklar juda tor xayol tomirlari bo‘ylab og‘rinib kelardilar. Nihoyat, Rik qichqirib yubordi, bu qichqiriqdan o‘zi ham quvnab ketdi.

— Yer! Men Yerdan kelganman!

Rik Valonaga qayrilib, uning tirsaklaridan ushlab oldi.

— Lona, ularga ayt, men Yerdan kelganman! Ha, ha! Yerdan kelganman.

Xavotirga tushgan Valonaning ko‘zlari kattalashdi.

— Xonim, biz uni topib olganimizda umuman esi yo‘q edi. U yurishni ham, gapirishni ham, kiyinishni ham bilmasdi. Hech nima qilolmasdi. O‘sha paytdan beri astasekin eslab, yodiga tushirib kelyapti. — Qiz cho‘chinqirab kapitanga qarab qo‘ydi.

— Unnng Yerdan kelganligi haqiqatmikan?

— Bu juda g‘aroyib hodisa, — dedi Samiya ayollarga xos romantik ruhga berilar ekan. — Ishonchim komil… Yaxshi qiz, nega u topilganda bunchalik ojiz bo‘lgan? U yaradormidi?

— Hakimning aytishicha, Rik ruhiyat zondi ta’siriga uchratilgan.

— Ruhiyat zondi! — Samiya yengil jirkanish hislarinn tuydi. — Demak, u jinni bo‘lganmi? U o‘rnidan turib, ishonchsizlik bilan Rikka qaradi.

Rik sapchib o‘rnidan turib ketdi.

— To‘xtang.

— Xonim, iltimos. Hamma narsa aniqlaqdi, — dedi kapitan, etsshkni ochar ekan. — Yigntlarim ularni tinchlantirishadi,

— Xonim! Xonim! — qichqirdi Rik. — Men buni isbotlashim mumkin! Men Yerlikman!

Samiya ikkilanib to‘xtadi.

— Eshitaylik-chi, u nima derkin.

Rik qizarib ketgan, qattiq hayajonda edi. U eslashga tirishayotganidan lablari jilmayayotgandek holda qotib qolgandi.

— Yer mening yodimda. U radioaktiv edi. Ta’qiq Nohiyalari va tunlari ufqda jilolanuvchi zangori yog‘dular ham esimda. Tuproq nurlangan, hech narsa o‘smasdi. Odamlar yashashi uchun juda kam joy qolgandi. Xuddi mana shuning uchun men koinot tadqiqotchisi bo‘lgandim. Mana shuning uchun doimo fazo qa’rida edim. Chunki sayyora jonsiz edi.

— Ketdik, kapitan. U aldayapti, — dedi Samiya.

Biroq, kapitan Reysti og‘zini ochgancha, qotib qolgandi,

— Radiaktiv sayyora? — g‘o‘ldiradi u, — u bu narsalarni qayerdan bilganiykin?

— Sayyora qanday qilib radioaktiv va kimsasiz bo‘lib qolishi mumkin? — hayron bo‘ldi Samiya.

— Xudsi shunday sayyora mavjud. UYer.

— U — Yer! — dedi Rik ham ishonch va g‘urur bilan. — Galaktikadagi eng qadimiy makoi. Insoniyat mana shu sayyorada vujudga kelgan.

— Xuddi shunday! — shivirladi kapitan. U to‘satdan Rikka yaqinlashdi.

— Yana nimalar yodingda bor?

— Asosan — kema, — dedi Rik, — va koinot tadqiqi.

— Demak, bu gaplar rostmi? — dedi qamon qayrati tarqalmagan Samiya, — u holda, nega unga ruhiyat zondi bilan ta’sir ko‘rsatishgan?

— Xo‘sh, o‘zga sayyoralikmisan yoki boshqamisan, menga ayt-chi! — dedi kapitan Reysti. — Seni nega ruhiyat zondi ta’siriga duchor qilshygan?

Rik xijolat tortgandek yerga boqdi.

