Праз Люстэрка і што там убачыла Аліса

Раздел II Сад з Жывымі кветкамі

- Трэба лепей разглядзець сад,- вырашыла Аліса,- трэба дайсці да вяршыні ўзгорка, а вось і сцежачкі. Адна з іх напэўна мяне хутка туды прывядзе... а можа не... (Аліса прайшла колькі метраў, зрабіла некалькі крутых паваротаў),- ну, яшчэ колькі крокаў. Як жа ж моцна яна пятляе!.. Гэта не сцежка, гэта - штопар!.. Думаю гэты паварот дакладна ідзе да ўзгорка... Аёй, не!.. Я зноў прыйшла да Дому! Добра... Паспрабую іншым шляхам.

І вось яна зноў пайшла. Угору-уніз, угору-уніз, паварот за паваротам, сцежка за сцежкай, але штораз вярталася да Дому. Аднойчы, Аліса папыталася праскочыць паварот хучшэй чым звычайна, яна пабегла так, што з цяжкасцю магла спыніцца.

- Усё бескарысна,- канстатавала Аліса, ледзь не наляцеўшы на Дом.- Мне ніколі не дабрацца да саду. Я павінна вярнуцца ў гасцёўню і праз люстэрка пайсці назад... у Сваю Гасцёўню… і скончыць гэтую прыгоду!

Аліса вырашыла паспрабаваць апошні раз і рашуча павярнуўшыся спіной да Дому пайшла на ўзгорак. Колькі хвілін усё было добра, і Аліса ўжо казала сабе, што на гэты раз яна зможа дасягнуць сваёй мэты, калі сцежка нечакана хістнулася, узварухнулася (як распавядала Аліса потым), і ў наступны момант яна ледзь не трапіла носам ў дзверы.

- Як жа так,- заплакала яна.- гэты Дом мяне пераследуе! Ніколі з падобным не сутыкалася!”

Але ўзгорак дражніўся і маніў да сябе так, што прыйшлося пачынаць ўсё наноў. Праз колькі крокаў яна нечакана трапіла да кветніку, па краях раслі стакроткі, а ў цэнтры ўзвышалася вярба.

- Ах, Тыгровая лілея,- сказала Аліса кветке, якая прыгажэй за іншыя хісталася пад ветрам,- Як жа я хачу, каб вы маглі размаўляць!

- А мы размаўляем,- адказала Лілея,- калі ёсць з кім!

Аліса так моцна здзівілася, што нават на хвіліну замаўчала, здавалася, што ў яе нават перахапіла дыханне. Але паглядзеўшы на спакойнае хістанне кветкі, яна зноў спытала баязлівым голасам (амаль шэптам):

- І што, тут ўсе кветкі размаўляюць?

- Можа й лепш за цябе,- адказала Тыгровая Лілея,- Ва ўсякім выпадку грамчэй!

- Мы проста выхаваны так, што ніколі не пачынаем размову першымі,- заявіла Ружа,- напрыклад, я глядзела на цябе й разважала, ці пачнеш ты размову?! Я падумала: “На яе твары маюцца сляды асэнсаванасці, можа розуму замала, але...” Галоўнае, што ты правільнага колеру, а для пачатку і гэтага годзе..!

- Я не звяртаю ўвагі на колер,- заўважыла Лілея.- Калі б толькі яе пялёсткі былі больш узнятыя, вось тады было б добра!...

Аліса не надта любіла, калі яе крытыкуюць, таму пачала задаваць пытанні:

- А ці не пужае вас тое, што вы тут адны і няма анікога хто б за вамі даглядаў?

- У нас жа ж ёсць вярба,- адказала Ружа,- што яшчэ трэба?

- А што яна можа зрабіць ў выпадку небяспецы?- не зразумела Аліса.

- Яна ж мае карэнне,- усклікнула Стакротка,- ім яна каго хочаш пакарае! Няўжо ты гэтага не разумееш?

Тут усе стакроткі пачалі гаманіць адначасова, і здавалася, паветра патанула ў іх пранізлівых галасах.

- А ну, цішэй,- раздражнёна хістаючыся, ускрыкнула Тыгровая Лілея, яна па просту дрыжала ад гневу.- Шкада, што мне да іх не дабрацца,- яна нахілілася ў напрамку Алісы,- Тады б яны былі больш паслухмяныя!

- Не бяры ў галаву,- супакоіла яе дзяўчынка і, нахіліўшыся да стакротак, прамовіла шэптам,- Замаўчыце, ці я вас ўсіх павырываю!

У імгненне вока наступіла цішыня і колькі з ружовых стакротак перамянілі свой колер на белы.

- Ну, вось і добра!- сказала Лілея.- Не ведаю кветак, горшых за стакротак, як толькі адна пачала гаварыць, адразу далучаюцца і астатнія і пачынаюць такі гоман, што хоць вянь!

- А, як вы навучыліся размаўляць?- спытала Аліса, спрабуючы зрабіць камплімент.- Я бачыла шмат садоў, але ані ў водным кветкі не гаварылі!

- Працягні руку і дакраніся да глебы ў кветніку,- адказала кветка.- адразу здагадаешся!

- Яна цвёрдая, нібы камень,- дакрануўшыся да зямлі сказала дзяўчынка,- але пры чым тут гэта?

- У большасці садоў,- растлумачыла Лілея,- глеба мягкая, як тая пярына - вось кветкі заўсёды і спяць!

Здавалася, што кветка мае рацыю, і гэта вельмі задаволіла Алісу.

- Ніколі не задумвалася аб гэтым раней,- сказала яна.

- А мне здаецца, што ты ўвогуле не здольная думаць,- даволі сур’ёзна заявіла Ружа.

- Ані разу не бычыла таго, хто б выглядаў дурней за цябе,- падтрымалі суседку Браткі. Яны ўступілі ў размову так нечакана, што прымусілі Алісу падскочыць, тым больш, што дагэтуль яны маўчалі.

- Трымайце язык за пялёсткамі,- зноўку раз’юшылася Лілея.- Вы ўвогуле нікога не бачыце! Апусціце бутоны пад лісце і спіце, таму ведаеце аб сусвеце не больш, чым у той час, калі былі яшчэ семем!

- А ці ёсць тут людзі акрамя мяне?- спытала Аліса, зрабіўшы выгляд, што не заўважыла апошнія словы Ружы.

- Ёсць тут адна кветка, якая рухаецца падобна табе,- адказала Ружа.- Не разумею, як вы гэта робіце?

(“А што ты ўвогуле разумееш?”- перабіла суседку Лілея)

- Але яна больш пухлатая за цябе!

- Яна выглядае як я?- нецярпліва спытала Аліса, адначасова падумаўшы,- Няўжо тут дзесці ёсць яшчэ адна дзяўчынка?

- Яна такой жа нязграбнай формы, як ты,- сказала Ружа,- але больш прыгожая, і мне здаецца, што яе пялёсткі карацейшыя за твае.

- Яе пялёсткі ўзнятыя і зачыненыя ў бутон, як у вяргіні,- перарвала суседку Тыгровая Лілея,- а не асобныя, як твае.

- Ну, тут няма тваёй віны,- пяшчотна дадала Ружа,- ты ўжо пачынаеш вяць, таму і пялёсткі ляжаць абы як.

Алісе не спадабалася, падобная заўвага і, каб перавесці размову ў іншую плынь, спытала:

- А, калі яна тут аб’яўляецца?

- Ты маеш шанец яе хутка ўбачыць,- адказала Ружа.- Яна з тых хто мае шыпы!

- А дзе ў яе шыпы?- у разгубленасці спытала Аліса.

- Канечне, вакол бутона!- адказала Ружа.- Мне было цікава, чаму іх няма ў цябе? Мне здавалася, што гэта асаблівасць вашага сорту.