— Hammangiz shu gapni aytayapsiz. Hattoki Lona ham. Men bu ifoda qanday ma’no anglatishini ham bilmayman… Men kemada edim… Katta xavf mavjudligini aniqladim. Ishonchim komil. Bu xavf Florinaga yo‘nalgan edi, boshqa narsalar esimda yo‘q.

— Sayyoraga yo‘nalgan xavf? — Samiya nigohini kapitanga qaratdi,

— Ha, Oqimlarda xavf bor edi.

— Qanday oqimlarda? — so‘radi kapitan.

— Koinot oqimlarida.

Kapitan ikki qo‘lini keng yoydi-da, pastga tushirdi.

— Bu g‘irt aqlsizlik!

— Yo‘q, yo‘q! Mayli, davom etsin! — Samiyaning ko‘zlari chaqnar, og‘zi xiyol ochilib qolgandi. — Koinot oqimlari nima degani?

— Turli elementlar, — mavhum javob berdi Rik. U yaqinda bu narsani Valonaga tushuntirgandi. Yana qaytargisi kelmadi. U kelayotgan fikrlarni tez-tez, palapartish Q1shib tushuntirishga inpshdi:

— Men Sarkdagi mahalliy idoraga xabar yubordim. Bu mening aniq esimda. Florinaga katta xavf yo‘nalgandi. Ha. Faqat Florinaga emas, butun Galaktikaga. Juda ehtiyotkorlik zarur edi,

— Negadir, — davom etdi u, — mening xabarim Sarkdagi qandaydir bir xizmatchi qo‘liga tushibdi. Bilmadim, bu qanday ro‘y berdi ekan. Lekin katta anglashiimovchilik bo‘lgan… Men xabarni mahalliy Byuroga maxsus to‘lqin uzunligida yuborga* nimga ishonchim komil edi. Siz nima deb o‘ylaysiz, subradio to‘lqinlarini boshqalar tutishi mumkinmi? — Rik «subradno» degan so‘zni osongina eslaganiga ortiqcha ajablanmadi. — Har holda, men Sarkka qo‘nganimda, kutib turishgan ekan.

U uzoq va chuqur o‘yga cho‘mdi. Kapitan bu sukutni buzmadi.

— Kim kutib turgan ekan? Kim? — so‘radi chidolmay Samiya.

— Bil… bilmadim. Eslay olmayapman. Bu uchrashuv Byuroda ro‘y bermagandi. Sarkshshg boshqa bir yerida edi. U kishi bxshan so‘zlashganim esimda. Uning xavfdan xabari bor edi. U xuddi shu haqda gapirdi. Ishonchim komil. Biz stol atrofida o‘tirdik. Stol mening yodimda. U menga qarama-qarshi tomonda o‘tirardi. Bularning hammasi Koinot singari aniq-taniq esimda. Biz so‘zlashardik. Nazarimda, men mufassal javob berishni istamadim. Ishonchim komil. Men avval Byuroda gapirmoqchi bo‘lgandim. O‘shanda u…

— Nima qildi? — shoshirdi Rikni Samnya.

— U nimadir qildi. U… Yo‘q, bu yog‘i yodimda emas. Hech narsa eslolmayapman!

Rik oxirgi ifodani qichqirib aytdi va hamma sukutga cho‘mdi. Lekin sukunatni kapitanning qo‘lidagi aloqa qurilmasining g‘ing‘illashi buzdi.

— Kapitan uchun Sarkdan xabar bor. O‘ta maxfiy. Shaxsan qabul qilinsin.

Aloqa qurilmasidan qizil rangdagi harflar bitilgan yupqa va shaffof zarqog‘oz ohista chiqa boshladi. Samiya kapntanning qo‘liga engashdi.

«Ikki florinalik berkinib, noqonuniy ravishda kemangizga chiqib olishgan.

Ularni tezda ushlang. Ularning biri o‘zini florinalik bo‘lmagan koinot tadqiqotchisi deb tanishtiradi. Ularga nisbatan hech qanday chora ko‘rmang. Siz bu odamlarga boshingiz bilan javob berasiz. Ularni xavfsizlik xizmatiga topshnrishingiz lozim. O‘ta maxfiy. O‘ta shoshilinch».