- Яна ідзе!- закрычала Рагулька.- Я чую яе крокі на жвіры сцежцы: туп, туп, туп!

Аліса нецярпліва азірнулася і ўбачыла набліжаючуюся ў яе бок Чорную Каралеву.

- Як жа яна вырасла!- першым чынам вырашыла дзяўчынка.- Калі я апошні раз бачыла яе сярод попелу, яна была значна меншай, не больш за восем сантыметраў... А цяпер яна на палову галавы вышэй мяне!

- Гэта ўсё ад свежага паветра,- сказала Ружа,- тут такое цудоўнае паветра!

- Думаю, трэба пайсці ёй на сустрач,- сказала Аліса, хаця і з кветкамі было даволі цікава, але дзяўчынка вырашыла, што паразмаўляць з сапраўднай каралевай будзе значна цікавей.

- Так ты ніколі з ёй не сустрэнешся,- заявіла Ружа,- Цябе трэба ісці ў адваротным ад яе напрамку!

Аліса вырашыла, што гэта лухта, але нічога не адказала, а папросту пайшла ў напрамку Чорнай Каралевы. Але, як жа яна здзівілася, калі праз імгненне згубіла яе з вачэй і трапіла да дзвярэй Дома.

Алісу гэта крыху збянтэжыла, яна зноў пайшла, шукаючы паўсюль Каралеву (і ўрэшце недзе далёка, заўважыла яе сілуэт), яна вырашыла паспрабаваць іншы план і на гэты раз, вырашыла ісці ў супрацлеглы бок.

На гэты раз усё атрымалася. Не мінула і хвіліны, як яна тварам у твар сутыкнулася з Чорнай Каралевай ля ўзгорку, на які яна раней ніяк не магла трапіць.

- А ты тут адкуль?- спытала Каралева.- І куды накіроўваешся? Выпраміся! Будзь ветлівай! Не варушы ўвесь час пальцамі на руках!

Аліса паспяшалася выканаць настаўленні Каралевы і сказала, што збілася са свайго шляху.

- Што ты разумееш пад сваім шляхам?- спытала Каралева,- усе шляхі, якія тут ёсць мае... Як ты сюды трапіла?- дабрэйшым тонам дадала яна.- Пакуль будзеш думаць, зрабі рэверанс, каб зэканоміць час!

Ад падобнага пытання Аліса амаль не разгубілася, але яе крыху калаціла пры позірку на Каралеву, таму дзяўчынцы цяжка было спрачацца.

- Паспрабую праверыць, калі вярнуся дадому,- вырашыла яна,- калі ў наступны раз буду спазняцца на абед.

- А зараз адказвай,- гледзячы на гадзіннік, сказала Каралева,- адкрывай рот шырэй, калі размаўляеш і не забудзься дадаваць: “Вашая Вялікасць”!

- Мне толькі хацелася паглядзець на сад, Вашая Вялікасць..!

- Што?- спытала Каралева, гладзячы дзяўчынку па галоўцы, што Алісе ніколі не падабалася,- ты называеш гэта “садам”?- Вось мне сустракаліся такія сады, што гэты ў параўнанні з імі - пустазелле.

Аліса не стала спрачацца, а працягвала:

- А яшчэ мне хацелася патрапіць на вяршыню ўзорку...

- Ты называеш гэта “узгоркам”?- абарвала яе Каралева,- Вось мне сустракаліся такія ўзгоркі, што гэты ў параўнанні з імі - яма.

- Нязгодная,- адказала Аліса, здзівіўшыся сваёй смеласці,- “Узгорак” ніяк не можа апынуцца ямай. Гэта нейкая лухцень...

Чорная Каралева пачала хістаць галавой і рабіла гэта даволі працяглы час.

- Ты павінна была адказаць: “Як добра, што вы мне гэта кажыце”, маё дзіцятка,- нарэшце прамовіла яна,- а што датычыцца лухты, мне сустракалася такая лухцень, у параўнанні з якой гэта - праўдзівей за слоўнік.

Аліса зноў зрабіла рэверанс, паколькі вырашыла, што Каралева пакрыўдзілвася, і далей яны ішлі ў цішыні, пакуль не дабраліся да вяршыні ўзгорку.

Яшчэ колькі хвілінаў яны стаялі моўчкі, і Аліса скарыстаўшыся магчымасцю, агледзела краіну з усіх бакоў. Гэта была насамрэч цікавая мясцовасць. Усю яе ўздозж і поперак перасякалі невялічкія ручаі, і ўся прастора была раздзеленая на квадраты невялічкімі зялёнымі загароджамі, якія знаходзіліся паміж ручаямі.

- Гэта ўсё нагадвае мне шахматную дошку,- урэшце вымавіла Аліса.- Толькі фігур не хапае... а, не, вось і фігуры!- усклікнула яна ў захапленні. А потым не гледзячы на грукочучае ў хваляванні сэрца, працягвала.- Уся гэтая краіна - вялікая-вялікая шахматная гульня... А ці краіна гэта ўвогуле? Вой, як жа цікава! Як бы мне хацелася быць адной з фігур! Хаця б Пешкай... Хаця Каралевай мне хочацца быць больш!

Кажучы гэта, яна пакорліва паглядзела на сапраўдную Каралеву, а тая з усмешкаю прамовіла:

- Ну, гэта лёгка зладзіць! Ты можаш быць Белай Каралеўскай Пешкай, як ты бачыла, немаўлятка Лілі яшчэ замалая, каб гуляць. Зараз ты знаходзішся на другой клетцы і пачынаеш. Калі дабярэшся да восьмай - апынешся Каралевай!

У наступны момант яны хутка пабеглі.

Потым Аліса ніяк не магла прыгадаць, калі яны пачалі, памятала, што пры гэтым яны трымаліся за рукі, а Каралева рухалася так хутка, што Аліса ледзь за ёй паспявала. Пры гэтым Каралева ўвесь час крычала: “Хутчэй! Яшчэ хучшэй!” Аліса ж адчувала, што не ў стане гэта зрабіць і, нават, не ў стане папрасіць спыніцца.

Самым жа дзіўным было тое, што дрэвы, і ўвогуле мясцовасць, заставаліся на месцы, як бы хутка яны не беглі. “Няўжо яны рухаюцца разам з намі?”- разгублена падумала небарака Аліса. А Каралева, нібы пачуўшы яе думкі, крычала яшчэ грамчэй: “Не размаўляць! Рухацца!”

Але Аліса і не збіралася гэтага рабіць. Яна так моцна запыхалася, што вырашыла, ў яе наўрацці атрымаецца загаварыць калі-небудзь. Каралева ж працягвала яе падштурхоўваць і цянуць далей.

- Ці хутка ўжо?- праз сілу спытала дзяўчынка.

- Амаль!- прамовіла Каралева,- Мы апынуліся там дзесяць хвілін таму! Хутчэй!- і колькі часу яны працягвалі моўчкі, усё што чула Аліса, гэта вецер, які свістаў у яе вушах і здавалася хутка абарве з галавы ўсё валоссе.

- Давай! Давай!- працягвала крычаць Каралева.- Хуценька! Хуценька!- І яны пабеглі так хутка, што здавалася ляцяць у паветры, ледзь кранаючыся зямлі нагамі. Раптам, калі Аліса ўжо ўшчэнт стамілася, яны спыніліся, і дзяўчынка села на зямлю. Яна ледзь дыхала, і ў яе моцна круцілася галава.

Каралева прытулілася да дрэва і з пяшчотай прамовіла:

- Цяпер, можаш крыху адпачыць!

Аліса здзіўлена азірнулася:

- Мы так і засталіся пад гэтым дрэвам! Няўжо?!

- Зразумела!- адказала Каралева.- А ты хацела інакш?

- У маёй краіне,- задыхаючыся прамовіла Аліса,- калі б мы беглі доўгі час гэтак жа хутка, мы бы абавязкова трапілі бы ў іншае месца.

- Якая дзікая краіна,- адказала Чорная Каралева.- У нас трэба бегчы з усяе сілы, каб застацца на месцы. А каб патрапіць кудысьці, хуткасць павінна быць ўдвая большай!

- Лепш не будзем спрабаваць,- усклікнула дзяўчо.- Мне і тут падабаецца - толькі я ўся ўзапрэла ды адчуваю моцную смагу.

- Ведаю, як табе дапамагчы,- далікатна сказала Каралева і дастала невялічкую скрыначку з кішэні,- Трымай печыўка!

Спачатку Аліса шляхетна вырашыла адмовіцца, але сіл на гэта ў яе ўжо не засталося. Таму ўзяла слодыч і праз сілу пачала есці. Печыва было вельмі сухое, і дзяўчынка вырашыла, што ёй ніколі яго не з’есці.

- Ну, цяпер лепш?- спытала Каралева,- А зараз мне трэба правесці некаторыя вымярэнні. Яна выцягнула з кішэні рулетку і пачала вымяраць зямлю, утыкаючы сюды-туды невялічкія слупкі дзеля арыентыроўкі.

- Праз два метры,- утыкнуўшы чарговы арыентыр сказала яна,- Я дам табе апошнія настаўленні!.. Яшчэ печыўка?..

- Не, дзякуй вам,- адказала Аліса,- мне ўжо до!

- Спадзяюся, твая смага скончылася,- сказала Каралева.

Аліса ня ведала, што і казаць, але на шчасце Каралева і не чакала адказу, яна працягвала:

- Яшчэ праз тры метры, я іх паўтару, каб ты нічога не забылася. Праз чатыры, мы развітаемся. А праз пяць, я адыйду!

Каралева ўтыкнула апошні слупок і вярнулася да дрэва, дзе за яе працай з цікавасцю назірала Аліса, яны пачалі рух уздоўж атрымаўшыхся арыентыраў.

Праз два метры, жанчына пачала настаўленні:

- Пешка, як ты ведаеш, першым ходам можа перамясціцца праз клетку. Так што праз Трэцюю клетку ты праедзеш па чыгунцы і хуценька апынешся на Чацвёртай. Там ты сустрэнеш Цілідона ды Цілідзіна... Пятая запоўненая вадою... На Шостай жыве Ханьці-Данці... Ты маеш якія заўвагі?

- Я... Я нават няведаю, што казаць,- нерашуча адказала Аліса.

- Ты, напрыклад, магла б прамовіць: “Я вельмі ўдзячная вам, за вашыя настаўленні!”... уявім, што ты гэдак і сказала... На Сёмай клетцы - лес... але адзін з Вершнікаў будзе клапаціцца пра цябе... А на Восьмай, мы адсвяткуем тваю Каранацыю і зладзім шыкоўны баль.

Аліса паднялася, зрабіла рэверанс і зноў прысела.

Ля наступнага арыентыра Чорная Каралева зноў звярнулася да дзяўчынкі:

- Калі не ведаеш, што казаць, кажы французкаю... назірай за тым, як ходзіш... і не забывайся, хто ты ёсць!

Не дачакаўшыся, калі Аліса зробіць чарговы рэверанс, яна хутка падыйшла да наступнага слупка, на імгненне павярнулася, каб развітацца і знікла.

Аліса не зразумела, як ў яе гэта атрымалася, але калі апынулася ля апошняга арыентыру, ад Каралевы нават і сляда не засталося. Ці то яна растала ў паветры, ці папросту хутка знікла ў бліжэйшым лесе (“Што, што, а бегае яна хутка!”- падумала дзяўчо), невядома як, але Каралева адыйшла. Тут Аліса прыгадала, што цяпер яна Пешка і ёй трэба рабіць ход.